Een overzicht van best practices, activiteiten en projecten Stichting Lize 1.
Projecten Lize
1.1. Ouderen in veilige handen 1.2. Levensboek 1.3. Zoet en zout 1.4. Jong en oud 1.5. Culturele spoorzoekers 1.6. Platform EU-burgers (2007) 1.7. Project Voorkoming en bestrijding van toenemend crimineel gedrag onder jongeren (Stimulans, PJ Partners en Lize) 2003 1.8. Project ZE-ouderen, hierbij horen: - Ervaren jaren – methodiekboek (Henny Nelissen en Boudewijn Sittrop) 2001 - Kent u ons nog? Griekse, Italiaanse, Spaanse, Portugese, Kaapverdiaanse, Kroatische, Joegoslavische, Macedonische en Bosnische ouderen in Nederland. (Boudewijn Sittrop) 2000 2.
Projecten LOM-breed
2.1. Vrouwenpodium 2.2. Viering Internationale Vrouwendag 2.3. Ouderennota ‘Wij komen eraan... Wensen, behoeften en ambities van oudere migranten in Nederland!’ (LOM-samenwerkingsverbanden) 2005 2.4. Integratieraad ouderen 2.5. Oprichting NOOM 2007 2.6. Variatie in Grijs. Quickscan van organisaties van en voor allochtone ouderen (Firiël Suijker) 2006 LOM/ouderenbonden/RTOM 2.7. Politieke participatie 2.8. Stageplaatsen nu 2.9. Migranten kiezen met zorg (voorlichtingscampagne rond invoering nieuwe Zvw 2006) 2.10. 1001 Kracht (2007-2009) 2.11. Structurele samenwerking met ANBO en FNV rond onvolledige AOW & AIO (o.a. Verborgen armoede – 2007 / actie Grote Kerk 2007; handtekeningenactie 2006; 1
Week van de onvolledige AOW – 2006; Meer voor Minderheden – 2003) Klacht bij het College voor de Rechten van de Mens 2.12. Project Cultureel Erfgoed Minderheden Min BZK/OCW en LOM 2000-2004 2.13. www.vijfeeuwenmigratie.nl (2010) 3. Periodiek terugkerende activiteiten Lize & eenmalige voorlichtingsbijeenkomsten 3.1. Thema/voorlichtingsbijeenkomsten Lize: 3.1.1. erfrecht (2010) 3.1.2. belastingen (2011) 3.1.3. meertaligheid (2009) 3.1.4. wet maatschappelijke ondersteuning (2008) 3.2. Jongerenactiviteiten: mediatraining (2011); netwerkavond (2010) en 2 trainingsweekenden deskundigheidsbevordering jongeren 3.3. Vrouwenactiviteiten: 3.3.1. trainingsweekenden deskundigheidsbevordering voor vrouwen (2009/2010) 3.3.2. bezoek aan Tweede Kamer Lize-vrouwen 2008 ism De Haagse Tribune 3.3.3. Vrouwendagen Lize 3.4. Ouderenactiviteiten 3.4.1. ouderendagen en ouderenweekend 3.4.2. ondersteuning ouderenactiviteiten ZEG 2008 t/m 2011 3.4.3. Op weg naar een Zuideuropese ouderenorganisatie? 2009 3.5. Achterbandagen 3.6. Netwerkbijeenkomsten 2008/2009 3.7. Lize-bulletin
4. Publicaties Lize 4.1. De verleiding. Lessen uit de succesvolle integratie van Zuid-Europese immigranten, (Will Tinnemans) 2009 4.2. Kent u ons nog? (quickscan ZE-organisaties Amsterdam) 2007 4.3. EU-burgers in Nederland: wat moet u weten over uw verblijfsrecht? 2005 4.4. Vervolgonderzoek kosten en baten van de Remigratiewet (Regioplan) 2003 2
4.5. Grenzeloze generaties 2002 4.6. Hogar, dulce hogar. Remigratie van Spanjaarden (Susanne Kruppe) 1998 4.7. Grieks onderwijs in eigen taal en cultuur (Thanasis Dialektopoulos) 1998 4.8. Samen en apart verder. Slovenen, Kroaten, Joegoslaven, Macedoniërs en Bosniërs in Nederland na 1992 (Boudewijn Sittrop) 1996 4.9. Zichtbaar aanwezig. Zuid-Europeanen over zichzelf, de samenleving en beleid (Ina Roelfsema, Marta Branco, Richard Scalzo) 1996 4.10. Het beste van twee werelden (Amalia Deekman) 1995 4.11. Thuistaal op school. Onderwijs in eigen taal en cultuur aan Zuideuropese basisschoolleerlingen 1995 4.12. Wegwijzer voor Europa. Een brochure voor Spanjaarden, Italianen, Portugezen en Grieken in Nederland 1993 4.13. Nooit meer de oude. Zuideuropese ouderen in Nederland (Elly Brand, Anja Lamers, Lidwien van de Ven) 1991 5. Projecten, publicaties, scripties gerealiseerd met steun van Lize 5.1. Mi casa su casa (Steven Adolf/FAEEH) 2012 5.2. De juiste snaar (Yvonne Witter) 2012 5.3. 1001 Italianen (Daniela Tasca) 2010 5.4. Met de buik het brood achterna. Mijn Sloveense geschiedenis (Milena Mulders) 2009 5.5. De Kroatische arbeidsmigratie naar Nederland – Het Nederlands perspectief (Sieger Verhart) 2011 5.6. De Joegoslavische vrouwen van Kuca Morava in West-Brabant (Gemeentearchief Roosendaal) 2011) 5.7. Montenegrijnen in Nederland (Marijke van der Ploeg) 2010 5.8. Geïntegreerde verdeeldheid. De gemeenschap van burgers uit Bosnië en Herzegovina in Nederland (Marthe Mulder) 2008 5.9. Un sentimento Italiano (Marthe Mulder) 2008 5.10. Tentoonstelling Griek en Bliek? Gemeente Gorinchem
3
1.1 Voorlichtingscampagne ‘Ouderen in veilige handen’
Looptijd, samenwerkingspartners, financiers 2013-2014, NOOM, Zuid-Europese zelforganisaties, gefinancierd door ministerie van VWS Doel en doelgroep Bespreekbaar maken van ouderenmishandeling + trainen voorlichters uit de eigen doelgroep. Oudere migranten en hun familie/ netwerken + sleutelfiguren en actieve vrijwilligers. Beknopte omschrijving methodiek Door middel van voorlichting het taboe rond ouderenmishandeling doorbreken en de problematiek in al zijn verschijningsvormen bespreekbaar maken. Bewustwording creëren over het onderwerp en het op gang brengen van het gesprek door voorlichters uit de eigen doelgroep te trainen zodat zij voorlichtingen kunnen geven en organiseren in de eigen achterban. Activiteiten en evenementen - Landelijke voorlichtingsbijeenkomst voor sleutelfiguren en actieve vrijwilligers - Training en terugkomdag voor voorlichters - Voorlichtingsbijeenkomsten in de verschillende ZE- gemeenschappen
4
1.2
Lotgenotencontact vluchtelingenvrouwen uit voormalig Joegoslavië
Looptijd, samenwerkingspartners, financiers Juni 2011 t/m december 2012, Pharos & Cogis, gefinancierd door VSBfonds en Stichting RCOAK Doel en doelgroep Doel van het project is de ontwikkeling van een positief levensverhaal, de vermindering van depressieve klachten en eenzaamheid, en het stimuleren van ontmoeting en uitwisseling tussen oudere vluchtelingenvrouwen uit voormalig Joegoslavië door hen de cursus Levensboek aan te bieden. Beknopte omschrijving methodiek De cursus Levensboek bestaat uit acht bijeenkomsten waarin deelnemers op creatieve wijze reflecteren op verschillende levensfasen en thema’s, en werken aan een eigen levensboek. Door bewust en vanuit een positieve invalshoek naar vroeger, heden en toekomst te kijken, krijgen hun oorlogservaringen een plek. Het gestructureerd bezig zijn met het eigen levensverhaal, de ontmoeting met lotgenoten en de (h)erkenning die daar van uitgaat, versterkt hen. Hun zelfvertrouwen wordt vergroot, zij ervaren een gevoel van regie over het eigen leven en ontwikkelen een positiever beeld over verleden en toekomst. De cursus werd gegeven door vrijwillige groepsbegeleiders die zelf uit voormalig Joegoslavië afkomstig zijn. Er is bewust gekozen voor de voor-door methode om de cursus zo laagdrempelig mogelijk te maken en omdat Lize de eigen talenten van de vluchtelingengemeenschap wilde inzetten. Activiteiten en evenementen -
Landelijke startbijeenkomst
-
8 cursussen Levensboek in 7 steden (Amsterdam, Arnhem, Groningen, Utrecht, Helmond, Rotterdam, Eindhoven 2x)
-
Evaluatiebijeenkomst met groepsbegeleiders en Pharos
Producten, resultaten - tussentijdsverslag + eindverslag
5
1.3
