Evolutie, wat is dat nu feitelijk?! Heb je je wel eens afgevraagd waarom er zo veel verschillende soorten vlinders, vogels of vissen zijn? Waarom is er niet gewoon één soort van die dieren? Er is toch ook maar één soort mens? En heb je ook al gemerkt dat sommige dieren wel heel sterk op elkaar gelijken? Een paard en een zebra, een tijger en een leeuw... en lijkt die chimpansee in de dierentuin niet verdacht veel op je kleine broertje of zusje? Trouwens, waarom leven er hier bij ons geen apen? Of papegaaien? kleine zus!
mma
o ons b
!
Hoeveel soorten vlinders hebben biologen al ontdekt?
2
Evolutie, wat is dat nu feitelijk?! Al die vragen stelde de jonge Charles Darwin zich ook toen hij in 1831 op wereldreis vertrok aan boord van het schip HMS Beagle. In Zuid-Amerika vond Darwin fossielen die sterk geleken op dieren die daar nog steeds rondliepen. Op de Galapagoseilanden zag Darwin dieren die leken op de dieren van het Amerikaanse vasteland, en niet op degene die hij op eilanden voor de kust van Afrika had gezien. Dat zette Darwin aan het denken. Zou het kunnen dat de vinken op de Galapagoseilanden afstamden van de vinken op het vasteland? En dat ze later veranderden zodat ze beter konden overleven op de eilanden? Zonnige groet jes! vanop de Galap agos-! eilanden!!
les Charxxx
EVOLUTIE = ! AFSTAMMING MET! VERANDERING! verre! er! voorvad
Veel mensen in die tijd vonden de idee van Darwin maar belachelijk. Alsof de mens familie zou zijn van de apen! Darwin werd overal uitgelachen, maar er waren ook wetenschappers die hem geloofden. Nu zijn alle wetenschappers ervan overtuigd dat Darwin gelijk had. Wie het laatst lacht, lacht het best! 3
Wij willen bewijzen!! Bewijzen nodig? Geen probleem! De natuur rondom ons levert bewijzen voor evolutie zat! Fossielen zijn overblijfselen (afdrukken, sporen,...) van levende wezens uit een ver verleden. De oudste fossielen van dieren zijn wel 600 miljoen jaar oud! Sommige van die fossielen lijken sterk op dieren die we nu nog kennen. Andere tonen ons dan weer dieren die nu niet meer bestaan; denk maar aan de dinosauriërs!
Van welk dier is dit een fossiel? ......................... Dit is een fossiel van een diersoort die is uitgestorven. Hoe heet dit dier? .............................................
Dit is een ammoniet. Met welk dier is hij verwant? ............................ 4
Vis noch vlees!
de coelacanth!
Deze lelijkerd, de coelacanth, leeft diep in de Indische Oceaan. Hij is de enige nog levende soort van een groep vissen die zo’n 400 miljoen jaar geleden veel talrijker waren. Deze vissen hebben beentjes in hun borst- en aarsvinnen die sterk lijken op de beenderen in onze armen en benen. Uit deze vinnen ontwikkelden zich later poten – de eerste gewervelde landdieren waren geboren! Wie was er eerst op onze aarde, amfibieën, vissen of dinosauriërs? Vul cijfers in op de medailles!
juravogel!
Dit fossiel toont mooi hoe de vogels afstammen van de dinosauriërs. Sommige dino’s, zoals deze juravogel, kregen veren, waarschijnlijk om ermee te pronken. Pas later gingen ze die gebruiken om te vliegen. Zie je de tanden in de bek van de juravogel?
5
Op wandel met walvissen!
vis! Groenlandse wal 3 meter!
Walvissen zijn geen vissen, maar zoogdieren zoals jij en ik. Hun voorpoten mogen dan wel lijken op de vinnen van een vis, maar dat is maar schijn. Als we kijken naar het skelet van een walvis, zien we dat de voorpoten zijn opgebouwd uit dezelfde beentjes als de poten van andere zoogdieren. Walvissen delen dus duidelijk een voorouder met de andere zoogdieren! Hun voorpoten zijn aangepast aan het leven in het water. Herken je de beentjes in de voorpoot van de walvis bij andere zoogdieren?
walvis!
mens!
kat!
vleermuis! 6
Op wandel met walvissen! Walvissen stammen dus af van zoogdieren die lang geleden op het land leefden. Maar andere zoogdieren hebben toch 4 poten, en geen 2 zoals de walvis? Kijk eens goed naar het walvissenskelet! Zie je vanachter die loshangende beentjes? Dat zijn de overblijfselen van de achterpoten! Walvissen zijn dus viervoeters – of toch zo goed als...
[Kies uit: 100 jaar, 40 miljoen, 50 miljoen, 55 miljoen]
De voorouders van de moderne walvissen waren viervoetige landzoogdieren. Wanneer hun lichaam zich meer en meer aanpaste aan het leven in het water, werden de achterpoten steeds kleiner. Hun staart werd het belangrijkste lichaamsdeel bij het zwemmen.Welk van deze skeletten is volgens jou het oudst en welk het jongst?
Ik heet Dorudon! en ik ben! ............................! jaar oud.! Mijn naam is! Ambulocetus en! ik ben! ............................! jaar oud.!
Balaena is de! naam. Ik ben! ............................! jaar oud.! Ik ben Pakicetus! en ik ben! ............................! jaar oud.! 7
Restjes zonder nut! De walvis is niet de enige met structuren die een nut hadden bij een verre voorouder, maar nu niet meer. Loopvogels zoals de kiwi uit Nieuw-Zeeland kunnen niet vliegen, maar toch hebben ze nog hele kleine vleugeltjes.
tijgerpython!
baby kiwi!
Boa’s en pythons, allebei wurgslangen, hebben net zoals walvissen nog restjes van achterpoten. Achteraan hun lichaam, waar normaal de achterpoten zitten, vind je nog twee klauwtjes en – binnenin – enkele beentjes. Ken je lichaamsdelen van de mens die nu geen nut meer hebben, maar die bij onze voorouders wel van belang waren?
Dit is een menselijk embryo van 4 weken. Zie je de staart en de kieuwbogen? Die wijzen op onze verwantschap met de vissen. Bij de geboorte zijn ze verdwenen.
8
De werelddelen op hol! Aardwetenschappers hebben ontdekt dat de werelddelen van onze aarde niet altijd op dezelfde plek lagen, maar heel traag “ronddobberen”. Dat verklaart 200 miljoen jaar geleden! de soms vreemde verspreiding van dieren over de wereld. 135 miljoen jaar! Een voorouder van de loopvogels ontstond toen de zuide35 miljoen jaar! lijke werelddelen met elkaar verbonden waren. Later evolueerden de afstammelingen op elk nu! werelddeel anders. Waar leven deze loopvogels? Trek een pijltje van elke foto naar de wereldkaart!
kasuaris!
kiwi!
emoe!
nandoe!
struisvogel! 9
Dit en nog veel meer! De bewijsstukken voor evolutie die we in het museum zagen, zijn nog maar het topje van de ijsberg. Biologen hebben nog veel meer gegevens, zoals experimenten, die Darwin gelijk geven. En er valt ongetwijfeld nog veel verrassends over evolutie te ontdekken!
Samenstelling: Bert De Groef - 2010!
10
