Een vers doelgroepenbeleid

Vokaberichten

Een maandelijkse uitgave van Voka - VEVIA Jaargang 4 - februari 2015 Verschijnt niet in juli en aug. Afgiftekantoor: 9099 Gent X Erkenningsnummer: P912687 Prijs: 10 euro

Een vers doelgroepenbeleid In januari is er een akkoord bereikt over de hervorming van het doel­ groepenbeleid. Met de uitrol van de zesde staatshervorming komt deze bevoegdheid immers volledig in de schoot van de Vlaamse regering terecht. Een ideaal moment, vonden zowel de sociale partners als de Vlaamse regering, om de bijzonder ingewikkelde veelheid aan maatregelen kritisch voor het licht te houden. Een door Voka bestelde studie toonde aan dat het Vlaams beleid enerzijds zeer sterk gericht was op jobcreatie via de sociale economie en allerhande gesubsidieerde statuten, waarvan de doorstroom zowat onbestaande was. Anderzijds werd het budget ook voor slechts 15 procent ingezet voor ondersteuning in profitsectoren, de rest ging naar social profit of lokale besturen. De compensatie-instrumenten bestonden uit loonsubsidies en premies. De federale instrumenten die nu overkomen, bestaan voornamelijk uit diverse RSZ-kortingen, activering van uitkeringen via de RVA en enkele premies. In tegenstelling tot het Vlaams beleid, is het federaal beleid overwegend gericht op ondersteuning van de profitsector.

INVESTERINGSREGERING GEZOCHT 

08

Zowel de Vlaamse als de federale regering moeten meer investeren. Vooral onze infrastructuur heeft hier nood aan.

Deze systemen zijn binnenkort verleden tijd, en worden geïntegreerd in één Vlaams beleid. Zoals de sociale partners het vroegen, koos de Vlaamse regering voor een focus op jongeren omwille van de problematiek van de jongerenwerkloosheid. Ouderen vanaf 55 jaar en mensen met een handicap, maken het lijstje van doelgroepen compleet.

“De Vlaamse regering focust terecht op drie basisdoelgroepen: jongeren, ouderen en mensen met een handicap”

De jongeren worden afgebakend tot 25 jaar zonder diploma hoger onder­ wijs. Door deze verruiming komen 80.000 jongeren in aanmerking, in plaats van de vroegere 15.000. Ouderen zullen in aanmerking komen vanaf 55 jaar. De veelheid aan compensatietechnieken verdwijnt eveneens. Er wordt geopteerd om te werken met het eenvoudige instrument van de RSZ-korting. Ook belangrijk: het beleid zal open staan voor alle contracten zonder voorafgaandelijke beperkingen naar duurtijd, soort contract, tewerkstellingsgarantie of andere vereisten. En het voorziene budget blijft behouden, evenals de groep werkgevers die hier aanspraak op kan maken. Lees meer hierover op pagina 4.

MHEALTH HOUDT ZORG GEZOND 

12

MHealth is één van de oplossingen om onze gezondheidszorg kwalitatief én betaalbaar te houden.

Vokaberichten

2

COLOFON

STANDPUNT

Het sociaal overleg door computers uitgedaagd…

Voka-kenniscentrum: Eric Vermeylen | Directeur Voka-kenniscentrum Niko Demeester | Secretaris-generaal Stijn Decock | Hoofdeconoom Sonja Teughels | Arbeidsmarkt en sociaal overleg Marianne Houman | EU-beleid Manou Doutrepont | Sociaal overleg Tom Demeyer | Onderwijs Vincent Thoen | Innovatie en economische groeikracht Goedele Sannen | Mobiliteit en logistiek Tine Deheegher | Energie en milieu Ellen Vanassche | Milieu en klimaat Steven Betz | Ruimtelijke ordening en milieu Karl Collaerts | Fiscaliteit, begroting, efficiënte overheid en markt­werking, deregulering en wetgevingskwaliteit Pieter Van Herck | Welzijns- en gezondheidsbeleid

Realiseer uw ambities

Advertenties: Centrale Voka-regie, Chris Lens, 0475 856 232 Druk: Goekint, Oostende Verantwoordelijke uitgever: Jo Libeer - VEVIA vzw - Koningsstraat 154 - 158, 1000 Brussel [email protected] - www.voka.be

Met het juiste HR-advies worden uw ideeën realiteit Uw mensen zijn de kracht achter uw succes. Alleen is het realiseren van een goed én motiverend HR-beleid er niet bepaald makkelijker op geworden. Want moet u nu besparen of investeren? Kan automatisering een uitweg bieden? En hoe houdt u de juiste mensen aan boord én tevreden? Onze payroll, HR- en juridische specialisten flankeren uw bedrijf steeds met de juiste ondersteuning. Altijd met dat éne doel voor ogen: een HR-beleid dat resultaat oplevert. Voor u, uw mensen én uw organisatie.

➜ Vokaberichten verschijnt maandelijks (behalve in augustus). Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd, opgeslagen of openbaar gemaakt, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Vokaberichten

Gaan machines de helft van de jobs overbodig maken? Het is een vraag die de afgelopen weken volop media-aandacht kreeg. Het jobcreërend vermogen van dynamische economieën zal sterk blijven. De jobs die door automatisering en digitalisering in de ene sector verloren gaan, zullen er in die economieën in andere sectoren opnieuw bijkomen. Het komt er dus vooral op aan ook de arbeidsmarkt voldoende dynamisch te maken en mensen wiens job dreigt overbodig te worden, te helpen in een veranderingstraject. Digitale technologie of machines kunnen mensen trouwens net helpen in dit aanpassingsproces. Industriële biobakker Bakkerij De Trog bewijst dat je met smart glasses laaggeschoolden kan helpen om een complexe job eenvoudig uit te oefenen. In het tijdperk van de new machine age staat conflict dus niet langer voorop, wel samenwerking. Samenwerking tussen machines en mens, tussen werkgever en werknemer. Het voorwerp van overleg moet gericht zijn op competitiviteit, jobs en wendbaarheid of weerbaarheid. In de feiten staan werkgevers en werknemers voor deze gezamenlijke uitdaging. In de instituties van het sociaal overleg staan we daar nog ver van af.

Eindredactie: Bregt Timmerman, Erik Durnez Vormgeving: Group Van Damme, Oostkamp

INHOUD

Surf naar www.sdworx.be en ontdek hoe HR bijdraagt tot het verbeteren van het resultaat van uw organisatie.

Winnaar HR Excellence Award Beste sociaal secretariaat

In de onderneming 4.0 gaat het veeleer om directe participatie van medewerkers, die coöperatief gericht is op waardecreatie. Daar ligt de sleutel van een duurzame toekomst voor de medewerkers. We doen de waarheid geen geweld aan wanneer we stellen dat ons ooit internationaal geroemd overlegmodel het moeilijk heeft. Vandaag geldt dan ook meer dan ooit voor ons sociaal overlegmodel: modify or mummify. Zweden, Duitsland en Oostenrijk herindustrialiseren. Goed nieuws voor hun welvaartcreatie. Het zijn landen die het ook goed doen op de arbeidsmarkt. De werkzaamheidsgraad is er tien procentpunt hoger dan bij ons. Dat is niet niks. Het sociaaloverlegmodel in deze drie landen gunt de ondernemingen de nodige ruimte om op maat regelingen af te spreken tussen werkgevers en werknemers. Dat maakt productiviteitswinsten in die ondernemingen mogelijk, waardoor inkomen voor medewerkers, financiers en overheden gecreëerd kan worden. Het resultaat is productief inkomen als win-win voor werkgever en werknemer. Het resultaat is de wendbaarheid van ondernemingen die met gebruik van nieuwe technologieën de behoeften van wereldwijde klanten kunnen voldoen. Zo kunnen we meer Stille Kampioenen uitbouwen vanuit Vlaanderen, rolmodellen voor groeikracht, hefbomen voor welvaart. Computers en nieuwe machines zullen dus steeds meer het sociaal overleg uitdagen om zich bij de tijd te brengen.