Zoet & Zout, Verhalen & eetrituelen van bewoners uit Amsterdam Nieuw-West Looptijd, samenwerkingspartners, financiers Oktober 2008 – februari 2009, ZID Theater, Wijkalliantie, gefinancierd door het Ministerie van Binnenlandse Zaken ihkv het Europese Jaar van de Interculturele Dialoog Doel en doelgroep Duurzame participatie en maatschappelijke binding van wijkbewoners uit Amsterdam Nieuw-West vergroten en versterken door hen nader kennis te laten maken met elkaars leefwereld en achtergrond. Hiermee de wederzijdse betrokkenheid van bewoners stimuleren, en de sociale samenhang en leefbaarheid in hun buurt en wijk bevorderen. Daarnaast was het aanjagen van contacten en samenwerking tussen personen van verschillende leeftijden en culturen een doel van het project. Continuïteit: een belangrijk onderdeel van het Zoet & Zout project was het overdraagbaar maken van de gebruikte methodiek aan andere organisaties. Vanuit deze gedachte zijn het methodiekboekje en DVD Zoet & Zout: Culturen en generaties verbinden met culinair erfgoed en theater, tot stand gekomen waarin de werkmethode die tijdens het proces is ontwikkeld, is vastgelegd. Beknopte omschrijving methodiek Zoet & Zout is een intercultureel en intergenerationeel project. De leef- en eetmomenten van de autochtone en allochtone Nederlanders zijn het uitgangspunt geweest voor het project. Door te zoeken naar zowel verschillen als overeenkomsten tussen de leef- en eetgewoonten van wijkbewoners van diverse achtergronden en leeftijden, wilde Lize een uitwisseling tot stand brengen van verhalen, rituelen, tradities en leefwijzen. Het culinaire erfgoed van de deelnemers diende hierbij als opstap naar verhalen over het dagelijks leven van mensen. Het vormde het vertrekpunt voor een diepere dialoog. Bij Zoet & Zout is gekozen voor een multidisciplinaire aanpak met theater, dans en video. Activiteiten en evenementen Eindvoorstelling in Theater de Meervaart in Amsterdam en presentatie methodiekboek. Producten, resultaten Methodiekboekje en DVD Zoet & Zout: Culturen en generaties verbinden met culinair erfgoed en theater Het project is in 2011 bekroond met een Appeltje van Oranje van het Oranjefonds
6
1.4
Jong en oud samen op weg Looptijd, samenwerkingspartners, financiers 2006-2007; uitgevoerd door een tijdelijke projectmedewerker van Lize; gefinancierd door het Ministerie van Justitie. Uitgevoerd in het kader van BIMB (Breed Initiatief Maatschappelijke Binding) van de Directie Coördinatie Integratiebeleid Minderheden (DCIM). Doel en doelgroep Jongeren en ouderen van verschillende afkomst bij elkaar brengen op basis van gezamenlijke interesses met het doel elkaar beter te leren kennen. Beknopte omschrijving methodiek Diverse methodes en werkvormen, met als overeenkomst dat muziek, gezamenlijke geschiedenis en cultureel erfgoed een belangrijke rol spelen om jong en oud bij elkaar te brengen. Activiteiten en evenementen Enerzijds eenmalige bijeenkomsten zoals een dansmiddag of een workshop ‘verhalen vertellen’, anderzijds langer lopende activiteiten waarbij toegewerkt werd naar een gezamenlijk eindproduct zoals een rap-optreden van ouderen en jongeren samen. Producten, resultaten Om de methodiek vast te leggen is een inspiratieboekje met dvd gemaakt.
7
1.5
Culturele spoorzoekers Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2004-2006, Historisch Beeldarchief Migranten, Centrum voor Migratiegeschiedenis en Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, financiering via de aparte subsidieregeling van BZK en OCW in het kader van het landelijk Project Cultureel Erfgoed Minderheden (zie ook 2.12) en het VSBFonds Doel en doelgroep Opsporen, verzamelen en toegankelijk maken van cultureel erfgoed van Zuideuropese migranten, met de nadruk op beeldmateriaal en levensverhalen. Beknopte omschrijving methodiek Jongeren met hun roots in de ZE-gemeenschappen namen deel aan een introductiebijeenkomst en de daarop volgende training, die oa bestond uit lessen over migratiegeschiedenis en de methodiek van het opsporen en ontsluiten van erfgoed materiaal. Als afsluiting van de eerste fase deden de jongeren een proefonderzoek. Na beoordeling van deze proefonderzoeken gingen negen deelnemers door naar de tweede fase en individueel aan de slag op basis van afzonderlijke onderzoeksvoorstellen. Activiteiten en evenementen Introductiebijeenkomst op 8 april 2004; start training op 21 april 2004. Impressies van de proefonderzoeken werden tentoongesteld bij de achterbandag van Lize op 14 november 2004. Tweede fase (individuele onderzoeken) gestart in januari 2015 Afsluitende bijeenkomst op 10 maart 2006 Producten, resultaten Digitale tentoonstelling op de website van het Historisch Beeldarchief Migranten www.iisg.nl/hbm Aanvullende informatie Zie ook 2.12, landelijk Project Cultureel Erfgoed Minderheden
8
1.6
Platform EU-burgers Looptijd, samenwerkingspartners, financiers 2006-2007, Europarlementariërs (Bartho Pronk, Ria Oomen) en inleiders/sprekers afhankelijk van het onderwerp (oa IND, College voor Zorgverzekeringen, FNV) Financiering door de Europarlementariërs. Doel en doelgroep Alle EU-burgers in Nederland Beknopte omschrijving methodiek Bijeenkomsten op basis van actuele door de deelnemers aangedragen thema’s. Er werd door externen toelichting gegeven en vragen werden beantwoord. Activiteiten en evenementen Het Platform EU-burgers bestond al eerder. Onder coördinatie van Lize werden twee bijeenkomsten georganiseerd. Daarna zijn er diverse informatieve mailingen naar de deelnemers verzonden.
9
1.7
Project Voorkoming en bestrijding van toenemend crimineel gedrag onder jongeren Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2003-2006, Stimulans, PJ Partners, Provincie Zuid Holland Doel en doelgroep Inzicht in de omvang van crimineel gedrag van jongeren uit voormalig Joegoslavië Beknopte omschrijving methodiek Expertmeetings en achterbanraadpleging Activiteiten en evenementen Producten, resultaten Rapport "Koelbloedig en gevreesd"
10
1.8
Project Zuideuropese ouderen Looptijd, samenwerkingspartners, financiers 1999-2001, gefinancierd door het ministerie van VWS. Uitvoering door een (project)medewerker van Lize. In de begeleidingscommissie waren naast drie ouderen uit de Lize-achterban ook Forum en het NIZW vertegenwoordigd. Doel en doelgroep Aanleiding was het onderzoeksrapport van Lize uit 1990 ‘Nooit meer de oude’ waarin voor het eerst de situatie van Zuideuropese ouderen in beeld werd gebracht. In het 2-jarig project ‘Zuideuropese ouderen’ is hier op systematische wijze op voortgebouwd. Het doel was om hernieuwde aandacht voor deze groep te vragen en de problematiek waar ZE-ouderen mee kampen, zichtbaar te maken. Beknopte omschrijving methodiek Centraal stond de methodiek van de panelgesprekken per Zuideuropese groep. In deze gesprekken vertelden de ouderen zelf over hun wensen en behoeften ten aanzien van het ouder worden in Nederland. De uitkomsten van de panelgesprekken vormden de basis voor de Quickscan ‘Kent u ons nog?’ Activiteiten en evenementen * Quickscan ‘Kent u ons nog?’; presentatie op 29 augustus 2000 * Slotconferentie ‘Ervaren jaren’, 29 november 2001 (inclusief fototentoonstelling)
Producten, resultaten * Quickscan ‘Kent u ons nog?’ * Methodiekboek ‘Ervaren jaren’ * Een ‘special’ in Lize-bulletin nr. 36 (november 2001) waarin is teruggeblikt op alle onderdelen van het project en aanbevelingen zijn geformuleerd.
