14/1/15
Economische visie op 2015 Nieuwjaarsbijeenkomst VNO-NCW regio Zwolle
Björn Giesbergen – 8 januari 2015
Inhoud Visie op 2015 Europa: toekomstige koploper of eeuwige achterblijver? (conjunctuur/financiële markten) Vooruitgang in de nieuwe economische realiteit (thema) ‘Connected everything’ vereist flexibele businessmodellen (thema)
In deze presentatie: macro-economische vooruitzichten 2015 Mondiaal / Europa Nederland
2
1
14/1/15
Visie op 2015 Wereld en eurozone
Wereldeconomie VS en eurozone stuwen groei op 6
% j-o-j
Mondiale BBP-groei (gebaseerd op koopkrachtpariteit)
% j-o-j
6
5
5
4
4
3
3
2
2
1
1
0
0
-1
-1
-2
-2 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 Noord-Amerika Azie Latijns Amerika CIS & Mongolia
Bron: IMF, Rabobank
Eurozone Centraal & Oost Europa Midden Oosten & Afrika Rest van de wereld 4
2
14/1/15
Wereldeconomie Eurozone en Japan blijven zwakke broeders
Bron: Macrobond
• VS & VK: BBP-groei van 2¼% en 2½ in 2015 na 3% en 2¼% in 2014; met dank aan monetair beleid • Japan: BBP-groei van 1% in 2015 na ¼% in 2014; effect Abenomics wel al weer weggeëbd • Eurozone: Versnelling groei van ¾% in 2014 naar 1¼% in 2015; ECB staat er alleen voor 5
Wereldeconomie Forse daling olieprijs sinds medio 2014 EUR
USD
140
120 110
120
100 100
90
80
80 70
60
60 40
50
20
40 10
11
12
Prijs Brent olie in USD (l) Bron: Macrobond
13
14
15
Prijs Brent olie in EUR (r) 6
3
14/1/15
Eurozone Olieprijsdaling zorgt voor deflatie %
%
4
4
3
3
2
2
1
1
0
0
-1
-1
jaar-op-jaar mutatie HICP eurozone
-2
-2 04
05
06
Kerninflatie
07
08
09
10
11
Onbewerkt voedsel
12
13
Energie
14 Totaal
Bron: Macrobond
7
Wereldeconomie Neerwaartse risico’s Geopolitieke ontwikkelingen • Conflicten in Rusland/Oekraïne, Midden-Oosten (IS) • Conflict Oekraïne enigzins in rustiger vaarwater, maar nog niet voorbij • Olieprijs ondanks onrust Midden-Oosten juist fors omlaag
Eurozone herstel blijft moeizaam • Werkloosheid onacceptabel hoog • Te weinig aandacht voor hogere groei op korte termijn • Deflatie kan schuldafbouw bemoeilijken
8
4
14/1/15
Visie op 2015 Nederland
Visie op 2015 Nederland Beter maar niet goed genoeg 115
index
110 105
Nederlands BBP-volume, seizoensgecorrigeerd, werkelijke ontwikkeling en Rabobank voorspelling
100 95 90 04
Bron: CBS, Rabobank
05
06 07 08 BBP k-o-k
09
9.5 8.5 7.5 6.5 5.5 4.5 3.5 %2.5 1.5 0.5 -0.5 -1.5 -2.5
10 11 12 13 14 15 BBP index 04K1=100 10
5
14/1/15
Vooruitzichten uitvoer Snelle waardedaling euro 1,60
1,00
1,50
0,95
1,40 0,90 1,30 0,85 1,20 0,80
1,10 1,00
0,75 11
12
13
14
Amerikaanse dollar per euro
15
Britse pond per euro
Bron: Macrobond, Bloomberg
11
Vooruitzichten uitvoer Maakindustrie vooral in VS sterk 70
index
index
70
PMI maakindustrie, 3-maands gemiddelde
65
65
60
60
55
55
50
50
45
45
40
40
35
35
30
30 03
04
05
Duitsland Bron: Macrobond, Bloomberg
06
07
VK
08 VS
09
10
11
Frankrijk
12
13
14
Nederland 12
6
14/1/15
Vooruitzichten binnenlandse vraag Vertrouwen fors toegenomen %
120
%
100
120
100
80
80
60
60 Nederlandse sentimentsindicatoren. Saldo van optimisten en pessimisten, % CBS consumentenvertrouwen +100 en Marktindicator Vereniging Eigen Huis (VEH).