Ons arbeidsrecht denkt nog steeds in termen van het Fordisme. Denken en doen is er gesplitst. De arbeidsorganisatie wordt top down aangestuurd en gereglementeerd. De new machine age werkt echter met vlakke organisaties. Vertrouwen, dialoog en performantie staan er centraal. Grey collars denken en doen. Het nieuwe werken vindt vandaag het meest weerklank in het tijd- en plaatsonafhankelijk werken. Maar ten onrechte wordt het vaak gereduceerd tot bricks en bytes, papierloze open kantoren en telewerken als gevolg van ICT. Terwijl ook het gedrag een essentiële succesfactor is van het nieuwe werken. Dat gaat over autonomie, zelfsturing en verantwoordelijkheid. Het werk was ooit een plaats, nu is het des te meer een resultaatgerichte opdracht. Het sociaal overleg wordt in dit perspectief zwaar uitgedaagd. Het gaat heden nog veel te veel om belangenbehartiging gericht op (her)verdeling.

3

03 STANDPUNT 04 ARBEIDSMARKT Het nieuwe doelgroepenbeleid 07 MACRO-ECONOMIE De bazooka van Mario 08 OVERHEID Investeringsregering nodig 10 VOORUITBLIK EUROPA Europa gaat voor meer jobs 12 WELZIJN MHealth snel integreren 15 FISCALITEIT Meer nuance nodig in btw-debat

Eric Vermeylen, Voka-kenniscentrum: “Vandaag geldt meer dan ooit voor ons sociaal overlegmodel: modify or mummify.” © Chak López

Vokaberichten

4

ARBEIDSMARKT

5

Op weg naar een Vlaams banenpact

Naar een nieuw doelgroepenbeleid De Vlaamse regering gaat naar aanleiding van de zesde staatshervorming het doelgroepenbeleid hervormen. Dat is eind januari beslist. De contouren zien er alvast veelbelovend uit, met een focus op een eenvoudige RSZkorting en het snel aan het werk krijgen van jongeren. Ook ouderen vanaf 55 jaar en mensen met een handicap staan centraal. Het budget voor de profitsector blijft ook op peil. • Heel wat eisen van Voka zijn in het akkoord opgenomen • Complementariteit tussen Vlaams en federaal beleid cruciaal • Het mocht geen conditioneel doelgroepenbeleid zijn

Met het ‘Vlinderakkoord’ van 11 oktober 2011 werd beslist welke bevoegdheden zouden worden overgeheveld naar de regio’s en gemeenschappen. Binnen het domein arbeidsmarkt gaat het hoofdzakelijk om de regionalisering van de dienstencheques, het activerings- en doelgroepenbeleid alsook het controlebeleid van werklozen. Deze staatshervorming stelt Vlaanderen voor een groot aantal uitdagingen. De Vlaamse begroting stijgt met bijna 12 miljard euro en moet na deze hervorming resulteren in een coherent en logisch beleid. Dit betekent dat beleidskeuzes uit het verleden kritisch moeten durven worden herbekeken met het oog op bijsturing of zelfs afschaffing. Temeer omdat de middelen, wegens besparingen, beperkter zullen zijn. HAASJE OVER In de SERV, het overleg- en adviesorgaan van de Vlaamse sociale partners, ging de zesde staatshervorming gepaard met een opstart van sociaal overleg om snel en proactief hierop te kunnen anticiperen. Dit resulteerde reeds in 2012 in een eerste sociaal akkoord hierover nog vóór de Vlaamse regering haar denkoefening had opgestart. In 2014 werd het sociaal overleg uitgediept en speelden sociale partners en regering geregeld haasje over met als gevolg dat ze elkaar wederzijds hebben beïnvloed. In 2014 werd door de sociale partners de aftrap gegeven van een nieuw onderhandelingsproces met als doel een akkoord te bereiken vóór de Vlaamse verkiezingen. De timing was niet onbelangrijk. Een akkoord vóór de verkiezingen moest vermijden dat de regering een beleid zou uitwerken dat haaks stond op wat de sociale partners wensten. Er lagen diverse

Vokaberichten

thema’s op tafel, waarvan het doelgroepenbeleid veruit het belangrijkste was. Tijdens dat jaar hebben het sociaal overleg alsook het overleg binnen de regering elkaar wederzijds beïnvloed met een finaal akkoord in januari 2015. Er kwam geen concreet akkoord over het doelgroepenbeleid vóór de verkiezingen uit de bus. Toch lagen toen diverse elementen op tafel die de Vlaamse regering overnam in haar regeerakkoord, zijnde een forse vereenvoudiging naar een beperkt aantal doelgroepen alsook de keuze voor een activeringsbeleid van langdurig werklozen. Het Vlaams regeerakkoord stelde de ambitie voorop te komen tot een banenpact. Met dit pact wenst ze in te zetten op aanwerving én retentie via een doelgroepenbeleid dat gericht wordt op ouderen vanaf 55 jaar, jongeren en personen met een handicap. Omdat duidelijk werd dat de regering desnoods zonder sociale partners haar beleid verder ging uitwerken, bereikten deze toch – zij het met enige druk – een akkoord op 22 januari 2015. De dag nadien presenteerde de regering haar eigen conceptnota die rekening hield met het akkoord van de sociale partners en dit verder uitdiepte.

in profitsectoren en de rest naar social profit of lokale besturen ging. De Vlaamse instrumenten bestonden uit loonsubsidies en premies. De federale instrumenten die overkomen, bestaan voornamelijk uit diverse RSZ-kortingen, activering van uitkeringen via de Rijksdienst voor Arbeid (RVA) alsook enkele premies. In tegenstelling tot het Vlaams beleid, is het federaal beleid overwegend gericht op ondersteuning in de profit; soms exclusief, soms gedeeld met andere sectoren. Het samengaan van beide laat zich lezen als een uitermate complex verhaal waarin weinig werkgevers hun weg nog vinden. De oorzaak hiervan ligt zoals steeds in beleid dat doorheen de jaren nieuwe problemen en maatschappelijke uitdagingen zoals jongerenwerkloosheid het hoofd tracht te bieden wat resulteert in nieuwe initiatieven. Zelden wordt daarbij gedacht aan afschaffing van oude maatregelen. Voor Voka was het essentieel dat het nieuwe beleid complementair zou zijn aan het federaal beleid gericht op structurele verlaging van de loonkost. Het is immers een én-én-verhaal. Een goed doelgroepenbeleid moet in tegenstelling tot federale structurele lastenverlaging, tijdelijk van aard zijn door zo kort mogelijk in te zetten op ondersteuning opdat bepaalde doelgroepen vlotter de weg zouden vinden naar werk. Doordat de ondersteuning tijdelijk van aard is, komen er middelen vrij voor andere groepen waardoor het beoogde effect, met name tewerkstelling aanmoedigen, gemaximaliseerd kan worden.

hebben op de doelgroep zonder een tegensprestatie te vragen van de werkgever zoals het moeten investeren in een opleidingsplan of andere. De ideeën die hieromtrent circuleerden maakten het doelgroepenbeleid conditioneel, waardoor ingeboet zou worden op eenvoud en transparantie. Bovendien zouden zulke voorwaarden moeten worden gecontroleerd en opgevolgd, wat moeilijk verzoenbaar is met het credo van een afgeslankt en efficiënt overheidsapparaat.

