Echtenerbrug

Masterplan Toegangspoort Delfstrahuizen/ Echtenerbrug

Colofon De projectgroep bestond uit: Gemeente Lemsterland - P. de Wit - H. Lassche - G.J. Hakkers Provincie Fryslân - B. Hulsman Weusthuis en partners BV - S.IJ. Roosma Ad hoc Grontmij - W. Aukes - Mevr. J. Rotstein - B. de Wolf Wetterskip Fryslân - J. Sipma - H. Hazelhof

Status : definitief | Opdrachtgever: | Gemeente Lemsterland | Projectnummer 040 005| 7 december 2010

2

Inhoudsopgave

4

1.

Inleiding

4

2.

Beleidskader

6

3.

Plangebied en huidige situatie

8

4.

Visie en Projectenoverzicht

17

5.

Financiën

27

Voetnoten

28

Bijlage 1 Rapport Grontmij

29

Bijlage 2 Bouwstenen Watersportkernen

30

3

1

Inleiding

In het Friese Merenproject van de provincie Fryslân heeft de nadruk tot nu toe gelegen op de open verbindingen tussen de verschillende Friese Meren. In de afgelopen jaren stond het oplossen van knelpunten bij de kanalen en vaarten centraal. Nu de (fysieke) basis voor het Friese Merenproject is gelegd, ligt in de komende jaren meer dan in de voorgaande jaren de nadruk op ruimtelijke kwaliteit. Daarmee wordt het maatschappelijke rendement van investeringen in de Friese Meren vergroot. De tweede fase Fries Merenproject kent drie programmalijnen nl: 1. Grenzeloos varen 2. Meer bestedingen aan de wal 3. Ecologie en duurzaamheid In de programmalijn ‘Meer bestedingen aan de wal’ gaat het ondermeer om maatregelen die gericht zijn op investeringen in de ruimtelijke kwaliteit van waterfronten van watersportkernen en op de versterking van de toegangspoorten naar Fryslân. Het opstellen van masterplannen voor de versterking van de toegangspoorten maakt onderdeel uit van deze programmalijn. Delfstrahuizen/Echtenerbrug is één van die toegangspoorten, waarvoor een dergelijk Masterplan is opgesteld. Doel Het doel van de masterplannen “Versterking toegangspoorten’ is om extra bestedingen aan de Friese vaste wal te stimuleren door de toegangspoorten tot het Friese watersportgebied te optimaliseren.

4

Het gaat daarbij om het optimaliseren van de bevaarbaarheid, toegankelijkheid, aantrekkelijkheid en functionaliteit. Duurzaamheid is eveneens een belangrijke invalshoek. Daarbij kan gedacht worden aan het uitdiepen en verbreden van vaarwegen, het verhogen van de capaciteit van sluizen en bruggen, het creëren van voldoende opvang voor passanten en het vergroten van de bereikbaarheid,

aantrekkelijkheid en toegankelijkheid van het centrum van Delfstrahuizen/Echtenerbrug. Plangebied Het plangebied omvat primair het waterfront: de overgang van water naar land. Het plangebied kan per toegangspoort verschillen, ook de situering van de verschillende onderdelen ten opzichte van elkaar (bijvoorbeeld haven/aanlegplaatsen – kern) verschilt per toegangspoort. De programmatische opgave (bijvoorbeeld ten aanzien van woningbouw, bedrijventerreinontwikkeling en infrastructuur) voor een toegangspoort kan reeds vertaald zijn in een samenhangende visie op de toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen en vastgelegd in een beleidsstuk. Voor Lemsterland is dat het geval: er is in 2006 een Ontwikkelingsperspectief Gemeente Lemsterland vastgesteld (juli 2006) en in 2009 is mede op basis daarvan een Structuurvisie Lemsterland opgesteld. In dit geval is het Masterplan Toegangspoort Delfstrahuizen/ Echtenerbrug een ‘verlengde’ van deze visie. Het masterplan is in dit geval aanvullend en richt zich primair op bovengenoemde doelstelling als ‘rode draad’ voor de visie op de toekomstige ruimtelijke ontwikkeling als toegangspoort. Anders gezegd het Masterplan Toegangspoort Delfstrahuizen/Echtenerbrug richt zich specifiek op de toegankelijkheid, functionaliteit en aantrekkelijkheid van de toegangspoort vanuit toeristisch oogpunt, dus bezien vanuit watersporter, zonder daarbij de eigen bevolking te vergeten. Aanpak/werkwijze Het onderhavige Masterplan Toegangspoort Delfstrahuizen/Echtenerbrug is in een viertal stappen opgesteld: 1. Relevante beleidskaders 2. Afbakening plangebied en korte beschrijving van de huidi- ge situatie.

3. 4. 5.

Inventarisatie bouwstenen ten behoeve van de planvorming. Bepalen van de ‘witte vlekken’: is de beschikbare informatie voldoende om keuzes te maken. Keuzes maken: opstellen actieplannen voor de korte, middellange en lange termijn.

In hoofdstuk 2 wordt stap 1 nader uitgewerkt. In hoofdstuk 3 wordt stap 2 en in hoofdstuk 4 worden de stappen 3 en 4 beschreven. In hoofdstuk 5 is het actieplan voor de korte termijn opgenomen, waarvoor een financieel overzicht is toegevoegd. Daarin is een kostenraming en een mogelijke financiering opgenomen. Het hoofdstuk wordt afgesloten met een overzicht van de projecten op middellange en lange termijn.

5

2

Beleidskader

2.1 Streekplan Fryslân In het streekplan Fryslân 2007 ‘Om de kwaliteit fan de romte’ heeft het provinciaal bestuur als centraal uitgangspunt gekozen voor een ondeelbaar Fryslân met ruimtelijke kwaliteit. Het doel is een economisch sterk en tegelijkertijd mooi Fryslân te realiseren. Met ruimtelijke kwaliteit wordt bedoeld dat in ruimtelijke plannen, in ontwerpen en in de uitvoering expliciet gebruikswaarde, belevings1 waarde en toekomstwaarde toegevoegd worden aan de omgeving. Verhoging van de ruimtelijke kwaliteit is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van Rijk, provincie, gemeenten, waterschappen, marktpartijen, belangengroeperingen en burgers.

6

Recreatie en toerisme vormen een belangrijke economische en maatschappelijke factor in Fryslân. De sector is van belang voor werkgelegenheid en het imago van Fryslân, stedelijke centra en zorgt op het platteland voor vitaliteit. Recreatie en toerisme leveren een wezenlijke bijdrage aan het behoud van voorzieningen in kleine kernen en zijn recreatievormen in delen van het landelijk gebied van invloed op de karakteristiek en het beheer van landschap en natuur. Goede toeristische voorzieningen zijn belangrijk voor het welzijn van de eigen inwoners. Het provinciaal bestuur streeft naar kwaliteitsverbetering van recreatieve voorzieningen. Ruimte wordt geboden voor kwaliteitsverbetering van bestaande voorzieningne en voor nieuwe voorzieningen. Daarbij wordt gestreefd naar concentratie. Concentratie bevordert de onderlinge recreatieve functies en daarmee de herkenbaarheid voor toeristen. Tevens wordt versnipperomg van het recreatieve aanbod mij bijbehorende landschappelijke consequenties voorkomen. Op grond daarvan zijn in het streekplan een aantal zgn. Recreatiekernen aangegeven. In die kernen, worden naast de stedelijke en regionale centra, nieuwe grootschalige en intensieve recreatieve voorzieningen geconcentreerd. Echternerbrug/Delfstrahuizen is een dergelijke recreatiekern en heeft derhalev ruimte voor een recratieve en toeristische ontwikkeling. De aard en schaal van die nieuwe ontwikkelingen dienen wel aan te sluiten

bij de karakteristiek en de functie van de recreatiekern, waarbij tevens rekening moet worden gehouden met de omgevingsfactoren. 2.2 Waterschapsbeleid Om te zorgen voor goede waterkeringen heeft het Wetterskip Fryslân het herstelprogramma Oevers en Kaden gestart (waterbeheersplan). Het herstel van de oevers en de kade aan de westzijde van het Tsjûkemar was hier onderdeel van. Nu moeten de oevers en de kaden van de rest van het Tsjûkemar worden aangepast. Dat heeft ook consequenties voor de kaden en oevers in Delfstrahuizen/Echtenerbrug. Het biedt een kans om in samenhang met deze kade-aanpassing de ruimtelijke kwaliteit te verbeteren en een relatie te leggen met de opwaardering/herinrichting van de Marwei, Hellingpad en Turfkade. Hierdoor kan ‘werk met werk’ worden gemaakt, kunnen kosten worden bespaard en kan tot een samenhangend kwalitatief hoogwaardige ruimtelijke inrichting worden gekomen. Hierdoor worden watersporters uitgenodigd om aan wal te gaan en bestedingen te plegen. Daarom is in het kader van het onderhavige Masterplan overleg gevoerd met het Wetterskip. Dat heeft geresulteerd in een plan dat voldoet aan de eisen van het Wetterskip en aan de wensen ten aanzien van ruimtelijke kwaliteit en bevordering van bestedingen aan de wal. In hoofdstuk 4 wordt daarop dieper ingegaan. 2.3 Structuurvisie Lemsterland De gemeente Lemsterland heeft in 2009 een ontwikkelingsperspectief voor de gemeente opgesteld. Dit ontwikkelingsperspectief is later uitgewerkt in een structuurvisie Lemsterland ‘Poort van Fryslân’ (d.d. 4 novmeber 2009). Daarin wordt o.a. aangegeven dat er een structurele kwaliteitsverbetering van recreatieve voorzieningen gewenst is. Echtenerbrug/Delfstrahuizen (en Oosterzee) worden hierbij expliciet genoemd. Hier liggen kansen voor versterking van de vaarrecreatie en de benutting van cultuurhistorie. Echtenerbrug/Delfstrahuizen vormen tevens de poort naar het Nationaal Park de Wieden/Weerribben. In de uitvoeringsparagraaf/projectenlijst van der structuurvisie wordt het plan

Delfstrahuizen-west expliciet genoemd, de ontwikkeling van de zuidoever van het Tjeukemeer/ontwikkeling van recreatieve voorzieningen rond de dorpen aan het Tjeukemeer en verbetering van de fiets en wandelpaden structuur.

7

3. Plangebied en huidige situatie 3.1 Afbakening plangebied. Zoals in de Inleiding reeds is aangegeven omvat het plangebied primair het waterfront: de overgang van water naar land. Deze globale aanduiding is nader uitgewerkt en op onderstaande kaart weergegeven.

Ca. 1860

Het masterplan richt zich primair op de situatie bij de brug, die getypeerd kan worden als het centrum van de toegangspoort Delfstrahuizen/Echtenerbrug. Meer specifiek: de noord- en zuidoevers nabij de brug (Marwei, Duimstraat, Turfkade, Hellingpad en noordoevers w.o. Kettingpaed)

Was er in de negentiende eeuw nog sprake van een beperkte en verspreide bebouwing langs het water en de wegen, in de twintigste eeuw tekende de lintbebouwing zich steeds sterker af.

3.2 Historische ontwikkeling Uit onderstaande kaarten blijkt dat er van oudsher sprake is geweest van een bepaalde concentratie rond de brug over de Pier Christiaansloot en langs de ontsluitingswegen.

8 Ca 1925

Deze lintbebouwing is in Delfstrahuizen thans nog sterker aanwezig dan in Echtenerbrug, waar in de loop van de twintigste eeuw de noordwestelijke uitbreiding heeft plaatsgevonden. Echtenerbrug heeft zich in de loop van de tijd richting Tsjûkemar ontwikkeld, hetgeen gezien de wegen en vaarwegenstructuur, de vaarrecreatiemogelijkheden, de wensen van wonen en recreëren aan het water voor de hand ligt. Van eenzelfde (logische) ontwikkeling is thans sprake ten aanzien van Delfstrahuizen-West. Realisatie van die plannen borduurt voort op een zelfde historische lijn, waardoor er na realisatie sprake is van een meer evenwichtig tweeling-dorp gelegen aan het Tsjûkemar.

ca. 2002

9

Fotoimpressie

10

3.3

Beknopte beschrijving van de huidige situatie

3.3.1 Zichtbaarheid, aantrekkelijkheid en herkenbaarheid In opdracht van de provincie Fryslân is door Waterrecreatie Advies een Sterke2 Zwakte analyse opgesteld . De volgende zwakke punten worden genoemd:

5. 6.

