Een Schoon Schiedam door bewust omgaan met afval

Een Schoon Schiedam door bewust omgaan met afval 2005-2009

Vastgesteld 19 september 2005 VR2005/118

opgesteld:

J. Oostra

goedgekeurd: Bisschop & Partners B.V. april 2004 DOCUMENT2

Inhoudsopgave Bestuurlijke samenvatting 1 Inleiding 2 Landelijk kader 3 Landelijke en regionale ontwikkelingen 3.1 GFT-afvalbeheer 3.2 Diftar 3.3 Verruimde reikwijdte Wet milieubeheer en milieubarometer 3.4 Duurzame bedrijventerreinen 4 Huidige situatie en problematiek Schiedam 4.1 Huishoudelijk afval 4.1.1 Inzamelstructuur 4.1.2 Handhaving 4.2 Zwerfafval 4.2.1 Beheerplan reiniging 4.2.2 Handhaving 4.3 Bedrijfsafval 4.3.1 Inzamelstructuur 4.3.2 Vergunningverlening en handhaving 5 Communicatie en voorlichting 5.1 Communicatie en voorlichting voor de burger 5.2 Communicatie en voorlichting voor bedrijven 6 Doelstellingen 7 Na 2008 Bijlage: begrippen en afkortingen

1 1 1 4 4 4 5 6 7 7 7 9 10 10 11 11 11 12 13 13 14 15 16 1

Bestuurlijke samenvatting Voor u ligt het eerste integrale afvalbeleidsplan van de gemeente Schiedam. Al aangekondigd in het vastgestelde milieubeleidsplan voor de periode 2002-2006 en ontstaan vanuit de behoefte een strategie te ontwikkelen specifiek op het gebied van afval. Het afvalbeleidsplan vormt een samenhangende beschrijving van het afvalbeleid van de gemeente Schiedam voor de komende vier jaar en is sterk gericht op de uitvoering. Aan het beleidsplan is dan ook een uitvoeringsprogramma gekoppeld waarin concrete activiteiten worden beschreven. Het plan is opgesteld langs drie sporen die gezamenlijk hebben geleid tot het integrale afvalbeleidsplan: 1. huishoudelijk afval; 2. zwerfafval; 3. bedrijfsafval. Voor huishoudelijk afval spelen nog steeds belangrijke wijzigingen in de infrastructuur als het opzetten van de Afval Apart Punten (AAP-en) en nog recenter het plan voor de plaatsing van een groot aantal ondergrondse verzamelcontainers voor restafval. Dit laatste plan zal in een periode van twee jaar de restafvalzakken inzameling vervangen waarmee een belangrijke oorzaak van het ontstaan van zwerfafval wordt weggenomen. Zwerfafval wordt ook opgepakt in het kader van een ‘schoon, heel en veilig’ Schiedam. Binnen dat project worden verschillende activiteiten ondernomen waaronder de in maart 2004 gestarte acties in de wijk Nieuwland. Voor bedrijfsafval worden activiteiten ontwikkeld bij de revitalisering van bedrijventerreinen en de duurzame ontwikkeling daarvan. Daarnaast stimuleert de DCMR bedrijven tot betere afvalscheiding en preventie met de milieubarometer en binnenkort met de implementatie van de uitvoeringstrategie verruimde reikwijdte Wet milieubeheer. Er gebeurt dus al veel in Schiedam. Tegelijkertijd kan geconstateerd worden dat er nog wel het een en ander verbeterd kan worden. Afvalscheiding bij huishoudens is nog ver verwijderd van de landelijke doelstelling, zwerfafval vormt nog steeds een belangrijke bron van ergernis bij de Schiedamse burger en bij veel bedrijven is men niet op de hoogte van de plicht en mogelijkheden tot afvalscheiding en -preventie. Om verbetering te brengen in de huidige situatie zijn in dit plan doelstellingen geformuleerd die haalbaar worden geacht voor de Schiedamse situatie en deels gebaseerd zijn op landelijke doelstellingen. Hoofddoelstelling is een schoner Schiedam, een meer doelmatige afvalverwijdering en verbeterde afvalscheiding en -preventie. Door elk thema te voorzien van een doelstelling in combinatie met subdoelstellingen ontstaan concrete doelen waaraan concrete activiteiten zijn gekoppeld. Een aantal activiteiten zal een hoofdrol gaan spelen in het Schiedamse afvalbeleid voor de komende vier jaar. Handhaving van de afvalspelregels gaat, zowel bij de Schiedamse burger

als bedrijven nadrukkelijker en slagvaardiger plaatsvinden. Daarbij speelt het onderbrengen van de reinigingsinspectie taken bij de lichtblauwe brigade een belangrijke rol. Hierdoor ontstaat één organisatie die verantwoordelijk is voor de handhaving van alle plaatselijke verordeningen. Daarnaast zal het stoppen van de GFT-inzameling in de hoogbouw zorgen voor een meer doelmatige inzameling van huishoudelijk afval. In de discussie over diftar zal worden aangestuurd op het maken van een keuze voor het al dan niet invoeren van een systeem waarbij moet worden betaald aan de hand van de aangeboden hoeveelheid ongescheiden afval. De papierinzameling wordt verbeterd door bestaande initiatieven verder uit te bouwen. Het bedrijfsleven zal vaker worden geconfronteerd met de plicht, maar ook de mogelijkheden voor afvalscheiding zonder dat dit tot hogere kosten hoeft te leiden. Afvalregistratie via de milieubarometer speelt daarbij een belangrijke rol. Ook de kleine ondernemer zal bewuster om moeten gaan met zijn afval. Door een wijziging in het heffingensysteem zal niet langer gratis meegelift kunnen worden met de huishoudelijke afvalinzameling. Er zal betaald moeten worden voor de verwijdering van bedrijfsafval.

