Enoch van der Veur Instructeur eerste hulp Reanimatie instructeur
Indeling • • • •
Deel I Algemeen Deel II Stoornissen in de vitale functies Deel III Letsels Deel IV Verband- en hulpmiddelen
I Algemeen • Probeer snel inzicht in de situatie te krijgen
I Algemeen Gevaar voor de eerstehulpverlener • 1-1-2 bellen • afstand houden • wachten op professionele hulp Geen gevaar voor de eerstehulpverlener • 5 belangrijke punten
I Algemeen 1 Vijf belangrijke punten Let op gevaar • voorbeelden • wat doe je • volg aanwijzingen op
I Algemeen Ga na wat er is gebeurd • ongevalsmechanisme • stille getuigen Wat mankeert het slachtoffer • controle bewustzijn
I Algemeen Stoornis in het bewustzijn • bedreiging ABC • reageer onmiddellijk Geen stoornis in het bewustzijn • (nog) geen bedreiging ABC • controle letsels • S.O.S. ketting
I Algemeen Geruststellen • (eerstehulpverleners)gedrag • zorgzaam, kalm, serieus enz.
Voor beschutting zorgen • onderkoeling • oververhitting
I Algemeen • • • • • •
Zorg voor professionele hulp 1-1-2 bellen vraag om ambulance waar is het slachtoffer / slachtoffers wat er gebeurd is / aanspreekbaar is veilig is voor slachtoffer / melder / omstanders / hulpverlening • op welk nummer teruggebeld kan worden
I Algemeen • • • • • •
beantwoord de vragen van centralist is de ademhaling snel, traag en of hoorbaar? wat is de gelaatskleur van het slachtoffer? ziet u grote bloedingen? Snel of langzaam? is het slachtoffer bekneld? indien nodig bel 112 opnieuw
I Algemeen • opvang professionele hulpverleners begeleiding naar slachtoffer / geen last van obstakels / huisdieren • overdracht belangrijke veranderingen na melding • verwijzing als na behandeling hulp (direct) niet nodig is advies contact opnemen als klachten blijven
I Algemeen Helpen op de plaats waar hij ligt of zit Slachtoffer ernstig ongeval • niet bewegen • niet verplaatsen • Behalve bij gevaar
I Algemeen Verplaatsen slachtoffer • Rautek vanaf de (auto)stoel
I Algemeen • Rautek vanaf de grond
I Algemeen • Verplaatsen slachtoffer ondersteunend verplaatsen
I Algemeen • • • •
2 Emotionele reacties bij de hulpverlener bij omstanders (soms is helpen onmogelijk) groepsinvloed
I Algemeen • • • • • • •
3 Kans op infectie kans op wederzijdse besmetting hulpmiddelen aangeraden handschoenen beademingshulpmiddelen (geen effec0eve beademing → hulpmiddel weg) handen wassen of desinfecteren met spray
I Algemeen 1. let op gevaar 2. ga na wat er is gebeurd en daarna wat het slachtoffer mankeert 3. stel het slachtoffer gerust en zorg voor beschutting 4. zorg voor professionele hulp 5. help het slachtoffer op de plaats waar hij ligt of zit
II Vitale functies Vitale organen • hersenen • longen • hart
II Vitale functies • 1 Stoornissen in het bewustzijn • (geleidelijk) bewustzijnsverlies Controle bewustzijn • schudden schouders en aanspreken • zo nodig op de rug draaien
II Vitale functies Reactie bij bewustzijn • controleer ademhaling Geen reactie bewusteloos • roep om hulp omstander • controleer ademhaling
II Vitale functies • Stoornissen in het bewustzijn → altijd 1-1-2 Dus ook bij • schedelhersenletsel • epilepsie/koortsstuipen/suikerziekte • beroerte (FAST) • uitzondering → flauwte bij bewusteloosheid korter dan 2 minuten
II Vitale functies • 2 Stoornissen in de ademhaling Controle ademhaling Slachtoffer is bij bewustzijn • kijken en luisteren Bij bewusteloosheid → de kinli7 • kijken, luisteren en voelen • gedurende 10 seconden
II Vitale functies Luchtwegbelemmering Slachtoffer is bij bewustzijn opheffen uitwendige luchtwegbelemmering opheffen inwendige luchtwegbelemmering bij niet effectieve hoest • slagen tussen de schouderbladen • buikstoten bij bewustzijnsverlies → reanima0e
II Vitale functies
II Vitale functies • Normale ademhaling Slachtoffer is bewusteloos • kinlift bij mogelijk wervelletsel • stabiele zijligging
• elke minuut controle ademhaling