11
2.1
Vrouwenpodium Looptijd, samenwerkingspartners, financiers 2010 - heden, ism de andere LOM-samenwerkingsverbanden, FNV, Nederlandse Vrouwenraad, activiteiten worden hoofdzakelijk door FNV gefinancierd Doel en doelgroep Als gevolg van de financiële crisis en bezuinigingsplannen die sinds 2010 zijn ingezet specifiek aandacht vragen voor de positie van vrouwen en de onderwerpen die vrouwen belangrijk vinden. Uitgangspunt is dat vrouwen zelf keuzes willen maken en ook moeten kunnen maken. Het Vrouwenpodium richt zich voornamelijk op de politiek. Beknopte omschrijving methodiek Door middel van acties, bijeenkomsten en andere lobbyactiviteiten aandacht vragen voor de vijf onderwerpen die in het Vrouwenpodium manifest zijn geformuleerd (inkomen, werk, ontwikkelingskansen, zorg, duurzaamheid). Jaarlijks terugkerend initiatief is Prinsesjesdag, de tweede dinsdag van september, een dag waarop aandacht wordt gevraagd voor de positie van vrouwen ter voorbereiding op Prinsjesdag en de rijksbegroting. Activiteiten en evenementen -
2010: manifestatie, Prinsesjesdag; overhandiging manifest Tweede Kamer
-
2011: Prinsesjesdag; aanbieding 7 kunstwerken aan 7 Kamerleden
-
2012: stemoproep ihkv van de TK verkiezingen
-
2013: VIP ontbijt met politici en (ervarings)deskundigen, expertmeeting Kinderopvang, viering Internationale Vrouwendag
Producten, resultaten Manifest
12
2.2
Viering Internationale Vrouwendag Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2009-2012, LOM samenwerkingsverbanden, Nederlandse Vrouwenraad, in 2012 en 2013 ook ism de FNV, gefinancierd door LOM samenwerkingsverbanden Doel en doelgroep Vrouwen uit de brede achterbannen van de LOM samenwerkingsverbanden en de Nederlandse Vrouwenraad informeren, activeren, raadplegen en versterken. Daarnaast hen de mogelijkheid geven om hun netwerk uit te breiden en verbindingen tot stand te brengen. Beknopte omschrijving methodiek Bij elke viering staat een specifiek thema centraal dat verder wordt uitgewerkt in diverse workshops. Er worden deskundigen uit het veld, politici en ervaringsdeskundigen uitgenodigd om mee te doen aan het programma. Deelnemers krijgen uitgebreid de gelegenheid om met elkaar te netwerken. Activiteiten en evenementen Thema’s: ‘Voor de toekomst’ (2009), ‘Kansrijk en inspirerend, vooruit in de crisis!’ (2010), ‘Vrouwen in balans van A-Z’ (2011), ‘De kracht van vrouwen’ (2012), ‘Zelfstandig in 2013’ (2013)
13
2.3 ‘Wij komen er aan… Wensen, behoeften én ambities van oudere migranten in Nederland’. Looptijd, samenwerkingspartners, financiers 2004, LOM-samenwerkingsverbanden, Lize had de rol van aanjager; voor het schrijven van de brochure is een beroep gedaan op een externe schrijver. Eigen budget LOM. Doel en doelgroep Positie van allochtone ouderen in kaart brengen; basisdocument formuleren om te gebruiken in landelijke lobby; aandacht vragen voor de slechte sociaaleconomische positie van veel allochtone ouderen en aanbevelingen doen om die positie te verbeteren. Beknopte omschrijving methodiek Panelgesprekken binnen de achterbannen van de afzonderlijke LOMsamenwerkingsverbanden. Activiteiten en evenementen Aangeboden aan minister Rita Verdonk bij het LOM-overleg van 22 november 2004 Producten, resultaten Brochure ‘Wij komen er aan..’
14
2.4
Integratieraad ouderen Looptijd, samenwerkingspartners, financiers 3 juli 2006, voorbereiding vanaf medio 2005. Lize was van de LOMsamenwerkingsverbanden de trekker van dit dossier met SMN en IOT als belangrijke partners. De basis voor deze Integratieraad lag in de notitie ‘Wij komen eraan!’ die in 2004 door de LOM-samenwerkingsverbanden is gepresenteerd en was het resultaat van langdurige voorbereidende ambtelijke contacten. Doel en doelgroep De bedoeling van de (experimentele) Integratieraden was om rond een afgebakend thema naast de relevante ministeries ook betrokken veldpartijen bij elkaar te brengen om tot concrete oplossingen en afspraken op het betreffende thema te komen. Beknopte omschrijving methodiek Integratieraad olv minister Verdonk (Vreemdelingenzaken & Integratie), met de staatsecretarissen Ross-Van Dorp (VWS) en Van Hoof (SZW). Naast de relevante ministeries waren ook de VNG, Divosa, NIZW en Arcares/ActiZ aanwezig. Activiteiten en evenementen Veel voorbereidend overleg, zowel ambtelijk als met de betrokken partijen om draagvlak te creëren voor concrete resultaten, gericht op het verbeteren van de situatie van allochtone ouderen. Producten, resultaten * de inkomenspositie van allochtone ouderen stevig op de politieke agenda * een meerjarig project gericht op interculturalisatie in de zorg * de oprichting van NOOM
15
2.5
Oprichting NOOM (Netwerk Organisaties van Oudere Migranten Looptijd, samenwerkingspartners, financiers Lize heeft een voortrekkende rol gespeeld bij het tot stand komen van het NOOM, als logisch gevolg van de jarenlange aandacht voor de positie van migrantenouderen. Na de Integratieraad van mei 2006 is een jaar gewerkt aan de oprichting van het NOOM; hiervoor was projectsubsidie van het Fonds PGO beschikbaar. Een medewerker van Lize was na de oprichting gedurende enkele jaren als adviseur bij het NOOM betrokken; Lize is lid van het NOOM en maakt deel uit van het NOOM-bestuur. Doel en doelgroep Na het wegvallen van de Nisbo werd een representatieve en transparante vertegenwoordiging van migrantenouderen in het CSO, de koepel van ouderenorganisaties, ernstig gemist. Het NOOM kon in deze behoefte voorzien en behartigt via het CSO de belangen van migrantenouderen. Beknopte omschrijving methodiek Het NOOM is uitdrukkelijk een netwerkorganisatie. Binnen het NOOM zijn een groot aantal groepen oudere migranten vertegenwoordigd. Op hoofdlijnen komen hun belangen overeen. Tegelijk ervaren oudere migranten als individuen een grote betrokkenheid bij hun eigen etnische groep. Het NOOM is zich er van bewust dat elke aangesloten organisatie autonoom is en gesteld is op het bewaren van de eigen identiteit. Door erkenning van het belang van de eigen identiteit is het NOOM in staat verbinding tot stand te brengen en onderling culturele tegenstellingen te overwinnen. Het accent ligt op wat de groepen bindt. Activiteiten en evenementen Feitelijke oprichting van het NOOM tijdens een landelijke bijeenkomst voor oudere migranten op 13 maart 2007. Aanvullende informatie www.netwerknoom.nl
16
2.6 Quickscan ‘Variatie in grijs, organisaties van en voor allochtone ouderen Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2006. De quickscan is geschreven door een externe projectmedewerker, in opdracht van de LOM-samenwerkingsverbanden, de ouderenbonden en het RTOM. Lize maakte namens de LOM-samenwerkingsverbanden deel uit van de begeleidingscommissie. Financiering door het Fonds PGO. Doel en doelgroep Reguliere ouderenorganisaties, LOM-samenwerkingsverbanden, professionals die op enige wijze betrokken zijn bij organisatievorming van oudere migranten. Beknopte omschrijving methodiek Inventariserend onderzoek naar de reikwijdte van de activiteiten van landelijke en lokale organisaties van en voor allochtone ouderen. Activiteiten en evenementen Inventarisatie, oa dmv interviews onder 33 organisaties, waaronder 23 zelforganisaties. Presentatie op 4 april 2006 tijdens een landelijke werkconferentie. Producten, resultaten Brochure ‘Variatie in grijs’.
17
2.7
Politieke participatie Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. - 2003-2013 - IPP en Miramedia, incidenteel ook MTNL - Projectsubsidie van BZK en eigen middelen LOM-swv’n Doel en doelgroep Alle migrantengroepen, voor Lize de Zuid-Europeanen in het bijzonder Beknopte omschrijving methodiek De afgelopen 10 jaar hebben de LOM-samenwerkingsverbanden bij alle verkiezingen (gemeentelijke, provinciale, landelijke én Europese verkiezingen) activiteiten opgezet om hun achterban te informeren, activeren en stimuleren om te gaan stemmen. Lize was trekker van de gezamenlijke activiteiten ihkv politieke participatie. Jongeren en vrouwen vormden specifieke aandachtsgroepen. Er is gebruik gemaakt van diverse media, variërend van verkiezingsposters, -briefkaarten en –flyers, videospotjes, persberichten en advertenties in reguliere en migranten media (lokaal, regionaal en landelijk). Activiteiten en evenementen - lokale, provinciale en landelijke informatiebijeenkomsten en/of verkiezingsdebatten, met deelname van kandidaten van diverse politieke partijen en in enkele gevallen de minister voor Integratie en/of zelfs de minister-president - onderzoek naar opkomst Producten, resultaten -
-
verkiezingsbriefkaarten, - posters, - flyers videospotjes ihkv de LOM-campagne gemeenteraadsverkiezingen 2010 "Elke stem telt’: http://vimeo.com/9272498 DVD ‘Wie stemt beslist. Ik stem beslist!’ (MTNL) onderzoek in opdracht van de LOM-swv’n: Opkomst en partijvoorkeur van migranten bij de gemeenteraadsverkiezingen van 7 maart 2006, Anja van Heelsum en Jean Tillie, Instituut voor Migratie- en Etnische Studies, 2006 ‘Opkomstbevordering allochtone kiezers gemeenteraadsverkiezingen 2006’, brochure / eindverslag van het project ‘Wie stemt beslist’
18
2.8
Stageplaatsen.nu & LOM jongerenambassadeurs Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2005-2007, LOM-samenwerkingsverbanden, Taskforce Jeugdwerkloosheid, Unique Sources, Forum, Kleurrijk Brabant Werkt, ministerie van SZW Doel en doelgroep Het creëren en beschikbaar stellen van extra stageplaatsen voor (allochtone) jongeren. Dit door het inzetten van (allochtone) jongeren als rolmodellen en ambassadeurs. De doelgroep waren werkgevers en (allochtone) jongeren. Beknopte omschrijving methodiek Selecteren en kort opleiden van een groep jongeren die als jongeren ambassadeurs deuren konden openen bij werkgevers voor het creëren van (extra)stageplaatsen. Daarnaast het fungeren als rolmodel om leeftijdsgenoten te stimuleren en te begeleiden. Activiteiten en evenementen Verschillende bezoeken aan banen- en stagemarkten om met werkgevers en jongeren te spreken. Daarnaast deelname aan bijeenkomsten, conferenties en discussies. Ook deelgenomen aan een landelijk jongerenpanel met lijsttrekkers van de grote politieke partijen.
