Een instrument voor digitale kwaliteitsborging

Een instrument voor digitale kwaliteitsborging Ten behoeve van het toetsen, bewaken en aantonen van de kwaliteit van het te leveren product bij Hurks bouw ’s-Hertogenbosch 7TT37 - Afstudeerproject Building Technology

Auteur:

K.J. (Koen) van Tartwijk

Datum:

3 juli 2015

Mastertrack:

Building Technology

Master:

Architecture, Building and Planning

Faculteit:

Bouwkunde

Instelling:

Technische Universiteit Eindhoven

Gastbedrĳf:

Hurks bouw ’s-Hertogenbosch

Afstudeercommisie: prof. dr. ir. T.A.M. (Theo) Salet ing. C.M. (Cor) de Bruijn dr. ir. E.W. (Eric) Vastert E.A.C. (Ed) Tuinder

Voorzitter Hoofdbegeleider Medebegeleider Bedrijfsbegeleider

Eindrapport

TU Eindhoven TU Eindhoven TU Eindhoven Hurks bouw ’s-Hertogenbosch

Verantwoording Rapport: Titel:

Eindrapport

Een instrument voor digitale kwaliteitsborging

Subtitel:

Ten behoeve van het toetsen, bewaken en aantonen van de kwaliteit van het te leveren product bij Hurks bouw ’s-Hertogenbosch

Auteur:

K.J. (Koen) van Tartwijk BSc [email protected] [email protected]

Inleverdatum:

3 juli 2015

Afstudeercommisie:

prof. dr. ir. T.A.M. (Theo) Salet ing. C.M. (Cor) de Bruijn dr. ir. E.W. (Eric) Vastert E.A.C. (Ed) Tuinder

TU Eindhoven TU Eindhoven TU Eindhoven Hurks bouw ’s-Hertogenbosch

Colofon Technische Universiteit Eindhoven Mastertrack: Building Technology Den Dolech 2 Postbus 513 5612 AZ Eindhoven T: +31 (0) 40 247 91 11 www.tue.nl

Hurks bouw ’s-Hertogenbosch Het Zuiderkruis 51 Postbus 1524 5200 BN ’s-Hertogenbosch T: +31 (0) 73 558 75 55 www.hurks.nl 

K.J. van Tartwijk - Eindrapport - 3 juli 2015

II

Voorwoord Het rapport dat voor u ligt is de verslaglegging van het afstudeerproject voor de mastertrack Building Technology aan de Technische Universiteit Eindhoven. Dit eindrapport vormt het slot van een drieledig afstudeertraject bestaande uit het Participerend Observeren, de Onderzoeksfase en de Ontwerpfase. Mijn dank gaat uit naar dhr. C. de Bruijn en dhr. E. Vastert voor de begeleiding en sturing gedurende het gehele proces. Mijn dank gaat tevens uit naar dhr. E. Tuinder voor zijn begeleiding en sturing vanuit Hurks bouw en het gastbedrijf Hurks bouw voor het beschikbaar stellen van een werkplek. Daarnaast wil ik ook dhr. W. Konings bedanken voor zijn input vanuit het project TNW Zuid en dhr. M. Ramakers voor zijn input vanuit Hurks ICT. Tot slot wil ik de uitvoerders op het project Reinier de Graaf Gasthuis bedanken voor hun medewerking aan de FNV Vakbondscheck werkdrukoorzaken. Schijndel, 3 juli 2015 K.J. (Koen) van Tartwijk


III


IV

Samenvatting Kwaliteitsborging wordt door Broeke & Beurden (1995) gedefinieerd als het geheel van maatregelen en activiteiten waarmee de kwaliteit van het te leveren eindproduct wordt getoetst, bewaakt en aangetoond. De doelstelling van kwaliteitsborging is het aantonen dat het gerealiseerde product voldoet aan de gestelde eisen (verificatie) en aantonen dat het gerealiseerde product het beoogde doel bereikt (validatie). Met andere woorden, doet het wat het moet doen en is het goed gemaakt. Om dit doel te bereiken dient de kwaliteitsborging dusdanig gedocumenteerd dat de opdrachtgever op basis van de documentatie het vertrouwen heeft dat de beoogde kwaliteit door Hurks bouw is gerealiseerd. In de afbouw- en opleveringsfase van de nieuwbouw van het Reinier de Graaf Gasthuis te Delft bevonden zich diverse processen van kwaliteitsborging waarin de bouwcombinatie, bestaande uit Hurks bouw en Kuijpers Centrale Projecten, de kwaliteit van een onderdeel of eindproduct moest aantonen aan de opdrachtgever. Deze processen waren het tekenen van de sluitbrief, de start rasterwerk brief, de sluitprocedure van het plafond en de eindoplevering van het gebouw. Bij ieder van deze processen moest er door de bouwcombinatie een toetsing van het product uitgevoerd worden. Hurks bouw had het vermoeden dat dit een enorme belasting zou vormen op de uitvoerders en heeft een implementatie van digitale kwaliteitsborging geïnitieerd om dit te voorkomen. De problemen in deze processen van digitale kwaliteitsborging vormen de aanleiding voor het afstudeerproject. In de periode van juni 2014 tot en met december 2014 zijn de processen van kwaliteitsborging bij de nieuwbouw van het Reinier de Graaf Gasthuis te Delft geobserveerd. Bij aanvang van de observaties bevond het project zich in de beginfase van de afbouw. De grootste bouwkundige processen in de afbouwfase waren het realiseren van de Metal Stud-wanden en de systeemplafonds. Vanuit de observaties is een duidelijk beeld ontstaan van de huidige implementatie van digitale kwaliteitsborging in de afbouw- en opleveringsfase van het nieuwbouwproject Reinier de Graaf Gasthuis te Delft. Er kan gesteld worden dat Hurks bouw middels de huidige implementatie van digitale kwaliteitsborging bij de nieuwbouw van het Reinier de Graaf Gasthuis er niet in geslaagd is om de kwaliteit van het product te toetsen, bewaken en aan te tonen binnen de geplande ondersteunende processen vanwege beperkingen van het ingezette toetsingsinstrument, ontoereikende procesbewaking en tekortkomingen in de documentatie. Dit heeft geresulteerd in een verdubbeling van de geplande hoeveelheid uitvoerders op het project, uitloop op de ondersteunende processen tot wel 300 procent van de geplande tijdsduur en een wederzijdse kostenpost binnen de bouwcombinatie voor de ondersteunende processen van meer dan één miljoen euro. Op basis van het uitgevoerde onderzoek is de volgende doelstelling opgesteld: “Het ontwerpen van een instrument voor digitale kwaliteitsborging, ten behoeven van het toetsen, bewaken en aantonen van de kwaliteit van het te leveren product, waarbij I. de kwaliteitsborging concreet en meetbaar gedocumenteerd wordt, conform de eisen van de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen, II. een instrument voor verificatie en validatie van het product wordt gedefinieerd op basis van een gefundeerd Programma van Eisen en Wensen, III. de toegepaste instrumenten de procesbewaking en communicatie verbeteren, IV. kwaliteitsborging een continue en gelijkmatig over de afbouwfase verdeeld proces is, met als doel het voorkomen van hoge werkdruk en personeelsinzet, stagnatie op de planning en hoge kosten ten gevolge van kwaliteitsborging” Om digitale kwaliteitsborging succesvol te kunnen implementeren is het van belang om inzicht te verkrijgen in de eisen en wensen aan een dergelijke methodiek en het bijbehorende instrument. De knelpunten aangetroffen gedurende de observaties zijn verder onderzocht en omgezet in eisen en wensen aan een methodiek voor kwaliteitsborgen alsmede het bijbehorende instrument. Uit onderzoek van de afstudeerder is gebleken dat er twee normen van toepassing zijn op kwaliteitsborging, ISO 9001 en ISO 9004, waarvan ISO 9001 de grootste bekendheid geniet omdat hier ook een certificering aan vast zit maar waarvan ISO 9004 de meeste inhoudelijke informatie bevat. Hieruit is gebleken dat


V

de processen bij kwaliteitsborging dienen te worden beschouwd als een systeem met onderlinge relaties en waarbij de Kwaliteitscirkel van Deming dient te worden doorlopen. Het doorlopen van de fasen Plan, Do, Check en Act dient concreet en meetbaar te worden gedocumenteerd en deze informatie dient inzichtelijk gemaakt te worden voor de opdrachtgever. Daarnaast zal in Nederland in de loop van 2015 de Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen worden ingevoerd welke stelt dat de verantwoordelijkheid voor kwaliteitsborging komt te liggen bij de hoofdaannemer en dat deze verantwoordelijk is voor een concrete, meetbare en gestructureerde documentatie. Door de geconstateerde processen uit de observaties naast de gevonden informatie uit het onderzoek te leggen ontstaat een overzicht van waar een instrument voor digitale kwaliteitsborging aan moet voldoen. Het blijkt dat Hurks de methodieken bezit om kwaliteitsborging tot een goed einde te brengen, maar deze anders zou moeten implementeren en de relaties tussen deze methodieken zou moeten benutten om winst te behalen op het gebied van personeel, tijd en kosten. Zo dient kwaliteitsborging niet langer een onderbreking te zijn in het primaire proces, maar geïntegreerd te worden in het primaire proces. Aanpassingsbrieven dienen niet langer beschouwd te worden als een document met verrassingen, maar een te verwachten entiteit horend bij activiteiten uit het primaire proces. Op deze manier wordt de kwaliteitscirkel van Deming gesloten en worden de relaties binnen kwaliteitsborging benut. Het instrument voor digitale kwaliteitsborging, verbind alle verschillende entiteiten binnen de primaireen ondersteunende processen en door deze onderlinge connecties levert het winst op voor Hurks bouw op het gebied van kwaliteit, tijd en kosten. Het instrument voor kwaliteitsborging vormt de schil om een relationele database, gevuld met alle informatie benodigd om kwaliteitsborging tot een succes te brengen. Het vullen van de database is de verantwoordelijkheid van de werkvoorbereiding van Hurks bouw. Zij moeten onder andere de locaties waarin het project verdeeld is invoeren, maar ook de betrokken uitvoerders en de processen uit het primaire proces. Deze processen worden verdeeld over de locaties wat resulteert in een collectie van activiteiten. Vervolgens kan een groepering gemaakt worden van de activiteiten welke samen een Witness Point vormen waarmee de verificatie van de tussenresultaten zal worden gecommuniceerd naar de opdrachtgever. Op basis van deze activiteiten krijgt de uitvoerder van Hurks bouw een takenlijst tot zijn beschikking, waarin alle activiteiten zichtbaar zijn welke op dat moment actueel zijn maar nog niet zijn afgerond. De aan deze activiteiten gekoppelde documenten zullen ook middels het instrument beschikbaar zijn voor de uitvoerder. Hierbij kan gefilterd worden op basis van locatie en/of proces. Het laatste component van het instrument voor digitale kwaliteitsborging is het dashboard voor de opdrachtgever en Hurks bouw. Dit dashboard biedt een overzicht van alle activiteiten en processen met daarbij de voortgang, actuele stand ten opzichte van de planning en het aantal (interne) aanpassingsbrieven. Dit dashboard biedt tevens de mogelijkheid tot het invoeren van alternatieve datums benodigd voor het bijsturen van het proces en maakt daarmee de handmatig ingevulde standopname van Hurks bouw overbodig. In de doelstelling is gesteld dat kwaliteitsborging concreet, meetbaar en gestructureerd gedocumenteerd moet worden. Uit onderzoek van de afstudeerder is gebleken dat informatie als concreet en gestructureerd beschouwd mag worden wanneer deze is ondergebracht in rijen en kolommen. Het instrument maakt uitsluitend gebruik van rijen en kolommen met titels. Daarnaast is gesteld dat er een geschikt instrument voor verificatie en validatie van het product dient te worden gedefinieerd. Door de afstudeerder is in samenspraak met de werkgroep bouwplaats innovatie besloten dat het bewaken en aantonen van de kwaliteit een separaat moet zijn van het toetsen van het product binnen de bouwcombinatie, waarmee het toetsen buiten de scope van het instrument valt. De bewaking van het proces is de rode draad in het instrument voor digitale kwaliteitsborging en ook de communicatie betreffende processen wordt verbeterd doordat afspraken over aangepaste starten einddatums kunnen worden ingevoerd en opgeslagen. Het instrument voor digitale kwaliteitsborging vervangt de ondersteunende processen uit het geobserveerde proces, wat momentopnames zijn, door Witness Point welke worden bereikt door continue de kwaliteit te borgen. Hiermee resulteert kwaliteitsborging niet langer in pieken de werkdruk maar is deze gelijkmatig verdeeld. 


VI

Summary Quality Assurance is defined by Broeke & Beurden (1995) as the whole of (pre)cautions and activities that contribute to verifying, monitoring and proving the quality of the end product. The goal of quality assurance is to prove that the realized product met the set quality demands (verification) and that it meets the set objectives (validation). In other words, to prove that the realized product does what it has to do and that its well made. To achieve this goal, quality assurance has to be documented in such a way that the client gets convinced that Hurks bouw has reached the quality level they envisioned. There where several quality assurance processes in de finishing- and completion phase of the construction of the Reinier de Graaf Gasthuis in Delft in which the constructing companies, Hurks bouw and Kuijpers Centrale Projecten, had to convince the client of the quality of the intermediate results. This processes of quality assurance where before closing the Metal Stud-walls, before the start of the ceiling grid, before closing down the ceiling and at completion of the building. Each of these processes required the construction team to check the quality of the work they delivered. Hurks bouw assumed that this would be a huge strain on the executive personal and implemented a form of digital quality assurance to prevent this. These processes of quality assurance are the subject of this graduation project. The quality assurance processes where observed at the construction of the Reinier de Graaf Gasthuis in Delft from June 2014 until December 2014. At the start of the observations the project had just entered the finishing phase of the project. The main processes at this point where the realization of the Metal Stud-walls and the ceilings. The observations at the construction of the Reinier de Graaf Gasthuis have resulted in a clear view the current stance of digital quality assurance as implemented by the construction team at this project. On this basis it can be concluded that at the construction of the Reinier de Graaf Gasthuis in Delft, Hurks bouw has not been able to verify, monitor and prove the quality of the delivered product to the client within the planned supporting processes and without the strain on their personal they tried to prevent with the implementation of digital quality assurance because of the limitations of the used instruments, inadequate monitoring of the construction process and shortcomings in the way these processes were documented. This resulted in double the planned amount of executing personal, a runout on the planned supporting processes of up to 300 percent and mutual expenses within the construction team of up to one million euros. Based on this research a goal has been defined for designing an instrument for quality assurance: “To design an instrument for quality assurance for the purpose of verifying, monitoring and proving the quality of the deliverable end product, whereby I. quality assurance is documented in tangible, measurable and structured way as stated in the Law for Quality Assurance; II. a suitable instrument for verification and validation of the end product is defined, based on a valid Program of Demands and Wishes; III. the applied instruments must contribute to improving the proces monitoring and communication; IV. quality assurance is a continues proces, equally divided across the finishing fase; in order to prevent high workloads, a high workforce, runout on the planned processes and high expenses as a result of quality assurance.” To successfully implement digital quality assurance and achieved the envisioned relieve on the executing personal it’s important to get a clear insight in the demands and wishes for the methodology of quality assurance and the matching instrument. The previously mentioned bottlenecks were further investigated and transformed into demands and wishes for the methodology and instrument for digital quality assurance. Research of the graduate has shown that there are two important international standards concerning quality assurance, namely ISO 9001 and ISO 9004. ISO 9001 is a well known standard because of it's matching certification but ISO 9004 contains the most substantive information. ISO 9004 states that the processes of quality assurance need to be considered as a system of entities with interrelationships which should represent


VII

the different phases of the PDCA-cycle (Plan, Do, Check, Act). The PDCA-cycle has to be documented in a tangible and measurable way and openly available to the client of the construction team. In 2015 the dutch Law for Quality Assurance will be implemented which states that the responsibility for quality assurance will shift from the client to the contractor and that the contractor is responsible for a tangible, measurable and structured documentation of the quality assurance. A list of demands for an instrument for digitale quality assurance can be composed by comparing the processes as observed with the information found in the research fase. This comparison shows the Hurks bouw already has the methodologies needed for quality assurance, but needs to implement these differently and utilize the relations between these methodologies to achieve a profit in personal, time and costs. Quality assurance must no longer be seen as an interruption of the finishing processes, but integrated into these processes. Aanpassingsbrieven as an entity which is to be expected during the construction, instead of being perceived as a document full of surprises. This way the PDCA-cycle is being closed and the relations in quality assurance can be utilized. The instrument for quality assurance connects all the different entities involved with the primary- and supporting processes and results in gains for Hurks bouw on the subjects of quality, time and costs. The instrument for digital quality assurance forms a shell around a relational database filled with all the information needed to successfully achieve quality assurance. Filling the database will be done by the work preparation department of Hurks bouw. They will have to input the locations in which the project is divided, the executers involved and the processes which make of the entire project. These processes in turn will be divided over the locaties and result in activities. These activities will be grouped to form Witness Points that will be utilized to communicatie the verification of the product with the client. The executer of Hurks bouw will get a task list, based on the activities that are applicable at the current date and time and not yet finished as well as the documents related to those activities. These documenten can also be filtered by location and/or proces. Finally the instrument for digital quality assurance features a dashboard for Hurks bouw as well as the client which presents them with an up-to-date view of all processes and activities with their progress, stance in relation to the planning and the number of (interne) aanpassingsbrieven applicable. This dashboard also serves a function for inputting alternatieve start- and enddatum used to correct a divergent activity, which makes the traditional gathering of Hurks bouw to discuss the planning obsolete. The goal for the graduation project states that quality assurance needs to be documented in a tangible, measurable and structured way. Research of the graduate has shown that information may be considered as tangible and structured when it’s divided into rows and columns. The instrument for digitale quality assurance uses exclusively named rows and columns. In addition the goal states a suitable instrument for verification and validation of the product needs to be defined. The graduate consulted the workgroup construction site innovation on this matter and concluded that testing of the actual product needs to be a separate instrument, compared to monitoring and proving the quality of the product. Therefor this instrument is outside the scope of the graduation product. However, a list of available instruments, addressing the issues found during the observations is constituted in the addition of the report. Monitoring the construction proces is at the heart of the instrument for digitale quality control and also the issues with communication are being addressed. Communication is being improved by also saving changed start- and end dates of activities, as agreed between the corresponding parties. The instrument for digitale quality control replaces the existing supporting processes from the observations with Witness Point that can be passed by continuously assuring the quality of each activity. This results in an evenly distributed workload for quality assurance. 


VIII

Begrippenlijst Aanpassingsbrief

Hurks bouw hanteert aanpassingsbrieven als communicatie middel tussen de bouwcombinatie en de opdrachtgever, waarin overeengekomen afwijkingen ten opzichte van bestek worden beschreven en vastgelegd.

Aantonen

Onder het aantonen, binnen het begrip kwaliteitsborging, wordt verstaan het middels documentatie bewijzen van de geleverde kwaliteit.

Activiteit

Een activiteit wordt gedefinieerd in het uitvoeringsproces op basis van een combinatie van een proces en een locatie op een bepaalde datum en tijd.

Attributen

De diverse gegevens behorende bij een entiteit worden beschreven in zogenaamde attributen van die entiteit.

Bewaken

Bewaken wordt gedefinieerd als het monitoren van het lopende proces. Hierbij wordt het lopende proces gecontroleerd op afwijkingen ten opzichte van het geplande proces en wordt er ingegrepen in het proces indien er afwijkingen geconstateerd zijn.

Bijwoonpunt

Een punt in het primaire proces waarop de opdrachtgever de gelegenheid krijgt om de (tussen)resultaten te beoordelen, echter gaat het primaire proces gewoon verder.

Communicatie

Het verzenden van een boodschap van een communicator, middels een medium naar een publiek, met een gewenste impact tot gevolg.

Datamodel

Een (grafische) beschrijving van de structuur en relaties tussen entiteiten.

Entiteit

De naam van iets wat bestaat, maar niet per definitie een concrete, abstracte of fysieke verschijning heeft.

HTML5

HTML5, ook wel HyperText Markup Language 5, is de nieuwste versie van HTML. Dit is een taal waarin websites worden geschreven maar ook veel gebruikt wordt in mobiele applicaties.

Interne aanpassingsbrief

Hurks bouw hanteert interne aanpassingsbrieven als communicatie binnen de bouwcombinatie en met de onderaannemers op het project. In deze interne aanpassingsbrieven worden afwijkingen ten opzichte van de werktekeningen beschreven en worden tevens de kosten van de afwijking vastgelegd en toegewezen aan de verantwoordelijke partij.

Kwaliteit

Kwaliteit is de mate waarin het gerealiseerde product voldoet aan de gestelde normen en hetgeen gevraagd in het bestek of de vraagspecificatie. Dit onderzoek richt zich op de kwaliteit van te leveren product in de afbouw- en opleveringsfase.

Kwaliteitsborging

Het geheel van maatregelen en activiteiten waarmee de kwaliteit van het te leveren eindproduct wordt getoetst, bewaakt en aangetoond.

Ondersteunend proces

Onder ondersteunende processen worden alle processen verstaan welke geen direct bouwkundig resultaat tot gevolg hebben, maar benodigd zijn om bouwkundige processen te kunnen starten of voltooien, zoals het tekenen van de sluitbrief of de start rasterwerk brief.


IX

Oplevering

De oplevering is de controle van het uitgevoerde werk en overdracht van het voltooide werk door Hurks bouw aan de opdrachtgever. Echter wordt met de term oplevering in de meeste gevallen gerefereerd aan het ondersteunend proces voorafgaande aan de formele oplevering waarbij de bouwcombinatie zelf het product controleert op manco’s en deze aantekent op een plattegrond om deze vervolgens op te lossen.

Primair proces

Onder primaire processen worden alle bouwkundige processen verstaan welke een direct bouwkundig resultaat tot gevolg hebben, zoals het plaatsen van de Metal Stud-wanden of het monteren van het plafondraster.

Proces

Een proces is een samenhangend geheel van activiteiten, mensen en middelen waarmee één of meer producten of diensten worden voortgebracht.

Redundantie

Meervoudige aanwezigheid van dezelfde gegevens in een database.

Relationele database

Een database van tabellen waar niet alleen de rijen en kolommen een relatie met elkaar hebben, maar ook de gegevens uit meerdere tabellen onderling.

Stoppunt

Een punt in het primaire proces waarop de opdrachtgever de gelegenheid krijgt om de (tussen)resultaten te beoordelen. Het primaire proces mag pas vervolgen wanneer er een goedkeuring is afgegeven.

Toetsen

Het controleren van het gerealiseerd product op overeenstemming met het ontworpen product en de vastgestelde normen.

Validatie

Validatie is het controleren of het gerealiseerde product invulling biedt aan de gestelde vraag.

Verificatie

Verificatie is controleren of het gerealiseerd product voldoet aan de gestelde normen en de gewenste kwaliteit.

Witness Point

Een punt in het primaire proces waar verificatie van de (tussen)resultaten plaats vind met de opdrachtgever. Een Witness Point kan op twee manieren voorkomen, namelijk als een bijwoonpunt of een stoppunt.


X

Inhoudsopgave Inhoudsopgave

1

1 Inleiding

3

1.1 Aanleiding afstuderen

3

1.2 Gastbedrijf

3

1.3 Observatieproject

4

1.4 Geobserveerde processen

5

2 Kwaliteitsborging

7

2.1 Doelstelling kwaliteitsborging

7

2.2 Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen

8

2.3 Kwaliteitsborging bij nieuwe contractvormen

9

3 Digitale kwaliteitsborging

11

3.1 Aanleiding digitale kwaliteitsborging

11

3.2 Kwantificeren van de aanleiding

12

3.3 Werkdrukoorzaken bij kwaliteitsborging

12

4 Processen van kwaliteitsborging

15

4.1 Procesanalyse: Kwaliteitsborging bij Metal Stud-wanden

15

4.2 Procesanalyse: Kwaliteitsborging bij systeemplafonds

19

4.3 Procesanalyse: Kwaliteitsborging bij oplevering

22

5 Conclusie observaties

25

5.1 Knelpuntenanalyse

25

5.2 Probleemstelling

32

5.3 Doelstelling

34

5.4 Leeswijzer

34

6 Aantonen van de kwaliteit

35

6.1 Normen voor kwaliteitsborging

36

6.2 Documenteren

40

6.3 Informatie overdracht

41

6.4 Conclusie

43

7 Bewaken van het uitvoeringsproces

45

7.1 Te bewaken processen

46

7.2 Verantwoordelijke voor procesbewaking

47

7.3 Methode van procesbewaking

48

7.4 Conclusie

52

8 Instrumenten voor toetsing van het product

53

8.1 Verificatie door toetsing

54

8.2 Zoektermen toetsingsinstrumenten

55

8.3 Conclusie

56

9 Programma van Eisen en Wensen 9.1 Resultaten onderzoek


57 57

1

9.2 Programma van Eisen en Wensen 10 Ontwerp van het hulpmiddel

58 59

10.1 Black Box

59

10.2 Integratie van kwaliteitsborging

61

10.3 Relationele database

62

10.4 Functioneel ontwerp

63

11 Het instrument voor digitale kwaliteitsborging

65

11.1 Introductie

65

11.2 Mendix, Rapid App Development for the Digital Enterprise

66

11.3 Het datamodel

68

11.4 Opbouwen van de database

69

11.5 Documenten toevoegen

73

11.6 Het gereedschap van de uitvoerder

75

11.7 Het dashboard

78

12 Toetsen van het instrument voor kwaliteitsborging

83

12.1 Toetsingsmethodiek

83

12.2 Reacties vanuit Hurks bouw

84

12.3 Resultaten van de toetsing

86

13 Conclusie en aanbevelingen

89

13.1 Conclusie

89

13.2 Aanbevelingen

90

Literatuurlijst


91

2

1 Inleiding In de afbouw- en opleveringsfase van de nieuwbouw van het Reinier de Graaf Gasthuis te Delft bevonden zich diverse processen van kwaliteitsborging waarin de bouwcombinatie, bestaande uit Hurks bouw en Kuijpers Centrale Projecten, de kwaliteit van een onderdeel of eindproduct moest aantonen aan de opdrachtgever. Deze processen waren het tekenen van de sluitbrief, de start rasterwerk brief, de sluitprocedure van het plafond en de eindoplevering van het gebouw. Bij ieder van deze processen moest er door de bouwcombinatie een toetsing van het product uitgevoerd worden. De problemen in deze processen van kwaliteitsborging zijn het onderwerp van het afstuderen. In dit hoofdstuk zijn de aanleiding van het afstuderen, het gastbedrijf, het observatieproject en de geobserveerde processen toegelicht. Alle observaties hebben plaats gevonden op het Reinier de Graaf Gasthuis. Het observatieproject is gestart in oktober 2012 en het hoogste punt werd bereikt in oktober 2013. Het gebouw is op 27 februari 2015 opgeleverd en overgedragen aan de opdrachtgever. Gedurende de observatieperiode was de afbouwfase in volle gang.

1.1 Aanleiding afstuderen

Hurks bouw had het vermoeden dat de traditionele manier van vastleggen van de toetsingen van het product, een plattegrond waar handmatig de geconstateerde manco’s op worden genoteerd, een enorme belasting is op de werkdruk van de uitvoerders van Hurks bouw en dat deze werkdruk mogelijk verlaagd zou kunnen worden door middel van digitale kwaliteitsborging, met name het digitaal uitvoeren van de toetsingen. Het gekozen onderwerp voor het afstuderen is voortgekomen vanuit de vraag van het projectteam van Hurks bouw op het nieuwbouwproject Reinier de Graaf Gasthuis om de huidige implementatie van digitale kwaliteitsborging te observeren. In de bouw bestaat het algemene vermoeden dat faalkosten terug gedrongen kunnen worden door betere kwaliteitscontrole. Uit een rapport van Bouwkennis (2012) is gebleken dat de kwaliteitskosten (bestaande uit faalkosten en preventie- en beoordelingskosten) bij een hoofdaannemer in de utiliteitsbouw gemiddeld 11,5% van de totale omzet bedragen en dat 76% van deze faalkosten tot uiting komen in de uitvoeringsfase. Tevens is gebleken dat 69% van de hoofdaannemers verwacht dat betere communicatie tussen partijen de remedie is voor deze faalkosten. De inzet van digitale kwaliteitsborging leek hier een helpende hand in te kunnen bieden, stelt Bouwkosten.nl (2014). De mogelijkheid tot het integreren van digitale kwaliteitscontrole in het uitvoeringsproces sluit tevens aan op de persoonlijke interesse van de afstudeerder op het gebied van technologische ontwikkelingen en nieuwe media.

1.2 Gastbedrijf

Hurks bouw is een zelfstandig onderdeel van Hurks, gevestigd in 's-Hertogenbosch. Hurks bouw richt zich op de utiliteitsbouw, terwijl Hurks Almere en Eindhoven verantwoordelijk zijn voor de woningbouw. Een belangrijk specialisme van Hurks is het realiseren van ziekenhuizen. Zo heeft Hurks de afgelopen jaren onder andere het Jeroen Bosch ziekenhuis te 's-Hertogenbosch, het Sint Antonius Ziekenhuis te Utrecht en Ziekenhuis Bernhoven te Uden gerealiseerd. Hurks groep bestaat momenteel uit ongeveer 745 medewerkers en heeft de ambitie om in 2017 een omzet van € 400 tot € 450 miljoen te bereiken. Om in te spelen op de veranderende markt en de opkomst van integrale bouwopgaven via onder andere DBFMO constructies, is Hurks integraal werken opgericht. Hurks integraal werken zal de Hurks-bedrijven ondersteunen bij het binnenhalen van complexe tenders.