Er zijn langs de vaarweg aan beide kanten van de Pier Christi aanbrug veel passantenplaatsen, maar het aantal plaatsen in de buurt van de brug (het centrum) is beperkt. De bewegwijzering/bebording: welke voorzieningen aanwezig zijn en waar is niet altijd duidelijk en is niet uitnodigend: er staan borden met radar-controle, soms tweetalig, soms ook niet).

7. 8. 9.

De mogelijkheden voor seizoensverlenging zijn beperkt, veel caravans en boten en (nog) weinig vakantiewoningen. Het Tjeukemeer is of heeft de reputatie/het imago dat het on diep is en dus ongeschikt als zeilwater voor (dieper stekende) zeilboten. De kernen Echtenerbrug en Delfstrahuizen vormen in feit één dorp. Promotioneel lastig uit te leggen.

1. De ruimtelijke kwaliteit is beperkt; het is een beetje ‘rommelig’, vooral aan de kant van Delfstrahuizen. Het lijkt alsof Delfstrahuizen kwalitatief ‘achter’ loopt bij Echtenerbrug, zo wordt gesteld.

2. Er is geen cultuurhistorie, er zijn geen bijzondere panden 3. Het horeca aanbod is zwak/erg beperkt. 4. Vier ondernemers (incl. Plaatselijk Belang) beheren een groot deel van de oevers en bepalen daarmee het aanzien van het dorp.

De volgende bedreigingen worden gesignaleerd: - Afname van de doorvaarbaarheid en beleefbaarheid van het natuurgebied Overijssel. - Tekort aan vrije ligplaatsen en vandalisme op de eilanden in het Tjeukemeer - Fluctuaties in het boezempeil. - Problemen met diepgang (baggeren) als boten groter worden.

11

De volgende bedreigingen worden gesignaleerd: - Afname van de doorvaarbaarheid en beleefbaarheid van het natuurgebied Overijssel. - Tekort aan vrije ligplaatsen en vandalisme op de eilanden in het Tjeukemeer - Fluctuaties in het boezempeil. - Problemen met diepgang (baggeren) als boten groter worden. Er worden echter ook een aantal sterke punten en kansen genoemd: a. Vanuit Overijssel is het de toegangspoort van Fryslân: ca. 30.000 passages per jaar. b. Er zijn langs de vaarweg (Pier Christiaansloot) veel passanten plaatsen. c. Echternerbrug/Delfstrahuizen is een klein, maar een actief dorp. Er worden vele activiteiten georganiseerd. Er is altijd wat te beleven en te zien. d. Echternerbrug/Delfstrahuizen bieden alle voorzieningen voor de watersport: aanlegaccommodaties, brandstof, gas, stroom, sanitair, douches, wasmachines, watersportwinkel, reparatie, onderhoud, service, verhuur van boten, fietsen, campings, een supermarkt, warenhuis, VVV, restaurants aan het water, een museum, een doe-boerderij, een strandje etc. e. Echtenerbrug/Delfstrahuizen heeft een rustig imago en is met name aantrekkelijk voor de oudere watersporter f. Het dorp ligt dichtbij natuurgebieden: Brandemeer, Rottige Meenthe, Weerribben. Dat biedt mogelijkheden voor aantrek- kelijke fietstochtjes. g. Het dorp ligt aan het Tjeukemeer, het grootste meer van Frys lân met eilandjes met aanleg/recreatie mogelijkheden. h. Enthousiaste VVV aan het water.

12

Vanaf het water een lang en uitgerekt dorp met een kern rond de brug

De volgende kansen worden gesignaleerd: - Er zijn ca. 30.000 passages per jaar. Probeer ze ‘tegen te hou den… - Ruimte voor passanten aan weerszijden van de brug duidelijk markeren (borden: Passanten welkom e.d. - Echtenerbrug/Delfstrahuizen is gastvrij en heeft veel te bie- den - I.s.m. Staatsbosbeheer verbeteren toegankelijkheid/recreatief medegebruik (o.a. aanlegplaatsen) en naamsbekendheid Rottige Meenthe. - Promotie fietstochten in de omgeving (Rottige Meenten, gemaal Echten e.d.) - Kritische blik naar de kwaliteit vanaf het water in Echtener brug en Delfstrahuizen - Beheer Marchjepôlle onderbrengen bij één van de jachthavens in Oosterzee, Echten of Echtenerbrug. Toezicht houden op 3- dagen regeling en kwaliteit. (vgl. problemen Driewegsluis).

Conclusie De conclusie die uit deze SWOT-analyse getrokken kan worden is dat de ruimtelijke kwaliteit van de inrichting van de openbare ruimte rond de brug met name aan de kant van Delfstrahuizen laag is. Dat behoeft verbetering teneinde een uitnodigend centrum-gebied te realiseren en de watersporter tot bestedingen te ‘verleiden’. Daarnaast behoeft een aantal essentiële voorzieningen voor de watersporter verbetering. Daarbij gaat het met name om het aantal passanten aanlegplaatsen nabij de brug en de sanitaire voorzieningen. (zie hierna). Echtenerbrug/Delfstrahuizen heeft in verhouding veel te bieden, maar dat wordt niet goed en duidelijk aangegeven richting watersporter. De informatievoorziening kan uitnodigender, duidelijker en tevens op meer eigentijdse wijze (bijv. digitale systemen)

In die heroverweging zijn ook de financiële consequenties en het effect op het dorp betrokken. Immers een bediening zonder pauze is niet gunstig voor een bezoek en dus bestedingen in Delfstrahuizen/Echtenerbrug en een bediening zonder pauzes brengt extra bedieningskosten met zich mee. Op grond daarvan is door de gemeente besloten om vanaf 2010 weer een lunchpauze in te stellen (geen brugbediening van 12.00 tot 13.00 uur). Dat biedt een goede gelegenheid om een bezoek aan het dorp te brengen. Dat betekent wel dat het centrum-gebied aantrekkelijk ingericht moet zijn en dat er een duidelijke informatieverstrekking moet zijn. De watersporter moet ‘verleid’ worden ‘ om een ‘pitstop’ in te lassen en een bezoek (zo mogelijk 3 meerdaags) te brengen aan Echtenerbrug/Delfstrahuizen. Dat legt een extra druk op de kwaliteit en aanbod van de voorzieningen en de promotie.

3.3.2 Bereikbaarheid In deze paragraaf wordt ingegaan op de bereikbaarheid over het water. Zoals hierboven reeds is aangegeven ligt Echtenerbrug/Delfstrahuizen aan het Tjûkemar. De Pier Christiaansloot is de verbindende vaarweg. Deze sluit naar het (zuid)oosten aan op de Tjonger en de Van Helomavaart richting Linde en Overijssel (Weerribben). De Pier Christiaansloot heeft een diepte van ca 2 meter. Dat komt overeen met de diepte van de vaargeul over het Tjeukemeer richting Follega en Scharsterbrug. De diepte van de aansluitende vaarwegen richting Zuid-oost varieert van 1,8 m tot 2,4 m. In Echtenerbrug/Delfstrahuizen is een beweegbare (gemeentelijke) brug over de Pier Christiaansloot. Deze locatie vormt ruimtelijk gezien het centrum van het tweeling-dorp. De beweegbare brug heeft een vaste doorvaarthoogte van 1 meter en een breedte van 8 meter. De afgelopen jaren is de brug in het voor- hoog- en naseizoen zonder pauzes voor de watersporter bediend. Uit onderzoek is gebleken dat het aantal passages per jaar ca. 31.000 bedraagt en dat het aantal passages tijdens de lunchpauze erg beperkt is. Dat is aanleiding geweest voor de gemeente om de bedieningstijden te heroverwegen.

13

3.3.3 Voorzieningen

Zoals ook reeds uit de SWOT-analyse is gebleken bieden Echternerbrug en Delfstrahuizen veel voorzieningen. Hieronder wordt iets nader ingegaan op de voor de (passerende) watersporter meest essentiële voorzieningen. Aanlegmogelijkheden Langs de oevers van de Pier Christiaansloot zijn, zowel aan de noordals aan de zuidoever en zowel aan de west als aan de oostkant van de brug vele aanlegmogelijkheden voor de passanten. Deze bevinden zich echter op ruime afstand van het centrum (de brug), waardoor het niet uitnodigend is. Bovendien staat er op verschillende plaatsen bordjes met ‘verboden aan te leggen’. Bepaald niet uitnodigend. Het aantal passantenplaatsen nabij de brug is erg beperkt en de ruimte aan de oevers daar is vooral in gebruik door particulieren/ ondernemers. Plaatselijk Belang heeft de wens geuit om nabij de camping ‘Oan ‘e Tjûkemar” aan de noordoever ten westen van de brug extra passantenplaatsen te realiseren. (zie hierna ontwikkeling Delfstrahuizenwest) Plaatselijk Belang heeft aan de noordoever ten oosten van de brug nabij de sportvelden en Hotel de Tjongervallei een (jacht)haven met vaste ligplaatsen en een aantal passantenplaatsen. De vaste plaatsen zijn het dichtst bij de brug gesitueerd en de passantenplaatsen verder van de brug, op de minst aantrekkelijke plekken. Deze situatie vraagt om aanpassingen en biedt aanknopingspunten voor gerichte acties (zie hierna het projectenoverzicht en actieplan). Voorts is de verbinding (Kettingpaed) van deze haven naar de hoofdweg onduidelijk en niet aantrekkelijk. Aangrenzend aan de steigers is het parkeerterrein van de sportvelden. Als men onbekend is, is het even zoeken naar de verbinding naar het dorp. Een duidelijke bewegwijzering zou uitkomst bieden.

14

Ten tweede bevindt zich op het parkeerterrein aan de westzijde (tegen de afscheiding met mechanisatiebedrijf Kraak) een gemeentelijke stortplaats voor tuinafval. Dat geeft een rommelig beeld en stank (wellicht ook ongedierte). Uit oogpunt van ruimtelijke kwaliteit is het aan te bevelen om deze stortplaats op een andere minder opvallende plek te situeren. Ten derde is er rondom Hotel de Tjongervallei sprake van veel dieren. Zowel langs het Kettingpaed als bij de entree naar het Hotel en terras vanaf het Kettingpaed worden veel dieren gehouden (kippen, ganzen, kalkoenen, schapen, lammetjes, (grote) honden e.d.). Dat levert een rommelig beeld, stank en nodigt niet uit voor een bezoek aan het Hotel resp. het terras aan het water. Ook de verbinding (Kettingpaed) met het dorp wordt daardoor negatief beïnvloed. Omdat de dieren, voorzover valt te beoordelen gehouden worden op privaat terrein, is het aan te bevelen om in overleg te treden met de eigenaar om hierin verandering te brengen. Temeer daar het effect verder reikt dan het eigen private terrein. De ruimtelijke kwaliteit van de openbare ruimte wordt negatief beïnvloed. Voor dit gebied zou een pakket aan maatregelen genomen moeten worden. Bestaande uit: a. Opwaardering sanitaire voorzieningen (nieuw gebouw, zie hierna) b. Opwaardering van de (jacht)haven: aanleg stroompunten c. Passantenplaatsen op meest aantrekkelijk plekken (dicht bij de brug) d. Duidelijk aangeven dat passantenplaatsen beschikbaar zijn en in het hoogseizoen dat vaste ligplaatsen als ze vrij zijn beschikbaar zijn voor passanten. e. Duidelijke bewegwijzering verbinding met dorp resp. aanleg van een nieuwe loopverbinding f. Verplaatsing stortplaats tuinafval g. Overleg met eigenaar Hotel de Tjongervallei over verwijdering/ver mindering van dieren langs het Kettingpaed en uit het voorterrein/ entree van het Hotel. De gemeente Lemsterland heeft de Grontmij opdracht gegeven om bovenstaande punten d t/m f in samenhang met a t/m c uit te werken. Punt g zou opgepakt moeten worden door de gemeente.