19
2.9 Migranten kiezen met zorg. Deelproject gericht op migrantenouderen binnen het algemene voorlichtingsproject ‘De kunst van het kiezen’, een landelijk voorlichtingsproject bij de introductie van de nieuwe Zorgverzekeringswet in januari 2006. Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. Eind 2005-voorjaar 2006 (update in 2007) LOM-samenwerkingsverbanden samen met ouderenbonden, financiering door VWS. Lize was trekker namens de LOM-samenwerkingsverbanden. Doel en doelgroep Iedereen in de achterban van de deelnemende organisaties die vragen heeft over de invoering van de Zvw, in het bijzonder migrantenouderen. Beknopte omschrijving methodiek Trainen van vrijwilligers zodat zij in eigen kring voorlichtingsactiviteiten kunnen uitvoeren. Activiteiten en evenementen Voorlichtingsbijeenkomsten, voorlichtingsfilmpjes in diverse talen, een telefonische helpdesk bemand door getrainde vrijwilligers in diverse talen. Producten, resultaten Dvd: ‘Migranten kiezen met zorg’ Factsheet: Uw Zvw in het buitenland’ (ontwikkeld door Lize) Begin 2007: een aanvulling op de dvd: ‘De Zvw een jaar later’.
20
2.10
1001 Kracht Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2007 - 2008, lokale vrijwilligerscentrales, Gilde Nederland, Vereniging Humanitas, Het Nederlandse Rode Kruis en Vluchtelingenwerk Nederland; gefinancierd door Ministerie OCW Doel en doelgroep De doelstelling van het project is dat migranten- en vluchtelingenvrouwen op basis van vrijwillige inzet maatschappelijk participeren binnen hun stad of gemeente. Deelnemende vrouwen worden gestimuleerd om hun talenten verder te ontwikkelen. Beknopte omschrijving methodiek
Door het volgen van een empowermenttraining (her)ontdekken vrouwen hun kwaliteiten en mogelijkheden waardoor het zelfvertrouwen wordt vergroot en competenties en vaardigheden worden versterkt Deelnemers aan de empowermenttraining krijgen informatie over de mogelijkheden die vrijwilligerswerk biedt en kunnen zich direct inschrijven bij de vrijwilligerscentrale Door vrijwilligerswerk doen vrouwen werkervaring op waardoor de stap naar betaald werk kleiner wordt
Activiteiten en evenementen Empowermenttrainingen in Amsterdam, Utrecht en Rotterdam.
21
2.11
Structurele samenwerking LOM, FNV en ANBO inzake AOW/AIO Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. Vanaf 2003 was er op uitvoerend niveau contact tussen Lize en FNV, daarnaast participeerde een Lize-bestuurslid in het RTOM (Ronde Tafeloverleg Oudere Minderheden) van de ANBO. Deze contacten groeiden uit tot een structurele samenwerking tussen LOM, FNV en ANBO met name op het terrein van de inkomenspositie van oudere migranten. Lize is op dit thema van de LOM-samenwerkingsverbanden de spil, in goede samenwerking met en veel inzet van SMN en IOT. Doel en doelgroep Aandacht & oplossingen mbt de inkomenspositie van oudere migranten, in het bijzonder zij die aangewezen zijn op een aanvullende bijstandsuitkering. Gericht op beïnvloeding van beleid en politieke besluitvorming. Beknopte omschrijving methodiek Investeren in samenwerking, zorgvuldigheid bij het onderhouden van de contacten, erkenning van de verschillende positie van de afzonderlijke organisaties. Activiteiten en evenementen * januari 2003, brochure Meer voor Minderheden * handtekeningenactie gericht op TK, 10 oktober 2006 * Week van de onvolledige AOW, 12-15 juni 2006 * onderzoek ‘Verborgen Armoede’ door Verwey Jonker Instituut > aangeboden aan stss. Aboutaleb tijdens een manifestatie op 16 mei 2007 in Nieuwspoort * actiebijeenkomst 4 december 2007 in de Grote Kerk in Den Haag * 2012-2013, klacht bij het College voor de Rechten van de Mens, nav de wijzigingen van de Wwb die de inkomenspositie van AIO-ers aantasten. 90% van de AIO-ers is allochtoon. Producten, resultaten Een structurele samenwerkingsrelatie, veel toegevoegde kennis, een expertgroep van juristen en wetenschappers die meedenken. Structurele aandacht bij de samenwerkingspartners voor de inkomenspositie van oudere migranten. Aanvankelijk concrete politieke resultaten, die echter door opvolgende kabinetten weer deels zijn teruggedraaid.
22
2.12
Landelijk Project Cultureel Erfgoed van Minderheden Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2000-2004, initiatief van de LOM-samenwerkingsverbanden, financiering door de ministeries van BZK en OCW. Uitvoering van de subsidieregeling door de Mondriaanstichting en projectleiding door de Nederlandse Museumvereniging. Samenwerking met musea en wetenschappelijke archieven en bibliotheken. Doel en doelgroep Het opsporen, bewaren en breed toegankelijk maken van het cultureel erfgoed van minderheidsgroepen in Nederland. Beknopte omschrijving methodiek Opsporen en vastleggen van persoonlijke verhalen, verzamelen van gebruiksvoorwerpen, verzamelen van audiovisueel materiaal, foto’s en documenten. Inzetten van geschoolde jongeren om in eigen kring erfgoedmateriaal te verzamelen. Er is gewerkt in drie werkgroepen: Slavernijgeschiedenis, Islamitisch Erfgoed en Migratiegeschiedenis. Lize participeerde in deze laatste. Activiteiten en evenementen Diverse deelprojecten ingediend en uitgevoerd door de afzonderlijke LOMsamenwerkingsverbanden. Lize realiseerde in dit kader het project ‘Gedeeld erfgoed’(zie 1.5 Culturele spoorzoekers).
23
2.13 www.vijfeeuwenmigratie.nl Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. Het project is in 2009-2010 uitgevoerd door het Centrum voor de Geschiedenis van Migranten (CGM) ism de samenwerkingsverbanden van het Landelijk Overleg Minderheden. Vijfeeuwenmigratie.nl is mogelijk gemaakt door bijdragen van de Mondriaan Stichting, het Prins Bernhard Cultuurfonds, SNS Reaal Fonds, het ministerie van VROM/DI&I, het VSBfonds en OC&W. Doel en doelgroep Vijfeeuwenmigratie.nl is een project van het Centrum voor de Geschiedenis van Migranten (CGM). Het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG), partner in het CGM, zorgt voor de facilitaire kant van het project. De website is bedoeld voor iedereen die interesse heeft in de geschiedenis van de migratie naar Nederland. Naast historische informatie en collecties van archieven en musea is ruimte gemaakt voor bijdragen van deskundigen, amateurhistorici en andere bezoekers van de website. Met een inlogaccount kunnen bezoekers hun eigen erfgoed toevoegen door (persoonlijke) verhalen, foto's en filmpjes te uploaden. Beknopte omschrijving methodiek In april 2013 is een redactiecommissie ingesteld (bestaande uit Marlou Schrover, Leo Lucassen en Rick de Jong) die nieuwe bijdragen voor de website beoordeelt en initieert. Studenten (ba of ma) die een scriptie over migratie(geschiedenis) hebben geschreven, of anderen die een interessante bijdrage kunnen leveren worden van harte uitgenodigd om deze in te sturen. Activiteiten en evenementen Lancering van de website op 28 november 2010. Producten, resultaten www.vijfeeuwenmigratie.nl
24
3.1.1
Themabijeenkomst erfrecht Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 23 oktober 2010, regulier activiteitenbudget Lize, diverse gastsprekers (Nederlandse notaris en deskundigen uit enkele ZE-landen). Doel en doelgroep Bedoeld voor iedereen met interesse in het onderwerp, primair de ZE-achterban als doelgroep. Doel: informeren en bewustwording, oa over het bestaan van verdragen ter voorkoming van dubbele belasting in relatie tot internationale erfenissen. Beknopte omschrijving methodiek Voor de pauze een plenaire voorlichtingsbijeenkomst, inleiding over het Nederlands erfrecht verzorgd door een externe spreker, veel interactie met de zaal en een ruime mogelijkheid om vragen te stellen. Na de pauze een aantal subgroepen die in eigen taal geïnformeerd werden over erfrechtkwesties in een aantal ZE-landen. De subgroepen met eigen deskundigen zijn gevormd naar aanleiding van het aantal aanmeldingen uit een bepaalde groep. Activiteiten en evenementen Een informatiebijeenkomst op zaterdag 23 oktober 2010. Producten, resultaten Ongeveer 125 aanwezigen die volop van de gelegenheid gebruik hebben gemaakt om persoonlijke vragen te stellen. Artikel in het Lize-bulletin om dit thema onder de aandacht te brengen. Informatie van de presentaties beschikbaar gesteld door de gastsprekers.