“Het toekomstig doelgroepenbeleid gaat voor eenvoud en kiest voor een beperkt aantal doelgroepen met de techniek van een RSZ-korting”

Inzake de doelgroepen, verkoos Voka te focussen op slechts drie doelgroepen: laaggeschoolden, ouderen en mensen met een handicap. AKKOORD DOELGROEPENBELEID De Vlaamse regering koos voor een focus op jongeren omwille van de problematiek van de jongerenwerkloosheid. Onder meer in het licht van het Europese jeugdwerkplan, willen beleidsmakers jongeren zo snel mogelijk aan het werk krijgen. Hierdoor werden de drie doelgroepen vastgelegd op jongeren, ouderen vanaf 55 jaar en mensen met een handicap. De veelheid aan RSZ-kortingen zal worden herleid naar jongeren en ouderen. Voor de mensen met een handicap en psychosociale problematiek zal er zoals vandaag gewerkt worden met een premie. Gezien deze premie in omvang hoger is dan een korting op sociale bijdragen, is ervoor geopteerd de premie te behouden. Het budget voor deze drie doelgroepen wordt als volgt vastgelegd:

EISEN VOKA OPGENOMEN In het huidige doelgroepenbeleid treffen we een amalgaam van maat­ regelen aan die zeer divers zijn van omvang, bereik en resultaat. Voka liet Idea Consult in 2013 een inventaris opmaken van alle Vlaamse en federale maatregelen. Die toonde aan dat het Vlaams beleid zeer sterk gericht was op jobcreatie via de sociale economie en allerhande gesubsidieerde statuten waarvan de doorstroom zowat onbestaande was. Het toonde ook aan dat het budget voor slechts 15% werd ingezet voor ondersteuning

Omwille van eenvoud en gebruiksgemak stelde Voka van in het begin dat dit best zou worden geoperationaliseerd via een RSZ-korting. Deze kan quasi automatisch verrekend worden en is veel gebruiksvriendelijker dan het werken met de werkuitkering (Activa) of Vlaamse premies die administratief omslachtig zijn. Naast de voorwaarde van RSZ was het essentieel dat deze zou worden toegekend op basis van eenvoudige en heldere criteria die betrekking

Doelgroep

Budget

55+

€ 272.534

Jongeren

€ 220.000

VOP

€ 80.229

Totaal

€ 572.763

(Conceptnota Naar een Vlaams doelgroepenbeleid, 23 januari 2015)

Vokaberichten

6

ARBEIDSMARKT

MACRO-ECONOMIE Volle kracht tegen deflatie

De bazooka van Mario • Jongeren worden afgebakend tot 25 jaar zonder diploma hoger onderwijs • Ouderen komen in aanmerking vanaf 55 jaar • Het budget en de groep werkgevers blijft gelijk

De jongeren worden afgebakend tot 25 jaar zonder diploma hoger onderwijs; dit wil zeggen dat alle (erg)laaggeschoolden en middengeschoolden hiervoor in aanmerking komen. De looptijd bedraagt maximum 3 jaar en wordt begrensd tot een brutoloon van 2.300 euro per maand. Ook in het akkoord van de sociale partners werd vrij resoluut ingezet op jongeren (laag- én middengeschoold) maar lag de leeftijdsgrens 1 jaar hoger. Een vergelijking tussen de huidige en de nieuwe RSZ-korting voor jongeren maakt snel duidelijk dat de nieuwe maatregel veel ruimer gaat dan het huidig beleid. Waar vandaag om en bij de 15.000 jongeren hiervoor in aanmerking komen, wordt de groep vergroot tot potentieel 80.000 jongeren. De reden van deze uitbreiding ligt in de keuze om ook middengeschoolde jongeren tot de doelgroep te rekenen. Ook het budget stijgt fors van 88 naar 220 miljoen euro. Vandaag bestaan er bij ouderen twee systemen: enerzijds is er de Vlaamse 50+premie die vorig jaar werd bijgestuurd en voortaan nog maar vanaf 55 jaar te krijgen is. Deze premie kan de werkgever gedurende 8 kwartalen krijgen als hij een oudere werkzoekende aanwerft met een contract van onbepaalde duur. Anderzijds bestaat er tot op vandaag een RSZ-korting die geldt voor ouderen vanaf 54 jaar en blijft duren tot einde loopbaan. Gezien de zeer substantiële omvang van de premie en de te lage werkzaamheid van ouderen op de arbeidsmarkt, verkozen de sociale partners én de Vlaamse overheid om dit verder te handhaven. In de nieuwe regeling zal er enkel een korting toegekend worden aan werkgevers uit de profit (zoals vandaag ook het geval is) indien zij iemand vanaf 55 jaar aanwerven of reeds in dienst hebben. De nieuwe maatregel maakt een onderscheid tussen inzetten op aanwerving met een hogere korting en retentie.

Sonja Teughels Voka-kenniscentrum [email protected]

Vokaberichten

Een vergelijking tussen de oude en de nieuwe regeling toont aan dat het budget min of meer behouden is, alsook de groep werkgevers die hiervoor

in aanmerking komt. Toch zijn er ook enkele verschillen. Het opschuiven van de leeftijd tot 55 jaar zal naar verwachting leiden tot 25.000 minder ouderen die hiervoor in aanmerking komen, anderzijds zal de tegemoet­ koming voor de werkgever in de kering iets hoger uitkomen. De loongrens ligt iets hoger: op 4.500 euro per maand én in tegenstelling tot vandaag in de Vlaamse regelgeving, komen ditmaal alle contracten in aanmerking (ook uitzendcontracten). EVALUATIE Globaal evalueert Voka dit akkoord als positief om meerdere redenen. Het toekomstig doelgroepenbeleid gaat voor eenvoud en focus door te kiezen voor een beperkt aantal doelgroepen met de techniek van een RSZkorting. De forse verruiming van de jongeren komt in de plaats van een veelheid aan soms heel punctuele maatregelen die hierdoor zullen vervallen. Tevens zal het beleid open staan voor alle contracten zonder voorafgaandelijke beperkingen naar duurtijd, soort contract, tewerk­ stellingsgarantie of andere vereisten. Last but not least zijn de RSZ-middelen die overkomen voornamelijk gefocust op profitsectoren en dit zal zo blijven. De regering garandeert met andere woorden dat het budget niet verschuift naar andere sectoren die hier tot op vandaag van werden uitgesloten. Toch stopt het werk hier niet. Het sociaal overleg en het overleg met de regering moeten de modaliteiten verder uitwerken en vastleggen opdat het akkoord zo snel mogelijk in werking kan treden. De regering streeft naar een inwerkingtreding in 2016. De transitie of overgang tussen het oude en het nieuwe beleid is hierbij nog een aandachtspunt en moet verder worden uitgewerkt. Tot zolang dit niet gebeurt en het nieuwe beleid nog niet volledig is uitgewerkt in de nodige decreten en uitvoeringsbesluiten, blijven de huidige maatregelen zoals we ze vandaag kennen gewoon doorlopen.

Heeft de ECB gelijk dat ze naar de drastische middelen grijpt om de Europese economie uit het slop te halen of zal het allemaal niet veel uithalen en speelt ze integendeel met vuur? Het is het debat dat tussen economen woedt sinds de ECB besliste iedere maand 60 miljard euro aan effecten op te kopen voor in totaal 1.140 miljard euro.