1

Inleiding In het vastgestelde milieubeleidsplan van de gemeente Schiedam voor de periode 2002-2006 is opgenomen dat een afvalbeleidsplan zal worden opgesteld. Met dit afvalbeleidsplan moeten zowel beleidslijnen voor huishoudelijk afval als voor bedrijfsafval worden vastgesteld. Het afvalbeleidsplan vormt een samenhangende beschrijving van het afvalbeleid van de gemeente Schiedam voor de komende vier jaar en is bovendien een ‘doe-document’ waarbinnen concrete activiteiten worden geagendeerd om gestelde doelen te realiseren. Het plan is opgesteld langs drie sporen die gezamenlijk hebben geleid naar het integrale afvalbeleidsplan: 1. huishoudelijk afval; 2. zwerfafval; 3. bedrijfsafval. In het beleidsplan zijn de drie sporen geïntegreerd en is waar mogelijk voor een integrale aanpak gekozen. De concrete aanpak komt tot uitdrukking in het uitvoeringsprogramma behorende bij het beleidsplan. Dit afvalbeleidsplan kwam tot stand op basis van een advies van Drs. J.W.J. Oostra van Bureau Bisschop & Partners.

2

Landelijk kader De minister van VROM heeft op grond van de Wet milieubeheer (Wm) sinds 2002 de verplichting om eens in de 4 jaar een afvalbeheerplan op te stellen. Het eerste landelijke afvalbeheerplan (verder LAP) is op 3 maart 2003 in werking getreden. Het plan loopt van 2002 tot en met 2006 en zal dan worden herzien. In het plan wordt tot 2012 doorgekeken. Ingevolge artikel 10.14 van de Wm moet ieder bestuursorgaan bij het uitoefenen van een bevoegdheid rekening houden met het LAP. Daarmee is het LAP kaderstellend voor het beleid van gemeenten voor wat betreft invoering en stimulering van afvalpreventie en gescheiden inzameling van huishoudelijk afval en bedrijfsafval. In het LAP wordt maximaal ingezet op preventie en nuttige toepassing om de hoeveelheid afval die gestort of verbrand moet worden zoveel mogelijk te beperken. Hiermee wordt ook invulling gegeven aan de voorkeursvolgorde, volgens de ladder van Lansink die is vastgelegd in de Wm en in Europese richtlijnen voor de verwijdering van afval: 1. Preventie. 2. Hergebruik. 3. Verbranden. 4. Storten.

• Concept Schoon Schiedam • 22-12-2006 • Status: Concept • Afvalbeleidsplan

• blad 1 van 15 •

In dit verband zijn de doelstellingen van het LAP ondermeer: • Het versterken van de bereikte ontkoppeling tussen economische groei en het totale afvalaanbod door middel van het stimuleren van preventie; • Het stimuleren van nuttige toepassing van afvalstoffen door middel van afvalscheiding aan de bron en door nascheiding. In het LAP zijn doelstellingen opgenomen voor de gescheiden inzameling van huishoudelijk afval. In het uitvoeringsprogramma van het Afval Overleg Orgaan (AOO), het Stimuleringsprogramma Afvalscheiding en Preventie van huishoudelijk afval (STAP), zijn deze doelstellingen uitgewerkt. Daarbij zijn de doelstellingen per fractie losgelaten en is een doelstellingen voor bronscheiding geformuleerd die bovendien is gedifferentieerd naar stedelijkheidsklasse. Stedelijkheidsklasse

Doelstelling bronscheiding (%) 1 43 2 53 3 56 4 60 5 60 Landelijk 55 Tabel 1: Doelstelling gedifferentieerd naar stedelijkheidsklasse Met deze gedifferentieerde doelstellingen is uitdrukking gegeven aan de, in de praktijk gebleken, verschillende inspanning die moet worden geleverd door een landelijke en een stedelijke gemeente om voldoende afvalscheiding te realiseren. Schiedam is een stedelijkheidsklasse 1 gemeente. Voor huishoudelijk afval geldt een doelstelling van 43% scheiding aan de bron. In 2003 werd in Schiedam een bronscheiding van 31% gerealiseerd. Dit is weliswaar ruim onder de doelstelling, maar beter dan het gemiddelde scheidingsresultaat van gemeenten uit dezelfde stedelijkheidsklasse. In het LAP worden geen specifieke doelstellingen genoemd voor het terugdringen van zwerfafval. Wel wordt verwezen naar het deelconvenant zwerfafval van het derde convenant verpakkingen. Zwerfafval wordt als ongewenst beschouwd en zal moeten worden teruggedrongen. Uitgangspunt voor bedrijven is dat zij verplicht zijn alle afvalstoffen te scheiden, gescheiden te houden en gescheiden af te geven tenzij dat redelijkerwijs niet van hen kan worden gevergd. De verplichting tot afvalscheiding is voor vergunningplichtige bedrijven onderdeel van de vergunning op grond van de Wet milieubeheer (Wm). Voor de overige bedrijven is de verplichting tot afvalscheiding opgenomen in algemene maatregelen van bestuur als bedoeld in artikel 8.40 van de Wm. Tabel 14.2 uit het LAP geeft verplichtingen en richtlijnen voor afvalscheiding door bedrijven weer: • Concept Schoon Schiedam • 22-12-2006 • Status: Concept • Afvalbeleidsplan


Verplichtingen en richtlijnen voor afvalscheiding door bedrijven Afvalstoffen die altijd gescheiden dienen te worden, onafhankelijk van de bedrijfssituatie Gevaarlijk afval Asbest Papier & karton Wit- en bruingoed Afvalstoffen met richtlijn voor afvalscheiding Afvalstoffen

