departement conservatorium
E-Marketing voor muzikanten Een handleiding voor muzikanten op het internet, als conclusie van een marktonderzoek Glenn Magerman
09
Promotor: Kevin Voets Copromotor: Kristien Gerets
Masterproef voorgelegd tot het verkrijgen van de graad Master in de Muziek: Jazz & Lichte Muziek door Glenn Magerman
-2-
Inhoudsopgave DEEL I – Het marktonderzoek
Voorwoord ............................................................................................................................................... - 6 Inleiding ................................................................................................................................................... - 7 Analyse van de enquête.............................................................................................................. - 10 -
1
1.1
Doelstelling ........................................................................................................................... - 10 -
1.2
Methodologie ........................................................................................................................ - 10 -
1.3
Conclusies ............................................................................................................................ - 11 -
1.3.1
Rechtstreekse conclusies ........................................................................................... - 11 -
1.3.2
Kruisreferenties ............................................................................................................ - 12 -
1.3.3
Globale conclusies....................................................................................................... - 17 -
Analyse van de strategische bezinning .................................................................................... - 18 -
2
2.1
Doelstelling ........................................................................................................................... - 18 -
2.2
Methodologie ........................................................................................................................ - 18 -
2.3
Het PMC model .................................................................................................................... - 19 -
2.4
Het panel ............................................................................................................................... - 20 Resultaten ................................................................................................................................. - 21 -
2.5 2.6 3
Ervaring panel ...................................................................................................................... - 24 -
Interviews met de ondersteunende sector ............................................................................... - 25 3.1
Doelstelling ........................................................................................................................... - 25 -
3.2
Methodologie ........................................................................................................................ - 26 -
3.3
De deelnemers ..................................................................................................................... - 27 -
3.3.1
Peter Anthonissen voor Hnita Hoeve........................................................................ - 27 -
3.3.2
Marnik Braeckevelt voor Banshee Worx .................................................................. - 27 -
3.3.3
Luk Callens voor Catalpa Productions ..................................................................... - 27 -
3.3.4
Kathleen Deboutte van Kunstenloket ....................................................................... - 28 -
3.3.5
Maarten Quaghebeur van Rockoco .......................................................................... - 28 -
3.3.6
Roel Rabijns van stad Genk....................................................................................... - 28 -
3.3.7
Carlo Vuijlsteke van Muziekcentrum Vlaanderen ................................................... - 29 -
-33.4
De resultaten van het interview ......................................................................................... - 29 -
3.4.1 Online verkoop vs. cd ........................................................................................................ - 29 3.4.2 Sociale netwerken ............................................................................................................. - 30 3.4.3 Eigen website ..................................................................................................................... - 31 3.4.4 Heb je als band een videoclip nodig? ............................................................................. - 32 3.4.5 Het beheer van mailinglists .............................................................................................. - 32 3.4.6 De rol van management en boekingskantoren ............................................................. - 32 3.4.7
Subsidies ....................................................................................................................... - 33 -
3.4.8
Quid concertagenda’s? ............................................................................................... - 34 -
3.5
Bemerkingen ........................................................................................................................ - 35 -
3.5.1 Online verkoop vs. cd ........................................................................................................ - 35 -
4
3.5.2
Sociale netwerken ....................................................................................................... - 35 -
3.5.3
Heb je als band een videoclip nodig? ....................................................................... - 36 -
3.5.4
De rol van management en boekingskantoren ....................................................... - 37 -
Aanbevelingen voor verder onderzoek..................................................................................... - 38 -
DEEL II - De handleiding
5
6
Inleiding ......................................................................................................................................... - 39 5.4
Ik heb een groep waar ik mee speel. En nu? .................................................................. - 39 -
5.5
Samenvatting........................................................................................................................ - 39 -
Het marketingverhaal .................................................................................................................. - 41 6.4
Marketing is voor wasmiddelen ......................................................................................... - 41 -
6.5
Wat is marketing? ................................................................................................................ - 41 -
6.6
Wat is het verschil tussen algemene marketing en artistieke marketing? .................. - 43 -
6.7
‘Profit’ vs. ‘non-profit’ ........................................................................................................... - 43 -
6.7.7
Marketing Information System ................................................................................... - 43 -
6.7.8
Marketing plan .............................................................................................................. - 46 -
6.8 7
Creëer je imago door een werkplan .................................................................................. - 52 -
The front-end ................................................................................................................................ - 54 7.4
Waarom heb je een website nodig? ................................................................................. - 54 -
-47.5
Web 2.0 ................................................................................................................................. - 55 -
7.6
Profielen op social networks .............................................................................................. - 56 -
7.6.7
Een korte geschiedenis............................................................................................... - 57 -
7.6.8
De verschillen ............................................................................................................... - 57 -
7.6.9
Wat moet ik dus doen? ............................................................................................... - 58 -
7.7
Hoe bied je online muziek te koop aan? .......................................................................... - 60 -
7.7.7
Fysieke verkoop vs. downloaden tegen betaling .................................................... - 60 -
7.7.8
Online platformen......................................................................................................... - 61 -
7.8
Hoe maak je zelf een website die in elk budget past? ................................................... - 63 -
7.8.7
Template sitebuilders .................................................................................................. - 63 -
7.8.8
Een eigen website bouwen ........................................................................................ - 64 -
7.8.9
Een aantal algemene technieken .............................................................................. - 67 -
7.9
Niet-websitespecifieke front-end elementen ................................................................... - 71 -
7.9.7
E-mailcampagnes en nieuwsbrieven ........................................................................ - 71 -
7.9.8
Blogs .............................................................................................................................. - 74 -
7.9.9
Concert agenda’s ......................................................................................................... - 75 -
7.9.10
Live netwerken ............................................................................................................. - 76 -
The back-end................................................................................................................................ - 78 -
8
8.1 E-mail databases ...................................................................................................................... - 78 8.1.1 Adressen beheren in Hotmail........................................................................................... - 79 8.1.2 Adressen beheren in Microsoft Outlook ......................................................................... - 79 8.1.3 Een database bouwen in zelfstandige programma’s ................................................... - 80 8.2 API?............................................................................................................................................ - 81 8.3
Track your traffic .................................................................................................................. - 81 -
8.4
Andere hulpmiddelen .......................................................................................................... - 82 -
Ondersteunende organisaties .................................................................................................... - 84 -
9
9.1 Management en boekingskantoren ....................................................................................... - 84 9.2 Informatiepunten ...................................................................................................................... - 84 10
Ethiek ......................................................................................................................................... - 87 -
10.1
Permissie marketing vs. virale marketing ........................................................................ - 87 -
10.2
De (over)bescherming van de consument ....................................................................... - 89 -
11
Wetgeving ................................................................................................................................. - 91 -
-511.1
Wet op de Handelspraktijken ............................................................................................. - 91 -
11.2
Wet op de privacy ................................................................................................................ - 91 Conclusies met betrekking tot de handleiding ..................................................................... - 93 -
12
Bibliografie ………………………………………………………………………………………………95
Bijlagen
1 Algemene analyse ............................................................................................................................ - 97 -
2
1.1
Website.................................................................................................................................. - 97 -
1.2
Netwerk ............................................................................................................................... - 106 -
1.3
Structureel........................................................................................................................... - 110 -
Kruisreferenties .......................................................................................................................... - 116 Toerende bands vs. bands met losse optredens. Internationale vs. nationale optredens. - 117 -
3
2.1
Website................................................................................................................................ - 117 -
2.2
Netwerk ............................................................................................................................... - 127 -
2.3
Structureel........................................................................................................................... - 131 -
Analyse van de interviews ........................................................................................................ - 138 3.1 Website ..................................................................................................................................... - 138 3.2 Management/boekingskantoren ............................................................................................ - 144 3.3 Subsidies .................................................................................................................................. - 147 3.4 Ondersteunende organisaties ............................................................................................... - 148 -
-6-
Voorwoord Dit werk is het resultaat van een zoektocht, om de stand van zaken en de kennis van zowel uitvoerende artiesten, als van het ondersteunende veld, zoals management, boekingskantoren, steunpunten enz., in Vlaanderen proberen in kaart te brengen. Deze belevenis kan je natuurlijk niet geïsoleerd ervaren, en onderweg zijn er vele mensen die hun ideeën, kennis of meningen hebben bijgedragen aan dit project. Ik denk dat alle interacties geleid hebben tot verrijking van beide partijen, en ik ben blij dat er een positief spillover effect is ontstaan, over de grenzen van verschillende disciplines heen. Daarbij wil ik iedereen bedanken, die hiervoor heeft opengestaan. Allereerst alle respondenten van de gevoerde enquête, voor hun tijd en deelname aan de eerste fase van het onderzoek. Alle respondenten van de gevoerde enquête: Kathleen Deboutte van Kunstenloket, Maarten Quaghebeur van Rockoco, Luk Callens voor Catalpa, Marnik Braeckevelt voor Banshee Worx, Carlo Vuylsteke van Muziekcentrum, Roel Rabijns van Genk On Stage, Eric Didden van Gentle Management, en Peter Anthonissen voor Hnita Hoeve, voor het meewerken aan het onderzoek bij de ondersteunende sector. Annika Serong, Bob Hamblok, Pat Erauw en Tom Tiest, voor hun deelname aan het panelgesprek. Joost Buntinx, Diederik van Remoortere, Kjell Hemelsoet en Natalie Oyen voor hun kennis van databases en de implementatie van websites. Meike Bastiaens, stafmedewerker Katholieke Universiteit Leuven, en Charlotte Saelemakers, voor het willen nalezen van dit werk in zijn verschillende stadia. En natuurlijk mijn promotor Kevin Voets, en copromotor Kristien Gerets.
-7-
Inleiding Tijdens mijn studie aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium, kwam ik in contact met de optionele lessen cultuurmarketing, door Kristien Gerets gegeven vanuit haar expertise als communicatieverantwoordelijke voor kunstencentrum deSingel in Antwerpen. Deze lessen spraken mij zo aan, dat ik overwoog om een studie cultuurmanagement te plannen na mijn opleiding. Uiteindelijk werd geopteerd voor een opleiding Handelswetenschappen, optie Internationale Betrekkingen, aan de Hogeschool-Universiteit in Brussel, die ik combineerde met mijn studie aan het conservatorium, en groeide de idee om het zakelijk luik van de artiest te belichten, dat mijn inziens in de podiumopleidingen in Vlaanderen enorm ondergewaardeerd is. Je studeert vijf jaar om perfectie in je vakgebied na te streven, maar men vertelt er niet bij hoe je in het veld moet staan als professional. Er is tijdens het curriculum een infosessie van twee uur geweest, die handelde over de statuten die je als artiest kan aannemen. Dit lijkt mij een niet erg diepgaande voorbereiding voor een professional. Vragen als: hoe kan ik officieel werken als artiest, hoe werken Sabam en Uradex, hoe kan ik mezelf promoten als artiest, bleven hangen. Dit was een stimulans om zelf op onderzoek uit te gaan, en de culturele zijde te koppelen aan de kennis die ik opdeed aan de economische opleiding. Uiteindelijk is de keuze gevallen op het online marketingverhaal van de muzikant, omdat er op grote schaal onderzoek wordt gedaan naar online marketing in het algemeen, maar waarvan de grenzen dagelijks afgetast worden, en er veel rondzwervende informatie gebald dient te worden tot een overzichtelijk geheel, niet in het minst voor de kunstensector in het bijzonder. Dit werk, dat het resultaat is van deze zoektocht, is onderverdeeld in twee delen: Het eerste deel geeft de resultaten weer van het gevoerde onderzoek, om tot een positiebepaling van de bestaande kennis te komen, dit langs zowel de kant van de uitvoerende artiest, als langs de kant van de ondersteunende sector – gaande van managementkantoren tot steunpunten. Dit onderzoek is gevoerd aan de hand van drie acties, die elk op een onderdeel van het veld focussen, en samen een overzicht moeten geven van de sector en zijn kennisniveau. Deze drie acties zijn een enquête, die de kennis van de artiest polst, een open panelgesprek, dat de sector en zijn behoeften in kaart brengt, en interviews met de ondersteunende sector, op zoek naar antwoorden op vragen bij de resultaten uit de enquête en het panelgesprek. Het tweede deel is een praktische handleiding voor de muzikant die zijn online verhaal wil uitbouwen, en kan als een losstaand werk beschouwd worden. Dit is het resultaat van de algehele bevindingen van het eerste deel, aangevuld met andere nuttige onderwerpen en tips, die niet kunnen ontbreken om een degelijke handleiding te presenteren. Hierbij moet gezegd dat het niet de bedoeling is om een allesomvattende bundel te poneren, maar wel om een handleiding, die aanzetten geeft tot bepaalde materie die toegankelijk is voor iedereen, aan te reiken. Daarbij moet gezegd worden dat langs de ene kant het internet enorm snel evolueert, waaruit volgt dat dit werk een momentopname is; langs de andere kant is marketing uit een handboek ook niet zaligmakend, maar worden de bevindingen eerder als een leidraad gepresenteerd, al is het maar om met bepaalde concepten vertrouwd te geraken.
-8In het abstract en het voortgangsrapport werd de missie, of onderzoeksvraag voorgesteld, die hieronder nogmaals wordt gepresenteerd: Het doel is een online platform voor de muzikant te bouwen, dat als gateway fungeert om informatie en kennis te verzamelen, zodat hij een gedegen concurrerende actieve entiteit wordt die zijn online wereld kent, een marketing verhaal kan lanceren, opvolgen, en bijsturen, en goede persoonlijke relaties opbouwt met zijn klanten en fanbasis. Het zou fantastisch zijn moest dit initiatief ook integreerbaar zijn met bestaande platforms als Muziekcentrum en Cultuurnet Vlaanderen. In dit werk wordt het hierboven vermelde platform in de vorm van dit schrijven aangeboden. Deze informatie verschijnt ook op de website www.musicmarketing.be, die gekoppeld is aan dit onderzoek, en hopelijk volgt er ook een actief uitgestuurde fysieke vorm, die bij de actoren in het veld terechtkomen. Muziek is een rijke cultuur, kan moeiteloos omgaan met andere aspecten van het leven, en de integratie van beiden is zo uitnodigend. Hopelijk draagt dit werk zijn klein steentje bij aan de bouw van die weg.
Glenn Magerman
-9-
Deel I - Het Marktonderzoek Om het onderzoek in kaart te brengen, is er geopteerd voor een verkenning van het veld in twee richtingen. Om een homogeen en tegelijk diffuus beeld te krijgen van de sector werd daarbij ook gekozen voor verschillende marktonderzoektechnieken, namelijk: 1. Een enquête gericht tot het uitvoerende segment, de artiesten zelf, 2. Een concurrentie-/plaatsbepaling van de gehele muzieksector, van artiest over management tot steunpunt van de overheid, met een panel dat actief bezig is met zowel muziek als informatietechnologie, 3. Diepte-interviews met de managementsector om inzicht te krijgen in de resultaten van de vorige twee deelonderzoeken. De analyse van deze elementen van het onderzoek vormen de basis van de handleiding voor de muzikant, die in het tweede deel aan bod komen.
- 10 -
1 Analyse van de enquête
1.1 Doelstelling Allereerst is er de enquête, gericht op de uitvoerende groep. Muzikanten en groepen uit alle disciplines (pop/rock, klassiek, jazz, wereldmuziek, dj’s, …) zijn hiervoor benaderd. De bedoeling van deze enquête is om een inzicht te verkrijgen in de status van de kennis op het gebied van online mogelijkheden voor Vlaamse en Nederlandse muzikanten. “Is de doelgroep actief bezig met zijn online verhaal”, “kent men profit en non-profit initiatieven die speciaal ontwikkeld zijn voor deze doelgroep”, “welke middelen gebruikt men om zich zichtbaar te maken op het internet” etc., zijn kernvragen waarrond de enquête is opgebouwd.
1.2 Methodologie Aangezien het onderwerp van dit onderzoek gericht is op de e-world - dit wil zeggen, op alle aspecten die horen bij de internetbeleving - werd gekozen voor een online enquêteformulier. Daarbij is de snelheid ten opzichte van de andere drie traditionele contactmethoden (post, telefoon en persoonlijk contact) een stuk hoger, de kosten worden ook gedrukt, en heb is er de mogelijkheid om mensen in contact te laten komen met het online platform op www.musicmarketing.be, zodat dit ook uitgebouwd kan worden. Het nadeel van deze methode is de mogelijkheid op een lagere mate van respons. De enquête is verstuurd naar individuele adressen via mail, naar organisaties die een database hebben van muzikanten en groepen, en is ook als pop-up zichtbaar op de site www.musicmarketing.be. De antwoorden zijn in multiple choice vorm gegeven (dus in gesloten vraagstelling), met af en toe de mogelijkheid om extra informatie toe te voegen indien gewenst, om de snelheid van de enquête nog te verhogen en bijkomende informatie ook via deze weg te verzamelen. Hierdoor krijgt men een niet-kanssteekproef, die het midden houdt tussen een beoordelaarsteekproef en een quotasteekproef, wat mijn inziens de beste methode is om tot een gewenst resultaat te komen. Om een valide onderzoek mogelijk te maken, is een waaier aan muzikanten benaderd uit verschillende disciplines, zowel op professioneel, internationaal als hobbyistisch niveau. Dit zorgt voor een algemeen beeld van de sector, en zorgt er ook voor dat kennis, die gekoppeld is aan het referentiekader van bepaalde subgroepen, gemakkelijker naar boven komt. Om een betrouwbaar onderzoek te verkrijgen is voor deze steekproef een doel vooropgesteld gesteld van 300 respondenten. In overleg met de promotoren leek dit een goed streefdoel, omdat ten eerste de sector niet zo groot is, zodat dit een goede percentuele verhouding ten opzichte van de totaliteit van de sector kan weergeven, en ten tweede een groter aantal moeilijk
- 11 haalbaar is, in de omvang van dit onderzoek. Deze enquête is uiteindelijk beantwoord door 66 respondenten, tussen 14 augustus 2008 en 26 september 2008. Het formulier van de enquête is opgebouwd uit 3 onderdelen: Website: Hierbij tast het onderzoek de toegankelijkheid van de bands naar het internet af, en omgekeerd. Hoe zichtbaar is de muzikant, kent hij zijn weg in het online verhaal, en bereikt hij uiteindelijk zijn doelpubliek? Netwerk: Kent de muzikant online ondersteunende en informatieve platformen? Structureel: Plaatsbepaling van de deelnemer aan de enquête in het veld, te gebruiken als kruisreferentie op de 2 vorige onderdelen.
1.3 Conclusies Om de leesbaarheid van deze bundel hoog te houden, worden de conclusies na kruisreferentie hier in synthesevorm overlopen. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen conclusies die rechtstreeks aan bepaalde vragen gekoppeld zijn, kruisvergelijkingen tussen subgroepen van respondenten, en globale conclusies die niet uit de kruisvergelijkingen naar boven komen, maar eerder een extract zijn van meer dan twee parameters. De statistieken en kruisreferenties zijn terug te vinden in bijlage 1.
1.3.1 Rechtstreekse conclusies 1. Alle groepen 1 gaan zorgvuldig om met het plaatsen van audio, video en fotomateriaal op de site. Het lijkt gemeengoed te zijn om de site hiervan te voorzien. 2. Alle bands kunnen er baat bij hebben om hun adressenbestand beter te gebruiken, en ook om hun merchandise online aan te bieden. Ook al zal dit in termen van omzet misschien niet het grote verschil zijn, het kan bijdragen tot een meer professionele uitstraling van de band. Desnoods kan men een discografie plaatsen, met links naar plaatsen waar men de opnames kan kopen. 3. Het gebruik van een tour blog is niet ingeburgerd. Hierbij schrijft men een recensie met indrukken van het eigen optreden, eventueel met wat beeldmateriaal. Enkel bij internationaal toerende bands is er een wezenlijk verschil met het voorgaande. Eigen ervaring leert, dat dit nochtans een bevredigende bezigheid is, voor beide partijen (band en fan). Hierbij bouw je in de loop van de tijd ook een verhaal op, en hier kunnen journalisten bijvoorbeeld uit putten om een beeld van de band te vormen, dat niet alleen naar hún impressie gevormd is. 1
In dit werkstuk gebruikt de auteur de woorden groep, band, ensemble etc. door elkaar, zonder een specifiek genre of een specifieke samenstelling te beogen, tenzij uitdrukkelijk vermeld.
- 12 4. Tools zoals Google Adsense, die beschikbaar zijn om verkeer naar je site te leiden zijn niet echt bekend bij de ondervraagden. 5. Het actief doorsturen van de concertagenda naar cultuuragenda’s etc. gebeurt weinig. 6. Langs de andere kant is men wel passief geabonneerd op informatie van deze kanalen, en dit vooral in online vorm, zoals een nieuwsbrief. 7. In het algemeen willen alle gebruikers dat hun site uiteindelijk sneller, interactiever, sexier en toegankelijker wordt. 8. De ‘beter georganiseerde’ bands lijken de infosites meer te gebruiken voor aanspreekpunten en contacten, om hun netwerk uit te bouwen op een meer horizontaal niveau, dit wil zeggen, om contacten op gelijke hoogte te ontwikkelen. 9. Het merendeel van alle bands blijkt over een eigen site te beschikken (in de vorm van www.groepsnaam.com), die niet gekoppeld is aan een sociaal netwerk als MySpace of Facebook.
1.3.2 Kruisreferenties Bij de kruisreferentie wordt een vraag tegen alle andere vragen vergeleken, om te zien of er bepaalde subgroepen anders antwoorden op de vragen dan andere groepen. Voor het onderzoek zijn alle 1260 kruisvragen vergeleken, op zoek naar specifieke informatie van de subgroepen, waarbij enkele belangrijke trendbreuken naar boven komen tegenover de algemene antwoorden. In de volgende conclusies worden de meest interessante bemerkingen weergegeven, onderverdeeld per kruisreferentie.
1.3.2.1Toerende bands vs. bands met losse optredens. Internationale vs. nationale optredens Deze benchmark is bedoeld om een niet discriminerend of gedwongen verschil te maken tussen meer en minder professionele groepen. Het lijkt niet correct om in de enquête te vragen of een groep professioneel is of niet, omdat dit snel als statussymbool kan bekeken worden. Vandaar dat er geopteerd is voor deze (ook subjectieve) scheidingslijn, waaruit blijkt dat het accent van toerende bands iets meer internationaal ligt. Hieruit kan men toch een beter beeld krijgen van welke groepen een groter deel van hun tijd in optredens steken, en zo meer of minder professioneel met hun muziekbeleving bezig zijn. 1. De grote meerderheid van alle bands hebben geen platencontract. 2. De hoeveelheid uitgebracht materiaal (demo/cd) varieert niet zoveel tussen deze groepen, hoewel het accent lichtjes verschuift van demo’s naar full cd’s bij internationale groepen. De grote uitzondering hierop zijn de globaal spelende groepen, waarvan 83% een platencontract én distributiedeal op zak heeft, ondersteund door subsidies die door het
- 13 management beheerd worden. Hier is de scheidingslijn tussen lokale en professionele groepen het scherpst waar te nemen. 3. Bands die alleen losse optredens doen, lijken sneller en meer continu hun ‘User Generated Content’ 2 (UGC) up to date te houden, dan bands die daarbij ook regelmatig toeren. Dat kan te maken hebben met het feit dat de bandleden zelf hun UGC up to date houden, en minder online zijn tijdens het toeren. Misschien zijn bands die alleen losse optredens doen iets gedrevener om hun inhoud up to date te houden, of zorgen zij net voor overkill? 4. De grote meerderheid van de bands (80-90%) heeft een website, waarbij toerende bands nog een hoger percentage kunnen aantonen. Waarschijnlijk is dit om in contact te kunnen blijven met een internationaal netwerk, tegenover het meer lokale karakter van de andere bands, waar mond aan mond reclame nog een groter effect kan hebben. 5. Er is een opmerkelijk verschil in de taalkeuze waarin de site is opgesteld tussen toerende bands (Engels) en andere bands (Nederlands). Bands in het onderzoek, die over de hele wereld spelen, bieden allen hun site in het Engels aan, eventueel als tweede taal naast het Nederlands. 6. Nieuwsbrieven zijn meer populair bij toerende bands. 80% van de bands die over de hele wereld spelen hebben een nieuwsbrief om hun internationale fanbasis aan te spreken. 7. Hoe mee de groep internationaal gericht is, hoe professioneler hun adressenbestand beheerd wordt d.m.v. softwaretoepassingen als database programma’s. 8. De meeste bands zijn via hun site rechtstreeks te boeken voor optredens. Er is een voorsprong voor de bands met losse optredens, omdat zij in de meeste gevallen geen management hebben, en de toerende bands dit liever laten gebeuren via het management, indien aanwezig. 9. Beginnende bands linken meer door naar andere bands, in de hoop op elkaars netwerk te kunnen bouwen. 10. Mond aan mond reclame is volgens de ondervraagden nog steeds de grote aandachtstrekker bij lokale groepen, de site komt pas op een verre tweede plaats. Bij internationale groepen is de site het primaire uithangbord. 11. Lokale groepen beroepen zich meer op infosites als Poppunt, met het accent op vragen rond het legale kader. ‘Professionelere groepen’ gebruiken andere kanalen als Cultuurnet, Kunstenloket, en Muziekcentrum Vlaanderen, en ze gebruiken deze sites ook meer als portaalsite voor andere contacten en informatiepunten. 12. Bands die losse optredens versieren, moeten dit meestal op eigen kracht doen (90-95%!), anderen kunnen gebruik maken van boekingskantoren en management, waardoor clustering van optredens toch een managementtaak lijkt, of een positief effect van boekingskantoren. 13. 80% van de lokale groepen dient geen subsidiedossiers in, tenzij voor opnames. De internationaal gerichte groepen dienen meer dossiers in, en vooral voor opnames, organisatie van eigen concerten, transport, en compositieopdrachten.
2
De term User Generated Content is een verzamelnaam voor een verschijningsvorm, waarbij bezoekers en hoofdgebruikers mee vorm geven aan de inhoud van websites, door middel van het posten van artikelen, blogs, het gebruik van fora etc. Hier wordt in de handleiding nog uitgebreid op teruggekomen.
- 14 14. Het merendeel van deze aanvragen wordt door de muzikanten zelf gedaan. Op een tweede plaats komt het eventueel management, of iemand extern die op de hoogte is van de stand van zaken. 15. Een reden waarom de lokale groepen geen subsidies aanvragen, is omdat ze geen idee hebben waar ze terecht moeten (68%), terwijl de meer professionele groepen dit meestal wel weten. 16. Alle(!) groepen die internationaal (buiten de EU) spelen zijn vertegenwoordigd door een boekingskantoor en managementkantoor. Internationale status lijkt alleen te bereiken met deze werkingsmiddelen. Hier moet aan toegevoegd worden dat niet al die internationale contacten uit deze kantoren zelf komen (groepsleden kunnen onderweg ook vele goede contacten leggen), maar het uitwerken en ondersteunen van de daarop volgende stappen is bijna onmogelijk zonder deze ondersteunende functies.
1.3.2.2Bands met een management of boekingskantoor vs. de rest 1
2. 3. 4.
5.
6.
7.
8.
9.
Alle bands die een managementkantoor hebben, zitten ook bij een boekingskantoor. Daarbij heeft 60% van de bands met management een platencontract, tegenover slechts 17% van de bands zonder management. 70% van de groepen met een kantoor achter zich stelt zijn site op in meerdere talen, t.o.v. 54% van de andere bands. Indien de groep een kantoor heeft, zal zij ook sneller geneigd zijn om reclame te maken via nieuwsbrieven, en heeft ze ook een database van haar verzamelde adressen. Professionelere groepen lijken spaarzamer en meer gefocust om te gaan met audio en video op de site. Hier kan men ook uit afleiden dat men geen grote webruimte moet reserveren om competitiever te zijn. Bands met een kantoor achter zich zullen sneller cd’s verkopen via de site. Dit kan zijn omdat de andere bands geen audio hebben om te verkopen, of niet weten hoe men online mp3 verkoop kan organiseren via iTunes, Tunecore, etc. Alle andere merchandising lijkt uit de gratie. Bands zonder kantoor bieden hun audio wel veelal gratis aan om te downloaden. Groepen met kantoren lijken hun site meer als een zelfstandige eenheid te beschouwen, en zullen alleen doorlinken naar hun eigen MySpace, en niet naar andere bands om hun netwerk te vergroten. Hierbij is trafficing (het krijgen van bezoekers op je site door tools als Google Adsense etc) nog meer uit den boze dan bij kantoorloze groepen. Ook hier lijkt mond aan mond reclame aan belang in te boeten als men bij een managementkantoor zit, hoewel deze tendens niet zo duidelijk is indien de groep bij een boekingskantoor zit. 80% van de bands is rechtstreeks te boeken via de site indien men geen managementkantoor achter zich heeft, tegenover slechts 55% van de andere bands. Opvallend is wel, dat indien men een boekingskantoor gebruikt, dit weer wel bijdraagt tot meer mogelijkheden om rechtstreeks via de site te boeken. Interessant om op te merken, hoewel de correlatie niet zo geplaatst kan worden, is dat bands met een kantoor hun site ook gebruiken voor bijkomende doeleinden, die niet aan de
- 15 groep gerelateerd zijn, zoals: drumeducatie, een bijberoep als grafisch vormgever, verkoop van partituren etc., terwijl dit bij geen enkele band het geval is, die geen kantoor heeft. 10. Groepen met een management hebben een kleine voorsprong op andere bands als het gaat om het doorsturen van de concertagenda naar andere organisaties. Bij kantoorloze bands heeft 52% dit nog nooit gedaan. 11. Een managementkantoor hebben is geen garantie tot veel optredens (er zijn bands die nog steeds 5 optredens per jaar hebben), maar het maximum aantal optredens is wel veel hoger: 250 optredens met management, tegenover maximum 60 optredens zonder managementkantoor. 12. Bands bij een kantoor hebben ook veel meer optredens in clustervorm of tour. Het zelf in elkaar steken van een tour is blijkbaar geen sinecure. Ook slaat de balans naar internationale optredens snel om in het voordeel van bands met een kantoor achter zich. 13. Bands met een management zijn meer gesubsidieerd dan andere bands, waarbij in de helft van de gevallen het management het dossierbeheer op zich neemt. In 37% van de gevallen moet de muzikant wel nog zelf het dossier aanvragen en voorbereiden. Helaas weet 60% van de bands zonder management helemaal niet waar ze terecht moeten voor subsidies.
1.3.2.3Bands met platencontract vs. groepen zonder platencontract
1. Iemand die een platencontract heeft, zal zijn site in 80% van de gevallen in het Engels opstellen, tegenover de rest die hun site meestal in het Nederlands opstellen. 2. Een kleine meerderheid van de bands onder contract, beschikt over nieuwsbrieven die ze rondsturen, terwijl 70% van de anderen dit niet heeft. 3. Bands met een platencontract zullen (hoewel de meerderheid zijn muziek toch niet ter downloaden aanbiedt!) opteren om betalend te downloaden via iTunes etc., terwijl andere bands hun muziek meestal gratis aanbieden. Nochtans is het voor iedereen mogelijk om van de diensten van iTunes e.d. gebruik te maken, en zo ook een (bescheiden) vorm van inkomsten te genereren. 4. Ook hier zijn bands met een platencontract minder snel via de site te boeken dan andere bands. Dit is gecorreleerd aan bands met een management- of boekingskantoor achter zich. 5. Een label is hier ook weer geen vrijgeleide voor een massieve concertagenda, zoals bij bands met een management achter zich. Wel zijn de bands met een label wel weer meer internationaal aan het spelen. 6. Bands die een platencontract in de wacht hebben kunnen slepen, hebben meestal ook een parcours van demo’s en zelfs full cd’s in eigen beheer achter de rug. Rome is niet in een dag gebouwd, lijkt de boodschap. 7. Subsidies zijn hier ook talrijker dan bij bands zonder label, hoewel het dossier meestal ook door de muzikant zelf wordt voorbereid. Hieruit kan worden afgeleid dat: ook al vraag je opnamesubsidies aan, doe het zelf of via het management, want het label beschouwt dit niet als een van haar taken.