40
05
06
07
08
09
Eigen Huis Marktindicator
10
40
11
12
13
Consumentenvertrouwen
14 Koopbereidheid
Bron: CBS, VEH
13
Vooruitzichten binnenlandse vraag Werkloosheid daalt x1.000
% beroepsbevolking
9300
8
Seizoensgecorrigeerd (Eurostat definitie)
7
8900
6 8500 5 8100 4 7700
3
7300
2 03
04
05
06
Werkloosheid (r) Bron: CBS
07
08
09
10
11
Werkgelegenheid (l)
12
13
14
Arbeidsaanbod (l) 14
7
14/1/15
Vooruitzichten binnenlandse vraag Herstel woningmarkt x 1000
20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0 -2
18 16 14 12 10 8 %6 4 2 0 -2 -4
Aantal verkochte bestaande woningen, eigen seizoenscorrectie, 3-maands gemiddelde
Seizoensgecorrigeerde Prijsindex Bestaande Koopwoningen, mutatie 3-maands gemiddelde t.o.v de voorgaande drie maanden
03
04
05
06
07
08
09
Prijsontwikkeling (r)
10
11
12
13
14
Overdrachten Kadaster (l)
Bron: CBS, Rabobank
15
Vooruitzichten binnenlandse vraag Lage inflatie en stijgende loongroei 4
%
%
4
3
3
2
2
1
1
0
0 jaar-op-jaar mutatie consumentenprijsindex (inflatie), inflatie excl indirecte belastingen (afgeleide inflatie) en cao-lonen
-1
-1 04
05 Inflatie
Bron: CBS
06
07
08
09
10
Afgeleide inflatie
11
12
13
14
Loonstijging CAO's 16
8
14/1/15
Vooruitzichten binnenlandse vraag Minder harde bezuinigingen € mrd
€ mrd
16 14 12 10 8 6 4 2 0 -2 -4
16 14 12 10 8 6 4 2 0 -2 -4 11 12 13 Rutte I Overig 6-miljard-pakket
14
15 16 17 Begrotingsakkoord 2013 Rutte II
Bron: CBS
17
Vooruitzichten bedrijfsleven Groei in vrijwel alle sectoren in 2015 4
% Bouw
Werkgelegenheid
3 Overige diensten
2
Onroerend goed
Detailhandel
1
Horeca
Landbouw
Zakelijke diensten
Autosector
Totaal
Groothandel
ICT
Zorg
%
0 Financiële diensten
Overheid
-1
Industrie Delfstoffen & nut
Transport
-2
-2
-1
0
1
2
3
4
5
Toegevoegde waarde Bron: Rabobank
18
9
14/1/15
Visie op 2015 Snellere en breder gedragen groei • Hogere exportgroei door snellere
groei handelspartners en depreciatie euro • Private investeringen groeien door
hogere exportgroei en herstel van de woningmarkt • Particuliere consumptie groeit
door toename beschikbaar huishoudinkomen voor tweede jaar op rij; maar groei blijft beperkt door verdere toename spaarquote
Jaar op jaar mutatie in %
13
14
15
Bruto binnenlands product
-0,7
¾
1½
Particuliere consumptie
-1,6
0
1
Overheidsbestedingen
-0,6
½
-½
Private investeringen
-4,1
1
4¾
Uitvoer goederen en diensten
2,2
4¼
5
Invoer goederen en diensten
1,0
4¼
5¼
Consumentenprijzen
2,6
¼
¾
Werkloosheid (%)
6,7
6¾
6¼
Begrotingssaldo (% BBP)
-2,2
-2¾
-2¼
Staatsschuld (% BBP)
68,5
70
70
Saldo lopende rekening (% BBP)
10,2
10
9½
Bron: CBS, Rabobank
• Overheidsbestedingen remmen
groei binnenlandse vraag 19
Bedankt voor uw aandacht! economie.rabobank.com
20
10