3

1.3 Observatieproject

Project: Locatie: Opdrachtgever: Architect: Aanneemsom: Omvang: Functie: Startdatum: Opleverdatum:

Reinier de Graaf Gasthuis Delft Reinier de Graaf Groep EGM Architecten B.V. € 110.000.000,56.000 m² Ziekenhuis Oktober 2012 27 Februari 2015

Afbeelding 1-1: Render van de Nieuwbouw van het Reinier de Graaf Gasthuis te Delft [EGM Architecten].

De nieuwbouw van het Reinier de Graaf Gasthuis (Afbeelding 1-1) is gerealiseerd aan de Reinier de Graafweg te Delft en vervangt de huidige gebouwen Bethel en Hippolytus. Het project bestaat uit 56.000m² nieuwbouw en werd uitgevoerd door de bouwcombinatie Reinier de Graaf Gasthuis VOF bestaande uit Hurks bouw voor het bouwkundige deel en Kuijpers Centrale Projecten voor de installatietechniek. Het project is gestart in oktober 2012 en 27 februari 2015 opgeleverd. Het heiwerk is gestart op 31 oktober 2012, het hoogste punt werd bereikt op 12 september 2013 en het gebouw was wind- en waterdicht op 25 juni 2014. De constructie van het gebouw bestaat uit een in het werk gestorte fundering op palen met een begane grond vloer bestaande uit kanaalplaten. De verdiepingen zijn opgebouwd uit een constructie van dragende prefab betonnen buitenbladen en kolommen en breedplaatvloeren. De vijfde verdieping bestaat uit een staalconstructie in combinatie met HSB-elementen. De gevel is opgebouwd uit aluminium kozijnen en keramische gevelelementen, aangevuld met glazenwasbalkons. De binnenwanden zijn Metal Stud-wanden en de plafonds zijn systeemplafonds. De nieuwbouw was opgedeeld in vier bouwstromen, ieder met zijn eigen verantwoordelijke uitvoerder. Deze bouwstromen waren opgedeeld in zones en werden van boven naar beneden afgebouwd.


4

1.4 Geobserveerde processen

Bij aanvang van de observaties van de processen van kwaliteitsborging op het observatieproject, bevond het project zich in de beginfase van de afbouw. De grootste bouwkundige processen in de afbouwfase waren het realiseren van de Metal Stud-wanden en de systeemplafonds. Deze processen zijn in kaart gebracht, alsmede de eindoplevering van het project. In het onderzoek is onderscheid gemaakt tussen primaireen ondersteunende processen: Primaire processen: Onder primaire processen worden alle bouwkundige processen verstaan welke een direct bouwkundig resultaat tot gevolg hebben, zoals het plaatsen van de Metal Stud-wanden of het monteren van het plafondraster. Ondersteunende processen: Onder ondersteunende processen worden alle processen verstaan welke geen direct bouwkundig resultaat tot gevolg hebben, maar benodigd zijn om bouwkundige processen te kunnen starten of voltooien, zoals het tekenen van de sluitbrief of de start rasterwerk brief. Tevens is er aandacht worden geschonken aan proces verstorende danwel vertragende activiteiten zoals bouwkundige wijzigingen en reparaties, aangezien deze volgens Hurks bouw de ondersteunende processen extra onder druk hebben gezet. Deze activiteiten werden omschreven in een (interne) aanpassingsbrief. Waarbij een interne aanpassingsbrief werd gebruikt binnen de bouwcombinatie en een reguliere aanpassingsbrief in samenspraak met de opdrachtgever. Deze reguliere aanpassingsbrieven beschreven afwijkingen ten opzichte van het bestek. In afbeelding 1-2 zijn de ondersteunende processen visueel uitgezet tegen het primaire proces. Ondersteunend proces Ondersteunend proces



Oplevering Sluitbrief

Start rasterwerk brief

Afbouwfase

Sluitprocedure plafond

Opleveringsfase

(Interne) aanpassingsbrieven Afbeelding 1-2: Vier ondersteunende processen gedurende de afbouw en oplevering.


5


6

2 Kwaliteitsborging In de periode van juni 2014 tot en met december 2014 zijn de processen van kwaliteitsborging bij de nieuwbouw van het Reinier de Graaf Gasthuis te Delft geobserveerd. Naar aanleiding van deze observaties is er een verdiepende literatuurstudie gedaan naar kwaliteitsborging, om dit begrip helder te kunnen definiëren. Dit heeft geresulteerd in de volgende definitie van kwaliteitsborging door Broeke & Beurden (1995): “Het geheel van maatregelen en activiteiten waarmee de kwaliteit van het te leveren eindproduct wordt getoetst, bewaakt en aangetoond.” Daarbij zijn de volgende aspecten van belang: - Verificatie van (tussen)resultaten met de door de opdrachtgever gestelde eisen; - Validatie van het eindproduct met de door de opdrachtgever gestelde eisen; - Aantoonbaarheid van de kwaliteit volgens de door de opdrachtgever gestelde functionele/technische eisen. In paragraaf 2.1 is de doelstelling van kwaliteitsborging uitgebreid toegelicht, in paragraaf 2.2 is de Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen beschreven, welke een verschuiving van verantwoordelijkheden voor kwaliteitsborging beschrijft en in paragraaf 2.3 is het belang van kwaliteitsborging bij nieuwe contractvormen toegelicht.

2.1 Doelstelling kwaliteitsborging

De doelstelling van kwaliteitsborging is het aantonen dat het gerealiseerde product voldoet aan de gestelde eisen (verificatie) en aantonen dat het gerealiseerde product het beoogde doel bereikt (validatie). Met andere woorden, doet het wat het moet doen en is het goed gemaakt. Om dit doel te bereiken dient de kwaliteitsborging dusdanig gedocumenteerd dat de opdrachtgever op basis van de documentatie het vertrouwen heeft dat de beoogde kwaliteit door Hurks bouw is gerealiseerd. Verificatie en validatie van het gerealiseerde product met het gevraagde product kan bereikt worden door het gerealiseerde product te toetsen aan het gevraagde product. Het gevraagde product van de opdrachtgever wordt door de aannemer voorafgaand aan de uitvoering vertaald naar werktekeningen en planningen, deze vertegenwoordigen het ontwerp. Door overeenstemming te bereiken over deze documenten en deze vervolgens te toetsen aan het gerealiseerd product kan verificatie en validatie worden uitgevoerd. Verificatie en validatie zijn activiteiten welke opgenomen dienen te worden in het uitvoeringsproces. Deze activiteiten behoren tot de ondersteunende processen, zoals reeds gedefinieerd gedurende de observaties. Verificatie en validatie kan echter alleen plaatsvinden op een gereed product. Zodoende dient het primaire proces bewaakt te worden zodat ondersteunende processen conform de planning kunnen worden uitgevoerd. Vervolgens dienen de ondersteunende processen bewaakt te worden om te zorgen dat deze zoals gewenst verlopen. Bij het onderzoeken van kwaliteitsborging dient ten eerste te worden vastgestelde hoe kwaliteitsborging gedocumenteerd dient te worden, vervolgens hoe deze bewaakt dient te worden en op basis daarvan kan vervolgens bepaald worden hoe er getoetst dient te worden. Dit is visueel weergegeven in afbeelding 2-1.


7

Primair proces

Kwaliteitsborging

Toetsen (product)

Validatie

Verificatie

Bewaken (proces)

Aantonen (kwaliteit)

Monitoren

Documenteren

Bestek / vraagspecificatie

Afbeelding 2-1: Schematische weergave van kwaliteitsborging van het primaire proces.

2.2 Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen

Bouwkwaliteit komt tegenwoordig steeds vaker ter sprake, onder meer door de komst van de Wet kwaliteitsborging in 2015. Ponjée (2014) stelt dat deze wet zorgt dat de verantwoordelijkheid voor de toets aan het bouwbesluit verschuift van de gemeenten naar private partijen. In actuele innovatieve contractvormen is de aannemer verantwoordelijk voor zowel ontwerp en engineering als kwaliteitsborging. De traditionele opzichter heeft geen plek meer op projecten volgens de nieuwe contractvormen en de opdrachtnemer wordt zelf verantwoordelijk voor zijn eigen vorm van kwaliteitsborging. De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen is er om dit te reguleren. Uit dit wetsvoorstel (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Veiligheid en Justitie, 2014) blijkt dat: De aannemer is aansprakelijk voor gebreken die bij de oplevering van het werk niet zijn ontdekt, tenzij deze gebreken niet aan de aannemer zijn toe te rekenen. Van dit lid kan niet ten nadele van de opdrachtgever worden afgeweken bij de aanneming van bouwwerken. De aannemer moet een financiële waarborg in de vorm van een verzekering of andere financiële zekerheid bieden aan de opdrachtgever voor het herstel van aan de aannemer toe te rekenenen gebreken die na oplevering worden ontdekt. De aannemer moet voorzien in een instrument voor kwaliteitsborging wat tot doel heeft vast te stellen of het bouwwerk voldoet aan de gestelde eisen en voorschriften. Het is verboden een bouwwerk te bouwen zonder instrument voor kwaliteitsborging. De aannemer moet voorzien in een kwaliteitsborger. Dit is een persoon of instantie die gerechtigd is een instrument voor kwaliteitsborging toe te passen. 


8

worden op de mogelijkheid om via Aanbestedingsinstituut anoniem te kunnen klagen. Als deze aanpak leidt tot zinvolle reacties en daarmee tot verbeteringen, zullen meer van dergelijke samenwerkingen gezocht worden.

2.3 nieuwe contractvormen EenKwaliteitsborging ander risico betreftbijmachtsmisbruik. Bij Aanbestedingsinstituut komen regelmatig

Sinds 1 april 2013 heeft Nederland een Aanbestedingswet, welke de Europese regels zo goed mogelijk toe past meldingen binnen van ondernemers die onder druk gezet worden. Zij krijgen te horen op de Nederlandse situatie (Rijksoverheid, 2014). De maatregelen in deze wet moeten onder meer leiden tot dat de kans klein is op een volgende, onderhandse uitnodiging als zij vasthouden aan meer concurrentie, door het voorschrijven van aanbestedingen op basis van EMVI (Economisch Meest hun kritische houding. dergelijke opstelling voor een zakelijke Voordelige Inschrijving). Bij Een EMVI-aanbestedingen worden is defunest inschrijvingen beoordeeld op cultuur. zowel prijs als Het doetDitde voordelen van grotendeels Hier zouden kwaliteit. biedt aannemers de onderhands ruimte om zichaanbesteden te onderscheiden ten opzichte teniet. van de concurrentie op basis van kwaliteit envan innovatieve oplossingendiensten (Stichtingkrachtig Research tegen Rationalisatie Bouw,treden. 2012). Één jaar later is bestuurders aanbestedende op moeten gebleken dat deze aanbestedingswet heeft geleid tot een explosieve groei in EMVI-aanbestedingen (Afbeelding 2-2). Waar het percentage EMVI-aanbestedingen in 2011 nog minder dan 20% was, is dit in 2013 gestegen tot 2. Enorme toename gebruik EMVI als gunningcriterium 70%. Het blijkt dat ondernemers zich liever onderscheiden op basis van kwaliteit dan louter op basis van prijs. NaEMVI-aanbestedingen een heel langzame toename (van kwaliteit 15% halverwege het vorige decenniumin tot 23% in van Bij wordt de geleverde door de aannemer dus meegenomen de gunning 2012), is het waarlijk geëxplodeerd in 2013. het project. Hetpercentage opdrachtgeverEMVI-aanbestedingen vertaald deze kwaliteit in geld, om zo tot een fictieve tot prijs70% te komen voor de inschrijving. Het garanderen van kwaliteitsborging levert dus een belangrijke aan de gunning Het uitgangspunt ‘EMVI, tenzij...’ in de Aanbestedingswet mistbijdragen zijn uitwerking niet! van een project.

Fig. 2 Toepassing EMVI Percentage # aanbestedingen, 2009 - 2013 90% 80% 70% 60% 2009

50%

2011 40%

2013

30% 20% 10% 0% Rijk

Gemeente

Provincie

Waterschappen

Overige

Totaal

Afbeelding 2-2: Toepassing EMVI [Stichting Aanbestedingsinstituut Bouw & Infra]

5

Hoofdstuk 1 Feiten en cijfers over de Aanbestedingsmarkt

Sinds enkele jaren zijn geïntegreerde contractvormen zoals Design & Construct (D&C) (en afgeleiden hiervan) in Nederland sterk in opmars (Stichting Research Rationalisatie Bouw, 2007). Ook Hurks bouw schrijft zich steeds meer in op projecten volgens deze geïntegreerde contractvormen. Enkele recente inschrijvingen waar Hurks bouw aan heeft deelgenomen zijn: - Cosun Food Technology Centre, Dinteloord - Design, Build & Maintain - RIVM en CBG, Utrecht - Publiek-Private Samenwerking - Renovatie Hogeschool Utrecht - Design & Build - Vliegbasis Eindhoven, huisvesting EATC - Design & Construct - Sportcampus Zuiderpark - 50/50 Prijs - PvE - YES!Delft2 met bio-facilities, TU Delft - Design & Build  


9

Een van de belangrijkste kenmerken van geïntegreerde contractvormen is dat de grenzen tussen ontwerp en uitvoering vervagen en dat de opdrachtnemer eerder bij het bouwproces betrokken wordt. In de ontwerpfase moet de opdrachtnemer kunnen aantonen dat het ontwerp voldoet aan de kwalitatieve en technische randvoorwaarde, welke hier door de opdrachtnemer aan worden gesteld. De opdrachtgever moet erop kunnen vertrouwen dat de aannemer bouwt wat door hem is beloofd. Om de kwaliteit van het eindproduct en het proces te bewaken en aan te tonen, dient er op bouwprojecten gebruik gemaakt te worden van kwaliteitsborging. Stichting Research Rationalisatie Bouw omschrijft kwaliteitsborging als zijnde een middel, geen doel. Het motief voor kwaliteitsborging dient niet te zijn omdat de opdrachtgever er om vraagt, maar om de gewenste kwaliteit te bereiken en te borgen. Verder dient er gebruik gemaakt te worden van gestructureerde methoden, zodat er om gegaan kan worden met de meest complexe situaties. Verder doet de Stichting Research Rationalisatie Bouw de volgende handreikingen met betrekking tot kwaliteitsborging: - Voer kwaliteitsprocessen uit zoals omschreven en documenteer dit adequaat om aantoonbaarheid te borgen; - De opzichter van de opdrachtgever is verdwenen. Er moet intern een objectief systeem voor productkeuring worden ingericht; - Oplevering begint al bij het tekenen van het contract. Vroeg afspraken maken over opleverdossier (documentatie, rapporten etc.). 


10

3 Digitale kwaliteitsborging In de aanleiding voor het afstuderen, paragraaf 1.1, is gesteld dat Hurks bouw het vermoeden had dat de traditionele manier van kwaliteitsborging een enorme belasting is voor de uitvoerders van Hurks bouw. Hurks bouw vermoed dat deze werkdruk mogelijk verlaagd kan worden door kwaliteitsborging digitaal uit te voeren. In dit hoofdstuk wordt een onderzoek beschreven waarin dit vermoeden verder wordt onderzocht en gekwantificeerd. In paragraaf 3.1 wordt de aanleiding voor digitale kwaliteitsborging toegelicht op basis de geconstateerde verhoogde werkdruk op de uitvoerders op het observatieproject en de geplande afbouw snelheid Tevens wordt het begrip werkdruk gedefinieerd. In paragraaf 3.2 wordt de werkdruk op de uitvoerder op het observatieproject gekwantificeerd en in paragraaf 3.3 worden de relaties met kwaliteitsborging gespecificeerd.

3.1 Aanleiding digitale kwaliteitsborging

K RU

K

K

DR U

DR U

W

ER K

ER K

TE

GE LA

D RK WE

G

EZ

O

N

DE

GE W HO TE

WERKBELASTING

Hurks bouw had het vermoeden dat kwaliteitsborging een enorme belasting is op de uitvoerders op het observatieproject en dat zij deze belasting mogelijk konden verlagen doormiddel van digitale kwaliteitsborging. Gedurende de observaties van de processen van kwaliteitsborging op het nieuwbouwproject Reinier de Graaf Gasthuis is geconstateerd dat de werkdruk ongelijkmatig verdeeld is over het afbouwproces, dat de pieken in de werkdruk liggen bij de ondersteunende processen en dat er over het algemeen een hoge werkdruk heerst. Dit blijkt tevens uit de afbouw snelheid van het project. Bij de nieuwbouw van het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ’sHertogenbosch (opgeleverd in 2010) werd er met 80 vierkante meter per dag afgebouwd, bij de nieuwbouw van Ziekenhuis Bernhoven (opgeleverd in 2012) met 120 vierkante meter per dag en bij de nieuwbouw van het Reinier de Graaf Gasthuis (opgeleverd in 2015) is dit 160 vierkante meter per dag. Echter was het aandeel van kwaliteitsborging in deze verhoogde werkdruk nog steeds onduidelijk. Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid stelt dat één op de drie werknemers last heeft van werkdruk. Werkdruk hoeft niet tot problemen te leiden, sommige mensen vinden het namelijk zelfs prettig om het druk te hebben dan om zich te vervelen. Er is echter sprake van te hoge werkdruk wanneer een werknemer zijn werkzaamheden niet binnen de gestelde tijd kan afronden of niet kan voldoen aan de gestelde eisen. Werkdruk is dus te hoog wanneer de werkbelasting groter is dan de belastbaarheid van de werknemer (Afbeelding 3-1).

BELASTBAARHEID MEDEWERKER

Afbeelding 3-1: Belasting versus belastbaarheid medewerkers.


11

3.2 Kwantificeren van de aanleiding

Om de oorzaken van verhoogde werkdruk te identificeren wordt door het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de FNV Vakbondscheck Werkdrukoorzaken aangeraden. Door middels deze check de oorzaken te definiëren kan de werkdruk gekwantificeerd worden en kan ook het aandeel van kwaliteitsborging in deze verhoogde werkdruk worden vastgesteld. Deze vragenlijst onderzoekt de werkgebonden veroorzakers van ongezonde werkdruk doormiddel van 79 vragen verdeeld over tien onderwerpen: Planning en organisatie, Regels en procedures, Bezettingen en flexkrachten, Informatie en communicatie, Leidingen en samenwerking, Technologie en onderhoud, Opleiding en vakmanschap, Mentale belasting, Regelruimte en werktijden en Toekomstonzekerheid. Deze vragenlijst is voorgelegd aan de zeven uitvoerders nog aanwezig op het observatieproject Reinier de Graaf Gasthuis. Één van de aanwezige (ingehuurde) uitvoerders in de afbouw- en opleveringsfase was ten tijde van dit onderzoek niet meer aanwezig op het project en heeft daarom niet deelgenomen aan het onderzoek. Om de resultaten van de FNV Vakbondscheck Werkdrukoorzaken te kunnen analyseren is er kennis benodigd over de beoordelingscriteria. Wanneer alle vragen positief worden beantwoord zijn er geen problemen. Een antwoord is positief, wanneer het de gewenste situatie beschrijft. Wanneer alle vragen negatief worden beantwoord (ongewenst), wijst 100 procent van de antwoorden op problemen. Wanneer minder dan 35 procent van de antwoorden per onderwerp wijst op problemen is er geen actie nodig. Wanneer 35 tot 70 procent van de antwoorden per onderwerp wijst op problemen is er actie vereist. Wanneer meer dan 70 procent van de antwoorden per onderwerp wijst op problemen is actie urgent. Wanneer meer dan 35% van de antwoorden op problemen wijst zal er per onderwerp gespecificeerd worden op welke gebieden er maatregelen dienen worden getroffen en of deze meegenomen kunnen worden in een methodiek voor kwaliteitsborging. Stellingen waarbij vijf of meer antwoorden afwijken van het gewenste resultaat zijn met rode tekst weergegeven bij de resultaten. Bij vijf of meer afwijkingen van het gewenste resultaat is urgente actie vereist volgens de beoordelingscriteria. De uitgebreide resultaten van de FNV Vakbondscheck Werkdrukoorzaken zijn te vinden in bijlage A. Deze resultaten worden besproken in paragraaf 3.3.

3.3 Werkdrukoorzaken bij kwaliteitsborging

In paragraaf 3.2 zijn de vragen uit de vakbondscheck werkdrukoorzaken per vraag behandeld en is er een score vastgesteld op basis van de overeenkomsten van de gegeven antwoorden met de gewenste situatie. Op basis van de beoordelingscriteria aangegeven door het FNV kan bepaald worden of er actie vereist is en of de situatie urgent is of niet. Er is gebleken dat acht van de tien onderwerpen actie vereisten, waarbij de mentale belasting urgent actie vereist. Dit is samengevat weergegeven onderstaande tabel. Onderwerp:

Score:

Actie:

Urgent:

Planning en organisatie

54%

Ja

Nee

Regels en procedures

51%

Ja

Nee

Bezettingen en flexkrachten

69%

Ja

Nee

Informatie en communicatie

35%

Nee

Nee

Leidingen en samenwerking

19%

Nee

Nee

Technologie en onderhoud

59%

Ja

Nee

Opleiding en vakmanschap

43%

Ja

Nee

Mentale belasting

91%

Ja

Ja

Regelruimte en werktijden

55%

Ja

Nee

Toekomstonzekerheid

37%

Ja

Nee


12

Uit de vakbondscheck werkdrukoorzaken is gebleken dat er op vele vlakken winst te behalen is wat betreft het verlagen van de belasting op de uitvoerders van Hurks bouw, echter heeft slechts een deel van de voorgelegde stellingen een relatie tot digitale kwaliteitsborging. Dit betreft de onderstaande stellingen: Aantonen Rapportages maken, verantwoording afleggen, legt een te groot beslag op de tijd van onze mensen

Bewaken Mensen moeten in hun werk erg veel dingen tegelijk onthouden Mensen moeten op veel dingen tegelijk letten tijdens het werk Ons type werk verlangt dat we er de aandacht bij houden Om deadlines te halen is haastwerk nodig Werknemers hebben onvoldoende tijd om de kwaliteit van het werk te evalueren en zonodig bij te sturen

Toetsen Automatiseringssystemen worden overbelast Veel mensen hebben moeite om nieuwe technologische ontwikkelingen in het werk bij te houden Door automatisering is het werk kwetsbaarder geworden. Computerstoringen leggen het hele proces stil

Door deze problemen aan te pakken bij de implementatie van digitale kwaliteitsborging kan het aandeel van kwaliteitsborging in de belasting op de uitvoerders zo ver mogelijk worden teruggedrongen en de totale belasting dus worden verlaagd. Daarmee kan ook het beoogde resultaat van Hurks bouw door de implementatie van digitale kwaliteitsborging worden bereikt. In het volgende hoofdstuk worden de huidige processen van kwaliteitsborging op het observatieproject geanalyseerd en worden de aangetroffen knelpunten gespecificeerd. 


13


14

4 Processen van kwaliteitsborging In de periode van juni 2014 tot en met december 2014 zijn de processen van kwaliteitsborging bij de nieuwbouw van het Reinier de Graaf Gasthuis te Delft geobserveerd. Bij aanvang van de observaties van de processen van kwaliteitsborging op het observatieproject, bevond het project zich in de beginfase van de afbouw. De grootste bouwkundige processen in de afbouwfase waren het realiseren van de Metal Stud-wanden en de systeemplafonds. Deze processen zijn in kaart gebracht, alsmede de eindoplevering van het project. In het onderzoek is onderscheid gemaakt tussen primaireen ondersteunende processen, dit onderscheid is beschreven in paragraaf 1.4. De ondersteundende processen zijn de processen van kwaliteitsborging, zodoende zijn deze uitgebreider beschreven dan de primaire processen. In paragraaf 4.1 is de procesanalyse van kwaliteitsborging bij Metal Stud-wanden beschreven en zijn de geconstateerde knelpunten gespecificeerd. In paragraaf 4.2 is dit het geval voor kwaliteitsborging bij systeemwanden en in paragraaf 4.3 is de oplevering beschreven. Alleen de ondersteunende processen worden behandeld in dit hoofdstuk, een uitgebreide procesanalyse waarbij ook het primaire proces wordt besproken is terug te vinden in bijlage B.

4.1 Procesanalyse: Kwaliteitsborging bij Metal Stud-wanden

De kwaliteitscontrole start op het project Reinier de Graaf Gasthuis in de afbouwfase bij het controleren van de Metal Stud-wanden bij de sluitbrief procedure. Deze sluitbrief procedure is een ondersteunend proces binnen het primaire bouwkundige proces van het realiseren van de Metal Stud-wanden. De sluitbrief procedure dient als vastlegging binnen de bouwcombinatie om naar de opdrachtgever te verantwoorden dat alle werkzaamheden in de Metal Stud-wanden gereed zijn en dat alle voorzieningen zoals achterhout en installaties zijn aangebracht. F.4.5.1: Sluitbrief tekenen

Blanco Sluitbrief Hurks

KCP / MCA

Uitgeven sluitbrief F.4.5.1.1 E-mail Uitvoerder

Werktekeningen Details

Werktekening

Hurks / KCP

Werkzaamheden controleren door voorman

MCA / Firejob

Interne controle door uitvoerder

F.4.5.1.2

Notitieblok Voorman

Opmerkingen uitvoerder

F.4.5.1.3 Tablet Camera Uitvoerder

Werktekeningen Details Sluitbrief RdGG

MCA / Firejob

Opmerkingen uitvoerder verwerken

Externe controle door opzichters

Gereedschap Persoon

Notitieblok Opzichter

F.4.5.1.4

Opmerkingen opzichter

F.4.5.1.5

Sluitbrief RdGG

Opmerkingen opzichters verwerken

F.4.5.1.6

Gereedschap Persoon

Aftekenen door opzichter F.4.5.1.7 Opzichter

Afbeelding 4-1: SADT Sluitbrief tekenen.

De sluitbrief procedure bestaat uit een zevental deelprocessen, startend met de uitgifte van de blanco sluitbrief en eindigend met het aftekenen door de opzichter namens de opdrachtgever. Dit proces is visueel weergegeven in afbeelding 4-1. F.4.5.1.1: Uitgeven sluitbrief. Een blanco sluitbrief wordt door de uitvoerder van Hurks ingevuld. Hij vult het bouwdeel, de bouwlaag, de zone en de datum van uitgifte in. Vervolgens verstrekt hij per e-mail een kopie aan alle betrokken partijen. Het origineel blijft in het bezit van de uitvoerder. F.4.5.1.2: Werkzaamheden controleren door voorman. De voormannen van de betrokken partijen melden dat zij gereed zijn met hun werkzaamheden en zetten hiervoor een handtekening en datum op de sluitbrief.


15

F.4.5.1.3: Interne controle door uitvoerder. De betreffende uitvoerder en montageleiders lopen gezamenlijk een ronde over de betreffende zone. Zij controleren de gereedmelding van de voormannen en chefmonteurs. Hurks gebruikt een tablet met de betreffende tekeningen en plaatst ook digitaal opmerkingen in deze tekening. De lijsten met opmerkingen worden verstrekt aan de betrokken partijen. F.4.5.1.4: Opmerkingen uitvoerders verwerken. De betrokken partijen gaan aan de slag met de opmerkingen gemaakt door de uitvoerders en montageleiders. Zij geven een terugkoppeling aan de uitvoerder wanneer zij gereed zijn. F.4.5.1.5: Externe controle door opzichters. Wanneer alle opmerkingen verwerkt zijn en alle handtekeningen gezet wordt de sluitbrief verstrekt aan de opzichters. Zij controleren nogmaals of alle sparingen gedicht zijn en er niks vergeten is. F.4.5.1.6: Opmerkingen opzichters verwerken. De uitvoerder van de betreffende zone ontvangt een restpuntenlijst van de bouwkundig opzichter. Hierin staan alle bouwkundige opmerkingen. Deze lijsten worden verspreid aan de betrokken partijen en zij lossen de punten op. De installatie opzichters plaatsen hun opmerkingen in een technisch logboek. Dit logboek wordt separaat door de installateurs afgehandeld. F.4.5.1.7: Aftekenen door opzichter. Als alle opmerkingen verwerkt zijn zetten de opzichters een handtekening op de sluitbrief en kan het sluiten van de wand beginnen. De getekende sluitbrieven worden gearchiveerd. Knelpunten

#10 - Uitsluitingen op sluitbrieven worden niet bewaakt. #11 - Uitsluitingen op sluitbrieven worden niet gereed gemeld. #12 - Sluitbrieven blijven liggen of raken zoek. #13 - Opnamelijsten van de sluitbrief procedure worden niet binnen de gestelde termijn opgelost. #14 - Het is niet mogelijk ter plaatsen vast te stellen over er een aanpassingsbrief aanwezig is voor geconstateerde werkzaamheden. #15 - Niet alle partijen versnellen gelijkmatig bij het inlopen van achterstanden. #16 - De sluitbrief procedure wordt niet binnen de geplande termijn afgerond.