In hoofdstuk 4 Visie en Projectenoverzicht wordt hierop nader ingegaan. Sanitaire voorzieningen Er zijn op dit moment sanitaire voorzieningen aanwezig, zowel bij de camping, bij de jachthavens als bij de sportvelden (gemeentelijke kleedruimten plus sanitair). De gemeente heeft in 2008 aangegeven de accommodatie bij de sportvelden/ haven Plaatselijk Belang af te willen stoten. De accommodatie is aan (groot)onderhoud toe. Dit is dermate ingrijpend dat vervanging aantrekkelijk wordt. Daarbij komt dat in de zomermaanden deze accommodatie niet beschikbaar is voor de watersporters/passanten van de haven van Plaatselijk Belang ‘De Trije Doarpen” langs het Kettingpaed. Daar zijn nu ca. 60 ligplaatsen, waarbij naar oosten toe (het meest ver van de brug) passantenligplaatsen beschikbaar zijn. De passanten maken thans gebruik van de sanitaire voorzieningen op de camping aan de westzijde van de brug. Afgezien van het feit dat de campingbeheerder daar in het hoogseizoen niet zo gelukkig mee is, is de loopafstand ook te groot. Dat laatste heeft tot gevolg dat de bosstrook naast het voetbalveld regelmatig als openbaar toilet wordt gebruikt. Om een bezoek aan Delfstrahuizen/Echtenerbrug aantrekkelijk te maken zijn sanitaire voorzieningen nodig die voldoen aan de eisen van de tijd. D.w.z. er zijn WC’s douches, wasruimte (wasmachine/droger e.d.) , watertappunten en vuilwater inzamelpunt nodig. Deze behoefte kan gecombineerd worden met de behoeften vanuit de voetbal en tennisvereniging. (Zie hierna). De huidige kleedruimten van de voetbalvereniging voldoen niet aan de normen van de KNVB. Er zijn gezien het aantal leden van de voetbalclub VV Delfstrahuizen, zowel heren als dames, te weinig kleedboxen. Er zijn thans vier kleedboxen, dat zouden er volgens de KNVB-normen acht boxen moeten zijn. Volgens de normen van de VNG, waarvan de gemeente uitgaat zouden er zes boxen moeten zijn. Daar komt bij dat de verwachting is dat het aantal leden in de toekomst zal groeien o.a. door de ontwikkeling van Delfstrahuizen-west. Naast de behoefte van de voetbalclub heeft ook de plaatselijke tennisvereniging behoefte aan een sanitaire voorziening. Deze ontbreekt thans, waardoor er geen officiële wedstrijden gespeeld kunnen worden. De KNTB stelt nl. een 15

sanitaire voorziening verplicht voor het spelen van officiële wedstrijden. Bovengenoemde drie clubs (Plaatselijk Belang, Voetbalvereniging, Tennisvereniging) hebben de handen ineen geslagen en ontwikkelen in overleg met de gemeente zelf een nieuwbouw plan. Het doel is de realisatie van een nieuw sanitair gebouw, dat voldoet aan alle eisen en waarbij sprake is van een gecombineerd gebruik door de watersporters (passanten), recreanten (fietsers), voetballers en tennissers. Door een dergelijk gecombineerd gebruik kan de omvang van de voorzieningen beperkt worden en kunnen (exploitatie)kosten worden bespaard. Op de inhoud van dit project en de relatie met de openbare ruimte resp. ontsluiting wordt in het projectenoverzicht en actieplan nader ingegaan. Slecht weer voorzieningen, horeca en winkels In Echtenerbrug/Delfstrahuizen zijn een beperkt aantal slecht weer voorzieningen. Er is een Speelgoedmuseum en daarnaast een tweetal kunstgaleries (Terbeek en Het Gemaal). Voor kinderen is de activiteitenboerderij Fjouwerhusterpleats een leuke plek. Er is een aantal hotel/restaurants/café’s: Hotel-restaurant De Tjongervallei, Logies De Meervaart, eetcafé Dikke Tùt, café Fryske Pub. Daarnaast zijn er een aantal winkels (warenhuis, supermarkt, watersportwinkel, rijwielhandel tevens fietsenverhuur). Er is een tankstation voor de watersport aan de Turfkade en een pinautomaat bij de Rabobank nabij de supermarkt. Aangezien de meeste van bovenstaande voorzieningen enigszins verspreid langs de hoofdweg (Marwei en Duimstraat) zijn gevestigd is een duidelijke bebording van belang en is ook een aantrekkelijke inrichting van de infrastructuur van groot belang. Wat dit laatste betreft heeft de Grontmij in opdracht van de gemeente Lemsterland en in overleg met Plaatselijk Belang een herinrichtingsplan voor de Marwei, Turfkade en Hellingpad opgesteld. Dit plan vormt een bouwsteen in onderhavig Masterplan en is opgenomen in het projectenoverzicht (zie hierna). 16

Concluderend kan worden gesteld dat de meest essentiële voorzieningen aanwezig zijn, zij het in beperkte mate. Wel dienen de sanitaire voorzieningen (met name voor de watersporters), de kwaliteit van de (passanten)ligplaatsen in de de haven van Plaatselijk Belang en de informatievoorziening/bebording verbeterd te worden. Overige voorzieningen Fiets- en wandelroutes In de nabijheid van Echtenerbrug/Delfstrahuizen ligt een aantal aantrekkelijke natuurgebieden zoals het Brandemeer, Rottige Meenthe, Weerribben. Deze gebieden liggen op fietsafstand en bieden mogelijkheden voor aantrekkelijke fiets – en wandelroutes. Ook het landelijke gebied rondom het tweelingdorp en de zuidoever van het Tjeukemeer richting Oosterzee is aantrekkelijk om op de fiets of wandelend te verkennen. Plaatselijk Belang heeft aangegeven dat er wel behoefte is aan extra routes bijv. een verbinding tussen de Trekkersweg en de Westersedijk. Ook een pad bovenop de dijk (in verband met het uitzicht) langs de Pier Christiaansloot, zowel aan de Noordkant (Kettingpaed) als aan de Zuidkant zou een grote verbetering zijn. Daarmee zou ook de entree via het water van Echtenerbrug/Delfstrahuzen vanuit het (zuid)oosten een aantrekkelijker aanblik kunnen krijgen. Zeker als er aandacht wordt besteed aan straatmeubilair en verlichting. Eén en ander zou meegenomen moeten worden in de planontwikkeling ‘Oude paden Nieuwe wegen’. In het projectenoverzicht en actieplan hierna zal hieraan nader aandacht worden geschonken. Strand Ten noord-westen van Delfstrahuizen, op de plek waar de Pier Christiaansloot en het Tjeukemeer samenkomen is een strandje gelegen. Een prachtig en rustig plekje, dat echter alleen lopend en fietsend te bereiken is vanuit Delfstrahuizen. Deze voorziening zou beter benut kunnen worden als de bereikbaarheid zou worden verbeterd.

Deze voorziening is gelegen in het plangebied Delfstrahuizen-west. Voor dat gebied heeft de gemeente Lemsterland inmiddels een afzonderlijk ontwikkelingsproces gestart. De wens van verdere ontwikkeling van het strand en verbetering van de ontsluiting is in dat kader meegenomen.

17

4

Visie en Projectenoverzicht

4.1 Visie Zoals in de Inleiding is aangegeven is het doel van het Masterplan Toegangspoort Delfstrahuizen/Echtenerbrug om extra bestedingen aan de Friese vaste wal te stimuleren door de toegangspoorten tot het Friese watersportgebied te optimaliseren. De benadering is vanaf het water. In de situatie van Delfstrahuizen/Echtenerbrug betekent dit dat de aanblik/zichtbaarheid van het dorp vanaf de Pier Christiaansloot verbeterd zou moeten worden. Het beeld moet aantrekkelijker worden gemaakt door ruimtelijke aanpassingen, een uitnodigende inrichting van de oevers, waarbij een directe relatie wordt gelegd met de noodzakelijke kaden/oevers verhoging. Tevens dienen aantrekkelijke aanlegmogelijkheden met kwalitatief hoogwaardige voorzieningen beschikbaar te zijn. Daarbij gaat het om een hoge kwaliteit, waarbij ook aandacht is besteed aan duurzaamheidselementen. Eénmaal op de wal dient het centrum (het gebied rond de brug) zodanig aantrekkelijk ingericht te zijn, dat het uitnodigt tot het doen van bestedingen resp. tot een verblijf. De watersporter moet bij nadering van het dorp tijdig duidelijke informatie krijgen over de voorzieningen en mogelijkheden die het dorp te bieden heeft. Er dient duidelijk aangegeven te worden waar de voorzieningen gevestigd zijn. 4.2 Projectenoverzicht en beschrijving Teneinde op basis van bovenstaande visie en de verrichte analyse van de huidige situatie inclusief de SWOT-analyse te komen tot concrete projecten is gebruik gemaakt van de ‘Bouwstenen Watersportkernen en toegangspoorten’ 4 (opgesteld door de Provincie Fryslân). Daarbij moet worden opgemerkt dat het Masterplan volgens bouwsteen 17 nl. door middel van een interactieve planvorming tot stand is gekomen: d.w.z. in nauw overleg met vertegenwoordigers van Plaatselijk Belang. Het resultaat op projectniveau staat hieronder vermeld. De projecten vormen de basis voor het Actieplan korte termijn in hoofdstuk vijf. 18

De volgende projectplannen zijn in onderhavig kader van belang. Deze worden hieronder eerst kort genoemd en daarna toegelicht. 1. Herinrichting openbare ruimte Marwei, Hellingpad en Turfkade (plan Grontmij jan. 2010). Uit de SWOT-analyse en de beschrijving van de huidige situatie is de conclusie getrokken dat de ruimtelijke kwaliteit van de inrichting van de openbare ruimte rond de brug met name aan de kant van Delfstrahuizen laag is. Dat behoeft verbetering teneinde een uitnodigend centrum-gebied te realiseren en de watersporter tot bestedingen te ‘verleiden’. De bouwstenen 1 (de landschappelijke onderlegger als basis), 6 (Stedenbouwkundige menging), 7 (verzorgde silhouet van het landschap), 10 (Water en Groen zijn belangrijk), 14 (Creëer een aantrekkelijk verblijfsklimaat voor toeristen en recreanten) en 16 (maak de watersportkern levensloopbestendig) zijn hierop van toepassing. 2. Ophoging kaden noord- en zuidoever Pier Christiaansloot (Heeft ook relatie met herinrichting Hellingpad en Turfkade, zie punt 1) De wens van het Wetterskip om de kaden en oevers te verhogen plus de bouwstenen 2 (houdt oevers openbaar), 3 (maak aantrekkelijke entrees vanaf het land en water) en 21 (houdt rekening met klimaatverandering) en de relatie met de onder punt 1 genoemde herinrichting hebben inhoud gegeven aan dit project. 3. Gecombineerde sanitaire voorzieningen nabij (jacht)haven Plaatselijk Belang en sportvelden. Uit de analyse van de voorzieningen (hfdst. 3.2.3) bleek dat er een grote behoefte is aan (nieuwe) sanitaire voorzieningen. Voor de passerende watersporter en tennisvereniging ontbreekt die thans en voor de voetbalclub zijn de voorzieningen onvoldoende. Nieuwbouw en gecombineerd gebruikt is dé oplossing. Bij de inhoud van dit project, de vormgeving en materiaal gebruik zijn de bouwstenen 11 (beeldkwaliteit van de architectuur), 12 (beperk gebruik energie),