II Vitale functies • Borstletsel • diepe wond: luchtdicht en aan 3 zijden afplakken
II Vitale functies • voorwerp vast met zwachtelrolletjes/ kleefpleister
II Vitale functies • Stoornissen in de ademhaling: geen letsel • ondersteun het slachtoffer • in principe geen plastic zak o.i.d. bij hyperventilatie • bel 1-1-2 bij ernstige benauwdheid of pijn in de borst
II Vitale functies • 3 Stoornissen in bewustzijn én ademhaling Bewusteloos en geen (normale) ademhaling Reanimatie • goede kwaliteit borstcompressies en zo min mogelijk onderbroken • (100 tot 120 keer/5 tot 6cm. diep/niet leunen) • 2 beademingen in 5 seconden • inzet AED, zodra aanwezig
II Vitale functies • Reanimatie met AED • bij 2 hulpverleners → 0jdens plakken doorgaan met reanimeren • opdracht tot plakken hoeft niet afgewacht • afstand houden bij analyse en schok • onmiddellijk hervatten borstcompressies • voor/achter plakken (kleine) kinderen
II Vitale functies Reanimatie: handelingen • niet effectieve beademing • mondinspectie/leegmaken mond • snelle kantelmethode • borstcompressies zonder beademing • reanimeren bij kinderen
II Vitale functies • Overname reanimatie bij 2 hulpverleners • elke 2 minuten wisselen • reanimeer alleen
• overname is met borstcompressies tijdens de 2e uitademing • Bij gebruik AED → wisselen 0jdens de analyse
II Vitale functies • Reanimatie • gebruik gelaatsdoekje/beademingsmasker • Rautek vanaf bed of bank
II Vitale functies • • • •
Beëindiging reanimatie - het slachtoffer beweegt - opent zijn ogen - ademt zonder twijfel normaal
• Niet reanimeren verklaring
II Vitale functies
II Vitale functies • Bloed • Actief bloedverlies • Shock
II Vitale functies • De functies van het bloed zijn: • transport van: zuurstof, bouw – en brandstoffen naar de cellen • transport van: afvalstoffen naar de longen, lever en nieren; • bescherming tegen: infecties; • zorg voor: bloedstolling; • zorg voor: warmte verdeling
II Vitale functies • • • •
een volwassen mens heeft ongeveer vijf liter bloed een kind van 10 kilo heeft ongeveer 0,8 liter bloed Bij 20% bloedverlies ontstaat shock Bij 30% zichtbaar in shock
II Vitale functies • • • • •
Bloed bestaat uit 55% uit plasma (water, eiwitten en zouten) 15% uit rode bloedcellen (zuurstoftransport) 15% uit witte bloedcellen (bestrijden ziektekiemen 15% uit bloedplaatjes (bloedstolling)
II Vitale functies • • • •
4 Actieve bloedingen groot bloedverlies in korte tijd stootsgewijs of gelijkmatig meestal aan armen, benen, hoofd of hals
II Vitale functies • 4 Actieve bloedingen • zo mogelijk hooghouden • 10 minuten druk op de wond • wonddrukverband traumazwachtel
II Vitale functies • 5 Shock • er moet voldoende bloed stromen om alle cellen van zuurstof en voedingstoffen te voorzien • bij onvoldoende bloedstroom ontstaat zuurstof tekort van de weefsels • dit heet shock • levensbedreigend
II Vitale functies • • • • • • •
5 Shock shockspiraal laten liggen beschermen tegen afkoelen niet laten drinken warmt niet actief op 1-1-2
III Letsels • 1 Wonden • wonden zijn altijd besmet • ontstekingsreactie: pijn, rood, zwelling, warm • wondinfectie • binnen 6 uur sluiten
III Letsels • • • • • •
1 Wonden verwijder sieraden wonden spoelen met schoon water huidontsmettingsmiddel in of rondom de wond afdekken rust en steun geven
Naar de arts → wonden alleen afdekken
III Letsels • 1 Wonden Bijt-,scheur en krabwonden • bijtwonden zijn altijd vuile wonden • spoel ruim met water en raadpleeg arts Krabwonden en kleine katte beet • alleen huid beschadigd: ziet er rood uit • na enkele dagen kan zwelling ontstaan lymfeklieren bij de wond of in de hals, lies of oksel • Kattenkrabziekte? Raadpleeg arts
III Letsels • Verbinden van wonden Het wondkussen • moet steriel zijn • mag niet verschuiven • is bij voorkeur niet-verklevend • bedekt de hele wond • Raak het deel dat op de wond komt niet aan
III Letsels Verbinden van wonden Op de wond • wondpleister • kompres • (wond)snelverband