De eurozone kampt al jaren met zeer lage groei en hoge werkloosheid. Sinds enkele maanden valt er ook nauwelijks inflatie te bespeuren, wat niet alleen veroorzaakt wordt door dalende grondstofprijzen. Een Japanscenario met jaren van lage groei en deflatie (=dalende prijzen) loert dus om de hoek. Deflatie is niet zozeer gevaarlijk omdat consumenten anticiperen op dalende prijzen en hun aankopen uitstellen, het is vooral gevaarlijk omdat de schuldenlast tegenover de in geldwaarde dalende inkomsten steeds groter wordt. Hierdoor gaan bedrijven, gezinnen en overheden weinig investeren. NIET TE HOOG, NIET TE LAAT Een beetje inflatie, niet te hoog en niet te laag, is dus het ideale smeermiddel om alle economische actoren aan te zetten om te investeren. De Europese Centrale Bank (ECB) heeft net als doelstelling om de inflatie rond de 2% te houden. Niet hoger, maar ook niet lager. Om te hoge inflatie tegen te gaan hoeft een centrale bank niet ver in de gereedschapskist te graaien: de rente verhogen volstaat zodat geld ontlenen minder interessant wordt. Wanneer de inflatie veel lager ligt dan 2% en de beleidsrente al op 0% staat, dan is het een ander paar mouwen om opnieuw inflatie te creëren. De oplossing is om het effect van een verdere rentedaling te simuleren, in de wetenschap dat de rente al op nul staat en negatieve rentevoeten aanrekenen in de praktijk niet echt kan (er zijn wel uitzonderingen). Dus moet je als centrale bank het geldaanbod verruimen zodat de kredietverlening opnieuw op gang komt, wat de economie opnieuw doet groeien. In de VS en het VK hebben de centrale banken dergelijk beleid toegepast en trekt de economie opnieuw aan. Toch is de situatie in Europa niet

helemaal dezelfde. Vooreerst hebben bedrijven in de VS veel meer de gewoonte om geld rechtstreeks op de markt te zoeken, onder de vorm van een obligatie of aandelen, in plaats van bij de bank om krediet te vragen. Dus is het voor de ECB niet zeker dat extra geld aan de banken geven zich daadwerkelijk zal vertalen in meer kredietverlening en dus meer economische activiteit. Bovendien is er een één-op-één-relatie tussen de centrale bank en het onderliggende land, waardoor het makkelijker is om staatsobligaties te kopen. In Europa is de markt voor staatsobligaties veel meer gefragmenteerd waardoor het zowel politiek als markttechnisch moeilijker is om iedere maand voor 60 miljard aan obligaties te kopen.

“Er zijn twee positieve effecten: de euro wordt goedkoper en de rentefactuur voor de overheid wordt lager”

Bovendien zijn er ook neveneffecten bij een beleid van kwantitatieve verruiming. Vooreerst worden zowat alle rentes, ook de langetermijnrentes, naar zeer lage niveaus geduwd. Dit is eigenlijk een vorm van een vermogensbelasting op de spaarder die risico’s schuwt. Een ander effect is dat bepaalde activaklasses zoals aandelen, obligaties, vastgoed… te sterk gaan stijgen waardoor er zeepbellen ontstaan. OVERWEGEND POSITIEF Toch denken we dat de beslissing van de ECB een goede zaak is. Vooral omwille van twee positieve neveneffecten. Vooreerst zakt de euro door de zeer lage rente tegenover de dollar, het Britse pond, de Zwitserse frank, de Chinese yuan… Dat maakt de Europese economie veel competitiever, wat zich zal vertalen in meer jobs, investeringen en vertrouwen. Een tweede neveneffect is dat de rentefactuur voor de overheden zakt. Dit maakt dat ze budgettair wat ademruimte krijgen waardoor er wat minder bespaard moet worden zonder dat men de budgettaire doelstellingen moet afzwakken.

Stijn Decock Voka-kenniscentrum [email protected] @VOKA_sdecock

Vokaberichten

7

OVERHEID

9

Meer strategische investeringen zijn aan de orde

Investeringsregering blijft wenselijk

Er gaan meer en meer stemmen op voor een stevige investeringsagenda. De kortetermijndoelstelling om via een vraaggericht relancebeleid de amechtige groei aan te zwengelen speelt daarbij een rol. Maar vooral de langetermijnmerites van een volgehouden investeringsimpuls zijn belangrijk. Vele studies tonen immers een causaal verband aan tussen de kwaliteit van de infrastructuur van een land en de productiviteitsgroei. Met name de kwaliteit van de transportinfrastructuur zoals wegen en breedbandverbindingen wordt daarbij beklemtoond. Die verminderen immers de reistijd van werknemers en verhogen de betrouwbaarheid van hun communicatie. Zowel de vorige als de huidige Vlaamse regering bestempelden zichzelf als een investeringsregering. Maar staat die investeringsdrang niet haaks op de dringende noodzaak om te bezuinigen en zo het begrotingstekort af te bouwen? Twee elementen zijn hier van belang: de interpretatie van het begrotingstekort en de samenstelling van de overheidsuitgaven. Niet elk tekort is even problematisch. Vandaag meten we de echte schulden en inkomsten van overheden niet goed. Een overheid die leent voor consumptieve uitgaven zoals subsidies, personeels- of werkingskredieten, begeeft zich op gevaarlijk terrein. Die kredieten zijn immers niet eenmalig van aard en genereren minder terugverdieneffecten. Vergelijk het met een gezin dat een lening aangaat om zijn telecomfactuur te betalen. Dat wordt snel onhoudbaar. Anders ligt het voor productieve investeringskredieten. Vaak betalen die zichzelf terug. Een gezin dat leent om een woning te bouwen, geniet daar ook de volgende jaren van. Dat maakt een tekort minder problematisch. De overheidsboekhouding maakt echter geen onderscheid. De Europese

Vokaberichten

Commissie beoordeelt enkel de omvang van het globale begrotingstekort. Als dat tekort oploopt tot meer dan 3 procent van het bbp, riskeert een lidstaat verstrengd begrotingstoezicht. Dan zijn diepgaande, structurele verbeteringen van het begrotingssaldo aan de orde en eventueel een boete.

Bruto kapitaalvorming in vaste activa, in % BBP, ESR 1995 aanrekening 55000 54000 53000 52000 51000 50000

4,0

België

3,5

Denemarken

3,0

Duitsland Frankrijk

2,5

Nederland

2,0

Finland 1,5

Zweden

49000

De Commissie kijkt bij zijn beoordeling niet naar de samenstelling van de overheidsuitgaven. Zo worden landen die relatief veel investeren even zwaar gedelibereerd als landen met een investeringsdeficit. De Vlaamse regering heeft dus een punt om de boekhoudkundige aanrekening van de overheidsinvesteringen aan te kaarten bij de Europese Commissie. De Commissie lijkt hier ook voor open te staan. Maar of dit ons land veel extra begrotingsruimte kan opleveren is onduidelijk. België kent immers een aanzienlijk Investeringsdeficit, onder meer op het vlak van de openbare transportinfrastructuur. Deze netto kapitaalgoederenvoorraad daalde volgens het Planbureau tussen 1995 en 2011 met 6,1 procent in reële termen (grafiek 1). Dat betekent concreet dat de investeringen ontoereikend waren om de afschrijvingen van het transportnetwerk te compenseren. Hoewel het Planbureau geen opdeling geeft tussen de verschillende gewesten, lijkt de regionalisering van grote delen van het infrastructuurbudget nog geen kentering ten goede te hebben gebracht. De Vlaamse begroting 2015 voorziet weliswaar voor 275 miljoen euro extra investeringskredieten vergeleken met 2014. De interpretatie van deze evolutie is echter niet eenduidig, onder meer door een verminderde

“De samenstelling van de Belgische overheidsuitgaven is onvoldoende groeibevorderend”

Grafiek 2: In vergelijking met vergelijkbare landen investeert ons land weinig in zijn publieke infrastructuur

1,0 48000

0,5 47000 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Bron: Planbureau, Planning Paper 112, 2012

begrotingstransparantie van de investeringskredieten. De stijging vindt vooral plaats in de beleidsdomeinen onderwijs (+376 miljoen) en welzijn (+261 miljoen). Daarentegen dalen de investeringskredieten in traditionele infrastructuurdomeinen zoals openbare werken (-51 miljoen) en leefmilieu (-109 miljoen). De toename van de eigen bijdrage in de financiering van rioleringswerken – de bovengemeentelijke saneringsbijdrage – verklaart wellicht mede de daling van de klassieke investeringssubsidies voor rioleringen. En wellicht zijn er nog andere technische factoren die de omvang van deze evolutie kunnen objectiveren. Toch lijkt het er op dat de Vlaamse regering in de begroting 2015 vooral inzet op de investeringsnoden in het onderwijs en welzijn, minder in de transportinfrastructuur. Ook in vergelijking met de meeste andere landen liggen de Belgische overheidsinvesteringen, net als de Duitse, aan de zeer lage kant. In Zweden, Nederland en Frankrijk ligt het aandeel van de overheidsinvesteringen, uitgedrukt in procent van het bbp, ongeveer dubbel zo hoog. Uiteraard laat dat zich na verloop van tijd voelen (grafiek 2).