Richtlijn afvalscheiding (maximale herbruikbare hoeveelheid per week in het restafval) 0 kg

Folie

1 rolcontainer van 240 liter (± 3 kg)

EPS (piepschuim)

± 500 bekertjes

Plastic bekertjes

25 kg

Overige kunststoffen

5 banden

Autobanden

200 kg

GFT/Swill

200 kg

Groenafval

2 pallets (± 40 kg)

Houten pallets

40 kg

Overig houtafval

1/2 rolcontainer van 240 liter (± 30 kg)

Glazen verpakkingen

40 kg

Metalen Steenachtig materiaal / Puin

0 kg; bij incidentele hoeveelheden 1 m3 40 kg

Textiel Glas- en steenwol 25 kg Bedrijfsspecifieke afvalstoffen, zoals productuitval (broodafval bij de, broodindustrie, visafval bij de visindustrie), bouw- of sloopafval, procesafval van industriële sectoren, incontinentiemateriaal bij ziekenhuizen, enz.

Dit zijn vaak relatief homogene en schone afvalstoffen die in grotere hoeveelheden en geconcentreerd vrijkomen. In die gevallen is afvalscheiding redelijk.

Figuur 1: LAP richtlijnen voor afvalscheiding door bedrijven. Voor Schiedam zijn geen cijfers beschikbaar over de mate van scheiding van bedrijfsafval in de gemeente. Landelijk bedroeg het scheidingspercentage van industrieel afval in 2000 ca. 90%. Doelstelling voor 2006 is een scheidingspercentage van 90%. Deze doelstelling is landelijk dus nu al bereikt. Voor verpakkingsafval en kantine-afval bedroeg het scheidingspercentage in 2000 ca. 45%. Doelstelling voor 2006 is een scheidingspercentage van ten minste 60%. Naar verwachting zullen de twee laatst genoemde afvalstromen ook in Schiedam beter gescheiden moeten worden.



3

Landelijke en regionale ontwikkelingen Het Landelijk afvalbeheerplan ligt aan de basis van de meeste landelijke ontwikkelingen waar ook Schiedam mee te maken heeft. Als het gaat om regionale ontwikkelingen op het terrein van de afvalscheiding en -preventie dan spelen de gemeente Rotterdam, maar ook buurgemeente Vlaardingen daarin een belangrijke rol. De afvalscheiding in regio Rijnmond is nog steeds onvoldoende. Het deel van het huishoudelijk afval dat op regionaal niveau aan de bron wordt gescheiden, is niet genoeg. In 2001 werd nog 32% gescheiden ingezameld, maar in 2002 was dit gedaald naar 28%, terwijl voor 2006 de doelstelling 48% is. Hiermee loopt de regio achter bij het landelijk gemiddelde, ook als we naar 1 andere gemeenten van vergelijkbare stedelijkheidsklasse kijken .

3.1

GFT-afvalbeheer Het afgelopen jaar heeft de GFT-inzameling landelijk tot steeds meer discussie geleid. Vooral problemen met de kwaliteit van GFT, en het rendement van het inzamelen van de GF-fractie in hoogbouw baart menig gemeente zorgen. Daarnaast speelt de discussie over het rendement van de verschillende verwerkingstechnieken. Het inzamelen van de GFT-fractie is echter nog steeds een wettelijke taak van gemeenten. Wel kan bij VROM ontheffing aangevraagd worden van deze plicht. Het AOO heeft in 2004 een advies aan het Ministerie gegeven over de inzameling van GFT. Partijen zijn het er over eens dat gemeenten meer beleidsruimte moeten krijgen om de uitvoering van het GFT-afvalbeheer te optimaliseren, gegeven de lokale situatie en wensen.

3.2

Diftar Bij de discussie over gedifferentieerde tariefsystemen (kortweg diftar) gaat het over aanbod gerelateerde vormen van diftar. Schiedam hanteert op dit moment een gedifferentieerde reinigingsheffingen voor één- of meer persoonshuishoudens zoals veel andere gemeenten. Van dit systeem gaat echter geen scheidingsprikkel uit naar de burger. Wanneer meer betaald moet worden naar mate er meer ongescheiden afval wordt aangeboden, wordt er over het algemeen beter gescheiden. De overweging voor Schiedam is dan ook om over te gaan op een aanbod gerelateerd diftarsysteem. Ruim tien jaar geleden besloot de eerste gemeente al om een systeem te introduceren waarbij een duidelijke relatie bestaat tussen de hoeveelheid restafval die een huishouden aanbiedt en de afvalstoffenheffing. Verschillende systemen zijn sindsdien op de markt gekomen. Inmiddels wordt in ruim 25% van de Nederlandse gemeenten, waaronder Nijmegen, Maastricht en 1

Bron: MSR 2003, DCMR. • Concept Schoon Schiedam • 22-12-2006 • Status: Concept • Afvalbeleidsplan


Amersfoort al een dergelijk systeem gehanteerd. Het betreft vooral de landelijke gemeenten. 2 Een recente publicatie van het AOO schets overwegend positieve effecten voor de meeste vormen van diftar. Een gestage opmars van diftar systemen lijkt niet te vermijden. Als de ene gemeente het invoert zal een buurgemeente al snel geneigd zijn hetzelfde te doen. De eerste aanleiding is dan vaak om ‘afvaltoerisme’ te voorkomen, maar ook leidt tariefdifferentie bijna altijd tot een duidelijke verbetering van het scheidingsgedrag van de burger. Ondanks de meestal duurdere inzamelsystematiek (meer registratie) is een budgetneutrale en meestal zelfs een kostenbesparende introductie van diftar mogelijk. Veel hangt af van de aard van de gemeente en voor welk diftarsysteem wordt gekozen. Voor stedelijke gemeenten moeten duidelijk andere afwegingen worden gemaakt dan voor landelijke gemeenten. Er zijn (nog) geen gemeenten van stedelijkheidsklasse 1, zoals Schiedam, die een diftarsysteem hebben ingevoerd. Invoering ervan zou dan ook baanbrekend zijn voor sterk verstedelijkt Nederland, maar moet zorgvuldig worden overwogen.