25
3.1.2
Themabijeenkomst belastingen & vermogen in het buitenland Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 22 oktober 2011, regulier activiteitenbudget Lize, gastspreker van de Belastingdienst Doel en doelgroep Bedoeld voor iedereen met interesse in het onderwerp, primair de ZE-achterban als doelgroep. Doel was onder meer om ‘rechten en plichten’ mbt het eigen vermogen in het buitenland onder de aandacht te brengen. Door heldere informatie kan voorkomen worden dat mensen terecht komen in het schimmige gebied tussen ‘niet weten’ en min of meer bewust fraude. Beknopte omschrijving methodiek Plenaire voorlichtingsbijeenkomst, inleiding verzorgd door een externe spreker, veel interactie met de zaal en een ruime mogelijkheid om vragen te stellen. Activiteiten en evenementen Een informatiebijeenkomst op zaterdag 22 oktober 2011. Producten, resultaten Ongeveer 125 aanwezigen die volop van de gelegenheid gebruik hebben gemaakt om persoonlijke vragen te stellen. Artikel in het Lize-bulletin om dit thema onder de aandacht te brengen. Informatie van de presentatie beschikbaar gesteld door de gastspreker.
26
3.1.3
Meertalige opvoeding Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2009-2010, Universiteit Utrecht, De Taalstudio, Lize zelf. Doel en doelgroep Betrouwbare informatie verstrekken aan ouders die hun kinderen meertalig willen opvoeden. Doelgroep: ouders die hun kinderen meertalig (willen) opvoeden. Beknopte omschrijving methodiek We hebben de aanbevelingen van de Onderwijsraad om meer steun te geven aan meertalige opvoeders ter harte genomen. Met de enige twee partijen met relevante ervaring (Universiteit Utrecht & De Taalstudio) hebben we de workshops ontwikkeld. Activiteiten en evenementen Workshops meertalige opvoeding in de grote steden.
27
3.1.4
Themabijeenkomsten WMO Project ’Zuid-Europeanen en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. Subsidieaanvraag in 2007, uitvoering in 2008. Financiering door het Fonds PGO, uitvoering door Lize-medewerkers in samenwerking met lokale zelforganisaties. Doel en doelgroep Bij de invoering van de WMO was Zorgbelang Nederland door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) ingeschakeld om de voorlichting over de WMO te verzorgen. Zorgbelang Nederland constateerde zelf dat zij allochtone Nederlanders niet of nauwelijks kon bereiken. Het uitblijven van harde toezeggingen om hierin verbetering te brengen heeft Lize ertoe gebracht om een aanvraag in te dienen voor een apart voorlichtingstraject gericht op de Zuideuropese achterban. Doel van de bijeenkomsten was het informeren van de Zuideuropese ouderen over de WMO, waardoor zij beter in staat zijn gebruik te maken van de voorzieningen van de WMO. Beknopte omschrijving methodiek Groepsbijeenkomsten in diverse gemeentes, uitgevoerd door Lize-medewerkers en georganiseerd bij en in samenwerking met lokale zelforganisaties, en waar mogelijk met gastsprekers van lokale WMO-loketten. Activiteiten en evenementen 20 voorlichtingsbijeenkomsten in samenwerking met lokale zelforganisaties. Producten, resultaten Het aantal deelnemers verschilde per Zuideuropese gemeenschap en gemeente (15 tot 50 personen per bijeenkomst). De meeste deelnemers waren boven de 40 jaar, mannen en vrouwen. De deelnemers hebben de voorlichtingsbijeenkomsten als positief ervaren. Lize heeft van het project een verslag gemaakt en een artikel hieraan gewijd in het Lize-bulletin.
28
3.2
REALize, jongerenactiviteiten Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2009-2011, jongeren(organisaties), Miramedia Doel en doelgroep Jongeren benaderen, betrekken en equiperen. Beknopte omschrijving methodiek Onder de noemer REALize vielen verschillende activiteiten om jongeren te benaderen, betrekken en equiperen. Met REALize werden actief sociale media ingezet om jongeren te benaderen en te betrekken. Activiteiten en evenementen - 2 Trainingsweekenden georganiseerd specifiek voor jongeren. - Jongeren netwerkavond. - Media trainingen voor jongeren.
29
3.3.1
Trainingsweekenden deskundigheidsbevordering voor vrijwilligers (vrouwen) Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2009/2010, SES training & advies, gefinancierd door Ministerie van VWS Doel en doelgroep -
deskundigheidsbevordering, empowerment, organisatieontwikkeling
-
vrouwelijke vrijwilligers uit de Lize achterban
Beknopte omschrijving methodiek Deelnemers door middel van een weekendtraining ondersteunen en versterken in hun maatschappelijke participatie door hen toe te rusten met de benodigde kennis en vaardigheden. Hen informeren, motiveren en enthousiasmeren voor bestuurlijke en uitvoerende functies binnen vrijwilligersorganisaties. Activeren van de vrouwen om bestuurlijk actief te worden in verenigingen en netwerken binnen de eigen gemeenschappen alsook binnen autochtone organisaties. Activiteiten en evenementen - 2 weekendtrainingen
30
3.3.2
Bezoek aan TK door Lize-vrouwen 2008 ihkv De Haagse Tribune Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. Eenmalige activiteit op 15 april en 2 oktober 2008, Instituut voor Publiek en Politiek, gefinancierd uit eigen middelen Doel en doelgroep Kennismaking met het politieke landschap en de besluitvorming in Nederland. Beknopte omschrijving methodiek Het educatieve programma De Haagse Tribune gebruikt actieve werkvormen zoals film, een quiz en stemmen in het stembureau om haar doel te bereiken. Daarnaast maakt een bezoek aan het Haags Historisch museum en de Eerste en Tweede Kamer onderdeel uit van het programma, alsook een gesprek met een Tweede Kamerlid.
31
3.3.3
Vrouwendagen Lize Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2005, 2007 t/m 2012, diverse samenwerkingspartners afhankelijk van thema, gefinancierd uit eigen middelen Doel en doelgroep -
ontmoeting, empowerment, informatie, netwerken
-
vrouwen uit de Lize achterban
Beknopte omschrijving methodiek Jaarlijks organiseert Lize een landelijke vrouwendag voor Zuideuropese vrouwen. Elk jaar staat een ander actueel thema centraal. Het thema wordt door middel van verschillende werkvormen belicht. Enkele werkvormen die zijn gebruikt: theater, (creatieve) workshops, presentaties, speeddaten. Activiteiten en evenementen Zeven landelijke Lize vrouwendagen met onder andere de thema’s: - Wie zijn de Zuideuropese vrouwen en wat willen zij? - Identiteit, Inspiratie & Drijfveren - Moeders & Dochters - Werk & Inkomen - Gezond & wel - Wegwijs in maatschappelijk Nederland. Producten, resultaten Elk jaar tussen de 70 en 100 vrouwen bereikt.
32
3.4.1
Lize-ouderendagen en ouderenweekend Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. In het verleden zijn er incidentele bijeenkomsten geweest met thema’s die vooral voor het oudere deel van de achterban interessant zijn. Daarnaast waren er diverse raadplegingsbijeenkomsten bijvoorbeeld in het kader van het tot stand komen van de LOMouderennotitie ‘Wij komen er aan!’ en het project ‘Op weg naar een ZE-ouderenorganisatie?’ Begin 2010 heeft Lize een aantal actieve ouderen benaderd om, in navolging van de goed functionerende Lize-vrouwencommissie, deel te nemen in een Lize-ouderencommissie. Deze cie was nauw betrokken bij het tot stand komen van recente activiteiten voor ouderen. Doel en doelgroep Doel van de verschillende ouderenactiviteiten was enerzijds om de deelnemers zelf aan het woord te laten en aan het denken te zetten over allerlei aspecten van het ouder worden, en anderzijds te informeren over actuele ontwikkelingen, bijvoorbeeld in wet- en regelgeving die voor hen van belang zijn. Ook onderlinge uitwisseling was van belang. Beknopte omschrijving methodiek Een dag/weekendprogramma bestaande uit een mix van informatie, discussie, empowerment en ontspanning, waarbij gebruik gemaakt is van verschillende werkvormen. Ook zingen en bewegen maakte deel uit van het programma. Activiteiten en evenementen * ouderendag 2 oktober 2010 * ouderenweekend 8 en 9 oktober * ouderendag 30 september 2012 Producten, resultaten Jaarlijks ongeveer 80 deelnemers.