III Letsels Vastleggen dekverband • kleefpleister/vingerverband • elastische zwachtel • ideaalzwachtel • zelfklevende (cohesieve) zwachtel
III Letsels • • • •
Wonden laten liggen bij ernstige bloedingen bloedende snijwonden → gebruik hechtstrips uitpuilende organen (darmen) afdekken met kompressen/katoenen driekante doek zo mogelijk nat gemaakt met schoon water • doordringend voorwerp/ houding bij buikwond
• tetanusvaccinatie elke 10 jaar
III Letsels • • • •
Wonden hoofdwond schaafwond splinterverwonding
III Letsels Zwachtelen van gewrichten • pols rechtgehouden wordt • een knie licht gebogen is • elleboog en voet een hoek van 90 graden vormen
III Letsels • • • • • • •
Brandwonden per jaar meer dan 70.000 brandwond ongevallen waarvan 13.000 poliklinisch behandeld worden waarvan 4000 in ziekenhuis worden opgenomen waarvan 450 in brandwondencentra 40% komt voor bij kinderen van 0 t/m 14 jaar waarvan 200 mensen overlijden
III Letsels • brandwonden zijn eigelijk de ergste wonden die er zijn • het verlies van huidfunctie word slecht verdragen • bij opname eerste dagen alleen maar zieker • maakt lichamelijk en psychisch vele dieptepunten door • de rekening wordt in de toekomst opgemaakt
III Letsels • • • • • • •
hete vloeistoffen vuur / vlammen kontact verbrandingen straling elektriciteit hete gassen of dampen chemische stoffen
• • • •
zon, radioactiviteit In en uitrede plaats ademweg etsing door zuren of basen meer dan 70% ontstaat thuis waarvan weer 70% door heet water
Ernst De ernst van een brandwond wordt bepaald door: •
• • • •
temperatuur duur van de inwerking plaats van de verwonding soortelijke warmte van vloeistof uitgebreidheid (graden oppervlak)
• volwassenen 10% kind 5% in tweede of derdegraads: gevaar voor shock • meer dan 60% weinig kans op overleven
• leeftijd en conditie
GRADEN Eerste
Rood, zwelling, pijn, droog
Tweede
Rood, pijn, nat blaren
Wat is een blaar?
Vochtophoping tussen leder en opperhuid
Mag een blaar kapot worden gemaakt?
Derde
Nee
Wit-grauw of zwart, pijnloos, droog
III Letsels • Brandwonden • minstens 10 minuten koelen of tot de pijn zakt • geen lauw kraanwater aanwezig → koel met brandwondenkompres of desnoods met slootwater • wonden steriel afdekken met niet-verklevend verband. Blaren heel laten
III Letsels • Vuur doven door te laten rollen over de grond of met een wollen deken. Zorg ervoor dat vlammen en rook het gelaat niet kunnen bereiken.
FOUT
GOED
III Letsels • naar de arts bij alle tweede en derdegraads brandwonden • kinderen onder 5 en volwassenen boven de 60 bij alle brandwonden naar arts • Luier uit
III Letsels • 10 Vergiftiging • altijd 1-1-2 bellen • contact meldkamer → volg de aanwijzingen van de centralist (wel of geen drinken/norit) • • • •
Geen mond-op-mond beademing bij cyanide ruikt naar amandelen zwavelwaterstof ruikt naar rotte eieren fosforzuur geurloos
III Letsels Chemische stoffen in de lucht • als dat veilig kan → zo snel mogelijk in de frisse lucht, ramen en deuren open, gaskranen uit • onmiddellijk reageren op stoornissen vitale functies • niet plat laten liggen
III Letsels Chemische stoffen op de huid • poeders eerst afborstelen • doe zo aanwezig veiligheidsbril en beschermende werkhandschoenen aan • kleding (ook vastzittende), schoenen en sieraden uit/af • ruim spoelen met zo mogelijk stromend lauw water (minimaal 30 minuten)
III Letsels Chemische stoffen in het oog • tenminste 30 minuten spoelen lauw water • bij verbranding en bijtende stoffen in het oog zittend vervoeren naar (oog)arts
III Letsels • 2 Elektriciteitsletsels Stroomdoorgang is in een enkele seconde levensbedreigend → snel handelen • stroom uitschakelen • aan de droge kleren wegtrekken • duw in de knie • Letsels → handel volgens desbetreffende richtlijn
III Letsels • 2 Elektriciteitsletsels • De schade hangt af van: de spanning over het lichaam de weerstand van het lichaam de weg van de stroomdoor het lichaam de tijd van stroom doorgang • altijd in en uitrede wond