18 (Voorkom schade aan het leefmilieu), 19 (kies voor duurzaam waterbeheer; o.a. vuilwaterinname tanks e.d.) toegepast. 4. Verbetering en aantrekkelijker informatievoorziening richting watersporter m.b.t. aanwezige voorzieningen. Uit de Swot analyse is naar voren gekomen dat Echtenerbrug/Delfstrahuizen veel te bieden hebben, maar dat watersporters niet altijd duidelijk en tijdig over die mogelijkheden worden geïnformeerd. De informatie verstrekking zou voorts uitnodigender kunnen. Bouwsteen 3 (Maak entrekkelijke entrees) en bouwsteen 9 (Crëer bijzondere plekken aan het water) zijn hierbij van toepassing. 5. Opwaardering (jacht)haven Plaatselijk Belang: oa. Stroomvoorziening en aanpassing ligplaatsen beleid (vaste plaatsen/passantenplaatsen, dubbel gebruik in hoogseizoen e.d). Zowel uit de Swot analyse als uit de analyse van de huidige situatie blijkt dat de ligplaatsvoorzieningen een kwaliteitsimpuls nodig hebben. Bouwstenen 3 (aantrekkelijke entrees), 14 (Crëer een aantrekkelijk verblijfklimaat), 18 (voorkom schade aan het leefmilieu) en 19 (kies voor duurzaam waterbeheer) hebben mede inhoud gegeven aan dit project. 6. Verbetering verbinding tussen Haven/Sportvelden en centrum en herinrichting openbare ruimte NO-oever (incl parkeerterrein). Wat de verbetering van de verbinding met het centrum betreft zijn er twee mogelijkheden: opwaardering bestaande verbinding via Kettingpaed en/of een nieuw voet(steiger)pad voor Hotel de Tjongervallei langs via het Kettingpaed/De Kampen naar de Marwei. Herinrichting openbare ruimte NO-oever. Uit de verrichte analyse is gebleken dat de Noord-Oost oever opgewaardeerd zou moeten worden. Bij de vormgeving en inhoud van dit project zijn veel van de bouwstenen toegepast. Te noemen zijn: bouwsteen 2 (Houdt oevers openbaar), 3 (Aantrekkelijke entrees), 7 (het silhouet van landschap is verzorgd), 9 (Creëer bijzondere plekken aan het water), 10 (water en groen zijn belangrijk) en 14 (Creëer een aantrekkelijk verblijfsklimaat)

7. Fiets- en wandelpaden uitbreiding routes, aansluiten bij project Oude paden, Nieuwe Wegen. In de Swot-analyse (sterke punten en kansen) is gewezen op het belang van nabij gelegen natuurgrbieden en het medegebruik daarvan. Ook uit de analyse van de huidige voorzieningen kwam het belang van goede fiets- en wandelroutes naar voren. Dergelijke voorzieningen kunnen leiden tot een langer verblijf in Delfstrahuizen/Echtenerbrug en dus tot extra bestedingen. Met name bouwsteen 4 (Samenhangend netwerk van wandel- en fietspaden aansluitend op het vaarnetwerk) is hierbij van toepassing. 8. Planontwikkeling Delfstrahuizen-West. Onderdelen van dit plan zijn van belang in het onderhavige kader en dragen bij aan de realisatie van de doelstelling van het Masterplan resp. de doelstelling van het Fries Merenproject (‘ hogere ruimtelijke kwaliteit’ en ‘meer bestedingen aan de wal’). Daarbij gaat het om de aanleg van extra pasantenplaatsen, verplaatsing van de camping, een verbeterd toiletgebouw, een verbeterde ontsluiting van het strand incl. parkeerruimte en hellingbaan e.d. Bij de uitvoering van de plannen wordt er een relatie gelegd met de ophoging van de kaden/oevers langs de noord-west oever van de Pier Christiaansloot. In de hieronder staande project-beschrijving wordt meer in detail op deze plannen en de samenhang ingegaan. 9. Gebiedsontwikkeling Zuyderzeerand. De gemeenten Noordoostpolder, Steenwijkerland, Lemsterland en de provincie Flevoland zijn een samenwerkingsverband aangegaan om het gebied tussen de Noordoostpolder en het oude land een sociaal economische impuls te geven. Het project heeft de naam “Zuyderzeerand”gekregen. Er is opdracht gegeven om een onderzoek naar een vaarverbinding tussen Lemmer en Vollenhoven uit te voeren. Eén van de mogelijke routes loopt via Delfstrahuizen. Als deze route uiteindelijk gekozen en uitgevoerd wordt dan betekent dit een forse impuls op toeristisch/recreatief en economisch gebied. Naar verwachting zal er begin 2011 een go-nogo besluit worden genomen. De planvorming en besluitvorming is derhalve thans nog niet zover dat de gebiedsontwikkeling Zuyderzeerand een onderdeel kan vormen van het korte-termijn actieplan in het kader van onderhavig Masterplan 19

Projectbeschrijving. Ad 1 en 2. Herinrichting Marwei, Turfkade en Hellingpad inclusief aanpassing van de kaden en oevers.

Daarbij is de inhoud van de maatregelen o.a. afgestemd op de bestaande en recente inrichting van Echtenerbrug, waardoor er een samenhangend ruimtelijk beeld ontstaat.

Zoals hiervoor reeds is gesteld maakt de situatie vooral aan de kant van Delfstrahuizen een rommelige indruk. Niet dat er sprake is van (groot) achterstallig onderhoud, maar de ruimtelijke kwaliteit is niet van dien aard dat gesproken kan worden van een aantrekkelijk verblijfsgebied. In opdracht van de gemeente Lemsterland heeft de Grontmij daarvoor een opwaarderingsplan opgesteld. Dat plan is in goed onderling overleg en in overleg met vertegenwoordigers van Plaatselijk Belang opgesteld en vormt een belangrijke bouwsteen voor onderhavig Masterplan. Het omvat voor het grootste deel een opwaardering van de ruimtelijke kwaliteit, waarbij de wens om een aantrekkelijk en sterker centrum-gebied rond de brug te realiseren leidend is geweest. Centrumgebied rond brug

Marwei nu

Marwei na herinrichting

20

Marwei entree dorp nu

Marwei entree dorp straks

Voorts is er een relatie gelegd met de noodzakelijke verbetering van de kaden en oevers. Het Wetterskip Fryslân wenst vanwege veiligheid de kaden en oevers in Delfstrahuizen/Echtenerbrug te verhogen resp. aan te passen. Om te voorkomen dat er een onaantrekkelijk beeld ontstaat vanaf het water. Of anders gezegd dat er een soort ‘stadsgrachten- beeld’ ontstaat, waardoor watersporters niet uitgenodigd worden om aan wal te gaan en bestedingen te plegen, is in relatie met de herinrichting van het Hellingpad en Turfkade en onderhavig Masterplan overleg gevoerd met het Wetterskip. Dat heeft geresulteerd in een plan, waarbij de vanuit waterschapsoogpunt bekeken noodzakelijk aanpassingen van de kaden aangevuld worden met extra voorzieningen, zoals steigers voor de kade/oever, die vanuit de doelstelling van het Fries Merenproject en vanuit de gemeente gezien wenselijk zijn, waardoor er voldaan wordt aan de eisen van het Wetterskip en voldaan wordt aan de wensen ten aanzien van ruimtelijke kwaliteit en bevordering van bestedingen aan de wal.

Aanpassing kade met steiger Hellingpad

Bovenaanzicht herinrichting Hellingpad

21

Het doel is de realisatie van een nieuwe sanitair gebouw, dat voldoet aan alle eisen en waarbij sprake is van een gecombineerd gebruik door watersporters (passanten), recreanten , de voetballers en tenissers. Door een dergelijk gecombineerd gebruik kan de omvang van de voorzieningen beperkt worden en kunnen (exploitatie)kosten worden bespaard.

Aanpassing noordkade ten westen van de brug

Die benadering biedt tevens het aanknopingspunt voor de financiering van dit deelproject. De noodzakelijke waterschapsaanpassingen (‘kosten kale kade’) komen voor rekening van het Wetterskip Fryslân en de extra voorzieningen komen voor rekening van de gemeente Lemsterland tezamen met de provincie Fryslân. In het financiële overzicht in hoofdstuk vijf wordt nader ingegaan op de financiering. Door uitvoering van deze plannen ontstaat er een aantrekkelijk centrum-gebied, dat uitnodigend is voor de watersporters waardoor de bestedingen aan de wal worden verhoogd en de leefbaarheid van de eigen bewoners wordt vergroot. Ad 3 en 4. Sanitaire voorziening en informatie verstrekking.

22

Zoals hiervoor reeds is aangegeven is er vanuit verschillende opzichten behoefte aan een nieuwe sanitaire voorzieningen nabij de sportvelden en de haven van Plaatselijk Belang De drie direct betrokken clubs (Plaatselijk Belang, Voetbalvereniging, Tennisvereniging) hebben de handen ineen geslagen en ontwikkelen in overleg met de gemeente een nieuwbouw plan.

Wat het gecombineerde gebruik betreft beperkt zich dat niet alleen tot passerende watersporters, voetballer of tennissers. Ook passerende fietsers, wandelaars of andere recreanten kunnen gebruik maken van deze voorziening. Zo ligt het nieuwe pand aan het fiets-wandelschelpenpad langs de Pier Christiaansloot dat een onderdeel vormt van het LAW Zuiderzeepad. Het nieuwe gebouw is gesitueerd ten oosten van de bestaande voetbalkantine in de ‘bosstrook, die thans in het hoogseizoen door met name watersporters als openbaar toilet wordt gebruikt. Die plek heeft meerdere voordelen. In de eerste plaats is het een meer centrale plek voor de (jacht)haven van Plaatselijk Belang. Die haven strekt zich nl. uit langs een groot deel van de noordoever van de Pier Christiaansloot, waardoor passerende watersporters die afmeren thans het gevoel hebben ver buiten het dorp te liggen. Door het gebouw oostwaarts te realiseren worden de passantenligplaatsen meer bij het dorp betrokken. Tevens wordt de loopafstand naar de accommodatie beperkt (aantrekkelijker), waardoor het gebruik wordt gestimuleerd. Een tweede voordeel is het feit dat het huidige gebouw tijdens de nieuwbouw kan blijven worden gebruikt. Een derde voordeel is dat er door sloop van het huidige sanitaire gebouw meer parkeerruimte ontstaat, waaraan nu reeds behoefte is. Het gehele parkeerterrein, oevers en verbinding/route (zie hierna punt 6) kan dan in samenhang worden heringericht. Gedacht wordt aan een duurzaam en enigszins bijzonder pand (ont-

werp). Het is de bedoeling dat het gebouw opvalt, aangezien het het eerste gebouw is bij binnenkomst vanuit het oosten van de toegangspoort Delfstrahuizen/Echtenerbrug. Het nieuwbouwplan omvat een langwerpig (ca. 32 meter lang) en smal gebouw. Daarin zijn de volgende functies ondergebracht: kleedboxen op basis van de minimale eisen van de KNVB, douches: de douches voor Plaatselijk Belang/watersporters worden gecombineerd met de douches/kleedruimtes voor de scheidsrechter. Ook het materiaalhok en de ruimte voor wasmachine/ droger voor passanten worden gecombineerd. Daarnaast is één gecombineerde voorziening voor minder validen (MIVA) voor de drie clubs (Voetbal, tennis en Plaatselijk Belang) en tot slot een afvoermogelijkheid chemisch toilet. Naast bovengenoemde functies wordt er op de kop van het gebouw aan de waterkant een info-punt gerealiseerd, waardoor direct duidelijk is wat het dorp allemaal te bieden heeft en waar men dat kan vinden. Tevens zal door de havenmeester een info-folder aan passanten worden overhandigd met informatie over het dorp. Voor de fiets- en wandelpaden in de omgeving zal een apart boekje worden gemaakt o.a. aansluitend bij het fietsknooppuntensysteem. Benadrukt moet worden dat het niet de bedoeling is om een extra luxueuze en grote voorziening te realiseren. Door het gecombineerde gebruik van ruimten met name van WC’s, douches, wasruimte/materiaalhok e.d. wordt de omvang van het gebouw sterk beperkt en worden de investerings- en exploitatiekosten verminderd. Het gebouw zal zo doelmatig mogelijk worden ingericht. Bovendien zal een deel van de financiering door middel van zelfwerkzaamheid tot stand worden gebracht.