- 16 -
1.3.2.4 Bands die een demo of cd in eigen beheer hebben uitgebracht vs. anderen 1. De grote meerderheid van groepen, die een full album hebben uitgebracht in eigen beheer, blijken ook quasi de enigen te zijn die actief bezig zijn met een nieuwsbrief. Daarbij kan de vraag worden gesteld: Is het omdat ze alles binnen eigen budgettair kader doen, dat ze ook meer moeite steken in het promoten van zichzelf, en dit ook een interessant medium vinden? 2. Dit album is ook te koop op de site zelf, in tegenstelling tot groepen met een label of kantoor. Nochtans kan men deze alleen in fysieke vorm bestellen, in plaats van ze ook via (betalende) download beschikbaar te maken. 3. Als de groep al meerdere uitgaven in eigen beheer heeft, zal men de groep gemakkelijker kunnen boeken via de site. Zie punt 1 hierboven. 4. Bands met cd’s in eigen beheer lijken ook meer contact te zoeken met cultuuragenda’s en nieuwsbrieven. Bizar genoeg zijn ze dan weer in de minderheid als het op het beheren van databases van organisatoren aankomt! 5. Ook hier is een plaat in eigen beheer hebben geen garantie voor meer optredens… 6. Hoe meer men heeft uitgebracht, hoe makkelijker men in het buitenland kan gaan spelen. 7. Er is een positieve correlatie tussen een demo/cd in eigen beheer uitbrengen, en de aansluiting bij boekingskantoren en management, hoewel de meerderheid toch bij geen enkel kantoor is aangesloten. 8. Helaas gebruiken de groepen, die een cd in eigen beheer uitbrengen, bijna geen subsidies, om hun eigen opnames te maken, hoewel het natuurlijk het meest pijn doet als je je eigen zuurverdiende centjes zo moet uitgeven! Men weet zelfs niet waar men terecht kan voor subsidieaanvragen.
1.3.2.5Wie maakt gebruik van subsidies? 1. Alle(!) bands, die gesubsidieerd zijn, hebben hun site (ook) in het Engels toegankelijk gemaakt. 2. 70% van de gesubsidieerde bands hebben ook een nieuwsbrief, tegenover gemiddeld 30% van de andere bands. 3. 90% van de bands die een subsidie krijgen, hebben een database van (potentiële) fans! Dit staat tegenover een gemiddelde van nipt 50% bij de andere bands… 4. Enkel bij de gesubsidieerde bands wordt er af en toe gebruik gemaakt van een tour blog, en dan nog in een grote minderheid. 5. Ook hier lopen de boekingen meestal niet via de site van de groep, de meeste boekingen gaan via het kantoor. 6. Muziekcentrum Vlaanderen en Cultuurnet zijn duidelijk veel meer gekend bij de gesubsidieerde bands. Poppunt lijkt zich meer te richten op vrije tijdsbands. Dit is in dezelfde trend als onder punt 11 van de toerende bands vs. lokale bands.
- 17 7. De gesubsidieerde groepen zijn niet noodzakelijk de groepen die het meest optreden, wel zijn ze duidelijk in de meerderheid op het gebied van toeren, en het maken van clusters van concerten. 8. Ze blijken ook quasi de enigen te zijn die over de hele wereld kunnen spelen. 9. 60% van de gesubsidieerde bands, heeft ook een management achter zich, tegenover 10% van de andere bands. Er lijkt een sterke correlatie te zijn, maar of het management eerst is, of de subsidie, is onduidelijk. 10. 75% van de bands die een subsidie hebben, hebben ook een platencontract, tegenover 15% van de andere bands. Ook zijn zij in de meerderheid voor een distributiedeal. 11. Een subsidie hangt niet samen met het wel of niet in eigen beheer uitbrengen van muziek. Komt dit door de doelstellingen van de subsidies, of door de kennis van de aanvragers? 12. 85% van de gesubsidieerden weten (uiteindelijk) waar ze terecht moesten voor hun fondsen, terwijl 65% van de niet-gesubsidieerde bands geen idee heeft waar te beginnen.
1.3.3 Globale conclusies Een aantal aspecten, die niet puur statistisch gemeten zijn, maar gevoelsmatig naar boven komen, zijn de volgende: 1. Groepen die een stap zetten van lokale naar iets grotere optredens, lijken gaandeweg meer gebruik te maken van de online mogelijkheden die er zijn, en ook op die manier zoveel mogelijk kansen aan te grijpen om op het nieuwe niveau door te zetten. Helaas ontberen zij het meestal nog aan professionele bijstand zoals managers, boekingskantoren etc., en zijn hun acties niet altijd genoeg gefocust om het maximale rendement te behalen. Hopelijk kan dit werk hier verandering in brengen. 2. Er zijn toch een aantal aspecten, die redelijk sterk gecorreleerd zijn: Een kantoor, label, etc zorgt voor een professionelere, meer internationaal gerichte groep, die beter op de hoogte is van verschillende ondersteunende faciliteiten zoals subsidies. Of dit nu komt omdat de nietondersteunde bands meer uit hobbyistische overtuigingen muziek maken, of niet, kan uit deze enquête niet direct besloten worden. 3. MySpace, het eerste echt bekende sociaal netwerk, lijkt zijn leiderspositie af te staan aan Facebook. Hoewel deze laatste in eerste instantie niet de bedoeling had om zich te richten tot artiesten, heeft dit luik zichzelf ontplooid, en wordt het nu actief ondersteund door applicaties als ReverbNation en MyBand. Zowel artiesten als talentscouts lijken MySpace de rug toe te keren, vanwege de nogal statische realtime interactie zoals chat, messaging, en promo naar de fanbasis toe, hoewel MySpace op dit vlak toch een inhaalbeweging gemaakt heeft. Te laat misschien?
- 18 -
2 Analyse van de strategische bezinning
2.1 Doelstelling Aan de hand van een model dat toegepast wordt in het bedrijfsleven, en aangepast werd aan de cultuursector, wilde de onderzoeker nadenken over de plaats waar beginnende muziekgroepen staan, en over de mogelijke daaruit voortvloeiende acties. Dit werd zo gekozen, omdat de onderzoeker er van uit ging dat iedereen een concurrentieplaats inneemt. Net zoals bij zwaartekracht er een wisselwerking is tussen twee objecten, afhankelijk van de massa van elk object, is dit zo bij alle muzikale groepen onderling. De bedoeling van deze strategische bezinning is om een inzicht te krijgen in de concurrentiekracht van deze ensembles. Onder de term ‘beginnende groepen’ wordt in deze context verstaan: alle groepen die niet onder contract van een major (platenlabel) staan, of al zeer bekend zijn door hun afgelegd traject. Dit kunnen dus groepen zijn van jongeren die twee keer per week in hun garage samenkomen om te repeteren en te spelen, over jong afgestudeerde professionals die hun eerste stappen in de muziekbusiness zetten, tot volwassen groepen die in hun niche gewaardeerd worden, maar niet kunnen profiteren van enig positief spillover effect vanwege een onvoldoende kennis, of door isolement van de groep. De term ‘beginnende groep’ is dus niet beperkt tot wat het in het gewone taalgebruik betekent, maar profileert meer de mogelijkheid om toch te kunnen genieten van een professioneler kader indien juiste stappen ondernomen worden.
2.2 Methodologie Het gebruikte basismodel voor dit deel van het onderzoek is het gebruik van PMC’s: (Product Markt Combinaties) 3, dat werd aangepast om te kunnen werken in het kader van het onderzoek. Het basisprincipe van de PMC’s is als volgt: de meeste managers van een bedrijf denken vooral in producten die ze aanbieden, en markten waar ze afzetten. Wanneer men echter een bepaald product in een bepaalde markt plaatst, zal men merken dat men een concurrentieplaats inneemt voor de combinatie van dat product in die markt, die anders kan zijn dan datzelfde product in een andere markt, of een ander product in dezelfde markt. Men kan marktleider zijn in een welbepaalde PMC, maar van de kaart geveegd worden met een ander product in dezelfde 3
Ansoff, H.I. (1965). Corporate Strategy - An analytical approach to business policy for growth and expansion. New York: McGraw-Hill.
- 19 markt, en dit door een specifieke PMC van de concurrentie. Op deze manier kan men zijn concurrentiekracht meten voor elke PMC, en adequate handelingen opstellen. Om het model van de PMC’s te kunnen schikken in dit onderzoek, zijn de volgende aanpassingen aangebracht. Ten eerste wordt dit model normaal toegepast op een werkgroep van managers in een bedrijf, om tot concurrentiële inzichten te komen. Het panel dat uit eigen inzicht werd samengesteld voor dit kwalitatief onderzoek, komt niet uit een bedrijf, maar de leden hebben elk hun eigen ervaringen die kunnen bijdragen tot de ervaringen van de sector. Een andere piste was geweest om tien tot vijftien verschillende bestaande groepen uit verschillende genres deze tests te laten afnemen, om zo een globaler beeld van de sector te krijgen. Uit de resultaten van de eerder gevoerde enquête kan besloten worden dat deze eerder kwantitatieve methode niet noodzakelijk een gedetailleerder beeld zou geven dan de gekozen optie 4. Ten tweede zijn managers, die aan deze bezinning meedoen, op de hoogte van concurrentiebepalende strategieën, zoals die van Michael Porter, ook al vergt het denken in PMC’s een denkmethode die veel tegen de organisatorische gewoonten indruist. 5 Omdat dit panel niet over managementervaring beschikt, kan deze ontvankelijkheid een voordeel betekenen, hoewel enige ervaring in deze soort van abstraherend denken misschien geen overbodige luxe is. Ten derde beoogt dit model een inzicht in de concurrentiekracht van een welbepaald bedrijf, terwijl het het doel van dit deelonderzoek is om een heel segment van de markt op haar concurrentiemogelijkheden te beoordelen. Toch acht de auteur de validiteit van deze test niet ontoereikend voor haar doel, gezien de correlatie tussen de groepen en de uitvoerende sector in het algemeen, getuige de eerder gevoerde enquête. Concreet worden de PMC’s in matrixvorm weergegeven, en wordt er daarna een groeirichting per PMC bepaald, met daarbij behorende strategische planningen. Deze groeirichtingen kunnen expansief, stabiliserend of juist afbouwend gericht zijn.
2.3 Het PMC model “Een product of dienst is […] niet iets op zichzelf. En een markt zonder product noch dienst is ook maar een leeg vat (erger nog, het bestaat niet eens). Enkel de combinatie is zinvol. De 4
Een gelijksoortige test werd in klasverband aan de HUB afgelegd in 2009, onder leiding van N. Van Robaeys, en 19 van de 20 deelnemende groepen verkregen identiek dezelfde concurrentiebepaling, ook al waren de parameters ter verdediging van de bepaling volledig arbitrair, en gekozen door de deelnemende groepen. Uit ervaring van Van Robaeys, die deze bezinning al 20 jaar coacht, blijkt dit een normale uitslag te zijn, daarom is de kans zeer groot dat een testgroep dezelfde uitkomst genereert als 20 testgroepen, ook bij herhaling van het experiment. 5 Van Robaeys, N. (2003). Algemeen Beleid & Ondernemingsstrategie, p 51. Leuven: Acco.
- 20 meeste managers denken nog steeds alleen maar in producten, een aantal denkt in markten […], en maar weinig managers denken in PMC’s! Het denken in PMC’s leert ons het volgende: Iedere PMC is bevolkt door andere concurrenten, waardoor iedere PMC zo totaal anders wordt. In iedere PMC waar het bedrijf actief is, heeft ook het bedrijf zelf een andere positie: in de ene is het misschien sterk, in de andere misschien zwak. In al die PMC’s zijn andere ontwikkelingen bezig, misschien wel tegengestelde. Het is dus uitermate relevant om te weten waarop men wel of niet moet ingaan. Slechts op die manier maakt men een accurate keuze. Wanneer men als onderneming een bepaalde (nieuwe) PMC betreedt, dan moet die onderneming erover waken dat men zijn positie in de andere, bestaande PMC’s niet schaadt.” 6
2.4 Het panel De keuze voor het panel dat meewerkt aan dit deel van het onderzoek, is gebaseerd op een aantal complementaire kwaliteiten. Allereerst moesten de leden ondernemende muzikanten zijn met enige ervaring in het promoten van een of meerdere groepen, en het liefst actief zijn in verschillende stijlen. Ten tweede was affiniteit met het internet en online inhoud een must, omdat dit natuurlijk het kernplatform is van het globale onderzoek. Ten derde werden mensen gezocht met een open geest en adaptief denkvermogen, om zich in de sector in zijn totaliteit te kunnen plaatsen. Uit deze criteria zijn 4 mensen naar voren gekomen die uiteindelijk hebben meegewerkt aan dit deelonderzoek: Bob Hamblok: Webdesigner, en informaticus van diploma. Bob is tevens Bachelor student geweest aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium in Antwerpen, voor klassiek piano. Oprichter en werkende kracht achter ‘Frank Starling’, gestart als een live lounge band, nu uitgegroeid tot een productiehuis in wording. Tom Tiest: Master student aan het Koninklijk Vlaams Conservatorium in Antwerpen, voor jazz gitaar. Tom is de drijvende kracht achter projecten als ‘The Valerie Solanas’, ‘Noppes’ etc. Als componist is Tom actief bij o.a. Jan Fabre. Annika Serong: Actrice, afkomstig uit Essen, Duitsland. Afgestudeerd aan de Kleine Academie in Brussel. Annika werkt zowel freelance als voor het Agora theater van de Duitstalige gemeenschap. Het enige panellid dat geen muzikant is, maar toch zeer nauw verwant is met de sector. Patrick Erauw: Server beheerder, econoom van opleiding (TEW), en bassist in verschillende salsabands. 6
Van Robaeys, o.c., p 50.
- 21 -
2.5 Resultaten Zoals hierboven vermeld, is de authentieke PMC benadering vanuit een bedrijf gedacht. De aangehaalde punten die men moet aanpassen voor dit specifiek onderzoek moet men in acht nemen. Concreet leverde dit het volgend beeld op (zie fig.2-1):
Muziek Merchandise
Data
Instructie
Particulieren
Labels & industrie
Bookers/ Management
Media
MP3, CD, Videoclip, Vinyl
MP3, CD, Videoclip
MP3, CD, Videoclip
MP3, CD, Videoclip
T-shirts, Stickers, Concert tickets Website, MySpace, Facebook Naamkaartjes
Intermediaire
MP3, CD
Concert tickets, CD’s Website, MySpace, Facebook Naamkaartjes
Website, MySpace, Facebook Naamkaartjes
Website, MySpace, Facebook Naamkaartjes
Organisatoren
MP3, CD, Videoclip T-shirts, Stickers, Concert tickets
Website, MySpace, Facebook Naamkaartjes
Website, MySpace, Facebook Naamkaartjes
Online lessen (Youtube)
2-1 Het PMC model ingevuld door het panel dat deelnam aan dit deelonderzoek.
Op de horizontale as staan de markten vermeld die bediend worden, op de verticale as vind je de producten terug. Zowel de markten als de producten zijn in onderlinge samenspraak door het panel opgesteld. In de vakken van de tabel vindt men de PMC’s terug die van toepassing zijn op die combinatie: In welke vorm komt een product terecht om zich van die welbepaalde markt te bedienen. Hoe eenvoudig dit ook lijkt, het panel heeft interessante discussies aangegaan om de producten, de markten en hun belangrijkheid te definiëren. Uiteindelijk heeft het de volgende parameters gekozen: 1. Producten: Muziek: de verschijningsvormen van betalende of gratis dragers van muziek. Merchandise: alle verkoopsobjecten die een groep ter beschikking heeft om aan te bieden aan zijn publiek, buiten de eigenlijke muziek: T-shirts, stickers, petjes, sleutelhangers, etc. Data: alle plaatsen waar men informatie van de band kan vinden. Instructie: de mogelijkheden die de groep aanbiedt om te verkopen, of gratis aanbiedt.
- 22 -
2. Markten: Particulieren: het grote publiek waarvoor je muziek uiteindelijk bestemd is. Labels en industrie: Het segment dat je jouw promotiemateriaal stuurt, om bekendheid te verwerven, en eventueel een platencontract. Bookers/management: de boekingskantoren en de managementkantoren die de belangen van de groep waarnemen. Media: alle bekende media als radio, tv, en internet. Intermediaire: die media die het product gebruiken in hun business, hoewel het product niet oorspronkelijk met dat doel of met die afnemer voor ogen ontworpen is. Een voorbeeld: Een song wordt gebruikt als nummer in een film, voor reclame etc. Hiermee bedoelt men niet de muziek die speciaal geschreven is voor dit soort medium (themasongs van een film zijn meestal in opdracht geschreven om zeer fijn te kunnen afstemmen op de gemoedstoestand van een film). Hierbij hoort meestal ook nog een hele marketingketen rond de OST (Original Sound Track); James Bond thema’s zijn hiervan een uitstekend voorbeeld. Uit de kruisreferenties in de tabel (figuur 2-1), kan men uitmaken wat het meest gebruikte product is voor een bepaalde markt. Daarnaast zijn er ook quoteringen gegeven om de belangrijkheid van elk product weer te geven in relatie tot hun markt, zodat de juiste resources aan de juiste opdrachten kunnen worden toegewezen. Deze quotering is geheel op het initiatief van het panel gekomen (zie figuur 2-2), en is in principe geen inherent onderdeel van de PMC benadering op zich. Zeer interessant hierbij op te merken is het verschil in belangrijkheid tussen cd en mp3 als verschijningsvorm. Daarbij krijgen alle sociale netwerken (MySpace, Facebook, en de eigen website) de hoogste quotering in alle categorieën op een schaal van 1 tot 5. Merk ook op dat hier verder afgeweken wordt van het PMC gedachtegoed, aangezien er meer producten bijkomen die niet financieel meetbaar zijn, maar eerder bijdragen tot een goede algemene werking en marketing (naamkaartjes, technische fiche, etc.). Als deze 2 matrices een betrouwbaar beeld geven, kunnen hier een aantal dingen uit geconcludeerd worden: 1. cd en mp3 zijn alom tegenwoordig, en moeten met de grootste zorg en kwaliteit gemaakt worden, en zijn ook van groot belang voor alle ‘afnemers’. 2. Hoewel mp3 de vorm bij uitstek is voor de consument, lijkt de cd toch nog steeds als een professioneel product over te komen bij de consumer to business markten, of business to business markten. 3. Vinyl is een uitstervende vorm, die nog van enige waarde is voor een niche van particulieren die verzamelen, en eventueel DJ’s, als het gaat om dance muziek. Hiermee wordt niet gesuggereerd dat deze verschijningsvorm snel zal verdwijnen.
- 23 -
Particulieren
Labels & industrie
Bookers/ Management
MP3
5
4
4
CD
3
5
5
Merchandise Online verkoop tickets Online lessen
3
2
5
5
3
2
2
Vinyl
2
Website
2
2
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
5
Technische Fiche Naamkaartjes
Organisatoren
2
4
MySpace
5
Intermediaire
4
Videoclip
Facebook
Media
3
5 5
5
5
5 5
5
5
2-2 Quotering op basis van het PMC model
4. Een videoclip is een sterk wapen (over genres heen bekeken) en is belangrijk voor iedereen die je vooruit kan helpen, alsook zeer belangrijk voor de consument. In se is het niet de gewoonte om van een jazz nummer een clip te maken, maar in het totale pakket van de marketing mix kan dit zeker tot grotere zichtbaarheid leiden indien dit verspreid wordt over de online kanalen, zeker in de vorm van een ‘making of …,’ om mensen de mogelijkheid te geven achter de schermen te kijken. Hier wordt verder op ingegaan in de handleiding. 5. Merchandising lijkt aan belang in te boeten. Wel kan nog een tactiek als voorbeeld gegeven worden, die wordt toegepast door grote groepen als Metallica: zij passen productdifferentiatie toe (verschillende T-shirts per album, alle T-shirts van alle albums
- 24 -
6. 7.
8.
9.
worden tentoongespreid op een festival/optreden, samen met alle albums in al hun verschijningsvormen, petjes, sleutelhangers etc.) Dit heeft m.i. meer te maken met een bijkomende functie ter ondersteuning van het ‘merk’, hoewel vast staat dat bijvoorbeeld de merchandising van Star Wars veel meer opbracht dan de kassaverkoop van de film. Misschien zijn de tijden veranderd. Online lessen en ticketverkoop op de eigen website lijken ondergewaardeerde elementen te zijn. De belangrijkheid van alle sociale netwerken is zeer duidelijk. Men moet in het bezit zijn van een eigen site, een Facebook, een MySpace, etc. en deze moeten allen aan elkaar gelinkt zijn met kruisverwijzingen in de vorm van hyperlinks, zodat audio, video, blogs en fotomateriaal snel zichtbaar zijn. Het panel hechtte veel belang aan de technische fiche, als men gaat optreden. Dit straalt professionalisme uit, en maakt de omgang met de technici van het concert veel gemakkelijker, wat de performance zelf alleen maar ten goede komt. Het oude, verplichte naamkaartje is ook hier niet weg te slaan. Het lijkt soms zo banaal, maar het is een zeer sterk wapen na een eerste contact. Bob vertelde het panel ook over het digitale naamkaartje, een geüpdate versie van de vCard 7, waarbij er onmiddellijk een 2wegs communicatie ontstaat tussen de ontvanger van het kaartje, en degene die het kaartje afgeeft, zo heb je de gegevens van de andere ook, met de mogelijkheid om altijd elkaars geüpdate gegevens te hebben.
2.6 Ervaring panel Na een evaluerend gesprek met het panel, meldden alle leden dat ze veel hebben bijgeleerd. Er is nagedacht over andere criteria dan men tot dan had aangenomen, en er zijn redelijk concrete doelstellingen naar voren gekomen. In feite zijn het voor de hand liggende conclusies, maar het feit dat ze duidelijk naar voren komen uit open discussies en het PMC model, maakt het de moeite waard om hier bij stil te staan, en adequate handelingen voor te bereiden.
7
Een elektronisch visitekaartje dat je kunt uitwisselen via e-mail, mobiele telefoons etc.
- 25 -
3 Interviews met de ondersteunende sector
3.1 Doelstelling Na het kaderen van de kennisverdeling bij het uitvoerend segment in hoofdstuk 1, en het schetsen van de positiebepaling van de kunstsector in hoofdstuk 2, worden deze bevindingen voorgelegd aan het ondersteunende segment, dat zowel managementkantoren, organisators, als informatiepunten inhoudt. De bedoeling is om een inzicht in het veld te krijgen, zoals het door de twee grootste actoren, namelijk het uitvoerend segment en het ondersteunende segment, wordt beleefd, en door deze te combineren, een duidelijker en homogener beeld te vormen dan enkel de afzonderlijke partijen aan het woord te laten. In veel studies wordt een onderzoek gedaan naar ofwel het uitvoerend segment, ofwel het ondersteunend segment, en worden de bevindingen daarna passief vergeleken met het andere segment, om te zien of de gewenste implementatie overeenstemt met de werkelijkheid. In theorie zouden de Delphi methode, of eventueel ook de Constant Vergelijkende theorie van Strauss en Corbin, een geschikte manier zijn om dit deelonderzoek te voeren, maar gezien de omvang en vereiste ervaring van de interviewer is dit hier onmogelijk. Toch probeert de onderzoeker een manier van terugkoppeling in de werkwijze te hanteren. In dit onderzoek is het de bedoeling om de bevindingen van hoofdstuk 1 en 2, de bevindingen van de uitvoerende sector, rechtstreeks voor te leggen aan het ondersteunende segment, en deze reactie opnieuw mee te nemen naar het uitvoerende segment, in de vorm van de handleiding in deel 2. Hierdoor hoopt de auteur een hoger betrouwbaarheidgehalte te bereiken, dan enkel het passief vergelijken van twee aparte studies, respectievelijk over de uitvoerende sector, en over de ondersteunende sector. Daarbij is wel een basisvorm van codering, zoals in de Constant Vergelijkende theorie toegepast, om een homogeen beeld te vormen van de geuite ideeën. De interviews vind u in bijlage 3 terug, waarbij de antwoorden van alle respondenten anoniem onder elke gestelde vraag worden geplaatst. Hierbij moet opgemerkt worden dat de verzameling van management, boekingskantoren, organisatoren en informatiesites die gesteund worden door de overheden, als geheel tegenover de uitvoerende sector, een indeling is van de auteur, en niet noodzakelijk een gangbare groepering is in de literatuur. Daarbij zijn er zowel profit als non-profit organisaties in beide sectoren terug te vinden, een verdeling die wel regelmatig in de literatuur wordt gehandhaafd. De visie van de auteur op deze gangbare indeling is te vinden in deel 2, onder hoofdstuk 6.4.
- 26 -
3.2 Methodologie Voor dit deel van het onderzoek is geopteerd voor een vorm tussen het half open interview, waarbij de onderwerpen duidelijk zijn, maar de vragen niet helemaal zijn afgebakend, en het gestructureerde interview, waarbij er niet wordt afgeweken van de opgestelde vragenlijst. In principe lagen de gestelde vragen vast, maar bestond er de mogelijkheid om iets dieper in te gaan op een bepaald aspect. Daarbij zijn er enkele vragen die specifiek gericht zijn naar een bepaald segment, zijnde management of informatiepunt, die niet voorkomen bij de andere deelnemers. De structuur van het interview is gebaseerd op de indeling van de gevoerde enquête, en verder uitgewerkt. De vier onderwerpen zijn de volgende: Website: met voorlegging van de resultaten van de enquête, aangevuld met andere vragen die betrekking hebben op het online verhaal, zowel langs de kant van de uitvoerende sector, als de ondersteunende sector, zowel front-end als back-end 8. Management/boekingskantoren: voor de duiding van de rol van beide organisaties, voorgelegd aan alle partijen. Subsidies: ook hier worden de bevindingen van de enquête voorgelegd, tevens om te zien hoe profit en non-profit ondersteunende organisaties tegenover elkaar staan. Informatiepunten: waarbij de zichtbaarheid en afbakening van de gesubsidieerde informatiepunten wordt in kaart gebracht. Deze structuur is in de onderstaande analyse aangepast, en hier per onderwerp weergegeven, in plaats per gestelde vraag, om te beantwoorden aan het spectrum van de coderingen. De originele structuur vind je wel terug in de originele vraagstelling in de bijlagen. De antwoorden zijn de meningen van de geïnterviewden, dit ofwel ter persoonlijke titel, ofwel als representatie van de mening van de organisatie die zij vertegenwoordigt. Deze keuze wordt weergegeven bij de voorstelling van de deelnemers onder 3.3. Interessant om op te merken is het verschil in de wijze van contactmethode waarop de interviews zijn afgenomen. Er zijn persoonlijke gesprekken geweest, telefonische interviews, en het beantwoorden van de vragenlijst via e-mail. De gekozen contactmethode is de voorkeur van de geïnterviewde, en wordt vermeld bij het voorstellen van de deelnemers.
8
De concepten front-end en back-end worden uitgelegd en besproken in hoofdstuk 5.2.
- 27 -
3.3 De deelnemers De deelnemers worden voorgesteld in alfabetische volgorde, en representeren geen hiërarchische orde van welke oorsprong ook.
3.3.1 Peter Anthonissen voor Hnita Hoeve
De Hnita Hoeve is sinds 1955 de meest toonaangevende jazzclub in Vlaanderen, en een van de oudste actieve jazzclubs van Europa. Artiesten als Chet Baker, Art Blakey, Bill Evans, Hank Mobley en anderen passeerden hier de revue. Na het overlijden van Juul Anthonissen, de eigenaar, nam zoon Peter de waarneming van de zaak over, en nog steeds worden hier jazz optredens van het allerhoogste niveau verzorgd. Daarbij is Mr. Anthonissen lid van de beoordelingscommissie Muziek. Mr. Anthonissen heeft de antwoorden via e-mail doorgestuurd, en deze antwoorden vertegenwoordigen de mening van zowel de Hnita Hoeve, als die van Mr.Anthonissen zelf.
3.3.2 Marnik Braeckevelt voor Banshee Worx Marnik Braeckevelt is de A&R manager van Banshee Worx, de opvolger van Lightning Records, dat onder andere Bonzai onder zich had. Bonzai heeft als trance label een stempel gedrukt op een hele generatie muziekliefhebbers, en Marnik Braeckevelt stond hiermee aan de wieg, samen met partner in crime ‘Fly’. Naast zijn managerkwaliteiten is Marnik ook radio dj, producer, en club dj geweest. Het online verhaal wordt bij Banshee Worx al jaren op de voet gevolgd, en reeds in 2004 waren zij de eersten die in België releases ook online uitbrachten, zonder noodzakelijk een fysieke tegenhanger te moeten hebben. Mr. Braeckevelt heeft het interview via mail beantwoord, en zijn antwoorden vertegenwoordigen de mening van zowel Banshee Worx, als zijn persoonlijke mening.
3.3.3 Luk Callens voor Catalpa Productions Catalpa Productions is een hoogstaand productiehuis, dat gericht is op klassieke producties, gaande van cd-releases tot internationaal uitgevoerde orkestprojecten. Luk Callens is de leider en visionair achter dit huis, en maakt, naast zijn professionele bezigheid als hoboïst bij onder andere Marsyas, internationale faam met de producties van dit huis.
- 28 Tevens is Luk zeer begaan met het statuut van de kunstenaar, en de kunstsector op zich, en trekt hierbij ook alle registers open om het belang van de kunstenaar te verdedigen bij de overheid. De antwoorden van Mr. Callens zijn via e-mail doorgestuurd, en vertegenwoordigen de mening van zowel Catalpa Productions, als de mening van Luk Callens persoonlijk.
3.3.4 Kathleen Deboutte van Kunstenloket Kathleen Deboutte beëindigde de opleidingen ‘Licentiaat in de Rechtsgeleerdheid’ (Vrije Universiteit Brussel) en ‘Performing Arts Management’ (New York University). Na een korte carrière als advocaat werkte zij verschillende jaren als directeur van een orkest en nam gelijktijdig de promotie van verschillende pianisten voor haar rekening. Sinds 2008 is ze consulent bij Kunstenloket vzw, een organisatie die zakelijk advies biedt aan individuele kunstenaars en aan organisaties die met kunstenaars werken. Haar voornaamste interesseveld is de zoektocht naar compatibiliteit tussen traditionele bedrijfseconomische disciplines (o.a. marketing) en de artistieke sector. Binnen Kunstenloket geeft zij o.a. advies, infosessies en workshops rond promotie voor individuele ondernemende kunstenaar. Mevr. Deboutte heeft deelgenomen aan een face-to-face gesprek, en haar antwoorden zijn ter persoonlijke titel.