III Letsels • • • • • • •
2 Elektriciteitsletsels laat slachtoffer altijd door arts controleren laag spanning (230V en 400V) hoog spanning benader slachtoffer niet bel 112 laat installatie uitschakelen
III Letsels • 3 Kneuzing en verstuiking • wat is een kneuzing • sieraden verwijderen
III Letsels • • • •
3 Kneuzing en verstuiking wat is een verstuiking sieraden verwijderen schoen uit
III Letsels • 3 Kneuzing en verstuiking ICE = Koelen • Immobilisatie (rust) • Compressie (drukverband) • Elevatie (hoog leggen)
III Letsels • 3 Kneuzing en verstuiking Koel 10 tot 15 minuten niet langer dan 20 minuten (koelen eventueel een paar keer herhalen) Slachtoffer tijdens koelen niet alleen laten (flauwte) • na 10 minuten koelen nog pijn stoppen. • soms in combinatie botbreuk • hersenkneuzing
III Letsels • 3 Kneuzing en verstuiking • zwachtelen hand/pols • zwachtelen voet/enkel
III Letsels
III Letsels Functie botten & soorten botbreuken • vorm en steun, bewegelijkheid, bescherming, bloedaanmaak, opslag kalk • indirect en direct geweld
III Letsels
III Letsels
III Letsels 4 Botbreuken en ontwrichtingen • botbreuk/ontwrich0ng been → 1-1-2 eventuele wonden steriel afdekken (knip kleding weg) indien nodig druk op wond
• botbreuk/ontwrich0ng arm → zelf arm laten ondersteunen (eventueel mitella of brede das)
III Letsels • Wervelletsel ontstaat door: • val van enige hoogte • auto of motor ongeval alleen auto in als professionele hulpverlener daar opdracht voor geeft • duik ondiep water
III Letsels • • • • • •
Verschijnselen wervelletsel: pijn en nek / rug tintelingen en ledematen gevoelsensatie (vergelijk links rechts) niet kunnen bewegen ademhaling stoornissen
III Letsels • Wervelletsel • niet bewegen/1-1-2 • eventueel hoofd/nek stabiliseren (onrust) hoofdstabilisatie handgreep van Zäch
III Letsels • • • • •
Op zij draaien: alleen moet laten bloedverlies in de mond en bij braken Wanneer het slachtoffer moet braken door omstander op de zij laten trekken
III Letsels Rust en steun geven • dekenrol • mitella/brede das
III Letsels • 5 Letsels van oog, neus, oor • oogletsels → alleen vuiltje op oogwit verwijderen
III Letsels • 5 Letsels van oog, neus, oor • verbrand oog → 10 minuten spoelen • chemische stoffen in het oog → 30 minuten spoelen • doordringend oogletsel oog afdekken
III Letsels Bloedneus • zitten in schrijvershouding • 10 minuten dichtdrukken
Na 10 minuten niet gestopt → naar de huisarts
III Letsels Voorwerp in de neus • laten snuiten met andere neusgat dicht niet gelukt → naar de huisarts
III Letsels Voorwerp in het oor • ga naar de huisarts • insecten → water in het oor druppelen niet gelukt → naar de huisarts
III Letsels • 6 Tandletsel • ga naar de tandarts bij losse, afgebroken en uitgeslagen tanden • terugplaatsen uitgeslagen tand wanneer duidelijk is hoe deze terug te plaatsen (behalve melktanden) • anders bewaren/vervoeren in melk of in de wangzak
III Letsels • 6 Tandletsel Tand door de lip → wondje dichtdrukken met een kompres. Eventueel naar de huisarts gaan
III Letsels • 11 Steken en beten • koel pijnlijke insectensteken en –beten
III Letsels • 11 Steken en beten • dompel pijnlijke kwallensteken in heet water, zo heet als nog verdragen kan worden maximaal 45 graden of douchen • misselijk, braken, stoornissen bewustzijn • 1-1-2 bij heftige overgevoeligheid en bij zwellingen keel/hals
III Letsels • 11 Steken en beten • met spoed naar het ziekenhuis bij slangenbeten
III Letsels • 11 Steken en beten • een tekenbeet is meestal onschuldig, maar kan u ziek maken • controleer na een natuurwandeling of u teken heeft
III Letsels • 11 Steken en beten • teken zijn mijten en leven van bloed. • komen voor in bossen, duinen, heidegebieden, weilanden, parken, tuinen in het hele land. • vooral in struiken en grassen tot ongeveer anderhalve meter boven de grond. • van daaruit klimmen ze op mensen en dieren.