kan men op de eilandjes in het Tsjûkemar gratis aanleggen. Een haven dient daarom een toegevoegde waarde te hebben. Die toegevoegde waarde ‘vertaalt ‘ zich in een drietal deelprojecten: a. Sanitair: realisatie van voorzieningen voor passanten zoals douches, toiletten, afmogelijkheid chemisch toilet, eventueel ruimte voor was machine/droger e.d. b. Stroom/water: aanleggen van stroompunten en watertappunten bij de ligplaatsen c. Meer aandacht bieden aan passanten: aantrekkelijker ligplaatsen, goede informatieverstrekking. Wat punt a. betreft, daarover is hierboven bij de beschrijving van een nieuw sanitair gebouw reeds het nodige aangegeven. Er wordt gestreefd naar een gecombineerd gebruik van het nieuwe gebouw, waardoor de watersporters optimaal bediend kunnen worden. Wat punt b. betreft: het is de bedoeling dat er over de gehele lengte van de oever waaraan thans de haven is gevestigd op geëigende plaatsen stroompunten en watertappunten worden aangelegd. Tevens zal er op een aantal punten verlichting worden gerealiseerd, waardoor het ook ’s avond overzichtelijk en veilig is. Eventueel zal deze verlichting ook richting tennisbaan met één of twee punten worden doorgetrokken. De aanleg van de stroomvoorziening zal plaatsvinden in combinatie met de bouw van het sanitaire gebouw. Ad c. Meer aandacht besteden aan passanten. De huidige passantenplaatsen zijn voornamelijk aan het eind van de haven gelegen, dus het verst van het dorp. Het is de bedoeling om de ligplaatsen zodanig te herschikken, dat de passanten meer naar voren (dichter bij het centrum van het dorp) komen te liggen. Daarnaast zal er een systeem worden ontwikkeld, waarbij aangegeven wordt dat de vaste ligplaatsen, indien niet in gebruik, vrij zijn om aan te liggen. In de praktijk is namelijk in het hoogseizoen zeker een derde van de vaste ligplaatsen leeg.

Ad 5 Opwaardering (jacht)haven Plaatselijk Belang. De afgelopen jaren is het aantal passanten in Echtenerbrug/Delfstrahuizen aanzienlijk gedaald. Dit is o.a. een gevolg van een gebrek aan uitstraling van Echtenerbrug/Delfstrahuizen en een tekort aan voorzieningen. Daarnaast

Tot slot bestaat de wens van Plaatselijk Belang om de steigers van de haven te verbeteren en eventueel het aantal haakse ligplaatsen (boxen) uit te breiden. Deze onderdelen zijn in het middellange termijn actieplan opgenomen 23 (zie hierna)

Ad 6 Verbetering verbinding tussen haven/sportvelden en herinrichting openbare ruimte Noord-Oost oever (incl. parkeeruimte) Uit de ruimtelijke analyse is naar voren gekomen dat de inrichting van de NO-oever (oostelijk van Hotel Tjonger vallei) kwalitatief onvoldoende is en de verbinding met het centrum onduidelijk. Het gebied nodigt niet uit om af te meren en het dorp in te gaan. Het gebied behoeft een opwaardering waardoor de gebruiksmogelijkheden worden vergroot, de ruimtelijke kwaliteit toeneem en watersporters/passanten uitgenodigd worden aan wal te gaan.

1. Verduidelijken en aantrekkelijker maken van de bestaande route over de weg aan de achterzijde van Hotel de Tjongervallei. 2. Aanleggen van een flonderpat/steiger langs de voorkant (waterzij de) van hotel de Tjongervallei. Beide mogelijkheden kunnen uiteraard ook gecombineerd worden. Realisatie is oa. afhankelijk van de medewerking van de private eigenaren aldaar. Al deze elementen tezamen hebben geleid tot een deelopdracht aan de Grontmij om hiervoor een herinrichtingsplan op te stellen. Dat plan ziet er als volgt uit:

Zoals hierboven reeds is aangegeven biedt de realisatie van een nieuw sanitair gebouw ten oosten van de voetbalkantine en sloop van de het oude gebouw ten westen van de kantine de mogelijkheid om extra parkeerplaatsen te realiseren en het gehele parkeerterrein mede in relatie met de oevers van de haven her in te richten. Op het (parkeer)terrein is ook een stortplaats voor groenafval aanwezig. Ook de aanpassing (verplaatsing of in kaderen) hiervan kan dan meegenomen worden. De uitstraling van het gebied zal verbeterd worden door verzorgde groen aanleg d.w.z. de bosschages worden vervangen door blokhagen en bomen , deze zullen ook worden toegevoegd rondom het parkeerterrein. De verlichting (sociale veiligheid) zal worden verbeterd en de directe omgeving van de nieuwe en bestaande bebouwing krijgt een representatieve aankleding (groen en verharding). Bankjes en picknickplaatsen zullen langs het schelpenpad worden aangelegd. De verbinding/route van de haven over het parkeerterrein richting dorp/centrum is niet duidelijk en onaantrekkelijk. Daarenboven is de wens naar voren gekomen om een extra verbinding door middel van een voet(steiger)pad voor Hotel De Tjongervallei langs via het Kettingpaed/De Kampen aan te leggen. Bovenstaande heeft zich ‘vertaald’ in twee mogelijkheden:

24

Impressie Noord-oost oever

23

Ad 7 Fiets- en wandelpaden: Oude paden, Nieuwe Wegen. 5

In het kader van het project Oude paden Nieuwe Wegen is door een werkgroep Zuidwest Friesland bestaande uit vertegenwoordigers van de gemeente Lemsterland, dorpbelang De Trije Doarpen, Stichting LAW en de Stifting Kuierjen en Kultuer yn Lemsterlân een gemeente dekkend netwerk van paden opgesteld. Het resultaat is als volgt. Er worden vijf tracés toegankelijk gemaakt voor wandelaars door het aanleggen van (3) battingen, (3)overstappen en bewegwijzering. Voor de bewegwijzering wordt dezelfde huisstijl als voor het wandelnetwerk Historische Wandelpaden gehanteerd, waardoor het eenduidig, eenvoudig en goed herkenbaar is. Deze paden worden onderling verbonden via bestaande wegen. Er ontstaat op die manier een netwerk van 27 kilometer wandelpaden in de Echtener Veenpolder. Dit netwerk wordt op termijn opgenomen in het netwerk van wandelpaden in Zuidwest Friesland. De vijf tracés zijn: 1. Gietersevaart 2. Middenvaart 3. Klijnsmavaart 4. Echtenerdijk 5. Kampervaart Alle tracés zijn opgenomen in het Ruilverkavelingsplan Echtener Veenpolder. Landschapsbeheer Friesland verzorgt de voorbereiding van de uitvoering en de aanleg van de voorzieningen en bewegwijzering en levert daarmee het netwerk van wandelpaden drempelvrij op. Het beheer en onderhoud komt te liggen bij de gemeente Lemsterland. De gemeente Lemsterland is eigenaar van de voorzieningen en van de bewegwijzering en van het grootste deel van de tracés. Alleen bij de routes Gietersevaart en Middenvaart loopt het tracé voor een deel over particuliere gronden, waarmee afspraken zijn/worden gemaakt. De investeringskosten en financiering ervan zijn opgenomen in het actieplan in hoofdstuk vijf.

Ad 8 Delfstrahuizen-west Zoals hierboven reeds is aangegeven zijn er in het ontwikkelingsplan Delfstrahuizen-West, dat zijn eigen ontwikkelingsproces kent, een aantal deelprojecten te onderscheiden die van belang zijn voor de ruimtelijke kwaliteit. Deze projectonderdelen zijn: - De aanleg van ca. 40 extra passantenplaatsen ten westen van de brug. - De aanleg van een parkeerruimte (ca. 120 parkeerplaatsen) nabij het strand en de aanleg van een trailerhellingbaan. - Het bestaande toiletgebouw bij de camping zal worden opgewaar- deerd. - De huidige camping wordt verplaatst en op de nieuwe locatie zullen ca. 100 staanplaatsen met ligplaatsen worden aangelegd. Tevens zal er een toiletvoorziening o.a. ten behoeve van het strand worden gerealiseerd. - Er zal een nieuwe ontsluitingsweg met een aansluiting op de Marwei worden aangelegd - Er zal een wandelpad op de noord-oever als extra toeristiche recreatieve verbinding met het strand en het centrum bij de brug worden gerealiseerd. Bovenstaande projecten zijn zgn. publieke deelprojecten. Deze projecten versterken de toeristische en recreatieve infrastructuur. Zo worden er op deze manier zowel aan de oost als aan de west kant van de brug faciliteiten voor passanten gerealiseerd, wordt een aanvullende voorziening zoals het strand verbeterd, waardoor watersporters uitgenodigd worden tot een langer verblijf en biedt ook de nieuwe camping voorzieningen die voldoen aan de eisen van de tijd. Naast deze publieke deelprojecten zullen er in het gebied in samenhang met de voorwaardenscheppende investeringen private investeringen plaatsvinden. Deze private investeringen omvatten de realisatie van 40 woningen (1e fase tot 2016) en later afhankelijk van de marktontwikkelingen en beleid/contigentering bestaat de mogelijkheid van een tweede fase. Daarnaast zullen er 50 recreatieeenheden worden gerealiseerd. Deze ontwikkelingsplannen zijn in de tweede helft van 2010 met de plaatselijke bevolking 25 besproken en kennen een groot draagvlak.

In onderstaande schets worden deze projectonderdelen weergegeven.

Impressie Delfstrahuizen-west

26

5

Financiën

5.1 Actieplan korte termijn, kosten en dekking In overleg tussen de gemeente Lemsterland, het Wetterskip Fryslân, provincie Fryslân, Plaatselijk Belang en de Wind-groep (in relatie met Delfstrahuizen-west) zijn voor de hierboven aangegeven acties een kostenraming en 6 een financiering (dekking) opgesteld. Het totaal-beeld ziet er als volgt uit: - Kaden en oevers (incl herinrichting N.O oever en herinrichting Marwei) ca - Multisanitair gebouw ca - Wandel- en fietspaden ca - Informatievoorziening ca - Projectmanagement ca - Delfstrahuizen-west Publieke deelprojecten ca - Delfstrahuizen-west Private deelprojecten ca Totale kosten (excl. btw) (afgerond) ca Beoogde financiering: - Gemeente Lemsterland 1) ca - Wetterskip Fryslân ca - Provincie Fries Meren Project ca - Provincie Fryslân (REP) ca - Plaatselijk Belang - Provinciaal Meerjarenplan Plattelandsontw. (pMJP) en DLG - Privaat 2) ca Totaal ca Afgerond ca.

2)

overeenkomst tussen de gemeente en de private ontwikkelaar (Wind-groep) Het grootste deel van dit bedrag (ca 23,25 mln euro) heeft betrekking op de private investeringen in het plan Delfstrahuizen-West nl.ontsluitingsweg/aansluiting woongebied, woon/ bouwrijp maken en bouwexploitatie (woningen/recreatie-eenheden)

€ € € € €

3,2 0,48 0,0165 0,1 0,025

Fasering Bovenstaande investeringen kunnen gefaseerd plaatsvinden. De tweede fase van het Fries Merenproject loopt t/m 2015. De projecten dienen in de periode t/m 2015 gerealiseerd en afgerekend te worden. De acties na die periode vallen onder het begrip middellange en lange termijn. (zie hierna)

€

4,5

5.2 Acties middellange en lange termijn. Als acties op de middellange en lange termijn kunnen worden genoemd:

€ 22,6 € 31 mln

€ € € € € € € € €

3,9 1,48 1,04 1,04 0,09 0,02 23,4 30,97 31 mln

Toelichting: 1) Het grootste deel van dit bedrag (ca. 2,9 mln) heeft be- trekking op onderdelen in het plan Delfstrahuizen-west. De exacte dekking daarvan zal worden uitgewerkt in een project

-

Verdere opwaardering haven Plaatselijk Belang (verbetering steigers e.d.)