3.3

Verruimde reikwijdte Wet milieubeheer en milieubarometer De DCMR verzorgt namens de gemeente de uitvoering van de vergunningverlening en handhaving op grond van de Wet milieubeheer (Wm). Verruimde reikwijdte Wet milieubeheer De DCMR heeft een belangrijke taak als het gaat om de uitvoering van het afvalbeleid van de gemeente. Praktisch gezien zijn zij het die bij de bedrijven langs gaan en de naleving van milieuwetten en regels controleren. Dit betekent onder andere een controle van de afvalstoffenboekhouding en, of contracten voor de (gescheiden) inzameling van afval zijn afgesloten. Via de verruimde reikwijdte van de Wm kan de gemeente eisen stellen aan de afvalscheiding en preventie bij een bedrijf. Zo kan bijvoorbeeld van een bedrijf worden geëist dat er een onderzoek wordt uitgevoerd naar de mogelijkheden voor afvalscheiding en – preventie. De milieubarometer Het gebruik van de milieubarometer wordt sinds 1998 op vele plaatsen in het land door zowel provinciale als gemeentelijke overheden gestimuleerd. Met behulp van dit instrument monitoren bedrijven hun milieuprestaties waarmee een zeker milieubewustzijn ontstaat. In 2001 heeft de gemeente Schiedam in samenwerking met de DCMR de milieubarometer geïntroduceerd bij haar bedrijven. In 2002 en 2003 is in een vervolgproject, ‘Monitoring van milieuprestaties’, samen met de gemeenten Ridderkerk en Vlaardingen wederom de milieubarometer ingezet. Doel van dit project was om bedrijven te stimuleren aandacht te besteden aan preventie door registratie van milieubelastende activiteiten.

2

Eerste hulp bij discussie over diftar, AOO 2004-05, maart 2004. • Concept Schoon Schiedam • 22-12-2006 • Status: Concept • Afvalbeleidsplan


De milieubarometer wordt vanaf 2004 ingezet als een regulier instrument bij de vergunningverlening. Hiermee kunnen de afvalscheidings- en afvalpreventieprestaties van bedrijven op eenvoudige en eenduidige wijze worden gemonitord. Zonodig kan er extra aandacht aan worden besteed in de milieuvergunning.

Figuur 2: De milieubarometer maakt milieudruk inzichtelijk. 3.4

Duurzame bedrijventerreinen Het ontwikkelen van duurzame bedrijventerreinen geniet al enige jaren landelijke belangstelling. In het kader van een herstructurering zijn in het recente verleden in Schiedam twee projecten uitgevoerd met het doel de mogelijkheden voor duurzame bedrijventerreinen te achterhalen: • •

Kansrijke opties voor de verduurzaming van bedrijventerrein Nieuw Mathenesse (2002). Duurzaamheidonderzoek bedrijventerrein Spaanse polder/’s-Gravenlandse polder, Schiedam en Rotterdam(2003).

Onderdeel van de doelstelling van beide projecten was het verbeteren van afvalscheiding en – preventie op de bewuste bedrijventerreinen. Een belangrijke conclusie van de projecten is de mogelijkheid om gezamenlijk de afvalinzameling te regelen en daardoor potentieel scheidbare stromen te identificeren en te stroomlijnen. Verder wordt de mogelijkheid van afvalpreventiescans genoemd om de afvalstromen van individuele bedrijven in kaart te brengen. Voorwaarde voor verbeteringen in de sfeer van duurzaamheid is naast milieurendement ook een economisch rendement. Dit zou bereikt moeten worden door samenwerking. Inmiddels zijn alle bedrijventerreinen in Schiedam vertegenwoordigd door een belangenvereniging. Via de verenigingen zullen bedrijven worden geprikkeld om zich te committeren aan verbeteropties waarbij aan de ene kant economisch gewin en aan de andere kant verplichtingen uit de Wm een rol spelen.



4

Huidige situatie en problematiek Schiedam Het Schiedamse afvalbeleid staat niet op zichzelf. Het afvalbeleid hangt samen met ruimtelijke ontwikkeling, bouwen en wonen en vooral ook met de kwaliteit van leefomgeving. Een samenhangende visie op het totale milieubeleid is opgenomen in het Milieubeleidsplan Schiedam 2002-2006. Om de huidige situatie te kunnen beschrijven is een terugblik naar het recente verleden noodzakelijk. In dit hoofdstuk wordt de huidige situatie voor elk van de volgende onderwerpen beschreven: 1. huishoudelijk afval; 2. zwerfafval; 3. bedrijfsafval.

4.1

Huishoudelijk afval Bij het bevorderen van scheiding en preventie van deze grote afvalstroom heeft de gemeente vooral te maken met het gedrag van de Schiedamse burger. Maatregelen die worden genomen zijn er dan ook op gericht om dit gedrag te beïnvloeden. Deze paragraaf beschrijft de huidige afvalsituatie in Schiedam. Voor Schiedam geldt een (landelijke) doelstelling van 43% scheiding aan de bron van het totale aanbod van huishoudelijk afval. In 2003 werd in Schiedam een totale bronscheiding van 31% gerealiseerd.