33
3.4.2
Ouderenactiviteiten Stichting ZEG Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2008 t/m 2011, CABO, Stichting ZEG, Portugese vereniging APA, jaarlijkse bijdrage Lize Doel en doelgroep Het ondersteunen van activiteiten van het ZEG ouderencentrum in Amsterdam, een plek waar Zuid-Europese ouderen twee keer per week bij elkaar komen voor ontmoeting en educatieve activiteiten. Beknopte omschrijving methodiek Door middel van het twee wekelijks aanbieden van informatieve, culturele, educatieve en sportieve activiteiten bijdragen aan het welzijn en het voorkomen van isolement van ZuidEuropese senioren in Amsterdam. De ouderen actief betrekken bij het activiteitenaanbod door hen te laten meedenken, mede organiseren en mede uitvoeren. De ouderen in contact brengen met maatschappelijke organisaties op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Tevens hadden de activiteiten tot doel de uitwisseling tussen de verschillende Zuid-Europese culturen te bevorderen. Activiteiten en evenementen Medisch spreekuur, kapper, diverse voorlichtingen (GGD, verzekeringen, vrijwilligerscentrale, De Zonnebloem, etc.), filmvertoningen, computerles, fitness, samen eten. Deelname aan diverse projecten: NOOM project ‘Hoe kun je elkaar beter helpen’, project Geheugentraining, Zoet & Zout.
34
3.4.3
Op weg naar een Zuideuropese ouderenorganisatie? Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. Voorjaar 2009, financiering door Fonds PGO. De afsluitende bijeenkomst vond plaats ism het NOOM. Doel en doelgroep Situatie, wensen en behoeften van ZE-ouderen in kaart brengen en onderzoeken of er draagvlak is voor een zelfstandige ZE-ouderenorganisatie. Vooral bedoeld om te onderbouwen op welke manier de ZE-ouderen hun belangen behartigd willen zien. Beknopte omschrijving methodiek Gestructureerde groepsgesprekken aan de hand van vooraf geformuleerde vragen over leefsituatie en wensen mbt belangenbehartiging. Activiteiten en evenementen Drie groepsgesprekken (2 in Utrecht, 1 in Amsterdam) waar ongeveer 70 ZE-ouderen aan hebben deelgenomen en een afsluitende landelijke bijeenkomst in Utrecht waar de resultaten van de eerdere bijeenkomsten werden gepresenteerd en besproken. Producten, resultaten Eindverslag van de groepsgesprekken en van de afsluitende bijeenkomst. Het verslag is geagendeerd voor de RvB en besproken.
35
3.5
Lize-achterbandagen Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. Jaarlijks terugkerende activiteit, meestal in het najaar. Eigen Lize-budget; uitgevoerd en georganiseerd door de medewerkers van Lize. Afhankelijk van het thema op onderdelen externe sprekers of workshopleiders. Doel en doelgroep Achterban van Lize, zowel zelforganisaties als individuele Zuideuropeanen Beknopte omschrijving methodiek Een dagprogramma gericht op ‘lering ende vermaak’ dwz een combinatie van informatie, discussie, uitwisseling en ontmoeting. Het dagprogramma kende iha zowel een plenair informatief deel als kleinere (thematische) werkgroepen. Verschillende keren is een dagdeel ingeruimd voor discussie in eigen taal. Activiteiten en evenementen In 2001 gestart met de slotconferentie van het tweejarig project ‘Zuideuropese ouderen’ als aanleiding voor een achterbandag. Daarna werd het een jaarlijks terugkerende bijeenkomst met steeds een wisselend herkenbaar thema. 2001 Slotconferentie project ZE-ouderen; 2002 Presentatie essayboek ‘Grenzeloze Generaties’; 2003 Wet- en regelgeving; 2004 Culturele spoorzoekers & presentatie EU-folder; 2005 BIMB en politieke participatie; 2006 Diverse actuele thema’s en afscheid van 5 bestuursleden; 2007 Meedoen & meepraten: 2008 Behaalde resultaten en plannen voor de toekomst; 2009 Viering 20-jarig bestaan, symposium en feestprogramma; 2010 Discussie nav regeer- en gedoogakkoord, middagthema Ouder worden. Later begint nu!; 2011 Verleden, heden en toekomst Producten, resultaten Verslagen intern Lize-gebruik en in een aantal gevallen publieksverslagen voor de deelnemers. Aantal deelnemers liep van 200 tot 80.
36
3.6 Netwerkbijeenkomsten Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2008-2009, ism de bij Lize aangesloten organisaties, financiering vanuit regulier budget. Vanaf 2007 was een nieuwe subsidieregeling van kracht die Lize expliciet tot taak gaf om de organisatiegraad en de participatie van zelforganisaties te vergroten. Doel en doelgroep Vergroten van organisatiegraad en participatie van Zuideuropese zelforganisaties. Activiteiten bestemd voor de verschillende ZE-gemeenschappen en hun maatschappelijke partners. Beknopte omschrijving methodiek Organisatie van de activiteiten vond plaats in goede samenwerking tussen Lize en de verschillende (landelijke) zelforganisaties. Activiteiten en evenementen Een zeer gevarieerde mix van activiteiten, variërend van landelijke netwerkbijeenkomsten, kadertrainingen en presentaties van onderzoeken tot bijeenkomsten waar de cultuur uit het herkomstland meer centraal stond. Producten, resultaten De samenwerking tussen Lize en de aangesloten organisaties leidde er toe dat er zowel in 2008 als in 2009 veel activiteiten zijn georganiseerd waaraan een groot deel van de achterban heeft deelgenomen. Ook heeft de samenwerking de kaders van de zelforganisaties een impuls gegeven om hun werk voort te zetten en is de relatie met Lize versterkt.
37
3.7
Lize-bulletin Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 1991-2012 Doel en doelgroep Achterban, samenwerkingspartners en externe relaties van Lize Beknopte omschrijving methodiek 74 nummers van het gedrukte Lize-bulletins, iha van 8 pagina’s. De inhoud was een mix tussen informatie & opinie enerzijds en human interest anderzijds, waarbij zoveel mogelijk Zuid-Europeanen aan het woord kwamen die op verschillende terreinen actief zijn. Aanvullende informatie Vanaf nummer 40 digitaal beschikbaar op website www.lize.nl
38
4.1
De verleiding. Lessen uit de succesvolle integratie van Zuid-Europese immigranten Will Tinnemans 2009 Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. Eigen budget van Lize. Doel en doelgroep Achterban van Lize en externe relaties Beknopte omschrijving methodiek De Verleiding is een essay geschreven door Wil Tinnemans Activiteiten en evenementen Gepresenteerd tijdens de viering van het 20-jairg bestaan van Lize. Producten, resultaten Boekje, 38 pagina’s Aanvullende informatie Geschreven in opdracht van Lize ter gelegenheid van het 20-jarig-bestaan van Lize in 2009
39
4.2
Kent u ons nog? Een hernieuwde kennismaking met de zelforganisaties van Zuid-Europeanen in Amsterdam Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2007, Stichting ZEG, CABO, Vrijwilligerscentrale Amsterdam, gefinancierd door Lize Doel en doelgroep Een inventarisatie van de Zuid-Europese en Portugees- en Spaanstalige zelforganisaties in Amsterdam. Doel: inzicht krijgen in het aantal organisaties, de organisatiestructuur en de organisatiegraad van deze organisaties, alsook hun wensen, behoeften en ambities in kaart brengen. Beknopte omschrijving methodiek Schetsen van de gemeentelijke context waarin zelforganisaties functioneren en het produceren van cijfermatige gegevens van de Zuid-Europeanen in Amsterdam. Een intergenerationele aanpak waarbij vier jongeren van Portugese en Kroatische afkomst interviews hebben afgenomen bij de bestuurders van de zelforganisaties. Deze interviews vormen de basis voor de inventarisatie en conclusies en aanbevelingen geformuleerd in de quickscan. Activiteiten en evenementen Presentatie van de quickscan tijdens de jaarlijkse Gemeentedag in Amsterdam op 22 september 2007. Producten, resultaten Boekje
40
4.3
EU-burgers in Nederland: wat moet u weten over uw verblijfsrecht? Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2003-2005, Forum, Lize Doel en doelgroep Basisinformatie over rechten en plichten van EU-burgers in Nederland. Als doelgroep werden gezien de EU-burgers zelf maar ook overheidsinstanties en iedereen die met EUburgers te maken had. Beknopte omschrijving methodiek Op basis van de actuele ontwikkelingen, binnengekomen vragen, de ervaring van het Platform EU-burgers en eerder gemaakte publicaties is een overzichtelijke brochure gemaakt. In samenwerking met de juridische afdeling van Forum werd de juistheid van tekst gecontroleerd en getoetst. Activiteiten en evenementen Brochure
41
4.4