16

De interne controle door de uitvoerder is een ondersteunend proces en een belangrijk onderdeel van het tekenen van de sluitbrief. Dit is de eerste keer dat Hurks deze controle digitaal uitvoert doormiddel van tablets. Bij deze controle paste men in eerste instantie Android tablets toe, maar naar mate de wensen veranderde heeft men de overstap gemaakt naar iPad’s. Dit proces is visueel weergegeven in afbeelding 4-2. F.4.5.1.3: Interne controle door uitvoerder



File2Share notificatie Hurks

Hurks

Tekeningen ophalen F.4.5.1.3.1 File2Share Persoon

Hurks

Tekeningen plaatsen F.4.5.1.3.2 Dropbox Computer Persoon

Hurks

Tekeningen synchroniseren F.4.5.1.3.3 Dropsync Tablet

Hurks

Tekeningen bekĳken F.4.5.1.3.4 OfficeSuite 7 Adobe Reader Tablet Uitvoerder

Opmerkingen Uitvoerder Hurks

Opmerkingen plaatsen F.4.5.1.3.5 OfficeSuite 7 Tablet Uitvoerder

Hurks

Opmerkingen uitdraaien F.4.5.1.3.6 Adobe Reader Computer Printer Uitvoerder

Opmerkingen verspreiden F.4.5.1.3.7 E-mail Postvakken

Afbeelding 4-2: SADT Interne controle door uitvoerder.

F.4.5.1.3.1: Tekeningen ophalen. Werktekeningen worden door de opdrachtgever gestempeld op File2Share geplaatst. Alleen mag alleen gewerkt worden met gestempelde tekeningen. File2Share stuurt notificaties wanneer de tekeningen op File2Share worden geplaatst. Deze tekeningen worden van File2Share af gehaald en lokaal opgeslagen. F.4.5.1.3.2: Tekeningen plaatsen. De lokaal opgeslagen werktekeningen worden op Dropbox geplaatst, in een gedeelde map waar alle uitvoerders lid van zijn. Op deze manier kunnen zij allemaal vanaf hun Dropbox bij alle bestanden. F.4.5.1.3.3: Tekeningen synchroniseren. Vanwege het gebrek aan internet in de bouw dienen de tekeningen lokaal op de tablets te staan. Dit gebeurt doormiddel van Dropsync, een toepassing welke een gekozen map op Dropbox synchroniseert met een gekozen map op de tablet. Het betreft in dit geval twee-weg synchronisatie. F.4.5.1.3.4: Tekeningen bekijken. De tekeningen kunnen op de tablets bekeken worden met diverse PDFreaders. Er wordt door Hurks gebruik gemaakt van OfficeSuite 7 en Adobe Reader, zodat er twee documenten gelijktijdig geopend kunnen worden. F.4.5.1.3.5: Opmerkingen plaatsen. Men kan in OfficeSuite 7 opmerkingen plaatsen op de plattegrond. Er kan een tekstuele opmerking geplaatst worden maar ook een vrije vorm getekend. Deze opmerkingen worden fysiek opgeslagen in de PDF. F.4.5.1.3.6: Opmerkingen uitdraaien. Doordat de synchronisatie met Dropsync beide kanten op werkt, verschijnen de opmerkingen ook op de computers van de uitvoerders. Zij kunnen deze opmerkingen uitdraaien doormiddel van Adobe Reader. Men krijgt dan een tekening met nummers en een genummerde opmerkingen lijst. F.4.5.1.3.7: Opmerkingen verspreiden. Verspreiding van de opmerkingen lijsten gebeurt in de meeste gevallen op papier door een kopie te verstrekken aan de desbetreffende partijen. In sommige gevallen gebeurt dit per e-mail, maar dan wordt de lijst eerst weer ingescand. 


17

Knelpunten

#17 - Geen afspraken met betrekking tot de inrichting van tablets. #18 - Documenten zijn per ongeluk verwijderd van Dropbox. #19 - (Interne) aanpassingsbrieven niet op tekening zichtbaar bij kwaliteitscontroles. #20 - Het lukt Kuijpers Centrale Projecten niet om digitale kwaliteitscontrole toe te passen. #21 - Hurks bouw heeft geen duidelijk beeld bij digitale kwaliteitscontrole. #22 - Meerdere documenten gelijktijdig bekijken werkt niet op de gewenste manier. #23 - De gebruikte applicaties ondersteunen geen koppelingen tussen tekeningen. #24 - Windows gebruikersprofielen van de uitvoerders worden zeer groot door Dropbox. #25 - Medewerkers van Hurks overleggen functionele wensen niet met de ICT-dienst. #26 - Nieuwe ICT-concepten blijven beperkt tot het kantoor van Hurks. #27 - Er is geen eenduidige manier van werken met digitale hulpmiddelen. #28 - Tablets bevatten niet dezelfde gegevens als File2Share. #29 - File2Share heeft geen mobiele applicatie. #30 - De opdrachtgever kan geen documenten bekijken in de bouw. #31 - File2Share werkt niet mee aan oplossingen voor offline synchronisatie. #32 - Tussenkomst van een gebruiker noodzakelijk voor documenten synchronisatie. #33 - De wensen van de gebruikers van de tablets veranderen gedurende het bouwproces. #34 - Er blijken ongestempelde tekeningen op de tablets te staan. #35 - Documenten binnen de bouwcombinatie hebben ongeschikte bestandsnamen. #36 - Documenten worden niet opgebouwd met digitaal bekijken in gedachte. #37 - Er ontstaan “conflicted copies” op Dropbox door twee-weg synchronisatie. #38 - Aantekeningen en kladjes op papier worden niet digitaal doorgevoerd. Na het sluiten van de Metal Stud-wanden volgen er diverse primaire processen zonder gerelateerd proces van kwaliteitsborging. Het eerst volgende primaire proces waar een vorm van kwaliteitsborging plaatsvind is het monteren van het systeemplafond. Dit proces zal beschreven worden in paragraaf 4.2. 


18

4.2 Procesanalyse: Kwaliteitsborging bij systeemplafonds

Het tweede moment van kwaliteitscontrole op het project Reinier de Graaf Gasthuis in de afbouwfase is na het monteren van de kantlat en hoeklijn en voor het monteren van het plafondraster. De gebeurt gedurende de start F.4.7.2.1: Start rasterwerk brief tekenen

Blanco start rasterwerk brief Hurks

Hurks / KCP / MCA

Uitgeven start rasterwerk brief F.4.7.2.1.1 E-mail Uitvoerder


Werktekening

Werkzaamheden controleren door voorman

Hurks / KCP

Hurks / KCP / MCA

Interne controle door uitvoerder

F.4.7.2.1.2

Notitieblok Voorman

Opmerkingen uitvoerder

F.4.7.2.1.3 Tablet Camera Uitvoerder

Werktekeningen Details Sluitbrief RdGG

Hurks / KCP / MCA

Opmerkingen uitvoerder verwerken

Externe controle door opzichters

Gereedschap Persoon


F.4.7.2.1.4

Opmerkingen opzichter

F.4.7.2.1.5

Opmerkingen opzichters verwerken

F.4.7.2.1.6

Gereedschap Persoon

Start rasterwerk brief RdGG

Aftekenen door opzichter F.4.7.2.1.7 Opzichter

Afbeelding 4-3: SADT Start rasterwerk brief tekenen.

rasterwerk procedure. Deze start rasterwerk procedure is een ondersteunend proces, analoog aan de sluitbrief procedure, binnen het primaire proces van het realiseren van de systeemplafonds. De start rasterwerk procedure dient als vastlegging binnen de bouwcombinatie om naar de opdrachtgever te verantwoorden dat alle werkzaamheden boven het plafondraster gereed zijn en dat alle sparingen brandwerend afgedicht zijn. De start rasterwerk procedure bestaat uit een zevental deelprocessen, startend met de uitgifte van de blanco start rasterwerk brief en eindigend met het aftekenen door de opzichter namens de opdrachtgever. Dit proces is visueel weergegeven in afbeelding 4-3. F.4.7.2.1.1: Uitgeven start rasterwerk brief. Een blanco start rasterwerk brief wordt door de uitvoerder van Hurks ingevuld. Hij vult het bouwdeel, de bouwlaag, de zone en de datum van uitgifte in. Vervolgens verstrekt hij per e-mail een kopie aan alle betrokken partijen. Het origineel blijft in het bezit van de uitvoerder. F.4.7.2.1.2: Werkzaamheden controleren door voorman. De voormannen van de betrokken partijen melden dat zij gereed zijn met hun werkzaamheden en zetten hiervoor een handtekening en datum op de sluitbrief. F.4.7.2.1.3: Interne controle door uitvoerder. De betreffende uitvoerder en montageleiders lopen gezamenlijk een ronde over de betreffende zone. Zij controleren de gereedmelding van voormannen en chefmonteurs. Hurks gebruikt een tablet met de betreffende tekeningen en plaatst ook digitaal opmerkingen in deze tekening. De lijsten met opmerkingen worden verstrekt aan de betrokken partijen. Dit gebeurt op dezelfde wijze als bij de Metal Stud-wanden, zoals toegelicht in de vorige paragraaf. F.4.7.2.1.4: Opmerkingen uitvoerder verwerken. De betrokken partijen gaan aan de slag met de opmerkingen gemaakt door de uitvoerders en montageleiders. Zij geven een terugkoppeling aan de uitvoerder wanneer zij gereed zijn. F.4.7.2.1.5: Externe controle door opzichters. Wanneer alle opmerkingen verwerkt zijn en alle handtekeningen gezet wordt de start rasterwerk brief verstrekt aan de opzichters. Zij controleren nogmaals of alle sparingen gedicht zijn en er niks vergeten is. F.4.7.2.1.6: Opmerkingen opzichters verwerken. De uitvoerder van de betreffende zone ontvangt een restpuntenlijst van de bouwkundig opzichter. Hierin staan alle bouwkundige opmerkingen. Deze lijsten worden verspreid aan de betrokken partijen en zij lossen de punten op. De installatie opzichters plaatsen hun opmerkingen in een technisch logboek. Dit logboek wordt separaat door de installateurs afgehandeld.


19

F.4.7.2.1.7: Aftekenen door opzichter. Als alle opmerkingen verwerkt zijn zetten de opzichters een handtekening op de sluitbrief en kan het sluiten van de wand beginnen. De getekende sluitbrieven worden gearchiveerd. Knelpunten

#45 - Uitsluitingen in de start rasterwerk procedure worden niet bewaakt. #46 - Opnamelijsten van de start rasterwerk procedure worden niet binnen de gesteld termijn opgelost. #47 - De start rasterwerk procedure wordt niet binnen de geplande termijn afgerond. #48 - Afspraken worden niet nagekomen. #49 - (Interne) aanpassingsbrieven worden als excuus gebruikt voor stagnatie in planning. #50 - Problemen in uitvoeringsvolgorde worden niet gecommuniceerd. #51 - Het oplossen van problematieke activiteiten wordt niet gecommuniceerd. #52 - Hoge werkdruk bij leidinggevende resulteert in gebrekkige aansturing. #53 - Onderlinge communicatie verloopt niet zoals gewenst door de bouwcombinatie. #54 - Inlopen van achterstanden veroorzaakt pieken in de werklast. Na gereedheid van het plafondraster kunnen alle technische platen en installaties aangebracht worden, waarna het plafond gesloten kan worden. Het sluiten van het plafond mag pas starten wanneer dit is goedgekeurd door de opdrachtgever, dit gebeurt middels een sluitprocedure. Het tekenen van de sluitprocedure voor het plafond is in het leven geroepen op verzoek van de opzichter en een ondersteunend uitvoeringstechnisch proces. Er is door de opzichters geconstateerd dat er nog veel werkzaamheden boven het plafondraster zijn gebeurt en men is er niet meer van overtuigd dat alle sparingen brandwerend afgedicht zijn. Zodoende is er een nieuwe procedure opgezet om alle sparingen nogmaals na te lopen en af te dichten.De procedure voor het sluiten van F.4.7.4.1: Sluitprocedure plafond aftekenen

Installatie logboek KCP

KCP

Controle boven plafond F.4.7.4.1.1 Notitieblok Persoon

Opmerkingen Firejob

Controle installatie logboek F.4.7.4.1.2 Notitieblok Voorman

Werktekeningen Details RdGG

Afwerken restpunten F.4.7.4.1.3 Gereedschap Persoon

Opmerkingen opzichter Firejob

Controle boven plafond door opzichter

F.4.7.4.1.4


Sluitprocedure plafonds RdGG

Eventuele restpunten afwerken

F.4.7.4.1.5

Gereedschap Persoon

Aftekenen door opzichter F.4.7.4.1.6 Opzichter

Afbeelding 4-4: SADT Sluitprocedure plafond aftekenen.

het plafond bestaat uit een zestal deelprocessen, startend met een controle boven het plafondraster door Kuijpers Centrale Projecten en eindigend met het aftekenen door de opzichter namens de opdrachtgever. Dit proces is visueel weergegeven in afbeelding 4-4. F.4.7.4.1.1: Controle boven plafond. Kuijpers Centrale Projecten voert een controle uit boven het plafond. Zij gaan alle sparingen door de wanden boven het plafond na en stellen een lijst op met sparingen welke nog brandwerend afgedicht dienen te worden. F.4.7.4.1.2: Controle installatie logboek. De chefmonteurs en montageleiders van Kuijpers Centrale Projecten controleren of de logboeken van werktuigbouwkundige-, elektrotechnische- en watermist installaties zijn afgehandeld en zetten een handtekening wanneer dit gereed is.


20

F.4.7.4.1.3: Afwerken restpunten. De restpuntenlijst met af te dichten sparingen welke opgesteld is door Kuijpers Centrale Projecten in fase F.4.7.4.1.1 worden door Firejob brandwerend afgedicht. Deze partij zet ook een handtekening wanneer zij gereed zijn. F.4.7.4.1.4: Controle boven plafond door opzichter. De bouwcombinatie meld alle werkzaamheden gereed bij de opzichter doormiddel van het indienen van de sluitprocedure. De opzichter doet een eigen controle en meld eventuele restpunten terug bij de bouwcombinatie. F.4.7.4.1.5: Eventuele restpunten afwerken. De restpunten geconstateerd door de opzichter worden door de bouwcombinatie zo snel mogelijk afgedicht door de betreffende partijen. Wanneer dit gereed is wordt er een handtekening gezet door de uitvoerder van de betreffende bouwstroom. F.4.7.4.1.1: Aftekenen door opzichter. De opzichter doet een controle om vast te stellen of alle door hem opgegeven restpunten afgewerkt zijn door de bouwcombinatie. Als dit het geval is zet hij een handtekening ter goedkeuring en kan het sluiten van het plafond aanvangen. De opzichter heeft er echter voor gekozen de procedure niet te tekenen maar een aparte goedkeuring te verzenden. Knelpunten

#56 - Uitvoerders van Hurks bouw vinden dat er te veel procedures en vergaderingen zijn. #57 - Formulieren en procedures worden zonder samenhang behandeld. #58 - Kwaliteitscontroles zijn incompleet. #59 - Het opzoeken van doorbroken sparingen neemt te veel tijd in beslag. Na het sluiten van de systeemplafonds volgen er diverse primaire processen zonder gerelateerd proces van kwaliteitsborging. Het eerst volgende proces waar een vorm van kwaliteitsborging plaatsvind is het proces van kwaliteitsborging voorafgaand aan de oplevering van het gebouw. Dit proces wordt beschreven in paragraaf 4.3. 


21

4.3 Procesanalyse: Kwaliteitsborging bij oplevering

De oplevering is het laatste proces van kwaliteitsborging in het bouwproces en de eerste kwaliteitscontrole waarbij alle bouwkundige onderdelen tegelijk worden meegenomen. De oplevering is een ondersteunend proces bestaand uit de grove opname, fijne opname (feitelijk hetzelfde proces als de grove opname, slechts in een andere fase van het primaire proces) en eindoplevering. Hurks bouw heeft de oplevering verdeeld in deze drie stappen om zo een zo hoog mogelijke kwaliteit te bereiken, namelijk de grove opname, de fijne opname en de eindoplevering. Hurks bouw maakt bij de opnames gebruik van een iPad met de applicatie Siteworks. Middels deze applicatie worden geconstateerd manco’s vastgelegd en restpuntenlijsten verspreid naar de onderaannemers. Een uitgebreidere toelichting van Siteworks is terug te vinden in paragraaf 8.3.12. De grove oplevering is een ondersteunend proces bestaand uit de eerste interne opname, het afwerken van de restpunten tot en met het schoonmaken van de betreffende zone. Hurks bouw maakt bij de oplevering gebruik van een iPad met de applicatie Siteworks. Dit is weergegeven in afbeelding 4-5. F.6.1: Opleveren “grof” Zonetekening Hurks

Restpuntenlijst Hurks

Interne opname “grof” F.6.1.1 iPad Siteworks Zaklamp Uitvoerder + Assistent

Restpuntenlijst Hurks / Onderaannemers

Restpuntenlĳst verspreiden

Restpunten verwerken

F.6.1.2 iPad Siteworks E-mail

F.6.1.3 Gereedschap Persoon per onderaannemer Restpuntenlijst



Interne controle F.6.1.5 iPad Siteworks Zaklamp Assistent

Restpuntenlijst Hurks / Onderaannemers

Restpuntenlĳst verspreiden F.6.1.6 iPad Siteworks E-mail

Restpunten verwerken F.6.1.7 Gereedschap Persoon per onderaannemer

Hurks

ICS

Weghalen afdekkarton F.6.1.8 Kruiwagen Afbreekmes 2 Personen

Schoonmaken F.6.1.9 Stofzuiger Schrobmachine Stofdoeken 3 Personen

Hurks

Narooien F.6.1.4 Narooikar 2 Personen

Afbeelding 4-5: SADT Opleveren “grof”.

F.6.1.1: Interne opname “grof”. De grove interne opname is het eerste moment dat er op een zone een kwaliteitscontrole wordt uitgevoerd. Tijdens deze opname worden alle manco’s geconstateerd, met uitzondering van de vloer aangezien deze op dit moment nog afgedekt is, door de uitvoerder van de betreffende bouwstroom en een assistent. De uitvoerder constateert de manco’s en de assistent voert deze in op de iPad. Eventuele nog uit te voeren activiteiten worden tevens op de opnamelijst vermeld. Hurks bouw maakt bij de opnames gebruik van de iPad applicatie Siteworks. Er is via Dropbox per zone een tekening toevoegt aan Siteworks. In Siteworks kunnen observaties geplaatst worden op de tekening, waarbij een categorie, contactpersoon, omschrijving en foto kan worden toegevoegd. F.6.1.2: Restpuntenlijst verspreiden. Siteworks bevat een adresboek, wat gesynchroniseerd kan worden met een Exchange account. Middels dit adresboek kunnen contactpersonen worden toegekend aan observaties. Na het afronden van een opname kunnen de restpuntenlijsten per categorie verzonden worden naar de contactpersonen gekoppeld aan de observaties in de betreffende categorie. Deze worden rechtstreeks vanaf de iPad per e-mail verzonden naar de uitvoerders van de onderaannemers. De restpuntenlijsten worden tevens per onderaannemer in een postvak bij de receptie gelegd. F.6.1.3: Restpunten verwerken. De onderaannemers halen de restpuntenlijst op bij de receptie of printen deze zelf uit vanaf de ontvangen e-mail. Vanaf het moment van opname hebben de onderaannemers vijf werkdagen om de restpunten op te lossen. Iedere onderaannemer heeft enkele vaste personen verantwoordelijk voor het oplossen van deze restpunten.


22

F.6.1.4: Narooien. Gelijktijdig met de onderaannemers loopt er een zogenaamde narooiploeg van Hurks door de betreffende zone. Deze ploeg bestaat uit twee personen, capabel om een grote diversiteit aan problemen op te lossen. Zij gaan iedere ruimte in en lossen alles op wat zij op kunnen lossen. Tevens hebben zij een aantal vaste activiteiten zoals het plaatsen van deurstoppen, monteren van hoekbeschermers in de gangen, schoonmaken van behang en het bijwerken van de kantlatten. F.6.1.5: Interne controle. Vijf werkdagen na de grove interne opname gaat de assistent zelfstandig controleren op alle restpunten door de onderaannemers en narooiers zijn opgelost. Restpunten welke zijn opgelost worden gereed gemeld in Siteworks en verdwijnen van de restpuntenlijst. F.6.1.6: Restpuntenlijst verspreiden. De assistenten verspreiden de restpuntenlijst met de resterende manco’s na de controle op dezelfde manier naar de onderaannemers als de eerste opnamelijst. De onderaannemers hebben op dit punt nog twee werkdagen om de resterende punten op te lossen. F.6.1.7: Restpunten verwerken. De onderaannemers halen de restpuntenlijst op bij de receptie of printen deze zelf uit vanaf de ontvangen e-mail. Vanaf het moment van de interne controle hebben de onderaannemers twee werkdagen om de restpunten op te lossen. F.6.1.8: Weghalen afdekkarton. Na het sluiten van het plafond, toegelicht in paragraaf 4.2, wordt het afdekkarton door Hurks verwijderd van de betreffende zone. Dit wordt door twee vaste opruimers gedaan. F.6.1.9: Schoonmaken. Na het verwijderen van het afdekkarton kan de zone schoongemaakt worden. Deze schoonmaak wordt uitgevoerd door ICS. Zij hebben hiervoor drie werkdagen per zone. Na gereedmelding van de schoonmaak gaat de zone op slot en is deze alleen nog toegankelijk met een vergunning afgetekend door de betreffende uitvoerder. Knelpunten

#60 - Uitvoerders van Hurks hebben moeite met het leren omgaan met tablets. #61 - Restpuntenlijst niet per contactpersoon te verspreiden met Siteworks. #62 - De configuratie van Siteworks kan niet worden gewijzigd zonder gevolgen voor voorgaande opnames. #63 - Het samenvoegen van Siteworks configuratie-bestanden is niet mogelijk. #64 - De standaard naamgeving van Siteworks rapporten bevat niet door Microsoft Windows ondersteunde leestekens. #65 - E-mail bijlages zijn niet altijd te openen op de iPad’s van de uitvoerders. #66 - PDF Rapporten verstuurd vanuit Siteworks blijken soms beschadigd aan te komen. #67 - Siteworks rapporten worden te groot voor een e-mail bijlage. #68 - Observaties in Siteworks hebben een absolute locatie op de onderlegger. #69 - Siteworks functioneert niet meer na iOS update. #70 - Er worden verschillende manieren van kwaliteitscontrole toegepast. #71 - Het aantal opname applicaties voor Android is beperkter dan voor iOS.


23


24

5 Conclusie observaties In het voorgaande hoofdstuk zijn de geobserveerde processen van kwaliteitsborging betrokken bij het realiseren van de Metal Stud-wanden, het realiseren van de systeemplafonds en de oplevering geanalyseerd. Bij elk van deze processen zijn de knelpunten bij de ondersteunende uitvoeringstechnische processen beschreven. In paragraaf 5.1 zullen deze knelpunten verder worden geanalyseerd. In paragraaf 5.2 wordt de probleemstelling op basis van de Porras Stroom Analyse beschreven en in paraaf 5.3 wordt de doelstelling toegelicht. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een leeswijzer voor het vervolg van het rapport.

5.1 Knelpuntenanalyse

Vanuit de observaties is een duidelijk beeld ontstaan van de huidige implementatie van digitale kwaliteitsborging, opgestart door het projectteam met het doel de kwaliteit te verhogen en gelijktijdig de werkdruk te verlagen, in de afbouwfase en opleveringsfase van het nieuwbouwproject Reinier de Graaf Gasthuis te Delft. De observaties hebben zich gericht op de ondersteunende processen. Door middel van observaties en het bijwonen van vergaderingen op diverse niveaus is kennis ingewonnen over de huidige situatie en de knelpunten die ontstaan zijn bij de huidige implementatie van digitale kwaliteitsborging. De observaties zijn vastgelegd door middel van beeldmateriaal, procesbeschrijvingen en SADT-schema’s. Er zijn 71 knelpunten vastgelegd welke middels de KJ-Methode geclusterd zijn tot 28 knelpunten (Bijlage B.4). Deze knelpunten zijn geanalyseerd middels een knelpuntenanalyse en de Porras stroom analyse en hebben geleid tot een zestal hoofd oorzaken. Deze Porras stroom analyse is te zien in afbeelding 5-2. Uit het door de afstudeerder uitgevoerde literatuuronderzoek naar kwaliteitsborging (paragraaf 3.1), de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen (paragraaf 3.2) en het belang van kwaliteitsborging bij nieuwe contractvormen (paragraaf 3.3) zijn tevens knelpunten te destilleren welke de geconstateerd knelpunten op het observatieproject ondersteunen, namelijk: #1 - De meerderheid van de aanbestedingen in Nederland gebeurt tegenwoordig op basis van EMVI. #2 - Opdrachtnemers worden niet alleen beoordeeld op prijs, maar ook op kwaliteit. #3 - Opdrachtnemers kunnen zich onderscheiden op basis van geboden kwaliteit en innovatieve oplossingen. #4 - Beloofde kwaliteit wordt door opdrachtgevers vertaald in geld. #5 - De aannemer wordt zelf verantwoordelijk voor de (controle op) kwaliteit van het product en proces. #6 - Verificatie van de tussenresultaten met de door de opdrachtgever gestelde eisen. #7 - Aantoonbare overeenstemming van het eindproduct met de door de opdrachtgever gestelde eisen. #8 - Aantoonbaarheid van de kwaliteit volgens de door de opdrachtgever gestelde eisen. #9 - Kwaliteitsprocessen dienen adequaat uitgevoerd en gedocumenteerd te worden om aantoonbaarheid te borgen. #10 - Oplevering begint al bij het tekenen van het contract. #11 - De aannemer is aansprakelijk voor gebreken die bij oplevering niet zijn ontdekt. #12 - De aannemer moet een verzekering bieden voor het herstel van gebreken na oplevering. #13 - De aannemer moet voorzien in een instrument voor kwaliteitsborging. #14 - De aannemer moet voorzien in een kwaliteitsborger. #15 - Software versmelt met bedrijfsprocessen. #16 - Standaardisatie en uitwisselbaarheid noodzakelijk voor efficiënt en succesvol delen van informatie. #17 - De keuze voor een applicatie is afhankelijk van de keuze voor een besturingssysteem. #18 - Applicaties kunnen meer bieden dan alleen kwaliteitscontrole. #19 - Samenwerking tussen applicaties draagt bij aan het gebruiksgemak. Door deze knelpunten te clusteren middels de KJ-Methode (Afbeelding 5-1) ontstaan algemenere knelpunten, op hetzelfde niveau als de geclusterde knelpunten uit de observaties.


25

De huidge implementatie van digitale kwaliteitsborging kan Hurks bouw niet het gewenste onderscheidend vermogen bieden bij aanbestedingen. A

Kwaliteitsborging wordt door Hurks bouw niet aantoonbaar en verifieerbaar gedocumenteerd.

Hurks bouw is zich niet bewust van de gevolgen van de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen.

B

C

De meerderheid van de aanbestedingen in Nederland gebeurt tegenwoordig op basis van EMVI.

Verificatie van de tussenresultaten met de door de opdrachtgever gestelde eisen.

Opdrachtnemers worden niet alleen beoordeeld op prijs, maar ook op kwaliteit.

Hurks bouw is zich niet bewust van de mogelijkheden en beperkingen van digitale hulpmiddelen.

Er is geen bedrijfsbrede standaard voor digitale hulpmiddelen en software. D

De aannemer wordt zelf verantwoordelijk voor de (controle op) kwaliteit van het product en proces.

Software versmelt met bedrijfsprocessen.

Aantoonbare overeenstemming van het eindproduct met de door de opdrachtgever gestelde eisen.

Oplevering begint al bij het tekenen van het contract.

Standaardisatie en uitwisselbaarheid noodzakelijk voor efficiënt en succesvol delen van informatie.

Opdrachtnemers kunnen zich onderscheiden op basis van geboden kwaliteit en innovatieve oplossingen.

Aantoonbaarheid van de kwaliteit volgens de door de opdrachtgever gestelde eisen.

De aannemer is aansprakelijk voor gebreken die bij oplevering niet zijn ontdekt.

Beloofde kwaliteit wordt door opdrachtgevers vertaald in geld.

Kwaliteitsprocessen dienen adequaat uitgevoerd en gedocumenteerd te worden om aantoonbaarheid te borgen. 9

De aannemer moet een verzekering bieden voor het herstel van gebreken na oplevering.

1

2

3

4

6

7

8

5

10

15

E De keuze voor een applicatie is afhankelijk van de keuze voor een besturingssysteem.

17

Applicaties kunnen meer bieden dan alleen kwaliteitscontrole.

18

16

Samenwerking tussen applicaties draagt bij aan het gebruiksgemak.

11

19

12

De aannemer moet voorzien in een instrument voor kwaliteitsborging.

13

De aannemer moet voorzien in een kwaliteitsborger.

14

Afbeelding 5-1: KJ-methode knelpunten uit literatuur (WIT=individuele knelpunten, ROZE=geclusterde knelpunten)

Deze vijf knelpunten zijn toegevoegd aan de Porras Stroom Analyse, opgesteld op basis van de knelpunten gevonden bij de observaties op het observatieproject (Afbeelding 5-2) en vormen samen een nieuwe Porras Stroom Analyse (Afbeelding 5-3). Knelpunt A is een aanvullend gevolg in deze analyse en knelpunt C een aanvullende oorzaak. De knelpunten B, D en E zijn verscherpingen van respectievelijk de knelpunten 3, 7 en 1. Aanvullende relaties zijn met roze aangegeven in de nieuwe Porras Stroom Analyse.