3.3.5 Maarten Quaghebeur van Rockoco Rockoco Music Management heeft jonge Vlaamse artiesten onder zijn vleugels, en biedt daarbij een heel takenpakket ter ondersteuning aan, gaande van management, boekingen, onafhankelijke labeldiensten, auteursrechten administratie, productieondersteuning etc. Maarten Quaghebeur is sinds 2004 voorzitter van het MMaF, de federatie van de Belgische muziekmanagers, en organiseert daarnaast nog jaarlijks het Boomtown festival. Mr. Quaghebeur heeft het interview via e-mail afgelegd, en zijn antwoorden zijn ter persoonlijke titel.
3.3.6 Roel Rabijns van de stad Genk Roel Rabijns is sinds 2006 werkzaam bij de stad Genk als stafmedewerker 'jeugdcentrum en jongerencultuur'. In deze hoedanigheid coördineert hij jeugdcentrum Rondpunt 26,
- 29 programmeert en organiseert hij jongerencultuurprojecten en is hij medeverantwoordelijk voor de organisatie en programmatie van het stadsfestival 'Genk On Stage'. Hij is in het bezit van een Bachelor in 'Sociaal werk', afgeleverd door de Sociale Hogeschool van Heverlee. Mr. Rabijns heeft de antwoorden per e-mail verzonden, en deze zijn ter persoonlijke titel.
3.3.7 Carlo Vuijlsteke van Muziekcentrum Vlaanderen Carlo Vuijlsteke is coördinator informatie & communicatie bij Muziekcentrum Vlaanderen, het steunpunt voor de professionele muzieksector. Beroepshalve volgt hij in het bijzonder de invloed van internet en digitalisering in de muziekwereld. Mr. Vuijlsteke heeft aan het interview deelgenomen via een telefoongesprek, en zijn antwoorden zijn ter persoonlijke titel.
3.4 De resultaten van het interview “Mensen hebben vaak heel andere zaken in hun hoofd dan de onderzoeker” 9, en dat blijkt ook uit de resultaten die uit de antwoorden naar boven komen. Het is een goede zaak dat de respondenten elk vanuit hun eigen ervaring en referentiekader antwoorden, en er komen ook duidelijke trends naar boven per segment. Dit zijn zeer interessante bemerkingen, die niet dadelijk voor het blote oog zichtbaar zijn, maar wel een logisch verband hebben. De opinies worden hier samengevat weergegeven, gegroepeerd per thema dat aan bod is gekomen in de interviews, en niet per gestelde vraag, conform de codering zoals bovenstaand uitgelegd.
3.4.1 Online verkoop vs. cd Alle deelnemers zijn van mening dat, na verloop van tijd, de online verkoop van muziek zal domineren, maar dat de fysieke vorm, zij het de cd of de eventuele opvolger van de cd zal blijven bestaan. Sommige respondenten zeggen dat de fysieke verschijning de vorm zal aannemen van een nicheproduct, en vooral gevoed worden door een collectiedrang van de verzamelaar, zoals vinyl nu is. Daarbij zal het materiële aspect van de fysieke drager zorgen voor een zekerheid, tegenover een vluchtigheid van de online vorm. Langs de andere kant zijn er respondenten van 9
Mortelmans, D. (2007). Handboek Kwalitatieve Onderzoeksmethoden, p 370. Leuven: Acco.
- 30 mening dat de cd een werktuig zal zijn dat weggelegd is voor de gevestigde waarden, en dat onbekend talent zich langs digitale paden omhoog zal moeten werken. Daarbij is er ook verdeeldheid over het gratis aspect van de muziek, waarbij sommigen hun bezorgdheid uiten over het feit dat mensen niet meer willen betalen voor muziek. Hoe dit aspect zich in de toekomst zal ontwikkelen blijft vaag. Daarnaast zullen er ook online verschillende verschijningsvormen ontstaan, en verder ontwikkelen, zoals abonnementservices, die je een bepaalde tijd toegang geven tot een hele bibliotheek aan muziek, in plaats van een prijskaartje te hangen aan een nummer of een album.
3.4.2 Sociale netwerken
De sociale netwerken lijken vele verschillende functies op zich te nemen. Langs de ene kant is het een ontdekkingsplaats voor de fan, en de professionele sector zoals labels en organisaties, en is het een echte marketing tool. De sociale profielen blijken laagdrempeliger te zijn dan de eigen website, en een goekope manier van marketing. Zo kan een sociaal netwerk ook een hulpmiddel zijn om de geïnteresseerde door te leiden naar de eigen site, kunnen fans zich groeperen, en eventueel meningen uitwisselen op het aangeboden platform. Een interessant gegeven hierbij is de mening van Mr. Anthonissen, die stelt dat de fanbasis van zijn club, die een hechte kern vormde, evolueerde naar een breder publiek, en een meer diverse groep toeschouwers. Dit kan te maken hebben met de verbreding van de interessesfeer van de modale mens, of ook met de tendens om jazz als een hippe activiteit te bezien, als een statussymbool van cultuur. Zijn mening is dat deze sociale profielen dat meer versplinterde publiek opnieuw dichter bij elkaar kunnen brengen. Langs de andere kant is het een manier om de vluchtige contacten die de artiest op zijn pad opdoet, te groeperen, en binnen handbereik te hebben, en heeft het meer een persoonlijke functie, in plaats van een marketingfunctie, volgens Mevr. Deboutte. In elk geval zijn alle correspondenten het er over eens dat het een snelle manier is van contacteren, waaraan wel enkele gevaren gekoppeld zijn. Alle respondenten spreken over het gevaar van overkill, waarbij er langs de ene kant teveel informatie op zich aanwezig is op het platform, en dat platform moet dan weer als een klein onderdeel gezien worden van de gehele informatiestroom, waarvan het online gebeuren ook maar een deel is. Dit leidt tot pollutie en oppervlakkigheid van de informatie. Daarbij spreken een aantal respondenten over het gevaar van moeheid tegenover netwerken op deze manier. Het concept netwerken op zich is in een strak keurslijf gegoten, en het is een verplichte taak van iedereen geworden om zijn netwerk zo goed mogelijk uit te bouwen. Het natuurlijke aspect van contacten leggen ‘on the fly’, waarbij beide partijen de authenticiteit van hun contact kunnen wegen, lijkt hiermee te wringen. Daarbij bemerken de respondenten, dat niet Facebook of MySpace het platform van de toekomst zal zijn. Mr. Braeckevelt deelt de mening van de auteur dat MySpace al op de
- 31 terugweg is, Mr. Vuijlsteke vindt Facebook al voorbijgestreefd. Daardoor lijkt de houdbaarheid van deze profielen minder lang dan de eigen website.
3.4.3 Eigen website
Waarom kiezen bands toch voor een eigen website, terwijl een MySpace etc. het voordeel van een sociaal netwerk biedt? Alle respondenten nemen als belangrijkste argument het feit dat je eigen site persoonlijkheid biedt, het is je visitekaartje waarmee je je kan onderscheiden van de rest. Daarbij heb je de mogelijkheid om er een digitale perskit van te maken, die je niet hoeft uit te sturen naar alle belanghebbenden. Dit kan ook via de sociale netwerken, maar zoals gezegd is de houdbaarheid minder, en de inhoud- en lay-outmogelijkheden zijn ook beperkter. Daarbij merkt Mr. Quaghebeur op, dat MySpace e.d. een platform voor je huidige werk is, een momentopname als het ware, en niet zozeer een verhaal kan tonen van een levenstraject van een groep. Later bespreken we de argumenten pro en contra van beide mogelijkheden in de handleiding. Daarbij lijkt de website meer een eiland, waarbij het om de groep zelf draait, en niet als onderdeel van een netwerk. Dit kan verschillende oorzaken hebben, zoals de natuur van een website tegenover een sociaal netwerk, maar ook halen verschillende respondenten een concurrentiebeleid aan. In je netwerk zitten ook concurrenten, en een organisator kan zo sneller vergelijken met andere bands die hem zouden kunnen interesseren. Een opvallend gegeven in het onderzoek is dat zeer weinig groepen de mogelijkheid aanbieden om concerttickets te boeken via de site. Dit kan nochtans in de vorm van een link naar de website van de organisator, of als link naar een online ticketbureau zoals Ticket Service (www.ticketservice.be). Ten eerste heb je een contract met de organisator, en is het aan beide partijen om zoveel mogelijk volk aan te kunnen trekken, ten tweede biedt je als band een onestop solution aan op je site, zonder teveel kanalen te moeten gebruiken om als klant aan een product te geraken. Langs de andere kant merkt men op dat ook dit tweerichtingsverkeer is, en dat het vaak voorkomt dat de bezoeker via de site van de organisator op de website van de band terecht komt. Misschien is het vanuit deze opinie dat men de mogelijkheid om tickets aan te bieden via de eigen site over het hoofd ziet. Het concept bloggen lijkt een beetje buiten het normale werkterrein te vallen, volgens de sector. Het kan een leuke extra zijn, en alleen nuttig indien er interessante verhalen verteld worden. Net zoals bij het uitsturen van nieuwsbrieven etc. is het best om de frequentie niet te hoog te leggen. Mevrouw Deboutte deelt de mening van de schrijver, in dat het bloggen een suggestie tot persoonlijk contact kan creëren, waar veel mensen in geïnteresseerd zijn. Het kan een blik achter de schermen bieden, en een (quasi of vermeende) persoonlijke band met de artiest scheppen.
- 32 -
3.4.4 Heb je als band een videoclip nodig? Het managementsegment lijkt de videoclip te beschouwen als een ideaal marketing instrument voor het brede publiek, waarbij het visuele primeert boven het auditieve, en waarbij het meestal gaat om een massaproduct op internationale schaal. Daarbij moet gezegd worden dat de videoclip een genregebonden instrument is, dat niet lijkt thuis te horen in sommige sectoren van de ondervraagden: niet in jazz, niet in dance, en niet in klassieke muziek. Langs de andere kant lijken de pop promotoren de clip in zijn huidige vorm wel te appreciëren, die de zichtbaarheid van de groep vergroot, en een middel kan zijn om als lokale band nationaal door te breken, of als nationale band internationaal door te breken. Volgens Mr. Braeckevelt is de koppeling aan hitlijsten onvermijdelijk. Aan de andere kant beschouwt Mevr. Deboutte de videoclip als een aparte kunsttak, waarbij het vooral om de regisseur draait, die de clip maakt, en het niet zozeer de groep is die centraal staat.
3.4.5 Het beheer van mailinglists
Enkel de informatiepunten en de internationale entourage zoals Rockoco en Banshee lijken een goed uitgewerkte database te hebben van hun contacten, die ze regelmatig nieuwsbrieven of emailcampagnes toesturen. Zowel organisatoren als het management lijkt een trial-and-error parcours af te leggen, in het klasseren van hun gegevens. Dit gebeurt dan ook meestal in de emailprogramma’s zoals in Microsoft Outlook zelf. Andere mogelijkheden worden verder in de handleiding besproken, in hoofdstuk 8 over de back-end. Hopelijk dragen deze inzichten bij tot een beter beheer van de adressen, waardoor alle partijen gerichter informatie kunnen verzenden, en de doelgroepen ook gerichter informatie ontvangen.
3.4.6 De rol van management en boekingskantoren
Hierbij verschuift het aandachtspunt van de vragen van de periferie van de sector, naar de kern, en kunnen de actoren hun mening uiten over hun eigen of verwante segment. Daarbij stelde de onderzoeker de vraag hoe dit segment zijn eigen kerntaken zou verdelen. Er is langs de ene kant de enge opvatting, waarbij het gedrag van beide actoren op voorhand is voorgeschreven. Maarten Quaghebeur stelt: “hierbij zal het boekingskantoor alleen de concerten verkopen via zijn netwerk, en het management verzorgt dan de zakelijke leiding, zet de strategie uit (ook de boekingsstrategie) en zorgt dat de productie van een concert, cd, toernee enz. loopt.” Daarbij is het boekingskantoor gebonden aan een land of regio, terwijl het
- 33 management wereldwijd kan opereren, waarbij het management als het ware de entourage overkoepelt. Langs de andere kant is er de bredere opvatting, waarbij het management en het boekingskantoor duidelijke afspraken maken over wie wat exact doet, en wat de bijbehorende gages zijn. Daarbij zijn er kantoren die beide functies intern combineren. Los daarvan moet een boekingskantoor officieel erkend worden, terwijl een management geen juridische instapdrempel heeft. Het aanvragen van subsidiedossiers is een taak die meestal buiten het werkveld van beiden valt, tenzij anders overeengekomen. Daarbij moet opgemerkt worden dat het hebben van deze entourage geen garantie blijkt voor een gevulde concertagenda. De onderliggende oorzaken hiervan zijn divers. Soms kan of wil de groep maar een beperkt aantal keer per jaar spelen, vanwege familiale of werkomstandigheden, langs de andere kant halen de respondenten elementen aan als de kostprijs of de kwaliteit van een groep. Marnik haalt aan dat grote organisaties als Live Nation een monopolie aan het uitbouwen zijn op dit gebied, en dat het moeilijk is om je hiertussen te wringen. De enige mogelijkheid is dan om eerst als live band een reputatie op te bouwen, om daarna bij deze kantoren in de gratie te vallen. De belangrijkste criteria om opgemerkt te worden door een management of label, zijn originaliteit, ambitie, referenties en een goede opname. Voor organisators lijken deze criteria ook op te gaan, alleen hechten zij veel meer belang aan het meedoen aan wedstrijden, airplay en naambekendheid. Mr. Anthonissen vermeldt ook dat het hebben van een management of boekingskantoor pas rendabel is vanaf een bepaalde schaal. Hij ervaart het soms als een persoonlijke en financiële rem bij te kleine groepen indien er een tussenpersoon aan te pas komt.
3.4.7 Subsidies
Globaal gezien zijn het management en de organisators vragende partij om de groepen principieel te subsidiëren. Hiermee kunnen zij hun werkingskosten drukken, en komen mogelijkheden van een hoger niveau in het vizier, zoals internationale optredens. Er wordt door niemand vermeld of dit ten goede moet komen van de entourage van de groep, of van de groep zelf. De infopunten steunen echter het principe van de vrije markt, met aanpassingen en tegemoetkomingen waar nodig. Het initiatief moet daarbij van de groep komen, en er is een natuurlijke selectie vanwege de instapdrempel. Deze instapdrempels worden door de deelnemers genormeerd als zijnde: tijdsinspanning, een tekort aan voorlichting naar het uitvoerende segment toe, en het niet optimaal zichtbaar zijn van de steunpunten zelf. Daarnaast, en misschien als belangrijkste factor in het geval de artiest zijn dossier zelf wilt opstellen, is er de drempelvrees: het subsidiegegeven is een onderwerp dat ver van alles staat waar een muzikant mee bezig is. Hierbij maakt de auteur de opmerking dat het een verschil is als de artiest zelf het dossier aanvraagt, of zijn entourage. Mijn persoonlijke
- 34 opvatting is dat die instapdrempels niet mogen gelden, als het dossier wordt aangevraagd door zijn entourage. Het zou dan een duidelijk afgesproken taak zijn van de entourage. De opinie van Mevr. Deboutte is dat de juiste persoon het dossier moet aanvragen, en die zit misschien niet in de entourage van de groep. Het is niet omdat een manager goed kan managen, dat het daarom ook de geschikte persoon is om een dossier in te vullen, dat eigenlijk dient om de overheid warm te maken voor het project van de groep. Een alternatief is dan een advocaat of consultancybureau zoals Ernst & Young of KPMG in te schakelen. Deze diensten zijn dan wel tegen een uurloon of tegen een honorarium te betalen. Daarbij moet ook gezegd worden dat subsidies niet alleen in de vorm van financiële retributie naar artiesten toe bestaat. Deze worden ingedeeld in projectsubsidies en structurele subsidies. Financiële middelen die niet rechtstreeks naar de artiest vloeien zijn er in nog veel meer variëteiten. Er zijn de subsidieringen van de steunpunten, die gratis advies geven, er zijn de subsidies van evenementen en kleine podia door de provincies, en de ondersteuning op Vlaams niveau. Daarbij zijn er ook subsidievormen voor de managementkantoren, en andere ondersteunende functies. Zoals hierboven reeds aangehaald, komt de zichtbaarheid van de steunpunten ter sprake bij de sector zelf, en bij de externen. De meningen over het gegeven of de steunpunten zichtbaar genoeg zijn of niet zijn niet homogeen, maar een meerderheid van de respondenten, van de steunpunten, als van de uitvoerders en entourage, vindt dat er gewerkt kan worden aan de zichtbaarheid. Allereerst is er de verwarring van hoe de structuur van deze punten juist in elkaar zit, en hoe ze zich tegenover elkaar verhouden, dit wordt belicht in de handleiding, in hoofdstuk 8. Daarbij komt, zoals Mevr. Deboutte aanhaalt, het feit dat bijvoorbeeld de presentatie van de infopunten gebeurt in het Nederlands, hoewel deze punten in principe voor iedereen toegankelijk zijn. Dit komt omdat de punten gesubsidieerd worden door de Vlaamse overheid. Dit is een conflict dat voortvloeit uit onze staatsstructuur. Los daarvan moet de vraag geformuleerd kunnen worden, wie nood heeft aan een subsidie, en wie er überhaupt een wil. In het kader van het onderzoek wordt hier niet verder op ingegaan, aangezien dit een uitgebreid ethisch en juridisch onderzoek op zich is.
3.4.8 Quid concertagenda’s? Uit het onderzoek bij de enquête blijkt dat het doorgeven van informatie van en naar de concertagenda’s een versnipperde activiteit is. De onderzoeker vraagt zich af of, en hoe hier iets aan gedaan kan worden. De vraag waarom dit een versnipperd gegeven is wordt beantwoord met een aantal aspecten, zoals het verzuimen van de organisatoren of groepen zelf om de agenda’s door te sturen, vanwege tijdsgebrek, een tekort aan middelen, of een gebrek aan kennis. Daarbij komt dat de agenda’s zelf niet gecentraliseerd zijn. Er zijn respondenten die van mening zijn dat er een verzamelpunt op Vlaams niveau moet zijn, anderen zijn van mening dat dit op Europees niveau
- 35 moet, en nog anderen vinden zelfs Vlaanderen een te groot gebied om te centraliseren. De mening van de onderzoeker is dat Cultuurnet hier een leidende rol in zou kunnen spelen, als spelverdeler naar kleinere segmenten als regio agenda’s of genregebonden agenda’s toe. Dit kan dan aangevuld worden met een bottom-up beleid van kleine spelers, die ook doelgericht hun verkregen informatie doorsturen naar het overkoepelende punt toe.
3.5 Bemerkingen Naast het weergeven van de meningen van de respondenten, wil de auteur ook graag zijn eigen bemerkingen weergeven, die misschien kunnen dienen als aanzet tot verder onderzoek.
3.5.1 Online verkoop vs. cd
Er wordt gesproken over de cd of zijn eventuele opvolger als fysieke drager, en als tegenhanger van zijn virtuele evenbeeld. Daarbij stelt de auteur de vraag of er een opvolger van de cd komt. Allereerst is de cd al een levensloop van meer dan 20 jaar begunstigd, en zijn spin-offs zoals de cd-i of super audio cd geen hoogvliegers gebleken. De dvd, als jongere broer, heeft zijn ontwikkeling ook al doorgemaakt in de vorm van de Blu-ray disc of HD-dvd. Die markt is rendabel gebleken vanwege de opkomst van de digitale en High Definition tv, waarvoor nieuwe afspeelapparaten ontwikkeld werden. De auteur acht de kans klein dat die mogelijkheid er voor de cd nog inzit. Er is al een ontwikkeling gekomen in de vorm van de mp3, en aanverwanten, die een enorme markt aanboort. De kans is klein dat een ontwikkelaar bereid zal zijn een enorme investering te doen in nieuwe afspeelapparaten, waar de meerderheid van de mensen weinig tot geen behoefte aan zal hebben, vanwege het virtuele alternatief, en zo wordt de kans op een nieuwe internationale standaard in fysieke verschijningsvorm kleiner. De markt verschuift eerder naar het ontwikkelen van multimedia afspeelapparaten, die meerdere virtuele vormen kunnen afspelen. Daarmee is niet gezegd dat het einde van het cd tijdperk is ingeluid, maar dat hij toch voorbij de helft van zijn levenscyclus zit, zoals die vaak wordt aangeduid met een Gauss curve.
3.5.2 Sociale netwerken De dualiteit van de sociale profielen, die langs de ene kant als privé netwerk, en langs de andere kant als professioneel netwerk dienen, kan de ondergang van die netwerken betekenen. Zoals reeds aangehaald door de respondenten, kan er sprake zijn van informatiemoeheid, overkill, en dooreenlopen van belangen. Dit kan een exodus tot gevolg hebben, weg van de
- 36 bestaande netwerken, en een zoektocht naar alternatieve platformen creëren. Er zijn stemmen die opgaan voor een degelijk filtersysteem in sociale netwerken als Facebook, als enige remedie tegen dat probleem. Een noot aan de artiest of marketeer: zorg er dus altijd voor dat je boodschap, die je uitstuurt, strak is, dat er een uitgebalanceerde verzendfrequentie is, en dat je je doelpubliek zo goed mogelijk filtert naargelang je boodschap. Er wordt ook nog gesproken over het eventueel betalend worden van deze netwerken, en is recent vergelijkbaar in het nieuws gekomen door o.a. The Wallstreet Journal, die hun online informatiediensten betalend zouden willen maken. Hierbij moet opgemerkt worden, dat het businessmodel van de sociale netwerken helemaal anders in elkaar steekt dan andere, voorlopig gratis, online diensten. Zij hebben in hun kern het concept van inkomsten uit advertenties gegoten, en dit lijkt voorlopig een stabiel concept, om de diensten naar de eindgebruiker toe gratis te houden. De gebruiker is intussen gewend geraakt aan de vele advertenties en banners op vele sites, en door het feit dat de gebruiker iets gratis in de plaats krijgt, wordt er niet over geklaagd. Dit wordt meer een ethische kwestie, die wordt besproken in hoofdstuk 9, onder andere bij virale marketing. Andere aanbieders, zoals de bestaande nieuwsgroepen, via tv, of krant e.d. hebben dit model niet in hun kerncompetenties zitten, en moeten een grote omhaalbeweging maken om via hetzelfde – gratis – platform te kunnen strijden. Mijn inziens zullen daarbij ook de ontwikkelingen in Web 2.0 voor nieuwe verschijningsvormen zorgen, misschien zelfs minder afhankelijk van centrale verdelers zoals de sociale profielen. De vraag die de onderzoeker zich daar bij stelt is, hoe deze open source applicaties leefbaar zijn, en waar de inkomsten vandaan zullen komen, misschien komt er met een nieuwe drager van informatie ook een nieuw businessmodel naar boven, in plaats van het huidige, op reclameinkomsten gebaseerde model.
3.5.3
Heb je als band een videoclip nodig?
Uit het onderzoek komt naar voren dat de videoclip een mainstream product lijkt, dat vooral gepresenteerd wordt via gespecialiseerde kanalen als muziekzenders, waarbij het geheel snel kan losgekoppeld worden van het puur muzikale aspect. Daarbij rijst de vraag of deze mainstream niet te beperkt is qua representatie van het hele muzikale spectrum. Natuurlijk is er het argument van vraag en aanbod, en het is een massaproduct in dat opzicht, maar creëren deze aanbieders zo geen dictatuur, leggen zij zo niet op wat er gepusht wordt? Natuurlijk staan zij hierin niet alleen, en worden ze ook ondersteund door andere media als radiozenders, maar misschien wordt de kloof tussen de hitparade en andere muziek zo alleen maar groter. Los daarvan blijkt de clip in andere genres een weinig gebruikte tool te zijn. Misschien is het een idee om hiervan gebruik te maken op originele manieren, en dat hoeft helemaal niet duur te
- 37 zijn. Dat kan gaan van een Dogma-achtig pact, zoals Lars Van Trier representeert, tot het creëren van een kunst op zich, dat het imago van de groep kan versterken.
3.5.4
De rol van management en boekingskantoren
Het is een beetje pijnlijk om te zien dat groepen soms bij een management of boekingskantoor zitten, terwijl ze de kostprijs of de kwaliteit van de band die ze onder hun hoede nemen niet appreciëren. Is het niet aan het management om deze elementen te bekijken, en aan te passen waar nodig? Het is geen goede zaak om overtollig gewicht mee te dragen als organisatie, vanuit financieel standpunt, maar ook vanuit moreel en psychologisch standpunt. Vele groepen denken dat het netwerken kan stoppen als ze een entourage onder de arm nemen, die ze daarvoor betalen. Als dan blijkt dat de prestaties van een of beide partijen niet aan de verwachtingen voldoen, moet men hier sneller op inspelen, en beide partijen de kans geven om de voor hen geschikte partner te zoeken. Misschien is dit een van de onuitgesproken redenen waarom niet alle groepen een boost in hun concertagenda krijgen als ze bij een kantoor zitten. Interessant om te bemerken is ook, dat vooral organisatoren wedstrijden een interessant argument vinden om een groep te boeken, terwijl dit voor het management niet belangrijk lijkt. Het is meestal een goedkope zaak om een jonge, beloftevolle band, die zichzelf al heeft gefilterd van de concurrentie op zijn niveau, voor weinig of geen geld een podiumplaats te bieden, op weg naar de eeuwige roem. Deze houding lijkt zich in alle genres door te trekken, van pop over klassiek tot jazz. Er moet ook opgemerkt worden dat, hoewel het management als de boekingskantoren in dit werk meestal samen geciteerd worden, dit twee verschillende entiteiten zijn, en elk hun criteria en belangpunten hebben. Daarom kan het de moeite zijn om eens na te denken over een aangepaste perskit voor elk van de twee actoren.
- 38 -
4 Aanbevelingen voor verder onderzoek Om het eerste deel van dit werk af te sluiten worden nog een aantal aanbevelingen voor verder onderzoek voorgesteld, die te ver buiten de draagkracht van dit onderzoek vallen, maar toch nauw gerelateerd zijn.
1.
Beginnende bands linken meer door naar andere bands, in de hoop op elkaars netwerk te kunnen bouwen. Dit kan een interessant onderzoek naar nichekruisbestuiving en toegepaste virale marketing initiëren…
2.
Er is de mogelijkheid om de cd in eigen beheer uit te brengen, en toch een distributiedeal af te sluiten! Dit drukt vele kosten, en mits goede promo, kan je een groot bereik hebben voor potentiële verkoop. Deze piste lijkt in dit onderzoek onderbelicht, en zijn draagwijdte kan nog onderzocht worden.
3.
Er zijn uitgebreide mogelijkheden op het gebied van de integratie van het onderzoek met bestaande organisaties als Muziekcentrum, Cultuurnet en Poppunt, en wil dit onderzoek een duidelijk signaal zijn naar de nood aan kennisoverdracht in de professionele opleidingen, zeker in het kader van de academisering van de hogere opleidingen.
- 39 -
Deel II - Handleiding voor de muzikant 5 Inleiding 5.1
Ik heb een groep waar ik mee speel. En nu?
Je speelt met je band al een tijd in de garage van je ouders, je hebt een klassiek kwintet gevonden op het conservatorium waarmee je graag Mozart wilt uitvoeren, je draait sinds jaren plaatjes, en nu wil men je boeken om wekelijks in het danscafé van de stad te gaan dj’en, of je hebt net een jazzwedstrijd gewonnen met je kwartet, en dit is een kans om misschien een stapje verder te kunnen gaan. Wat is een stapje verder? Hoe pak je dit aan? Stel dat iemand na je optreden op je af komt en zegt: “Wauw, dat was te gek! Ik ken iemand die zeker geïnteresseerd is om jullie te boeken voor een ander optreden!” Voor je het weet kan de bal aan het rollen gaan, en zo kom je onmiddellijk al in aanraking met iets dat niets meer te maken heeft met wat je ervoor bezig was: muziek maken… Plots is het ‘business’. Wat moet er dan gebeuren? Heb je een platencontract nodig om op Werchter te staan? Moet je je broer onmiddellijk bombarderen tot manager van de groep? Neem je een webdesigner onder de arm om de beste website ooit in elkaar te steken? Ga je naamkaartjes drukken? Je hebt jaren geoefend om een instrument te leren, of te leren zingen, maar geen dag ben je bezig geweest met deze dingen. En nu heb je ze nodig… Of niet?
5.2
Samenvatting
Deze handleiding is het distillaat van een diepgaand onderzoek, naar wat muziekgroepen nu juist doen, wat ze zouden moeten doen, wat de organisaties en het management doen, en ook naar wat zij zouden moeten doen. Veel bands leggen een chaotisch parcours af, op zoek naar optredens, informatie over hoe zich te promoten, met het zoeken naar een management dat bij hen past, etc.
- 40 In dit deel bekijken we vier van de vijf aspecten, die mijn inziens de bouwstenen vormen voor het online verhaal (zie figuur 5-1). Deze elementen worden kort toegelicht, in de volgorde dat ze in dit deel voorkomen. 1. Muziek: Aan de muziek die men maakt, wordt in dit onderzoek niet geraakt. Dit is het integere verhaal van de artiest, en het doel van het onderzoek is dit net te ondersteunen. 2. Marketing: Wat betekent marketing juist, en hoe kan het toegepast worden in de culturele sector? 3. Front-end: Dit is wat het publiek te zien krijgt: je website, je profielen op sociale netwerken, etc. Er worden tips gegeven hoe je een site zelf kan bouwen, hoe je die zo effectief mogelijk maakt, hoe je je netwerk beheert en uitbreidt, etc. 4. Back-end: De structuren die je opzet met de front-end, kunnen ook dienen om andere dingen te beheren, die het publiek niet ziet, zoals een database van je mailinglist, een agenda waar de repetities van de band worden in afgesproken, de mogelijkheid elkaar als bandlid repetitieopnames door te sturen etc. 5. Ondersteunende organisaties: Dit zijn organisaties die de entourage van de groep uitmaken. Dit zijn boekingskantoren, managementkantoren, informatiepunten als Poppunt, Kunstenloket, Cultuurnet etc., die je concertagenda kunnen opnemen, maar ook dienen als infopunt voor vragen van jouw kant, etc.
Back-end: Contactdatabase
Marketing
API?
Muziek Front-end: Website MySpace Facebook ...
5-1 Bouwstenen van het online pakket
Ondersteunende organisaties
- 41 -
6 Het marketingverhaal 6.1
Marketing is voor wasmiddelen
Marketing heeft regelmatig een negatieve bijklank bij vele mensen, en bij creatieve artiesten niet in het minst. Het lijkt of marketing een commercieel werktuig is, dat de artiest zijn creatie rechtevenredig met de hoeveelheid gedane marketinginspanningen schaadt. Dit hoeft niet zo te zijn. Marketing is als stroming ook geëvolueerd, van visionairs als Philip Kotler, over de overspannen hype van de jaren 80 van vorige eeuw, tot een multimediaverheven tool. Sinds het internet worden mensen ook onafgebroken belaagd met reclame op sites, in e-mails, in de vorm van spam etc. Het laatste wat marketing moet doen om nu nog succesvol te zijn, is bombastisch zijn, en aan hard selling doen. Marketing is dus een altijd evoluerend gegeven - en lijkt een relatief nieuw concept te zijn in kunstmiddens – dat de kracht heeft om de zichtbaarheid van het product of de creatie enorm te vergroten in het enorme aanbod; een aanbod dat alleen maar vergroot door de recente exponentiële groei van nieuwe media, zoals het internet. Het is een tweesnijdend zwaard: het wordt moeilijker om een unieke positie in de markt te verwerven, ook al worden de manieren om jezelf te promoten steeds gemakkelijker en talrijker. Je wilt toch dat jouw diensten (zoals optredens, juridische informatie voor artiesten etc.…), en je goederen (cd’s, T-shirts, etc.…), opgemerkt worden, en zeker gesmaakt worden door een publiek?