-

Verdere ontwikkeling van wandel- en fietspaden

-

Ontwikkeling tweede fase Delfstrahuizen-West

-

Ontwikkeling zuid-oever Tsjûkemar; verkenning ontwikkelings- mogelijkheden Oosterzee.

-

Gebiedsontwikkeling Zuyderzeerand

27

Voetnoten: 1

Gebruikswaarde: functionele geschiktheid, doelmatig gebruik, aanleg en beheer, samenhang en bereikbaarheid Belevingswaarde: identiteit, diversiteit, herkenbaarheid, beleving en zingeving Toekomstwaarde: doelmatigheid in tijd, flexibiliteit, robuustheid , duurzame structuur. 2 SWOT-analyse Echtenerbrug-Delfstrahuizen, Waterrecreatie Advies, najaar 2009. 3 De bedieningstijden van de brug zijn als volgt: a. April, mei, sept en oktober: van 9.00 tot 19.00 uu, pauze van 12.00-13.00 uur) b. Juni t/m augustus: van 9.00 tot 20.00 uur, pauze van 12.00- 13.00 uur. c. November t/m maart: van 9.00 tot 17.00 uur (bediening op afspraak en zondags gesloten). 4 Zie bijlage 2 5 Het project Oude paden Nieuwe wegen is gestart door het samenwerkingsverband bestaande uit het Steunpunt Monumentenzorg, projectbureau Belvedère, Plattelânsprojekten Fryslân, Landschapsbeheer Friesland, Doarpswurken het Lectoraat Plattelandsvernieuwing Van Hall Larenstein. Voor de regio Zuidwest Fryslân, waaronder Lemsterland is een werkgroep ingesteld, die een voorstel voor te realiseren en herstellen van routes heeft opgesteld. Het resultaat daarvan is hier opgenomen. 6 In een afzonderlijke notitie is een gedetailleerde uitwerking van de kosten opgenomen. (d.d. 29 november 2010)

28

Bijlage 1: Rapport Grontmij

29

Herinrichting Delfstrahuizen & Echtenerbrug

augustus 2010

Verantwoording Titel

Herinrichting Delfstrahuizen & Echtenerbrug

Projectnummer

275645

Datum

augustus 2010

Auteur

ing. J. G. Rotstein en ing. H. van der Es

E-mail

[email protected]

Status

definitief

Contact

Stationsplein 12 Postbus 29 9401 LB Assen 9400 AA Assen T 0592 33 88 99 F 0592 33 06 67



Inhoudsopgave Herinrichtingsplan Delfstrahuizen

4

De aanleiding en het doel Beeld van het herinrichtingsplan; leeswijzer

4 5

De opstelling van het herinrichtingsplan

6

De projectorganisatie Het stappenplan Enkele ervaringen uit het proces

6 7 9

De inhoud van het herinrichtingsplan

10

Regionale uitgangspunten en de bestaande situatie Belangrijke lokale uitgangspunten Accenten in het plangebied

10 12 14

Financiële aspecten

21

Budgetraming Financiering, subsidies

21 21

Herinrichtingsplan Delfstrahuizen De aanleiding en het doel

i we ar M llin

gp

ad

Veenscheid in

4

Duims traat

g

en

He

amp

Er was een concrete aanleiding voor de opstelling van het herinrichtingsplan. Die aanleiding ligt in het ‘Friese merenproject fase 2’. Accenten binnen dat project zijn: grenzeloos varen, ruimtelijke kwaliteit en het stimuleren van extra bestedingen aan de wal. Deze aandachts-

De K

De gemeente Lemsterland beraadt zich op de inrichting van het centrum van Delfstrahuizen. In de periode 2009 - 2010 is binnen dat denkproces een belangrijke stap gezet. De gemeente heeft een herinrichtingsplan laten opstellen voor het gebied Marwei, Hellingpad en Turfkade. Hiervoor waren goede redenen. Het gebied maakt een verouderde en rommelige indruk; de inrichting is achterhaald door de tijd. Langs de doorgaande route, de Marwei, is de verkeersveiligheid in het geding. Binnen de bebouwde kom nodigt de inrichting van deze weg uit tot te snel rijden. De Duimstraat in het aangrenzende Echtenerbrug is in het verleden al heringericht; het contrast is aanzienlijk.

De Kampen

P Tu ier C rfk ad hris tia e an s

loo

t

punten zijn ook aan de orde binnen het centrum van Delfstrahuizen. Daarom kunnen de gelden vanuit het Friese merenproject wellicht ook voor de herinrichting van Delfstrahuizen worden ingezet. Het idee is daarbij, om de interactie tussen de vaarrecreanten en het centrum van Delfstrahuizen (horeca, detailhandel) te versterken. Vaarrrecreanten passeren Delfstrahuizen via de Pier Christiaansloot.

Nu het plan klaar is, komt het vervolgproces in beeld. Daarbinnen kan de gedachtenvorming verder rijpen. Dat zal gebeuren op verschillende manieren; denk aan stappen als: • een bestuurlijke afweging van het plan; • het aftasten van de financieringsmogelijkheden; • de verdere communicatie met ondernemers en bewoners.

Daarmee legt dit rapport een basis onder het verdere proces. Het kan dienen als bestuurlijk beslisdocument, als informatiebron voor ondernemers en bewoners, en als onderlegger bij financieringsvoorstellen en subsidieaanvragen. Daarnaast draagt het bij aan de afstemming tussen de betrokken partijen. Beeldend gesproken: met dit rapport zetten alle betrokkenen hun horloges gelijk.

Het herinrichtingsplan moest dus aansluiten bij het Friese merenproject. Bij de opstelling van het plan is hier rekening mee gehouden. Ook diende het plan recht te doen aan de functie van Delfstrahuizen als poort naar Fryslân. En natuurlijk was daarnaast het streven, om te komen tot een breed gedragen visie en herinrichtingsplan. Samenspraak tussen plaatselijk belang, ondernemers in het gebied en de gemeente was daarbij een belangrijk aandachtspunt.

Beeld van het herinrichtingsplan; leeswijzer

Het rapport is verder als volgt opgebouwd. In hoofdstuk 2 komt het ‘hoe’ aan de orde’: het proces om tot het herinrichtingsplan te komen. Hoofdstuk 3 gaat in op het ‘wat’: de invulling die het herinrichtingsplan heeft gekregen. Als laatste zijn in hoofdstuk 4 de kosten van het plan en de financiering toegelicht.

Het nu voorliggende rapport gaat in het genoemde vervolgproces een rol spelen. Het rapport laat zien hoe het herinrichtingsplan tot stand is gekomen. Ook geeft het weer welke invulling het inrichtingsplan heeft gekregen, en waarom. Verder geeft dit rapport inzicht in de kosten van het herinrichtingsplan. De vervolgvraag is natuurlijk, hoe de financiering kan plaatsvinden. Ook dat komt aan de orde.

5

De opstelling van het herinrichtingsplan De projectorganisatie

6

stap 1 stap 2

Startoverleg

22 juni ‘09

Klankbordgroep

30 juni ’09

Klankbordgroep

21 september ‘09 12 januari ‘10

Klankbordgroep

22 juni ‘10

Visievorming

stap 3

De diverse partijen waren ondergebracht in een compacte projectorganisatie. Het projectteam dat het herinrichtingsplan opstelde, kreeg ambtelijke begeleiding vanuit de gemeente. Daarnaast was er een klankbordgroep, die bestond uit vertegenwoordigers van bewoners, ondernemers en het Friese merenproject. Het voorzitterschap was in handen van de verantwoordelijke wethouder. Daarmee bestond er ook een directe bestuurlijke lijn tussen de projectorganisatie en de gemeente Lemsterland.

Inventarisatie en analyse

Schetsontwerp

stap 4

Voor een herinrichtingsplan is een breed draagvlak belangrijk. Daarom zijn de betrokken partijen met elkaar in gesprek gegaan, in de vorm van een interactief proces. Naast de gemeente Lemsterland, plaatselijk belang en ondernemers waren ook het Friese Merenproject en Wetterskip Fryslân vertegenwoordigd.

Opdrachtverstrekking 27 april ‘09

Definitief ontwerp en budgetraming

Het stappenplan De partijen doorliepen van juni 2009 tot juni 2010 samen een interactief proces, dat bestond uit vier stappen. Deze stappen zijn hierna kort beschreven.

ruimtelijke inrichting ingebracht. Deze bouwstenen zijn samengevoegd tot een brede visie op de herinrichting. Een en ander is besproken in de projectgroep. Een overleg van de klankbordgroep vormde de afsluiting van stap 2. Daarin werd ook de aftrap gegeven voor stap 3.

Stap 1: Inventarisatie en analyse

In deze inventarisatie- en analyseronde zijn de sterke en zwakke punten van het plangebied op een rij gezet. De onderzoekers hebben daarbij een brede blik gebruikt; ze hebben naar het gebied gekeken met een stedenbouwkundige, een architectonische en een ruimtelijke bril. Ook verkeerskundige en logistieke aspecten zijn niet vergeten. In deze fase was er een startoverleg en een overleg van de klankbordgroep. Stap 2: Visievorming

In stap 2 zijn de resultaten van de vorige stap vervlochten met de bijzondere eigenheid en het dorpse karakter van Delfstrahuizen. Verder zijn nu algemene uitgangspunten voor ontwerp en

Stap 3: Schetsontwerp

Vanuit de gevormde visie kwam het schetsontwerp voor het plangebied tot stand. Dit schetsontwerp werd uitgewerkt in de vorm van situatieschetsen met bijbehorende straatprofielen. Het schetsontwerp omvat de volgende straten: Hellingpad en Turfkade, beide gelegen aan de zuidwestelijke oever van de Pier Christiaansloot, en de kruisende route van de Marwei (die in Echtenerbrug overgaat in de Duimstraat). Projectgroep en klankbordgroep bogen zich over het schetsontwerp. In stap 3 werd de waarde van de klankbordgroep nog eens bevestigd. De inbreng van de deelnemers versterkte de lokale afstemming van het ontwerp.

7

De inbreng van het Wetterskip, op basis van het Herstelprogramma oevers en kaden, gaf stap 3 een extra accent. Om te komen tot een zorgvuldige afstemming tussen de herinrichting en het Herstelprogramma, heeft de klankbordgroep zich tweemaal over het schetsontwerp gebogen. Stap 4: Definitief ontwerp en budgetraming

In de afrondende stap vond de vertaling plaats van het schetsontwerp naar het definitief ontwerp. Dit definitief ontwerp kreeg de vorm van een wervende kleurentekening, aangevuld met profielen en detailtekeningen. De verdere detaillering van het ontwerp valt buiten deze stap en is een punt van nadere uitwerking. Wel liggen in het ontwerp de uitgangspunten hiervoor vast: een rustige uitstraling, eenduidige ontwerpprincipes en gebruik van gelijksoortige materialen. De budgetraming kon nu ook in definitieve opmaak worden doorgerekend. In deze stap boog de klankbordgroep zich voor de laatste keer over de plannen.