0,0 2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Bron: Eurostat

• Er moet meer gekeken worden naar de samenstelling van de overheidsuitgaven • De Vlaamse overheid investeert, maar onvoldoende • De begroting mag in het rood gaan, als de overheid investeert in publieke infrastructuur

Grafiek 1: Evolutie van de openbare transportinfrastructuur (zonder NMBS). De netto kapitaalgoederenvoorraad tegen constante prijzen.

in % bbp

Alle overheden in ons land moeten extra de klemtoon leggen op productieve investeringen. Het gebrek aan infrastructuurwerken wreekt zich immers. Heel wat studies tonen aan dat strategische investeringen zichzelf vaak terugverdienen. De regeringen moeten dus een échte investeringsregeringen worden.

in mio euro van 2000

8

België kent dus niet alleen een omvangrijke collectieve-uitgavenquote. Ook de samenstelling van de overheidsuitgaven is onvoldoende groei­ bevorderend. Welke conclusies kunnen we hieruit trekken met het oog op de Vlaamse begrotingscontrole? Zonder bijsturingen zal dit budget volgens de SERV op basis van de beschikbare informatie voor ongeveer 300 miljoen euro in het rood gaan. De conjunctuurvooruitzichten zijn immers verslechterd in vergelijking met de begrotingsopmaak van september vorig jaar. Voor de Vlaamse sociale partners is een nominaal tekort als gevolg van de plotse conjunctuurverslechtering eenmalig te overwegen. Maar wel op voorwaarde dat voor een equivalent bedrag bijkomend wordt geïnvesteerd in publieke infrastructuur. Die bijkomende investeringen moeten dan gecompenseerd worden op de niet-investeringsuitgaven. Deze heroriëntering van de Vlaamse overheidsuitgaven in de richting van groeibevorderende investeringskredieten is nu meer dan ooit verantwoord.

Karl Collaerts Voka-kenniscentrum [email protected]

Vokaberichten

10

VOORUITBLIK EUROPA

11

Veel werk voor de Europese Commissie

Europa gaat voor meer jobs

• De lidstaten moeten meer gegevens uitwisselen om werkloosheid tegen te gaan • Een grote verantwoordelijkheid voor een sterke energiemarkt ligt bij de lidstaten • Luxleaks zet druk om meer initiatieven te nemen tegen fraude

Er ligt veel werk op de plank voor de nieuwe Europese Commissie. De absolute topprioriteit is de creatie van nieuwe jobs via nieuwe investeringen en het terugdringen van de grote groep werkloze jongeren. De Commissie moet echter meer daadkracht aan de dag leggen rond de creatie van een eengemaakte Europese energiemarkt.

nationale bevoegdheid. Voka zal daarom van dichtbij de verschillende wetgevende en niet-wetgevende voorstellen van de Commissie nauw opvolgen en blijven wijzen op het verlies aan competitiviteit omwille van de aanhoudende fragmentatie van de interne energiemarkt. Een ware energie-unie mag geen verre droom blijven.

Van Brexit tot Grexit, de rol van de Europese Centrale Bank en de herziening van de Europa 2020-strategie vormen het topje van de ijsberg van de Europese agenda. Er ligt heel wat brood op de Europese plank, niet alleen dit jaar maar ook de komende decennia. De nieuwe Commissie heeft geopteerd voor een nieuwe structuur, een betere samenwerking met de andere Europese instellingen (Raad en Parlement). Men gaat ook met Commissaris Timmermans resoluut voor een vereenvoudiging van de Europese regelgeving (REFIT). Voka zal zijn tanden zetten in heel wat dossiers die impact hebben op onze bedrijven en economie. We leggen even de vinger aan de Europese pols.

Voor de klimaat- en energiedoelstellingen 2030 wordt de implementatie pas uitgewerkt in de loop van 2016, aangezien die zal afhangen van de uitkomst van de VN-klimaattop in Parijs eind 2015. Zo wil de EU rekening houden met de bereidwilligheid van andere mogendheden om inspanningen te leveren. Dit is een positief gegeven dat de Europese industrie een level playing field kan garanderen in een mondiale context. Voor zowel de energie-unie als de 2030-doelstellingen zullen de lidstaten een nieuw governance-systeem moeten ontwikkelen dat bijzondere aandacht verdient.

MEER JOBS De grootste prioriteit in de Europese Unie is de creatie van jobs. Alle ogen zijn gericht op het investeringsplan dat 315 miljard euro aan publieke en private middelen moet mobiliseren voor strategische projecten. Dankzij die investeringen hoopt Europa opnieuw economische groei en jobs te creëren. Ter financiering hiervan wordt gestreefd naar een politiek akkoord tegen mei 2015. Het is echter nu al duidelijk dat dit een moeilijke opgave wordt omdat heel wat lidstaten, waaronder ook België, niet blindelings willen bijdragen aan het Europese Fonds voor Strategische Investeringen (EFSI) en ook vragen hebben rond de toepassing van de begrotingsregels. Voor Voka is het belangrijk dat een aantal cruciale strategische infrastructuurprojecten worden gerealiseerd die een vlottere grensoverschrijdende verkeersafwikkeling beogen, zoals de Oosterweelverbinding en de verbreding van de Brusselse Ring. Er moet ook werk worden gemaakt van meer en betere elektriciteitsverbindingen met andere landen. Stuk voor stuk infrastructuurprojecten die een

Vokaberichten

betere interne marktwerking mogelijk maken en zo bijdragen aan de noodzakelijk groei-impuls. MINDER WERKLOOSHEID Een tweede topprioriteit van de EU is de strijd tegen langdurige werkloosheid. Torenhoge werkloosheidgraden, vooral bij jongeren in Zuid-Europese landen, doen Europa vrezen voor een verloren generatie. Voka volgt daarom van dichtbij de implementatie op van de jongerengarantie en we zullen mee maatregelen ontwikkelen ter bevordering van talenten en het opdoen van een eerste werkervaring. Daarnaast komt het langverwachte pakket voor arbeidsmobiliteit dit jaar uit. Dit pakket dient de mobiliteit te bevorderen en tegelijk de strijd aan te gaan tegen sociale fraude. Vooral in de bouw en de transportsector is de zogenaamde “sociale dumping” moordend voor de tewerkstelling. Europees Commissaris voor Werk, Sociale Zaken, Vaardigheden en Arbeidsmobiliteit Marianne Thyssen heeft laten weten er ook werk van te maken. Maar in deze materie dragen de lidstaten een belangrijk deel van de verantwoordelijkheid, meer bepaald in de uitwisseling van gegevens. ENERGIEMARKT Nieuwe impulsen worden met spanning verwacht voor de realisatie van een interne energiemarkt. De energie-unie wordt pas op 25 februari bekendgemaakt en het gelekte document voorspelt weinig goeds. De Commissie maakt zich sterk dat ze werk zal maken van een ware interne energiemarkt maar ze botst op haar bevoegdheden en ze dreigt hierdoor de energie-unie te herleiden tot een bundeling van bestaande initiatieven. Het energiebeleid, waaronder de energiemix, blijft voornamelijk een

INTERNE MARKT Een ander belangrijke bouwwerf is de interne markt. De Commissie komt na de zomer met een rapport naar buiten waarin ze de huidige belemmeringen, in het bijzonder voor diensten, in kaart zal brengen. Zowel de wetgevende als niet-wetgevende initiatieven die uit het rapport zullen voortvloeien, zullen van dichtbij worden opgevolgd. Daarnaast zet de Commissie in op de verdere digitalisering van de interne markt. Ook het Europees handelsbeleid zal blijvend onder de aandacht van Voka staan in het licht van de aangekondigde Europese handelsstrategie. De EU wil tegen het einde van dit jaar vrijhandelsakkoorden met Japan, de VS en Vietnam afsluiten. Zulke akkoorden gaan nieuwe opportuniteiten creëren voor exporterende bedrijven die zo zullen bijdragen tot de economische groei en tewerkstelling. Een bijzondere aandachtspunt is de Economische en Monetaire Unie (EMU). De vorige Commissie heeft al reuzenstappen gezet in de her­ vorming van de EMU die dit jaar geïmplementeerd moeten worden, meer bepaald voor de realisatie van de Bankenunie.