6.2
Wat is marketing?
Laten we eerst eens beter bekijken wat marketing is, en welke concepten hier achter liggen 10. “Marketing is de promotie en het verkopen van goederen of diensten.” – Oxford Dictionary. “Marketing is de menselijke activiteit, die gericht is op het bevredigen van behoeften en wensen, door middel van ruilprocessen.” – Armstrong et al., Principes van Marketing (2005). Amsterdam: Prentice Hall Europe.
10
De volgende definities zijn uit het Engels vertaald door de auteur.
- 42 “Marketing is het proces van klantbehoeftes te anticiperen, identificeren, en bevredigen, en dit op een rendabele manier.” – Chartered Institute of Marketing. “Marketing is het proces van plannen en uitvoeren van de conceptie, prijszetting, promotie, en distributie van ideeën, goederen, diensten, en gebeurtenissen, om relaties te creëren en onderhouden, die individuele en organisatiegerichte objectieven zal bevredigen.” –. Wired, Boone & Kurtz. Contemporary Marketing (1998). New York: Dryden Press.
Dat is nogal een breed spectrum aan definities… Laten we een aantal concepten van de definities van dichter bij bekijken. Ten eerste is marketing gericht op het voorzien van een dienst of product, specifiek product of die specifieke dienst willen. Daarom moet je het selecteren. Denk aan manieren om jouw publiek te vinden. Graaf zo diep Zoek op het internet met behulp van keywords, ontmoet professionals uit vooral: kijk naar de concurrentie, want hun publiek is ook jouw publiek!
aan mensen die dat juiste doelpubliek mogelijk in je niche. je niche, enz.…. En
Ten tweede spreekt het Chartered Institute of Marketing over anticiperen, identificeren en bevredigen. Denk voortdurend aan opportuniteiten; een creatieve vonk en een fris idee hebben al meer dan eens tot wereldveroverende concepten geleid. Een klant die zich kan identificeren met een product, is een gelukkige klant, en zal een trouwe klant blijven zolang jouw product zijn wensen of behoeften voldoet. Dit is de reden waarom de toplaag van een sector lang in de toplaag kan blijven vertoeven! Jan Fabre is een ontzettend gewilde artiest, onder andere door deze parameters. Zijn kunst is niet alleen kunst voor het publiek, maar ook als uithangbord voor kunst in het algemeen, getuige de kevers in het Vlaams parlement, en het nieuwe project in het Louvre, waarbij Fabre de eerste levende artiest ooit is, wiens werken worden getoond. Ten derde draait marketing om relaties. Marketing betekent niet mensen om de tuin leiden, als jouw product de moeite waard is. Als je een klant moet ompraten om jouw product te kopen, kan hij uiteindelijk teleurgesteld worden door jouw product, en antimarketing is het laatste wat je wilt. Trouwens, als artiest wil je toch niet dat je product niet perfect is voor je het presenteert? Als je echter een goede relatie kan opbouwen met je klanten, collega’s, en organisaties, zal je goede naam je visitekaartje zijn voor vele potentiële klanten. Deze groepen zijn trouwens ook je referentiekader, en van hen kan je veel leren!
- 43 -
6.3
Wat is het verschil tussen algemene marketing en artistieke marketing?
We verleggen onze focus op marketing in het artistieke veld, die van toepassing is op deze handleiding, in plaats van algemene tactieken van de marketing zonder meer over te nemen. In algemene marketing zal de marketeer de inhoud en lay-out van een product aanpassen, totdat het perfect voldoet aan het profiel van het doelpubliek: een accuraat op maat gemaakt product, dat rekening houdt met vraag en aanbod, waarbij gelobbyd wordt met de distributiekanalen etc. … Marketing in het artistiek veld verschilt hiervan, dat de marketeer het product niet zal aanraken, omdat dat het artistiek object op zich zou vernietigen. Merk hierbij op, dat het noodzakelijk is om bijvoorbeeld de muziekindustrie op te splitsen in verschillende gradaties, die het spectrum bewandelen tussen algemene marketing langs de ene kant, en pure artistieke projectie langs de andere kant. De meeste handboeken zouden deze twee kanten profileren als zijnde de profit sector en de non-profit sector, de auteur gelooft persoonlijk meer in een veld, waarbij de mengeling van beide mogelijk is, op verschillende niveaus. We hanteren het gangbare taalgebruik om de beide extremen te kunnen ijken, maar vergeet niet dat elke groep vanuit zijn USP (Unique Selling Position) - zijn positie die hem anders maakt dan alle anderen - op een punt in het spectrum staat, en concepten kan gebruiken van beide uitersten.
6.4
‘Profit’ vs. ‘non-profit’
Kijken we eens in wat beide sectoren verschillen ten opzichte van elkaar, door typisch profit gerichte modellen om te vormen tot modellen die over het hele spectrum gebruikt kunnen worden.
6.4.1 Marketing Information System Zoals hierboven al vermeld, richt de marketeer uit de profit sector zich op het aanpassen van een inhoud en lay-out van een product om te verkopen. Welke onderdelen zijn dan belangrijk? Hierbij hanteert hij allereerst, volgens de traditionele modellen, een Marketing Informatie Systeem (MIS). Dit houdt in: “De mensen, de apparatuur en procedures om benodigde, tijdige,
- 44 exacte informatie te verzamelen, te sorteren, te analyseren, te evalueren, en te verspreiden onder de marketing beslissers.” 11 Zoals je waarschijnlijk al voelt, kan dit een zeer uitgebreide en vooral kostelijke machine worden. Dat is dan ook het geval bij enorme bedrijven als Coca-Cola, banken, Nestlé etc. Wilt dat daarom zeggen dat je daar als artiest niets aan hebt? Neen… Er zijn een aantal elementen, die zeer belangrijk zijn, en daarom geen handen vol geld kosten. Figuur 6-1 geeft een basismodel voor een MIS grafisch weer. Marketing Intelligence is alle informatie in de marketing omgeving, gegoten in een vorm die bepaalt welke informatie vereist is voor het onderzoek. Hoe kan je nu creatief omgaan met deze concepten, en ze omvormen tot iets dat bruikbaar is op elk haalbaar niveau? 1. Interne informatie is alle informatie die je ‘intern’ ter beschikking hebt: alle contacten die je kent, hoeveel cd’s heb je al verkocht, etc. Natuurlijk is dit bij grotere bedrijven en bands uitgebreider: de financiële informatie van de boekhoudkundige afdeling, de resultaten van de verkoopsafdeling etc. In principe is interne informatie goedkoper en sneller dan andere bronnen die men raadpleegt, het nadeel kan zijn dat deze informatie nog niet in de juiste vorm is gegoten om mee te werken. Deze informatie is zeer waardevol voor iedereen, maar wordt door vele groepen verwaarloosd, of zelfs helemaal genegeerd.
Marketing Intelligence Informatiebehoeften schatten
Interne informatie Externe informatie Analyse van informatie
Informatie verspreiden
Informatie ontwikkelen Marktonderzoek
Figuur 6-1 - Marketing Informatie Systeem
11
12
Armstrong, G., Saunders, J., Wong, V., Broere, F. (2005). Principes van Marketing. Amsterdam: Pearson Prentice Hall. 12 Armstrong, et al. o.c. Eigen bewerking.
- 45 2. Externe informatie is de informatie die men actief verzamelt: a. het verzamelen van gegevens uit gepubliceerd en openbaar materiaal: surf doorheen websites en fora, op zoek naar de juiste contactadressen. Wees daarbij niet tevreden met een info@... adres, maar zoek uit wie de contactpersoon is die je moet kunnen bereiken, kijk eens bij ‘Wie is Wie’ of ‘Personeel’ of het organogram op de desbetreffende site. Verlies daarbij niet uit het oog dat netwerken een pad is dat men moet bewandelen. Er heerst een soort natuurlijke selectie in het toelaten van iemand in zijn professioneel netwerk, zeker als die persoon wekelijks honderden soortgelijke contacten aangeboden krijgt, enkel en alleen maar om ‘te netwerken’. b. het verzamelen van informatie door concurrenten te analyseren: zoek naar organisatoren die jouw muziek plaatsen, kijk waar vergelijkbare groepen gespeeld hebben, en verzamel die contactgegevens. c. het verzamelen van informatie van personen of instanties die zakendoen met de concurrent. Zij hebben een heel goed beeld van de niche, en kunnen ook openstaan voor jouw ideeën. Dit kunnen ook andere muzikanten zijn die in bepaalde groepen gespeeld hebben. 3. Het filteren van interne en externe informatie gebeurt door de analyse van de informatie. De analyse van de interne en externe informatie vormt de basis voor je marketingplan (zie 6.4.2). 4. Informatie ontwikkelen en marktonderzoek zijn activiteiten die vooral door grotere organisaties ondernomen worden, en ook veel geld kunnen kosten. Als je een goed beeld krijgt van de niche waar je je in bevindt, zijn dit geen levensnoodzakelijke activiteiten om te ondernemen. Muziekgenres kunnen goed afgebakend zijn, en marktonderzoek kan teveel gericht zijn op het bijsturen van het product om maar vlotjes binnen te gaan. 5. Informatiebehoeftes schatten en informatie verspreiden zijn ook manieren om te polsen naar de nodige resources, en door te geven binnen de organisatie. Het is zeer belangrijk dat iedereen, die betrokken is bij het project, goed geïnformeerd is. Daarnaast moet je goed schatten welke informatie je nog nodig hebt, zodat je doelgericht op zoek kan gaan naar de juiste informatie. Managers van kleinere organisaties, of met minder financiële middelen, kunnen goede informatie verzamelen door goed te observeren. Wie speelt waar? Wat zijn de spilfiguren in de niche? Je kunt een informele enquête houden over het gedrag van je bezoekers, of vraaggesprekken houden in kleine groepen etc. Groepen en management kunnen de technieken van de profit sector, zoals ze hierboven zijn aangepast, goedkoop en effectief toepassen. Vooral het internet, en persoonlijke contacten, zijn gratis en daarbij zeer effectieve middelen.
- 46 -
6.4.2 Marketing plan Daarna volgt een marketing plan. Dat is een strategisch plan om je marketinginspanningen te plannen, controleren, evalueren en aan te passen. Dit plan bestaat ruwweg uit 4 stappen: Analyse Marketingmix Implementatie Evaluatie 6.4.2.1
Analyse
Kijk naar je sector: wat is de niche, de omgeving waar je je in gaat begeven? Je moet de economische, politieke, en culturele ontwikkelingen in jouw gebied zo goed mogelijk kennen! Je zal aan bepaalde wetten onderworpen zijn, die in andere landen anders kunnen zijn. Een voorbeeld uit de praktijk: Een band heeft een subsidie van de Vlaamse Gemeenschap gekregen, die een deel van de uitkoopsom terugbetaalt aan de organisator. De groep wordt gevraagd om in Brussel te spelen. Misschien zal deze subsidie hier niet van toepassing zijn! Je moet hier zeker op de hoogte van zijn, zodat geen van de partijen voor onaangename verrassingen komt te staan. Zorg ervoor dat je weet wat de economische status van je niche is geweest, nu is, en zal zijn. Een land in oorlog zal waarschijnlijk minder geïnteresseerd zijn in culturele marketing, dan een ander land. Dit wil niet zeggen dat er dan niet aan cultuur gedaan wordt. Misschien wordt het in de vorm van humanitaire hulp aangeboden. Misschien dient het net als promotie van de in oorlog verkerende regering. Deze dingen gebeuren… Bevindt je niche zich in de ‘upper society’ of net niet? Zijn er vakbonden die een minimumloon afdwingen, of niet? Je kan hier alleen over nadenken, of met een team, of je kan marketingbedrijven inhuren om het werk voor jou te doen.
6.4.2.2
Marketing mix
Hoe beter je kennis van de sector, hoe beter je je marketinginspanningen kan plannen. Dit plan is de eigenlijke kern van je werk. Bepaal algemene (willen we en kunnen we in clubs of festivals staan, of een combinatie) en specifieke doelen (hoe kunnen we op Werchter staan); coördineer de inspanningen, en geef ze een tijdskader mee. Deze planning wordt vormgegeven door de marketing mix, en is gekend door zijn klassieke 4 P’s van McCarthy, die later aangevuld zijn met nog 8 P’s (marketeers houden van gevatte constructies). Zie fig. 6-2.
- 47 -
De 4 P's Product
De 8 andere P's People Peripheral clues Packaging
Prijs
Partners Presentation
Promotie
Plaats
Proces Physical Evidence Parking Place
6-2 Het 4 P-model van McCarthy, met latere toevoegingen van de 8 andere P’s
1. Product: Is je product een fysiek goed, of een dienst? In de meeste gevallen zal je in de culturele sector beide hebben. Je geeft een concert als een dienst, maar de live cd van dat concert is een product, en zo verder… Het product kan uit verschillende lagen bestaan: a. Het basisproduct: Het echte product op zich, de dienst of het goed dat geboden wordt. b. Het totale product: Het basisproduct, met zijn emotionele waarde, zoals een merknaam, statusgevoeligheid etc. c. Het uitgebreide product: Het totale product, met eventueel ondersteunende producten of diensten, zoals een service, de merchandising etc. Definieer je ‘core business’, en bied ook afgeleide producten aan. Star Wars bracht meer op aan merchandising (poppen, tassen etc. …) dan de opbrengst van de ticketverkoop. Uit het gevoerde onderzoek blijkt dat 90% van de groepen geen merchandise aanbieden op hun site. Het is begrijpelijk dat niet iedereen T-shirts en petjes kan aanbieden, maar mp3’s, ringtones, partijen van je muziek etc. zijn niet buiten ieders bereik.
2. Prijs: Hier is het noodzakelijk een onderverdeling te maken in 2 categorieën van je producten: Enerzijds zijn muziekdragers als cd’s, mp3’s etc. zeer prijselastisch. Dit betekent dat, als de prijs van een cd met 1% stijgt, de verkoop van de cd’s met meer dan 1% zal dalen. Uit de praktijk blijkt ook dat je niet zomaar 30 euro kan vragen voor een cd, tenzij de marketeer dit
- 48 handig verpakt als een speciale editie met onuitgegeven materiaal, en met een leren hoesje bijvoorbeeld. Dan fluctueren deze prijzen plots terug enorm (van 30 euro tot 100 euro en meer). De prijs van een mp3 heeft lang op 0,99 euro gestaan, ongeacht het genre, de bekendheid van de artiest enz., hoewel daar nu verandering in lijkt te komen, en er op iTunes mp3’s worden aangeboden aan 1,29 euro. Dit is een stijging in reële termen, want dit is overcompensatie voor inflatie en een eventuele stijging van het gemiddeld inkomen 13. Blijkbaar is dit een geoorloofde stijging, want het aantal mp3’s aangeboden aan deze prijs blijft stijgen. Anderzijds kan het ook een markttest van iTunes zijn, om te zien hoe de cijfers van de verkoop reageren op prijsveranderingen. Langs de andere kant kunnen de hoogtes van uitkoopsommen van groepen ver uit elkaar liggen, zelfs als het gaat over de uitkoopsom van 2 verschillende optredens van een en dezelfde groep. Dit heet prijsdifferentiatie. Hier is je kennis van de concurrentie, en van de markt uitermate belangrijk: ga je je product een gemiddelde prijs meegeven, wil je je product aan de laagste bodemprijzen aanbieden, of vind je van jezelf dat je een exclusief aanbod hebt, en dat je daar exuberante prijzen voor mag vragen? Al deze tactieken zijn mogelijk, en elk op zich kan zeer rendabel zijn. Soms is het ook wikken en wegen: je doet een tournee, waarbij sommige optredens meer betalen dan andere, waarbij je rekening kan houden met de mogelijkheden van die ene cluborganisator, tegenover een zwaar gesubsidieerd festival, als de concertdata goed uitkomen, kan het zeker de moeite zijn om die optredens te combineren als je toch on the road bent. Een goede analyse van de totale financiële kosten, is dan noodzakelijk. Hiervoor kan je best iemand professioneel inschakelen om het rekenwerk te doen, en naderhand niet voor onaangename verrassingen komen te staan. Dit kan door een consultancybedrijf als Ernst & Young, KPMG, of een accountant met ervaring in de muziekindustrie. Zeer belangrijk in de prijssetting, is de prijs van substituten: Als cd’s plots duurder worden, en de prijs van mp3’s blijft gelijk, zullen meer mensen mp3’s kopen, omdat die hun noden even goed bevredigen. Er zijn interessante onderzoeken gevoerd, naar wat juist substituten van elkaar zijn in de culturele sector, en hoe men daar mee kan omgaan. Als squashen nu plots veel duurder wordt dan tennis, zullen meer mensen gaan tennissen. Maar de prijs van concerttickets is in reële termen (dat wil zeggen, gecompenseerd voor inflatie) ook veel harder gestegen dan bijvoorbeeld sportactiviteiten, en toch lijkt dit geen negatieve invloed uit te oefenen op de concertbezoeken, in tegendeel. De prijs van concerttickets blijkt dus veel minder prijselastisch te zijn dan de prijs van een cd. Let in elk geval op dat je je eigen uitgestippelde tactiek strikt volgt, maar pas aan waar nodig als je merkt dat het koopgedrag van de klant gevoelig verandert. Zorg ervoor dat je aan prijsdifferentiatie doet in de vorm van ‘package deals’, betalende diensten voor je magazine, of geef mensen die zich inschrijven op je mailinglist een gratis 13
Een zeer interessant onderzoek naar de prijselasticiteit van cultuurbezoeken in Nederland, is gevoerd door het OCW: Goudriaan, R., de Groot, N., Schrijvershof, C. (2008). Nieuwe schattingen prijsgevoeligheid bezoek culturele sectoren. Den Haag, Ape.
- 49 staaltje muziek. Zorg ervoor dat mensen, die de moeite doen om zich in te schrijven op je mailinglist, het gevoel hebben dat ze iets extra krijgen. Je kan ook je prijzen aanpassen aan een specifieke periode: gedurende het hoogseizoen zijn de prijzen van hotelkamers ook veel duurder dan buiten het seizoen, wanneer je soms quasi gratis kan boeken. Dit heet ‘yield management’. In termen van een fysiek product zal dit meestal betekenen dat je distributeur een korting krijgt bij bulk, of dat een organisator een korting krijgt als hij jouw groep (of verschillende groepen onder hetzelfde management) meer dan eens boekt, of zoals eerder aangehaald: verlieslatende concerten op een toernee. Nog een laatste opmerking over prijssetting: Een regelmatig terugkomende kritiek op de KVR (kleine vergoedingsregeling) is dat ze een negatief effect op de prijssetting van muzikantengages heeft. Dit komt omdat 100 euro gage (of zijn geïndexeerde equivalent) voor een prestatie de norm aan het worden is. Dit systeem is door de overheid aangereikt, en dat is een gage die veel organisatoren bereid zijn te betalen, ongeacht de gevolgen voor de muzikant. De problemen zijn legio: ten eerste is dit een alles dekkende onkostenvergoeding, zodat je geen transport, of andere onkosten mag aanrekenen. Ten tweede is dit geen loon, maar een onkostenvergoeding, zodat je niet in aanmerking komt voor vakantiegeld, pensioen, of de benodigde dagen voor je muzikantenstatuut. Ten derde mag men maar 20 keer per jaar van deze regeling gebruik maken. En ten slotte is deze regeling in het leven geroepen voor de hobbyist - iedereen mag er gebruik van maken maar worden ook professionele muzikanten op deze manier aangesproken. Dit zorgt ervoor dat de meest behoevende groep (studenten en jong professionelen) meer in de marginaliteit wordt gedrukt.
3. Promotie: Promotie is niets anders dan communicatie. Mond aan mond reclame is de oudste, en de sterkste promotionele actie die je kunt doen. Mensen geloven andere mensen die ze kennen, en zeker meer dan iemand die ze niet kennen, die een product komt aanbieden, en ook meer dan een onpersoonlijke advertentie. Uit het gevoerde onderzoek blijkt ook dat het belang van mondelinge reclame daalt, als de belangen meer internationaal worden, maar dat neemt niet weg dat ook vele belangrijke internationale contacten uit mondelinge overlevering komen. Daarbij kan je ook mond aan mond reclame op het internet beschouwen: het doorsturen van interessante informatie aan je persoonlijke vriendenkring. Op deze manier komt de informatie uit betrouwbare bron (je netwerk), en wordt er meer waarde aan gehecht. Dit hele concept is door marketeers gretig overgenomen in de vorm van virale marketing (zie 10.1). Publiciteit kan een tijd- en geldintensieve inspanning zijn, zeker in de wereld van de grote platenlabels. Ze kunnen miljoenen dollars (of euro’s als het moet) spenderen voor de promotie van een nieuwe cd, of de lancering van een nieuwe artiest. Opgemerkt worden is het verschil tussen het overleven en de stille dood van een product. Zorg ervoor dat je een website hebt, een MySpace account, een Facebook profiel, ontwerp een prachtig logo, werk met de beste mensen die je kan betalen (of met een student grafische vormgeving om de kosten te drukken), ontwikkel een goede band met en een goede database van je fanbasis
- 50 etc. We gaan hier later nog op in in de hoofdstukken 7 en 8 over de front-end en de backend.
4. Plaats: Waar is je product gelokaliseerd? Is het vast (een concertzaal), of is het flexibel (een tour, wereldwijde distributie, …)? Hoe, en hoe gemakkelijk kunnen mensen je product bereiken? Dit bevat ook distributie, dus als je een distributiedeal hebt, maak hier zeer goede afspraken rond, want dit blijkt nogal eens een grijze zone te zijn, als naderhand blijkt dat er weinig promotie rond de distributie is gebeurd, terwijl je veel geld hebt uitgegeven aan opnames etc. Het kan zijn dat dit slecht is afgesproken in het distributiecontract. Als je product vast is, zoals een concert, is het gemakkelijk bereikbaar? Kan je je auto vlakbij parkeren? Zijn er genoeg faciliteiten voor andersvaliden? Waar kan je je tickets op voorhand bestellen? Kan je online tickets kopen? Zullen die tickets bij jou thuis geleverd worden? Is het een staand of zittend concert (met of zonder genummerde plaatsen), en is dit op voorhand bekend gemaakt? Hoe beter je deze parameters kan aanpassen aan jouw product, hoe meer voordeel je verkrijgt tegenover je concurrentie, en hiervoor moet je niets veranderen aan je product.
De 8 andere P’s zijn uitbreidingen op het originele model. Er worden enkele uitgelicht, die van belang zijn voor de culturele sector: Packaging staat voor de verpakking van een product: hoe belangrijk is de cover of hoes van een cd wel niet! Hier wordt ook veel tijd en geld in gestopt. Ook al neem je een demo op, iedereen kan nu een mooi hoesje printen, en een etiket kleven op de cd, zodat je niet meer hoeft te zien van welk merk die lege cd nu weer was. Voor grotere groepen kunnen de kosten van die lay-out tot in de duizenden euro’s lopen. Hoe kan je originaliteit met kostenbesparing combineren? Partners zijn andere organisaties waar je mee samenwerkt, die het mogelijk maken om je product uit te brengen. In zeer vele gevallen zal dit de overheid zijn in de culturele sector, die je ondersteunt met subsidies, maar het kunnen ook zijdelingse contracten met distributie zijn etc. Er zijn ook nieuwe initiatieven, zoals AKAmusic (www.akamusic.com), die een cd voor jou opnemen en uitbrengen, als jij mensen vindt, die aandeelhouder willen worden in jouw project. Dit soort initiatieven zijn pril, maar ze openen in elk geval nieuwe denkpistes. De presentatie van een product is zeer belangrijk, en valt onder image building. Welke kostuums worden er op het podium gedragen, en hoe draagt dit bij tot het imago van de groep? Welk hoesje wordt er voor de cd gekozen? Wie spreekt het publiek toe? Wie maakt de bindteksten? Hoe presenteert de groep zich langs het podium? Details kunnen hier een wereld van verschil betekenen. Het proces staat voor het hele traject dat de klant aflegt met jouw product, en zijn uiteindelijke binding aan jouw product. Verwen je fan… Ook publiek kan je als een
- 51 instrument gebruiken, in plaats van alleen als een doelgroep. Hierbij gebruik je je publiek om te netwerken, en om promotie voor jou te maken, doordat ze over jou als groep praten, en andere mensen in hun enthousiasme kunnen meenemen. Parkeerbeleid: kunnen de concertgangers hun auto vlakbij parkeren, en in hun ogen liefst gratis? Hoe kunnen mensen met het openbaar vervoer ter plaatse geraken?
6.4.2.3
Implementatie
Je moet deze plannen in actie omzetten, en implementeren in een bestaand netwerk. Kan je dit organiseren, kan je dat coördineren, kan je jouw mensen motiveren om het beste van zichzelf te geven? Hoe beter je netwerk is, hoe doeltreffender en sneller bovenstaande dingen gerealiseerd kunnen worden. Je zult nooit elke stap alleen kunnen zetten, dus schaam je er niet voor om vrienden, familie en collega’s in te schakelen, als je geen bedrijf bent. Aan de andere kant is nieuwe mensen ontmoeten, en je netwerk uitbreiden zeer inspirerend, en van het hoogste belang. Zorg ervoor dat dit een continu en natuurlijk proces wordt, zodat het niet in de weg staat van de acties die je op dat moment moet ondernemen, en zodat je de juiste mensen al kent, op het moment dat ze van pas kunnen komen.
6.4.2.4
Evaluatie
Het uitvoeren van je marketingplan heeft interne en externe gevolgen. Zorg ervoor dat je je inspanningen zo snel mogelijk evalueert nadat je je plannen tot uitvoer hebt gebracht. Als je niet evalueert, kan je je huidige plannen niet adequaat bijsturen, of toekomstige acties kunnen met dezelfde fouten uitgevoerd worden. Hier volgen een aantal vragen, die je jezelf moet stellen om correct te evalueren: zijn mijn inspanningen effectief? Waren ze efficiënt? Wat zijn de voor- en nadelen in de organisatie? Welke gevolgen zullen mijn acties hebben op langere termijn? Waar kan ik verbetering in brengen? Wat kan ik best niet meer doen? Wijken we niet te veel af van onze kerncompetenties? …
- 52 -
6.5
Creëer je imago door een werkplan
Zonder een samenvatting van branding en merkmarketing te geven, worden hier een paar puntjes aangestipt, die je op weg zullen helpen om je imago te kneden en uit te bouwen. Ga eens zitten, en denk na wat je groep betekent. Stel een missie op: een voorstelling van wie je bent, en waar je voor staat, in enkele korte krachtige zinnen. Onmisbare elementen zijn: Wie zijn we? Wat doen we? Wat willen we betekenen voor wie? Waar willen we naar toe? Er zijn nog meerdere parameters, zeker in de context van de missie voor een bedrijf, maar als groep is dit een goed profiel. Het beantwoorden van deze vragen is geen eenvoudige opgave, en dwingt je ook stil te staan bij je eigen bedoelingen. Zorg ervoor dat alle betrokkenen bij je project doordrongen zijn van de uiteindelijke missie, en deze mee uitdragen. Een missie is ook iets dat je niet elk jaar verandert, maar een spiegel die je regelmatig voorhoudt om te zien of je op het juiste pad bent om je doelen te verwezelijken. Enkele voorbeelden: de missie van de Vlaamse Opera: De Vlaamse Opera rekent het tot haar taak om als enige opera-instelling van de Vlaamse Gemeenschap opera als volwaardig muziektheater aan te bieden waarin voor onze tijd relevante thema's aan bod komen via deels nog onbekend en deels bekend repertoire dat op een originele manier in een hedendaagse theateresthetiek gebracht wordt; daarnaast concerten met een belangrijk vocaal accent te brengen, recitals en lunchconcerten hiervoor een zo groot mogelijke weerklank te vinden bij publiek en media in binnen- en buitenland het genre “opera” levend te houden en te verrijken en het bestaande publiek voor deze kunstvorm uit te breiden 14
De missie van Coca-Cola: “To refresh the World… In body, mind and spirit. To inspire moments of optimism…through our brands and our actions. To create value, and make a difference… everywhere we engage. 15” Je kunt ook een huisstijl ontwikkelen, een algemene lay-out zeg maar, waarmee je naar buiten treedt: het uitzicht van je websites, briefpapier, logo’s, communicatiemiddelen etc. Het is heel 14 15
Bron: http://www.vlaamseopera.be/about_mission.orb Bron: www.cocacolanederland.nl
- 53 belangrijk om hier zeer consequent in te zijn, zodat mensen zich met jouw product kunnen identificeren. Ook dit doe je niet op 1-2-3, zeker het adapteren en consequent blijven doorvoeren van de huisstijl vergt wel wat energie, maar als je eenmaal de grote lijnen hebt uitgezet, draagt dit enorm bij tot het uitdragen van je imago. Een extra hulpmiddel om een imago te creëren, kan de samenstelling van het instrumentarium zijn: een elektronisch strijkkwartet, een doedelzak bij een harcore band, de viool bij dEUS is altijd goed uitgespeeld, etc, of kruisbestuiving van verschillende genres.
- 54 -
7 The front-end
7.1
Waarom heb je een website nodig?
Ten eerste: zo kan iedereen je altijd vinden. Een website is je 24/7 venster op de wereld, en je bereikt 4 miljard mensen! Geen enkele andere inspanning kan de producten die je aanbiedt aan zoveel mensen tegelijk aanbieden, op een zodanig eenvoudige manier. Niets komt zelfs maar in de buurt. Iemand kan een product opzoeken, het vergelijken met andere producten, en misschien tot een beslissing komen waarom hij een specifiek product nodig heeft, en niet een ander. Hij kan prijzen vergelijken, misschien zelfs online bestellen, en naar hem thuis laten opsturen, zonder van achter het scherm te komen. Terwijl dit 10 jaar geleden totaal onmogelijk was, is het nu schering en inslag. Ten tweede maakt het online beschikbaar stellen van inhoud het doorgeven of kopiëren van een uniek stuk (cd, flyer, …) overbodig! Je kunt gewoon andere mensen doorverwijzen naar een virtuele plaats, zonder enige duplicatie te moeten doen. Ten derde: men moet altijd in gedachten houden, dat internet tweerichtingsverkeer is. Dit is een kapitaal gegeven dat door alle partijen soms uit het oog verloren wordt. Door je site online te plaatsen, heb je nog geen bezoekers, en weet niemand van die 4 miljard mensen dat jij er bent. Daarom kan je best gebruik maken van een aantal technieken, die zodadelijk worden besproken, die je online uithangbord effectiever en efficiënter maken, en je onderscheiden van de rest. Ook moet je zelf virtueel naar buiten stappen, en communicatie actief opstarten. In een populaire winkelstraat een boetiek openen, is bijna een garantie voor volk dat over de vloer komt, helaas zijn op het internet zijn de regels vaak anders. Ten vierde maakt de opgang van Content Management Systems (CMS) het plaatsen, veranderen, en onderhouden van online data veel gemakkelijker, en toegankelijker dan enkele jaren geleden. “CMS is een softwaretoepassing, meestal een webapplicatie, die het mogelijk maakt dat mensen eenvoudig, zonder veel technische kennis, documenten en gegevens op internet kunnen publiceren […]. Een functionaliteit van een CMS is dat gegevens zonder lay-out (als platte tekst) kunnen worden ingevoerd, terwijl de gegevens worden gepresenteerd aan bezoekers met een lay-out door toepassing van sjablonen. Een CMS is vooral van belang voor websites waarvan de inhoud regelmatig aanpassing behoeft, en de inhoud in een vaste lay-out wordt gepresenteerd aan bezoekers. De meeste grote bedrijven gebruiken voor hun website tegenwoordig een CMS. Een bekende variatie op het CMS is bijvoorbeeld de weblog.” 16 Dit onderzoek is geen IT werk, maar het is wel de bedoeling om geïnteresseerden op weg te zetten om een degelijke site te kunnen bouwen, zonder hiervoor een webdesigner onder de arm 16
Bron: www.wikipedia.be op 1/7/2009.