4.1.1

Inzamelstructuur Er is op het gebied van huishoudelijk afval, de laatste jaren al veel gebeurd. Zo is er in 1999 begonnen met de plaatsing van de zogenaamde Afval Apart Punten (AAP-en). Dit traject is nu afgerond en zijn een kleine 80 AAP-en geplaatst. Verder wordt binnenkort bij 17.000 huishoudens in de hoogbouw van Schiedam via ondergrondse verzamelcontainers ingezameld. De inzameling via verzamelcontainers vervangt de huis-aan-huis inzameling met de huisvuilzak. Hierdoor zal het straatbeeld op inzameldagen ingrijpend veranderen. Deze ‘containerisatie’ wordt gestart in de wijk Nieuwland en zal naar verwachting in 2006 afgerond worden. Inmiddels is Nieuwland voorzien van ondergrondse containers en wordt binnenkort gestart met Groenoord. Om de afvalsituatie duidelijk in beeld te krijgen is in 2001 is een effectmeting uitgevoerd. In 2003 is een nulmeting uitgevoerd waarbij de resultaten van effectmeting zijn meegenomen. Uit de meting blijkt dat er nog papier en glas in het restafval verdwijnt. Hierbij valt dus nog winst te behalen.



In maart 2004 is in Nieuwland gestart met het project ‘schoon, heel en veilig’ waarbij het onjuist aanbieden van afval aan de kaak wordt gesteld. Van de totale hoeveelheid GFT die vrij komt in Schiedam wordt slechts 24% gescheiden ingezameld. De kwaliteit van GFT dat via de AAP-en wordt ingezameld is van slechte kwaliteit. Daardoor moet GFT regelmatig als restafval worden verwerkt waar veel hogere kosten mee zijn gemoeid dat met de verwerking van GFT. Voor papier is in de laagbouwwijken overgestapt op een systeem met minicontainers. De voorlopige resultaten laten een stijgend inzamelresultaat zien. Ook wordt er, in de zogeheten concessiegebieden, door scholen en verenigingen oud-papier aan huis opgehaald. Op nagenoeg alle lagere- en middelbare scholen in Schiedam zijn papierbakken geplaatst. Kinderen en scholieren worden hierdoor gemotiveerd papier te scheiden van het restafval. Daarnaast wordt papier ook via de AAP-en gescheiden ingezameld. De verschillende systemen fungeren naast elkaar omdat ze elk hun eigen voordelen hebben en bijdragen aan een beter resultaat. De hoeveelheid gescheiden ingezameld glas is in Schiedam met de plaatsing van de AAP-en gestegen. Er werd in 2003 ruim 19 kg glas per inwoner ingezameld in Schiedam, waarmee de richtlijn voor de gescheiden glasinzameling, van 20 kg per inwoner, bijna wordt gehaald. Vanuit doelmatigheidsoverwegingen is overgestapt op een afroepsysteem voor KCA. Resultaat is dat tegen lagere kosten een nagenoeg gelijk inzamelresultaat wordt behaald als ten tijde van de chemokar. Elektrische apparaten kunnen worden ingeleverd bij het afvalbrengstation aan de “van Heekstraat” of bij de locale detaillist. Als extra service naar de burger zijn al bij 8 winkelcentra naast de AAP-en voor glas, textiel en papier, inzamelplaatsen voor kleine elektrische apparaten gerealiseerd. Kleine elektrische apparaten verdwijnen helaas nog vaak bij het restafval. Vooruitstrevend is de mogelijkheid voor burgers om via Internet hun grof vuil aan te melden en een afspraak voor te stellen voor inzameling. De ervaringen met dit systeem zijn goed.



4.2

Handhaving In de gemeente Schiedam is een afvalstoffenverordening vastgesteld. Hierin zijn de regels ten aanzien van frequentie van inzameling, afzonderlijke inzameling, inzamelmiddelen en dergelijke vastgelegd. Een beperkte groep burgers laat zich aan de regels weinig gelegen liggen. Met IRADO is gesproken over het maken van prestatieafspraken over de inzet van de 3500 reinigingsinspectie-uren die voor rekening komen van de gemeente Schiedam. De handhavende acties die worden uitgevoerd voldoen niet aan de verwachtingen. Door samenwerking met andere wijkondersteunende instanties en wijziging in prioriteitstelling wordt gezocht naar mogelijkheden om doeltreffender te handhaven. Inmiddels is besloten om de reinigingsinspectietaak toe te voegen aan de taken van de lichtblauwe brigade die actief is in Schiedam op handhavings- en toezichtgebied in de openbare ruimte. Daardoor ontstaat één handhavingsorgaan dat verantwoordelijk is voor de handhaving van alle plaatselijke verordeningen. Met de afdeling BMO worden afspraken gemaakt over de inzet van de lichtblauwe brigade op afvalgebied.



4.3

Zwerfafval In het LAP wordt de volgende definitie gehanteerd voor zwerfafval. Zwerfafval is afval dat door mensen bewust of onbewust is weggegooid of achtergelaten op plaatsen die daar niet voor bestemd zijn of door indirect toedoen of nalatigheid van mensen op zulke plaatsen terecht is gekomen. In dit beleidsplan worden zaken als hondenpoep, graffiti en onkruidbestrijding, die de leefomgeving vervuilen buiten beschouwing gelaten. Bij afspraken met de reinigingsdienst zullen deze onderwerpen wel aan de orde komen. Het ontstaan van zwerfafval hangt samen met ruimtelijke ontwikkeling, bouwen en wonen en vooral ook met de kwaliteit van leefomgeving. Afval trekt afval aan. Een smerige leefomgeving wordt ervaren als een onveilige omgeving. In het college werkprogramma komt de aanpak van zwerfafval zowel aan bod onder het strategische doel veiligheid als onder het doel goed en gevarieerd woonmilieu. Hierbij wordt aangestuurd op betrokkenheid van de burger bij het beheer van de openbare ruimte alsmede taakafstemming van gemeentelijke toezichthouders en beheerders.