Een ander belangrijk element van het economisch bestuur is het Europees Semester. De Commissie zal die verder versterken met een herziening van de sixpack- en twopackmaatregelen. De ‘sixpack’regelt de begrotings­ discipline in het kader van het groei- en stabiliteitspact waarbij het begrotingstekort niet boven de 3 procent van het bbp mag komen en de staatsschuld in een bevredigend tempo moet tenderen naar maximaal 60 procent van het bbp. De ‘twopack’ voorziet in een versterking van het toezicht door de Europese Commissie op de nationale begrotingen van de eurolanden. De Commissie bekijkt hoe het Europese Semester verder verdiept kan worden door de nationale parlementen nauwer te betrekken. Ook het bestaande scorebord van de interne marktwerking wil men actiever opvolgen en vertalen in concrete beleidsaanbevelingen, bijvoorbeeld in de jaarlijkse landenspecifieke aanbevelingen. Zulks naar het voorbeeld van de sociale indicatoren. Zo wil men meer ownership creëren bij de lidstaten.

“Europa heeft veel werk, maar de lidstaten moeten minstens evenveel daadkracht tonen”

LUXLEAKS De LuxLeaksaffaire zet de Commissie aan tot meer fiscale dadendrang. Een actieplan tegen belastingontwijking en fiscale fraude zet in op een verhoogde gegevensuitwisseling tussen lidstaten, bijvoorbeeld over de fiscale rulings die lidstaten afsluiten. De toepassing van de unanimiteitsregel stond in het verleden weliswaar doorbraken in de weg, maar de gewijzigde context kan daar verandering in brengen. Ze kondigt ook een communicatie aan over de gemeenschappelijke grondslag in de vennootschapsbelasting. Ook de aanpassingen aan de werking van de douane-unie, de btw-regelgeving en een verordening over havendiensten zijn dossiers die opvolging verdienen. De uitdagingen waarvoor Europa staat hangen samen met vragen over zijn bevoegdheden over de grenzen heen en de verantwoordelijkheid van de lidstaten. Bovenstaande dossiers zullen binnen een breder strategisch kader worden ontplooid. Europa zal de komende maanden de handen uit de mouwen moeten steken, maar het is ook aan de lidstaten en het parlement om er werk van te maken.

Marianne Houman Voka-kenniscentrum [email protected]

Vokaberichten

12

WELZIJN

13

MHealth als sleutel tot kwaliteit en betaalbaarheid

MHealth snel integreren

• Het is van cruciaal belang dat mHealth binnen enkele jaren volledig benut wordt • Op middellange termijn zorgt mHealth voor een hogere kwaliteit tegen een lagere kostprijs • MHealth helpt de nieuwe modellen van de zorgorganisatie realiseren

MHealth kan ervoor zorgen dat onze zorg betaalbaar blijft, en breed toegankelijk is voor iedereen. Zonder verlies aan kwaliteit. Zelfs integendeel, vooral met betrekking tot preventie, gooit deze techniek hoge ogen. Maar mHealth wordt bij ons nog veel te weinig gebruikt, en dat moet zo snel mogelijk veranderen.

kunnen realiseren. Bovendien biedt mHealth antwoorden op de kwaliteit van leven en langdurige zorgbehoeften van mensen die met één of meerdere lichamelijke en/of psychosociale problemen te kampen hebben. Daar liggen de hoogste kosten, maar dus ook de grootste ruimte voor verbetering in ons zorgsysteem.

MHealth zal ons leven veranderen in verschillende facetten van preventie, welzijn, zorg en gezondheid. Stel, we zijn het jaar 2020. Uw welzijn wordt onmerkbaar en met respect voor uw privacy voortdurend opgevolgd. Geen big brother die over uw schouder meekijkt, maar alles wordt auto­ matisch, met de hulp van sensoren, apps, online-toepassingen geanalyseerd. Beeld u in dat u slimme kledij draagt die kan vaststellen dat u binnen enkele dagen een hartaanval kan krijgen. Stel u voor dat een geneesmiddel automatisch op het juiste moment op maat van uw behoefte wordt toegediend. Stel dat u met behulp van technologie gecoacht wordt om zo gezond mogelijk te leven. Verre toekomst, denkt u? De technologie bestaat vandaag, maar ze moet nog ingang vinden in de zorgwereld. Meer en meer mensen experimenteren zelf met mobile health of mHealth, zoals in de quantified self-beweging met ‘self tracking’ van activiteit, slaap, gemoedstoestand, enz.

Niet onbelangrijk is dat mHealth de nieuwe zorgmodellen (evidence based specialisatiemodel en netwerkingmodel) van de zorgorganisatie helpt te realiseren. Enerzijds maakt het binnen een specialisatiemodel de beste expertise en vaardigheden meer direct, tijdig en mobiel beschikbaar. Anderzijds, ondersteunt het netwerkvorming met een ruimere team­ benadering doorheen alle muren, binnen en buiten zorgorganisaties. MHealth is niet bedoeld om professionele zorgverstrekkers te vervangen. Die blijven uiteraard hun kernpositie behouden. MHealth is echter een performant hulpmiddel om zorgverlening te ondersteunen, zowel voor de patiënt als voor de professional.

MHealth omvat alle welzijn- en zorgtoepassingen die mogelijk worden met de hulp van mobiele communicatiediensten en –toestellen. MHealth benut gsm’s, smartphones, tablets en draagbare toepassingen (pols­ banden, stappentellers, smart watches, applicaties als deel van kleding, tot en met inplanteerbare toepassingen). De toestellen zijn vaak voorzien van sensoren die parameters rond levensstijl, welzijn en gezondheid monitoren en daarbij data verzamelen. Denk aan de ‘apps’ rond levensstijl en welzijn die op zulke toestellen voorzien zijn, maar ook aan persoonlijke coachingsystemen, het voorzien van gezondheidsinformatie en geneesmiddelen-‘reminder’-systemen, bijvoorbeeld per sms. Ook ‘klassieke’ tele­ zorg en telegeneeskunde evolueren naar mHealth door de incorporatie van mobiele componenten.