8

Enkele ervaringen uit het proces Dit hele interactieve proces vond plaats in de periode van juni 2009 tot en met juni 2010. Juist door de gebundelde, interactieve benadering konden de gezamenlijke partijen de vier stappen in deze periode volwaardig doorlopen. Voor elk overleg hadden de betrokken partijen de beschikking over tussentijds kaart- en beeldmateriaal. Daarnaast verzorgde het projectteam in elk overleg een visuele presentatie met toelichting. Natuurlijk was er daarbij voor iedereen ruime gelegenheid om eigen inbreng te leveren. De bewoners en ondernemers waren met meerdere personen vertegenwoordigd in de klankbordgroep. Ook plaatselijk belang speelde een belangrijke rol bij het inbrengen van bewonerswensen. Door deze brede inbreng waren de lokale afgevaardigden goed in staat

om de geluiden uit de achterban in te brengen in het proces. Door de afvaardiging vanuit het Friese merenproject konden ook belangrijke regionale accenten in het ontwerp worden vervlochten. Als vertegenwoordiging van de bewoners benadrukte de klankbordgroep rust en eenvoud in het ontwerp. Ook was het de klankbordgroep die graag nauwere aansluiting zag tussen het centrumgebied en de meer excentrisch gelegen winkelvoorzieningen. Ook het parkeren op graskeien is een voorbeeld van inbreng door bewoners. Op hun voorstel worden deze graskeien toegepast in de parkeerstroken tussen de grens van de bebouwde kom en afslag De Kampen.

9

De inhoud van het herinrichtingsplan Regionale uitgangspunten en de bestaande situatie Eerder zijn twee belangrijke regionale criteria genoemd voor het herinrichtingsplan. Het plan zou moeten aansluiten op: • het Herstelprogramma oevers en kaden, onderdeel bebouwd gebied, van Wetterskip Fryslân; • de functie van Delfstrahuizen als poort naar Fryslân; • het Friese merenproject (fase 2). De herinrichting van Delfstrahuizen en het Herstelprogramma oevers en kaden raken elkaar ter plaatse van het Hellingpad. De vereiste hoogte van de kade langs het Hellingpad is aangedragen door Wetterskip Fryslân. Vanuit de herinrichting was het de uitdaging om deze straat op te nemen in een aantrekkelijk centrumgebied rond het water. Daarbij moest een passende oplossing gevonden worden voor het realiseren van de juiste kadehoogte. De accenten uit het Friese merenproject (grenzeloos varen, ruimtelijke kwaliteit en het stimuleren van extra bestedingen aan de wal) laten een

10

Delfstrahuizen Echtenebrug als toegangspoort van Friesland

duidelijke richting zien voor de herinrichting. Het gaat in het herinrichtingsplan zowel om de verbetering van de ruimtelijke kwaliteit, als om het vergroten van de aantrekkingskracht voor (vaar-)recreanten en ander winkelend publiek. Als poort naar Fryslân heeft Delfstrahuizen het in zich, om een pleisterplaats voor passerende vaarrecreanten te worden. De huidige situatie sluit niet aan bij het bovengenoemde ambitieniveau. Delfstrahuizen en Echtenerbrug hebben een gezamenlijk centrumgebied ter plaatse van de brug over de Pier Christiaansloot. Dit gebied maakt weliswaar een toeristische indruk, maar allerlei potenties worden daarbij niet benut. Het winkelgebied in Delfstrahuizen staat min of meer los van het centrumgebied rond het water. Daarbij komt dat de aanlegmogelijkheden langs de

kade in het centrum beperkt zijn. Voor vaarrrecreanten nodigt de situatie dan ook niet uit om het centrum van Delfstrahuizen te bezoeken. De doorgaande weg, de Marwei, versterkt dit beeld; het brede wegprofiel is vooral ingericht voor het doorgaande verkeer. Een verblijfsgebied met een meer gemengde functie valt daar slecht mee te combineren. Daar komt bij dat het bestaande wegprofiel uitnodigt tot te hard rijden. Die verleiding is toch al groot, aangezien de maximumsnelheid bij de entree van Delfstrahuizen overgaat van 80 km/uur naar 30 km/uur. In Echtenerbrug is het profiel van deze doorgaande weg al heringericht. De tegenstelling is groot; het minder geslaagde beeld van het plangebied in Delfstrahuizen wordt hierdoor versterkt.

11

Het plangebied maakt verder een rommelige en gedateerde indruk. Het aanwezige groen is versnipperd. Plantenbakken en straatmeubilair zijn uitgevoerd in allerlei verschillende materialen. Het in potentie uitnodigend karakter van Delfstrahuizen wordt hiermee verder ondergraven. De geïnventariseerde kwaliteiten - die zeker aanwezig zijn - komen niet tot hun recht. Zonder ingrijpen zal in het gebied sprake zijn van een verdere neergang en verrommeling. De conclusie is duidelijk. Het is belangrijk om in Delfstrahuizen aansluiting te zoeken bij de al genoemde regionale uitgangspunten. Voor alle betrokkenen, niet het minst de inwoners en middenstand van Delfstrahuizen, is dit een uitdaging van formaat. Daarbij is het noodzaak dat er ook heldere lokale uitgangspunten worden geformuleerd die breed worden gedragen.

12

Belangrijke lokale uitgangspunten Het interactieve proces dat partijen volgden, begon met een aantal uitgangspunten. De belangrijkste zijn hierna kort beschreven. Eigen karakter

Het eigen karakter van Delfstrahuizen/Echtenerbrug weegt zwaar binnen het herinrichtingsplan. De kleinschalige dorpse sfeer en de toeristische potentie nemen daarbij een belangrijke plaats in. Gelegen op een kruispunt van weg en water, mag het aangename verblijfskarakter van Delfstrahuizen worden benadrukt, verbreed en versterkt. Ook de eenheid in het centrumgebied rond de brug verdient een extra accent. Hierbij past de gastvrije en veelbelovende uitstraling van een pleisterplaats waar iets te doen is, waar iets te beleven valt. Het ruimtelijke karakter van de herinrichting is gedeeltelijk ingegeven door de al eerder heringerichte Duimstraat in Echtenerbrug.

Het herinrichtingsplan voor Delfstrahuizen is hier zorgvuldig op afgestemd. De Duimstraat vormt samen met de Marwei de hoofdroute door Delfstrahuizen en Echtenerbrug. De verkeersremmende herinrichtingsmaatregelen op deze route, zorgen voor een verdere versterking van de verblijfsmogelijkheden in Delfstrahuizen. Beeldkwaliteit, beleving

Het herinrichtingsplan mikt op een hoogwaardig verblijfsgebied, met een rustige, dorpse ambiance en een aangename karakteristieke sfeer. Daarbij smeedt het herinrichtingsplan het dorp weer tot een ruimtelijke eenheid. Met deze aantrekkelijke openbare ruimte als drager, komen de toeristisch-recreatieve kwaliteiten van Delfstrahuizen optimaal tot hun recht. Daarbij zal een langere verblijftijd van vaarrecreanten en andere toeristen samengaan met meer bestedingen. Functionele kwaliteit

Bij de herinrichting van Hellingpad, Turfkade en Marwei gaat ook veel aandacht uit naar de functies in het gebied. Denk daarbij aan het (deels doorgaande) wegverkeer, de recreatie(vaart), de plaatselijke middenstand en de jaarmarkt op de Turfkade. Vooral bij Turfkade en Hellingpad aspecten als bereikbaarheid, ruimte voor terrassen, route en bevoorrading een belangrijke rol. Bij de planvorming was de brug een bijzonder aandachtspunt. In het zomerseizoen is de brug meerdere malen per uur is geopend. Dat vraagt om een rustig verkeersbeeld, gecombineerd met ruim voldoende opstelruimte voor het wegverkeer. Hierbij gaat het naast autoverkeer ook om fietsers, met daarbij veel scholieren. De veiligheid van al deze verkeersdeelnemers moet zijn gewaarborgd. Daarbij mag ook de eigen verantwoordelijkheid van alle verkeersdeelnemers worden geprikkeld. Binnen de speelruimte van deze uitgangspunten,

13

hebben partijen gezocht naar de optimale inrichting van de leefomgeving in het gebied Hellingpad, Turfkade en Marwei. De aansluiting bij de eerder genoemde regionale uitgangspunten (Herstelprogramma oevers en kaden, poort naar Fryslân, het Friese merenproject) vormt daarbij een belangrijk basiselement.

Accenten in het plangebied Respect voor de eigen dorpskwaliteiten van Delfstrahuizen is genoemd als een belangrijk uitgangspunt. Het plangebied bestaat uit deelgebieden die elk hun eigen karakter meebrengen. Denk aan de verschillen in schaal, sfeer en toeristisch-recreatieve functie langs de hoofdroute door Delfstrahuizen en aan het water. Het herinrichtingsplan zorgt voor een geleidelijke overgang tussen deze deelgebieden. Het eigen karakter per deelgebied blijft in stand, terwijl daarnaast de samenhang en eenheid in het dorp wordt benadrukt. De hoofdroute krijgt daarmee Concept deelgebieden

14

Centrumgebied rondom de brug

een geleidelijk veranderend karakter. Ook weggebruikers ervaren dit en wel op twee manieren. Ze merken een verandering in gebiedsfunctie en zullen daarbij eerder geneigd zijn om hun snelheid aan te passen. nu

straks

nu

De overgang tussen deelgebieden komt tot uiting in de herinrichting van het dwarsprofiel. Dit verloopt van een landschappelijk profiel met grasbermen aan de buitenrand van Delfstrahuizen, naar een pleinachting profiel in het centrum. Als overgang daartussen is een deel visueel versmalt door middel van hagen en bomen. Daarbij wordt de samenhang benadrukt door eenheid in materiaalgebruik, met daarbij harmonieuze overgangen tussen de deelgebieden.

Marwei

15 straks

Dit past ook bij het beoogde rustige, uitnodigende karakter van de herinrichting. De aantrekkingskracht van Delfstrahuizen gaat verder dan alleen het centrum rond het water; ook het aangrenzende winkelgebied komt in beeld en straalt gastvrijheid uit. De in het plangebied aanwezige bonte mengeling van straatmeubilair en groen gaat verdwijnen. Ook hier is het motto: rust en eenheid in het straatbeeld. Behalve het gebruik van gelijksoortige materialen, betekent dit ook het toepassen van dezelfde ontwerpprincipes. Groene accenten in de bermen komen terug door hier en daar bomen te planten, afhankelijk van het profiel gecombineerd met grasbermen of hagen. Ook de afstemming op de (eerdere) herinrichting van de Duimstraat past hierbij. In het centrum zijn openbare en de particuliere grondeigendommen zoveel mogelijk als één geheel ingericht.

16

Marwei nu

Marwei straks, op de overgang tussen deelgebieden

Het karakter en de beoogde herinrichting van de diverse deelgebieden zijn hierna kort aangestipt. De beschrijving volgt de hoofdroute door Delfstrahuizen, vanaf de entree van het dorp tot aan het centrumgebied bij de brug. De Marwei vanaf de entree van het dorp

De Marwei, entree van het dorp - nu

De Marwei, entree van het dorp - straks

Ter plaatse van de entree gaat de maximumsnelheid van 80 km/uur naar 30 km/uur; dit is een forse overgang. Daarbij past ook een krachtige visuele markering. De entree is daarom geaccentueerd met een versmalde poortgewijze opstelling van de komborden. Dezelfde opstelling is eerder toegepast bij de herinrichting in Echtenerbrug. Ook het wegprofiel na de entree is overgenomen van de Duimstraat; daarmee ontstaat er weer eenheid in de hoofdroute door Delfstrahuizen en Echtenerbrug. Het wegprofiel gaat terug van 6,5 meter tot 5,7 meter en oogt visueel nog smaller, door de stroken van gele klinkers

aan weerzijden. De hoofdbaan wordt uitgevoerd in rode klinkers. Er is eenzijdig ruimte voor parkeren. De wens van de bewoners om de parkeerstroken te verharden met graskeien, is overgenomen. Net als de groene grasbermen past het beter bij het bestaande dwarsprofiel, dat dankzij de royale voortuinen ruim van opzet is. De Marwei vanaf afslag De Kampen

Vanaf hier is tweezijdige bebouwing nadrukkelijker aanwezig, zijn de voortuinen kleiner en is het dwarsprofiel smaller. Dit beeld komt ook tot uiting in het verharde profiel. De wegverharding is gelijk aan die van het vorige deelgebied. Voor parkeren zijn er hier volledig verharde parkeervakken; aan de andere kant van de weg heeft de doorgaande groene berm plaatsgemaakt voor hagen tussen de opritten, met hier en daar bomen. Aan weerzijden liggen tegen de particuliere kavels voetpaden in grijze tegels. Het dwarsprofiel oogt door dit alles meer