4.3.1

Beheerplan reiniging Naast het ontstaan van zwerfafval speelt ook de snelheid en wijze van opruimen van het afval een belangrijke rol. Afval trekt afval aan. Dus als er bij een evenement afval ontstaat, zal dit zo snel mogelijk moeten worden opgeruimd. De reinigingdienst wordt momenteel al zoveel mogelijk ingezet op plekken waar dat nodig is. Er wordt niet op vaste tijden op vaste plekken geveegd, maar op basis van behoefte. Dat betekent dat men meer tijd besteedt aan de plekken waar veel vuil ligt, maar ook dat straten die al voldoen aan een bepaalde kwaliteitsnorm niet nog eens extra worden geveegd vanwege een vastgelegde veegfrequentie. Er is een beheerplan ontwikkeld waarmee zowel de huidige situatie van beheer als ook kwaliteitsnormen voor de verschillende gebieden worden beschreven. Het is de bedoeling dat het beheerplan wordt getoetst aan de huidige situaties door middel van schouwinspecties. Eventuele aanpassingen die men nodig acht zullen dan als nieuwe beleid worden behandeld. Meeuwenoverlast De aandacht voor zwerfafval in de gemeente Schiedam heeft zich de laatste tijd vooral gericht op de meeuwenoverlast in met name de wijk Nieuwland. Door het openpikken van vuilniszakken veroorzaken meeuwen veel vuil op straat. Inmiddels zijn maatregelen getroffen in de vorm van het plaatsen van ondergrondse verzamelcontainers waardoor deze overlast sterk is verminderd.


• blad 10 van 15 •

4.3.2

Handhaving In september 2003 is weer een onderzoek gedaan naar de wijze waarop de Schiedamse burger de veiligheid in zijn of haar buurt ervaart. In dit verband werd rommel op straat genoemd direct na parkeeroverlast als grootste ergernis. Rommel op straat heeft dus volgens de burger zijn uitwerking op de veiligheid in de buurt. Hoewel het verboden is om afval op straat te gooien is dit moeilijk te handhaven omdat dat alleen kan bij een zogenaamd ‘heterdaadje’. Gemakkelijker is het om te handhaven op het verkeerd aanbieden van huishoudelijk afval. Door verkeerd aanbieden kan het afval te lang op straat blijven staan waardoor zakken kapot gaan, het straatbeeld ontsiert en zwerfafval ontstaat. In paragraaf 4.2 is al beschreven hoe de handhavingsorganisatie wordt gewijzigd.

4.4

Bedrijfsafval Het Schiedamse afvalbeleid voor bedrijven hangt samen met vooral landelijke weten regelgeving en beleid. In het collegewerkprogramma 2002-2006 wordt aangestuurd op herstructurering van bedrijventerreinen. Reden hiervoor is om een krachtige stadseconomie te bevorderen. Herstructurering vormt een goede gelegenheid om de bedrijfsafvalinzameling onder de loep te nemen en hergebruik en preventie te stimuleren.

4.4.1

Inzamelstructuur IRADO verzorgt de inzameling bij ca. 80% van de bedrijven in de gemeente Schiedam. De afvalstoffen worden voor verwijdering of verwerking aangeboden aan verschillende verwerkers. Bedrijven die geen inzamelcontract hebben bij IRADO zijn ofwel de grote ketens die landelijke inzamelcontracten hebben afgesloten, ofwel de kleine Kantoren, Winkels en Diensten (KWD) bedrijven die het afval vaak via de huishoudelijke kanalen laten verwijderen. Via IRADO kunnen in principe alle voorkomende afvalstromen gescheiden worden ingezameld. IRADO heeft zelf de gescheiden inzameling ook hoog in het vaandel staan. Verwerking van restafval is vrijwel altijd duurder dan van gescheiden stromen. IRADO biedt de volgende dienstverlening aan om bedrijven te verleiden afval gescheiden aan te bieden: • Gratis papierinzameling in de binnenstad; • 140 liter glascontainer tegen laag tarief voor de horeca; • Mogelijkheid om tegen betaling of tegen een gering tarief zelf afval naar het afvalbrengstation (ABS) te brengen; • Mogelijkheid om KGA naar een ABS te brengen waar per kilo kan worden afgerekend, zodat hoge emballage- en opslagkosten kunnen worden bespaard; • Nieuwe bedrijven worden aangeschreven om ze te wijzen op de mogelijkheid van gescheiden afvalinzameling.


• blad 11 van 15 •

Redenen waarom bedrijven geen afval scheiden is vaak een kwestie van gebrek aan prioriteit en ruimte om afval gescheiden te kunnen houden. Vervuiling huishoudelijk afval met bedrijfsafval Met name in de binnenstad van Schiedam maakt een deel van de bedrijven gebruik van de huishoudelijk afvalinzameling voor de verwijdering van het bedrijfsafval. Door de invoering van (ondergrondse) verzamelcontainers voor restafval is het nog gemakkelijker voor ondernemers om hun zogenaamde KWD-afval via het huishoudelijk afval gratis te laten verwijderen. Deze handelswijze is ongewenst omdat de kosten voor de verwijdering van bedrijfsafval zo worden verhaald op de burger. Onlangs is een ondergrondse verzamelcontainer voor bedrijfsafval op de Koemarkt in gebruik genomen. Van deze container kan men alleen gebruik maken door middel van een toegangspas. De heffing wordt bepaald aan de hand van de pasregistratie .