- 55 te moeten nemen. Hierbij richten we ons op eigen gemaakte sites, en sites die onder een social network vallen. Elk heeft zijn voor- en nadelen (zie fig. 7-1), die belangrijk zijn voor de keuze die men maakt, maar uiteindelijk zal de meerderheid een eigen website hebben, en tegelijk ook zichtbaar zijn op verschillende social networks, om de reikwijdte van de groep te vergroten. Daarbij blijkt uit het onderzoek bij de ondersteunende sector, dat iedereen de persoonlijkheid van een eigen website apprecieert.
Social networks
Eigen website
7-1 Social networks vs. eigen website
7.2
Web 2.0
Een sociaal netwerk is in principe niet verbonden met cyberspace, het slaat op alle contacten en relaties die iemand heeft, maar de online diensten zijn door de tijd heen onlosmakelijk verbonden geraakt met dit concept. Hoe zijn die sociale netwerken nu zo immens populair geworden op zo een korte tijd? Ik denk dat veel heeft te maken met de revolutie van het Web 2.0 17. “Web 2.0 wordt omschreven als de tweede fase in de ontwikkeling van het world wide web. Het gaat over de verandering van een verzameling websites naar een volledig platform voor
17
Naar Tim O’Reilly.
- 56 interactieve webapplicaties voor eindgebruikers op het World Wide Web. Volgens sommigen zullen deze uiteindelijk losstaande lokaal geïnstalleerde software overbodig maken. 18” De sociale netwerken zijn gebaseerd op interactie en User Generated Content (UGC) 19, en maken het mogelijk dat iedereen bijdraagt tot de vormgeving van een online landschap. Vooral UGC en CMS zijn een brandversneller voor het Web 2.0, waardoor er open source applicaties over de hele wereld vorm krijgen, zoals Open Office, Linux etc, zonder dat iederen die bijdraagt een techneut in dat vakgebied hoeft te zijn. De sociale netwerken zijn zo het boegbeeld van de verandering van het corporate internet naar het individuele internet.
7.3
Profielen op social networks
Een profiel aanmaken op een sociaal netwerk, is de meest eenvoudige, en de snelste manier om je groep online te plaatsen, met de mogelijkheid om jezelf te presenteren, audio en video te integreren, meegenomen te worden in een wereldwijd netwerk van gelijkgezinden, en dit totaalpakket wordt gratis aangeboden. Moet er nog zand zijn? De meest bekende social networks zijn MySpace, Facebook, Twitter etc. Hierbij dient opgemerkt te worden dat Twitter een overwegend Amerikaans gebruikersnetwerk blijkt te hebben, en in Europa veel minder populair is, daarbij maakt Twitter gebruik van korte tekstberichten, zoals een sms, om informatie te verspreiden. Wegens die oorzaken is dat platform minder geschikt voor deze handleiding. Daarnaast zijn er ook nog zeer interessante social networks, die zich meer tot een bepaalde niche richten, zoals voor de dance scene: idance (www.i-dance.com). Minder bekend, maar aan een langzame opmars bezig is Linked Musicians (www.linked-musicians.com). De vraag is natuurlijk hoeveel van deze social networks leefbaar zijn, mijn inziens zullen er niet meer dan 2-3 internationale netwerken kunnen bestaan, die het merendeel van het muziekaanbod profileren, die daarbij de vorm en kenmerken aannemen van een oligopolie 20. Welke de toekomstige Facebooks en MySpaces zullen zijn, is op dit moment nog onbekend.
18
Bron: Wikipedia UGC kan door ‘het publiek’ worden aangebracht, meestal in een CMS, om zo een eigen inhoud te presenteren aan andere gebruikers. 20 Een oligopolie is een term uit de micro-economie, en staat voor een markt waar er slechts enkele aanbieders zijn, of slechts enkele die van belang zijn. Omdat de aanbieders in directe concurrentie met elkaar staan, doordat ze quasi gelijke producten aanbieden, kan er een hevige machtstrijd uitbreken, die elke partij veel geld aan reclamebudgetten kan kosten. Dit wordt soms vermeden door het vormen van kartels, die bij wet verboden zijn. 19
- 57 -
7.3.1 Een korte geschiedenis MySpace was de eerste grote bekende speler, die zich ook richtte tot artiesten als onderdeel van hun diensten, en ontsproot in 2003 uit het eerdere sociaal netwerk Friendster. In 2006 was het het meest populaire sociale netwerk in Amerika, en in 2008 is het op wereldschaal voorbijgestoken door Facebook. 21 In de slipstream van MySpace is o.a. YouTube ontstaan, dat in het begin als widget 22 dienst deed op het MySpace platform. Het is een volledig gratis platform, dat zijn inkomsten integraal uit advertenties haalt, die op het platform gepresenteerd worden. Via MySpace kan de artiest zijn profiel aanmaken, en kunnen geïnteresseerden naar hun idool surfen om informatie te verzamelen, muziek te luisteren, en foto- en videomateriaal bekijken, of een blog van een artiest lezen. Later richtte men ook MySpace Records op, om onbekend talent op te vissen uit het netwerk, en internationaal een kans te geven. Lily Allen is hiervan het bekendste voorbeeld. Een aantal kritieken op MySpace zijn hier echter ook op zijn plaats. Het feit dat alle gebruikers inhoud kunnen uploaden naar het platform, zonder kennis te hebben van HTML, vergroot het risico dat het platform instabiel kan worden, en leidt soms tot freezes en crashes van de site 23. Daarboven blijkt uit onderzoek door Dave Itzkoff, dat er nog steeds een overwicht is van de grote platenlabels, ten nadele van de ongetekende artiesten 24. Daarbij rijst de vraag of artiesten als Lily Allen niet een marketingmiddel van MySpace zijn, om het netwerk zelf te promoten. Facebook werd in 2004 opgericht door Mark Zuckerberg, en was in het begin alleen toegankelijk voor medestudenten op Harvard. In 2006 werd het platform wereldwijd opengesteld, en twee jaar later is het het grootste sociaal netwerk ter wereld 25. Het groeide uit van het oorspronkelijke concept om studiegenoten te verbinden tot het huidige netwerk van meer dan 300 miljoen gebruikers waar iedereen die ouder dan 13 jaar is, een profiel kan aanmaken.
7.3.2 De verschillen Zowel MySpace als Facebook bieden je de mogelijkheid om de hele beleving in het Nederlands te ondergaan. Waar de gebruikers van MySpace hun profiel kunnen oppoetsen met HTML, en CSS, kunnen de gebruikers van Facebook alleen tekst toevoegen 26 , een element in het voordeel van MySpace.
21
Bron: Wikipedia. een klein optioneel programmaatje, dat een bepaalde veel gebruikte functie op zich neemt binnen een groter platform. 22
23
Bron: Wikipedia. Itzkoff D. (2006) Playboy. 25 Bron: Wikipedia. 26 o.c. 24
- 58 Waar MySpace de eerste was, en ook het meest toegespitst op echte artiestenprofielen, is Facebook aan een inhaalbeweging bezig, onder meer door haar widget Reverbnation (www.reverbnation.com). Reverbnation geeft je de mogelijkheid een bandprofiel aan te maken, muziek aan te bieden in de vorm van streaming 27, en mits betaling, ook muziek te koop aan te bieden, zoals iTunes dat doet. Je kunt je band dan promoten door een page op Facebook te linken aan je Reverbnation profiel. Deze methode is voorlopig nogal omslachtig, maar een soepele integratie lijkt in aantocht. Op zich is het eigenlijk een soort MySpace profiel, maar dan in widget vorm binnen Facebook. De mp3-speler is degelijk en gemakkelijk te bedienen, en je kunt ook evenementen aankondigen, en over je hele netwerk verspreiden. Het nadeel is hier dat, in lijn met de Facebook etiquette, alle profielen uniform zijn qua lay-out. In Facebook kan je beter georganiseerde fotoalbums plaatsen, zodat je een mooi overzicht van een concert of een hele tournee kan plaatsen. Buiten Slideshow, waarbij je slechts een aantal foto’s kan plaatsen die een na een doorschuiven, biedt MySpace geen weerbaar alternatief. Waar je op MySpace alleen een abonnement op je blog kan aanbieden, dat naar de brievenbus van de geabonneerde zijn profiel wordt verstuurd, en niet naar een persoonlijk e-mailadres, geeft Reverbnation je de mogelijkheid om een echte nieuwsbrief aan te bieden, naar het emailadres van de ingeschrevene. Dit geeft je veel meer mogelijkheden voor het beheren van het adressenbestand, en je post komt rechtstreeks bij de persoon binnen, zonder dat hij daarvoor zijn brievenbus van zijn sociaal profiel moet controleren. Een ander verschil, dat tot een groot voordeel kan leiden, is de mogelijkheid om je Facebook netwerk te raadplegen via de iPhone application. Ultra mobiel netwerken is zeker een verdere stap in het Web 2.0 gegeven.
7.3.3 Wat moet ik dus doen? Maak een profiel aan op beide netwerken, en zorg dat de lay-out zo veel mogelijk wordt doorgevoerd op een consequente manier, of je huisstijl. Bij MySpace kan je je logo als achtergrond gebruiken van je profiel, kan je je lettertype aanpassen aan je huisstijl etc., wat je bij Facebook mist, waar je enkel met kleine logo’s of avatars kan werken. Zorg er wel voor dat je overal dezelfde profielfoto hebt, aangevuld met een fotoalbum. Hier moeten bruikbare persfoto’s tussen zitten van voldoende hoge resolutie (zwart-wit foto’s van de band kunnen hier goed voor doorgaan), en ook sfeerbeelden van de live concerten. Hiervoor kan je best het ‘.jpg’-formaat 28 gebruiken. Let op dat je geen wirwar van audio aanbiedt op de verschillende platformen. Ook hier moet je je lijn consequent doortrekken. Als je net een nieuwe cd uit hebt, is het zinloos dat er op een 27
Streaming is het online afspelen van media, zonder dat je de media zelf moet downloaden op je computer. .jpg staat voor Joint Photographic Experts Group, en is een bestandsindeling van afbeeldingen in digitale vorm, waarbij de originele afbeelding gecompresseerd wordt. 28
- 59 profiel nog oude nummers staan. Zet dezelfde nummers online, in dezelfde volgorde, en met dezelfde thumbnail 29. Plaats dezelfde video op alle sites, en liever 1 clip, dan 10 van al je beste concerten. Mensen nemen niet de tijd om ze allemaal te bekijken, je kunt ze dan beter naar je eigen site lokken, waar je een hieraan toegewijde pagina aan kunt plaatsen. Weet daarbij, ook al heb je duizend profielen op verschillende sociale netwerken, ze niets waard zijn, als je ze niet up to date houdt. Het zorgt eerder voor overkill, en verwatering van het imago, dan dat het wat bijbrengt. Zorg er daarom ook voor dat je nergens half afgewerkte profielen online hebt staan! Audio moet je uploaden van je computer, of je kunt een betalend profiel aanmaken bij iTunes of Reverbnation om je muziek tegen betaling te laten downloaden. Video wordt in MySpace weergegeven door zijn originele widget YouTube. In Facebook kan je ook een link plaatsen naar een video op YouTube. Dit is een zeer eenvoudige, kosteloze, en ruimtebesparende oplossing. Je plaatst de clip een keer op YouTube, en met de link kan je al je profielen van dezelfde video voorzien. Let wel op dat de filmpjes maximum 10 minuten kunnen zijn. Wil je grotere clips presenteren, kan je beter via Vimeo (www.vimeo.com) werken. Maak een blog of nieuwsbrief aan, en zorg dat zoveel mogelijk mensen zich abonneren op je nieuwtjes. Het is ten eerste leuk om zelf je ervaringen neer te schrijven, daarbij biedt het ook een verhaal aan (een journalist die op je profiel terecht komt krijgt zo een beeld van de groep), het zorgt voor klantenbinding, doordat je om de zoveel tijd van je laat horen, en het is geen spam, die rechtstreeks in je brievenbus terecht komt, omdat mensen zich op voorhand hebben ingeschreven. Zorg er wel voor dat je iets interessant te vertellen hebt, en je je netwerk niet doorlopend bestookt met jouw uitspattingen. Maak voor elk concert een attentie op de profielen, met alle nuttige informatie (welk evenement, datum, plaats, in het kader van, prijzen van tickets, …), liefst met een visueel voorsmaakje van de plaats waar je gaat spelen, waar je kaarten in voorverkoop kan kopen, welke groepen er eventueel nog spelen, een routebeschrijving etc. Plaats na het concert een korte nabespreking, eventueel met wat audio- en videomateriaal, zodat de aanwezigen nog wat kunnen nagenieten (misschien zichzelf tussen het publiek zoeken in de video), en de afwezigen weten waarom ze ongelijk hadden. Als er op deze media gereageerd kan worden, schep je ook een band met je achterban onderling. Fans leren elkaar kennen, en hebben het gevoel dichter bij de groep te staan, etc. Dit is een zeer eenvoudig hulpmiddel, dat de meeste bands aan zich laten voorbijgaan.
29
Een kleine versie van een foto of logo dat als grafische representatie dient van een object.
- 60 -
7.4
Hoe bied je online muziek te koop aan?
Er zijn verschillende mogelijkheden om muziek online te presenteren. Streaming: De luisteraar kan op jouw webpagina of profiel luisteren naar muziek, maar hij kan die niet downloaden. Dit is in principe de veiligste manier om illegaal kopiëren tegen te gaan. Mogelijkheden zijn mediaplayers die aangeboden worden door de sociale netwerken, of door derden. Gratis downloaden: De luisteraar kan de muziek opslaan, om later op zijn computer, of op een iPod te beluisteren. Hierbij wordt de muziek losgekoppeld van de aanbieder, en is het mogelijk dat deze muziek verspreid wordt zonder toezicht van de artiest. Het kan een interessante manier van reclame zijn, maar let op dat je niet al je inspanningen zomaar weggeeft. De spelers op de sociale netwerken zijn hiertegen beveiligd, dus als je dit wilt aanbieden, moet je op zoek gaan naar programma’s van derden, of zelf via servers aanbieden (hier komen we op terug bij het bouwen van een eigen website). Betalende downloads: Hier kan de luisteraar meestal een kort stuk voorbeluisteren, om te kijken of hij de mp3 of het hele album wil downloaden. Hiervoor moet de aanbieder een abonnement bij een gespecialiseerd platform hebben, en de koper moet beschikken over een visa kaart, of een paypal account, of iets dergelijks, om zijn aankoop te sluiten. Aanbieden van de cd: Je kunt ook je album presenteren, en een mogelijkheid aanbieden om ze online te bestellen, en thuis te laten bezorgen. Dit wordt best gekoppeld aan een online dienst als Amazon, of de distributeur van het album.
7.4.1 Fysieke verkoop vs. downloaden tegen betaling Hoewel de online betalende diensten vanuit de platenindustrie kwamen, zijn er ook mogelijkheden voor groepen zonder platenlabel, om van deze mogelijkheden gebruik te maken. Sommige platformen bieden dit expliciet aan, andere, zoals iTunes lopen er niet mee te koop. Hier volgen enkele tips. “Het kan verleidelijk zijn om de volledig digitale route op te gaan, en de dure drukkosten van een cd zo te omzeilen. Maar het is belangrijk te weten dat er nog steeds een markt voor cd verkoop is, zeker voor ongetekende muzikanten. Ondanks de overweldigende cijfers, koopt slechts 10% van de mensen die muziek kopen, ook muziek via digitale downloads.” 30 Het is een goede zaak om de optie open te houden om cd’s te verkopen, zeker op je live optredens, en de meeste bands bieden dan ook hun albums aan op hun verkoopsstand die je in of aan de zaal vindt. 30
Vrije vertaling naar http://homerecording.about.com/od/duplicatingdistributing/a/Get_On_iTunes.htm.
- 61 -
7.4.2 Online platformen Er zijn een aantal mogelijkheden om je muziek tegen betaling te laten downloaden. Hiervoor moet je wel altijd van een betalende service gebruik maken, die het beheer, de opslag, het beveiligen van de rechten, en het afhandelen van alle transacties inhoudt.
7.4.2.1
SNOCAP
MySpace maakt gebruik van de SNOCAP widget (www.snocap.com) om zijn muziek aan te bieden. Helaas is deze dienst voorlopig enkel voorbehouden aan inwoners van de Verenigde Staten, en heeft SNOCAP een exclusiviteitcontract met MySpace, zodat dit de enige aanbieder op dat platform is. De aanmaak van een profiel is gratis als je een ongetekende artiest bent, en je hoeft ook niet te betalen voor de upload van muziek, men houdt 0.39$ in als je nummer gedownload wordt. Daarbij kan je het uitzicht van de widget aanpassen met eigen HTML codes, en zo laten aansluiten bij je huisstijl. De prijzen voor een label worden ook op de site weergegeven.
7.4.2.2
Tunecore
Tunecore is een onafhankelijk platform, dat zijn muziek te koop aanbiedt op iTunes, Amazonmp3 (www.amazon.com), Napster (www.napster.com), Rhapsody (www.rhapsody.com) etc… Ook als niet getekende artiest kan je hier je muziek te koop aanbieden. De prijzen om je muziek aan te bieden zijn zeer schappelijk: 9.99$ eenmalig voor het uploaden van een nummer, en 9.99$ onderhoud per jaar. Hiermee mag je de single op alle aangesloten platformen aanbieden. Als je een album uploadt, betaal je 0.99$ per nummer, en 19.99$ onderhoud per jaar. Let op dat dit voor een album prijzen zijn per platform. Dus als je je muziek op iTunes USA, iTunes Japan en Rhapsody wilt plaatsen, moet je dat bedrag dus x3 doen. Belangrijk om weten is dat Tunecore geen aanspraak maakt op rechten van je muziek en dergelijke. Men houdt gewoon een vast bedrag af, en de volledige inkomsten van de verkoop gaan naar jou. Tunecore is ongetwijfeld de handigste en eenvoudigste manier om je muziek online aan te bieden. Het enige dat je moet doen is het profiel aanmaken, je muziek uploaden, de kosten betalen, en hopen dat je veel verkoopt. Daarbij biedt Tunecore nog andere ondersteunende diensten aan als online mixen of masteren, het fysiek uitbrengen van je muziek op cd, en er zijn zelfs grafische artiesten ter beschikking, als je nog geen artwork voor je muziek hebt!
- 62 7.4.2.3
iTunes
Een heel ander verhaal is het bij iTunes. Independents en majors kunnen rechtstreeks met Apple contracten sluiten om hun muziek aan te bieden, maar normaal gezien kan je als ongetekende artiest niet bij hen terecht. Het lijkt onrechtvaardig, maar begrijpelijk gezien het gigantische aanbod op een dergelijk wijdverspreid platform. Toch is er een manier om je muziek aan te bieden, en gezien de enorme afzetmarkt, misschien de moeite om te overwegen. Als je je muziek online ter verkoop wilt aanbieden, heb je altijd een UPC code nodig, die uniek is, en gelinkt met je uitgave. Een UPC code is een vorm van barcode die je moet kopen, het liefst, en het minst kostelijk, via een distributiemaatschappij. Een aanrader is CD Baby (www.cdbaby.com), die je hele distributie op zich kunnen nemen voor ongeveer 6% aan commissie op de totale verkoopsprijs. Een UPC code kost bij hen rond de 20$. Het voordeel van Tunecore, is dat zij al deze dingen voor jou regelen, zonder dat jij je daar druk over hoeft te maken. Zorg er voor dat je artwork hebt bij de muziek die je presenteert, anders wordt je release niet aanvaard! Let er in alle gevallen ook op, ongeacht welk platform je gebruikt, dat je je muziek altijd in de hoogste kwaliteit doorstuurt, de diensten zorgen ervoor dat de audio in het gepaste formaat (meestal mp3) aan de hoogste kwaliteit wordt omgezet. Vergeet niet dat je nu aan het concurreren bent met de allergrootsten, dus garagedemo’s zijn uitgesloten!
7.4.2.4
Last.fm
Last.fm (www.last.fm) is een beetje een buitenbeentje in het concept van de traditionele sociale netwerken, en is ook geen echt distributieplatform, maar lijkt door haar unieke combinatie een kind van een volgende evolutie in Web 2.0. Je kunt hier artiestenprofielen bezoeken, muziek luisteren, nummers of albums downloaden, of fysiek bestellen, en het geniale is de weergave van soortgelijke artiesten als je een profiel bezoekt, en een fantastische evenementenkalender, die gefilterd is op genre en jouw woonplaats. Hoewel het zeer goed geïntegreerd is, heeft Last.fm geen eigen verkoopservice, maar linkt je door naar sites als Amazon, en iTunes voor de eigenlijke verkoop. Deze synergie van concepten, en de op maat gesneden informatie, is het topje van de ijsberg op het gebied van wat we in de nabije toekomst mogen verwachten van al deze platformen.
- 63 -
7.5
Hoe maak je zelf een website die in elk budget past?
Het gemak en het gratis gebruik van de sociale netwerken is hierboven duidelijk omschreven. Toch zijn er een aantal aspecten die in het voordeel van een eigen site spreken. Ten eerste ben je bijna altijd gebonden aan het uitzicht van een sociaal netwerk, hoewel je bij de een meer bewegingsvrijheid hebt dan bij de ander. Het voordeel van een eigen site is dat je volledig je eigen baas bent. Je zet er op wat je wilt (rekening houdend met het copyright), hoe je dat wilt, en het ziet er uit gelijk je het wilt. Ten tweede heb je een eigen uithangbord: www.groep.com, .be of iets dergelijks, in plaats van www.myspace.com/groepsnaam. Een eigen webstek komt meestal professioneler over. En het allerbelangrijkste is dat je uiteindelijk je eigen identiteit kan profileren zoals jij dat wenst! Er moet een onderscheid gemaakt worden tussen de zeer eenvoudige drag-and-drop, of template sitebuilders, en de sites die je zelf moet programmeren. We overlopen in het kort de eenvoudige bouwpakketten, en gaan wat dieper in op de eigen te bouwen sites, omdat hier wat meer technische aspecten aan bod komen. Nogmaals wil ik benadrukken dat dit geen IT werk is, maar een aantal pistes kunnen je op weg helpen om zelf verder onderzoek te doen.
7.5.1 Template sitebuilders Deze pakketten bieden je de mogelijkheid om zonder veel technische kennis een eigen website in elkaar te steken. Het is een tussenstap tussen de sociale netwerken, en een echte eigen professionele site. Ze heten template sitebuilders omdat je de de keuze hebt uit een ruim aanbod van voorgeprogrammeerde lay-outs, en deze zijn in te vullen met je eigen inhoud. Daarbij kan je eenvoudig nieuwe items in de webpagina slepen, en bewerken naar eigen smaak. De pakketten worden gratis aangeboden, maar meestal moet je reclame van derden dulden op je site. Dit kan zowel een nadeel als een voordeel zijn, door integratie van Google Adsense, en het gebruik van technieken als target marketing, zoals we later zullen zien. Een lijstje van bekende aanbieders 31: Yahoo! SiteBuilder (http://sitebuilder.yahoo.com) Wix (www.wix.com) Weebly (www.weebly.com) vele hostingpakketten bieden ook hun eigen template builder aan.
31
Deze lijst is niet bedoeld als reclame voor bepaalde sites, noch wordt hier een voorkeur uitgesproken. De lijst is louter informatief, en bij deze spoor ik de lezer ook aan om het pakket te zoeken dat het beste bij hem past.
- 64 In de meeste gevallen heb je geen enkele technische kennis nodig, en kan je in tekstverwerkerstijl je site opbouwen. Wix biedt de mogelijkheid om ook met Flash 32 te werken, en zelfs Flash te integreren in een MySpace profiel! Daarbij kan je met Wix ook e-flyers maken om rond te sturen naar je adressenbestand, of ze online posten. Meestal bieden deze diensten ook andere extra’s aan zoals een gastenboek, polls, counters, en dergelijke. Je kunt HTML, CSS, XML en andere programmeertalen online leren via W3C (www.w3c.org), dat zijn diensten gratis aanbiedt, en tevens ook een denktank en een controleorgaan is op het correct gebruik van deze programmeertalen. Het is van aanbieder tot aanbieder afhankelijk welke talen je kan integreren in je site, maar nogmaals, meestal kan je zonder enige voorkennis ook een deftige site in elkaar steken. Als je de site naar je eigen smaak hebt opgebouwd, zal ze bereikbaar zijn via een lange URL 33 in de trend van www.yahoo.com/users/zueyzakj-azirazr=znreu?.htm (dit is een louter fictief voorbeeld). Dat ligt niet lekker in de mond… Vandaar dat je een domeinnaam kan (en dit is een must!) kopen bij een hosting service, waar je dan een mooie URL voor in de plaats krijgt zoals www.groepsnaam.com, die je dan wel op je naamkaartjes kan laten zetten. (Technische noot: de lange naam blijft wel de echte naam van je webpagina, maar als men de mooie URL intikt, wordt men onmiddellijk doorverwezen naar je pagina). Voor deze service betaal je ongeveer 1015€ per jaar per domeinnaam.
Voorbeelden van domain hosting services zijn: Register (www.register.be) Mijn domein (www.mijndomein.nl) of (www.mydomain.com) Hostgator (www.hostgator.com) …
7.5.2 Een eigen website bouwen Als je de volledige vrijheid wilt hebben, en niet wilt schrikken als er plots een andere site met dezelfde lay-out als die van jou blijkt te zijn; daarbij een apart forum voor je fans wilt inrichten etc., zal je zelf een site moeten ontwerpen, op dezelfde manier als professionele webdesigners doen. Daarbij heb je ook veel meer mogelijkheden om bestanden als audio, video, etc. toe te voegen, evenals meerdere pagina’s toe te voegen aan je site. Het grootste voordeel is de uitgebreide back-end. Dit is alles wat tot de site behoort, dat het publiek niet ziet, zoals de programma’s zelf, een eigen pagina waar je kunt inloggen als lid, met een repetitiekalender, een
32
Flash is een programma dat het mogelijk maakt om bewegende beelden te integreren in een webpagina. Vele mooie effecten die je op websites ziet, zijn gecreëerd door Flash. 33 URL staat voor Uniform Resource Locator, en betekent in het dagelijks taalgebruik meestal het webadres van een object.
- 65 plaats waar je opnames naar elkaar kan doorsturen, zonder dat gewone gebruikers hier weet van hebben, de plaats waar je je abonnees van je nieuwsbrieven bewaart, etc.
7.5.2.1
Wat heb je allemaal nodig?
Als je een profiel op een sociaal netwerk maakt, hoef je geen rekening te houden met de bijbehorende technische aspecten, die verbonden zijn aan het maken en online plaatsen van een website. Indien je het toch zelf wilt doen, heb je een aantal bouwstenen nodig, en om het verband te verduidelijken zijn deze bouwstenen ineen model gegoten zoals in fig.7-2. De controller, in de vorm van Joomla of Drupal en dergelijke, is de container van de database of de back-end (door middel van MySQL etc.), en van de lay-out of de front-end (in programmeertalen als PHP, HTML etc.). Deze gegevens worden beheerd op een server als Apache, en zo op het internet aangeboden.
Database (back-end)
Lay out (front-end)
Controller (CMS) Server Browser 7-2 Model van een CMS website en zijn integratie in het web. Model gebaseerd op Joomla presentatie
De meest gebruikte CMS services om een site te bouwen zijn op dit moment, in volgorde van complexiteit: Wordpress (www.wordpress.org), Joomla (www.joomla.org) en Drupal (www.drupal.org). Al deze services zijn gratis, je moet wel zelf zorgen voor webruimte en hosting. Je kunt deze normaal gezien aanvragen bij je internet provider als Telenet, Belgacom etc., maar het probleem is dat deze providers PHP of SQL niet standaard ondersteunen. Je bent dan beter af bij een aparte hostingservice.
- 66 7.5.2.2
Wordpress
Wordpress is een zeer sterke service voor CMS gerichte sites, waarbij data regelmatig geüpdate moet worden, en is daarom ook zeer populair bij bloggers. Zelfs de site van Wall Street Journal (www.wsj.com) draait op Wordpress. Om dit pakket te kunnen gebruiken, moet je wel kunnen omgaan met PHP (programmeertaal) en MySQL (databasetaal) 34. Interessant is ook dat je de hele Wordpress structuur in een bestaande site kan integreren, en zo enkel als blog kan inbouwen in je site. Bijvoorbeeld: www.groepsnaam.com/wordpress. Je kunt de pagina’s ook uitrusten met RSS-feeds, zodat abonnees de geüpdate pagina’s rechtstreeks in hun mailbox krijgen. 7.5.2.3
Joomla
Ook Joomla is een uitgebreid, maar simpel te gebruiken pakket. Het ingeven van gegevens gebeurt ook in tekstverwerkerstijl, en voor je lay-out kan je ook kiezen voor templates of je eigen design gebruiken. Ook hier moet je PHP en MySQL gebruiken, samen met Apache die dienst doet als webserver 35. Na rondvraag bij webdesigners, blijkt Joomla het meest gebruikte platform te zijn, vanwege zijn eenvoud en overzicht.
7.5.2.4
Drupal
Drupal is het meest uitgebreide, maar tevens ook het meest complexe pakket dat hier voorgesteld wordt. Het biedt dezelfde diensten aan als de twee vorige, met volgende extra’s. Ingebouwde mogelijkheden, van belang voor dit onderzoek, zijn ondermeer electronic commerce (de mogelijkheid om je online verkoop in het pakket te integreren, zonder externe programma’s te moeten gebruiken), podcasting, en peer-to-peer networking. Discussiefora zijn ook standaard geïntegreerd. Hier wordt ook met HTML en PHP gewerkt voor de invoer van gegevens, en heb je de keuze tussen meerdere SQL varianten voor de database. Als webserver kan je alle platformen gebruiken, maar in de praktijk is Apache ook weer de meest gebruikte. Voor verdere informatie over deze Content Management Platforms (CMP’s), en bijkomende kennis over de besproken programmeertalen is een overvloed aan technische bronnen beschikbaar in boekvorm, lessenpakketten, en online tutorials, en het dieper bespreken van deze materie zou te ver afwijken van het doel van deze handleiding. De auteur hoopt hiermee wel een aantal wegwijzers te hebben meegegeven, en het inzicht dat een professionele website bouwen geen onmogelijke taak is, maar anderzijds dat er wel wat tijd en werk in kruipt. 34
Meer informatie over PHP en MySQL en hun werkwijzen, vind je op www.w3schools.com/PHP/DEfaULT.asP, en http://www.tizag.com/mysqlTutorial/ 35 Meer info over Apache en zijn werkwijze vind je op httpd://apache.org.