26

Er is te weinig kennis over digitale kwaliteitscontrole

1

I

Er is geen eenduidige digitale werkmethode

7

II

File2Share past niet bij digitale kwaliteitscontrole

Er wordt niet goed gedocumenteerd

2

II

I

De wensen met betrekking tot digitale kwaliteitscontrole zijn niet bekend

III IV

I

Documenten niet geschikt voor digitaal bekijken

8

9

ICT-dienst sluit niet aan op het werk op projecten

16

Ontoereikende procesbewaking

3

IV IV

Opmerkingen op concept tekeningen zijn niet verwerkt

(Interne) aanpassingsbrieven worden onvoldoende bewaakt

Onnodige fouten in uitvoeringsvolgorde

17

Oude versies van herziene documenten in het werk aanwezig

11

12

5

VI

Kwaliteitscontroles zijn incompleet

13

Samenhang procedures wordt niet benut

14

Werkdruk niet gelijkmatig verdeeld over het afbouwproces

6

VI VI VI

VI VI VI

Reparaties duren langer dan gepland

15

Opnamelijsten worden niet binnen de geplande termijn afgerond

18

19

De gebruikte applicaties voldoen niet aan de wensen

Procedures nemen veel tijd in beslag

20

Er doen zich technische problemen voor bij de inzet van tablets

4

V V

(Interne) aanpassingsbrieven niet zichtbaar op werktekeningen

10

Onderlinge communicatie verloopt problematisch

21

Achterstanden op planning worden niet ingelopen

22

Synchronisatie afhankelijk van menselijk handelen

23

24

Implementatie digitale kwaliteitscontrole verloopt moeizaam

Stagnatie op de planning

25

26

Hoge werkdruk

27

Er worden onrealistische afspraken gemaakt

28

 

Afbeelding 5-2: Porras Stroom Analyse op basis van observaties. GROEN=hoofdoorzaken, WIT=knelpunten, ROZE=gevolgen.

K.J. van Tartwijk - Rapport Onderzoeksfase - 3 juli 2015

!27

Hurks bouw is zich niet bewust van de mogelijkheden en Er is te weinigvan kennis over beperkingen digitale digitale kwaliteitscontrole hulpmiddelen.

2

I

1 E

I

Er is geen eenduidige Er is geen bedrijfsbrede digitale werkmethode standaard voor digitale 7 hulpmiddelen en software.

II

Kwaliteitsborging wordt door Hurks bouw niet aantoonbaar en Er wordt niet goed verifieerbaar gedocumenteerd gedocumenteerd.

File2Share past niet bij digitale kwaliteitscontrole

I

3 B

II

III IV



8

9

5


6

C

IV IV

VI

V


Opmerkingen op concept tekeningen zijn niet verwerkt



10


Hurks bouw is zich niet bewust van de gevolgen van de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen.


11

12


VI VI VI

VI VI VI


15

4

D


16

17


18

13


14


20




23

24

Implementatie digitale kwaliteitscontrole verloopt moeizaam

25

19

De huidge implementatie van digitale kwaliteitsborging kan Hurks bouw niet het gewenste onderscheidend vermogen bieden bij aanbestedingen. A

Kostenpost van meer dan 1 miljoen euro


21



22

Hoge werkdruk

26

27

Uitloop tot 300 procent van de geplande tijd voor ondersteunende processen


28

Verdubbeling van de hoeveelheid uitvoerders

Afbeelding 5-3: Porras Stroom Analyse op basis van observaties en literatuur. GROEN=hoofdoorzaken, WIT=knelpunten, ROZE=gevolgen, GRIJS=aanvullende knelpunten uit literatuuronderzoek, ZWART=kwantificering. K.J. van Tartwijk - Rapport Onderzoeksfase - 3 juli 2015

!28

5.1.1 Stroom I - Onvoldoende kennis Op het project Reinier de Graaf Gasthuis zette Hurks bouw de eerste stappen in een nieuwe manier van werken. Een manier van werken waarbij digitale hulpmiddelen zoals tablets en smartphones de werkzaamheden van de uitvoerder moeten versnellen en de werkdruk verlagen. De kennis over deze hulpmiddelen haalde Hurks bouw van stagiaires en afstudeerders, welke opgegroeid zijn met deze systemen. Echter zijn er overhaaste beslissingen gemaakt omdat één en ander op zeer korte tijd geïmplementeerd diende te worden. Er is door de afstudeerder geconstateerd dat de tablets binnen een week na het initiatief om gebruik te maken van digitale kwaliteitscontrole zijn aangeschaft, waarbij geen tijd is genomen voor een onderzoek naar de mogelijkheden en en het opstellen van een programma van eisen. Er was in eerste instantie gekozen voor Android tablets, omdat deze op korte termijn het beste aan leken te sluiten bij de wensen van de gebruikers, vanwege de mogelijkheid tot continue synchronisatie. Echter veranderde deze wensen gaandeweg het project en bleek een iOS apparaat beter aan te sluiten bij de wensen vanwege het applicatieaanbod. Er bleken meer opname-applicaties beschikbaar te zijn voor iOS dan voor Android. De invloeden van de keuze voor een systeem, Android danwel iOS, waren onbekend bij de gebruikers. Android bood de gebruiker meer vrijheid, zoals de mogelijkheid om rechtstreeks toegang te krijgen tot het bestandssysteem, maar iOS leek een groter applicatieaanbod te hebben. Uiteindelijk is het applicatieaanbod het belangrijkst gebleken, aangezien er specifieke applicaties benodigd waren welke de mogelijkheid boden om uitgebreide opmerkingen op een tekening te plaatsen. Op het project werd gebruik gemaakt van File2Share als document management systeem. Alle gestempelde tekeningen op File2Share werden als bindend beschouwd. De wens van Hurks bouw was om de tekeningen rechtstreeks van File2Share te synchroniseren met de tablets en te gebruiken bij de digitale kwaliteitscontrole. File2Share had echter geen mobiele applicatie en was hier niet mee bezig, zo is uit gesprekken gebleken, waardoor offline synchronisatie niet mogelijk was. Offline synchronisatie was echter wel vereist vanwege het gebrek aan een internet verbinding in de bouw. Er deden zich nog veel technische problemen voor bij de huidige inzet van digitale hulpmiddelen, deze technische problemen zijn in het knelpunten overzicht terug te vinden. De gekozen applicaties, op basis van de lage kosten en geringe voorgaande ervaringen, blijken toch belangrijke beperkingen te hebben welke de gebruikers dwingen op een bepaalde manier te werken, in plaats van aan te sluiten op een door de gebruiker gekozen methodiek voor kwaliteitsborging. Dit heeft uiteindelijk een implementatie van digitale kwaliteitscontrole met technische- en methodische problemen tot gevolg gehad.

5.1.2 Stroom II - Functionele wensen niet bekend De inzet van digitale hulpmiddelen binnen Hurks bouw stond nog in de kinderschoenen. Gedurende het project is gebleken dat de wensen met betrekking tot de inzet van deze hulpmiddelen continue veranderden en dat deze veranderingen ook veranderende prioriteiten met zich mee brachten. Zo werd er in eerste instantie gedacht dat continue synchronisatie van de documenten het belangrijkste was, echter bleek later dat een doordachte manier van aantekeningen maken op deze documenten de prioriteit heeft. Bij de start van het nieuwbouwproject wist Hurks bouw nog niet dat zij graag digitale kwaliteitscontrole wilde toepassen, dit kwam pas ter sprake in de afbouwfase. Om deze reden was er bij de keuze voor een document management systeem niet overwogen of dit wel ondersteuning bood voor deze apparaten. Zodoende was er voor File2Share gekozen, terwijl concurrerende document management systemen wel mobiele applicaties hadden. De documenten op File2Share, in de map “goedgekeurd voor uitvoering” werden als bindend beschouwd. Een directe koppeling tussen het document management systeem en het kwaliteitssysteem was gewenst zodat er altijd met de nieuwste, goedgekeurde tekeningen werd gewerkt. Er heersten negatieve vooroordelen over Hurks ICT onder de medewerkers van Hurks bouw. Het projectteam had om die reden onafhankelijk van Hurks ICT systemen aangeschaft voor digitale kwaliteitscontrole. Door dit eigen initiatief van de gebruikers was Hurks ICT niet op de hoogte van de gebruikte systemen en konden zij geen passende ondersteuning bieden bij technische problemen. Dit heeft bijgedragen aan een implementatie van digitale kwaliteitscontrole met technische problemen.


29

5.1.3 Stroom III - Ongeschikte documenten Bij de bouw van een project zoals het Reinier de Graaf Gasthuis is een enorme hoeveelheid documenten benodigd. File2Share bevatte 25.103 documenten, goed voor een gearchiveerde grootte van 67.664 Megabyte. Deze documenten werden geproduceerd door diverse bij het project betrokken partijen zoals EGM (architect), Corsmit (constructeur), Hurks bouw, Kuijpers Centrale Projecten en alle onderaannemers van deze partijen. Iedere partij had een verschillende manier van documenten opbouwen, documenten generen en naamgeving van deze documenten. Uit observaties is gebleken dat de documenten opbouw in veel gevallen niet geschikt was voor het digitaal bekijken, waardoor tussenkomst van een gebruiker benodigd was om deze geschikt te maken. Documenten werden opgebouwd als boeken terwijl losse pagina’s en tekeningen, met passende bestandsnamen, sneller te vinden zijn op tablets en smartphones dan dat er door een groot document gescrold moet worden. Het handmatig achteraf geschikt maken van documenten was ongewenst en resulteerde in een implementatie van digitale kwaliteitscontrole met methodische problemen.

5.1.4 Stroom IV - Geen eenduidige documentatie Hurks bouw vervulde op het project Reinier de Graaf Gasthuis een aansturende functie. Hurks bouw heeft vele onderaannemers welke aangestuurd dienden te worden en waarmee afspraken gemaakt zijn. Deze afspraken dienden aantoonbaar gedocumenteerd te worden zodat alle partijen wisten wat er van hen verwacht werd en wanneer dit van hen verwacht werd. Dit uitgebreide documenteren heeft bijgedragen aan een enorme hoeveelheid aanpassingsbrieven waarin men vastlegde welke afspraken er gemaakt zijn tussen Hurks bouw en de betreffende onderaannemer en wie er ging betalen voor de betreffende werkzaamheden. Waar voorheen deze werkzaamheden uitgevoerd werden en op een later moment afgehandeld, dient dit nu per handeling vastgelegd te worden. Onderaannemers voerden in veel gevallen geen werkzaamheden uit voordat beschreven was wie deze ging betalen, door middel van een aanpassingsbrief. Er werd een overzichtstabel bijgehouden van deze aanpassingsbrieven, maar deze werd niet op een eenduidige manier ingevuld, waardoor een zoekopdracht geen betrouwbare resultaten opleverde. Tevens werden deze aanpassingsbrieven niet allemaal ingetekend op een tekening waardoor het terugvinden op tekening ook niet betrouwbaar was. Hurks bouw, Kuijpers Centrale Projecten en de onderaannemers verstrekten witdrukken van werktekening aan het bouwplaatspersoneel. Echter werd er niet gedocumenteerd wie er in bezit was van welke witdruk, waardoor deze niet te traceren waren wanneer deze vervangen dienden te worden door een herziene versie. Het niet eenduidig en onvoldoende documenteren resulteerde in onnodige fouten in de uitvoering en uitvoeringsvolgorde met uiteindelijk stagnatie in de planning tot gevolg.

5.1.5 Stroom V - Ontoereikende procesbewaking Hurks bouw had diverse momenten van kwaliteitscontrole zoals de sluitbrief, de start rasterwerk brief en de sluitprocedure voor het plafond. Het bleek dat het afronden van deze procedures langer duurde dan gepland, doordat afspraken niet werden nagekomen en restpunten niet opgelost werden binnen de gestelde termijn. In een poging dit te bespoedigen werden problematische activiteiten uitgesloten binnen deze procedures zodat de rest van een zone wel door kon gaan, echter werden deze uitsluitingen niet bewaakt. De sluitbrief, start rasterwerk brief en de sluitprocedure voor het plafond waren alle momenten van kwaliteitscontrole in het afbouwproces, gevolgd door een controle door de opzichters van de opdrachtgever. Deze opzichters moesten een handtekening zetten, voordat de rest van het afbouw proces mocht volgen. Na het gereed melden van een zone bij de opzichter bleek deze nog een dermate grote hoeveelheid manco’s te kunnen vinden dat het vertrouwen in de kwaliteitscontroles door de bouwcombinatie werd verloren. Er werden zaken gemist vanwege onvolledige kwaliteitscontrole en onvoldoende communicatie over werkzaamheden boven het plafond en door de wanden. Ook werden werkzaamheden, waar wel een (interne) aanpassingsbrief voor was, vergeten vanwege de grote hoeveelheid aanpassingsbrieven en de gebrekkige documentatie hiervan. De aanpassingsbrieven waren niet zichtbaar op de tekeningen gedurende de kwaliteitscontrole. Om deze reden volgden er nog meer kwaliteitscontroles waardoor de onderaannemers het oplossen van de restpuntenlijsten niet meer binnen de gestelde termijn kon uitvoeren, met stagnatie op de planning tot gevolg.


30

5.1.6 Stroom VI - Afspraken worden niet nagekomen Hurks bouw had diverse momenten van kwaliteitscontrole zoals de sluitbrief, de start rasterwerk brief en de sluitprocedure voor het plafond. Hurks bouw plande vergaderingen om deze procedures te bewaken, omdat Hurks bouw merkte dat de planning niet werd gehaald vanwege het gebrek aan communicatie- en het niet nakomen van afspraken tussen de partijen onderling. Reparaties, zoals het vervangen van hoofddragers in het plafondraster bleken langer te duren dan gepland. Dit diende vaak een samenwerking te zijn tussen SRA (systeemplafonds) en Kuijpers Centrale Projecten, echter communiceerden deze partijen niet met elkaar en werden afspraken niet nagekomen met als gevolg dat de procedure langer duurde dan gepland. Hurks bouw had als doel bij het start rasterwerk overleg om de achterstanden op deze procedures in te lopen. Het inlopen van deze achterstanden verliep moeizaam aangezien de partijen de gemaakte afspraken niet nakwamen, echter wanneer Kuijpers Centrale Projecten en SRA de achterstanden inliepen, resulteerde dit in een plotselinge grote hoeveelheid werk voor Firejob (brandwerende afdichtingen). Dit resulteerde in een piek in de werkdruk.

5.1.7 Conclusie Porras Stroom Analyse Digitale kwaliteitsborging gaat een steeds belangrijkere rol spelen in de toekomstige projecten van Hurks bouw. Immers wordt meer dan 70% van de aanbestedingen tegenwoordig op basis van EMVI gedaan, waarbij de aannemer niet alleen wordt beoordeeld op de prijs, maar ook de kwaliteit. Tevens verschuift bij de nieuwe geïntegreerde contractvormen de verantwoordelijkheid voor de kwaliteitsborging van de opdrachtgever naar de opdrachtnemer. Om dit in de toekomst op een betrouwbare wijze te implementeren dient Hurks bouw de benodigde kennis te verzamelen over digitale kwaliteitscontrole (hoofdoorzaak I), waardoor een gewogen beslissing kan worden genomen over een systeem wat voldoet aan alle wensen van de gebruikers (hoofdoorzaak II). Door niet alleen digitale kwaliteitscontrole te implementeren, maar ook te kijken naar de verdere potentie van mobiele apparaten zoals tablets en smartphones en het grote bijbehorende applicatie aanbod kan ook de kwaliteit van andere onderdelen van het proces beter worden getoetst, bewaakt en aangetoond. De inzet van mobiele apparaten bij de ondersteunende uitvoeringstechnische processen kan mogelijk bijdragen aan het verlagen van de werkdruk en het voorkomen van achterstanden op de planning in het primaire afbouwproces. Wanneer uitvoerders niet bezig zijn met het inlopen van achterstanden op de planning en de kunnen zij de focus leggen op het bewaken van de kwaliteit, in plaats van het verhogen van de snelheid. Om de potentie van mobiele apparaten volledig te benutten zal er vanaf de start van een project rekening gehouden moeten worden met deze systemen. Er zal gedocumenteerd moeten worden op een manier die geschikt is voor het bekijken op mobiele apparaten (hoofdoorzaak III en IV). De bouwsnelheid van nieuwbouwprojecten is de afgelopen projecten bij Hurks bouw alleen maar hoger geworden. Bij de nieuwbouw van het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ’s-Hertogenbosch werd er met 80 vierkante meter per dag afgebouwd, dij de nieuwbouw van Ziekenhuis Bernhoven met 120 vierkante meter per dag en bij de nieuwbouw van het Reinier de Graaf Gasthuis is dit 160 vierkante meter per dag. Wanneer deze snelheid hoger ligt is het ook moeilijker om stagnatie op de planning in te lopen, omdat dit een verhoging van de bouwsnelheid vereist bovenop de reeds hoge bouwsnelheid vereist (hoofdoorzaak V). Wanneer er een implementatie van digitale kwaliteitsborging ontworpen wordt zal procesbewaking daar een belangrijk onderdeel van moeten zijn. Hurks bouw krijgt steeds meer een aansturende functie op de bouw en het eigen bouwplaatspersoneel wordt vervangen door onderaannemers. Op het project Reinier de Graaf zijn gedurende het grootste deel van de afbouwfase slechts vier bouwplaatsmedewerkers van Hurks bouw werkzaam geweest, terwijl er in totaal op het hoogtepunt ruim 500 bouwplaatsmedewerkers per dag op het terrein werkzaam waren. Het overige bouwplaatspersoneel was afkomstig van onderaannemers. De communicatie met deze onderaannemers is essentieel om tot een goed eindresultaat te komen. De communicatie op het project Reinier de Graaf Gasthuis verliep problematisch (hoofdoorzaak VI), wat resulteerde in hoge werkdruk en afspraken die niet nagekomen werden.


31

5.2 Probleemstelling

Er kan gesteld worden dat Hurks bouw middels de huidige implementatie van digitale kwaliteitsborging bij de nieuwbouw van het Reinier de Graaf Gasthuis er niet in geslaagd is om de kwaliteit van het product te toetsen, bewaken en aan te tonen binnen de geplande ondersteunende processen vanwege beperkingen van het ingezette toetsingsinstrument, ontoereikende procesbewaking en tekortkomingen in de documentatie. Dit heeft geresulteerd in een verdubbeling van de geplande hoeveelheid uitvoerders op het project, uitloop op de ondersteunende processen tot wel 300 procent van de geplande tijdsduur en een kostenpost voor de ondersteunende processen van meer dan één miljoen euro.

5.2.1 Verantwoording kwantificering probleemstelling Gedurende het de observaties is geconstateerd dat verschillende ondersteunende processen niet binnen de gestelde termijn worden afgerond, waardoor de primaire processen in de afbouwfase achterstanden op lopen (paragraaf 5.1). Bij de ondersteunende processen betreft het immers een proces van kwaliteitsborging, wat afgesloten dient te worden alvorens het primaire proces mag vervolgen. Dit heeft op het observatieproject de volgende gemiddelde achterstanden per bouwstroom en procedure opgeleverd: Vertragingen in ondersteunende processen Bouwstroom 1 - Sluitbrief - Start rasterwerk brief

Bouwstroom 2

Geplande tijd:

13 13

Werkelijke tijd:

Percentage t.o.v. gepland: 16

123%

39

300%

Geplande tijd: Werkelijke tijd:

Percentage t.o.v. gepland:

- Sluitbrief

13

8

62%

- Start rasterwerk brief

13

18

138%

Bouwstroom 3



- Sluitbrief

13

17

131%


13

28

215%

Bouwstroom 4



- Sluitbrief

13

28

215%


13

38

292%

Door de achterstanden opgebouwd bij deze ondersteunende processen, heeft Hurks bouw extra uitvoerders ingezet voor de opleveringen. Hurks bouw heeft na de start rasterwerk brief een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de afbouw- en de opleveringsfase en hier ook extra uitvoerders voor ingezet, wat oorspronkelijk niet was gepland. Dit heeft extra kosten met zich meegebracht. Hurks bouw heeft deze extra uitvoerders ingezet om de opleveringsfase te begeleiden, omdat de uitvoerders aan hadden gegeven dat hun belastbaarheid bereikt was en zij de oplevering er niet meer bij konden doen. In afbeelding 5-3 is de oorspronkelijke en uiteindelijke verdeling van uitvoerders weergegeven. Bouwstroom 5 is hierin gestippeld weergegeven aangezien dit een separaat traject betreft met vaste medische inrichting. Hiervoor is een aparte uitvoerder ingezet en deze kosten zijn rechtstreeks verrekend met de opdrachtgever.


32

Reinier de Graaf Gasthuis

Bouwstroom 1

Bouwstroom 2

Bouwstroom 3

Bouwstroom 4

Bouwstroom 5

Uitvoerder

Uitvoerder

Uitvoerder

Uitvoerder

Uitvoerder

Bouwstroom 1

Bouwstroom 2

Bouwstroom 3

Bouwstroom 4

Bouwstroom 5

Uitvoerder Afbouw

Uitvoerder Afbouw

Uitvoerder Afbouw

Uitvoerder Afbouw Uitvoerder

Uitvoerder Oplevering




Afbeelding 5-3: Geplande verdeling uitvoerders (boven), werkelijke verdeling uitvoerders (onder).

Zoals te zien in afbeelding 5-3 zijn er vier extra uitvoerder ingezet voor de opleveringsfase. Dit heeft de volgende extra kosten met zich meegebracht, tot en met de oplevering: Uitvoerders opleveringsfase

Bouwstroom:

Manuren:

Uurloon:

Kosten:

Uitvoerder 1

1

695

€ 50,15

€ 34.854,25

Uitvoerder 2

2

505

€ 59,00

€ 29.795,00

Uitvoerder 3

3

716

€ 51,00

€ 36.516,00

Uitvoerder 4

4

671

€ 52,50

€ 35.227,50

Totaal:

€ 136.392,75

Naast de extra kosten voor uitvoerders in de opleveringsfase zijn er ook extra kosten gemaakt in de ondersteunende processen zelf. Deze extra kosten zijn in de meeste gevallen vastgelegd in een interne aanpassingsbrief en beschrijven een financiële verrekening tussen Hurks bouw, Kuijpers Centrale Projecten en de onderaannemers van deze partijen. Deze interne aanpassingsbrieven vertegenwoordigen een kostenpost van € 880.516,64.


33

De totale kostenpost als gevolg van de geconstateerde knelpunten op het observatieproject, bestaande uit extra uitvoerders ten behoeven van de kwaliteitsborging en kosten ten behoeven van interne aanpassingsbrieven, is als volgt: Kosten probleemgebied

Kosten:

Extra uitvoerders

€ 136.392,75

Interne aanpassingsbrieven

€ 880.516,64

Totaal:

€ 1.016.909,39

De geconstateerde knelpunten gedurende de observaties blijken dus een waarde van meer dan één miljoen euro te vertegenwoordigen. Door deze knelpunten aan te pakken en op te lossen kunnen deze kosten voorkomen worden. Door de ontworpen oplossing toe te passen bij toekomstige projecten van Hurks bouw kan een dergelijke kostenpost in de toekomst voorkomen worden.

5.3 Doelstelling

“Het ontwerpen van een instrument voor digitale kwaliteitsborging, ten behoeven van het toetsen, bewaken en aantonen van de kwaliteit van het te leveren product, waarbij I. de kwaliteitsborging concreet en meetbaar gedocumenteerd wordt, conform de eisen van de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen, II. een instrument voor verificatie en validatie van het product wordt gedefinieerd op basis van een gefundeerd Programma van Eisen en Wensen, III. de toegepaste instrumenten de procesbewaking en communicatie verbeteren, IV. kwaliteitsborging een continue en gelijkmatig over de afbouwfase verdeeld proces is, met als doel het voorkomen van hoge werkdruk en personeelsinzet, stagnatie op de planning en hoge kosten ten gevolge van kwaliteitsborging”

5.4 Leeswijzer

In hoofdstuk één is de aanleiding voor het afstuderen toegelicht en zijn ook het gastbedrijf, het observatieproject en de geobserveerde processen geïntroduceerd. In hoofdstuk twee is het begrip kwaliteitsborging verder toegelicht en is ook de opbouw van dit begrip in relatie tot het primaire proces van Hurks bouw uitgewerkt. Daarnaast is ook de verschuiving in de verantwoordelijkheden voor kwaliteitsborging toegelicht. In hoofdstuk drie is teruggegrepen naar de aanleiding van het onderzoek. De aanleiding bestond uit een vermoeden van Hurks bouw dat kwaliteitsborging een enorme belasting vormt op de uitvoerders van Hurks bouw en dat digitale kwaliteitsborging een verlichting kan zijn. Dit vermoeden is in hoofdstuk drie onderzocht en de bijdrage van kwaliteitsborging aan de verhoogde werkdruk is gespecificeerd. In hoofdstuk vier zijn de uitgevoerde procesanalyses toegelicht op basis van de uitgevoerde observaties in de periode van juni 2014 tot en met december 2014. In hoofdstuk vijf is een knelpuntenanalyse uitgevoerd op basis van de observaties en een verdiepend literatuuronderzoek naar kwaliteitsborging. Op basis van deze knelpuntenanalyse is een Porras Stroom Analyse uitgevoerd en een probleemstelling en doelstelling geformuleerd. In de hoofdstukken zes, zeven en acht wordt een onderzoek naar de onderdelen aantonen, bewaken en toetsen van het begrip kwaliteitsborging beschreven. Elk van deze hoofdstukken wordt afgesloten met een deelconclusie. In hoofdstuk negen is het Programma van Eisen en Wensen beschreven voor het ontwerp, bestaande uit een doelstelling voor het ontwerp op basis van de resultaten uit het onderzoek en het daadwerkelijk Programma van Eisen en Wensen. In hoofdstuk tien zullen de concepten ten grondslag aan het instrument voor kwaliteitsborging worden besproken, om vervolgens in hoofdstuk elf het daadwerkelijke instrument voor kwaliteitsborging te bespreken. In hoofdstuk twaalf zal het instrument worden getoetst aan het Programma van Eisen en Wensen en in hoofdstuk dertien zal het rapport worden afgesloten met een conclusie op basis van deze toetsing en aanbevelingen voor verdere integratie van het instrument binnen Hurks bouw. 


34

6 Aantonen van de kwaliteit De doelstelling van kwaliteitsborging is het aantonen dat het gerealiseerde product voldoet aan de gestelde eisen (verificatie) en aantonen dat het gerealiseerde product het beoogde doel bereikt (validatie). Met andere woorden, doet het wat het moet doen en is het goed gemaakt. Om dit doel te bereiken dient de kwaliteitsborging dusdanig te worden gedocumenteerd dat de opdrachtgever op basis van de documentatie het vertrouwen heeft dat de beoogde kwaliteit door Hurks bouw is gerealiseerd. Op het observatieproject Reinier de Graaf Gasthuis zijn de volgende knelpunten met betrekking tot het aantonen van de kwaliteit aan het licht gekomen (Porras Stroom Analyse, paragraaf 5.1): Knelpunten A

De huidige implementatie van digitale kwaliteitsborging kan Hurks bouw niet het gewenste onderscheidend vermogen bieden bij aanbestedingen

B

Kwaliteitsborging wordt door Hurks bouw niet aantoonbaar en verifieerbaar gedocumenteerd

C

Hurks bouw is zich niet bewust van de gevolgen van de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen

2

File2Share past niet bij digitale kwaliteitsborging

6


9


13


14


27

Hoge werkdruk

Daarnaast zijn de volgende oorzaken van verhoogde werkdruk gevonden met een relatie tot het aantonen van de kwaliteit (paragraaf 3.3): Aantonen Rapportages maken, verantwoording afleggen, legt een te groot beslag op de tijd van onze mensen Aantonen van de kwaliteit draait om het wekken van het vertrouwen bij de opdrachtgever, op basis van de documentatie van het doorlopen proces, dat hetgeen wat gemaakt is voldoet aan de door hem gestelde eisen. In Nederland bestaan er diverse normen voor kwaliteitsborging welke ook een certificering voor het bedrijf kunnen opleveren. In de volgende paragraaf zullen deze normen verder onderzocht worden op handvatten voor het aanpakken van de aangetroffen knelpunten in de observaties. De aangetroffen handvatten zullen verder uitgewerkt worden. 


35

6.1 Normen voor kwaliteitsborging

Er bestaan in Nederland vele normen en certificeringen. Deze worden beheerd door het Nederlandse Normalisatie Instituut. Beter bekend onder de naam NEN. NEN beheert ruim 31.000 normen bestaande uit in Nederland aanvaarde internationale normen (ISO, IEC), Europese normen (EN) en nationale normen (NEN). NEN geeft aan dat kwaliteitsmanagement berust op acht belangrijke kwaliteitsmanagement principes en dat deze de basis vormen voor de ISO 9000-serie. Tevens geven zij aan dat het ISO 9001-certificaat veel gevraagd is in het kader van aanbestedingen en selectieprocedures.

6.1.1 ISO 9001 De basis voor de ISO 9001 norm wordt gevormd door het procesmodel van kwaliteitsmanagement, weergegeven in afbeelding 6-1. Klanteisen, klanttevredenheid en continue verbetering zijn de belangrijkste eigenschappen van dit model. De eisen vanuit de klant zijn de input voor het realiseren van het product en tevredenheid van de klant is de gewenste output. Waarbij het realiseren van het product een proces moet zijn wat leid tot continue verbetering voor het bedrijf door te leren van het doorlopen proces.

Afbeelding 6-1: Procesmodel voor kwaliteitsmanagement [Adburdias].

Om zeker te zijn dat de organisatie de geleerde verbeteringen onthoud en niet terugvalt is kwaliteitsborging benodigd, wat in de ISO norm vertaald is als het geven van het vertrouwen dat aan kwaliteitseisen zal worden voldaan. Hoe deze kwaliteitsborging geregeld dient te worden is in deze norm niet omschreven, er wordt slechts voorgeschreven dat de kwaliteitsborging vastgelegd dient te worden. Echter is ook de wijze waarop deze dient te worden vastgelegd niet gespecificeerd.