4.4.2

Vergunningverlening en handhaving De DCMR verzorgt de uitvoering van de vergunningverlening en handhaving op grond van de Wet milieubeheer. Het gemeentebestuur verleent zelf de vergunningen. Via de verruimde reikwijdte van de Wm kan de gemeente eisen stellen aan de afvalscheiding en preventie bij een bedrijf. In milieuvergunningen voor Schiedamse bedrijven wordt al geruime tijd aandacht besteed aan de verruimde reikwijdte van de Wm. De DCMR heeft in 2003 een ‘uitvoeringsstrategie voor een meer structurele aanpak van de verruimde reikwijdte’ ontwikkeld. Hierin is ook opgenomen hoe afvalscheiding en –preventie zal worden bevorderd. De aanpak die wordt voorgestaan in de uitvoeringsstrategie wordt ondersteund door de gemeente Schiedam. De milieubarometer In 2001 heeft Schiedam in samenwerking met de DCMR de milieubarometer geïntroduceerd bij bedrijven (zie ook 3.3). De milieubarometer wordt vanaf 2004 ingezet als een regulier instrument bij de vergunningverlening. Hiermee kunnen de afvalscheidings- en afvalpreventieprestaties van bedrijven op eenvoudige wijze worden gemonitord. Hierdoor ontstaat inzicht in milieuprestaties en worden bedrijven geprikkeld bewust om te gaan met afval.


• blad 12 van 15 •

5

Communicatie en voorlichting Dit hoofdstuk onderstreept het belang van een goede communicatie richting burgers en bedrijfsleven over wat er van hun verwacht wordt en wat zij verplicht zijn te doen op het gebied van de afvalverwijdering. Door goede communicatie ontstaat draagvlak voor het nemen van maatregelen die weliswaar milieurendement opleveren maar niet altijd stroken met de verschillende individuele belangen.

5.1

Communicatie en voorlichting voor de burger De burger moet zorgen voor de afvalscheiding aan de bron. De burger moet dan ook zo goed mogelijk op de hoogte zijn van datgene wat van hem op afvalgebied wordt verwacht. Eisen voor het aanbieden van afval kan de burger in de stadsgids en op de websites van zowel de gemeente als IRADO vinden. Deze communicatie vindt plaats onder verantwoordelijkheid van de afdeling Bouwen en Milieu. Incidentele communicatie vindt plaats op twee niveaus: 1. Operationele communicatie: huis-aan-huis brieven en krantenberichtjes over (tijdelijke) gewijzigde inzameldagen of wijzigingen in de oudpapierroute etc… 2. Strategische communicatie: informatie over meer fundamentele wijzigingen in de inzamelstructuur (bv ondergrondse containers) of informatie over bijvoorbeeld de inzamelresultaten. Op beide niveaus wordt de communicatie voor het grootste deel verzorgd door IRADO. Voor strategische communicatie dient echter altijd afstemming plaats te vinden met de afdeling Bouwen en Milieu. Op strategisch niveau moet bij de burger dus begrip worden gekweekt voor wijzigingen in het systeem waaraan hij gewend is. Ook moet de burger bewust worden gemaakt van de schade die hij veroorzaakt wanneer hij zich niet houdt aan de regels. Als hij bijvoorbeeld afval op straat gooit zal dat in veel gevallen net zo lang blijven liggen totdat de reinigingsdienst het verwijdert. De jaarlijkse kosten van de reinigingsdienst worden opgebracht door diezelfde burger en die kosten stijgen al naar gelang de burger meer op straat gooit. Als er begrip is voor de regels zal men eerder geneigd zijn zich er aan te houden. De kunst is de burger te bereiken en de informatie af te stemmen op zijn specifieke informatiebehoefte. Doelgroepgerichte communicatie is onderdeel van het gemeentelijke communicatieplan. Dit plan vormt de leidraad bij de communicatie over afval. Zowel de wijkservicepunten als de dienst educatie kunnen als communicatiekanalen worden ingezet.


• blad 13 van 15 •

Wijkservicepunten Er zijn drie wijkservicepunten in Schiedam. Momenteel worden vanuit deze servicepunten al acties georganiseerd als ‘estafette, schoon, heel veilig 2004’, project veilige buurt, basisschoolproject: ‘holle bolle Gijs’ etc…De wijkservicepunten weten wat er speelt in de wijk en weten daardoor de beoogde doelgroep te bereiken. Dienst educatie Educatie en voorlichting kan jongere en oudere Schiedammers op doeltreffende wijze op de hoogte brengen van de “do’s en don’ts” op afvalgebied. De dienst educatie verstrekt voorlichting- en lesmateriaal aan scholen en kan op die manier aandacht vragen voor het onderwerp. Het Natuur- en milieu en educatie centrum is bij uitstek een locatie om voorlichting over afval te geven. De reinigingsinspectie van IRADO vervulde een beperkte voorlichtende taak naar scholen toe. Er werden onder andere excursies georganiseerd naar het afvalbrengstation. Door een verschuiving in taken zal de inspectie deze voorlichting niet meer zelf kunnen uitvoeren.