- 67 Natuurlijk zijn er gradaties van complexiteit, en hierbij wil de schrijver ook absoluut geen afbreuk doen aan professionele webontwikkelaars.
7.5.3 Een aantal algemene technieken
Hier worden een paar punten aangehaald, die je website in het algemeen ten goede zullen komen. De meeste van deze technieken zijn gericht op zelf gemaakte websites, maar sommige zijn ook toepasbaar op de pagina’s van sociale profielen.
7.5.3.1
Je URL
Kies een goede, korte naam als naam van de website. Vermijd leestekens als “–“ en “_” in de naam, deze werken verwarrend, en de naam wordt het gemakkelijkst auditief onthouden. Kies daarom ook voor een catchy, makkelijk te onthouden naam. Opteer ook voor een domein dat eindigt op .com (staat voor commercial) of .be (staat voor België). .Com is de internationale standaard, en onvermijdelijk als men een internationale uistraling wil hebben. Extenties als .org (voor organisaties), .biz (voor business), en .eu (voor Europa) zijn niet geschikt voor commerciële websites. Websites met extensies als .tk zijn tegenwoordig echt uit den boze, en komen zeer amateuristisch over. Dit komt omdat men hier gratis domein hosting aan koppelde, maar de alternatieven zijn tegenwoordig veel toegankelijker, en hun 10€ per jaar waard… Vermijd ook de enigmatische www.users.telenet.be/eroizr984r”qiuer157.htm vormen. Wie kan dat ooit onthouden, of zelfs overnemen zonder fouten? Heb je een dergelijk URL, vervang die dan door een draaglijke naam door zelf een domein aan te vragen, en ze door te linken.
7.5.3.2
Bouw je website voor snelheid
We leven in een snelle wereld, en het internet is zelfs nog sneller. Mensen zijn gehaast, vliegen meer over het net heen dan erop te surfen, werken soms met vier of vijf vensters tegelijk open enz. Multitasking is een tweede natuur voor de huidige, jongere generatie surfers 36 . Het is moeilijk om de aandacht van de surfer langer dan dertig seconden vast te houden, voordat hij verdwijnt achter de horizonten van de digitale wereld. Slimmer online marketeers weten dit
36
Er is een interessant artikel op Vacature, naar het belang van social networks op de werkvloer: http://www.vacature.com/scripts/ArtZoeker/display-article.asp?ID=10050&startPos=1 of www.vacature.com, met de zoekterm ‘Facebook op de werkvloer’.
- 68 natuurlijk, en spelen hier op in met flitsende banners, pop-ups etc. Dit is de paradox van de stelling over hoe moderne marketing er moet uit zien (zie hoofdstuk 6.1). Hoe maak je je website snel? Het allerbelangrijkste is je home pagina van je website. Dit is je uithangbord, en centrale punt van de site. Vele mensen zullen zelfs niet doorklikken naar andere delen van je site. Je moet een balans vinden tussen de aandacht trekken van de bezoeker, en de laadtijd van de pagina. Als het tien seconden duurt eer de surfer je pagina kan zien, omdat er veel inhoud als video en Flash moet geladen worden, zal hij weg zappen, en waarschijnlijk nooit meer terugkomen. 1. Gebruik kleine en/of gecompresseerde graphics: GIF formaat voor logo’s en andere objecten (niet voor foto’s vanwege zijn 256 kleuren). Hiermee kan je ook kleine animaties maken zonder Flash te moeten gebruiken. JPEG formaat is uitermate geschikt voor fotomateriaal, en ondersteunt 16.7 miljoen kleuren. Merk op dat verschillende sites een maximum resolutie aan pixels toelaten voor logo’s, avatars 37 en dergelijke. Deze beperking heb je niet bij je eigen ontworpen site. 2. Beperk het gebruik van zware inhoud (die lang moet laden) tot een minimum. Hier vallen onder: JavaScript, Flash, streaming audio en video die automatisch starten, animaties enz. Gebruik alleen wat belangrijk is voor je representatie op de home page. Video en andere inhoud kan je op een andere pagina presenteren, als je de bezoeker zijn aandacht al hebt kunnen trekken. Vermijd daarbij ook Flash en JavaScript voor kritieke elementen zoals formulieren en transacties, aangezien niet iedereen hierover beschikt. 3. Het gebruik van een intropagina of laadpagina in Flash is ook twijfelachtig. Brengt het iets bij, buiten voldoening bij de ontwerper? Het feit dat men een laadpagina nodig heeft, zegt ook al veel over de zware inhoud die op de volgende pagina geladen moet worden.
7.5.3.3
Target your market
Het is van levensbelang dat je site de waarden van je potentiële bezoekers weergeeft. Als je je in een B2B (Business to Business) omgeving begeeft, heb je een strakke en professioneel uitziende site nodig, meestal met een uitgebreide back-end, waar geregistreerde gebruikers extra modaliteiten kunnen benutten (zo wordt de back-end terug een front-end voor die gebruikers). Als je je vooral richt op jongeren, moet je met meer aandachttrekkende en blitse voorstellingen komen.
37
Een avatar is een grafische voorstelling, die een geregistreerde gebruiker van een site weergeeft. Dit kan een foto, een 3D animatie of iets dergelijks zijn.
- 69 7.5.3.4
Google Adsense
Als de omgeving niet al te strak moet zijn, en een informatief karakter heeft, kan je handig gebruik maken van een applicatie van Google: Google Adsense (www.google.com/adsense). Hierbij embed 38 Google een aantal links in je site, die je zelf een plaats kunt geven in je lay-out. Daar zijn een paar voordelen aan verbonden: De geplaatste links hebben zoveel mogelijk betrekking op de inhoud van de site waar ze weergegeven worden. Bijvoorbeeld: een website over auto’s zal links geven naar autogarages in de buurt, concessiehouders van automerken, en zo meer. Daarbij veranderen de links bij elk bezoek aan de webpagina, zodat ook dit geen statisch gegeven is, maar er afwisseling is in de getoonde links, in een soort rotatiesysteem. Het is een gratis applicatie om te gebruiken in je site, maar als mensen via je site op deze links klikken, krijg jij daar geld voor! Zeker op drukbezochte sites kan dit een financieel voordeel opleveren 39. De ratio’s verschillen, en hangen ook af van hoeveel de adverteerder wil spenderen, maar een pay-out ratio van 0,30€ per duizend clicks is een goede indicator. Zoals hierboven vermeld, kun je je zelf ook als adverteerder inschrijven, waarbij jouw links dan op gerelateerde sites terechtkomen. In dit geval kost het jou wel geld.
7.5.3.5
Presenteer jezelf op je home page
Mensen moeten weten bij wie ze zijn terechtgekomen. Het gebeurt vaak dat men van een site plots op een andere site terechtkomt door geplaatste links, zonder expliciet jouw adres te hebben ingegeven. Presenteer jezelf kort, krachtig en duidelijk, zodat men in een oogopslag kan zien waarom het de moeite is om langer op je site te vertoeven, in plaats van weer te verdwijnen achter een volgende klik. Zorg daarom ook dat belangrijke informatie op het bovenste deel van je pagina staat, zodat men niet moet door scrollen op zoek naar informatie.
7.5.3.6
Houd navigatie op je site simpel
Als je een omvangrijke site hebt, die veel pagina’s telt, waar merchandise te koop wordt aangeboden, evenals technische fiches e.d. voor organisatoren, kan het al eens gebeuren dat 38
To embed betekent een inhoud van een site te integreren in een andere site. Meestal is deze inhoud regelmatig aan verandering onderhevig, en wordt deze inhoud dan ook rechtstreeks in de andere site geüpdate. Daarbij gaat het meestal over interactieve applicaties als video, audio, widgets, links, etc., in tegenstelling tot gewone tekst. Als je de goedkeuring hebt om de inhoud over te nemen, kom je ook niet in de problemen met plagiaat en dergelijke. 39 Let wel op voor misbruik van het systeem, door zelf herhaaldelijk te klikken, dit wordt opgemerkt, en je kan juridisch vervolgd worden.
- 70 het geheel onoverzichtelijk wordt. Op elke pagina moeten bezoekers weten waar ze de andere inhoud van de site kunnen vinden, en deze bereiken in maximum drie clicks. Als je site groot is, presenteer dan een directory path vanboven op de pagina, zodat mensen heen en weer kunnen navigeren in de structuur van je site. Plaats navigatie buttons linksboven op de pagina (Europese stijl), of anders in het midden bovenaan en onderaan de pagina (Amerikaanse stijl), voor overzichtelijk surfplezier. Als je goederen rechtstreeks te koop aanbiedt op je site, zorg dan dat de klant elke stap die hij voor de aankoop maakt, kan volgen. Een logische volgorde is bijvoorbeeld: zoeken naar een voorwerp in de cataloog, een voorwerp selecteren uit de cataloog, dat voorwerp in een winkelmandje plaatsen, na het selecteren van alle gewenste voorwerpen naar de kassa gaan, alle betalingsgegevens invullen, de verkoop afronden, en de verkoop bevestigen, ook via email. Als de klant niet op een duidelijke en eenvoudige manier kan terugkeren op zijn stappen, of als hij per ongeluk een stap overslaat, kan de verkoop geannuleerd worden. Dit kan leiden tot frustratie, of erger, tot foutief betaling van een product dat niet geleverd wordt! Zorg voor interne links binnen je site, zodat bezoekers onmiddellijk aan relevante informatie kunnen. Dit zijn onder andere: een zoekfunctie rechtsboven op de pagina 40. als de website in meerdere talen beschikbaar is, moet de taalkeuze beschikbaar zijn op elke pagina, meestal rechtsboven 41.
7.5.3.7
Maak je site persoonlijk en interessant
Geef bezoekers de kans om met jou in contact te komen via een e-mailadres, geef ze de kans je in te schrijven op je nieuwsbrieven, en schrijf een kort welkomsttekstje op de home page dat gericht is aan je bezoeker. Misschien wil je ook een forum, een gastenboek, een evenementenkalender e.d. toevoegen… Maak het mogelijk voor je fans om tickets voor je concerten te boeken via de site, of geef in elk geval de contactgegevens op waar men de tickets kan bestellen, als je ze zelf niet kan aanbieden. Als je in een concertzaal speelt, plaats een link van die zaal in je evenementenkalender, zodat bezoekers zich een idee kunnen vormen van de sfeer van de locatie. Je kunt ook je stageplan en technische fiche op je site plaatsen ter informatie van de organisator. Zorg ervoor dat je logo overal waar nodig zichtbaar is op de site. Dit kan door een groot logo op de beginpagina te plaatsen, aangevuld met kleinere versies op andere plaatsen.
40 41
Gilis Karl, Communiceren via website en e-mail (2004). Brussel, Cultuurnet Vlaanderen. Gilis Karl, o.c.
- 71 7.5.3.8
Integreer jezelf doorheen het net
Het is zeer eenvoudig, om je site met je MySpace account te linken, een video te embedden uit Youtube, of je mailinglist van Reverbnation op al je sites te promoten. Je kunt ook op zoek gaan naar sites uit je niche, om mee te linken, en terwijl je bezig bent leer je je niche beter kennen en de niche jou ook. Nochtans blijkt uit het onderzoek bij de ondersteunende sector, dat weinig groepen doorlinken naar andere groepen, waarschijnlijk uit concurrentiële overwegingen.
7.6
Niet-websitespecifieke front-end elementen
Als je de afgevaardigde van een band of een orkest bent, met als taak de band te promoten, moet je de juiste mensen aanspreken. En waarschijnlijk ook veel mensen… Er zijn verschillende manieren om dit te doen, en waarschijnlijk zal een combinatie van deze manieren nodig zijn om genoeg fuzz te creëren.
7.6.1 E-mailcampagnes en nieuwsbrieven Naast het passief ontvangen van informatie van mensen die jou bezoeken, is het ook nodig om zelf actief belangrijke aankondigingen uit te sturen. Je hele netwerk van links, opt-in 42 mogelijkheden, een schitterende site e.d. kan misschien niets opleveren, als niemand ze kent, of niemand er op reageert. Daarom moet je gericht, en tegelijk ethisch verantwoord 43 mensen warm maken voor jouw groep, o.a. door middel van e-mailcampagnes. Het is een mogelijkheid om een enorm netwerk gratis, tegelijk, en perfect getimed te bereiken. Een e-mailcampagne kan zo bescheiden zijn als je persoonlijke vrienden uitnodigen voor een concert dat je speelt, tot een georkestreerde actie voor het promoten van je laatste nieuwe album, gericht tot kantoren, verschillende media, en gewone stervelingen. Het gebruik van databases om je contactenlijst van die e-mailadressen te ordenen en goed te beheren, worden in het hoofdstuk over de backend besproken, maar hier zijn enkele tips over het uitzicht en de vorm van de e-mails op zijn plaats. “Het opstarten en vooral volhouden van een kwalitatief hoogstaande nieuwsbrief is geen sinecure. Daarom moet men eerst zich bezinnen of men voldoende tijd, middelen, en nieuws heeft om op regelmatige basis dergelijke nieuwsbrief aan te bieden.” – Walrave M. (2004).
42 43
De mogelijkheid om je in te schrijven op een nieuwsbrief etc. door je e-mailgegevens in te vullen. De ethiek van e-marketing komt verder nog aan bod in hoofdstuk 10.
- 72 7.6.1.1
Algemene lay-out
In de traditionele opvatting, gebruik je platte tekst, of HTML voor de opmaak van je mail. De algemene bandbreedte van het net is echter enorm vergroot in recente jaren, zodat extra’s mogelijk zijn, en ook toegepast worden door verschillende afzenders. Een logo (volgens de juiste vormvoorschriften vermeld hierboven), en uitgebalanceerde lay-outs zijn mogelijk, en zorgen voor een verdere branding van jouw groep of organisatie. Your Mailing List Provider (www.ymlp.com) geeft je gratis e-mail marketing software tot duizend contacten, indien je meer contacten wilt beheren, kan je gebruik maken van hun betalende service. Ook Fanconnect (www.fanconnect.de), Campaignmonitor (www.campaignmonitor.com), of Vertical Response (www.verticalresponse.com) bijvoorbeeld, bieden je de mogelijkheid om, tegen betaling, je verzendingen te stroomlijnen in je huisstijl, en tevens rekening te houden met de vormvereisten als grootte van de e-mail. Geef het geheel van de nieuwsbrief of e-mailcampagne een korte en krachtige titel mee, die de lezer aanspoort om de e-mail te openen.
7.6.1.2
Stuur je mailing niet in het wilde weg
In principe stuur je enkel je nieuwsbrief naar mensen die via een opt-in zijn aangesloten op je nieuwsbrief. Een belangrijke boodschap kan je ook wel uitsturen naar organisaties als media, kantoren, en andere belanghebbenden, dit is dan een e-mailcampagne. Let hierbij op dat je niet opdringerig overkomt. Stuur je campagne ook niet zomaar in het rond, om een zo groot mogelijk aantal mensen te bereiken, dat is regelrechte spam, en illegaal.
7.6.1.3
Gebruik geen attachments
Er zijn verschillende redenen om geen attachments te gebruiken in je mail: Je lezer staat een stap verder van je informatie, als hij nog moet doorklikken naar inhoud, die niet rechtstreeks in de mail staat die je presenteert. Misschien klikt hij zelfs gewoon niet door. Bijlagen als foto’s e.d. kunnen snel de maximum toegelaten grootte, die een mailserver oplegt, overstijgen. Zo kan de mail geblokkeerd worden op het niveau van de server, en nooit in de mailbox van de geadresseerde belanden. Spam filters kunnen e-mails met bijlagen onmiddellijk naar de prullenbak verwijzen. Mailservers van vele organisaties laten helemaal geen bijlagen toe, en zullen deze ook niet toelaten op hun netwerk.
- 73 Probeer daarom de gewenste inhoud mee op te nemen in de mail zelf. Een ander alternatief voor attachments zijn links, die verwijzen naar inhoud op een webpagina. Deze houden de email lichter, en biedt de aanbieder ook de mogelijkheid om zijn inhoud nog aan te passen nadat de nieuwsbrief verstuurd is.
7.6.1.4
Verzendfrequentie
Als je je mailings te vaak verstuurt, worden ze opdringerig; als je langs de andere kant slechts een keer per jaar iets verzendt, kan men zich misschien niet eens herinneren dat men zich heeft ingeschreven op je nieuwsbrief 44. Een goede frequentie voor een groep is maandelijks tot vier keer op een jaar, voor een organisatie kan die frequentie hoger liggen tot tweewekelijks. Zorg ook dat je iets interessant te melden hebt, nutteloze informatie zal jouw geloofwaardigheid alleen maar aantasten. Denk goed na hoeveel tijd en werk je hier in kan steken, en bepaal een frequentie die hierbij aansluit. Als het gaat over een e-mailcampagne, worden deze meestal als eenmalig, of een kort project beschouwd. Je presenteert een nieuw album in de campagne, en als je in de hitparades terecht komt, kan je hier nog gebruik maken van het momentum, om media extra te pushen.
7.6.1.5
Mobiele e-mail
Steeds meer wordt e-mail gedownload op smartphones en aanverwanten. De mailboxen op deze ultramobiele apparaten hebben nog sterkere beperkingen wat betreft de omvang en layout van een e-mail: De maximum grootte die in een keer wordt gedownload op je mobiel is rond de 3 tot 8 KB. Alles wat groter is dan dat, moet in een tweede keer worden gedownload van het net, als je de mail aan het lezen bent. Zo kan het gebeuren dat de mail op een bepaald moment is binnengekomen, en er geen internetverbinding aanwezig is, als je ze op een ander moment wilt lezen. Zorg dus, als het kan, dat je deze drempel niet overschrijdt, door het gebruik van platte tekst, of eventueel HTML. De download tarieven voor mobiel internet zijn nog steeds erg hoog in België, dus bestanden van verschillende MB zijn uit den boze. Afbeeldingen zijn meestal te groot om goed weer te geven op het kleine scherm, dus vermijd ook deze, los van hun omvang in data.
44
Gerets, K. (2004) Communiceren via website en e-mail. Brussel: Cultuurnet.
- 74 7.6.1.6
E-flyers
E-flyers zijn hetzelfde als hun tegenhangers in de fysieke wereld, alleen spaar je de drukkosten uit! Een bijkomend voordeel is dat deze rondgestuurd kunnen worden door andere mensen, zonder een fysiek object te moeten kopiëren. Als het gaat over een concert, zorg er dan zeker voor dat de plaats, datum, aanvangstijd (en eventueel openen van de deuren), toegangsprijs (aan de deur en in voorverkoop), je logo en je contactgegevens vermeld worden. Eventueel een korte routebeschrijving, parkeerplaats, en hoe je er kan geraken met het openbaar vervoer, etc. Je kunt voor deze laatste gegevens ook een link plaatsen naar een webpagina, waar deze informatie ook te vinden is. Zorg ervoor dat de flyer overzichtelijk blijft, gebruik niet teveel lettertypes en lettergroottes door elkaar, niet teveel kleuren, en probeer de flyer ook weer in de mail zelf weer te geven, in plaats van als bijlage.
7.6.1.7
Sociale netwerken
Naast het versturen van een e-mailcampagne naar persoonlijke adressen, kan je ook je campagnes versturen via de sociale netwerken. Dit heeft een heel aantal voordelen: Je sociale netwerk is meestal dichter betrokken bij jouw activiteiten vanwege een overlappend referentiekader, Er is meer tweerichtingsverkeer op het gebied van interactie, Je campagne wordt minder snel beschouwd als spam, aangezien het niet de persoonlijke mailbox van de ontvanger is, Je kunt een evenement aankondigen op Facebook, hier mensen voor uitnodigen, anderen kunnen zien of hun vrienden op dit evenement ook aanwezig zullen zijn, etc. Er is een grotere verbondenheid, en dit is een geniaal onderdeel van het concept! De grootste nadelen zijn dat je weinig inspraak hebt op de lay-out, en dat de ontvanger moet inloggen op zijn profiel om jouw boodschap te kunnen lezen. Deze kanalen worden veel gebruikt voor ongerichte mailings, en daardoor kan er nogal wat rommel in het postvak terechtkomen. Gebruik deze methode zeker niet als enige kanaal.
7.6.2 Blogs Uit de gevoerde enquête blijkt dat de overgrote meerderheid van de groepen geen blog bijhoudt van hun activiteiten en belevenissen. Nochtans is dit een zeer bevredigende bezigheid voor de schrijver, en interessant voor de lezer, om op een meer informele manier in contact te komen
- 75 met de groep. Deze blog kan bestaan uit toerverhalen, anekdotes tijdens de opnames van het album etc. Daarbij bestaat er ook de mogelijkheid voor de lezer, om hier op te reageren, en zo kan er interactie ontstaan. Blogs zijn in de meeste social networks opgenomen, door middel van standaard formulieren, en je kunt ze zelf integreren in je eigen site op een toegewijde blog pagina, waar mensen zich ook weer op kunnen inschrijven.
7.6.3 Concert agenda’s Er zijn talloze online concert agenda’s te vinden, die het podiumaanbod in een bepaalde streek, en/of uit een bepaald aanbod weergeven. Je kunt de informatie over je eigen evenementen gratis doorsturen naar deze agenda’s, die deze dan opnemen in hun presentatie naar hun publiek. Helaas kan je door de bomen het bos niet meer zien, moet je je aansluiten bij elke cultuuragenda om te kunnen kiezen uit het enorme aanbod, en zijn er nog steeds toffe evenementen waar je niet van op de hoogte bent. Uit het gevoerde onderzoek blijkt dat velen fragmentarisch met deze agenda’s omspringen, en ofwel hun activiteiten in het wilde weg rondsturen, ofwel dat de geïnteresseerde niet de juiste informatie in handen krijgt. Dit heeft verschillende oorzaken. De gecentraliseerde agenda’s als het Uitnetwerk van Cultuurnet Vlaanderen (www.cultuurnet.be) zijn te weinig gekend bij zowel publiek als band, en als ze gekend zijn, stuurt men om de een of andere reden zijn agenda niet door. Dit is een signaal naar de agenda’s, om hun zichtbaarheid en bereikbaarheid te vergroten! Er is nergens een sterk overkoepelend overzicht van cultureel aanbod in een sector of in een regio. Dit vloeit voort uit het gebrek aan bekendheid langs de kant van bands en organisatoren. Er worden wel pogingen ondernomen om een cultuuragenda per stad of district samen te stellen, dit is de taak van bijvoorbeeld Cultuurantenne in Antwerpen, maar vaak blijken deze gericht op verenigingen, in plaats van bands, die meer geïsoleerd blijken. Er is te weinig tweerichtingsverkeer. De agenda’s zijn niet actief in het uitsturen van het aanbod, noch in het promoten ervan 45. Een voorbeeld van hoe het kan is te vinden op last.fm. Er wordt rekening gehouden met je muzikale voorkeur, en je regio, en krijgt actief data van evenementen gepresenteerd op je profiel. Daarbij worden ook evenementen aangekondigd bij alle informatie die van een band te vinden is: ik wil een mp3 downloaden van Lady Linn, dan vind ik daarbij een kalender van haar optredens. Dit is perfecte target marketing, actief en gericht. Misschien kunnen de cultuuragenda’s van de overheid een rol op zich nemen als spelverdeler: actief in het 45
Het is niet de taak van de agenda’s om de evenementen te promoten, wel om hun agenda zelf te promoten.
- 76 verzamelen van de evenementdata, en doorsturen naar de juiste kanalen, die dan weer bezocht worden door de specifieke marktsegmenten. De meest populaire agenda’s waar de groepen volgens de gevoerde enquête concertdata naar doorstuurden zijn: Cultuurnet (www.cultuurnet.be) De Zone magazines (www.zone02.be), (www.zone03.be), (www.zone09.be) Week Up (www.weekup.be) Gonzo (www.gonzocircus.be) Jazz in Belgium (www.jazzinbelgium.be) Humo (www.humo.be) Folkroddels (www.folkroddels.be) Aardschok (www.aardschok.nl) Mindview (www.mindview.be)
7.6.4 Live netwerken Hoewel dit werk gericht is op de online kant van het marketingverhaal, kan een korte beschrijving van de andere manieren van marketen hier zeker niet ontbreken. Leg contacten met promotors, organisatoren, boekingskantoren, agenten, platenlabels, clubs, concertzalen, publiek, potentieel publiek, publiek van de concurrentie, en ga zo maar door. Dit kan je heel grondig aanpakken door een tot twee uur per dag, met dit in gedachten, te werk te gaan: e-mails verzenden en beantwoorden, telefoneren, post opsturen, op pad gaan… Zorg in je e-mails en nieuwsbrieven voor een consistente lay-out, met een mooie afsluiter onder aan de mail, die je logo, samen met je persoonlijke of kantoorgerichte contactgegevens bevat. Er zijn boeken die, afhankelijk van land tot land, boekingskantoren, agenten, clubs en concertzalen opsommen. Meestal worden deze op jaarlijkse basis geüpdate. Dit is een goede plaats om te starten als je geen idee hebt waar te beginnen, en ook om later op terug te komen, om in contact te komen met mensen buiten je netwerk. Natuurlijk kan iedereen aan deze boeken geraken, en de contactadressen zijn meestal algemene contactpunten binnen de organisatie, maar ook hier kan netwerken beginnen. Een voorbeeld: Je verstuurt een perskit die je nieuwe album promoot, naar een aantal kantoren. Na bloed, zweet en tranen te hebben gekost (de kans is groot dat alle drie de elementen in fysieke vorm zijn voorgekomen) staan de geniale creaties eindelijk op plaat, en is de laatste stap gewoon opgemerkt worden vanwege je ongelooflijke talent. Regel nummer een: de kantoren zullen niet antwoorden. Na een week of twee bel je een kantoor, en vraag je of ze de kit ontvangen hebben. Het antwoord zal zijn dat ze het pakket
- 77 ontvangen hebben, maar dat ze nog geen tijd hebben gehad om het te bekijken en te beluisteren. Geen probleem! Je belt de rest van de kantoren, en krijgt hetzelfde antwoord te horen. Je wacht een paar weken, want er is niemand die je terugbelt. Na al je moed bij elkaar geraapt te hebben, bel je nog eens om te vragen of ze de cd al hebben kunnen beluisteren. “Ja, we hebben ernaar geluisterd, het klinkt echt fantastisch, maar helaas past het niet in het concept van ons label. Maar ga zo door!” Dit betekent ofwel, dat ze er niet naar geluisterd hebben – en wie kan het hen kwalijk nemen, ze hebben elke week honderden releases te beluisteren - ofwel hebben ze er wel naar geluisterd, en mag je blij zijn dat ze die moeite al gedaan hebben. Tot hier is het een redelijk normale gang van zaken, en hier stoppen de meesten hun inspanningen. Maar… het is een goed idee om de persoon aan de andere kant van de lijn te vragen, of ze iemand kunnen aanbevelen, die wel geïnteresseerd kan zijn, en of je zijn of haar aanbeveling mag gebruiken. Meestal is dit geen probleem, en zal men jou dit beetje op weg helpen. Nu contacteer je die volgende persoon of dat volgende kantoor, met de aanbeveling van de vorige, en je komt een plaatsje hoger te liggen op de hoop met cd’s. Omdat je nu ook met beide kantoren contact hebt gehad, begin je langzaamaan je netwerk op te bouwen. Niet slecht! Dit is wel een werk van lange adem, een dergelijk professioneel netwerk opbouwen vergt energie, daarom zijn er ook agenten die jouw belangen kunnen behartigen, en voor jou contacten leggen. Deze mensen worden betaald vanwege hun sterke netwerk, en hun onderhandelingscapaciteiten. Net zoals boekingskantoren en management zullen zij meestal een percentage van je omzet vragen, of een vast bedrag.
- 78 -
8 The back-end Nu de front-end elementen zo gebruiksvriendelijk blijken te zijn, zo glad en krachtig, kunnen we misschien verwachten dat er aan de back-end IT whizzkids verscholen zitten, of durven we de motorkap van de bolide niet open te trekken uit angst voor wat we kunnen aantreffen: een kluwen van donkere blokken en een wirwar van draden. Niets is minder waar. Door goed gebruik te maken van de back-end, kan je het interne werk van de groep zelf veel efficiënter laten verlopen. Het voordeel van een back-end is dat alle data en gegevens gecentraliseerd zijn, onafhankelijk van de gebruikers die deze back-end gebruiken. Je kunt een contactenlijst beheren, nieuwsbrieven opstellen, etc. die voor alle werknemers toegankelijk zijn. Je kunt ook je gemeenschappelijk standpunt van de marketingmix beter uitdragen, omdat iedereen uit dezelfde gegevens put, en er controle kan zijn van de geleverde inspanningen.
8.1 E-mail databases Zoals in het vorige hoofdstuk besproken, is het nodig om actief je groep of organisatie te promoten, door middel van e-mailcampagnes, nieuwsbrieven en dergelijke. Hoe je dit aanpakt kan verschillen, van het bijhouden van adressen in Hotmail, tot het actief beheren en segmenteren van je door marktonderzoek samengestelde adressenbestand in MySQL en verder. Het is daarbij zeer belangrijk om de juiste mensen te adresseren, met de juiste informatie. Je kunt niet zomaar iedereen alles toesturen wat je wenst te vertellen, je loopt het risico als spam geklasseerd te worden, en als vervelend en opdringerig over te komen. Databases van klantenbestanden zijn te koop bij marktonderzoekbureaus, maar zijn erg duur, en meestal niet juist gesegmenteerd voor de culturele sector 46 . Hoe kom je dan aan deze informatie, als je ze niet koopt? Zorg voor opt-in mogelijkheden op juiste plaatsen waar je je presenteert: op je eigen website, op je sociale profielen, in e-mailcampagnes, op live concerten etc. Het opt-in formulier van Reverbnation bijvoorbeeld, kan je overal embedden als HTML code, door deze code te kopiëren, en te plakken op je site, of in je e-mailcampagne. Zorg ook altijd voor de mogelijkheid om uit te schrijven, onderaan elke nieuwsbrief die je stuurt! Databases van organisatoren, clubs en festivals kan je vinden op websites als Muziekcentrum Vlaanderen (www.muziekcentrum.be), Poppunt (www.poppunt.be/popinfo/adressengids), Paye and Mod (www.artsdb.net) etc. Het vergt een beetje surfwerk om zo dicht mogelijk bij je niche je contacten te vinden.
46
Gerets, K. o.c. p 74.
- 79 We overlopen hieronder een aantal van de meest gebruikte databases, gaande van zeer eenvoudig naar complex en uitgebreid.
8.1.1 Adressen beheren in Hotmail
De meest eenvoudige manier voor het beheren van e-mailadressen doe je in je emailprogramma zelf. In Hotmail kan je een Category aanmaken, waar je je e-mailadressen die je ter beschikking hebt, kan onderbrengen. De handigste methode is om groepen van vijftig contacten te maken, aangezien dit het maximum aantal geadresseerden is dat je een mail kan toesturen per keer. Je klikt gewoon de category aan, die je een mail wilt versturen, en al deze adressen komen vanzelf in de lijst met geadresseerden te staan. Je kan je nieuwsbrief of e-flyer dan in de mail plakken, en opsturen. Daarna moet je ongeveer een uur wachten om nog een reeks van vijftig personen te kunnen mailen, dit is een systeem van Hotmail uit om massamailing tegen te gaan. Maak verschillende categories aan, per deelpubliek dat je aanspreekt. Zo kan je een persmailing hebben, een campagnemailing, en een verzameling van adressen die voor een optin hebben gekozen. Ook kan je zo eenvoudig verschillende lijsten aanmaken voor verschillende bands. GMail heeft een gelijkaardige functie met zijn Contact Groups.