36

ISO 9001 schrijft dus voor dat kwaliteitsborging dient te worden vastgelegd en uitgevoerd moet worden op de Introduction manier waarop dit is beschreven, het geeft echter geen invulling aan de wijze waarop dit gedocumenteerd dient te worden. Adburdias (z.d.) vult de beschrijving van ISO 9001 aan door te beschrijven dat er situaties zijn waarbij This International Standard provides guidance to support the achievement of sustained success for any het invullen van formulier een passende oplossing kan environment, zijn, zoals bij een of alle processtappen organization in aeen complex, demanding, and ever-changing by acontrole quality management approach.zijn doorlopen. Tevens wordt aangedragen dat het zetten van een handtekening een bevestiging kan zijn dat een The sustained success of an organization is achieved by its ability to meet the needs and expectations of its processtap is afgerond. customers and other interested parties, over the long term and in a balanced way. Sustained success can be achieved by the effective management of the organization, through awareness of the organization's environment, by learning, and by the appropriate application of either improvements, or innovations, or both. 6.1.2 ISO 9004 ISO 9004 (Managen op promotes duurzaam succes van as een organisatie eenreview aanpak basis level van This International Standard self-assessment an important tool- for the of theop maturity of the organization, covering its leadership, strategy, management system, and waar processes, to kwaliteitsmanagement) is een onbekendere norm uit dezelfde serie als ISO 9001 resources en gaat verder ISO 9001 identify areas of strength and weakness and opportunities for either improvements, or innovations, or both. stopt. ISO 9004 heeft een breder perspectief omdat deze norm zich niet alleen richt op het voldoen aan de behoeften en verwachtingen van dea klant, vanquality alle belanghebbende enISO op 9001; alle aspecten van the de This International Standard provides wider maar focus on management than it addresses needs and expectations of all relevant interested parties and provides guidance for the systematic and organisatie. De verhoudingen tussen ISO 9001 en ISO 9004 zijn weergegeven in afbeelding 6-2. continual improvement of the organization's overall performance. An extended model of a process-based quality management system incorporating the elements of ISO 9001 and ISO 9004 is given in Figure 1.

Key Information flow Value-adding activities Afbeelding 6-2: ISO 9001 en ISO 9004 [ISO, 2009].

Figure 1 — Extended model of a process-based quality management system

© ISO 2009 – All rights reserved

v


37

ISO 9004 is volgens Adburdias (z.d.) zo onbekend doordat er geen certificaten voor worden afgegeven en omdat deze ook niet opgelegd mag worden aan leveranciers. ISO 9004 kan beschouwd worden als een beschrijving van het Total Quality Management-model en beschrijf diverse aspecten van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Dit model is gebaseerd op acht kwaliteitsmanagement principes: klantgerichtheid, leiderschap, betrokkenheid van medewerkers, procesbenadering, systeembenadering van management, continue verbetering, besluitvorming op basis van feiten en win-win-relatie met leveranciers. Uit deze norm kunnen verschillende boodschappen voor kwaliteitsborging worden gedestilleerd. Formulering dient te geschieden op basis van ontwikkelingen in de omgeving en in dialoog met belanghebbenden. Zaken dienen concreet en meetbaar gemaakt te worden en het is noodzakelijk om te zorgen voor passende processen. Communicatie dient betekenisvol, tijdig en doorlopend te zijn. Volgens ISO 9004 dienen de interne en externe middelen afgestemd te zijn op de strategie. Bij deze afstemming dient vorm te worden gegeven aan de aspecten financiën, medewerkers, leveranciers en partners, infrastructuur, werkomgeving, natuurlijke middelen, kennis, informatie en technologie. Er dient aandacht besteed te worden aan procesmanagement. Processen dienen bestuurd te worden als zijnde een systeem, bestaande uit een netwerk van processen met volgorde en onderlinge interactie. ISO 9004 besteed ook aandacht aan het sluiten van de kwaliteitscirkel van Deming (gebaseerd op Novum Organum door Francis Bacon, 1620). De Kwaliteitscirkel van Deming omschrijft een cyclisch proces van ontwerpen, uitvoeren, controleren en bijstellen, ook wel plan, do, check, act genoemd (Afbeelding 6-3).

Afbeelding 6-3: Kwaliteitscirkel van Deming [Karn G. Bulsuk]

ISO 9004 vormt tevens een uitbreiding op ISO 9001 op het gebied van verbetering, innovatie en leren. Waar ISO 9001 uitgaat van bestaande producten en diensten, geeft ISO 9004 aan dat nieuw producten, diensten of processen benodigd kunnen zijn voor verbetering en innovatie. 


38

Een onderdeel van de kwaliteitscirkel van Deming is een leerproces waarbij gestreefd wordt naar continue verbetering door een borging van de leermomenten. De informatie opgeslagen in het instrument voor digitale kwaliteitsborging kan leiden tot een kennisbank van informatie over activiteiten, planning, onderaannemers en problemen welke voor kunnen komen bij bepaalde activiteiten. Dit leerproces is visueel weergegeven in afbeelding 6-4. 

an

Ac

t

Pl

it

alite Kw

Do

ck

he

C

Borgen Continue verbetering

Afbeelding 6-4: Leerproces kwaliteitscirkel van Deming.


39

6.2 Documenteren

Uit de ISO normen 9001 en 9004 is gebleken dat om aan de opdrachtgever aan te tonen dat het gerealiseerd product voldoet aan de door hem gestelde eisen en de doorlopen processen concreet en meetbaar gedocumenteerd dienen te worden. Tevens is uit ISO 9004 gebleken dat bij kwaliteitsborging een cyclisch proces moet worden doorlopen, ook wel de Kwaliteitscirkel van Deming genoemd. Daarnaast dienen de doorlopen processen beschouwd te worden als een systeem met onderlinge relaties.

6.2.1 Plan Voor aanvang van een project dient een gedetailleerd plan van uitvoering gemaakt te worden. Hurks bouw doet dit reeds middels een afbouwplanning, detailplanningen en een werkplan voor betreffende activiteiten. Op het observatieproject werden de contractstukken door Hurks bouw verwerkt tot werktekeningen, planningen, en werkplannen. Deze conversie werd gevalideerd met de opdrachtgever en alleen na validatie mocht de uitvoering aanvangen. Bij toekomstige bouwprojecten zal dit steeds minder voorkomen door de komst van integrale contractvormen waarbij Hurks bouw zelf ook verantwoordelijk zal zijn voor het ontwerp.

6.2.2 Do Het onderdeel “Do” uit de Kwaliteitscirkel van Deming beschrijft het daadwerkelijk uitvoeren van de werkzaamheden zoals deze oorspronkelijk gepland zijn. Het plannen van activiteiten dient dus als informatievoorziening voor de uit te voeren activiteiten. Deze fase wordt bij Hurks bouw gemonitord door middel van het invullen van een zogenaamde standopname. In dit formulier worden de standen ten opzichte van de planning bijgehouden en deze standen worden wekelijks besproken gedurende het planningsoverleg. Deze standopname wordt wekelijks door de uitvoerders handmatig ingevuld en verspreid door de projectsecretaresse.

6.2.3 Check De “Check” fase is waar de meeste problemen geconstateerd zijn op het observatieproject. Deze fase omvat de ondersteunende processen waarin Hurks bouw de tussenresultaten dient te verifiëren met de door de opdrachtgever gestelde eisen. Deze ondersteunende processen zijn reeds uitgebreid toegelicht in hoofdstuk vier. Gedurende de observaties is geconstateerd dat de relaties tussen de ondersteunende processen niet werden benut. Zo werden de ondersteunende processen gestart ongeacht de status van de “Do”-fase, waardoor verificatie met een gereed product niet in alle gevallen mogelijk was. Het toetsen van het product zal verder worden toegelicht in hoofdstuk acht.

6.2.4 Act De “Act” fase vertegenwoordigd het oplossen van de problemen geconstateerd in de “Check”-fase. Concreet komt dit overeen met het oplossen van de manco’s, aangetroffen gedurende de verificatie, als onderdeel van de ondersteunende processen bij Hurks bouw. Op het observatieproject zijn de ingrijpende manco’s welke uitgebreide bijsturing vereisten en voortvloeiende kosten voor de veroorzakende partijen met zich meebrachten vastgelegd in (interne) aanpassingsbrieven. Uit de observaties is gebleken het oplossen van deze manco’s langer duurde dan gepland. Het bewaken van het proces zal verder toegelicht worden in hoofdstuk zeven.


40

6.3 Informatie overdracht

In de voorgaande paragrafen is besproken welke documenten betrokken zijn bij kwaliteitsborging en welke informatie overgedragen dient te worden naar de opdrachtgever om de kwaliteit aan te tonen. De wijze waarop deze informatie dient te worden overgedragen is echter nog niet toegelicht. Overdracht van informatie is een wijze van communicatie. Communicatie wordt volgens Laswell (1948) gedefinieerd Communicator als een samenvoeging van een communicator, een boodschap, een medium en een publiek, met een impact + tot gevolg. Dit model is schematisch weergegeven in afbeelding 6-4. Het model van Shannon en Weaver (1949) Boodschap voegt hier aan toe, dat voordat een boodschap middels = + Impact het medium het publiek bereik er altijd een zogenaamde verstoring optreed, waardoor de boodschap anders aan Medium kan komen dan bedoeld door de communicator. Dat wil + zeggen dat de verzonden boodschap door de ontvanger anders geïnterpreteerd kan worden dan oorspronkelijk de Publiek intentie was. Deze verstoring is als een wolk om het medium weergegeven in afbeelding 6-5. Afbeelding 6-5: Laswell’s communicatiemodel en Op het observatieproject is door de afstudeerder verstoring op basis van Shannon en Weaver. geconstateerd dat er door Hurks bouw gebruik gemaakt wordt van verschillende media om een boodschap over te dragen naar een publiek, waaronder documenten op papier en communicatie via e-mail en telefoon. Tujetsch (2015) classificeert de data afkomstig uit deze vormen van communicatie als ongestructureerde data en stelt dat een bedrijf moet nastreven om ongestructureerde data om te zetten in gestructureerde data. Onder gestructureerde data wordt data verstaan welke is ondergebracht in genaamde kolommen en rijen welke automatisch verwerkt kan worden door een instrument. Als voorbeeld wordt een tekeningen kast genoemd waar vakken gelabeld zijn. Hurks bouw heeft de ambitie om steeds minder gebruik te maken van tekeningen op papier en deze tekeningen kasten. In plaats daarvan verplaatst Hurks bouw alle data naar een document management systeem. Dit wordt ondersteund door het VISIEdocument (2012) van Bouwend Nederland, waarin wordt gesteld dat de samenleving digitaliseert en zich verplaats naar het internet. Bouwend Nederland stelt dat ook de bouwen infra bedrijven deze veranderingen doorlopen en dat ICT de drager wordt van informatie.


41

6.3.1 Document Management Systeem als communicatie medium Hurks bouw maakt op alle lopende bouwprojecten gebruik van een document management systeem, echter worden deze systemen met name in de werkvoorbereiding gebruikt en vinden zij hun weg nog niet tot en met de uitvoering. Bij de lopende bouwprojecten van Hurks bouw worden de volgende document management systemen gebruikt: Reinier de Graaf Gasthuis - File2Share TNW Zuid - Docstream Royal Cosun - Docstream RIVM - Sharepoint Shell Amsterdam - Docstream Shell Den Haag - Docstream Het blijkt dat Docstream momenteel het meest gebruikte document management systeem is binnen Hurks bouw. Op het observatieproject is geconstateerd dat File2Share niet aansluit bij digitale kwaliteitsborging, uit het bovenstaande overzicht valt op te maken dat dit document management systeem niet meer gebruikt wordt bij andere projecten en er gebruik gemaakt wordt van systemen welke beter aansluiten bij digitale kwaliteitsborging. Docstream en Sharepoint blijken namelijk ondersteuning te bieden voor benadering via het web en mobiele applicaties.

6.3.2 Instrument voor kwaliteitsborging als communicatie medium Het toetsen van het gerealiseerde product aan de gestelde eisen is op het observatieproject uitgevoerd middels een instrument voor kwaliteitsborging in de vorm van een mobiele applicatie. Dit instrument voor kwaliteitsborging werd gebruikt om vastgestelde restpunten te notuleren en verspreiden. Bij een dergelijke implementatie dient het instrument voor kwaliteitsborging als medium om de restpunten te communiceren naar het publiek, de onderaannemers. Gedurende de observaties is gebleken dat in de toegepaste implementatie van een instrument voor kwaliteitsborging diverse knelpunten optreden in de communicatie. Deze knelpunten kunnen benoemd worden als de storing, zoals gedefinieerd door Shannon en Weaver (1949). In de toegepaste implementatie werden de restpuntenlijsten verstrekt aan de onderaannemers niet opgeslagen. Deze zijn reproduceerbaar door de uitvoerder van Hurks bouw, maar niet inzichtelijk voor andere partijen. Bij het aantoonbaar en verifieerbaar documenteren voor de opdrachtgever is het juist van belang dat een opdrachtgever hier inzicht in heeft. Tevens was het bij het toegepaste instrument niet mogelijk om relaties te leggen tussen de documenten uit de verschillende fases van de Kwaliteitscirkel van Deming.


42

6.4 Conclusie

Aantonen van de kwaliteit draait om het wekken van het vertrouwen bij de opdrachtgever, op basis van de documentatie van het doorlopen proces, dat hetgeen wat gemaakt is voldoet aan de door hem gestelde eisen. Uit onderzoek is gebleken dat er twee normen van toepassing zijn op kwaliteitsborging, ISO 9001 en ISO 9004, waarvan ISO 9001 de grootste bekendheid geniet omdat hier ook een certificering aan vast hangt, maar waarvan ISO 9004 de meeste inhoudelijke informatie bevat. Hieruit is gebleken dat de processen bij kwaliteitsborging dienen te worden geschouwd als een systeem met onderlinge relaties en waarbij de Kwaliteitscirkel van Deming dient te worden doorlopen. Het doorlopen van de fasen Plan, Do, Check en Act dient concreet een meetbaar te worden gedocumenteerd en deze informatie dient inzichtelijk gemaakt te worden voor de opdrachtgever. Volgens Tujetsch (2015), heeft het de voorkeur om deze informatie middels een gestructureerd medium te delen. Hurks bouw maakt reeds gebruik van gestructureerde media in de vorm van een document management systeem en een instrument voor kwaliteitsborging. Echter is gedurende de observaties geconcludeerd dat het document management systeem niet op uitvoeringsniveau wordt gebruikt en dat het toegepaste instrument voor kwaliteitsborging niet inzichtelijk was voor de opdrachtgever.

6.4.1 Eisen en Wensen voor aantonen van kwaliteit Op basis van de geconstateerde knelpunten en het uitgevoerde onderzoek kan het volgende aandeel aan Programma van Eisen en Wensen voor het aantonen van de kwaliteit worden opgesteld, bij ieder van deze eisen en wensen is aangegeven welke knelpunten uit de Porras (paragraaf 5.1) hiermee aangepakt worden en op welke fase uit de Kwaliteitscirkel van Deming ze betrekking hebben: Knelpunten Eis (e) / Wens (w)

Codering

Deming

e1

Alle

e2

Alle

e3

Plan

w1

Alle

Aantonen van de kwaliteit B, C 13, 14 6, 27

A, 2, 9

Kwaliteitsborging dien concreet en meetbaar gedocumenteerd te worden. De entiteiten betrokken bij kwaliteitsborging dienen beschouwd te worden als een netwerk met volgorde en interactie. Informatie dient zo veel mogelijk gestructureerd te worden en overgedragen middels een medium waarbij informatie is ondergebracht in rijen en kolommen zodat verwerking geautomatiseerd kan worden. Indien mogelijk dient het instrument en de wijze waarop de kwaliteit van het geleverde product aangetoond wordt aan de opdrachtgever, Hurks bouw een onderscheidend vermogen te bieden in de markt.

Uit het onderzoek naar de verhoogde werkdruk op het observatieproject was naar voren gekomen dat rapportages maken en verantwoording afleggen een te groot beslag legt op de tijd van de uitvoerders. Eis drie speelt hier op in door informatie zo veel mogelijk gestructureerd over te dragen en geautomatiseerde verwerking mogelijk te maken.


43


44

7 Bewaken van het uitvoeringsproces Verificatie en validatie zijn activiteiten welke opgenomen dienen te worden in het uitvoeringsproces. Deze activiteiten behoren tot de ondersteunende processen, zoals reeds gedefinieerd gedurende de observaties. Verificatie en validatie kan echter alleen plaatsvinden op een gereed product. Zodoende dient het primaire proces bewaakt te worden zodat ondersteunende processen conform de planning kunnen worden uitgevoerd. Vervolgens dienen de ondersteunende processen bewaakt te worden om te zorgen dat deze zoals gewenst verlopen. Op het observatieproject Reinier de Graaf Gasthuis zijn de volgende knelpunten met betrekking tot het bewaken van het proces aan het licht gekomen (Porras Stroom Analyse, paragraaf 5.1): Knelpunten A


C


2


4


5


6


9


10


11

Opmerkingen op concept werktekeningen zijn niet verwerkt

12


14


15


17


18


19


21


22


26


27

Hoge werkdruk

28


Daarnaast zijn de volgende oorzaken van verhoogde werkdruk gevonden met een relatie tot het bewaken van het proces (paragraaf 3.3): Bewaken Mensen moeten in hun werk erg veel dingen tegelijk onthouden Mensen moeten op veel dingen tegelijk letten tijdens het werk Ons type werk verlangt dat we er de aandacht bij houden Om deadlines te halen is haastwerk nodig Werknemers hebben onvoldoende tijd om de kwaliteit van het werk te evalueren en zonodig bij te sturen


45

7.1 Te bewaken processen

De Kwaliteitscirkel van Deming omschrijft een cyclisch proces van ontwerpen, uitvoeren, controleren en bijstellen van de kwaliteit, ook wel plan, do, check, act genoemd (Afbeelding 6-3). Concreet kunnend de volgende relaties worden gelegd tussen de Kwaliteitscirkel van Deming en het afbouwproces van Hurks bouw op het observatieproject. Fase

Onderdeel

Plan

Vertalen van kwaliteitseisen naar planningen, werktekeningen en werkplannen

Do

Uitvoeren van de planning, werktekeningen en werkplan

Check

Verificatie en Validatie van het product met de planningen, werktekeningen en werkplannen

Act

Bijsturen van de kwaliteit op basis van planning, werktekeningen en werkplannen

Pl

it

kw

kw

n

al

le

ite

ta

an

r Ve

Ac t

ISO 9004 schrijft voor dat de processen uit deze fasen als een integraal systeem dienen te worden behandeld met onderlinge interactie. Iedere interactie vertegenwoordigt een te bewaken proces. Deze processen zijn visueel weergegeven in afbeelding 7-1.

n

se

ei

Bi js

its

tu

ite

re n

al

Werktekening

Werkplan

tie

st el

ca

de

ifi

pl

r Ve

an

ne

n

Planning

Do

itv oe U

ie

at

id

re n

l Va

op ge

en ck

he

C

Te bewaken Afbeelding 7-1: Interactie tussen proces van Kwaliteitscirkel van Deming.


46

Dit resulteert in de volgende te bewaken onderdelen: Fase

Onderdeel

Plan

Vertalen van de kwaliteitseisen naar de planningen

Plan

Vertalen van de kwaliteitseisen naar de werktekeningen

Plan

Vertalen van de kwaliteitseisen naar de werkplannen

Do

Uitvoeren van de planningen

Do

Uitvoeren van de werkplannen

Do

Uitvoeren van de werktekeningen

Check

Verifiëren van het proces met de planning

Check

Verifiëren van het product met de werktekeningen

Check

Verifiëren van het product en proces met de werkplannen

Act

Bijsturen van de kwaliteit op basis van planning

Act

Bijsturen van de kwaliteit op basis van werktekeningen

Act

Bijsturen van de kwaliteit op basis van werkplannen

7.2 Verantwoordelijke voor procesbewaking

In de voorgaande paragraaf zijn de te bewaken processen binnen kwaliteitsborging gespecificeerd. Dit overzicht kan worden uitgebreid met de personen verantwoordelijk voor procesbewaking, zoals te zien in onderstaand overzicht. Fase

Onderdeel

Verantwoordelijke procesbewaking

Plan

Vertalen van de kwaliteitseisen naar de planningen

Projectleider

Plan

Vertalen van de kwaliteitseisen naar de werktekeningen

Projectleider

Plan

Vertalen van de kwaliteitseisen naar de werkplannen

Projectleider

Do


Uitvoerder

Do


Uitvoerder

Do


Uitvoerder

Check

Verifiëren van het proces met de planning

Uitvoerder

Check

Verifiëren van het product met de werktekeningen

Uitvoerder

Check

Verifiëren van het product en proces met de werkplannen Uitvoerder

Act


Uitvoerder

Act

Bijsturen van de kwaliteit op basis van werktekeningen

Uitvoerder

Act

Bijsturen van de kwaliteit op basis van werkplannen

Uitvoerder

Het blijkt dat in de “Plan”-fase de projectleider de verantwoordelijkheid voor de procesbewaking heeft, maar dat deze in alle daarop volgende fasen bij de uitvoerder ligt. 


47

7.3 Methode van procesbewaking

In de voorgaande paragrafen zijn de te bewaken processen gedefinieerd en zijn de verantwoordelijke personen vastgesteld. Dit overzicht kan uitgebreid worden met de gebruikte methode voor procesbewaking. Daarmee wordt bedoelt welke procedure er wordt gehanteerd om het proces te bewaken. Dit is te zien in onderstaand overzicht. Fase Plan Plan Plan

Onderdeel Vertalen van de kwaliteitseisen naar de planningen Vertalen van de kwaliteitseisen naar de werktekeningen Vertalen van de kwaliteitseisen naar de werkplannen

Verantwoordelijke Methode procesbewaking Projectleider

Werkvoorbereiders-overleg

Projectleider


Projectleider


Do


Uitvoerder

Observaties

Do


Uitvoerder

Observaties

Do


Uitvoerder

Observaties

Check Verifiëren van het proces met de planning

Uitvoerder

Standopname

Check Verifiëren van het product met de werktekeningen Uitvoerder

Check

Verifiëren van het product en proces met de werkplannen

Uitvoerder

Act


Uitvoerder

Act Act

Bijsturen van de kwaliteit op basis van werktekeningen Bijsturen van de kwaliteit op basis van werkplannen

Uitvoerder Uitvoerder

Sluitbrief Start rasterwerk brief Sluitprocedure plafond Oplevering Standopname Sluitbrief Start rasterwerk brief Sluitprocedure plafond Oplevering Detailplanning (Interne) aanpassingsbrieven (Interne) aanpassingsbrieven

Het blijkt dat door de uitvoerder diverse verschillende methodieken worden gebruikt om procesbewaking uit te voeren en vast te leggen. In de “Do”-fase bestaat dit uitsluitend uit observaties, in de “Check”-fase worden hier processen voor ingericht welke gedurende de observaties gedefinieerd zijn als ondersteunende processen. De sluitbrief, start rasterwerk brief, sluitprocedure voor het plafond en de oplevering zijn reeds besproken in hoofdstuk twee en daar zijn ook de bijbehorende documenten weergegeven. De standopname, detailplanning en (interne) aanpassingsbrieven zijn echter nog niet besproken.


48

7.3.1 Standopname De standopname is een procedure gehanteerd door Hurks bouw waarbij de uitvoerders iedere vrijdag een zogenaamde standlijn op de gehanteerde planning zetten, waarmee zij visueel aangeven hoe de uitgevoerde activiteiten zich verhouden tot de geplande activiteiten. Daarnaast wordt een standopname formulier gehanteerd waarop de huidige stand numeriek wordt ingevuld, zoals te zien in afbeelding 7-2. De relaties tussen deze standopname, de planning en de overige processen van kwaliteitsborging worden echter niet benut. Bijvoorbeeld het aftekenen van een sluitbrief is in feite een standopname, het aantal afgetekend sluitbrieven zou immers uitgezet kunnen worden ten opzichte van de planning om zou een stand te bepalen. Voorheen is dit echter volledig separaat uitgevoerd.

Afbeelding 7-2: Standopname formulier. K.J. van Tartwijk - Eindrapport - 3 juli 2015

49

7.3.2 Detailplanning Wanneer in de “Check”-fase afwijkingen zijn geconstateerd ten opzichte van de “Plan”-fase dient hierop gereageerd te worden in de “Act”-fase. Onbewust deed Hurks bouw dit al door het maken van detailplanningen, echter werden deze detailplanningen in de procesbewaking niet gerelateerd aan de afbouwplanning. Activiteiten op de detailplanningen corresponderen immers met activiteiten op de afbouwplanning, zodoende zou het bepalen van de stand op een detailplanningen rechtstreeks moeten corresponderen met een stand op de afbouwplanning. Deze planningen werden voorheen echter separaat behandeld. Een voorbeeld van een detailplanning is weergegeven in afbeelding 7-3.

Afbeelding 7-3: Detailplanning afhandelen restpunten.


50

7.3.3 (Interne) aanpassingsbrieven Wanneer in de “Check”-fase afwijkingen zijn geconstateerd ten opzichte van de “Plan”-fase dient hierop gereageerd te worden in de “Act”-fase. Onbewust deed Hurks bouw dit al door het maken mutaties in de vorm van (interne) aanpassingsbrieven. Deze aanpassingsbrieven zijn documenten waarin Hurks bouw een wijziging beschrijft ten opzichte van het bestek (aanpassingsbrief) of ten opzichte van de werktekeningen en werkplannen (interne aanpassingsbrief). Dit zijn echter losstaande documenten, welke niet toegevoegd worden aan de bestaande planningen, werktekeningen en werkplannen. Gedurende de observaties is dan ook geconstateerd dat de uitvoerders van Hurks bouw geen duidelijk beeld hebben van de bestaande (interne) aanpassingsbrieven en dat de bewaking van deze procedures niet toereikend was. Echter beschrijft iedere (interne) aanpassingsbrief wel degelijk een wijziging ten opzichte van de planning, werktekeningen en/of werkplannen. Zodoende heeft iedere (interne) aanpassingsbrief een relatie met andere documenten op basis van tijd, locatie of methodiek. Een voorbeeld van een aanpassingsbrief is weergegeven in afbeelding 7-4.

Bijlage

Afbeelding 7-4: Aanpassingsbrief 188.


51

7.4 Conclusie

Verificatie en validatie zijn activiteiten welke opgenomen dienen te worden in het uitvoeringsproces. Deze activiteiten behoren tot de ondersteunende processen, zoals reeds gedefinieerd gedurende de observaties. Verificatie en validatie kan echter alleen plaatsvinden op een gereed product. Zodoende dient het primaire proces bewaakt te worden zodat ondersteunende processen conform de planning kunnen worden uitgevoerd. Vervolgens dienen de ondersteunende processen bewaakt te worden om te zorgen dat deze zoals gewenst verlopen. ISO 9004 schrijft voor dat de processen uit deze fasen als een integraal systeem dienen te worden behandeld met onderlinge interactie. Iedere interactie vertegenwoordigt een te bewaken proces. Er blijken twaalf te bewaken processen te zijn in de afbouwfase bij Hurks bouw, waarbij de fasen Plan, Do, Check en Act allen doorlopen worden doormiddel van interactie met planningen, werktekeningen en werkplannen. Om deze processen te bewaken wordt gebruik gemaakt van een werkvoorbereiders-overleg, standopname formulieren, sluitbrieven, start rasterwerk brieven, een sluitprocedure voor het plafond en de oplevering. Dit geheel blijkt een systeem te zijn met onderlinge interactie, waarbij alle procesbewaking samenkomt in een standopname welke een wekelijks overzicht waarin de stand van zaken wordt weergegeven. Deze interactie is tot op heden echter niet benut door Hurks bouw.

7.4.1 Eisen en Wensen voor bewaken van het proces Op basis van de geconstateerde knelpunten en het uitgevoerde onderzoek kan het volgende aandeel aan Programma van Eisen en Wensen voor het bewaken van het proces worden opgesteld, bij ieder van deze eisen en wensen is aangegeven welke knelpunten uit de Porras (paragraaf 5.1) hiermee aangepakt worden en op welke fase uit de Kwaliteitscirkel van Deming ze betrekking hebben: Knelpunten Eis (e) / Wens (w)

Codering

Deming

e4

Check

Bewaken van het proces C, 4, 10, 14, Kwaliteitsborging dient uitgevoerd te worden als een integraal systeem 15, 17, 19, met interacties waarbij alle toegepaste methodieken rechtstreeks 21, 22, 27 moeten resulteren in een standopname. 6, 18, 26

Kwaliteitsborging dient een continue proces te zijn.

e5

Do & Check

2, 5, 9, 12

Werktekeningen en werkplannen dienen gerelateerd te worden aan de planning, waarbij de juiste documenten gekoppeld worden aan de corresponderende activiteiten.

e6

Do & Check

De onderstaande knelpunten zijn niet verwerkt tot eisen en wensen voor het bewaken van het proces omdat het incidentele knelpunten betreft welke niet gerelateerd zijn aan de methodiek of het instrument maar aan mentaliteit en/of een menselijke fout. Knelpunten 11

Opmerkingen op concept werktekeningen zijn niet verwerkt

28


Uit het onderzoek naar de verhoogde werkdruk op het observatieproject was naar voren gekomen dat de mentale belasting op de uitvoerders urgent aangepakte diende te worden. Door een integraal systeem voor kwaliteitsborging te hanteren is het mogelijk de verschillende processen overzichtelijk te maken voor de uitvoerders en een bijdrage te leveren aan het verlichten van de mentale belasting.