Vokaberichten

MHealth gaat veel verder dan een eHealth-benadering. We evolueren op korte tijd naar het ‘internet of everything’, waarbij alles en iedereen ‘besensored’ en verbonden is. Diverse parallelle ontwikkelingen - in genomics, screening, digitale beeldvorming en diagnostiek, geneesmiddelen en devices, sociale netwerking - leiden tot een samenspel dat het evenwicht tussen individuele en collectieve geneeskunde fundamenteel wijzigt. Het gaat niet enkel over kwaliteitsindicatoren en evidence based (collectief), maar met behulp van mHealth ook over de predictieve en precieze individualisering van preventie, diagnosestelling, behandeling en revalidatie. In plaats van door een sleutelgat te kijken naar de patiënt, krijgen hijzelf en professionals (met toelating van de patiënt) voortdurend zicht op de continue evolutie van levensstijl, welzijn en gezondheid op elk moment en elke plaats. VOLOP BENUTTEN Het is van cruciaal belang dat de mogelijkheden van mHealth binnen enkele jaren volledig benut worden. Onze samenleving moet deze technologie meer toepassen dan we vandaag doen. Immers, we worden met zijn allen ouder, met toenemende zorgbehoeften en -mogelijkheden. Daar hangt een prijskaartje aan dat stilaan hoger wordt dan wat we ons met ons allen kunnen veroorloven. Daarom zoeken alle landen vandaag naar manieren waarop preventie, welzijn en zorg anders en beter georganiseerd kunnen worden. De betaalbaarheid van het zorgsysteem, voor individu en samenleving, zijn daarbij cruciaal. Het potentieel van mHealth is ‘transformationeel’. En dat is een belangrijk element van deze technologie. Het wijzigt welzijn en zorg in die mate dat we op middellange termijn een hogere kwaliteit tegen een lagere kostprijs

DALING VAN STERFTE Heel wat studies tonen aan dat het gebruik van mHealth-toepassingen bijdraagt tot een daling van de sterfte bij patiënten met een langdurige aandoening (12 tot 34% reductie in mortaliteit). Het gebruik van mHealth heeft een aangetoond positief effect op klinische parameters zoals gewicht, bloeddruk, glycose en hbA1c (diabetes) en INR (antistollingsmiddelen). Bovendien is er een duidelijk verband met een wijziging in gedrag en verbeterde levensstijl rond fysieke activiteit, voeding en stressniveaus. Therapietrouw neemt met mHealth toe met 40 tot 68%. Diverse studies observeren een verbetering in de gemeten tevredenheid en kwaliteit van leven. We noteren een daling in spoedopnames, minder ziekenhuisopnames (20%), een daling in verblijfsdagen (25%) en een vermindering in heropnames (40%). Ook in ouderenzorg stellen we vast dat 36% van de ouderen langer thuis onafhankelijk kunnen blijven wonen en dat de daling in hospitalisatiegraad binnen de context van woonzorgcentra wordt bevestigd.

Studies met betrekking tot economische evaluatie zijn zeldzaam. De studies die wel beschikbaar zijn rapporteren positieve cijfers over kosteneffectiviteit (zoals ICER 1624 tot 4923 pond per QALY). ICER drukt uit hoeveel we extra moeten betalen in verhouding tot de extra gezondheidswinst per kwaliteitsvol levensjaar. Hoe lager, hoe beter. Het resultaat ligt ver beneden internationale normen die vaak op 30.000 pond worden vastgelegd. De vastgestelde effecten zijn niet enkel gebaseerd op studies in de VS, maar ook in Scandinavische landen, Engeland, Schotland, Nederland, en ja, zelfs in België.

“Het gaat niet om ‘ontmenselijking’, maar over meer contact met de arts, verpleegkundige, coach”

OPPORTUNITEITEN We kunnen met de steun van mHealth mensen gezonder houden, wat via productie en consumptie ook de economie ten goede komt. MHealth wordt één van de speerpunten van de Belgische en Vlaamse zorgeconomie. Dat merk je reeds volop aan allerhande innovatieve projecten en producten. Maar er schort iets in de uitrol van mHealth en het bekomen van al die voordelen als deel van uw zorg. In eigen land lijden we vaak aan het ‘kleine-pilootstudie-syndroom’ zoals de EU het treffend benoemt. Ondanks de mogelijkheden maakt ons zorgsysteem tot op vandaag nauwelijks gebruik van mHealth. Het is daarom cruciaal om de obstakels te benoemen en ze om te vormen tot opportuniteiten. Eén van de grootste obstakels voor de verspreiding van mHealth is het wantrouwen van de eindgebruiker en de zorgsector rond wat er met al die gegevens precies zal gebeuren. Wat betreft privacy en beroeps­ geheim, eisen alle betrokken actoren terecht dat dezelfde voorwaarden en beschermingsmaatregelen gelden als in de zorg die we vandaag kennen. Het niveau van beveiliging moet zelfs nog strenger zijn, gezien eventuele bijkomende risico’s die zich stellen bij elektronische verzameling, opslag en delen van gegevens met behulp van mobiele toepassingen. In lijn hiermee dient de beleidsmaker zich te realiseren dat mobiele gegevens een enorme meerwaarde betekenen, niet enkel voor de individuele

Vokaberichten

14

WELZIJN

FISCALITEIT Inperking verlaagde btw niet per definitie antiherverdelend

Meer nuance nodig in btw-debat • Het wantrouwen van de eindgebruiker en de zorgsector moet weggenomen worden • Kwaliteitslabels en externe accreditering zijn hierbij een hulpmiddel • Relevante data moeten, met respect voor privacy, op een eenvoudige wijze ter beschikking worden gesteld

eindgebruiker (en professional), maar ook voor big data-toepassingen voor kwaliteitsverbetering, beleidsevaluatie en wetenschappelijk onder­ zoek naar betere en innovatieve zorg en mHealth. Dit dient gepaard te gaan met bewustwordingscampagnes en een shift naar een brede ondersteuning door de zorgsector zelf. Nu reeds leiden thematische sociale netwerk­ initiatieven zoals PatientsLikeMe tot big data-resultaten over onvermoede relaties en patronen in zorg, over effectiviteit en nevenwerkingen.

Zo niet zullen de twee snelheden in het gebruik van mHealth en andere e-health-toepassingen de bestaande kloof in de zorg verder verbreden. MHealth gericht op zuiver comfort en/of zonder aangetoonde publieke meerwaarde dient 100% privé door de eindgebruiker te worden vergoed. De universele waarden van solidariteit in de zorg, billijkheid in de financiële toegankelijkheid, en kwaliteit van dienstverlening worden door ‘Mobile health’ versterkt.

VEILIGHEID Aangeboden mHealth-oplossingen dienen uiteraard veilig te zijn. Dit impliceert dat alle onderdelen van de mHealth-keten (inclusief apparatuur) goed functioneren, voldoende accuraat zijn (validiteit van metingen) en uitvoerig getest. Kwaliteitslabels en externe accreditering zijn hierbij een hulpmiddel.

GROEIENDE MARKT In de VS maakt reeds 20% van de mensen met een smartphone gebruik van gezondheidsapps. 60% van de gebruikers traceert daarbij gewicht en dieet, 33% controleert andere data zoals slaappatronen, bloeddruk en suikergehalte, 27% volgt online health data en 9% registreerde zich voor waarschuwingen en reminders als sms-berichten. MHealth zal in 2017 een wereldwijde marktwaarde kennen van 23 miljard dollar, in 2008 was dat nog 1 miljoen.

De patiënt en de zorgsector moeten via onafhankelijke reviews transparant geïnformeerd worden over de specifieke meerwaarde en de veiligheid van mHealth-toepassingen. Guidelines naar patiënt en zorgverstrekker toe dienen ontwikkeld te worden om de (vaak) noodzakelijke interactie met zorgverstrekkers te stroomlijnen. ‘Zorg op afstand = welzijn en zorg’ betekent dat alle preventie en zorg die veilig en kwaliteitsvol op afstand kan uitgevoerd worden, moeten worden erkend en geïntegreerd in de reguliere zorgverstrekking. Relevante data moeten, met respect voor privacy, op een eenvoudige wijze ter beschikking worden gesteld van zorgverleners, van onderzoekers uit kenniscentra en industrie, van beleidsmensen uit de overheid. Hierdoor kan betere zorg worden gerealiseerd en kan onderzoek sneller en goedkoper worden uitgevoerd. Alleen dan kan geïntegreerde zorg volwaardig worden ingevoerd.

Pieter Van Herck Voka-kenniscentrum [email protected]

Vokaberichten

FINANCIERING Om de toegankelijkheid ook financieel te verzekeren (inclusief praktische aspecten zoals de beschikbaarheid van internet), dient er een op meerwaarde gebaseerde publieke financiering te worden geïmplementeerd.

