Eiland voor een seizoen Symbool voor een nieuwe kust
Claire van Oeveren
Kustbescherming weer aan de orde van de dag “Naar een nieuw perspectief voor de Nederlandse kust” … De Kust heeft primair de functie om de veiligheid van Nederland tegen overstromen te waarborgen. Maar daarnaast heeft de kust ook een enorme potentie om de kwaliteit van de openbare ruimte te verhogen, door middel van nieuwe economische functies , gedifferentieerder gebruik en eerder méér dan minder duingebied en natuur. Klimaatverandering is geen bedreiging, maar een kans!...
60% van de wereldbevoking leeft in kustgebied
Platform de Nederlandse Kust
“Denktank wil symbool in zee” Relatieve zeespiegelstijging: ≈ 1 m per eeuw
“… een paar aansprekende werken die de symbolen worden van het nieuwe Nederland. Ze moeten de nationale identiteit versterken en Nederland weer een mondiaal tot de verbeelding sprekende natie maken.”…
Denktank Public Space
De blik naar twee kanten Zeezijde:
Landzijde: Elevate
Migrate Zoek naar innovatieve oplossingen om de kust te beschermen; durf te experimenteren. Verlaag de binnendijkse druk op de ruimte; durf hiervoor óók zeewaarts uit te breiden.
Onze bodem daalt, maar dat betekent niet dat we achter de dijk letterlijk in de put hoeven te zitten. Zoek ook naar oplossingen in het bouwen op (grootschalige) terpen.
Integrate
Wees creatief in het bedenken van meervoudig ruimtegebruik, waarbij water een centrale rol mag spelen.
Van water -keren … Al bijna duizend jaar vormen traditionele dijken een 1-dimensionale scheidingslijn tussen 2 werelden: land en water. Het breken van deze dunne lijn kan desastreuze gevolgen hebben, zoals in het verleden al vaak is gebleken.
In het rivierengebied is langzaamaan het besef gegroeid dat deze 1-dimensionale scheidingslijn niet altijd de meest duurzame oplossing is. Er wordt steeds meer geëxperimenteerd in het creëren van een scheidingsruimte, waar het conflict tussen land en water gespreid wordt opgevangen (de landwaarts gerichte blauwe pijl op de vorige pagina).
… naar water -integreren Waarom wordt dit inzicht niet ook toegepast op de scheiding tussen land en zee? Wij staan nu voor de keuze: maken wij van onze waterkeringen een trekpleister of wordt het een onaantrekkelijke gevarenzone? De eerste keuze laat een kust zien met véél ruimte voor natuur en recreatie. Een zeewaarts uitgebreide overgangszone, waar sprake is van afwisseling en uitwisseling tussen land en zee. Een gebied, dat onze Hollandse kust weer een internationaal aanzien kan geven. We willen het soms nog wel eens vergeten, maar water kan ook best móói zijn!
Mogelijkheden: Kansen!
Think BIG, start small Momenteel suppleert Rijkswaterstaat jaarlijks zo’n 12 miljoen m3 zand op de stranden en de vooroevers, voor het behoud van de huidige kustlijn. Een deel daarvan is vrij inzetbaar. Het is daarom beslist geen grote gedachtesprong om met zand te willen gaan experimenteren. Bovendien is zand in de Noordzee ten overvloede beschikbaar. Niet voor niets liggen er dus al veel ideeën voor het opspuiten van eilanden op diverse tekentafels. Maar door de angst voor het onbekende blijven deze plannen toch nog té lang liggen. Waarom begint met dan niet alvast met kleine experimenten? Er ligt méér kennis verscholen in experimenteren, dan in eindeloze computermodellen van deels nog onbekende natuurprocessen. Nota bene: de wereld zoals wij die nu kennen is óók ontstaan uit experimenten: het is het evolutieproces, waarbij het succes van de ene innovatie en het falen van de andere de uiteindelijke koers bepalen.
Creëer ruimte voor ideeën Welke mogelijkheden biedt zo’n klein en zandig eilandje nou allemaal?
Bijdrage aan de lokale bescherming van de kust Uniek en innovatief kennisexperiment voor grotere projecten in de toekomst
Groot(s) symbool, vormgegeven door een kunstenaar
Ruimte voor: → morphologische experimenten; experimenten met zand → natuur → recreatie → kunst → sport → evenementen, festivals → ‘zandhotel’ (zoals het IJshotel in Zweden) → …
Land voor de kust (1) Z
Het eiland ligt vlak tegen de kust, op een afstand van ca 100 m. Het is wadend door het water te bereiken, zelfs nog bij gemiddeld hoogwater.
Het heeft een diameter van ca 500 meter en steekt op de top ca 1,5 meter boven het gemiddelde hoogwaterniveau uit.
De zee-zijde van het eiland kan een interessant gebied zijn voor watersporters, de landzijde juist aantrekkelijk voor zonne- en pootje- baders.
Land voor de kust (2) Z
Omdat het eiland niet wordt verdedigd tegen de werking van de zee, zal het zand door natuurlijke processen geleidelijk langs en naar de kust worden getransporteerd. Te verwachten is dus ook dat na één stormseizoen het eiland geheel of gedeeltelijk onder water is verdwenen.
Aan het begin van de volgende zomer kan het eiland dan met aanvullende zandsuppleties eventueel weer worden opgebouwd/uitgebreid.
Daarnaast bestaat er nog de mogelijkheid om een deel van het eiland wél met verdediging aan te leggen. Deze kern zou, bijvoorbeeld in combinatie met een groot kunstwerk, als een ‘baken’ en een permanent symbool in zee kunnen dienen.
Investeringen in nieuw grensgebied Kosten
1,5 miljoen m3 zandsuppletie aan de vooroever kosten: ongeveer 3 euro per m3 (Optioneel) tijdelijke faciliteiten, zoals strandtenten of een toegangsbrug, die aan het eind van het zomerseizoen weer worden verwijderd.
Baten
Bescherming en onderhoud kustlijn Uniek en waardevol experiment voor de toekomst Sociaal draagvlak en vertrouwen in de waterkeringen van de toekomst Ruimte voor natuur Cultuur, nationale identiteit Recreatie, kunst- en sportevenementen Festivals …
God created the World, but the Dutch created The Netherlands… Het wordt tijd dat Nederland weer laat zien waar deze spreuk op gebaseerd is. Laten we daarom nú de klimaatveranderingen aangrijpen om onze kennis en ervaring op het gebied van kust- en waterbeheer eens aan het werk te zetten. Gebruik dit eiland als symbool en verbindt op die manier Nederland weer aan Europa.
Colofon Deze presentatie is tot stand gekomen in het kader van een stageopdracht voor de TU Delft, Faculteit der Civiele Techniek en Geowetenschappen, Master Waterbouwkunde. De stage vond plaats in opdracht van de Bouwdienst, in samenwerking met het Rijksinstituut voor Kust en Zee.
Contact:
[email protected] [email protected]
Bronvermelding De volgende illustraties zijn overgenomen: Pagina 4: Van water -keren… detail uit paneel van “St Elizabeth’s Vloed, 1421”, onbekende meester dijkschets uit “[hoog]water als uitdaging”, WINN 2006 Pagina 5: … naar water -integreren illustratie van Europees project COM COAST (afbeelding is gespiegeld) Alle satellietfoto’s: Google Earth 2007