III Letsels • 11 Steken en beten
• • • • •
voorkeur plekken zijn, liezen of knieholtes. vooral bij kinderen op het hoofd en achter de oren. ze zijn actief van maart tot en met oktober. een teek heeft verschillende bloedmaaltijden nodig. als de gastheer besmet is met de bacterie Borrelia burgdorferi, kan de larve ook besmet raken. • de larve kan nu mens en dieren besmetten.
III Letsels
III Letsels • 11 Steken en beten • een teek is erg klein, slechts 1 tot 3 millimeter. • een volgezogen teek kan soms wel een doorsnede van 1 centimeter hebben. • de nimf besmet de meeste mensen.
III Letsels • Eerst verdoven ze de huid
III Letsels • de ziekte van Lyme is een infectieziekte • door een tekenbeet kan die bacterie in het lichaam terechtkomen • na 3 dagen tot 3 maanden, gemiddeld 16 dagen,kan er een rode ring op de huid ontstaan rond de plaats van de tekenbeet. • ook zonder het verschijnen van de rode ring kunt u de ziekte van Lyme krijgen.
III Letsels • Verwijder de teek
III Letsels • noteer de datum waarop u gebeten bent in uw agenda. • houd daarna tot 3 maanden na de tekenbeet de huid rondom de beet in de gaten. • let op het ontstaan van een rode ringvormige huiduitslag en griepverschijnselen als koorts, hoofdpijn en gewrichtspijn. (ring niet altijd) • ga naar de huisarts als u één van bovenstaande klachten heeft
III Letsels
III Letsels • met antibiotica is de ziekte goed te genezen
III Letsels Oververhitting Hittekramp • minder inspannen • koele omgeving • drinken (sportdrank), eten (chips) • koelen, stretchen, masseren verkrampte spier
III Letsels • • • • • •
Hitte-uitputting/hittestuwing koele omgeving overbodige kleding uit drinken (sportdrank) laten liggen bij duizeligheid waarschuw huisarts of 1-1-2 als het slachtoffer door misselijkheid niet kan drinken of niet opknapt
III Letsels Hitteberoerte Onmiddellijk actief koelen • koele omgeving, afsponsen, met water besproeien → ven0lator gebruiken, in nat laken wikkelen, handdoeken met ijswater, ijszakken • onmiddellijk reageren op stoornissen vitale functies • 1-1-2
III Letsels • 8 Onderkoeling Lichte onderkoeling (slachtoffer rilt) • ac0ef opwarmen → naMe kleding uit, dekens, douche, kruiken, warme dranken (geen alcohol)
III Letsels Ernstige onderkoeling • slachtoffer rilt niet meer en krijgt toenemende stoornissen in de vitale func0es → bel 1-1-2 • verwijder natte kleding zonder te bewegen (eventueel wegknippen) • inpakken in (Fleece)dekens → zo mogelijk armen en benen apart van de romp en eventueel plastic tegen de wind • gezicht vrijhouden
III Letsels • 9 Bevriezing • 20-30 min. opwarmen bij voorkeur in warm water van maximaal 40 graden • (controle met elleboog/pols) • eventueel opwarmen met eigen lichaamswarmte of die van het slachtoffer • wonden steriel afdekken, blaren heel laten • bij tweede en derdegraads bevriezing naar het ziekenhuis
IV Verband- en hulpmiddelen Verbandmiddelen • katoenen of viscose driekante doek • kleefpleister/hechtstrips • (niet-verklevend) steriel kompres • synthetische watten (geen gewone witte watten) • wondpleister
IV Verband- en hulpmiddelen Verbandmiddelen • (wond)snelverband • snelverband gerold (2 versies in omloop, bij 1 versie kan bij afwikkelen niet in de zwachtel worden gekeken) • zwachtels (elastisch, cohesief/zelfklevend, ideaal) • optioneel traumazwachtel
IV Verband- en hulpmiddelen Overige materialen • beademingsmaskers • coldpack • dekens: fleecedeken, reddingsdeken, blusdeken • eerstehulpschaar • handschoenen (gepoederd en ongepoederd, latex, nitril en vinyl)
IV Verband- en hulpmiddelen Overige materialen • huidontsmettingsmiddelen • splinterpincet • veiligheidsspelden • verbandklemmetjes • verbanddozen
IV Verband- en hulpmiddelen • teken verwijderaars