5.2

Communicatie en voorlichting voor bedrijven De DCMR verzorgt de communicatie en voorlichting in het kader van de Wm. Deze is bedrijfsgericht en zal in principe alleen tijdens of naar aanleiding van een bedrijfsbezoek plaatsvinden. Via het ondernemersloket van de gemeente Schiedam kunnen startende bedrijven informatie inwinnen over hun milieuverplichtingen. IRADO verzorgt de communicatie en voorlichting naar haar (potentiële) klantenkring in de gemeente Schiedam. Ook de reinigingsinspectie heeft een voorlichtingstaak naar bedrijven toe. Uit het duurzaamheidonderzoek van het Spaanse polder bedrijventerrein blijkt dat de palletcentrale en het afvalbrengstation beperkte bekendheid genieten. Dit is een voorbeeld waaruit blijkt dat de effectiviteit van maatregelen mede bepaald wordt door de wijze van communicatie. Bij alle activiteiten die in het uitvoeringsprogramma, behorende bij dit beleidsplan worden beschreven, dient aandacht te worden besteed aan communicatie erover. De verantwoordelijkheid hiervoor ligt bij de afdeling Bouwen en Milieu.


• blad 14 van 15 •

6

Doelstellingen Duidelijk mag zijn dat de gemeente Schiedam al de nodige inspanningen heeft geleverd om ondernemers en burgers te bewegen tot meer afvalscheiding en -preventie. Ook is echter duidelijk dat er nog steeds verbeteringen mogelijk en bovendien gewenst zijn. Doel van het gemeentelijk afvalbeleid is:

Een schoner Schiedam, een meer doelmatige afvalverwijdering en verbeterde afvalscheiding en -preventie Dit wil de gemeente bereiken door burgers en bedrijven bewuster om te laten gaan met afval. Naast een doelmatige afvalscheiding stelt de gemeente zich een schone, hele en veilige leefomgeving ten doel. Voor de drie afvalstromen is de hoofddoelstelling verbijzonderd. Per afvalstroom gelden de volgende afzonderlijke doelstellingen, die bovendien elk zijn uitgewerkt in een aantal subdoelstellingen: Doelstelling huishoudelijk afval: De gemeente Schiedam blijft op het gebied van bronscheiding de vergelijkbare gemeenten van haar stedelijkheidsklasse een stap voor. Subdoelstellingen: 1. In 2009 Schiedam een optimale, doelmatige inzamelstructuur voor huishoudelijk afval. Deze wordt bovendien door regelmatige monitoring en evaluatie ook continue aan verbetering onderworpen. 2. In 2009 wordt de Schiedamse burger vaker dan nu het geval is aangesproken op slecht afvalverwijderingsgedrag en zonodig beboet. 3. In 2009 is de Schiedamse burger op de hoogte van wat wel en niet mag als het gaat om het zich ontdoen van huishoudelijk afval. Er wordt in de opleiding van de (jonge) Schiedamse burger specifiek aandacht besteed aan het nut van afvalscheiding en er worden schoolacties gestart voor een schonere buurt.


• blad 15 van 15 •

Doelstelling zwerfafval: Het zwerfafval moet in 2009 minstens 45% lager zijn dan de hoeveelheid in 2004. Dit is in lijn met het convenant verpakkingen III dat deze doelstelling al in 2005 beoogt. Subdoelstellingen: 1. In 2009 kan de gemeente Schiedam met behulp van het beheerplan reiniging sturen op actuele ontwikkelingen bij de bestrijding van zwerfafval. 2. De Schiedamse burger toont meer betrokkenheid bij het beheer van de openbare ruimte en is op de hoogte van sancties die staan op het veroorzaken van zwerfafval. 3. Bij ontwikkeling van de openbare ruimte wordt structureel rekening gehouden met beheren c.q. schoonhouden ervan. Doelstelling bedrijfsafval: Alle daarvoor in aanmerking komende bedrijven hebben in 2009 afvalscheiding en preventiemaatregelen structureel toegepast. Hiermee wordt aangesloten bij de doelstellingen uit het landelijke programma ‘Met preventie naar duurzaam ondernemen’. Subdoelstellingen: 1. In 2009 betalen alle Schiedamse bedrijven voor de kosten van afvalverwijdering en zijn zich meer bewust van de plicht en mogelijkheden voor afvalscheiding en preventie. 2. Aantal bedrijven dat de milieucijfers systematisch en uitwisselbaar registreert (e.g. milieubarometer) jaarlijks met 15% vergroten.

7

Na 2009 Met onderliggend afvalbeleidsplan van de gemeente Schiedam wordt afvalbeleid in het voetlicht gezet. De komende vier jaar moeten op dit terrein belangrijke keuzes worden gemaakt. Met dit afvalbeleidsplan is daarvoor een goede eerste stap gezet. Succesvolle uitvoering van dit afvalbeleid betekent ook dat er voldoende verankering plaatsvindt op overkoepelende beleidsterreinen als milieu en ruimtelijke ordening. Bij voldoende verankering wordt separaat afvalbeleid uiteindelijk overbodig. Mochten de verwachtingen echter achterblijven bij de gestelde doelen of de doelstellingen in de loop der tijd worden aangescherpt, dan lijken nieuwe maatregelen en nieuw beleid onvermijdelijk. Daarbij zal het steeds blijven draaien om het bereiken van gedragsveranderingen bij mensen. Gezien het bewezen effect van de financiële prikkel ligt het voor de hand deze toe te passen. Echter alleen in combinatie met de invulling van randvoorwaarden op het gebied van infrastructuur en handhaving.


• blad 16 van 15 •

Bijlage: begrippen en afkortingen AAP AOO DCMR Milieudienst Rijnmond GFT KCA LAP OPK

-

Afval Apart Punt Afval Overleg Orgaan Dienst Centraal Milieubeheer Rijnmond Groente-, fruit- en tuinafval Klein Chemisch Afval Landelijk afvalbeheerplan Oud Papier en Karton

• Bijlage concept beleidsplan Schoon Schiedam • 22-12-2006 • Status: concept •

Een Schoon Schiedam door bewust omgaan met afval

Recommend Documents