Vervolgonderzoek kosten en baten van de remigratiewet Bram Berkhout, Regioplan Beleidsonderzoek, 2003/2004 Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. In 2003 heeft Regioplan in opdracht van het NMI een eerste onderzoek gedaan naar de kosten en baten van de Remigratiewet. Om de resultaten van dit eerste onderzoek verder te specificeren en nader te onderbouwen, heeft Lize samen met Forum, FAEEH, SIO, SMT, IOT en SSR in de loop van 2003 opdracht gegeven voor een aanvullend onderzoek. Eigen financiering van de genoemde organisaties. Doel en doelgroep In 2003 had toenmalig minister Verdonk het voornemen om de Remigratiewet in te trekken. Om de politieke besluitvorming op dit terrein te beïnvloeden zijn twee onderzoeken gedaan naar de kosten en baten de Remigratiewet. De uitkomsten van beide onderzoeken waren een belangrijke factor in de politiek discussie. De Remigratiewet is niet ingetrokken. Beknopte omschrijving methodiek Bij de start van de Remingratieregelingen in 1986 had het SCP uitgerekend dat elke remigrant de Nederlandse overheid een aanzienlijk bedrag bespaart. In 2003 zijn deze berekeningen in twee onderzoeken herhaald en geactualiseerd door Regioplan Beleidsonderzoek. Activiteiten en evenementen De uitkomsten van het Vervolgonderzoek kosten en baten zijn in januari 2004 doorgegeven aan de woordvoerders van alle Tweede Kamerfracties. Dit was de aanleiding voor woordvoerders om de minister om een reactie te vragen. Producten, resultaten Onderzoeksrapport
42
4.5 Grenzeloze generaties Zuideuropese jongeren over hun identiteit, 2002 Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2001-2002; eigen budget van Lize; jubileumuitgave tgv 12 en half jarig bestaan van Lize. Onder redactie van Jan Lucassen en Rinus Penninx. Doel en doelgroep Achterban van Lize en externe relaties. Bedoeld om een positieve bijdrage te leveren aan het integratiedebat. Beknopte omschrijving methodiek Lize heeft 10 jongeren uit de ZE-gemeenschappen benaderd met vraag om hun persoonlijke verhaal te schrijven over integratie en identiteit. Onder inspirerende leiding van historicus Jan Lucassen en antropoloog Rinus Penninx kwamen 10 essays (portretten) tot stand die samen het hart van het boek vormen. Jan Lucassen en Rinus Penninx verzorgden de inleiding en schreven een nabeschouwing. Producten, resultaten Boek, 208 pagina’s
43
4.6
Hogar, dulce hogar. Remigratie van Spanjaarden Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 1997-1998 Onderzoek en publicatie in opdracht van Lize, uitgevoerd door Susanne Kruppe. Doel en doelgroep De publicatie 'Hogar, dulce hogar' gaat in op economisch-juridische factoren die Spanjaarden weerhouden te remigreren. Gekeken is of deze factoren remigratie daadwerkelijk in de weg staan. Behandeld worden het ontstaan van de Spaanse migratie naar Nederland en kenmerken van de gemigreerde Spanjaarden, zoals herkomst, demografische aspecten en spreiding over Nederland. Verder gaat 'Hogar, dulce hogar' in op het Spaanse, Nederlandse en Europese beleid ten aanzien van remigratie en de manier waarop dat beleid de remigratie naar Spanje bepaalt. Ook wordt nader ingegaan op de knelpunten die zich daarbij voordoen en worden mogelijke oplossingen en beleidsaanbevelingen aangedragen. Activiteiten en evenementen Presentatie tijdens een landelijke informatiebijeenkomst over remigratie op 19 april 1998 in Utrecht. Producten, resultaten Publicatie ‘Hogar, dulce hogar’ ISBN: 90-801472-6-5 Omvang: 40 pagina's De landelijke informatiebijeenkomst trok meer dan 100 belangstellenden.
44
4.7
Grieks onderwijs in eigen taal en cultuur Thanasis Dialektopoulos Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 1998, Griekse federatie (financiering onderzoek), de uitgave is mede mogelijk gemaakt door Lize Doel en doelgroep Inzicht geven in de praktijk van onderwijs in eigen taal. Beleidsmakers maar ook docenten en ouders behoren tot de doelgroep. Beknopte omschrijving methodiek Grieks onderwijs in eigen taal en cultuur in Nederland is het verslag van een onderzoek dat een voorstudie vormt van een proefschrift over hetzelfde onderwerp. Het brengt de praktijk van het onderwijs in kaart: beleid en organisatie, lesinhoud en leermiddelen, positie en deskundigheid van docenten. Producten, resultaten Boek Aanvullende informatie ISBN - 90- 801472 - 5 - 7
45
4.8
Samen en apart verder Slovenen, Kroaten, Joegoslaven, Macedoniërs en Bosniërs in Nederland na 1992. Boudewijn Sittrop, 1995-1996 Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 1996, gefinancierd uit eigen budget Doel en doelgroep Een verkennend onderzoek naar de veranderende positie van de voormalig Joegoslaven en hun zelforganisaties in Nederland na 1992. Beknopte omschrijving methodiek Combinatie van literatuur- en bronnenonderzoek en veldonderzoek. Voor het literatuuronderzoek is gebruik gemaakt van door Lize in eigen beheer uitgevoerde onderzoeken en beschikbare documentatie uit de bibliotheken. Voor het bronnenonderzoek is gekeken naar TV, radio, dag- en weekbladen. Voor het veldonderzoek zijn gesprekken gevoerd met sleutelfiguren en informanten uit de verschillende gemeenschappen alsook met de voorzitters van de zelforganisaties. De laatste groep is nauw betrokken geweest bij het opstellen van een onderzoeksopzet. Activiteiten en evenementen Werkconferentie op 20 juni 1996; aanbieden van het advies aan minister Dijkstal. Producten, resultaten Publicatie
46
4.9
Zichtbaar aanwezig Zuid-Europeanen over zichzelf, de samenleving en beleid Ina Roelfsema, Marta Branco en Richard Scalzo Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 1996, eigen budget Lize Doel en doelgroep Beleidsmakers en algemeen publiek Beknopte omschrijving methodiek Analyse van geldend minderhedenbeleid en een inventarisatie van beschikbare gegevens over Zuid-Europeanen in Nederland. Producten, resultaten Brochure, 30 pagina’s Aanvullende informatie ISBN 90 801472 4 9
47
4.10
Het beste van twee werelden. Zuideuropese jongeren over zichzelf, Nederland en de toekomst Amalia Deekman Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 1996 Doel en doelgroep Beleidsmakers en algemeen publiek Beknopte omschrijving methodiek Een enquête (methode Razende Reporter) onder 50 jongeren tijdens een studiedag in 1993 en op basis van deze enquête een rondetafelgesprek in 1995. De uitkomsten zijn verwerkt in deze brochure. Producten, resultaten Brochure, 20 pagina’s Aanvullende informatie ISBN 90 - 801472 - 3 - 0
48
4.11
Thuistaal op school. Onderwijs in eigen tal en cultuur aan Zuideuropese basisschoolleerlingen Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 1995, Wetenschapswinkel van de Universiteit van Amsterdam Doel en doelgroep
Beknopte omschrijving methodiek Onderzoek naar het eigen taalonderwijs aan Spaanse, Griekse, Italiaanse, voormaligJoegoslavische en Portugese kinderen zoals dat in Nederland plaatsvindt. Basis voor het onderzoek vormde enquêtes onder gemeenten en OETC-docenten. Producten, resultaten Publicatie, 60 pagina’s
49
4.12
Wegwijs door Europa 1993. Looptijd, samenwerkingspartners, financiers.
Doel en doelgroep Een brochure voor Spanjaarden, Italianen, Portugezen en Grieken in Nederland Beknopte omschrijving methodiek Inventarisatie van de meest gestelde en voorkomende vragen over de rechtspositie van EGonderdanen in Nederland. Producten, resultaten Brochure (niet meer beschikbaar)
50
4.13
Nooit meer de oude. Zuideuropese ouderen in Nederland Elly Brand, Anja Lamers, Lidwien van de Ven, 1991 Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 1991, gefinancierd door ministerie van Binnenlandse Zaken Doel en doelgroep Onderzoek naar de leefsituatie van Zuid-Europese ouderen in Nederland en inzicht in het voorzieningengebruik van deze ouderen en hun behoefte ten aanzien van specifieke voorzieningen. Beknopte omschrijving methodiek Interviews, literatuuronderzoek, gesprekken met sleutelfiguren uit de verschillende gemeenschappen. Het onderzoek richt zich op de onderwerpen: gezondheidszorg, sociale zekerheid, Nederlandse taalvaardigheid, toekomstperspectief, de kennis en ervaring met algemene voorzieningen, onderlinge hulp tussen ouders en kinderen, informele relaties tussen landgenoten onderling en vrijetijdsbesteding. Producten, resultaten Publicatie
51
5.1
Mi casa su casa Steven Adolf Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2011-2012, een project van het Centrum voor de Geschiedenis van Migranten (CGM) en de FAEEH (Federatie van Verenigingen van Spaanse Migranten in Nederland), ondersteund door Lize. Financiële bijdragen: het Mondriaan Fonds, de Stichting Sem Presser Archief, het Spaanse Ministerie van Arbeid en Sociale Zekerheid, het Prins Bernhard Cultuur Fonds en het VSBFonds. Doel en doelgroep Doel was om de naoorlogse historische banden tussen beide landen te belichten en een beeld te geven van de Spaanse immigratie in Nederland in de afgelopen halve eeuw. Gericht op een breed publiek dat geïnteresseerd is in de geschiedenis van migranten. Beknopte omschrijving methodiek Aanleiding voor het project was het feit dat 50 jaar geleden het wervingsverdrag met Spanje werd ondertekend. Journalist en Spanje-kenner Steven Adolf schreef op basis van onderzoek, literatuur en vele gesprekken een boeiend verhaal over de geschiedenis van Spaanse migranten in Nederland en retourmigranten in Spanje. Het hart van de boek wordt gevormd door 12 persoonlijke portretten. Activiteiten en evenementen Boekpresentatie, opening tentoonstelling en debat op 9 oktober 2012. Producten, resultaten Een boek en een tentoonstelling op verschillende locaties in Nederland (Museon Den Haag, Openbare Bibliotheek Rotterdam, Regionaal Historisch Centrum Eindhoven) en in Madrid.
