Retour Kaap Hoorn
Eerste druk, februari 2012 © 2012 Diederik Mulder isbn: nur:
978-90-484-2279-1 508
Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl
Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaarden de auteur en uitgever geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden, noch voor de directe of indirecte gevolgen hiervan. Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd, waaronder begrepen het reproduceren door middel van druk, offset, fotokopie of microfilm of in enige digitale, elektronische, optische of andere vorm of (en dit geldt zonodig in aanvulling op het auteursrecht) het reproduceren (i) ten behoeve van een onderneming, organisatie of instelling of (ii) voor eigen oefening, studie of gebruik welk(e) niet strikt privé van aard is.
Retour Kaap Hoorn Zwervend langs de rand van Zuid-Amerika; meer dan 100 impressies
Diederik Mulder
Voor Jan; voor Owen; Onbegrensde nieuwsgierigheid
Zwervend langs de randen van Zuid Amerika. Eeuwenlang versmolten volken, vloeiden culturen samen. Kaap Hoorn al sinds lang het keerpunt waar de maandenlange reis, in een voortdurende strijd met weer en wind, over gaat in een nieuwe koers. Komend van de tropische breedtes; langs de ongenaakbaarheid van het keerpunt Kaap Hoorn. Langs onovertroffen flora en fauna op weg naar de vlaktes waar ooit een van de roemrijkste volkeren van Zuid-Amerika door de Spaanse conquistadores werd verslagen en vernietigd. Twee jaar zwerven we langs de randen van het continent. Een blik voorbij de horizon in bijna 100 schetsen van verwondering en verbazing; een ongewone blik in het Zuid-Amerikaanse leven van alledag. Bij de impressies ook de gps-coördinaten; een uitnodiging om mee te kijken. In een vermenging van geschiedenis, cultuur en landschapsperspectief beschrijft de schrijver/avonturier Diederik Mulder in korte schetsen, met zijn rug naar het water, zijn Zuid Amerikaanse belevenissen. Ooit was hij werkzaam als bosbouwkundige, management consultant en coach. Al schrijvend vloeien zijn ervaringen samen. Eerder publiceerde hij in het blad Zeilen en schreef hij een aantal kinderboeken en verhalen.
7
Zuid-Amerika Voor mij een onbekend continent, Zuid-Amerika; alleen bekend uit de atlas en schoolse lessen. Soms als ik me lezend voorbereid lijkt het wel een land van veroveraars en emigranten; een andere keer treft me, net als Darwin, de enorme natuurschat die het continent verbergt. Verdiept in de Inca’s en hun voorouders bekruipt me het gevoel door te kunnen dringen tot de cultuur van de vroegste bewoners van de Andes. Ontberingen van de oude zeevaarders prikkelen mij om ‘om de Zuid’ te gaan, in Hollandse sporen. Een onbekend continent, onmetelijk groot en nauwelijks te bevatten. Ik kies voor de rand. In 2 jaar van ‘tropen naar tropen’ reis ik er omheen. Staand op de rand van het continent kan ik nauwelijks achter de horizon kijken, van het droge land wel te verstaan. Nieuwsgierig stap ik naar binnen – achter de horizon – Ik neem waar, verwonder me en verbaas me. Enthousiast, betrokken en geraakt, reis ik vanaf Brazilië langs de rand zuidwaarts, steeds verder en verder, tot bij Kaap Hoorn. Noordwaarts geblazen reizen we aan de andere kant weer verder, tot bij de vulkanen van Peru; tot bij Pacha Mama. We reizen samen, mijn maatje en belangrijkste criticus, Christien en ik. Zij is het ook die, als mijn verwondering versuft, mij wakker schudt met de woorden ‘weet je wat ik zo apart vind…’ Twee jaar zwerven we, net als Amerika’s naamgever, Amerigo Vespucci, langs de randen van Zuid-Amerika. Impressies, observaties en verwondering; langs de Atlantische kust op weg naar Kaap Hoorn, langs de kust van de Stille Oceaan retour. Meer dan 10.000 zeemijl reizen we met de boot. Een ander deel, aan de kant van de Stille Zuidzee, reizen we met de lokale bus en auto, zo’n 10.000 kilometer. Veel, heel veel, lopen we gewoon; vaak de enige manier om echt dichtbij de bevolking te kunnen komen. Alles in dit boek berust op mijn eigen waarneming; mijn nieuwsgierigheid, mijn blik. Ik heb vast dingen gemist; zaken zijn aan mijn oog ontsnapt, de verwondering even niet geprikkeld. Een andere plaats, een andere tijd of een andere situatie. Redenen genoeg, het is niet anders. 9
Bij iedere schets van verwondering, de gps-coördinaten. Een aanmoediging, in Google Earth, mee te kijken.
10
Gedaan met de rust Na eeuwen van ontwikkeling en lokale twisten is het eind 15e eeuw gedaan met de rust op het Zuid-Amerikaanse continent. Eeuwen hebben de Zuid-Amerikaanse volkeren hun eigen oorlogen kunnen voeren, hebben hun eigen ontdekkingen kunnen doen, volgde de natuur zijn eigen evolutie. Zoals Darwin later vaststelde, overleefden alleen de sterksten het. De komst van de Europeanen naar Zuid-Amerika maakt onmiskenbaar een abrupt einde aan deze, zo te zien, harmonieuze en eigen samenleving. Spanjaarden als gebroeders Pizarro, de Almagro en de Valdivia stapten weinig subtiel – met vuur en zwaard – aan wal en gingen met grote voeten door de Zuid-Amerikaanse porseleinkast. Naarstig op zoek naar goud en andere edelmetalen; gedreven de Spaanse koning te dienen. In hun kielzog altijd weer gevolgd door de geestelijken, klaar om het Woord te verbreiden. Een continent, zo rijk aan edelmetalen, handelsmogelijkheden en arbeidskrachten. Voor hen nauwelijks voorstelbaar dat zoveel rijdom allemaal onbenut kon blijven liggen. De eeuwen van expansie; eeuwen van ontdekkingen. Miljoenen jaren kon het continent zich ontwikkelen. Ontdekkingsreizigers troffen vreemde volkeren; biologen als Spix en Humbolt brachten duizenden dieren en planten in kaart. Weer anderen gaven inzicht in de, ook nu nog, kolkende geologische processen onder het continent. De nieuwsgierigheid van de Europeanen in de eeuwen na de eerste bloederige veroveringen kende geen grenzen. Expedities worden ondernomen, ontdekkingen gedaan, handelsroutes geopend en, helaas, volkeren onderworpen. Zelfs de natuur, net als de oorspronkelijke indianen, wordt ver teruggedrongen en gedecimeerd. Aan het eind van de 20e eeuw is nog maar 3% van het oorspronkelijk Atlantisch Kustoerwoud in oervorm over. Met de Amazone, Orinoco en de delta van de Rio de La Plata is het niet veel anders. Zelfs de visstand en de schelpdieren in Patagonië en de condors in Peru; de teruggang is dramatisch. Alleen de zwerfhonden, miljoenen op het continent, die gedijen goed. Maar ja, die hebben we dan ook zelf vanuit Europa meegebracht. 11