De EU is hierbij in termen van aanbod de koploper met 6,9 miljard (Azië 6,8 miljard en Noord-Amerika 6,5 miljard). Interessant om weten is dat deze markt gedomineerd wordt door individuele aanbieders (30%) en kleine ondernemingen (34,3%). Men verwacht dat in 2017 wereldwijd de helft van smartphonegebruikers mHealth zal benutten. Zo krijgen ‘preventie’ en ‘behandeling’ met mHealth een nieuwe betekenis. Het gaat niet om ‘ontmenselijking’, maar zelfs het tegenovergestelde: meer contact met de arts, verpleegkundige, coach, die zich kan concentreren op uw noden, ondersteund door technologie. Bovendien, weten uzelf en - indien u dat wenst - zorgprofessionals en uw familie perfect op elk moment wat u nodig heeft en wie wat wanneer moet doen om u gezond te houden en in te grijpen. Daarnaast krijgt u als geëngageerd persoon de tools in handen om uw lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn in handen te nemen, ook indien u daar niet de middelen toe hebt.

Lage en doorsnee inkomens mogen niet getroffen worden door de taxshift. Dat zou volgens sommigen het geval zijn met btw-verhogingen. Is dat wel zo? De Hoge Raad van Financiën en de OESO menen van niet. In dit debat dient alleszins het globale plaatje bekeken te worden.

Op basis van voorlopige gegevens inde de federale belastingdienst vorig jaar 103,7 miljard euro aan taksen. De bedrijfsvoorheffing is met afgerond 42,8 miljard en een relatief belang van iets meer dan 40 procent veruit de belangrijkste bron. De btw volgt op de tweede plaats, met een opbrengst van 27,4 miljard, iets meer dan een kwart van het totaal. De roerende voorheffing leverde de schatkist 5,3 miljard euro op. Een aandeel dus van 5,1 procent. COMBINATIE Indien men – zuiver hypothetisch – in het kader van een budgetneutrale belastingverschuiving de bedrijfsvoorheffing met 10 procent zou willen verminderen zou men dus 15 procent meer btw moeten innen. Indien men daarentegen wil compenseren via een vermogenswinstbelasting moet de opbrengst van de roerende voorheffing met 80 procent toenemen. Heel wat instellingen raden dan ook een combinatie van fiscale compensaties aan ter vermindering van belastingen op arbeid. Daarbij komen ook de verlaagde btw-tarieven regelmatig aan bod. Maar leidt een inperking van het toepassingsgebied van deze verlaagde tarieven niet tot meer inkomensongelijkheid? Niet noodzakelijk zeggen zowel de Hoge Raad van Financiën als de OESO. Beide instellingen verdedigen een vermindering van het aantal verlaagde btw-tarieven, onder meer vanuit de overweging dat heel wat van die tarieven de hoogste inkomens net meer ten goede komen dan de laagste inkomens. VERGELIJKING Uitgedrukt in procent van zijn totale consumptie verbruikt een gezin met een laag inkomen bijvoorbeeld nauwelijks meer voeding en drank dan een

gezin met een hoog inkomen. Een gezin uit het eerste inkomensdeciel spendeert respectievelijk 12,7 en 2,8 procent van zijn consumptie aan voeding en dranken; een gezin uit het tiende inkomensdeciel 11,6 en 2,6 procent. Beide gezinscategorieën genieten echter van hetzelfde verlaagde btw-tarief op hun voedingsaankopen. Het rijkere gezin consumeert uiteraard beduidend meer, dus ook meer voeding en drank. In nominale termen komt het grootste gedeelte van de gederfde belastingopbrengsten zo ten goede aan de hoogste inkomens.

“Onze buurlanden maken ook gebruik van verlaagde btwtarieven. De vrijheidsgraden voor aanpassing in een open economie als de onze zijn dus niet ongelimiteerd”

Dit patroon geldt niet voor alle soorten consumptie. Huisvestingskosten bijvoorbeeld nemen gemiddeld ongeveer 27 procent van het consumptie­ budget van de laagste inkomens in beslag en slechts 14 procent van de consumptieve bestedingen van de hoogste inkomens. Maar in globo geniet de welvarendste helft van de bevolking wel twee derde van de fiscale uitgaven uit de verlaagde btw-tarieven. Het eerste deciel ontvangt 5 procent van het budget aan verlaagde btw-tarieven, het hoogste deciel 16 procent. De Hoge Raad van Financiën stelt dan ook vast dat een verhoging van sommige verlaagde btw-tarieven in combinatie met bijvoorbeeld een toename van de vrijgestelde som in de personenbelasting de herverdelende werking van onze fiscaliteit zou verhogen. In het debat over de taxshift moet men steeds het globale plaatje voor ogen te houden. De Europese btw-richtlijn laat verlaagde tarieven toe. Quasi alle lidstaten maken daar ook gebruik van, inclusief onze buurlanden. De vrijheidsgraden in een kleine open economie om in het kader van een taxshift deze tarieven eenzijdig te verhogen zijn dan niet ongelimiteerd.

Karl Collaerts Voka-kenniscentrum [email protected]

Vokaberichten

15

ONDERNEMING & POLITIEK

Bedrijfsbezoeken

brengt politici en ondernemers dichter bij elkaar. Het Voka-programma Onderneming & Politiek organiseert ontmoetingen tussen ondernemers en politici. Politici leren er het bedrijfsleven van binnenuit kennen. Het programma slaat op verschillende manieren een brug tussen ondernemers en politici.

Voka bezoekt regelmatig ondernemingen en projecten. U werpt een exclusieve blik achter de schermen van boeiende ondernemingen of u wordt meegenomen op de werf van een van de vele interessante projecten die in Vlaanderen en Brussel worden gerealiseerd. Achteraf wordt een tafelgesprek georganiseerd waarbij er rond een welbepaald thema wordt gedebatteerd in aanwezigheid van ondernemers. - Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen (naar een Autonome en efficiënte douane) - AGC Glass Europe (klimaatbeleid: kansen voor de producten - bedreiging voor de industriële productie) - Brussels Airlines nv (Brussels Airport, ‘Welcome to Europe’: hoe welkom?) - Duvel Moortgat nv (Internationaal ondernemen in een globale economie) - ABATAN NV (Het belang van ondernemerschap voor de leefbaarheid van Brussel)

Stage in bedrijf Hebt u altijd al eens willen weten hoe een onderneming van binnen werkt? Of wil u weten met welke uitdagingen onze ondernemingen dagelijks worden geconfronteerd? Het programma Onderneming & Politiek organiseert stages voor leden van het Vlaams, Brussels, Europees en Federaal parlement. U kan zich kandidaat stellen om een bedrijfsstage te lopen van 1 tot 4 dagen in een onderneming.

IVITEITEN

NETWERKACT

a.be www.vok

Bedrijven die in 2013 mee deden aan de bedrijfsstages: Festival Van Vlaanderen - TCT Belgium - GC Europe - Aswebo - Bayer Materialscience - Clear Channel - Plopsaland - Ontex - Roularta - Juri NV - Valcke Prefab Beton - Caroline Biss - Krinkels De Bonte - Ineos - Pittman Seafoods - Alsico - ICO Terminals - Van de Velde - BLCC - H.Essers G4S secure solutions - AZ Nikolaas - Materialise - Matexi - Daikin Van de Wiele - Brussels Airport Company - Arcelor Mittal - Sabena Technics - BPost - Van Gansewinkel - Brussels Airport Company Vanheede Environment Group - Mobistar - Portconnect - Cortina Ravago - Neuhaus - Durlet - Poco Loco - Exki.

OEKEN

BEDRIJFSBEZ

STAGES

U hebt interesse om het ondernemingsleven van binnenuit te leren kennen? Neem dan contact op met Tom Demeyer, Coördinator Onderneming & Politiek 02 229 81 20 - 0472 84 15 99 - [email protected] - (twitter) @VOKA_tdemeyer Wij brengen u in contact met de ondernemers.

Voka - Vlaams netwerk van ondernemingen Koningsstraat 158 - 1000 Brussel - [email protected]

@voka_jlibeer