52

8 Instrumenten voor toetsing van het product Verificatie en validatie van het gerealiseerde product met het gevraagde product kan bereikt worden door het gerealiseerde product te toetsen aan het gevraagde product. Het gevraagde product van de opdrachtgever wordt door de aannemer voorafgaand aan de uitvoering vertaald naar werktekeningen en planningen, deze vertegenwoordigen het ontwerp. Door overeenstemming te bereiken over deze documenten en deze vervolgens te toetsen aan het gerealiseerd product kan verificatie en validatie worden uitgevoerd. Op het observatieproject Reinier de Graaf Gasthuis zijn de volgende knelpunten met betrekking tot het toetsen van het product aan het licht gekomen (Porras Stroom Analyse, paragraaf 5.1): Knelpunten A


C


D

Er is geen bedrijfsbrede standaard voor digitale hulpmiddelen en software

E

Hurks bouw is zich niet bewust van de mogelijkheden en beperkingen van digitale hulpmiddelen

2


6


8


9


14


16


20


23


24


25

Implementatie van digitale kwaliteitscontrole verloopt moeizaam

27

Hoge werkdruk

Daarnaast zijn de volgende oorzaken van verhoogde werkdruk gevonden met een relatie tot het toetsen van het product (paragraaf 3.3): Toetsen Automatiseringssystemen worden overbelast Veel mensen hebben moeite om nieuwe technologische ontwikkelingen in het werk bij te houden Door automatisering is het werk kwetsbaarder geworden. Computerstoringen leggen het hele proces stil


53

8.1 Verificatie door toetsing

Gedurende de observaties op het nieuwbouwproject Reinier de Graaf Gasthuis is geconstateerd dat ieder ondersteunend proces een toetsingsmoment bevat waarbij de tussenresultaten geverifieerd dienen te worden met de door de opdrachtgever gestelde eisen. Deze ondersteunende processen zijn opgenomen in de afbouwplanning en inherent daaraan zijn dus ook de toetsingsmomenten opgenomen in deze planning. Het betreft in alle gevallen een verificatie van het gerealiseerd product met de door de opdrachtgever geaccordeerde werktekeningen. Hurks bouw heeft zich voorgenomen deze toetsing digitaal uit te voeren middels een instrument in de vorm van een tablet applicatie. Gedurende de observaties is geconstateerd dat Hurks bouw met een Android tablet niet de gewenste resultaten kon behalen wat betreft digitale kwaliteitsborging vanwege het gebrek aan geschikte applicaties. Hurks bouw heeft daarom gaandeweg het project de overstap gemaakt op iPad’s, waarbij zij de volgende eisen hebben gesteld aan de benodigde applicatie. Eis: Het plaatsen van opmerkingen op een werktekening. Eis: Het koppelen van een contactpersoon aan een opmerking. Eis: De mogelijkheid tot het toevoegen van een foto aan een opmerking. Eis: De mogelijkheid tot het uitprinten van een restpuntenlijst. Op basis van deze eisen is toen gekozen voor Siteworks, een iPad applicatie voor het plaatsen van opmerkingen op een werktekening en het generen van restpuntenlijsten. Er zijn door de afstudeerder diverse knelpunten aangetroffen met betrekking tot het gebruik van Siteworks en de implementatie van digitale kwaliteitsborging op het project Reinier de Graaf Gasthuis. De knelpunten aangetroffen gedurende de observaties met betrekking tot het toetsingsinstrument waren: Knelpunt: Het oplossen van problematieke activiteiten wordt niet gecommuniceerd. Knelpunt: Problemen in uitvoeringsvolgorde worden niet gecommuniceerd. Knelpunt: Onderlinge communicatie verloopt niet zoals gewenst door de bouwcombinatie. Knelpunt: Sluitbrieven blijven liggen of raken zoek. Knelpunt: Tussenkomst van een gebruiker noodzakelijk voor documenten synchronisatie. Knelpunt: Er ontstaan “conflicted copies” op Dropbox door twee-weg synchronisatie. Knelpunt: Windows gebruiksprofielen van de uitvoerders worden zeer groot door Dropbox. Knelpunt: Restpuntenlijst niet per contactpersoon te verspreiden met Siteworks. Knelpunt: De configuratie van Siteworks kan niet worden gewijzigd zonder gevolgen voor voorgaande opnames. Knelpunt: Het samenvoegen van Siteworks configuratie-bestanden is niet mogelijk. Knelpunt: De standaard naamgeving van Siteworks rapporten bevat niet door Microsoft Windows ondersteunde leestekens. Knelpunt: Siteworks rapporten worden te groot voor een e-mail bijlage. Knelpunt: Observaties in Siteworks hebben een absolute locatie op de onderlegger. Knelpunt: Meerdere documenten gelijktijdig bekijken werkt niet op de gewenste manier. Knelpunt: De gebruikte applicaties ondersteunen geen koppelingen tussen tekeningen. Knelpunt: (Interne) aanpassingsbrieven niet op tekening zichtbaar bij kwaliteitscontroles. Knelpunt: Het is niet mogelijk ter plaatsen vast te stellen of er een aanpassingsbrief aanwezig is voor geconstateerde werkzaamheden. Knelpunt: De hoeveelheid interne aanpassingsbrieven is niet meer beheersbaar. Knelpunt: Uitvoerders van Hurks hebben moeite met het leren omgaan met tablets. Knelpunt: Het aantal opname applicaties voor Android is beperkter dan voor iOS. Knelpunt: PDF Rapporten verstuurd vanuit Siteworks blijken soms beschadigd aan te komen. Knelpunt: Siteworks functioneert niet meer na iOS update. Knelpunt: Op termijn uit te voeren (interne) aanpassingsbrieven worden vergeten. Knelpunt: (Interne) aanpassingsbrieven worden als excuus gebruikt voor stagnatie op de planning.


54

De afstudeerder heeft evaluatie gesprekken gevoerd met de gebruikers van Siteworks binnen Hurks bouw. Uit deze evaluaties zijn de volgende aandachtspunten voor een toetsingsinstrument naar voren gekomen: Evaluatie: Wanneer er veel observaties dicht bij elkaar staan, overlappen deze elkaar in het rapport en zijn de nummers niet meer leesbaar. Evaluatie: Hurks bouw wil de layout van het voorblad van een restpuntenlijst aanpassen. Dit is niet mogelijk in Siteworks en doet dit daarom handmatig middels BlueBeam Revu. Evaluatie: Hurks bouw wil checklists kunnen doorlopen in het systeem voor kwaliteitsborging. Bijvoorbeeld voor veiligheidsrondgangen en bouwplaats inspecties. Evaluatie: Hurks bouw stelt dat de handelingssnelheid van PDF documenten van belang is voor het gebruik van digitale kwaliteitsborging. Evaluatie: Hurks bouw stelt een output naar zowel Excel als PDF gewenst is. Evaluatie: Hurks bouw wil standaard vaststellingen kunnen configureren. Evaluatie: Hurks bouw wil vaststellingen kunnen kopiëren en plakken. Evaluatie: Hurks bouw wil reeds gemaakte en opgeslagen foto’s kunnen toevoegen aan vaststellingen. Evaluatie: Hurks bouw wil de mogelijkheid om fragmenten van tekeningen als onderlegger te gebruiken. Evaluatie: Hurks bouw wil aantekeningen kunnen maken op foto’s bij vaststellingen. Evaluatie: Hurks bouw wil ook vaststellingen zonder actiehouder kunnen toevoegen. Op basis van de aangetroffen knelpunten uit de observaties en aandachtspunten uit de evaluaties kan gesteld worden dat er gezocht dient te worden naar een alternatieve applicatie voor de toetsing van het gerealiseerd product. Hurks bouw heeft sinds kort een werkgroep bouwplaats innovatie waarin is gesteld dat de keuze voor een standaard applicatie mogelijk is wanneer deze voldoet aan alle eisen, maar het ontwikkelen van een eigen applicatie niet uitgesloten is wanneer deze Hurks bouw tevens een onderscheidend vermogen kan bieden in de markt. Dit sluit tevens aan op knelpunt A geformuleerd naar aanleiding van de uitgevoerde observaties en de literatuurstudie waarin wordt gesteld dat de huidige implementatie van digitale kwaliteitsborging Hurks bouw niet het gewenste onderscheidend vermogen bied.

8.2 Zoektermen toetsingsinstrumenten

Bij de inventarisatie van de diverse hulpmiddelen beschikbaar voor digitale kwaliteitscontrole is gebruik gemaakt van Google als zoekmachine en de Appstore (iOS) en Playstore (Android) van Apple en Google. Deze twee applicatie winkels dekken samen 96,1% van de smartphone markt en 95,2% van de tablet markt (IDC, 2014) en geven zodoende een betrouwbaar beeld van de beschikbare applicaties voor een overgrote meerderheid van de markt. Er zijn op dit moment wereldwijd 8,7 miljoen ontwikkelaars van mobiele applicaties (Evans Data Corporation, 2014), waarvan slechts 21,9% afkomstig uit West-Europa (Vision Mobiele, 2014). Aangezien het aantal Nederlandstalige applicaties maar een klein deel van de totale markt betreft, worden ook engelstalige zoektermen gebruikt. De gebruikte zoektermen zijn: Kwaliteitscontrole (App), Kwaliteitsborging (App), Digitale kwaliteitscontrole (App), (Digitaal) opleveren (App), Bouwplaats (App), Snag (App), Construction (App), Site inspection (App), Bouw Inspectie (App). Op basis van de bovenstaande zoektermen zijn de volgende hulpmiddelen gevonden: Aconex Field, Archipad, BIM 360 Field, Bluebeam Revu, Dalux Field, ED Controls, GoReport, iSnag, BouwKwaliteit, Newforma, Plangrid, Siteworks, SmartUse, SnagR, Snagstream. Deze hulpmiddelen zijn uitgebreid toegelicht in bijlage C. De afstudeerder heeft waar mogelijk deze applicaties gebruikt om zo een objectief beeld te vormen over deze applicaties. Deze applicaties zullen in een matrix uiteengezet worden tegen de aangetroffen knelpunten en er zal beoordeeld worden of zij volledig, gedeeltelijk of geen oplossing bieden voor deze knelpunten. Applicaties welke niet door de afstudeerder getest konden worden, worden uitgesloten in deze matrix, omdat informatie vanuit de ontwikkelaar geen objectief beeld geeft over de applicatie. Deze matrix is terug te vinden in bijlage C.


55

8.3 Conclusie

Verificatie en validatie van het gerealiseerde product met het gevraagde product kan bereikt worden door het gerealiseerde product te toetsen aan het gevraagde product. Het gevraagde product van de opdrachtgever wordt door de aannemer voorafgaand aan de uitvoering vertaald naar werktekeningen en planningen, deze vertegenwoordigen het ontwerp. Door overeenstemming te bereiken over deze documenten en deze vervolgens te toetsen aan het gerealiseerd product kan verificatie en validatie worden uitgevoerd. ISO 9004 schrijft voor dat de processen betrokken bij kwaliteitsborging als een integraal systeem dienen te worden behandeld met onderlinge interactie. De fasen Plan, Do, Check en Act van de Kwaliteitscirkel van Deming blijken allen doorlopen worden doormiddel van interactie met planningen, werktekeningen en werkplannen. Toetsen van het product komt voornamelijk voor in de “Check”-fase, maar de resultaten uit deze fasen dienen op hun beurt als input voor de “Act”-fase. In dit hoofdstuk zijn diverse toetsingsinstrumenten onderzocht en vergeleken. Uit deze vergelijking is gebleken dat er diverse instrumenten zijn die een oplossing bieden voor het grootste deel van de knelpunten en aandachtspunten uit de observaties en evaluaties, echter zijn er geen instrumenten welke een integratie ondersteunen tussen de diverse processen uit de Kwaliteitscirkel van Deming of een integratie met de planning zoals geformuleerd in hoofdstuk zeven.

8.3.1 Eisen en Wensen voor het toetsen van het product Op basis van de geconstateerde knelpunten en het uitgevoerde onderzoek kan het volgende aandeel aan Programma van Eisen en Wensen voor het toetsen van het product worden opgesteld, bij ieder van deze eisen en wensen is aangegeven welke knelpunten uit de Porras (paragraaf 5.1) hiermee aangepakt worden en op welke fase uit de Kwaliteitscirkel van Deming ze betrekking hebben: Knelpunten Eis (e) / Wens (w)

Codering

Deming

e7

Check

w2

Check

e8

Check

w3

Check

e9

Act

e10

Act & Plan

Toetsen van het product E, 6, 8 C, D, 2, 9, 16, 25 23, 24 27 14, 20 A

Het toegepaste instrument voor kwaliteitsborging dient een integratie met de planning te ondersteunen. Het instrument voor kwaliteitsborging dient zo veel mogelijk geschikt te zijn als bedrijfsbrede standaard voor Hurks. Continuïteit van het primaire proces dient gegarandeerd te zijn bij toepassing van een toetsingsinstrument. Waar automatisering van processen mogelijk is, dient dit zo veel mogelijk te worden toegepast. Bijsturing en controle op de gecontroleerde manco’s gedurende de toetsing dient onderdeel te zijn van het instrument voor toetsing. De opgedane kennis uit de uitgevoerde verificatie en validatie dient Hurks bouw handvatten te bieden voor continue verbetering van de kwaliteit in het primaire proces.

Uit het onderzoek naar de verhoogde werkdruk op het observatieproject was naar voren gekomen dat de uitvoerders vinden dat automatiseringssystemen worden overbelast, dat zij moeite hebben om technologische ontwikkelingen bij te houden en dat zij van mening zijn dat het werk kwetsbaar is geworden door automatisering. Bij wens twee dient daarom rekening gehouden te worden met het gebruiksgemak en bij eis acht wordt aandacht bestaat aan de continuïteit van het primaire proces. 


56

9 Programma van Eisen en Wensen In de voorgaande hoofdstukken is de doelstelling voor het afstudeertraject verder onderzocht en is informatie verkregen benodigd voor het behalen van die doelstelling. In dit hoofdstuk is het Programma van Eisen en Wensen gedefinieerd wat ten grondslag ligt aan de ontworpen oplossing. In paragraaf 9.1 zullen de resultaten van het onderzoek kort worden beschreven en in paragraaf 9.2 is het Programma van Eisen en Wensen opgesteld voor het ontwerp op basis van de deelconclusies uit de voorgaande hoofdstukken.

9.1 Resultaten onderzoek

Om digitale kwaliteitsborging succesvol te kunnen implementeren is het van belang om inzicht te verkrijgen in de eisen en wensen aan een dergelijke methodiek en het bijbehorende instrument. De knelpunten aangetroffen gedurende de observaties zijn verder onderzocht en omgezet in eisen en wensen aan een methodiek voor kwaliteitsborging alsmede het bijbehorende instrument. Aantonen van de kwaliteit draait om het wekken van het vertrouwen bij de opdrachtgever, op basis van de documentatie van het doorlopen proces, dat hetgeen wat gemaakt is voldoet aan de door hem gestelde eisen. Uit onderzoek is gebleken dat er twee normen van toepassing zijn op kwaliteitsborging, ISO 9001 en ISO 9004, waarvan ISO 9001 de grootste bekendheid geniet omdat hier ook een certificering aan vast hangt, maar waarvan ISO 9004 de meeste inhoudelijke informatie bevat. Hieruit is gebleken dat de processen bij kwaliteitsborging dienen te worden geschouwd als een systeem met onderlinge relaties en waarbij de Kwaliteitscirkel van Deming dient te worden doorlopen. Het doorlopen van de fasen Plan, Do, Check en Act dient concreet een meetbaar te worden gedocumenteerd en deze informatie dient inzichtelijk gemaakt te worden voor de opdrachtgever. Volgens Tujetsch (2015), heeft het de voorkeur om deze informatie middels een gestructureerd medium te delen. Hurks bouw maakt reeds gebruik van gestructureerde media in de vorm van een document management systeem en een instrument voor kwaliteitsborging. Echter is gedurende de observaties geconcludeerd dat het document management systeem niet op uitvoeringsniveau wordt gebruikt en dat het toegepaste instrument voor kwaliteitsborging niet inzichtelijk was voor de opdrachtgever. Verificatie en validatie zijn activiteiten welke opgenomen dienen te worden in het uitvoeringsproces. Deze activiteiten behoren tot de ondersteunende processen, zoals reeds gedefinieerd gedurende de observaties. Verificatie en validatie kan echter alleen plaatsvinden op een gereed product. Zodoende dient het primaire proces bewaakt te worden zodat ondersteunende processen conform de planning kunnen worden uitgevoerd. Vervolgens dienen de ondersteunende processen bewaakt te worden om te zorgen dat deze zoals gewenst verlopen. Er blijken twaalf te bewaken processen te zijn in de afbouwfase bij Hurks bouw, waarbij de fasen Plan, Do, Check en Act allen doorlopen worden door middel van interactie met planningen, werktekeningen en werkplannen. Om deze processen te bewaken wordt gebruik gemaakt van standopname formulieren, sluitbrieven, start rasterwerk brieven, een sluitprocedure voor het plafond en de oplevering. Dit geheel blijkt een systeem te zijn met onderlinge interactie, waarbij alle procesbewaking samenkomt in een standopname welke een wekelijks overzicht waarin de stand van zaken wordt weergegeven. Deze interactie is tot op heden echter niet benut door Hurks bouw. Verificatie en validatie van het gerealiseerde product met het gevraagde product kan bereikt worden door het gerealiseerde product te toetsen aan het gevraagde product. Er zijn diverse toetsingsinstrumenten onderzocht en vergeleken. Uit deze vergelijking is gebleken dat er diverse instrumenten zijn die een oplossing bieden voor het grootste deel van de knelpunten en aandachtspunten uit de observaties en evaluaties, echter zijn er geen instrumenten welke een integratie ondersteunen tussen de diverse processen uit de Kwaliteitscirkel van Deming of een integratie met de planning zoals geformuleerd in hoofdstuk zeven.


57

9.2 Programma van Eisen en Wensen

Op basis van de deelconclusies uit het onderzoek (paragrafen 6.4, 7.4 en 8.3) kan het volgende Programma van Eisen en Wensen worden opgesteld voor het ontwerp, bij ieder van deze eisen en wensen is aangegeven welke knelpunten uit de Porras (paragraaf 5.1) hiermee aangepakt worden en op welke fase uit de Kwaliteitscirkel van Deming ze betrekking hebben.: Codering Eis (e) / Wens (w)

Porras

Deming

Eisen e1 e2 e3

e4 e5 e6 e7 e8 e9 e10

Kwaliteitsborging dien concreet en meetbaar gedocumenteerd te B, C worden. De entiteiten betrokken bij kwaliteitsborging dienen beschouwd te 13, 14 worden als een netwerk met volgorde en interactie. Informatie dient zo veel mogelijk gestructureerd te worden en 6, 27 overgedragen middels een medium waarbij informatie is ondergebracht in rijen en kolommen zodat verwerking geautomatiseerd kan worden. Kwaliteitsborging dient uitgevoerd te worden als een integraal systeem C, 4, 10, 14, met interacties waarbij alle toegepaste methodieken rechtstreeks 15, 17, 19, 21, 22, 27 moeten resulteren in een standopname. Procesbewaking dient een continue proces te zijn. Werktekeningen en werkplannen dienen gerelateerd te worden aan de planning, waarbij de juiste documenten gekoppeld worden aan de corresponderende activiteiten. Het toegepaste instrument voor kwaliteitsborging dient een integratie met de planning te ondersteunen. Continuïteit van het primaire proces dient gegarandeerd te zijn bij toepassing van een toetsingsinstrument. Bijsturing en controle op de gecontroleerde manco’s gedurende de toetsing dient onderdeel te zijn van het instrument voor toetsing. De opgedane kennis uit de uitgevoerde verificatie en validatie dient Hurks bouw handvatten te bieden voor continue verbetering van de kwaliteit in het primaire proces.

Alle Alle Plan

Check

Do & Check

e5

2, 5, 9, 12

Do & Check

E, 6, 8

Check

23, 24

Check

14, 20

Act

A

Act & Plan

A, 2, 9

Alle

C, D, 2, 9, 16, 25

Check

27

Check

Wensen w1 w2 w3

Indien mogelijk dient het instrument en de wijze waarop de kwaliteit van het geleverde product aangetoond wordt aan de opdrachtgever, Hurks bouw een onderscheidend vermogen te bieden in de markt. Het instrument voor kwaliteitsborging dient zo veel mogelijk geschikt te zijn als bedrijfsbrede standaard voor Hurks. Waar automatisering van processen mogelijk is, dient dit zo veel mogelijk te worden toegepast.


58

10 Ontwerp van het hulpmiddel Uit het Programma van Eisen en Wensen is gebleken dat het te ontwerpen instrument voor kwaliteitsborging moet bestaan uit een systeem van relaties tussen de verschillende entiteiten en processen betrokken bij kwaliteitsborging, dit kan beschouwd worden als een relationele database. De werkvoorbereiding van Hurks bouw, de uitvoerders van Hurks bouw en de uitvoerders van de onderaannemers zullen de input leveren voor deze database. De output van deze database zal gaan naar zowel de opdrachtgever als Hurks bouw zelf. Het concept voor het ontwerp van het hulpmiddel is tweeledig. Enerzijds bestaat het uit een Black Box waarin de in- en output wordt gedefinieerd. Anderzijds bestaat het uit een concept voor de integratie van kwaliteitsborging in het primaire proces. Deze ontwerpen zullen in respectievelijk paragraaf 10.1 en 10.2 worden toegelicht. In de paragrafen 10.3 en 10.4 zal dieper ingegaan worden op de relationele database en het functioneel ontwerp voor de interactie met deze database.

10.1 Black Box

Het hulpmiddel kan het beste worden uitgelegd middels het “Black box”-principe. Het “Black box”-principe is voor het eerst beschreven door E. Cauer (1941) als zijnde een onbekend systeem met een bekende input en output. Door dit principe toe te passen op het hulpmiddel kan visueel worden weergegeven hoe deze globaal dient te functioneren. De Black Box voor het hulpmiddel is weergegeven in Afbeelding 10-1. Black Box

OUTPUT

an

Ac

Documentatie

Pl

t

INPUT

Voortgang

Standopname

Rapportage Kwaliteitsborging

Observaties

Kennis

Do

ck he

C

Afbeelding 10-1: Black box voor het hulpmiddel.

Input

De input zal bestaan uit documentatie, voortgang van de activiteiten en observaties op de bouw. Onder documentatie worden alle gegevens verstaan welke benodigd zijn voor het realiseren van het product. Dit kunnen werktekeningen, details en planningen zijn maar ook (interne) aanpassingsbrieven. Eigenlijk alle informatie welke wordt opgeslagen als document of afbeelding. Deze input zal voornamelijk geleverd worden door de werkvoorbereiding van Hurks bouw. Wanneer de activiteiten werkelijk overgaan tot uitvoering op de bouwplaats zal de voortgang van deze activiteiten worden vastgelegd en toegevoegd aan de relationele database, waardoor een overzichtelijk beeld ontstaat van de voorgang en de stand ten opzichte van de planning. Deze input zal geleverd worden door de onderaannemers en de uitvoerders van Hurks bouw.


59

Naast het vastleggen van de voortgang, zullen de uitvoerders van Hurks bouw ook de wijze van uitvoering willen vastleggen om aan te kunnen tonen dat ook de methodes worden toegepast zoals beschreven in de werkplannen om zo een sluitend verhaal te krijgen wat betreft kwaliteitsborging. Output

De output zal bestaan uit de status en voortgang van het project, diverse rapportages van kwaliteitsborging en kennis over de processen en bedrijven binnen het primaire afbouwproces. De status en voortgang van het proces is voor zowel Hurks bouw als de opdrachtgever van belang. Voor Hurks bouw is het van belang de voortgang van de diverse activiteiten te bewaken zodat er op tijd bijgestuurd kan worden wanneer er afwijkingen ten opzichte van het beoogde proces ontstaan. De opdrachtgever gebruikt deze standopname om op de hoogte te zijn van de voortgang van de bouw. Een voorspoedige voortgang zal ook zijn invloed hebben op het vertrouwen van de opdrachtgever. Een belangrijk onderdeel van kwaliteitsborging is de verificatie en validatie. De validatie vind plaats in de ontwerpfase, waarbij de tekeningen geproduceerd door de aannemer door de opdrachtgever worden getoetst aan het bestek en/of de vraagspecificatie. Verificatie zal plaatsvinden in de uitvoeringsfase. Naast de verificatie op het einde van het project, ook wel de oplevering genoemd, dient er ook verificatie van de tussenresultaten plaats te vinden. In hoofdstuk 4 van dit rapport zijn de processen, bestaande uit de sluitbrief voor de Metal Stud-wanden, de start rasterwerk brief en de sluitprocedure voor het plafond, uitvoerig beschreven. Tot slot schrijft de Kwaliteitscirkel van Deming voor dat de fases Plan, Do, Check en Act moeten leiden tot voortschrijdend inzicht en continue verbetering van het proces. Kennis over het primaire proces en de betrokken bedrijven zal dus ook een output zijn van het instrument voor digitale kwaliteitsborging.


60

10.2 Integratie van kwaliteitsborging

Tot op heden is kwaliteitsborging bij Hurks bouw behandeld als zijnde aparte ondersteunende processen als onderdeel van het primaire proces, zoals besproken in paragraaf 1.4. Dit zijn momenten waarop Hurks bouw actief alle activiteiten gaat controleren voorafgaand aan het ondersteunende proces. Dit is weergegeven in afbeelding 10-2. Ondersteunend proces Ondersteunend proces



Oplevering Sluitbrief



Afbouwfase

Opleveringsfase

(Interne) aanpassingsbrieven Afbeelding 10-2: Kwaliteitsborging in het primaire proces (zoals geobserveerd).

Gedurende de observaties op het observatieproject is echter geconstateerd dat deze vier ondersteunende processen duidelijke pieken opleverde in de werkdruk op de uitvoerders. Pieken welke Hurks bouw met de inzet van digitale kwaliteitsborging juist wilde voorkomen. De implementatie op het observatieproject heeft niet deze gewenste winst opgeleverd en er is door de afstudeerder geconstateerd dat om deze winst te behalen een verdere integratie van kwaliteitsborging in het primaire proces benodigd is zodat kwaliteitsborging een continue proces wordt in plaats van een momentopname. Daarnaast dienen (interne) aanpassingsbrieven niet langer een inbreuk te zijn op het primaire proces, maar een onderdeel van het primaire proces. Op deze manier worden de pieken glad gestreken en ontstaat een gelijkmatig verdeelde werkdruk. Dit is weergegeven in Afbeelding 10-3. WP

Sluitbrief

WP


WP


Afbouwfase

WP

Oplevering Opleveringsfase

(Interne) aanpassingsbrieven Afbeelding 10-3: Integratie van kwaliteitsborging in het primaire proces (zoals beoogd).

Concreet betekent dit dat de ondersteunende processen zijn opgeknipt en dat kwaliteitsborging nu bij iedere activiteit in het primaire proces zal worden meegenomen. Daarnaast zal ook een deel van de kwaliteitsborging verplaatst worden naar de onderaannemers van Hurks bouw. In plaats van de vier ondersteunende processen zijn er nu zogenaamde Witness Points gedefinieerd. Een Witness Points is een punt waarop verificatie van de (tussen)resultaten zal plaatsvinden, echter is dit niet langer een proces op zich, maar een punt wat gepasseerd wordt wanneer de kwaliteit van alle activiteiten voorafgaand aan het Witness Point is geborgd. Dit heeft hetzelfde resultaat als de ondersteunende processen, maar zonder de geconstateerde pieken in de werkdruk, wat betrekking heeft op het volgende hoofdknelpunt uit de Porras Stroom Analyse van paragraaf 5.1: Knelpunt 6: Werkdruk niet gelijkmatig verdeeld over het afbouwproces. K.J. van Tartwijk - Eindrapport - 3 juli 2015

61

10.3 Relationele database

In paragraaf 6.1 is ISO 9004 besproken, welke stelt dat kwaliteitsborging moet bestaan uit een systeem met relaties en interactie tussen de diverse entiteiten uit het uitvoeringsproces. In onderstaande overzicht is een verantwoording van deze entiteiten weergegeven: Activiteit

Activiteiten worden gedefinieerd als zijnde een combinatie van een proces en een locatie, met een bepaalde starten einddatum. Activiteiten vormen de bouwstenen van de afbouwplanning van Hurks bouw.

Proces

Processen vormen de basis voor de activiteiten en komen overeen met de regels uit de afbouwplanning van Hurks bouw.

Bedrijf

De bedrijven in het instrument voor digitale kwaliteitsborging komen overeen met de partijen waaraan Hurks bouw specifieke processen heeft uitbesteed, de onderaannemers.

Locatie

Een locatie in het instrument voor digitale kwaliteitsborging vertegenwoordig één zone uit het gehele project. Hurks bouw hanteert hiervoor een notering middels B.V.Z: (Bouwstroom.Verdieping.Zone)

Uitvoerder

Hurks bouw hanteert een verantwoordelijk uitvoerder per bouwstroom. Deze uitvoerders worden in het instrument gekoppeld aan de locaties, zoals afgesproken binnen de bouwcombinatie.

Witness Point

Een Witness Point vertegenwoordig een punt waarop de kwaliteit van alle voorgaande activiteiten (tot het eventuele vorige Witness Point) dient te worden aangetoond. Deze punten komen overeen met de geobserveerde ondersteunende processen.