17

stedelijk, zonder dat de overgang erg abrupt is. Ook hier is er de afstemming met de al eerder heringerichte Duimstraat. Halverwege dit deelgebied versmalt het dwarsprofiel nog verder. De bebouwing is meer gesloten en staat ook dichter op de weg; de winkelvoorzieningen nemen toe. Om deze winkels meer te betrekken bij het centrum, zijn vanaf hier de voetpaden uitgevoerd in rode klinkers, net als in het centrumgebied. Het centrumgebied: shared space-karakter

Het centrumgebied omvat het laatste gedeelte van de Marwei voor de brug. Over de brug is een klein deel van de Duimstraat aan dit gebied toegevoegd. (Het Hellingpad en de Turfkade horen ook bij het centrumgebied, maar zijn afzonderlijk beschreven.) In het gebied rond de brug is in overleg met de klankbordgroep gekozen voor een pleininrichting met een shared

18

space-karakter. De verharding van rode klinkers loopt van gevel tot gevel, over openbaar en particulier terrein heen. Daarbij worden hooguit minimale accenten aangebracht in de vorm van gootstructuren en bestratingsrichting. Het centrumgebied wordt daarmee een gezamenlijke verkeers- en verblijfsruimte voor alle gebruikers. Er is ruimte voor doorgaand verkeer, bezoekers en horecaterrassen. De minimale regulering doet een beroep op de eigen verantwoordelijkheid om deze ruimte veilig te gebruiken en met elkaar rekening te houden. Belangrijk motief voor deze keuze is de verkeerssituatie en de benodigde opstelruimte bij de brug. Die ruimte is er straks volop, waarbij alle verkeersdeelnemers worden uitgedaagd om rekening met elkaar te houden. Deze benadering vormt ook de aanleiding om een klein deel van de Duimstraat aan dit centrumgebied toe te voegen en op dezelfde wijze in te richten.

Het centrumgebied: Hellingpad en Turfkade

Hellingpad straks

Hellingpad en Turfkade vormen het deel van het centrumgebied langs de Pier Christiaansloot. De relatie met het water spreekt uit de straatnamen. Belangrijk is verder een doelmatige combinatie van allerlei functies, zoals bereikbaarheid, terrassen, bevoorrading, beleving van het water, enz. Langs het Hellingpad wordt de relatie met het water het sterkst geaccentueerd. De verhoogde kademuur geeft invulling aan de gewenste hoogte volgens het Herstelprogramma oevers en kaden van het Wetterskip. De royale rode bestrating en de smalle voortuintjes geven het Hellingpad een passend, kleinschalig boulevardkarakter. De beperkte aanlegmogelijkheden voor de recreatievaart in het centrum worden hier gecompenseerd: Langs een groot deel van het Hellingpad wordt de buitenzijde van de kademuur voorzien van een aanlegsteiger. De Turfkade heeft voldoende hoogte. Het Herstelprogramma oevers en kaden is hier niet van toepassing. De nieuwe bestrating zal ook hier vrijwel profielvullend zijn. De waterkant wordt hier en daar geaccentueerd door grasstroken met bomen. Deze invulling biedt voldoende ruimte en een fraaie entourage voor publieksactiviteiten als de jaarmarkt.

19

www.grontmij.nl

Bijlage 2: Bouwstenen Watersportkernen

30

29

1. Pas een interactieve planvorming toe Vergroot het draagvlak in de lokale samenleving voor de ontwikkeling van de watersportkern. Betrek verenigingen, clubs en individuele bewoners bij planvorming en uitvoering.

1

23 Bouwstenen

2

Aan het werk met de basis voor een masterplan watersportkernen of toegangspoorten

14. Zorg voor een netwerk van wandel- en fietspaden

Plan en ontwerp voorzieningen voor toeristen en recreanten in alle levensfasen, van jong tot oud.

Maak als watersportkern een bewuste keuze: voor welk type boten ben je bereikbaar en voor welk type boten wil je bereikbaar zijn. Optimaliseer de mogelijkheden voor deze doelgroep. Creëer ruime mogelijkheden voor een ommetje over land, te voet of met de fiets, die aansluiten op het vaarnetwerk. Zorg dat je vanaf aanlegplaatsen gemakkelijk die wandel- en fietsroutes bereikt.

3. Houd rekening met klimaatverandering

15. Houd oevers openbaar

Vooral bij de toegangspoorten langs het IJsselmeer en de Waddenzee moet aandacht zijn voor toekomstige peilstijgingen.

Om watersportkernen aantrekkelijk te houden, moet je er gemakkelijk aan wal kunnen gaan. Neem de oevers op in het netwerk van wandelpaden en houd bij nieuwe ontwikkelingen de oevers altijd openbaar.

2. Maak de watersportkern levensloopbestendig

4. Het landschap is de basis

3 6

4 7

5 8

9

Elke watersportkern is uniek door zijn ligging in het landschap. Verschillen in de bodem en historische kavelpatronen moeten ook bij nieuwe ontwikkelingen de structuur bepalen. Zo ontstaan plekken met een eigen karakter.

16. Combineer water met groen

5. Bewaak zichtrelaties met het landschap

17. Koester en versterk de lokale biodiversiteit

Waar ben ik? Vanuit de kern vertellen zichtlijnen over land en water waar je je bevindt. Breng de mooie bestaande vergezichten in kaart en bewaak ze.

Plan natuurvriendelijke oevers en ruimte voor (aaneengesloten) openbaar groen dat past bij het gebied.

6. Het silhouet in het landschap is verzorgd

18. Stimuleer de productie en het gebruik van duurzame energie

Beplanting en een goede uitstraling van gebouwen zorgen ervoor dat een kern er vanaf het water mooi uitziet. Vergeet ook de ‘achterkant’ van het waterfront niet.

7. Creëer bijzondere plekken aan het water Bakens en andere oriëntatiepunten maken het waterfront herkenbaar. Zo’n punt kan tegelijk een prettige verblijfplek aan het water zijn.

Juist in een watersportkern zorgt groen voor extra sfeer. Reserveer bij nieuwe ontwikkelingen groeiruimte voor bomen in tuinen en het openbaar gebied, maar houd het overzichtelijk.

Reserveer ruimte voor het opwekken van duurzame energie. Leg lokale verbindingen tussen leveranciers en gebruikers: restwarmte van bijvoorbeeld een plaatselijke fabriek kan op een naastgelegen locatie goed gebruikt worden. Reserveer ruimte voor oplaad- en vulpunten voor duurzame brandstoffen, waaronder elektriciteit en biobrandstoffen.

19. Beperk het gebruik van energie 8. Borduur voort op de historie van de plek

10

Behoud de identiteit van de plek. Laat de geschiedenis een inspiratiebron zijn voor nieuwe ontwikkelingen op een eigentijdse manier. De verbinding tussen het ’historische centrum’ en het ‘watersportcentrum’ is belangrijk, laat het karakter van de twee plekken duidelijk zijn. Is het watersportcentrum ook het historische centrum, benut dan kwaliteit en meerwaarde van beide.

12

11

Plaats gebouwen zodanig dat optimaal gebruik wordt gemaakt van daglicht voor verlichting en verwarming. Zorg voor goede isolatie.

20. Voorkom schade aan het leefmilieu Ontwerp volgens een duurzaam principe (zoals bijvoorbeeld Cradleto-cradle™). Voorkom schadelijke toevoegingen of onttrekkingen aan het leefmilieu. Beperk het materiaalgebruik of gebruik recyclebare of restmaterialen.

9. Aandacht voor architectuur Zorg voor ‘pure’ architectuur met natuurlijke materialen en kleuren, passend bij (de omvang van) de watersportkernen. Houd bij nieuwe ontwikkelingen de regie van planvorming tot en met de uitvoering.

14

13

18

17 20

21

16

15 19 22

23

10. Kies voor stedenbouwkundige menging Watersportkernen worden levendig door wonen, werken en recreatie te mengen.

11. Het contrast tussen binnen en buiten is een kwaliteit van de toegangspoorten

21. Kies voor duurzaam waterbeheer Voorkom vervuiling van het oppervlaktewater en beperk het gebruik van kraanwater. Plan voldoende opvangcapaciteit voor vuilwater (ook oliehoudend) afkomstig van vaartuigen en zorg voor aansluiting op de riolering of zuiveringsvoorzieningen op locatie. Plan voldoende toiletvoorzieningen in de publieke ruimte. Probeer waar mogelijk gebruik te maken van regen- of oppervlaktewater.

22. Structureer en financier duurzaam

Zorg voor behoud van het sterke contrast tussen de buitenzijde (open water, weidsheid) en de binnenzijde (land en kleinschaligheid) bij de toegangspoorten en probeer dit contrast waar mogelijk te versterken. De dijk zorgt voor de scherpe scheiding en is minder geschikt voor bijvoorbeeld nieuwe attractieve punten. Gebruik bestaande (monumentale) elementen om de attractiviteit te verhogen.

De investeringskosten bij duurzame investeringen kunnen hoger zijn, maar de exploitatiekosten zijn vaak een stuk lager (minder energieverbruik en onderhoud). Veelal is financiële ondersteuning mogelijk; op provinciaal, of landelijk niveau. Bij duurzame financiering hoort ook een onderhoudsschema om de voorziening duurzaam en blijvend op niveau te houden. Ook pachters moeten aangespoord worden tot duurzame bedrijfsvoering.

12. Maak aantrekkelijke entrees en logische routes

23. Kies voor een duurzame bedrijfsvoering

Zorg voor een prettige en logische route naar parkeer- en aanlegplaatsen. Markeer duidelijk de plekken waar een bezoeker de kern binnengaat.

Zorg voor een divers aanbod van duurzame producten en duurzame diensten (Fair Trade, Green Key of Blauwe Vlag). Kijk vooruit: zorg voor een financiële basis voor exploitatie en duurzame instandhouding van de voorzieningen in de watersportkern. Stimuleer werkgelegenheid voor sociaal zwakkere groepen.

13. Zorg voor een gastvrij onthaal en aantrekkelijk verblijfsklimaat voor toeristen en recreanten Zorg voor een warm welkom. Verwijder verbodsborden, realiseer goede en schone sanitaire voorzieningen, zorg voor water, stroom, een vuilwaterpomp en een inzamelpunt voor huishoudelijk afval. Plaats de passantenplaatsen in of bij het centrum, op loopafstand van winkels en horeca. Daar wordt het geld besteed! Houd ook rekening met rustzoekers en vertier zoekende watersporters. De aantrekkingskracht van de kern is belangrijk: scheid watersportkern van industrie.

www.friesemeren.nl

2. Maak de watersportkern levensloopbestendig

12. Maak aantrekkelijke entrees en logische routes

11. Het contrast tussen binnen en buiten is een kwaliteit van de toegangspoorten

19. Beperk het gebruik van energie

18. Stimuleer de productie en het gebruik van duurzame energie

22. Structureer en financier duurzaam

6. Het silhouet in het landschap is verzorgd

10. Kies voor stedenbouwkundige menging

14. Zorg voor een netwerk van wandelen fietspaden

15. Houd oevers openbaar

16. Combineer water met groen

23. Kies voor een duurzame bedrijfsvoering

7. Creëer bijzondere plekken aan het water

8. Borduur voort op de historie van de plek

9. Aandacht voor architectuur

3. Houd rekening met klimaatverandering

4. Het landschap is de basis

5. Bewaak zichtrelaties met het landschap

1. Pas een interactieve planvorming toe

13.

Zorg voor een gastvrij onthaal en aantrekkelijk verblijfsklimaat voor toeristen en recreanten

17. Koester en versterk de lokale biodiversiteit

21. Kies voor duurzaam waterbeheer

20. Voorkom schade aan het leefmilieu