8.1.2 Adressen beheren in Microsoft Outlook De allereerste stap om in Outlook je adressen te beheren, is om soortgelijke categories te maken, als in Hotmail, en deze heten hier Distribution Lists. Een bijkomend voordeel van deze lijsten, is dat je een aparte lijst kan aanmaken voor de back-end, en zo afspraken plannen (zelfs op een gemeenschappelijke agenda indien iedereen uit die lijst Outlook gebruikt). De volgende stap is gebruik maken van de functie Business Contact Manager 47. Deze is te vinden in de Microsoft Office Suite Professional editie, en hoger. Als alternatief kan je ook deze add-on apart kopen. Het grote voordeel van deze manager, is dat je een hele geschiedenis kan bijhouden van alle acties die je in verband met dit contact hebt gedaan. Zo kan je alle mailverkeer oproepen, alle afspraken, eventueel alle Office documenten aan linken, en zelfs vooropgestelde doelen aangaande dit contact volgen. Het pakket is nog veel uitgebreider, maar in het kader van een database voor je mailings, zijn dit de meest handige functies.
47
Een uitgebreide handleiding, en andere interessante tutorials over Microsoft Office, vind je op http://office.microsoft.com/training
- 80 -
8.1.3 Een database bouwen in zelfstandige programma’s Voor beginnende bands en kleine kantoren kunnen bovenstaande oplossingen voldoende zijn om alle contacten te beheren. Voor een cultureel centrum of een grote organisatie zullen deze methoden niet voldoen, vooral vanwege de onmogelijkheid tot verdere segmentatie en flexibiliteit van de database. Daarbij zorgen de blokkades tegen massamailing ervoor dat standaard e-mailprogramma’s niet voldoende zijn om het doelpubliek efficiënt te kunnen bereiken. De meest gebruikte databases zijn: MySQL, Access, en Oracle (www.oracle.com). SAP (www.sap.com), is een totaalpakket dat werkt bovenop een relationele database zoals Oracle. Aangezien elk pakket zijn eigen samenstelling en werkwijze heeft, is het zinloos om een handleiding voor deze pakketten op te nemen in dit werk, maar een aantal concepten zijn gemeenschappelijk. Databases gebruiken ook een front-end, in de vorm van formulieren waar je als gebruiker je gegevens invult, en een back-end, in de vorm van de eigenlijke database, waar al deze gegevens kunnen gebruikt worden. De allerbelangrijkste stap in het proces van het aanmaken van een database, is goed nadenken over welke parameters je dient te verzamelen ter segmentering. Als later blijkt dat er een bepaalde parameter die je nodig hebt, niet uit de database te filteren is, is het bijna onmogelijk om dit op te lossen; je moet die bepaalde parameter dan afzonderlijk bij alle contacten gaan opvragen, en dit is ondoenbaar zonder een nieuw formulier te presenteren. Deze databases zijn relationele databases, dat wil zeggen, dat elk gegeven van een contact gekoppeld is aan elk gegeven van dat contact. Op deze manier kunnen specifieke zoekopdrachten de juiste parameters uit de database filteren, en deze dan terug koppelen aan het contact dat je nodig hebt. Een voorbeeld: je bent de verantwoordelijke van een concertzaal, die een familiematinee programmeert. Je wilt de contacten aanschrijven die interesse kunnen tonen voor dit soort programma, en langs de andere kant wil je niet je andere klanten verstoren met onnodige mails die niet voor hen bestemd zijn. Daarom stuur je een mailing naar families, met ouders van tussen de 25 en 55 jaar waarschijnlijk. Of je wilt een speciale aanbieding lanceren voor je meest trouwe klanten; natuurlijk wil je dan weten wie dit zijn. Dit soort parameters kan je in een database gemakkelijk verwerken, en gebruiken om het juiste doelpubliek te selecteren. Een database opstellen is een tijdrovend en intensief werk, maar het kan het meest krachtige middel zijn om je organisatie te profileren bij het juiste publiek, en daarbij efficiënter om te gaan met je eigen resources.
- 81 -
8.2 API? Een API is een Application Programming Interface, en “is een verzameling definities op basis waarvan een computerprogramma kan communiceren met een ander programma of onderdeel (meestal in de vorm van bibliotheken). Vaak vormen API's de scheiding tussen verschillende lagen van abstractie, zodat applicaties op een hoog niveau van abstractie kunnen werken en het minder abstracte werk uitbesteden aan andere API's. Hierdoor hoeft bijvoorbeeld een tekenprogramma niet te weten hoe het de printer moet aansturen, maar roept het daarvoor een gespecialiseerd stuk software aan in een bibliotheek, via een afdruk-API.”48 Na een voorbereidend onderzoek voor deze scriptie, was het de bedoeling om een programma te laten ontwikkelen, dat kon gebruikt worden om alle websites, die men beheerde, in een keer te updaten. Zo kon je bijvoorbeeld je concertagenda een keer in de API ingeven, en deze werd dan geüpdate op je eigen website, MySpace, Facebook, etc. Helaas is dit niet gelukt. Er zijn intussen wel API’s die je eigen beheerde sites kunnen updaten vanuit een centraal punt (zoals Bandcentric), maar dit kan nog niet voor de sociale netwerken. Programma’s op het internet blijven in een testfase steken. Een stap in de goede richting is Open Id (www.openid.net), dat je toelaat om al je gegevens, die je normaal bij elke registratie ergens moet invullen, door deze API automatisch te laten invullen. Ook Friendfeed (www.friendfeed.com) zet een stap in de goede richting, door op een profiel alle informatie te laten toestromen van je netwerk, dat verspreid zit over verschillende applicaties als Facebook, Twitter, YouTube, Slideshare etc. Helaas is dit tot nu vooral gericht op tekstboodschappen en links, waardoor het promotionele karakter voor de muzikant voorlopig nog in vraag kan gesteld worden. Zeer recent is Friendfeed opgekocht door Facebook, dus een aanpassing van de technologie, en een eventuele integratie in grotere platformen behoren tot de mogelijkheden. Word vervolgd…
8.3
Track your traffic
Voor de echte marketeers: er zijn programma’s die statistieken verzamelen van het klikgedrag van je bezoekers. Je kunt je website efficiënter maken, als je weet wat bezoekers doen als ze je site bezoeken, welke van al je sociale netwerkprofielen ze bekijken, en hoe ze doorklikken uit een nieuwsbrief naar jouw sites toe, etc. Dit tracken is legaal, en zeer nuttig om te gebruiken. Je kunt zo bepaalde profielen, die bijna nooit bezocht worden, verwijderen. Of als een koper altijd op een bepaald stadium in het koopproces op de site blijkt uit te vallen, kan je zien of er iets mis is, en geen verkopen meer mislopen. Of hoe navigeert een bezoeker doorheen je site? Misschien kan die geoptimaliseerd worden. Hoe komen bezoekers op jouw site terecht? Via welke site?
48
Bron: Wikipedia.
- 82 Handige tools zijn: Google Analytics (www.google.com/analytics), Stat Counter (www.statcounter.com), Band Metrics (www.bandmetrics.com) zit nog in zijn testfase, maar lijkt een zeer beloftevol statistisch programma, dat op maat gesneden is voor muziekwebsites.
Hiermee kan je een hele hoop data verzamelen en verwerken, zoals Click Through Rates (CTR), dat weergeeft hoeveel keer men doorklikt, in verhouding met het aantal paginabezoeken, en Conversion Rates, dat bijvoorbeeld weergeeft hoeveel mensen uiteindelijk een cd kopen na het lezen van je nieuwsbrief. Een ander gegeven is ervoor zorgen dat jouw site zo hoog mogelijk in de lijst verschijnt als mensen bepaalde kernwoorden ingeven in een zoekmachine. Dit heet SEO (Search Engine Optimalisation). Tot voor kort kon je redelijk simpel hoger eindigen, door zoveel mogelijk metatags te koppelen aan een webpagina. Bedrijven als Google hadden dit snel door, en lanceren nieuwe methodes om dit tegen te gaan, in de vorm van spiders. Uiteindelijk komt het er op neer dat tactieken om je in de Google hitparade te boosten, weggelegd zijn voor webdesigners die zich hierin specialiseren.
8.4
Andere hulpmiddelen
Er zijn nog een aantal elementen, die niet vasthangen aan een bepaalde back-end, maar die je wel kunnen helpen om sneller en efficiënter gebruik te maken van het net als werkmiddel. Doorsturen van grotere files (die niet via mail verstuurd kunnen worden): www.yousendit.com, www.mediafire.com, etc. Je kunt ook een eigen FTP server installeren, maar deze websites zijn gratis, en zeer eenvoudig in gebruik. Zoals reeds eerder vermeld, kan je via Tunecore (www.tunecore.com) online je eigen muziek laten mixen en masteren, en een grafisch vormgever kan zelfs je artwork ontwerpen. Recent zijn ze ook gestart met het gratis verdelen van tutorials gaande van copyright tot mastering in pdf vorm. Bandcentric (www.bandcentric.com) uit België, biedt een totaaloplossing aan voor het back-end gedeelte, waarbij je een bandkalender kan aanmaken, je website kan updaten, je kunt zelfs een eigen webshop integreren, je kan verschillende statistieken over klikgedrag raadplegen etc. Bandcentric presenteert ook een API, die je kan gebruiken om je eigen beheerde websites in een keer te updaten. Een bandcentric profiel kost je 50€ per maand, en als je de statistieken wilt, moet je 0.08€ per verzonden mail tellen. Snel en eenvoudig een repetitiemoment afspreken, of een vergadering plannen kan via Doodle (www.doodle.com).
- 83 Er komen elke dag nieuwe kanalen bij, die weer een stap verder gaan in het Web 2.0 verhaal, maar de meest gebruikte functies worden hierboven opgesomd, of in het hele werk geciteerd.
- 84 -
9 Ondersteunende organisaties Als laatste van de vier elementen die bijdragen tot het online verhaal van een groep, bespreken we de ondersteunende organisaties, en vooral hun bijdrage in het online aspect. Hierbij heeft de schrijver drie subcategorieën gebruikt: het managementkantoor, het boekingskantoor, en het informatiepunt.
9.1 Management en boekingskantoren De taken van het management en het boekingskantoor, de entourage van de band, worden veelal contract per contract vastgelegd, en enkele speerpunten van hun functies zijn al besproken in hoofdstuk 3. Bijbehorende actiepunten werden daar ook vermeld, en worden hier nog eens kort overlopen. Het is van belang om de functies van alle partijen, management, boekingskantoor, groep, label, distributeur etc. zeer goed af te spreken, zodat er geen inspanningen verloren gaan, of dat er conflicten ontstaan. Meestal zal het boekingskantoor enkel en alleen optredens verkopen, via hun bestaand netwerk, of aangebracht door een van de partijen. Het management zal de zakelijke leiding voor zich nemen, de strategie uitstippelen (ook de boekingsstrategie), en de logistiek regelen. Wie het eventuele subsidiedossier invult, blijft bij deze in het midden, maar zorg dat uiteindelijk de meest geschikte persoon, intern, of buiten de entourage, deze delicate zaak op zich neemt. Misschien is een consultancybureau of een advocaat geen slecht idee. Inzake het online verhaal: zorg dat deze teamgenoten mee opgenomen worden in jouw visibility. Je gaat uiteindelijk een contract aan waarbij elke speler afhankelijk is van de ander. Plaats een link op je site, maak hen zichtbaar. Zorg dat de betreffende communicatie via de juiste kanalen gebeurt, ook buiten het internet om. Niet alle bandleden hebben een zicht op de kost van een concert, de bijbehorende gages, of zelfs maar de beschikbaarheid van de groep etc. Stuur mensen met die vragen door naar de kantoren, dit zorgt ook voor het uitlijnen van het imago.
9.2 Informatiepunten De informatiepunten zijn gesubsidieerde organisaties, die als doel hebben de kennis uit te breiden van de gebruiker. Hierbij is het vaak niet duidelijk welke organisatie waar voor staat, en
- 85 draagt dit bij tot de drempelvrees van de gebruiker. Met dank aan Mevr. Deboutte van Kunstenloket wordt hier een kort overzicht geschetst. ‘Kunsten en Erfgoed’ is het zogeheten ‘Intern Verzelfstandigd Agentschap’ van de Vlaamse overheid dat zich bezighoudt met cultuur, dit wordt in de volksmond ‘de administratie cultuur’ genoemd, waarmee wordt bedoeld dat ze de administratie waarnemen van het Kabinet Cultuur, o.a. uitvoering van het beleid inzake subsidies, opvolgen van de aanvragen, beoordeling van de aanvragen op zakelijk vlak, … IVA ‘Kunsten en Erfgoed’ is dus niet overkoepelend, maar verbonden aan het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, afdeling Cultuur. De steunpunten hebben tot doel om specifiek steun (o.a. over subsidiemogelijkheden) te bieden aan de verschillende sectoren, en die zijn opgesplitst in volgende sectoren: Muziekcentrum voor muziek, VTi (Vlaams Theaterinstituut, maar houdt zich ook bezig met dans), Bam (Instituut voor Beeldende, Audiovisuele en Mediakunsten), en VAI (Vlaams Architecteninstituut). Kunstenloket is een zogeheten ‘steunpuntachtige’, dit wil zeggen dat ze ook steun verleent aan de sector maar op een ander vlak (namelijk informatie op zakelijk vlak) en is niet gebonden aan een specifieke sector. Poppunt is ook een soort aanspreekpunt, maar specifiek voor mensen actief in de pop/rock (musici + dj’s) die zich op de grens bevinden tussen het amateuristische en het professionele Cultuurnet Vlaanderen is specifiek bezig met communicatie rond cultuur, i.e. het bundelen van informatie over wat er allemaal gaande is op vlak van voorstellingen, maar ook bijvoorbeeld met vacatures binnen de sector Alle andere spelers zijn onafhankelijke vzw’s die subsidies krijgen van de Vlaamse overheid omwille van specifieke bijdrage/steun/waarde binnen het artistiek landschap. Die vzw’s staan ook volledig naast elkaar, er is dus geen hiërarchie, met dien verstande dat de steunpunten wel in de raad van bestuur van het Kunstenloket zitten (evenals de werkgevers- en werknemersorganisaties), maar dat is geen hiërarchisch gegeven, eerder een vorm van samenspraak. Cultuurpact staat daar los van, en houdt zich bezig met de zogeheten ‘Cultuurpactwet’ en die betreft de precieze afbakening van de verdeling van grondwettelijke bevoegdheden tussen de verschillende deelgebieden (gemeenschappen & gewesten), en de federale overheid (i.e.‘het Koninkrijk België’). Dit betreft eerder een juridische aangelegenheid. Zo mag een minister van cultuur zich wel bezighouden met een beleid of subsidie tot ondersteuning van muzikanten, maar niet met het wijzigen van het belastingen op auteursrechten, hoewel dat bij uitstek iets is dat men in de artistieke sector vindt – belastingen is namelijk een federale bevoegdheid (FOD Financiën). Deze diensten stellen allen gratis professionals ter beschikking voor het beantwoorden van je juridische, organisatorische, en andere vragen. Een advocaat kosteloos kunnen raadplegen is een fantastisch geschenk! Nochtans blijkt uit het onderzoek dat deze punten veelal onbekend,
- 86 en daardoor onbemind zijn. De organisaties geven toe dat er nog aan de zichtbaarheid kan gewerkt worden, maar het is ook aan de muzikanten om te zoeken. Vandaar de belangrijkste spelers voor de muziek nog even op een rijtje: Kunsten en Erfgoed (www.kunstenenerfgoed.be) Muziekcentrum Vlaanderen (www.muziekcentrum.be) Kunstenloket (www.kunstenloket.be) Poppunt (www.poppunt.be)
- 87 -
10 Ethiek In dit hoofdstuk belichten we nog een ander perifeer gegeven, dat niet specifiek gebonden is aan een van de hoofdelementen die hiervoor zijn besproken, maar als een schaduw deze elementen volgt, en er deel van uitmaakt. Hierbij is het niet de bedoeling een waardeoordeel te poneren, maar wel om een aantal discussieargumenten te presenteren, zodat de lezer een beeld krijgt van de mogelijke criteria die tot de keuze in het bepalen van een positie kunnen leiden. In principe is het maken van reclame op zich geen onethische bezigheid, als het gaat over het bekender maken van een product of een dienst op zich, zonder een inbreuk te doen op de privacy van de ontvanger. Als de reclamemaker zijn doelpubliek beter kan bereiken, door het verzamelen van gegevens, en hieruit zijn segmentatie te maken, is dit dan ethisch correct of niet? Als de marketeer door deze strategie meer van de juiste mensen uit zijn doelgroepen bereikt, en minder van de mensen buiten zijn doelgroepen, is dit een zeer goede zaak. Als hij zijn database niet correct verzamelt, kan hij in juridische problemen komen, waarschijnlijk wegens het schenden van de wet op de privacy. Waar ligt de grens? Het is gemakkelijk de grens te trekken tussen legale en illegale handelingen, hoewel rechtszaken waarbij het internationaal recht geldt ook niet van de gemakkelijkste zijn. Hierbij geldt volgens het handelsrecht meestal de wetgeving van de COMI (Center Of Main Interest), d.w.z. het land waar de zetel van fortuin van de onderneming is gelegen. Nog moeilijker wordt het wanneer we de spanningsboog bewandelen tussen de marketeer en de consument. Heeft de consument reclame nodig? Wil de consument reclame? Wie beïnvloedt wie? Als de consument zich zou afzetten tegen reclame, waren die gigantische marketing budgetten toch niet lang meer leefbaar? “Brands are not guilty of social and environmental damage - nor are they even a symbol of unethical working practices. Corporations are guilty and laws that allow unethical practices are guilty. Lets identify the right target and go from there” – Anoniem, brand debate (September 2001) 49.
10.1 Permissie marketing vs. virale marketing Als iemand zijn persoonlijke gegevens verstrekt aan derden, moet hij de toestemming geven aan de verzamelaar van de gegevens, om zijn gegevens te mogen gebruiken voor reclamedoeleinden, volgens de Belgische wet van elektronische handel van 11 maart 2003. Bij een opt-in formulier kan je dit gemakkelijk integreren door een vakje te plaatsen, dat de 49
Bron: http://www.fdcw.org/blogs/pouw/archives/2005/06/een_ethische_bl.html
- 88 verstrekker moet aankruisen bij het invullen van het formulier, dat zegt dat de verstrekker de toelating geeft om zijn gegevens voor reclamedoeleinden te gebruiken. De netiquette (etiquette op het web), zegt meestal dat permissie e-mail de norm is, ook voor het toevoegen van contacten op sociale netwerken, en is een logisch verlengde van de reële wereld. Virale marketing van zijn kant, heeft de mond aan mond reclame als zijn reële tegenhanger, en werkt zoals een virus zich vermenigvuldigt, of een gerucht dat als een lopend vuurtje gaat. Voorbeelden zijn kettingbrieven, hoaxes 50, maar ook een nieuwsbrief van een bedrijf, waarin je kans hebt iets te winnen, en dat je je kansen kan vergroten door vrienden van jou uit te nodigen om mee te spelen. Dit is niet illegaal, zolang men niets doet met de e-mailadressen, buiten het aanbieden van de mogelijkheid tot ontvangen van meer informatie van dat bedrijf. Dat is een duidelijke juridische lijn, maar een iets vagere ethische grens… Wat brengt een internetgebruiker er toe om een ontvangen boodschap zomaar aan kennissen door te sturen? 1. 2. 3.
Mensen willen een bepaalde positieve ervaring delen met anderen, of waarschuwen voor een bepaalde negatieve ervaring. Mensen proberen een product min of meer te verkopen omdat ze er zelf een incentive voor krijgen, net zoals het voorbeeld van het bedrijf waar je kans maakt op een grote prijs. Mensen willen grappige, schunnige of andere interessante ervaringen delen omdat ze denken dat de ontvanger het ook grappig, schunnig of interessant zal vinden.
In de virale marketingliteratuur blijken er enkele criteria te zijn, die deze tactiek tot een dergelijk enorm succes maken. Het is niet de auteur zijn ethisch oordeel, maar beoordeel zelf de criteria, en vraag jezelf af wie wie beïnvloedt… 1. Geef waardevolle producten of diensten weg. Dit is het criterium waarom mensen zich nooit bedot zullen voelen, ook al zijn ze in de maling genomen. Een uitstekend voorbeeld is de case rond de cd release van ‘In Rainbows’ van Radiohead in 2007. Na een paar weken gaf de band toe dat dit een eenmalige stunt was, en het bleek geen aanval op het establishment, tegen de traditionele platenindustrie. Het was mooi verpakt door marketeers, de band had toen ook geen label, en brachten de plaat uit op het internet. Iedereen kon ze downloaden, en ervoor betalen wat men wilde, ook al was dat niets. Een paar weken later kwam ook de fysieke versie op de markt, tegen de gewone prijs. Deze virale marketingstunt miste zijn doel hoegenaamd niet. Een jaar later waren er drie miljoen exemplaren gedownload of gekocht. Vonden deze mensen dat ze beetgenomen waren door Radiohead? Neen. Waarom niet? Omdat ze gratis of zeer goedkope muziek hadden gekregen.
50
Een hoax was een populaire vorm van virale marketing, eind jaren 90 tot begin deze eeuw, met het doel te proberen de servers van e-mailprogramma’s plat te leggen door overbelasting van de hoeveelheid mails die verstuurd werden, en bestond meestal uit de melding dat een (niet bestaand) virus het op jouw computer gemunt had, en dat je iedereen moest verwittigen die je kent om het gevaar af te wenden.
- 89 2. Maak het overdragen van de boodschap zo gemakkelijk mogelijk. Internet is hierbij natuurlijk het medium bij uitstek: snel, gratis en omnipresent. Een hoax kan je op enkele minuten tijd over de hele wereld verspreiden. 3. Buit basisemoties uit. Iedereen wilt populair en geliefd zijn, daarbij wilt iedereen begrepen worden, en zijn de zeven hoofdzonden een onderdrukte drang, die tot uiting willen komen, alleen misschien niet in het aangezicht van iedereen. Daarom werkt porno zo goed, ‘sex’ is het meest gezochte woord op het internet. 4. Gebruik bestaande netwerken van mensen, en breid zo je actieradius snel uit.
10.2 De (over)bescherming van de consument Er zijn hevige discussies en rechtszaken aangaande de bescherming van de consument. Deze disputen zijn tweesnijdend: langs de ene kant mogen er bepaalde reclames, gericht op kinderen, niet meer uitgezonden worden tijdens kinderprogramma’s. Het zou onethisch zijn om op deze weerloze doelgroep in te spelen, en dat is not done. Daarnaast halen vele projecten van Studio 100 hun succes uit deze doelgroep, en het zou toch onlogisch zijn om deze doelgroep helemaal niet meer te bedienen? Dus een tv-serie rond K3 mag, maar de merchandising daar rond mag niet? Een tweede grote groep zijn de jongeren. Zij zijn kwetsbaar in hun puberteit, willen erbij horen, en spenderen hun geld aan gadgets om aan status te winnen. iPods, mobiele telefoons, ring tones etc. horen er allemaal bij. Langs de andere kant moeten zij het pad naar volwassenheid afleggen, en hoort beslissingen nemen daar nu eenmaal bij. Hebben ze dan toch nood aan deze vorm van zelfstandigheid? Hoe moet men met deze groep omgaan? Dit is gevoelige materie. En hoe zit het dan met volwassenen? Zij kunnen niet om de tuin geleid worden, want ze zijn toch groot en slim? Of durven ze niet toegeven dat ze om de tuin geleid kunnen worden, en zich zo kwetsbaar zouden kunnen opstellen? En kunnen marketeers hier handig op inspelen? Er zijn wel de enorme rechtszaken tegen de tabaksfabrikanten, maar durft iemand het alleen opnemen tegen een gigantisch concern? Waar staat Neelie Croes, en waar staan de lobbyisten? Langs de andere kant wordt de consument soms overbeschermd, en gaan deze beschermende standpunten uitmaken van het algemeen gedachtegoed: Je moet je bijna schuldig voelen als je in de supermarkt een energieverslindende gloeilamp op de loopband legt. Een filmpje van een hond die geëlektrocuteerd wordt als hij tegen een krachtige Dodge plast wordt op last van Daimler Chrystler USA van Internet gehaald 51. Waar mag de consument zelf beslissen, en waar moet hij het algemeen gedachtegoed volgen?
51
Voorbeelden overgenomen van http://www.nima.nl/EventItemDetail.aspx?type=Agenda_RenG&id=359, vanwege hun plastische beeldspraak.
- 90 Hoe ga je als marketeer met deze tegenstrijdigheden om? Ben je zielloos als je reclame maakt voor een sigarettenproducent? Ross Millhiser, ooit vicepresident van Philip Morris, zei in 1979: “Ik hou van sigaretten, het is een van de dingen die het leven zin geven.”52
52
Collins, J. Good to Great (2004), p 111.
- 91 -
11 Wetgeving
11.1 Wet op de Handelspraktijken De Wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument, regelt een aantal zaken die gericht zijn op de interactie tussen de reclamemaker en de consument, en de reclamemakers onderling. Deze wetgeving is alleen van toepassing op roerende zaken, en alleen bij afname voor niet-professionele doeleinden. De meest belangrijke aspecten met betrekking tot het online verhaal zijn de volgende: de vermelde prijs moet de prijs zijn inclusief alle kosten zoals BTW e.d., prijsverminderingen moeten echte prijsverminderingen zijn, geen fictieve, daarbij moet de originele prijs vermeld zijn, of een percentuele korting weergegeven worden, verkoop met verlies is verboden (tenzij in solden en bij bederfbare producten – beide meestal niet van toepassing op artistieke producten die online worden aangeboden), vergelijkende reclame (met een concurrent) mag, afbrekende reclame mag niet, bedrieglijke reclame (door weglating, of toedichting van niet bestaande eigenschappen aan het product), verwarringstichtende reclame (het product van de concurrent gebruiken alsof het je eigen product is) en lokvogelreclame (waarbij je kopers lokt om andere producten van je te kopen) zijn verboden, verkoop op afstand (zoals online verkoop van fysieke goederen) geeft aan de consument het recht om binnen de zeven dagen af te zien van zijn aankoop.
11.2 Wet op de privacy In het kort stelt het spanningsveld tussen ethiek en wetgeving de vraag of de registratie van persoonlijke gegevens opweegt tegen de voordelen van een beter op de gebruiker afgestemde reclame ervaring, of online ervaring in het algemeen. Deze wetgeving heeft gronden op internationaal niveau, vanwege zijn globale werkveld en ethisch karakter, en op nationaal niveau. Wij beperken ons hier tot het nationaal niveau. Officieel de “Wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens,” behandelt het federaal recht dat elke natuurlijke persoon bezit, in verband met de verwerking van zijn persoonsgegevens inzake de bescherming van zijn persoonlijke levenssfeer, die zich uitstrekt over zijn eigen persoon, zijn woonst, en zijn gezinsleven. Deze verwerking omvat onder andere het verzamelen, bewaren, raadplegen, wijzigen en ter beschikking stellen van deze gegevens, of gegevens die bestemd zijn om in een bestand als een database te worden opgenomen. “Ook het louter inzamelen van
- 92 persoonsgegevens met als oogmerk deze later te gebruiken voor de samenstelling van een mailinglist kan bijvoorbeeld vallen onder de definitie van een verwerking.” 53
Daarbij valt het accent op het volledig of gedeeltelijk automatisch verzamelen van gegevens voor verwerking, dat niet zomaar is toegelaten. Hieronder vallen trojans en dergelijke, die via email en andere paden ongevraagd en ongemerkt gegevens verzamelen van de gebruiker, zonder zijn toestemming te verlenen, maar ook geautomatiseerde acties om een contactenbestand te verzamelen. Er zijn handelingen die zijn vrijgesteld van deze wetgeving, en voor ons zijn de belangrijkste, degene die betrekking hebben op de verwerking die uitsluitend literaire of artistieke doeleinden hebben, of literaire gegevens die reeds door de betrokken persoon zelf zijn bekendgemaakt, volgens artikel 3 in die wet. Artikel 5 stelt ook dat, als de betrokkene zijn ondubbelzinnige toestemming verleent voor de verwerker, dat deze ook is vrijgesteld. Daarbij moet de opvrager van de gegevens de betrokken persoon op de hoogte brengen van zijn intenties, dit kan in de praktijk eenvoudig door het aanbrengen van een checkbox, die de gebruiker moet aanvinken om zijn akkoord te verlenen, en waarin de intenties vermeld staan. Artikel 16 meldt verder dat de verwerker verantwoordelijk is voor de vertrouwelijkheid en beveiliging van de gegevens, als hij dit zelf doet, of in opdracht laat uitvoeren door een derde. Zoals je merkt is deze wetgeving redelijk breed in zijn conceptualisatie, over wat kan en wat niet kan, en gebeurt het vaak dat de bevoegde rechter hierover een uitspraak moet doen over het al dan niet naleven van deze wetgeving. Kortweg komt het erop neer dat je de gegevens niet automatisch verwerkt, maar gericht per contact, dat je de verstrekker van de gegevens informeert over je acties en bedoelingen, en dat de gebruiker zijn uitdrukkelijke toestemming moet geven om zijn gegevens te laten verwerken.
53
Graux, H. Wet tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens. http://www.internet-observatory.be/internet_observatory/pdf/legislation/cmt/law_be_199212-08_cmt_nl.pdf
- 93 -
12 Conclusies met betrekking tot de handleiding Om dit werk af te ronden, wenst de onderzoeker graag een aantal punten te markeren, die naar boven zijn gekomen met het samenstellen van deze handleiding. Vooreerst lijkt marketing een vies woord bij veel artiesten, omdat het hun product, namelijk muziek, zou aantasten. De schrijver hoopt met deze handleiding een aantal vooroordelen hieromtrent te hebben weggehaald. Daarbij moet wel de kanttekening gemaakt worden dat ook in de muzieksector een heel spectrum van profit gerichte tot puur kunstzinnige elementen aanwezig zijn. Het is aan de lezer om uit te maken welke strategieën in zijn manier van handelen opgenomen kunnen worden. Daarnaast kan de opmars van het internet als medium met ontzettend veel functies niet ontkend worden. Het medium zelf zit nu ook in een tweede groeifase, Web 2.0, waarbij het nog niet duidelijk is hoe de kaarten geschud zijn, welke spelers er in de nabije toekomst zullen zijn, en hoe de structuur van het medium er zal uitzien, zij het eerder gecentraliseerd, zij het eerder individueel gepercipieerd. Het is wel zaak om je als artiest, en als entourage, zichtbaar te maken voor je doelpubliek, en dit kan veelal op gratis of goedkope manieren, die toch een professionele uitstraling bieden. Vergeet daarnaast niet ook in de echte wereld de juiste middelen in te zetten om jezelf te profileren, internet is slechts een onderdeel van het gehele pakket. Tenslotte zijn er vele goede steunpunten, die door de overheid worden aangeboden of gesteund, om de artiest en zijn entourage te informeren en te begeleiden, zij het op hobbyistisch of professioneel niveau. Het is aan beide partijen om naar elkaar toe te groeien. De conclusies, en de benodigde acties zoals vermeld in deel 1, zijn enkel haalbaar indien de gehele sector, die meestal enorm versnipperd is, de handen in elkaar slaat om de competentie van het veld in zijn totaliteit naar een hoger niveau te dragen. Hopelijk draagt dit werk zijn steentje daarin bij.