52
5.2
De juiste snaar Yvonne Witter Looptijd, samenwerkingspartners, financiers 2012, ActiZ, NOOM, fonds RCOAK Doel en doelgroep Het doel is om een bijdrage te leveren aan positieve beeldvorming van (dementerende) ouderen. Het boekje laat op speelse wijze zien dat een kind een fijne band kan houden met een dementerend familielid. Maar het laat ook zien dat ouderen, ook met een nietNederlandse achtergrond, midden in de maatschappij staan. Geschreven voor kinderen en interessant voor mantelzorgers, vrijwilligers en zorgpersoneel. Beknopte omschrijving methodiek Kinderboekje waarin de bijzondere band tussen een kleinkind en haar Spaanstalige grootouders getoond wordt. Yvonne Witter schreef het boekje op basis van haar ervaringen als vrijwilliger in een verpleeghuis in Weesp. Producten, resultaten Boekje, 32 pagina’s
53
5.3
1001 Italianen Daniela Tasca Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2010-heden, partners zijn het Nationaal Archief en vijfeeuwenmigratie.nl, ondersteuning door Lize, financiering door Fonds 1818, Mondriaan Stichting, VSBFonds, Prins Bernhard Cultuurfonds. Doel en doelgroep Het meerjarenproject 1001 Italianen stelt zich ten doel de 50-jarige Italiaanse aanwezigheid in Nederland in kaart te brengen en breed toegankelijk te maken. Wie zijn de Italianen van Nederland? Hoe verging het de pioniers en hun nazaten? Wat is hun bijdrage aan de Nederlandse geschiedenis, wat bindt hen vandaag aan Nederland? Directe aanleiding is ’50 jaar wervingsverdrag’ op 6 augustus 2010. Beknopte omschrijving methodiek 1001 Italianen is een crossmediaal project. In 2007-2009 verscheen van Daniela Tasca haar succesvolle project De Spaghettiflat, Little Italy in de polder. Het project, gerealiseerd in samenwerking met Tonino Boniotti/Arcobaleno Media Producties, bestaat uit drie onderdelen: de documentaire, het boek en de webspecial op Vijfeeuwenmigratie.nl. Het drieluik ‘De Spaghettiflat’ kan beschouwd worden als de succesvolle voorloper van 1001 Italianen. Activiteiten en evenementen - december 2010: lancering project 1001 Italianen en Verhalenarchief in het Nationaal Archief - 2011: diverse lezingen en debatten - mei 2012, expositie: Eindhoven, made by Italians - voor- en najaar 2012: documentaire IJszusters - 2013: filmavond ism Amsterdam Museum Aanvullende informatie www.1001italianen.nl
54
5.4 Met de buik het brood achterna. Mijn Sloveense geschiedenis Milena Mulders Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2003-2009, Centrum voor de Geschiedenis van Migranten en het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, Universiteit Leiden. Mondriaan Stichting, VSBFonds Doel en doelgroep Breed publiek met interesse in migratiegeschiedenis; bewustmaking van het Nederlandse publiek van de Sloveense aanwezigheid in Nederland. Beknopte omschrijving methodiek Milena Mulders besloot zich na het overlijden van haar Sloveense moeder te verdiepen in haar familiegeschiedenis. Haar deelname aan het project Culturele Spoorzoekers van Lize (zie 1.5) vormde een belangrijke stimulans. Activiteiten en evenementen Presentatie op 14 februari 2009 in het Limburgs Museum in Venlo Producten, resultaten Boek Aanvullende informatie Met de buik het brood achterna. Mijn Sloveense geschiedenis. Uitgeverij Aksant ISBN 978 90 5260 331 5
55
5.5 De Kroatische arbeidsmigratie naar Nederland – Het Nederlands perspectief onderzoek en lezing door Sieger Verhart Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2011, Kroatische Katholieke Parochie, Universiteit Leiden, personele ondersteuning door Lize Doel en doelgroep In het kader van één van de aandachtgebieden van Lize, cultureel erfgoed, een bijdrage leveren aan het symposium Actief, Zorgzaam en Verbonden: 50 Jaar Kroaten in Nederland van de Kroatische Katholieke Parochie. Dit symposium vond plaats naar aanleiding van het 40 jarig bestaan van de parochie. Beknopte omschrijving methodiek Masterstudent Geschiedenis Sieger Verhart van de Universiteit Leiden voerde het onderzoek naar de geschiedenis van de Kroatische gemeenschap in Nederland in de afgelopen decennia uit als stageopdracht bij Lize. Lize zorgde voor inhoudelijke begeleiding. Producten, resultaten Naar aanleiding van het onderzoek een lezing van de hand van Sieger Verhart tijdens het symposium.
56
5.6
De Joegoslavische vrouwen van Kuca Morava in West-Brabant Gemeentearchief Roosendaal Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2011, Gemeentearchief Roosendaal, financiering door Roosendaal; personele ondersteuning door Lize Doel en doelgroep Beschikbaar stellen van het Lize netwerk voor de realisering van het project De Joegoslavische vrouwen van Kuca Morava in West-Brabant. Dit project bestond uit een fototentoonstelling en een publicatie. Beknopte omschrijving methodiek
Activiteiten en evenementen Tentoonstelling in gemeentearchief Roosendaal
57
5.7
Montenegrijnen in Nederland Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2009-2010; een verkennend onderzoek in opdracht van Lize uitgevoerd door Marijke van der Ploeg, masterstudent moderne geschiedenis en internationale betrekkingen, Universiteit van Groningen. Doel en doelgroep Doel van het onderzoek was om bij de onderzoeksgroep na te gaan hoe zij (on)bewust met hun afkomst bezig zijn en om na te gaan hoe dit in verband kan worden gebracht met hun eigen identiteitsgevoel én de potentiële behoefte aan een organisatie voor burgers uit Montenegro. De manier waarop de respondenten met hun afkomst bezig zijn en hoe zij zichzelf omschrijven stond daarbij centraal. Beknopte omschrijving methodiek Diepte-interviews met 21 personen van Montenegrijnse afkomst. Activiteiten en evenementen Artikel in Lize-bulletin om bekendheid te geven aan de uitkomsten. Producten, resultaten Onderzoeksrapport ‘Montenegrijnen in Nederland’, afgerond in juni 2010
58
5.8
Geintegreerde verdeeldheid. De gemeenschap van burgers uit Bosnie en Herzegovina in Nederland Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2008, een BA-scriptie van Marijke van der Ploeg, student geschiedenis Rijksuniversiteit Groningen. Lize heeft Marijke geïntroduceerd bij enkele sleutelfiguren, van achtergrondinformatie voorzien en geadviseerd over de verspreiding van de enquête. Doel en doelgroep Doel van het onderzoek was het bepalen en waar mogelijk verklaren van de plaats en de rol van de Bosnische gemeenschap in Nederland. Een ander doel was om de stem te laten horen van een groep waar tot nu nog weinig over gepubliceerd is. Beknopte omschrijving methodiek Enquetes en literatuuronderzoek. Activiteiten en evenementen Artikel in Lize-bulletin om bekendheid te geven aan het onderzoek. Producten, resultaten Scriptie afgerond in juni 2008.
59
5.9
Un sentimento Italiano. Italianen en hun organisaties in Nederland 1954-2007 Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2007-2008, Masterscriptie van Marthe Mulder, Universiteit van Leiden (master ‘History of migrants and cities in a changing world’) Lize heeft achtergrondinformatie versterkt en is behulpzaam geweest bij het vinden van respondenten en zorgde voor de introductie bij nuttige gesprekspartners. Doel en doelgroep Het onderzoek naar migrantenorganisaties is belangrijk omdat verenigingen invloed hebben op de integratie en participatie van migranten in de samenleving van vestiging. Beknopte omschrijving methodiek Het onderzoek richtte zich vooral op de wijze en intensiteit van organisaties en de betekenis van die organisaties in bredere zin. Resultaat was oa een database van Italiaanse organisaties in Nederland.
Activiteiten en evenementen Artikel in Lize-bulletin om bekendheid te geven aan het onderzoek. Producten, resultaten Scriptie afgerond februari 2008
60
5.10
Griek & Bliek: 50 jaar geschiedenis van de Grieken in Gorinchem Looptijd, samenwerkingspartners, financiers. 2007-2008, Regio Archief Gorinchem, Gemeente Gorinchem, Provincie Zuid-Holland Doel en doelgroep Een beeld werd geschetst van de geschiedenis van Griekse immigranten in Gorinchem en omgeving, middels een tentoonstelling, een publicatie en workshops. Algemeen publiek, scholieren / studenten , Griekse gemeenschap. Beknopte omschrijving methodiek Door het betrekken van de zelforganisaties bij het project konden we snel bij de mensen terecht die geschikt waren om aan een dergelijk project mee te werken. Daarnaast duidelijk geformuleerd wat cultureel erfgoed is en waarom het bewaard moet blijven. Activiteiten en evenementen Tentoonstelling, publicatie en workshops.
61