Aanpassingsbrief

(Interne) Aanpassingsbrieven worden door Hurks bouw gehanteerd om wijzigingen ten opzichte van het bestek danwel de werkplannen te beschrijven, zoals geconstateerd op het observatieproject.

Rapportage

Rapportages zijn eventuele aanvullende documenten welke toegevoegd kunnen worden aan het instrument voor digitale kwaliteitsborging welke een (externe) toetsing beschrijven.

Document

Documenten zijn alle bestanden welke Hurks bouw hanteert om te communiceren wat er gemaakt dient te worden. Dit kunnen werktekeningen, werkplannen en/of planningen zijn.

Dit is de minimale entiteiten benodigd om het volledige uitvoeringsproces te kunnen beschrijven. Deze entiteiten vertaald in een datamodel voor een relationele database, zoals schematisch weergegeven in Afbeelding 10-4. De input en output van het instrument voor digitale kwaliteitsborging bestaat uit een vorm van interactie met deze database. Een activiteit wordt in dit datamodel beschouwd als een unieke entiteit in het afbouwproces, waaraan gegevens kunnen worden toegevoegd danwel onttrokken op basis van zowel directe als indirecte relaties. Door ook indirecte relaties te benutten wordt redundantie van gegevens voorkomen.

Witness Point

Aanpassingsbrief

Activiteit

Document

Proces

Rapportage

Locatie

Bedrijf

Uitvoerder

Afbeelding 10-4: Datamodel van het instrument voor digitale kwaliteitsborging. K.J. van Tartwijk - Eindrapport - 3 juli 2015

62

10.4 Functioneel ontwerp

In paragraaf 10.1 is gesteld dat de input en output van de relationele database worden gevormd door interactie die plaats vind met die database. Door de interactie te vertalen naar een functioneel ontwerp ontstaat een duidelijk beeld van het functioneren van het instrument voor digitale kwaliteitsborging. Dit functioneel ontwerp is weergegeven in Afbeelding 10-5.  Regel Beschrijving

Proces

Afbouwfase

Locatie

Database opbouwen

Activiteit

Documentatie uploaden

Activiteit X% Gereed

Bedrijf Bouwstroom Verdieping Zone Uitvoerder

Start Datum Tijd Eind Datum Activiteit Werktekening Detail Overig

Activiteit X% Gereed Voortgang

Activiteit uitvoeren Rapportage

Werkzaamheden gereed Activiteit X% Gereed Werkzaamheden gecontroleerd

Controle Onderaannemer Rapportage

Handtekening

Werkzaamheden gereed Activiteit X% Gereed Werkzaamheden gecontroleerd

Controle Hurks Rapportage

Handtekening

Activiteit

Activiteit gereed (Interne) Aanpassingsbrief

Bijsturen

Beschrijving

Rapportage

Filter

Dashboard

Project status

Afbeelding 10-5: Functioneel ontwerp van het instrument voor digitale kwaliteitsborging.


63


64

11 Het instrument voor digitale kwaliteitsborging In het voorgaande hoofdstuk is de input en output van het hulpmiddel besproken middels een Black Box, is de relationele database opgebouwd uit deze in- en output toegelicht en zijn deze vormen van interactie vertaald in een functioneel ontwerp. De Black Box en het functioneel ontwerp vormen samen de blauwdruk voor het instrument voor digitale kwaliteitsborging. In paragraaf 11.1 zal het instrument voor digitale kwaliteitsborging worden geïntroduceerd en in de daar op volgende paragrafen zullen de mogelijkheden van het instrument uitvoerig worden besproken.

11.1 Introductie

Afbeelding 11-1: Het instrument voor kwaliteitsborging, beschikbaar op diverse platformen en apparaten.

Het instrument voor digitale kwaliteitsborging, verbind alle verschillende entiteiten binnen de primaireen ondersteunende processen en levert door deze onderlinge connecties winst op voor Hurks bouw op het gebied van kwaliteit, tijd en kosten. Het instrument voor kwaliteitsborging vormt de schil om een relationele database, gevuld met alle informatie benodigd om kwaliteitsborging tot een succes te brengen. Het instrument voor kwaliteitsborging is opgebouwd in Mendix, een visuele ontwikkelen rapid prototypen omgeving voor het bedrijfsleven. De visuele schil van het instrument wordt door Mendix opgebouwd in HTML5 en is daarom uitermate geschikt voor hybride applicaties welke op ieder apparaat te benaderen zijn middels een passende interface. Er is gekozen voor het Mendix platform omdat de afstudeerder hiermee bekend is geworden gedurende de bijeenkomsten van de werkgroep bouwplaats innovatie van Hurks bouw. Het instrument voor kwaliteitsborging is geschikt voor zowel Hurks bouw en zijn onderaannemers, als de opdrachtgever van Hurks bouw. Ieder van deze groepen krijgen de voor hen relevantie informatie te zien op basis van de inloggegevens en het apparaat wat gebruikt wordt. Zoals reeds geïntroduceerd in hoofdstuk twee, bestaat kwaliteitsborging uit het toetsen, bewaken en aantonen van het geleverde product. Hurks bouw heeft dit begrip in de werkgroep bouwplaats innovatie samen met de afstudeerder ontleed en daarbij is geconcludeerd dat het toetsen van het product voornamelijk binnen de bouwcombinatie van toepassing is en dat voor de opdrachtgever alleen de stand van het proces en het aantonen van de kwaliteit van belang is. Zodoende is besloten dat het toetsen separaat zal worden uitgevoerd middels een aparte applicatie, welke uitgebreid zijn toegelicht in bijlage C. 


65

11.2 Mendix, Rapid App Development for the Digital Enterprise

Zoals geïntroduceerd in de vorige paragraaf is het instrument voor kwaliteitsborging gebouwd op basis van Mendix. De visie van Mendix is dat applicatie ontwikkeling vaak en langdurig proces is en dat de interpretatie van de ontwikkelaar vaak anders is dan die van de klant, waardoor applicaties niet voldoen aan de eisen van de klant. Met Mendix kan de klant direct betrokken worden bij de ontwikkeling en ziet deze al een werkend resultaat na zeer korte tijd. Mendix biedt een aantal services om dit te faciliteren, zoals een Dev Portal, App Store en de Business Modeler.

11.2.1 Dev Portal

Afbeelding 11-2: Mendix Dev Portal.

De Mendix Dev Portal (Afbeelding 11-2) dient als een platform voor de communicatie tussen de ontwikkelaar en de gebruikers van de applicatie. De gebruikers kunnen hier reacties achterlaten op de applicatie en verzoeken indienen voor nieuwe functionaliteiten of wijzigingen in de bestaande functionaliteit. Daarnaast kan de ontwikkelaar communiceren met de gebruikers en updates achter laten over de status van de ontwikkeling. Wanneer een gebruiker hier een verzoek indient voor een aanpassing van de applicatie, dan verschijnt deze automatisch in de takenlijst van de ontwikkelaar, die hier vervolgens een status aan kan geven zoals geaccepteerd, in ontwikkeling of gereed. Dit draagt bij aan een goede communicatie tussen de ontwikkelaar en de gebruiker, waardoor er passende ondersteuning kan worden geboden. Dit sluit aan op het volgende hoofdknelpunten, en daarmee ook de onderliggende knelpunten, zoals gedefinieerd in de Porras Stroom Analyse in paragraaf 5.1: Knelpunt E: Hurks bouw is zich niet bewust van de mogelijkheden en beperkingen van digitale hulpmiddelen.


66

11.2.2 Business Modeler & App Store Wanneer het concept voor de applicatie bekend is kan deze ontwikkeld worden in de Business Modeler. De App Store is onlosmakelijk verbonden aan de Business Modeler, zodoende zullen deze samen behandeld worden. De Mendix Business Modeler (Afbeelding 11-3) vormt de de ontwerp schil van de applicatie. Hier kan de relationele database worden opgebouwd en de verschillende in- en output worden gegenereerd. De Business Modeler is voor een applicatie, wat AutoCAD is voor een tekening.

Afbeelding 11-3: Mendix Business Modeler.

Daarnaast biedt Mendix een App Store (Afbeelding 11-4) waarin kant-en-klare modules kunnen worden gedownload om bepaalde functionaliteiten toe te voegen aan applicaties zonder dat deze zelf gebouwd hoeven te worden. Zo kunnen Mendix gebruikers onderling functionaliteiten delen waardoor ontwikkeling vergemakkelijkt kan worden en men het spreekwoordelijke wiel niet opnieuw uit hoeft te vinden.

Afbeelding 11-4: Mendix App Store.


67

11.2.3 Branching Mendix biedt tevens ondersteuning voor branching. Dit wil zeggen dat er bij de ontwikkeling van een applicatie verschillende aftakkingen kunnen worden gemaakt. Zo kan er bijvoorbeeld een hoofdapplicatie zijn met verschillende aftakkingen voor de diverse bedrijven binnen Hurks met kleine aanpassingen voor ieder bedrijf.

11.3 Het datamodel

Het datamodel vormt het hart van de applicatie. Het datamodel definieert de relaties tussen de verschillende entiteiten en zorgt er dus ook voor dat bepaalde gegevens van een subniveau kunnen worden verkregen. Wanneer bijvoorbeeld een proces aan een bepaald bedrijf is gekoppeld, zijn direct alle activiteiten die onder dat proces vallen ook aan het desbetreffende bedrijf gekoppeld. Het datamodel is opgesteld op basis van het ontwerp voor de relationele database zoals beschreven in paragraaf 10.3. Dit heeft geleid tot het datamodel zoals te zien in afbeelding 11-5. Hierbij valt op te merken dat er in onderstaand moet enkele directe relaties zijn gelegde ten behoeve van de functionaliteit van het instrument.

Afbeelding 11-5: Datamodel voor het instrument voor kwaliteitsborging.


68

11.4 Opbouwen van de database

De input voor de database zal geleverd worden door de werkvoorbereiding van Hurks bouw en zal bestaan uit een verzameling van entiteiten uit het primaire proces. Deze verzameling van entiteiten wordt gevormd door de betrokken bedrijven, de processen uit de planning van Hurks bouw, de uitvoerders op het project, de verdeling van het project in locaties, de activiteiten gevormd door de combinatie van een proces en een locatie en de Witness Points gevormd door een groeperingen van meerdere activiteiten op een bepaalde locaties. De werkvoorbereiders van Hurks bouw werken voornamelijk vanaf een vaste werkplek, zodoende is er gekozen om hier een desktop interface voor te ontwikkelen welke via de webbrowser benaderd kan worden, zoals te zien in afbeelding 11-6.

Afbeelding 11-5: Interface voor het vullen van de database.

Aan de linkerzijde van deze pagina is een overzicht te zien van de verschillende entiteiten welke ingevoerd moeten worden om de database te vullen. Elk van deze entiteiten vormt een link naar een overzichtpagina waar gekozen kan worden om nieuwe gegevens toe te voegen of bestaande gegevens te bewerken. In het vervolg van deze paragraaf zal iedere pagina kort worden toegelicht.


69

Bedrijven toevoegen

Afbeelding 11-6: Het toevoegen van een bedrijf aan het instrument voor kwaliteitsborging.

Bij het toevoegen van een bedrijf aan het instrument voor kwaliteitsborging dient de werkvoorbereider van Hurks bouw de volgende gegevens in te vullen: Naam: De volledige naam van het bedrijf. Omschrijving: Een omschrijving van de functie danwel werkzaamheden van het bedrijf. Een voorbeeld van het toevoegen van een bedrijf is weergegeven in afbeelding 11-6. Processen toevoegen

Afbeelding 11-7: Het toevoegen van een proces aan het instrument voor kwaliteitsborging.

Bij het toevoegen van een bedrijf aan het instrument voor kwaliteitsborging dient de werkvoorbereider van Hurks bouw de volgende gegevens in te vullen: Regel: Het regelnummer van het proces in de planning van Hurks bouw. Bedrijf: Het bedrijf verantwoordelijk voor het uitvoeren van het betreffende proces. Beschrijving: Een beschrijving van het proces op basis van de planning van Hurks bouw. Een voorbeeld van het toevoegen van een proces is weergegeven in afbeelding 11-7. 


70

Uitvoerders toevoegen

Afbeelding 11-8: Het toevoegen van uitvoerders aan het instrument voor kwaliteitsborging.

Bij het toevoegen van een uitvoerder aan het instrument voor kwaliteitsborging dient de werkvoorbereider van Hurks bouw de volgende gegevens in te vullen: Naam: De volledige naam van de uitvoerder van Hurks bouw. Voornaam: De voornaam van de uitvoerder van Hurks bouw. Tussenvoegsel: Tussenvoegsel(s) van de naam van de uitvoerder van Hurks bouw. Achternaam: De achternaam van de uitvoerder van Hurks bouw. Een voorbeeld van het toevoegen van een uitvoerder is weergegeven in afbeelding 11-8. Locaties toevoegen

Afbeelding 11-9: Het toevoegen van locaties aan het instrument voor kwaliteitsborging.

Bij het toevoegen van een locatie aan het instrument voor kwaliteitsborging dient de werkvoorbereider van Hurks bouw de volgende gegevens in te vullen: Naam: De naamgeving van de locatie. Bouwstroom: De bouwstroom waaronder de locatie valt. Verdieping: De verdieping waarop de locatie zich bevind. Zone: Het zonenummer van de locatie. Uitvoerder: Een selectie uit de eerder ingevoerde uitvoerders. Een voorbeeld van het toevoegen van een locatie is weergegeven in afbeelding 11-9. 


71

Activiteiten toevoegen

Afbeelding 11-10: Het toevoegen van activiteiten aan het instrument voor kwaliteitsborging.

Bij het toevoegen van een activiteit aan het instrument voor kwaliteitsborging dient de werkvoorbereider van Hurks bouw de volgende gegevens in te vullen: Locatie: Een selectie uit de eerder ingevoerde locaties. Proces: Een selectie uit de eerder ingevoerde processen. Start datum: De start datum van de activiteit conform de planning van Hurks bouw. Eind datum: De eind datum van de activiteit conform de planning van Hurks bouw. Een voorbeeld van het toevoegen van een activiteit is weergegeven in afbeelding 11-10. Witness Points toevoegen

Afbeelding 11-11: Het toevoegen van Witness Points aan het instrument voor kwaliteitsborging.

Bij het toevoegen van een Witness Point aan het instrument voor kwaliteitsborging dient de werkvoorbereider van Hurks bouw de volgende gegevens in te vullen: Locatie: Een selectie uit de eerder ingevoerde locaties. Stop-/Bijwoonpunt: Een keuze voor het type Witness Point. Beschrijving: Een omschrijving van het Witness Point. Activiteiten: Een selectie van activiteiten betrokken bij een Witness Point. Een voorbeeld van het toevoegen van een Witness Point is weergegeven in afbeelding 11-11. 


72

Importeren vanuit Excel

Voor de opbouw van het hulpmiddel en het begrip van de werking van de database is het goed om de gegevens handmatig in te vullen. Echter wanneer het instrument voor kwaliteitsborging geïntegreerd is in de werkmethodiek van Hurks bouw en de planning is opgebouwd conform het concept besproken in paragraaf 10.2 dan is het importeren vanuit de bestaande documenten van Hurks bouw wenselijk om tijd te besparen. Hurks bouw gebruikt Asta Powerproject als planningsprogramma. Asta Powerproject biedt de mogelijkheid om de planning te exporteren naar Excel. Mendix biedt op zijn beurt de mogelijkheid om gegevens te importeren vanuit Excel middels een module in de App Store. In deze module kan een template geconfigureerd worden om zo te bepalen welke kolommen uit het Excel bestand relateren aan de diverse entiteiten uit het instrument voor kwaliteitsborging. Op basis van dit template kunnen vervolgens de gegevens worden geïmporteerd.

11.5 Documenten toevoegen

Binnen het primaire proces worden er diverse documenten gebruikt om de uitvoerders en de onderaannemers van Hurks bouw te voorzien van de juiste informatie zodat zij weten wat er gebouwd moet worden. Dit kunnen werktekeningen en werkplannen zijn, maar ook (interne) aanpassingsbrieven en rapportages zijn documenten welke toegevoegd kunnen worden aan het instrument voor kwaliteitsborging. Binnen het instrument voor kwaliteitsborging kunnen documenten gekoppeld worden aan de activiteiten van het primaire proces. Op deze manier zijn deze documenten ook indirect gekoppeld aan een proces, een locatie en een bedrijf, waardoor het beheer en de bewaking van deze documenten wordt geoptimaliseerd. Het instrument voor kwaliteitsborging bevat een tabblad “Upload & Beheer” waar deze documenten geupload kunnen worden door de werkvoorbereiding van Hurks bouw. De werkvoorbereiding van Hurks bouw zal immers ook vrijwel al deze documenten goedkeuren en/of produceren. Er wordt eenzelfde interface gehanteerd als voor het vullen van de database, waarbij in de linker kolom een onderscheid wordt gemaakt in de soorten documenten. Document / Rapportage toevoegen

Bij het toevoegen van een document of rapportage aan het instrument voor kwaliteitsborging dient de werkvoorbereider van Hurks bouw de volgende gegevens in te vullen:

Afbeelding 11-12: Het toevoegen van document of rapportage aan het instrument voor kwaliteitsborging.

Activiteiten: Een selectie van activiteiten waar het document betrekking op heeft. Soort: Het soort document. Bestand: Een document in PDF of Office formaat. Een voorbeeld van het toevoegen van een document of rapportage is weergegeven in afbeelding 11-12. 


73

Aanpassingsbrief toevoegen

Bij het toevoegen van een (interne) aanpassingsbrief aan het instrument voor kwaliteitsborging dient de werkvoorbereider van Hurks bouw de volgende gegevens in te vullen:

Afbeelding 11-13: Het toevoegen van (interne) aanpassingsbrief aan het instrument voor kwaliteitsborging.

Activiteiten: Een selectie van activiteiten waar het document betrekking op heeft. Intern: Aanvinken of het een interne aanpassingsbrief betreft. Nummer: Het nummer van de (interne) aanpassingsbrief. Beschrijving: Een beschrijving van de (interne) aanpassingsbrief. Document datum: De datum van het document. Deadline: De deadline waarop de (interne) aanpassingsbrief moet zijn afgehandeld. Gereed: Aanvinken of de werkzaamheden reeds uitgevoerd zijn. Een voorbeeld van het toevoegen van een (interne) aanpassingsbrief is weergegeven in afbeelding 11-13. Het toevoegen van documenten aan het instrument voor kwaliteitsborging en het koppelen van deze documenten aan daadwerkelijke activiteiten in het primaire proces, verduidelijkt de relatie tussen deze documenten en de activiteiten en zorgt er tevens voor dat de uitvoerders van Hurks bouw in de bouw ten alle tijde kunnen beschikken over het juiste document, op de juiste locatie, behorende bij het juiste proces. Dit heeft betrekking op het volgende hoofdknelpunt uit de Porras Stroom Analyse van paragraaf 5.1. Knelpunt 8: File2Share past niet bij digitale kwaliteitsborging.


74

11.6 Het gereedschap van de uitvoerder

Na het vullen dan de database en het toevoegen van de documentatie is het aan de uitvoerder om het instrument in de bouw te gebruiken en de werkzaamheden te bewaken. Aangezien de uitvoerder het instrument voor kwaliteitsborging met name in de bouw zal gebruiken is voor hen een tablet interface ontworpen. Dit onderdeel van het instrument voor digitale kwaliteitsborging zal fungeren als het gereedschap van de uitvoerder waarin hij ten alle tijden de status van het project kan zien, de documentatie kan opvragen en kan notuleren hoe de voortgang van het proces verloopt. Takenlijst

Afbeelding 11-14: De takenlijst van de uitvoerder.

De takenlijst (Afbeelding 11-14) fungeert als een agenda van de uitvoerder van alle activiteiten, aanpassingsbrieven en Witness Points die op dat moment actueel zijn. Deze entiteiten worden gesorteerd op eind datum, zodat de activiteiten welke de prioriteit zouden moeten hebben ook bovenaan komen te staan. Verder worden alle entiteiten welke afgerond zijn niet langer weergegeven in de takenlijst. Door een activiteit, aanpassingsbrief of Witness Point te selecteren en op “bekijken” te drukken krijgt de uitvoerder verdere details te zien over de betreffende entiteit (Afbeelding 11-15, 11-16). Op basis van die gegevens kan hij de juiste actie ondernemen wanneer er dreigt te worden afgeweken van de planning. Daarnaast kan de uitvoerder ook zien of de kwaliteit gecontroleerd is door de onderaannemer en of hier door de onderaannemer voor getekend is. De onderaannemers van Hurks bouw zullen gebruik maken van eenzelfde interface, waarin zei de voorgang van hun werkzaamheden kunnen aangeven en kunnen ondertekenen dat zei de kwaliteit gecontroleerd hebben en deze akkoord hebben bevonden. Dit heeft betrekking op het volgende hoofdknelpunt uit de Porras Stroom Analyse van paragraaf 5.1.  Knelpunt 4: Ontoereikende procesbewaking.


75

Afbeelding 11-15: Details van een activiteit.

Afbeelding 11-16: Eindcontrole van een Witness Point.


76

Deze verschuiving van verantwoordelijkheden voor de kwaliteit naar de onderaannemer en de eindcontrole van Hurks bouw heeft betrekking op het volgende hoofdknelpunt uit de Porras Stroom analyse van paragraaf 5.1: Knelpunt C: Hurks bouw is zich niet bewust van de gevolgen van de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen.

Documentatie De documentatie welke toegevoegd is aan het instrument voor kwaliteitsborging door de werkvoorbereider, kan door de uitvoerder in de bouw worden opgevraagd. Om het juiste document gemakkelijk te bereiken kan er gefilterd worden op locatie en/of proces, zoals te zien in afbeelding 11-17. Door op de knop bekijken te drukken wordt het betreffende document geopend.

Afbeelding 11-17: Ophalen van documentatie.

Dashboard

Naast de takenlijst en het ophalen van de documentatie bevat de mobiele applicatie een derde tabblad genaamd het dashboard. Dit dashboard bevat de huidige stand van het project, gesorteerd per entiteit. Dit dashboard zal uitgebreid worden toegelicht in de volgende paragraaf, aangezien dit gelijk is aan de desktop versie. 


77

11.7 Het dashboard

Het dashboard vormt de output van het instrument voor digitale kwaliteitsborging. Dit dashboard is beschikbaar zowel op een desktop als op een tablet, aangezien dit zowel vanaf de vaste werkplek benaderd zal worden, als in de bouw of gedurende een vergadering. Het dashboard is voor zowel Hurks bouw als de opdrachtgever toegankelijk. Hurks bouw kan middels het dashboard het primaire proces op verschillende niveaus bewaken, terwijl de opdrachtgever in het dashboard de voortgang van het project kan volgens alsmede de Witness Points kan inzien waarmee de kwaliteit van het geleverde product wordt aangetoond. Startpagina

De startpagina van het dashboard bevat een aantal kengetallen betreffende de status van het gehele project.

Afbeelding 11-18: De startpagina van het dashboard.

Projectstatus: Projectstatus: Aanpassingsbrieven: Interne aanpassingsbrieven:

De voortgang van het totale primaire proces. De stand van het totale primaire proces ten opzichte van de planning. Het aantal onafgeronde aanpassingsbrieven. Het aantal onafgeronde interne aanpassingsbrieven.

Witness Points

De pagina Witness Points is waar de verificatie van de (tussen) resultaten wordt gepresenteerd aan de opdrachtgever en waar dus de aantoning van de kwaliteit van het product plaatsvind.

Afbeelding 11-18: De startpagina van het dashboard.

Locatie: De locatie waarop het Witness Point betrekking heeft. Witness Point: De beschrijving van het Witness Point. Stop-/Bijwoonpunt: Het type Witness Point. Voortgang: De totale voortgang van het Witness Point. Activiteiten: Een overzicht van de betrokken activiteiten met bijbehorende status en stand. De opdrachtgever kan op deze pagina een individuele activiteit selecteren en daar de handtekening voor verificatie van het product inzien (Afbeelding 11-19), maar ook een Witness Point selecteren en een complete rapportage van alle activiteiten inzien (Afbeelding 11-20).


78

Afbeelding 11-20: Verificatie rapport van een Witness Point.

Afbeelding 11-19: Verificatie van het product bij een enkele activiteit.

Het op deze manier documenteren van de kwaliteitsborging van de afzonderlijke activiteiten zorgt ervoor dat de verificatie van de (tussen) resultaten aantoonbaar en verifieerbaar wordt gedocumenteerd. Dit heeft betrekking op het volgende hoofdknelpunt uit de Porras Stroom Analyse van paragraaf 5.1: Knelpunt B: Kwaliteitsborging wordt door Hurks bouw niet aantoonbaar en verifieerbaar gedocumenteerd.


79

Processen

De pagina processen van het dashboard bevat een overzicht van alle ingevoerde processen. Deze pagina vertegenwoordigd de standopname zoals gebruikt bij Hurks bouw. Dit overzicht toont de actuele stand, maar het is ook mogelijk een moment opname te bewaren door dit overzicht te exporteren naar Excel.

Afbeelding 11-21: De pagina processen van het dashboard.

Regel: Het regelnummer uit de planning van Hurks bouw. Bedrijf: Het bedrijf verantwoordelijk voor het uitvoeren van het proces. Beschrijving: Een beschrijving van het proces. Start datum: De datum waarop de eerste activiteit van dit proces start. Eind datum: De datum waarop de laatste activiteit van dit proces eindigt. Percentage gereed: De voortgang van het proces, uitgedrukt in een percentage van het gehele proces. Stand: De afwijking ten opzichte van de planning. AB: Het aantal aanpassingsbrieven toegekend aan dit proces. IAB: Het aantal interne aanpassingsbrieven toegekend aan dit proces. Een overzicht van de achterliggende berekeningen is toegevoegd in bijlage D.


80

Activiteiten

De pagina activiteiten van het dashboard bevat een overzicht van alle ingevoerde activiteiten. Deze pagina vertegenwoordigd een uitbreiding op de standopname zoals gebruikt bij Hurks bouw op activiteit-niveau in plaats van procesniveau. Dit overzicht toont de actuele stand, maar het is ook mogelijk een moment opname te bewaren door dit overzicht te exporteren naar Excel.

Afbeelding 11-22: De pagina activiteiten van het dashboard.

Activiteit: Een beschrijving van de activiteiten, gevormd door een locatie en een proces. Start datum: De start datum van de activiteit zoals ingevoerd in de database. Nw Start: Een eventuele gewijzigde start datum zoals afgesproken binnen de bouwcombinatie. Eind datum: De eind datum van de activiteit zoals ingevoerd in de database. Nw Eind: Een eventuele gewijzigde eind datum zoals afgesproken binnen de bouwcombinatie. Gegevens: Een indicatie of er documentatie voor de betreffende activiteit is toegevoegd. Werkzaamheden: De voortgang van de werkzaamheden in procenten. Controle: Een indicatie of de kwaliteit is gecontroleerd door de onderaannemer. Bijsturen: Een indicatie of alle (interne) aanpassingsbrieven bij de activiteit verwerkt zijn. Voortgang: De totale voortang van de activiteit in procenten. Stand: De afwijking ten opzichte van de planning. AB: Het aantal aanpassingsbrieven toegekend aan deze activiteit. IAB: Het aantal interne aanpassingsbrieven toegekend aan deze activiteit. Een overzicht van de achterliggende berekeningen is toegevoegd in bijlage D. Het op deze manier documenteren van de afspraken gemaakt met betrekking tot de planning, middels de koppeling van deze afspraken aan de betreffende activiteiten, heeft betrekking op het volgende hoofdknelpunt uit de Porras Stroom Analyse van paragraaf 5.1: Knelpunt 5: Onderlinge communicatie verloopt problematisch.


81

Aanpassingsbrieven

Naast de Witness Points, processen en activiteiten kan er ook een overzicht ingezien worden van alle (interne) aanpassingsbrieven. Deze kunnen gefilterd worden op basis van locatie, proces, nummer en beschrijving en kunnen bekeken worden door op de knop “bekijken” te drukken. Bedrijven

Naast de Witness Points, processen, activiteiten en (interne) aanpassingsbrieven kan er ook een overzicht opgehaald worden van alle betrokken bedrijven bij het primaire proces en alle statistieken behorende bij deze bedrijven zoals percentage gereed, gemiddelde afwijking ten opzichte van de planning en ook het aantal (interne) aanpassingsbrieven. Een overzicht van de achterliggende berekeningen is toegevoegd in bijlage D. 


82

12 Toetsen van het instrument voor kwaliteitsborging In het voorgaande hoofdstuk is het instrument voor kwaliteitsborging uitvoerig besproken. In dit hoofdstuk wordt de toetsing van het instrument voor kwaliteitsborging uiteengezet. Middels deze toetsing zal worden aangetoond of er is voldaan aan het gestelde Programma van Eisen en Wensen (paragraaf 9.2). Op deze manier kan worden bepaald of de doelstelling van het afstudeerproject is behaald en daarmee de geconstateerde problemen uit de observaties zijn opgelost. In de eerste paragraaf zal de toetsingsmethodiek worden toegelicht, waarna in de tweede paragraaf de resultaten van de toetsing uiteen zullen worden gezet.

12.1 Toetsingsmethodiek

Het instrument voor kwaliteitsborging is getoetst aan de hand van het opgesteld Programma van Eisen en Wensen uit paragraaf 9.2. Deze eisen hebben gediend als criteria waar het instrument voor kwaliteitsborging aan moet voldoen, de wensen zijn in het ontwerp meegenomen waar mogelijk. Het Programma van Eisen en Wensen is voortgekomen uit een onderzoek naar de doelstelling uit paragraaf 5.3, zodoende kan gesteld worden dat de doelstelling is behaald wanneer er aan het Programma van Eisen en Wensen is voldaan. Het Programma van Eisen en Wensen is onderverdeeld in de categorieën aantonen, bewaken en toetsen zoals beschreven in de definitie van kwaliteitsborging in hoofdstuk twee. Daarnaast zijn hier de verschillende aspecten uit de Kwaliteitscirkel van Deming aan gekoppeld, welke volgens ISO 9004 de te doorlopen stappen bij kwaliteitsborging beschrijven. In een ideale situatie zou de afbouwfase van een project volledig doorlopen moeten worden met het instrument voor kwaliteitsborging om zo te kunnen bepalen of er is voldaan aan het Programma van Eisen en Wensen. Dit was echter niet mogelijk in de afstudeerperiode aangezien het primaire proces van Hurks bouw op de lopende projecten hier nog niet op is ingericht. Daarom is er fictief een onderdeel van het uitvoeringsproces zoals geobserveerd op het observatieproject doorlopen, de eerste verdieping van bouwstroom twee bij het Reinier de Graaf Gasthuis te Delft, waarbij de datums gekoppeld aan de processen en activiteiten zijn vervangen door datums passend bij de periode waarin de toetsing heeft plaatsgevonden, namelijk juni 2015. Door vervolgens de input en output van het instrument te toetsen aan het Programma van Eisen en Wensen is door de afstudeerder bepaald of er is voldaan aan de gestelde eisen en wensen. Daarnaast is het instrument voorgelegd aan de projectleider van het observatieproject en de kwaliteitsmanager van Hurks bouw en aan de hand van gesprekken met deze personen is bepaald of er niet alleen voldaan is aan het Programma van Eisen en Wensen, maar ook op het instrument voor kwaliteitsboring zijn invulling kan vinden in het primaire proces van Hurks bouw op toekomstige projecten en of de gebruikersvriendelijkheid van het instrument in orde is.


83

12.2 Reacties vanuit Hurks bouw Het instrument voor kwaliteitsborging is door de afstudeerder voorgelegd aan enkele sluiterfiguren in het primaire proces van Hurks bouw. Dit zijn de projectleider van het observatie project en de kwaliteitsmanager van het project TNW. Hurks bouw zal steeds vaker een aparte kwaliteitsmanager gaan gebruiken op projecten, ook met het oog op de Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen. Hieronder zijn de reacties op het instrument voor kwaliteitsborging weergegevens. Projectleider Hurks bouw ’s-Hertogenbosch Het instrument voor kwaliteitsborging is door de afstudeerder besproken met de projectleider van het observatieproject bij Hurks bouw ’s-Hertogenbosch. Hij was zeer te spreken over de slimme database en zou het instrument dan ook graag toepassen op toekomstige projecten. Met name de integratie van kwaliteitsborging op activiteit-niveau en de automatisch gegenereerde standopname werd als zeer prettig ervaren. Een belangrijk onderdeel voor de projectleider is de integratie van de (interne) aanpassingsbrieven in het instrument voor kwaliteitsborging waardoor de uitvoerders deze gemakkelijk terug kunnen vinden op basis van locatie en/of proces. Dit was een veel gehoorde klacht op het observatieproject. In samenspraak met de projectleider zijn er enkele aanpassingen gedaan aan het instrument om zo de te behalen winst op het gebied van werklast voor de uitvoerders verder te optimaliseren. Zo is besloten dat de verantwoordelijkheid voor kwaliteitscontrole op activiteit-niveau volledig bij de onderaannemer moet liggen en dat Hurks bouw slechts eindverantwoordelijke is en slechts een eindcontrole uitgevoerd wordt door een uitvoerder voor een geheel Witness Point. Daarnaast zijn er twee kolommen toegevoegd aan de pagina “Activiteiten” uit het dashboard waar alternatieve starten eind datums kunnen worden ingevoerd, zodat ook de afspraken uit het planningsoverleg digitaal beschikbaar zijn voor de uitvoerders van Hurks bouw. Dit versterkt het digitale karakter van het instrument en voorkomt dat de opmerkingen gemaakt in dit overleg over het hoofd gezien worden door de uitvoerders. Kwaliteitsmanager Hurks bouw ’s-Hertogenbosch De afstudeerder heeft de kwaliteitsmanager bij Hurks bouw ’s-Hertogenbosch, een korte en zeer beknopte instructie verstrekt voor het gebruik van het instrument voor digitale kwaliteitsborging (bijlage E), om op deze wijze ook de vanzelfsprekendheid en gebruiksvriendelijkheid van het instrument te kunnen testen. Hij was zeer te spreken over de opzet van het instrument voor kwaliteitsborging en noemde het simpel en doeltreffend. Daarmee lijkt dan ook de gebruiksvriendelijkheid van het instrument in orde te zijn. De kwaliteitsmanager plaatste dezelfde opmerking als de projectleider, dat een uitvoerder van Hurks bouw in de praktijk niet iedere regel uit de planning zal controleren, maar dit op een groter schaalniveau zal doen. Het controleren van iedere activiteit door een uitvoerder van Hurks bouw zou alsnog een flinke belasting zijn. Dit versterkt de stelling van de projectleider en ondersteund daarmee de aanpassing gemaakt aan het instrument om alleen een eindcontrole per Witness Point toe te passen. De kwaliteitsmanager maakte bij de Witness Points de opmerking dat deze op verschillende manier zouden moeten worden toegepast en dat een onderscheid tussen “stoppunten” en “bijwoonpunten” wenselijk is. Bij een “stoppunt” zou goedkeuring vereist zijn voordat het primaire proces kan vervolgen, bij een “bijwoonpunt” is dit niet het geval en kan het proces ongehinderd doorgaan. Dit onderscheid is door de afstudeerder toegevoegd aan het instrument. De kwaliteitsmanager stelt de vraag of er ook Witness Point en rapportages toegevoegd kunnen worden voor extra controle momenten en/of specials door bijvoorbeeld externe partijen. Dit is mogelijk, de Witness Points en de hoeveelheid daarvan zijn naar eigen inzicht in te delen. Daarnaast zou de kwaliteitsmanager ook graag functionaliteiten beschikbaar maken op basis van gebruikers profielen, dit maakt reeds onderdeel uit van het instrument voor kwaliteitsborging. Samenvattend wordt gesteld dat het een enorm goede basis is voor een product met veel potentie binnen Hurks bouw. Daarnaast vormt het ook een grote bijdrage aan de werkgroep bouwplaats innovatie van Hurks bouw.


84

Uitvoerder Hurks bouw ’s-Hertogenbosch Het instrument voor digitale kwaliteitsborging is door de afstudeerder besproken met een uitvoerder van Hurks bouw. Uit dit gesprek kwam naar voren dat gebruiksvriendelijkheid en vanzelfsprekendheid enorm belangrijk zijn bij de integratie van een nieuw hulpmiddel in de werkzaamheden van dit uitvoerder. Voor een uitvoerder is niet zo zeer de achterliggende database van belang, maar vooral de input die hij moet leveren en de output waarin het instrument kan voorzien. Het instrument voor digitale kwaliteitsborging voorziet in een takenlijst voor de uitvoerder, waarin hij een overzicht ziet van alle activiteiten welke op dat moment actueel zijn. De uitvoerder noemt dit overzicht een prettig hulpmiddel om de juiste prioriteiten te kunnen bepalen en te zien waar hij aandacht aan moet schenken. De uitvoerder merkt op dat deze takenlijst de volgorde moet kunnen volgen waarin hij zijn ronde door de bouw loopt. De takenlijst is in begin gesorteerd op startdatum van de activiteiten, maar kan gefilterd worden op locatie om zo in te spelen op de route die de uitvoerder loopt. Op deze manier dicteert niet het instrument de route, maar kan de uitvoerder zelf de route bepalen en het instrument hier op afstemmen. De uitvoerder vermeld verder alle gegevens in zo min mogelijk handelingen bereikbaar moeten zijn. Als hij bijvoorbeeld een activiteit opent, moet hij rechtstreeks door kunnen gaan naar de bijbehorende aanpassingsbrieven. Deze functionaliteit is door de afstudeerder toegevoegd aan het hulpmiddel, op basis van de ervaring van de uitvoerder. Zoals te zien in onderstaande afbeelding:

De uitvoerder erkent dat het instrument voor digitale kwaliteitsborging een enorme bijdrage levert aan het verbeteren van de kwaliteitsborging, met name de procesbewaking, en dat de toepassing ervan zijn werkzaamheden zal verlichten doordat alle informatie direct voor handen is. Hij vraagt zich af of onderaannemers de discipline zullen kunnen opbrengen om het instrument te gebruiken, maar sluit zich aan bij de aanbeveling van de afstudeerder om discipline af te dwingen door de voortgang zoals bijgehouden in het instrument te koppelen aan de uitbetaling van de onderaannemers. Op de vraag of hij denkt zelfstandig om te kunnen gaan met het instrument antwoordt hij dat enige instructie in eerste instantie nodig zal zijn, maar na een korte periode van gewenning hij geen problemen meer verwacht.


85

12.3 Resultaten van de toetsing

In deze paragraaf zullen de eisen en wensen een voor een besproken worden en is aangegeven of het instrument voor kwaliteitsboring voldoet aan deze eisen danwel wensen. Kwaliteitsborging dient concreet en meetbaar gedocumenteerd te worden.

De gegevens betrokken bij kwaliteitsborging in het instrument voor kwaliteitsborging zijn ondergebracht in rijen en kolommen en zijn daarmee ten alle tijden actueel, concreet, meetbaar en reproduceerbaar. De entiteiten betrokken bij kwaliteitsborging dienen beschouwd te worden als een netwerk met volgorde en interactie.

De entiteiten zijn in het datamodel van het instrument van kwaliteitsborging aan elkaar gerelateerd en vormen zo een netwerk met onderlinge interactie. Informatie dient zo veel mogelijk gestructureerd te worden en overgedragen middels een medium waarbij informatie is ondergebracht in rijen en kolommen zodat verwerking geautomatiseerd kan worden.

Informatie wordt in het instrument voor kwaliteitsborging gepresenteerd in een datagrid bestaande uit rijen en kolommen met bijbehorende filtering en sortering. Deze filtering en sortering kan de gebruikers zelf aanpassen danwel toepassen. Kwaliteitsborging dient uitgevoerd te worden als een integraal systeem met interacties waarbij alle toegepaste methodieken rechtstreeks moeten resulteren in een standopname.

Door de gelegde relaties in het datamodel resulteren acties zoals het toevoegen van documentatie en aanpassingsbrieven of het invoeren van de voortgang van een activiteit rechtstreeks in een standopname, beschikbaar op diverse schaalniveau’s. Kwaliteitsborging dient een continue proces te zijn.

Het instrument voor kwaliteitsborging is gebaseerd op het concept dat kwaliteitsborging geen separate activiteit moet zijn maar geïntegreerd in alle activiteiten van het primaire proces. Werktekeningen en werkplannen dienen gerelateerd te worden aan de planning, waarbij de juiste documenten gekoppeld worden aan de corresponderende activiteiten.

De werkvoorbereiding van Hurks bouw kan documenten toevoegen aan het instrument voor kwaliteitsborging en deze koppelen aan een (selectie van) activiteit(en). De uitvoerders kunnen deze documenten terugvinden en openen op basis een filtering op proces of locatie. Het toegepaste instrument voor kwaliteitsborging dient een integratie met de planning te ondersteunen.

De planning van Hurks bouw vormt de rode draad van het instrument voor kwaliteitsborging waar alle activiteiten, locaties, bedrijven en documenten worden gekoppeld. Continuïteit van het primaire proces dient gegarandeerd te zijn bij toepassing van een toetsingsinstrument.

Het instrument voor kwaliteitsborging is gebouwd op het Mendix platform en draait in de cloud. Door deze synchronisatie met de cloud is het instrument niet apparaat afhankelijk en dus niet vatbaar voor individuele defecten van apparaten waardoor de continuïteit is gewaarborgd.


86

Bijsturing en controle op de gecontroleerde manco’s gedurende de toetsing dient onderdeel te zijn van het instrument voor toetsing.

Kwaliteitsborging bestaat uit het toetsen, bewaken en aantonen van de kwaliteit van het product. Het daadwerkelijk toetsen van het product gaat vooraf aan het aantonen van de kwaliteit aan de opdrachtgever en valt buiten de scope van het instrument. De rapportages uit het toetsingsinstrument kunnen echter wel toegevoegd worden en gekoppeld aan activiteiten. Eventuele aanpassingsbrieven volgend op deze toetsingen vormen wel een belangrijk onderdeel van het instrument voor kwaliteitsborging. De opgedane kennis uit de uitgevoerde verificatie en validatie dient Hurks bouw handvatten te bieden voor continue verbetering van de kwaliteit in het primaire proces.

Het instrument voor kwaliteitsborging heeft diverse pagina’s waar statistieken over activiteiten, processen en/of bedrijven kunnen worden verkregen. Zo ontstaat een inzicht in de meeste problematische activiteiten, processen en/of bedrijven en kan hier door Hurks bouw op ingespeeld worden in de toekomst. Indien mogelijk dient het instrument en de wijze waarop de kwaliteit van het geleverde product aangetoond wordt aan de opdrachtgever, Hurks bouw een onderscheidend vermogen te bieden in de markt.

Op basis van het uitgevoerde onderzoek kan gesteld worden dat er nog geen vergelijkbaar product op de markt is met dezelfde functionaliteit als het instrument voor kwaliteitsborging. Daarnaast kan er ingespeeld worden op de markt omdat het een instrument is in eigen beheer en ontwikkeling. Het instrument voor kwaliteitsborging kan op deze manier bijdragen aan het verkopen van het merk “Hurks”. Het instrument voor kwaliteitsborging dient zo veel mogelijk geschikt te zijn als bedrijfsbrede standaard voor Hurks.

Het instrument voor kwaliteitsborging is ontworpen op basis van het observatieproject, maar zou op alle bouwprojecten, zowel woningbouw als utiliteitsbouw, kunnen worden toegepast. Toepassing bij bijvoorbeeld Hurks Prefab Beton of Hurks Geveltechniek zal aanpassingen vereisen, maar dit is mogelijk door de ondersteuning voor “Branching” in het Mendix platform. Waar automatisering van processen mogelijk is, dient dit zo veel mogelijk te worden toegepast.

Het instrument voor kwaliteitsborging maakt gebruik van diverse berekeningen om zonder tussenkomst van een gebruiker onder andere een standopname en een Witness Point rapport te genereren.

Verantwoording gebruikte symbolen Het instrument voldoet aan de gestelde eis danwel wens.

Het instrument voldoet slechts gedeeltelijk aan de gestelde eis danwel wens.

Het instrument voldoet niet aan de gestelde eis danwel wens.


87


88

13 Conclusie en aanbevelingen In het voorgaande hoofdstuk is de toetsing van het instrument voor kwaliteitsborging besproken en is geverifieerd dat het instrument voldoet aan het Programma van Eisen en Wensen. In dit laatste hoofdstuk zal de conclusie van het afstudeerproject worden besproken en zal er afgesloten worden met een reeks aanbevelingen voor mogelijk vervolgonderzoek en uitbreiding van het instrument voor kwaliteitsborging.

13.1 Conclusie

De aanleiding voor afstudeerproject naar het implementeren van digitale kwaliteitsborging bij Hurks bouw ’sHertogenbosch bestond uit het vermoeden dat de huidige manier van kwaliteitsborging bij Hurks bouw een enorme belasting vormt op de uitvoerders van Hurks bouw. Op het observatieproject is door projectteam een initiatief ingezet om kwaliteitsborging digitaal uit te voeren, echter is uit de observaties gebleken dat dit niet de gewenste winst heeft opgeleverd op het gebied van werklast, tijd en kosten. Op basis van deze observaties en het daarop volgende onderzoek is de volgende doelstelling geformuleerd voor het afstudeerproject: “Het ontwerpen van een instrument voor digitale kwaliteitsborging, ten behoeven van het toetsen, bewaken en aantonen van de kwaliteit van het te leveren product, waarbij I. de kwaliteitsborging concreet en meetbaar gedocumenteerd wordt, conform de eisen van de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen, II. een instrument voor verificatie en validatie van het product wordt gedefinieerd op basis van een gefundeerd Programma van Eisen en Wensen, III. de toegepaste instrumenten bijdragen aan het verbeteren van de procesbewaking en communicatie, IV. kwaliteitsborging een continue en gelijkmatig over de afbouwfase verdeeld proces is” Kwaliteitsborging moet concreet en meetbaar gedocumenteerd wordt.

In de doelstelling is gesteld dat kwaliteitsborging concreet, meetbaar en gestructureerd gedocumenteerd moet worden. De Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen stelt dat de verantwoordelijkheid voor kwaliteitsborging komt te liggen bij de hoofdaannemer en dat deze verantwoordelijk is voor een concrete, meetbare en gestructureerde documentatie. Uit onderzoek is gebleken dat informatie als concreet en gestructureerd beschouwd mag worden wanneer deze is ondergebracht in rijen en kolommen. De toetsing van het instrument voor kwaliteitsborging in het vorige hoofdstuk toont aan dat hier aan is voldaan. Er dient een geschikt instrument voor verificatie en validatie van het product te worden gedefinieerd.

In de doelstelling is gesteld dat er een geschikt instrument voor verificatie en validatie van het product dient te worden gedefinieerd. Door de afstudeerder is in samenspraak met de werkgroep bouwplaats innovatie besloten dat het bewaken en aantonen van de kwaliteit een separaat moet zijn van het toetsen van het product binnen de bouwcombinatie, waarmee het toetsen buiten de scope van het instrument valt. Echter is er in de bijlage van dit rapport wel een overzicht opgenomen van beschikbare toetsingsinstrumenten, uitgezet tegen de geconstateerde knelpunten uit de observaties, met daarbij een lijst van geschikte instrumenten passend binnen het concept van het instrument voor kwaliteitsborging. De toegepaste instrumenten verbeteren de procesbewaking en communicatie.

In de doelstelling is gesteld dat de toegepast instrumenten de procesbewaking en de communicatie moeten verbeteren. De bewaking van het proces is de rode draad in het instrument voor digitale kwaliteitsborging en ook de communicatie betreffende processen wordt verbeterd doordat afspraken over aangepaste starten einddatums kunnen worden ingevoerd en opgeslagen.


89

Kwaliteitsborging dient een continue proces te zijn en gelijkmatig verdeeld over de afbouwfase.

In de doelstelling is gesteld dat kwaliteitsborging een continue proces dient te zijn wat gelijkmatig is verdeeld over de afbouwfase. Het instrument voor digitale kwaliteitsborging vervangt de ondersteunende processen uit het geobserveerde proces, wat momentopnames zijn, door Witness Point welke worden bereikt door continue de kwaliteit te borgen. Hiermee resulteert kwaliteitsborging niet langer in pieken de werkdruk maar is deze gelijkmatig verdeeld.

13.2 Aanbevelingen

Het rapport zal afgesloten worden met enkele aanbevelingen voor verdere integratie van het instrument voor kwaliteitsborging bij Hurks bouw. Deze aanbevelingen worden in deze paragraaf per onderdeel besproken. Koppeling met een Document Management Systeem

Documenten dienen nu handmatig en separaat toegevoegd te worden naar het instrument voor kwaliteitsborging, vanwege de koppeling met de activiteiten uit het systeem. Een koppeling met een Document Management Systeem zou een waardevolle toepassing zijn echter zou het DMS in kwestie dan wel ondersteuning moeten bieden voor de koppeling van activiteiten, bijvoorbeeld op basis van metadata. Een dergelijke koppeling zou een extra automatisering vormen binnen de werkwijze van Hurks bouw. Uitbetaling van onderaannemers

Het instrument voor kwaliteitsborging biedt statistieken betreffende de totale voortgang van de bedrijven verantwoordelijk voor de verschillende processen. Door de aanneemsom van deze bedrijven te koppelen aan het instrument voor kwaliteitsborging kan op basis van de voortgang van het bedrijf uitgerekend worden op welk deel van de aanneemsom zij recht hebben. Dit elimineert de behoefte aan termijnschema’s en vormt een extra motivatie voor deze bedrijven om de werkzaamheden op tijd en met de juiste kwaliteit af te ronden, doordat dit rechtstreeks vertaald wordt in geld. Terugkoppeling naar inkoop

Het instrument voor kwaliteitsborging bouwt een database van statistieken over bedrijven, de achterstanden van die bedrijven op de planning en de hoeveelheid (interne) aanpassingsbrieven van toepassing op die bedrijven. Dit kan een basis zijn om de kwaliteit van de onderaannemers te beoordelen, waarna hier rekening mee gehouden kan worden bij het onderbrengen van werkzaamheden bij onderaannemers. Op deze manier kan een filtering ontstaan van bedrijven waar veel danwel weinig problemen bij optreden. 


90

Literatuurlijst Aconex. (z.j.). Aconex. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op http://www.aconex.com/ Adburdias. (z.j.). Wat is ISO 9001? Geraadpleegd op 14 april, 2015, van http://www.adburdias.nl/iso9001.htm Adburdias. (z.j.). Wat is ISO 9004? Geraadpleegd op 14 april, 2015, van http://www.adburdias.nl/iso-9004.htm Apple. (z.j.). App Store downloads op iTunes. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op https://itunes.apple.com/nl/genre/ios/id36?mt=8 Archipad. (z.j.). Archipad, your punch list. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op http://www.archipad.com/en/ Autodesk BIM 360 Field. (z.j.). Autodesk BIM 360 Field, Construction Information Management. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op http://www.autodesk.com/products/bim-360-field/overview Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Veiligheid en Justitie. (2014, 25 juni). Wet kwaliteitsborging voor het bouwen. Geraadpleegd op 23 januari, 2015, op http://www.internetconsultatie.nl/wetkwaliteitsborgingvoorhetbouwen Bluebeam. (z.j.). Bluebeam Revu iPad. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op http://www.bluebeam.com/nl/products/revu/ipad.asp Bouwend Nederland. (2012, 17 juli). VISIEdocument ICT. Geraadpleegd op 23 januari, 2015, op http://www.bouwendnederland.nl/publicaties/30877/visiedocument-ict Bouwkennis. (2012). Faalkosten, Uiting, oorzaken, preventie en remedies. Geraadpleegd 1 december, 2014, op http:// www.bouwkennis.nl/wp-content/uploads/2014/03/Faalkosten.pdf Bouwkosten.nl. (2014). Met een iPad de bouwsteiger op. Geraadpleegd op 1 december, 2014, van http:// www.bouwkosten.nl/nieuws/nieuwe-communicatiemiddelen-in-de-strijd-tegen-faalkosten.aspx

Broeke, A. M. ten, & Beurden, J. N. M. van. (1995). Kwaliteitsborging: opdracht en ontwerp. Ede, Nederland: C.R.O.W. Geraadpleegd op 4 februari, 2015. Bulsuk, K. G. (2009, 2 februari). Taking the First Step with the PDCA (Plan-Do-Check-Act) Cycle Read more: Taking the First Step with the PDCA (Plan-Do-Check-Act) Cycle. Geraadpleegd op 14 april, 2015, van http://www.bulsuk.com/ 2009/02/taking-first-step-with-pdca.html Cauer, E., Mathis, W., & Pauli, R. (2000). Life and Work of Wilhelm Cauer (1900 – 1945). Geraadpleegd op 23 april, 2015, van http://www.cs.princeton.edu/courses/archive/fall03/cs323/links/cauer.pdf Dalux. (z.j.). Dalux, Digitizing Construction Business. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op http://dalux.com/en/ Dome Consulting Limited. (z.j.). iSnag: Intelligent mobile snagging and defect management software for construction. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op http://isnag.info/ Doran, G. T. (1981). There's a S.M.A.R.T. way to write management's goals and objectives. Management Review,Volume 70, Issue 11(AMA FORUM), pp. 35-36. Geraadpleegd op 27 februari, 2015. Evans Data Corporation. (2014, 10 juni). Mobile Developer Population Reaches 8.7M Worldwide, New Evans Data Developer Population and Demographics Study. Geraadpleegd op 2 februari, 2015, op http://www.evansdata.com/press/viewRelease.php?pressID=210 Google. (z.j.). Android-apps op Google Play. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op https://play.google.com/store/apps Greefhorst, D., & Leliveld, F. (2002, juni). Een model voor procesondersteuning in software. Software Release Magazine, 2002(4), 33-37. Geraadpleegd van http://www.archixl.nl/files/srm_softwaresturing.pdf HometoLive B.V.. (z.j.). De Kwaliteitsapp: het handigste digitale gereedschap bij uitvoering, oplevering en nazorg. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op http://www.homedna.nl/modules/kwaliteitsapp/ IDC. (2014). Smartphone OS Market Share, Q3 2014. Geraadpleegd op 2 februari, 2015, op http://www.idc.com/prodserv/smartphone-os-market-share.jsp


91

IDC. (2014, 25 november). Worldwide Tablet Growth Expected to Slow to 7.2% in 2014 Along With First Year of iPad Decline. Geraadpleegd op 2 februari, 2015, op http://www.idc.com/getdoc.jsp?containerId=prUS25267314 Interactive Blueprints. (z.j.). ED Controls - Work Smart, Save Time. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op http://www.edcontrols.com/ Laswell, H. (1948). The structure and function of communication in society. In L. Bryson (Ed.), The communication of ideas. New York: Harper. Geraadpleegd op 17 maart 2015. Loupe Inc. (z.j.). PlanGrid - The construction app that works for you. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op http://www.plangrid.com/en Mendix. (z.j.). Mendix - The App Platform for the Enterprise. Geraadpleegd op 6 april, 2015, van https://www.mendix.com/ Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. (z.j.). Werkdruk. Geraadpleegd op 24 maart, 2015, van http:// www.arboportaal.nl/onderwerpen/werkdruk Mobilereport Ltd. (z.j.). GoReport, Building Survey Software & Inspection Reports. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op http://www.goreport.com/ NEN. (z.j.). Waarom kwaliteitsmanagement? Geraadpleegd op 14 april, 2015, van https://www.nen.nl/NEN-Shop/ Vakgebieden/Managementsystemen/Kwaliteitsmanagement/Waarom-kwaliteitsmanagement.htm Newforma Inc. (z.j.). Newforma - Project Center Software. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op http://www.newforma.com/ NIST/SEMATECH e-Handbook of Statistical Methods, http://www.itl.nist.gov/div898/handbook/pmc/section1/pmc13.htm, Geraadpleegd op 17 maart 2015. Nutes. (z.j.). SiteWorks - Supervision on iPad and iPhone. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op http://www.nutes.biz/home.html Ponjée, M. (2014, 17 december). Wie betaalt er voor bouwkwaliteit? Geraadpleegd op 23 januari, 2015, op http:// www.cobouw.nl/nieuws/algemeen/2014/12/18/wie-betaalt-er-voor-bouwkwaliteit Pro4All BV. (z.j.). snagstream. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op https://www.snagstream.nl/ Rijksoverheid. (2014, 18 december). Aanbestedingsregels. Geraadpleegd op 26 januari, 2015, op http:// www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/aanbesteden/aanbestedingsregels

Schop, G. J. (z.j.). Modellensite.nl. Geraadpleegd op 9 maart, 2015, op http://www.gertjanschop.com/modellen/ doelen_smart_formuleren__uitgebreide_toelichting_.html Schop, G. J. (z.j.). Modellensite.nl. Geraadpleegd op 29 juni, 2015, op http://www.gertjanschop.com/modellen/ proces_en_functie.html Shannon, C. & Weaver, W. (1949). The mathematical theory of communication. . Urbana, IL: University of Illinois Press. Geraadpleegd op 17 maart 2015. Siers, F. J. (2007). Methodisch ontwerpen, volgens H.H. van den Kroonenberg (3e ed.). Groningen, Nederland: Noordhoff Uitgevers B.V.. Geraadpleegd op 6 april 2015. SMART-USE SOFTWARES INC. (z.j.). Share, View, Compare and Markup in Real Time: SmartUse. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op https://smartuse.com/ SnagR Software Ltd. (z.j.). SnagR. Geraadpleegd op 9 februari, 2015, op http://www.snagr.co.uk/ Stichting Research Rationalisatie Bouw. (2007). Kwaliteitsborging bij Design & Construct contracten: Praktische handleidingen (RRBouwrapport 127). Geraadpleegd op 23 januari, 2015, op http://www.bouwendnederland.nl/download.php?itemID=4794 Stichting Research Rationalisatie Bouw. (2012). EMVI & Duurzaamheid: Een richtingwijzer voor EMVI-aanbestedingen. (RRBouwrapport 145). Geraadpleegd op 26 januari, 2015, op http://www.bouwendnederland.nl/download.php? itemID=28543


92

Tujetsch, J. (2015, 20 februari). What's the Difference Between Structured and Unstructured Data? Geraadpleegd op 18 maart, 2015, van http://www.documentmedia.com/Main/articles/1573.aspx Videler, B. (2014). Private kwaliteitsborging bouwtoezicht. Geraadpleegd op 14 april, 2015, van http://www.stichtingibk.nl/ wp-content/uploads/2015/01/Scriptie-PKB-Bert-Videler.pdf Vision Mobile. (2014). State of the developer nation Q3 2014. Geraadpleegd op 2 februari, 2015, op http://www.vmob.me/DE3Q14 Wayne State University. (z.j.). S.M.A.R.T. Objectives. Geraadpleegd op 9 maart, 2015, op http://hr.wayne.edu/leads/phase1/ smart-objectives.php


93

Een instrument voor digitale kwaliteitsborging

Recommend Documents