- 94 -
Bibliografie - A Bill of Rights for Users of the Social Web. (2007) http://opensocialweb.org/2007/09/05/bill-ofrights/ (toegang 15 juli 2008). - Ansoff, H.I. (1965). Corporate Strategy - An analytical approach to business policy for
growth and expansion. New York: McGraw-Hill. - Apache server. httpd://apache.org. (toegang op 15 juli 2009). - Armstrong, G.S.J., (2005).Principes van Marketing. Amsterdam: Pearson Prentice Hall. - Asselman, E (ed.). 2004. Communiceren via website en e-mail. Brussel: Toon Berckmoes. - Berners-Lee, Tim. Giant Social Graph. http://dig.csail.mit.edu/breadcrumbs/node/215 (toegang 15 juli 2008). - Collins, J. Good to Great (2004). Amsterdam: Business Contact.
- Deschamps, J.P. Innovation Leaders (2008). West Sussex: Jossey-Bass. - Facebook. www.facebook.com (toegang sinds 2008). - Fitzpatrick, B. Thoughts on the Social Graph. (2007) http://bradfitz.com/social-graphproblem/ (toegang 15 juli 2008). - Freeman, Linton. 2006. The Development of Social Network Analysis. Vancouver: Empirical Press. - Gerets, K. (2004) Communiceren via website en e-mail. Brussel: Cultuurnet. - Gilis Karl, Communiceren via website en e-mail (2004). Brussel, Cultuurnet
Vlaanderen. - Goudriaan, R., de Groot, N., Schrijvershof, C. (2008). Nieuwe schattingen prijsgevoeligheid
bezoek culturele sectoren. Den Haag: Ape. - Graux, H. Wet tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de
verwerking van persoonsgegevens. http://www.internetobservatory.be/internet_observatory/pdf/legislation/cmt/law_be_1992-12-08_cmt_nl.pdf (toegang 14 augustus 2009). - Iskold, A. Social Graph: Concept and Issues. (2007) http://www.readwriteweb.com/archives/social_graph_concepts_and_issues.php (toegang 15 juli 2008). - Itzkoff D. (2006) Playboy. Chicago: Playboy Enterprises International. - Last fm. www.last.fm (toegang op 25 maart 2009). - Lenssen, P. (2007) Your Social Network. http://blogoscoped.com/archive/2007-12-28n34.html (toegang 16 juli 2007). - Magerman, G (2007) Musicmarketing. http://www.musicmarketing.be (toegang tussen 2007 en 2009). - Meta Social Network. http://www.osocial.net/network/index.php (toegang 8 augustus 2008). - Microsoft Office Tutorials. http://office.microsoft.com/training (toegang tussen 2008 en
2009). - Mortelmans, D. (2007). Handboek Kwalitatieve Onderzoeksmethoden. Leuven: Acco. - MySpace. www.myspace.com (toegang sinds 2007). - OpenContacts.org. (2008) http://wiki.opencontacts.org/index.php?title=Main_Page (toegang 17 juli 2008).
- 95 - Owyang, J. Eplaining OpenSocial to your Executives. Web strategy by Jeremiah (2007) http://www.web-strategist.com/blog/2007/11/02/explaining-opensocial-to-yourexecutives/ (toegang 15 juli 2008). - O’Reilly, T. Designing patterns and businessmodels for the next generation of software (2009). http://oreilly.com/web2/archive/what-is-web-20.html (toegang 15 juli 2009). - Scott, J. (1991). Social Network Analysis. London: Sage. - Shambro, J. Digital Distribution, getting sold oniTunes. http://homerecording.about.com/od/duplicatingdistributing/a/Get_On_iTunes.ht
m (toegang 25 maart 2009). - Social Network. http://en.wikipedia.org/wiki/Social_graph (toegang 16 juli 2008). - Social Network Portability. (2008) http://microformats.org/wiki/social-networkportability (toegang 4 juli 2008). - Suda, B. Portable Social Networks: Take Your Friends with You. http://www.sitepoint.com/article/social-networks-take-friends (toegang 15 juli 2008). - Surveymonkey. http://www.surveymonkey.com - Tiwari, A. Free the Social Graph. http://abhishek.tiwari.com/2007/11/18/free-the-socialgraph/ (toegang 15 juli 2008). - Tizag. http://www.tizag.com/mysqlTutorial/ (toegang 15 juli 2009). - Vacature. www.vacature.com (toegang 25 maart 2009). - Van Robaeys, N. (2003). Algemeen Beleid & Ondernemingsstrategie. Leuven: Acco. - Walrave, M. Wet op de privacy (2001). http://www.e-privacy.be/privacywet.pdf (toegang
15 augustus 2009). - Walrave, M. (2004) Communiceren via website en e-mail. Brussel: Cultuurnet. - Wellman, B. Berkowitz, S.D., eds., (1988). Social Structures: A Network Approach. Cambridge: Cambridge University Press. - World Wide Web Consortium. www.w3schools.com/PHP/DEfaULT.asP. (toegang op 15juli 2009).
- 96 -
- 97 -
Bijlage 1 - Analyse Enquête 1 Algemene analyse Hieronder vind je de synthese van de antwoorden van de online enquête. De mogelijke antwoorden van de vraag vind je terug in de eerste kolom. Het cijfer in het vakje is steeds het percentage dat in deze subgroep heeft geantwoord. In de laatste kolom wordt dan de corresponderende hoeveelheid antwoorden weergegeven. Onderaan de tabel vind je het aantal mensen dat op deze vraag heeft geantwoord, en hoeveel respondenten deze vraag hebben overgeslagen. Aangezien er niet met kwartielen of percentielen o.i.d. gerekend is, is elk maximum in een donkerder blauw aangegeven. Hoewel de verdelingen niet met pure statistiek berekend zijn, is er toch rekening mee gehouden in de conclusie van de analyses, door middel van logische extrapolatie. Indien er vrije antwoorden mogelijk waren, zijn deze ook weergegeven.
1.1 Website 1. Gebruik je User Generated Content sites als MySpace, Youtube, Facebook etc...? Answer Options
Response Percent
Nooit Soms Regelmatig Veel Continu geupdate En op welke manier?
4.5% 25.8% 31.8% 16.7% 21.2%
answ ered question skipped question
Response Count 3 17 21 11 14 36 66 0
En op welke manier? 1 2 3
onder eigen naam elke dag. myspace als 'eigen website' Myspace voor contacten, muziek aanbieden, concerten aankondigen
- 98 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Is handig om de band voor te stellen aan organisatoren/evenementen, dus eigenlijk als promomateriaal. Myspace netwerken/posten van muziek Om muziek te beluisteren. Eigen MySpace-pagina als muzikant, MySpace-pagina als band, live fragmenten op YouTube,... MySpace bij elke nieuwe gig, nieuwe interessante foto of geluidsbestand een update. Facebook als doorverwijsmiddel naar MySpace. Verder geen UGC-sites. Muzikanten, vrienden, fun Ik heb een persoonlijke facebook en myspace, meer voor sociaal gebruik dan het promoten van mijn muziek. Maar al mijn bands hebben zelf ook een myspace, waar dan uiteraard wel weer muziek op staat. posten van flyers op ander myspace sites Om contacten met andere bands te leggen, nieuwe muziek te leren kennen, fans op de hoogte te houden. research Filmpjes op youtube en hyves Om contacten te onderhouden met vrienden, neiuwe mensen/bands te leren kennen. Heel occasioneel. Vooral Youtube. Heb zelf geen MySpace of Facebook... -voorstelling genre ( enkele nummers) -video LIVE gigs -voorstelling band -nieuwtjes..... om videoclips te bekijken, zien welk genre een bepaalde groep brengt, ... Receptief myspace met mp3 heb een myspace met muziek en info over groepen facebook voor mezelf en youtube om films te zien en muziek te checken snap vraag niet helemaal Mijn band staat op myspace, ik onderhoud de myspace pagina ca tweewekelijks. Vooral als exposure naar muzikanten die ik in 't buitenland heb leren kennen. Door songs te posten, blogs te onderhouden, ... info over optredens op myspace, nieuwe tracks, nieuwe foto's, nieuwe info, nieuwe vrienden af en toe updaten concertdata, geluidsfragmenten, videobeelden agenda voor networking en vrienden als promotiemiddel voor mijn muziek, ik zet er muziekfragmenten op, filmpjes, blogs, concertagenda,...de gangbare zaken Een direct contact met de fans is ook mogelijk via zulke sites. Myspace: video/audio laten zien/horen, agenda, pics Video’s, foto's uploaden van de band nieuws verschaffen in de vorm van bulletins, blogs gewoon leuke filmpjes Algemeen nieuws, foto's, mp3's aan de man brengen.
- 99 2. Heb je als band een website? (Indien nee, ga naar vraag 20) Answer Options Ja Nee
Response Percent
Response Count
78.8% 21.2%
52 14
answ ered question skipped question
66 0
3. In welke taal is je site opgesteld, en toegankelijk voor anderen? Answer Options
Response Percent
Response Count
63.5% 3.8% 63.5%
33 2 33 2
Nederlands Frans Engels Andere
answ ered question skipped question
52 14
Andere Duits nieuwsbrieven (via ymlp.com) worden tweetalig (eng-ned) verstuurd
4. Heb je een (e-)nieuwsbrief? Answer Options Ja Nee
Response Percent
Response Count
37.3% 62.7%
19 32
answ ered question skipped question
51 15
5. Staan er audio- en/of videofragmenten op je site? Answer Options Alleen audio (1-3 nummers) Alleen audio (4 of meer nummers) Alleen video Audio en video spaarzaam De site staat bol van zintuiglijke prikkels Welke? (Studio, live...)
Response Percent
Response Count
14.6% 22.9% 4.2% 37.5% 20.8%
7 11 2 18 10 28
answ ered question skipped question
48 18
- 100 -
Welke? (Studio, live...) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28
cd fragmenten live video's studio opname van cd live Enkele luisterfragmenten van CD, enkele beelden van live-show Zowel studio als live Geen Studio en live Audio: volledig album + paar liveopnames Video: live opname Live opname (video) en twee studio-opnames (audio) live studio,live Live videofragmenten, studio en live audiofragmenten studiofragmenten Live studio & eigen opnames studio, live, dvd captatie in studio, live met gsm studio opnames, 1 live opname Live clipjes, clipjes door fans gemaakt, songs, remixen, ... er staan nummers op en ook 2video clips Studio, live, radio-interviews.. studio, videoclip, exclusieve tracks een stuk of 8 mixen van mezelf Persartikelen [sic] zijn na te lezen, muziekfragmenten te beluisteren, teksten te downloaden, links naar filmpjes,... Studionummers en live-video's video: studio, live, videoclips audio: album-tracks, remixes, live (akoestische) versies Na het concert komen links naar youtube e.d. op de site te staan. Aangezien het project nog maar in een beginnende fase zit, is dit nu nog niet aan de orde. studio en live CD
6. Staan er (groeps)foto's op de site? Answer Options Geen 1 of 2 3 tot 8 Je kan een heel album bekijken
Response Percent 2.0% 15.7% 41.2% 41.2%
answ ered question skipped question
Response Count 1 8 21 21 51 15
- 101 7. Heb je een database van (potentiële) fans? Answer Options
Response Percent
Response Count
Ja 52.9% Nee 47.1% Op welke manier is de database opgebouwd? (Distributielijst in Outlook, Acces etc...)
27 24 20
answ ered question skipped question
Op welke manier is de database opgebouwd? (Distributielijst in Outlook, Acces etc...) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
distributielijst hotmail door jarenlang te verzamelen ( in outlook ) acces adressenbestand voor nieuwsbrief inschrijven via websiten en e-mail komt in mailserver terecht. Deze is opgebouwd in GMAIL. Adreslijsten in hotmail generic = ReverbNation.com fansysteem bijvoorbeeld of fans ingedeeld in Friends groepen op Facebook mailing list Outlook adress book in mac. online database; opgezet in php/mySQL adressbook (macintosh) Distributielijst in Outlook Distributielijst in Outlook mailing-list distrubutielijst in outlook contactpersonenlijst in gmail en hotmail gewoon op basis van de nieuwsbrief, Outlook friends op myspace en abonnees via ymlp.com distributielijst Mail
8. Kan men cd's kopen via de site? Answer Options Ja Nee
Response Percent
Response Count
34.0% 66.0%
17 33
answ ered question skipped question
50 16
51 15
- 102 9. Kan men andere merchandising zoals T-shirts en stickers bestellen via de site? Answer Options
Response Percent
Response Count
11.8% 88.2%
6 45
Ja Nee
answ ered question skipped question
51 15
10. kan men muziek downloaden op je site? Response Percent
Answer Options
Response Count
Ja 19.6% Nee 80.4% Betalend of gratis? En welke mogleijkheden? (iTunes, Tunecore...)
answ ered question skipped question
Betalend of gratis? En welke mogelijkheden? (iTunes, Tunecore...) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
link naar iTunes Enkel streaming cd staat op iTunes, Dewerf Tunecore betalend, belgianmusiconline.net niet alle tracks beschikbaar. gratis. Gratis, zelfs geupload materiaal (live sets..) gratis, via de site zelf gratis mixen (via webruimte van mezelf) er staan enkele gratis tracks op, downloadbaar als mp3 alle merch, cd's gaat via sites als i-Tunes, mini-me.be
11. Heb je een kalender met de optredens van de band op je site staan? Answer Options Nee Op de site Op flyers Op andere manieren
Response Percent 4.0% 96.0% 12.0%
answ ered question skipped question
Response Count 2 48 6 4 50 16
10 41 11 51 15
- 103 -
Op andere manieren 1 2 3 4
MySpace data worden doorgemaild Facebook group myspace
12. Heb je een tourblog? Answer Options Nooit Een keer gedaan Regelmatig voor de grotere optredens Elke tour of elk optreden wordt geblogd
Response Percent 70.6% 11.8% 13.7% 3.9%
Response Count 36 6 7 2
answ ered question skipped question
51 15
13. Link je je site door naar andere sites? Answer Options Nee Naar MySpace sites etc Naar andere groepen Naar culturele organisaties Andere
Response Percent 12.5% 56.3% 47.9% 35.4%
Response Count 6 27 23 17 6
answ ered question skipped question
Andere 1 2 3 4 5 6
opnamestudio (audio en video) PA-firma's Fora [sic] Naar favoriete radiostations op internet en platenzaken op internet soms sites als StuBru voor de Afrekening of TMF voor de TMF Awards, zodat mensen snel kunnen stemmen voor je band personen
48 18
- 104 14. Gebruik je andere programma's of tools om je website te pimpen of om meer bezoekers te krijgen? Answer Options Ja Nee Zo ja, welke?
Response Percent
Response Count
14.0% 86.0%
7 43 6
answ ered question skipped question
50 16
Zo ja, welke? 1 2 3 4 5 6
een gastenboek www.pimp-my-profile.com pimp my space ik besteed dit uit aan een grafisch ontwerper, weet niet wat hij ervoor gebruikt muziek die automatisch afspeelt bv. programma's om slideshows te maken, waar me de naam nu van ontschiet flash, beweging ziet er toffer uit dan stilstaande tekst/beelden
15. Heb je het gevoel meer mensen te bereiken via de site dan met flyeren en mond-aan-mond reclame? Answer Options
Response Percent
Response Count
49.1% 22.8% 21.1% 12.3%
28 13 12 7
Neen Meer dan flyeren Meer dan mond-aan-mond reclame Meer dan alle andere reclame
answ ered question skipped question
16. Kan men je boeken voor optredens via de site? Answer Options Ja Nee
Response Percent
Response Count
71.7% 28.3%
38 15
answ ered question skipped question
53 13
57 9
- 105 17. Ga je zelf regelmatig kijken naar sites van andere bands? Answer Options
Response Percent
Response Count
3.8% 46.2% 75.0% 19.2%
2 24 39 10
Nooit Ja, om te surfen naar idolen Ja, om te kijken hoe zij dat allemaal doen Ja, om eventueel gelinkt te worden
answ ered question skipped question
52 14
18. Voor wat gebruik je de site nog? Response Text 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23
verkoop van partituren ik doe ook grafisch artistiek werk archief & info producties reviews, credits, bio, lyrics, stageplan, guestbook / Nergens voor educatief - drumoefeningen gastenboek, nieuws data voor leerlingen Informatie, links als referentie in gesprek comments van anderen Als visitekaartje reclame Correspondentie met vrienden, los van muziek eventueel voor networking met artiesten Amusement [sic] geen bio, technische fiche, stageplan, monitor list, channel list, stage info biografie van de band, FAQ, soort van messageboard voor de fans, af en toe aandacht vragen voor een actie voor het goede doel Louter informatief, en kaartenverkoop. nieuws overzicht van carrière info over andere onderwerpen andere bands, biblio, education...
19. Wat zou je zelf anders willen aan je site? Response Text 1 2
? bezig met een nieuwe met video live fragmenten
- 106 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
meer ruimte voor filmjes en foto's meer dynamiek, is nu nogal statisch. Ook makkelijker dingen zelf aanpassen / Vakere updates, vaste webmaster, en meer optredens! :) Misschien beter geupdate Verschillende talen interactiever niks, perfect! minder werk Interactiever en sexier meer foto's en audio meer muziek en videobeelden, plaats voor reacties van concertgangers, ... pr ?? design, moet in prinipe elk jaar volledig veranderen om fris te blijven; Meer bezoekers, meer respons. bigger & better dat alles sneller gaat, maar het zla waarschijnlijk an mijn pc liggen meer tijd voor vrijmaken niets toegankelijker om aan te passen vooral ingenieuzere in elkaar gestoken sites zijn als computerleek soms moeilijk zelf aan te passen, je verliest tijd door het steeds aan iemand anders te moeten vragen Voorlopig niets, naar evenredigheid met het dubbelkwintet laten meegroeien, maar dat is toekomstmuziek.o videomateriaal technisch beter weergeven
1.2 Netwerk 20. Stuur je je concertkalender door naar magazines die cultuuragenda's hebben? Answer Options Nooit Wel eens gedaan Soms Regelmatig Altijd Welke magazines?
Response Percent 44.1% 23.7% 20.3% 3.4% 8.5%
answ ered question skipped question
Response Count 26 14 12 2 5 8 59 7
- 107 -
Welke magazines? 1 2 3 4 5 6 7 8
cultuurnet; week-up; zone-magazines Gonzo. Zone 03, site van Jazz in Belgium, nieuwsbrief van Jazzzolder Zone magazines, Knack, Humo Folkroddels, Musiczine, plaatselijk persbestand, ... Jazznews, regionale kranten zone 09... aardschok, mindview, ....
21. Ben je geabonneerd op reclame van podia, cultuurcentra etc... Answer Options I-zines Emailcampagnes Nieuwsbrieven Drukwerk Welke?
Response Percent 21.6% 40.5% 75.7% 27.0%
answ ered question skipped question
Response Count 8 15 28 10 16 37 29
Welke? 1 2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15 16
massa's... / Muziekmozaiek, aantal jazznieuwsbrieven (jazzenzo, jazzflits, ...), European bassday, deSingel, Vooruit, Zuiderspershuis, Roma en Rataplan, Audi Jazz, Volkswagen Spring Sessions, waarschijnlijk nog wel maar waar ik niet op kom... Poppunt, podiumkunsten.be kruidvat Programma's van verschillende culturele centra, Muziekodroom. diverse vieze gasten-gent muziek mozaiek muzique publique-brussel les lundis d'hortense Motives for jazz, jazznews, jazznu Poppunt, Noisegate geen De Singel, Muziekodroom, Jazzmozaïek, CC hasselt, .. Poppunt - Sabam stad genk Roma, Rataplan, OLT, Depot, Singel, AB Biebob, hof ter loo, m.o.d., Dynamo Eindhoven
- 108 22. Heb je een database van organisatoren, podia, eventkantoren etc...? Answer Options
Response Percent
Ja 50.8% Nee 49.2% Hoe organiseer je dat, waar vind je de gegevens, en hoe hou je dat geupdate? (Tips...)
Response Count 30 29 19
answ ered question skipped question
59 7
Hoe organiseer je dat, waar vind je de gegevens, en hoe hou je dat geupdate? (Tips...) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
jarenlange ervaring PAYE & MOD + info Muziekcentrum Vlaanderen Heb een database maar is niet echt georganiseerd. Wordt ook maar sporadisch geupdate. Niet echt een database, gewoon een reeks mailadressen van enkele clubs, café's,... Meestal niet mijn verantwoordelijkheid... via management In een speciale map in hotmail bij Glenn ;-) van medemuzikanten internet hééééééééél veel bellen, programmabrochures opvragen, contact nemen met programmatoren of ze onze nieuwsbrief willen ontvangen; kortom een gigantisch werk!! tja... opgebouwde contactinfo over de jaren, blijven onderhouden In een tekstbestand waarin aangeduid wordt wie al een demo ontvangen heeft. Is aan vernieuwing en verbetering toe. Plaxo mijn agent doet dat via mijn emailaccount, uit emails van andere mensen die ergens spelen via management t Zelf zoeken, magazines, ...
23. Stuur je dat netwerk ook je e-mailcampagnes door? Answer Options Nooit Af en toe Regelmatig (bij nieuwe cd, tour etc.) Voor elk optreden
Response Percent 57.6% 33.9% 6.8% 1.7%
answ ered question skipped question
Response Count 34 20 4 1 59 7
- 109 24. Ken je, en gebruik je volgende sites: Answer Options
Response Percent
Poppunt Kunstenloket Muziekcentrum Vlaanderen Cultuurnet Andere
66.1% 59.3% 59.3% 42.4%
Response Count 39 35 35 25 8
answ ered question skipped question
59 7
Andere 1 2 3 4 5 6 7 8
Ik ken ze wel, maar heb ze nog nooit echt gebruikt nee jazzinbelgium nee folkroddels nee nee ken ze alle 4, gebruik erg zelden
25. Voor wat gebruik je de sites? Answer Options Informatie Informatie Informatie Informatie Andere
over over over over
statuut groep/muzikant juridische zaken als contracten subsidies aanspreekpunten en contacten
Response Percent 74.6% 49.2% 35.6% 54.2%
answ ered question skipped question
Andere 1 2 3 4 5 6
Zou ik precies toch eens moeten doen nee niet Muzikanten zoeken gebruik het niet, kom het soms gewoon tegen. goeie scholen/academies vinden om zelf les aan te geven
Response Count 44 29 21 32 6 59 7
- 110 -
1.3 Structureel 26. Hoeveel keer per jaar speelt je groep ongeveer? Response Text 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40
50 15 120 25 20-25 12 60 20 10/20/2009 30 30, 't is meer een gelegenheidsproject, ik zit momenteel tussen twee groepen in ;) +- 50 keer 40 10 200 10/15/2009 120 niet meer, site wordt gebruikt enkel voor mij 10 10 10 12 15 12 60 12 maal 75 4 10x, zelf doe ik ong. 200 concerten/prestaties per jaar in los-vaste bezettingen, wel/niet bezoldigd 5 25 20 80 5-10 keer 15 20 40 rond de 30 optredens per jaar 20 nu is het heel rustig, ik denk dat we dit jaar zo'n 5 keer gespeeld hebben
- 111 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
10 6 250 10 gemiddeld een keer per maand, soms om de 2 maanden 60 20 erg variabel, soms 70 keer, soms 30 keer juist begonnen: momenteel minstens 3 maal per jaar 25 50 x 20 30-40 hangt ervan afsoms 1 X soms 10 X
27. Doen jullie tours en/of losse optredens? Answer Options
Response Percent
Alleen losse optredens Een mix van losse optredens en tours
Response Count
63.0% 37.0%
34 20
answ ered question skipped question
54 12
28. Spelen jullie ook in het buitenland? Answer Options
Response Percent
Response Count
37.0% 40.7% 11.1% 11.1%
20 22 6 6
Nog nooit met deze groep Een paar keer in de omringende landen In Europa Over heel de wereld
answ ered question skipped question
54 12
29. Zit de groep bij een managementkantoor? Answer Options Ja Nee Welk?
Response Percent 22.2% 77.8%
answ ered question skipped question
Response Count 12 42 7 54 12
- 112 -
Welk? 1 2 3 4 5 6 7
amsterdam jazz agency verschillende geen exclusiviteit Gentlemanagement Roland Japan / MTC / Siren Music / Golazo Hans Kusters Music Gentle Management Happy Few
30. Zit de groep bij een boekingskantoor? Answer Options
Response Percent
Ja Nee Welk?
29.6% 70.4%
16 38 11
answ ered question skipped question
31. Heb je als groep een platencontract? Answer Options Ja Nee Bij wie?
Response Percent
Response Count
25.9% 74.1%
14 40 12
answ ered question skipped question
Bij wie? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
dreyfus licentiedeal bij Petrol Radical Duke Evil Penguin Records eenmalig bij dewerf, later misschien nog eens Rough Trade AMC Records HKM Crammed De Werf Stalemate/Sputnik Records X Vagina Rex, Lost Youth Rex
Response Count
54 12
54 12
- 113 32. Heb je een distributiedeal? Answer Options
Response Percent
Response Count
25.9% 74.1%
14 40 11
Ja Nee Bij wie?
answ ered question skipped question
54 12
Bij wie? 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
dreyfus inside records via Petrol bij EMI Pias Wild Boar Music Rough Trade idem LC Records AMG LC music PIAS
33. Heb je in eigen beheer al een demo of CD uitgebracht? Answer Options Nooit Een keer een demo Meerdere demo's Een full CD
Response Percent 27.8% 24.1% 25.9% 22.2%
Response Count 15 13 14 12
answ ered question skipped question
54 12
34. Maak je gebruik van subsidies? Answer Options Ja Nee Nee, maar wel van plan nee, niet goedgekeurd Welke subsidies
Response Percent 22.2% 64.8% 11.1% 1.9%
answ ered question skipped question
Response Count 12 35 6 1 8 54 12
- 114 -
Welke subsidies 1 2 3 4 5 6 7 8
compositieopdrachten reiskosten, opnamesubsidie opnameprojecten + reisonkosten via dewerf natuurlijk wel en radio klara voor jazztival Vlaamse gemeenschap via platenlabel voor tours, zoals Duitsland, Nederland
35. Is er iemand die de subsidiedossiers klaarmaakt en inlevert? Answer Options Kennis/vriend Manager Muzikant/Lid Ouder Lief Extern
Response Percent
Response Count
15.0% 35.0% 50.0% 0.0% 0.0% 10.0%
3 7 10 0 0 2
answ ered question skipped question
20 46
Extern 1 2
nee label
36. Heb je het gevoel genoeg info over subsidies en fondsen te kunnen verzamelen? Response Percent
Answer Options Ik heb er geen flauw benul van Ik heb heel lang moeten zoeken en rondvragen Ik weet wel waar ik terecht moet Alles staat klaar en duidelijk in 1 boekje samengevat
51.9% 9.3% 33.3% 5.6%
answ ered question skipped question
Response Count 28 5 18 3 54 12
- 115 37. Stuur de URL van je site door, die wordt mee opgenomen in de database van mijn Onderzoeksproject als bron, en kan ook jouw visibility verbeteren!
Response Text 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38
www.bertjoris.com http://www.mansana.be www.hermesensemble.be www.therhythmjunks.com www.myspace.com/mattheyman www.maartenwestrahoekzema.com www.dezmona.com en myspace.com/dezmonamusic www.katrienbaerts.co.nr www.michaelschack.com http://homepage.mac.com/hendrikbraeckman/Menu9.html www.confusion.be www.paradoxx.be www.mayoraldermen.com www.soisbelle.be www.sixl-six.be www.coverbandoutback.be www.briselame.be www.hautekietendeleeuw.be http://www.humofvenice.net http://www.myspace.com/kamikazequartet ww.jazztival.nl (tot sept 2008) http://www.biezebaaze.be www.tuesdaynightorchestra.com www.thinkofone.be www.concretemusic.be www.minguz.be en www.myspace.com/minguz www.myspace.com/riccatiewai www.myspace.com/caitsithonline www.donluca.be http://www.frankstarling.be www.chrismentens.be http://www.myspace.com/derhaack www.mira-online.be www.myspace.com/nailpinofficial www.kwintet.be www.frederikleroux.com www.myspace.com/bloedenmarteling www.bartquartier.be
- 116 -
2 Kruisreferenties Bij de kruisreferentie wordt een vraag tegen alle andere vragen vergeleken, om te zien of er bepaalde subgroepen anders antwoorden op de vragen dan andere groepen. Aangezien een volledig overzicht van alle gebruikte kruisreferenties 700 pagina’s zou bevatten (37 vragen x 36 kruisreferenties), wordt hier een van de kruisreferenties tegen alle vragen weergegeven, als voorbeeld van de werkwijze, en ook om een beeld te krijgen van hoe bepaalde subgroepen er kunnen uit zien. De andere tabellen zijn beschikbaar op het internet. Indien u geïnteresseerd bent, gelieve mij te mailen op
[email protected] voor de toegang tot de tabellen, om de juistheid van het onderzoek te staven. In de bovenste rij wordt steeds dezelfde referentievraag weergegeven, en deze wordt vergeleken met elke vraag apart, per tabel. De mogelijke antwoorden van de specifieke vraag vind je terug in de eerste kolom. Het bovenste cijfer is steeds het percentage dat in deze subgroep heeft geantwoord, gevolgd door het aantal respondenten tussen haakjes. In het vak ‘Response Percent’ worden de percentages weergegeven van de specifieke vraag, zonder rekening te houden met de kruisreferentie. In de laatste kolom wordt dan de corresponderende hoeveelheid antwoorden weergegeven. Onderaan de tabel vind je het aantal mensen dat op deze vraag heeft geantwoord, en hoeveel deze vraag hebben overgeslagen. Aangezien er niet met kwartielen of percentielen gemeten wordt, is elk maximum in een donkerder blauw aangegeven. Hoewel ik de kwartielen of percentielen niet met pure statistiek berekend heb, is er toch rekening mee gehouden in de conclusie van de analyses, door middel van logische extrapolatie. Indien er vrije antwoorden mogelijk waren, zijn deze ook weergegeven in de subgroepen van de antwoorden.
- 117 -
Onderwerp: Toerende bands vs. bands met losse optredens. Internationale vs. nationale optredens.
2.1 Website 1. Gebruik je User Generated Content (UGC) sites als MySpace, Youtube, Facebook etc...? Alleen losse optredens
Answer Options Nooit Soms Regelmatig Veel Continu geupdate
En op welke manier?
Een mix van losse optredens en tours
5.9% (2) 26.5% (9) 29.4% (10) 11.8% (4) 26.5% (9)
Response Percent
5% (1) 35% (7) 35% (7)
5.6%
3
29.6%
16
31.5%
17
15%
13.0%
7
10% (2)
20.4%
11 33
answ ered question skipped question
Alleen losse optredens
mix X
X X X X X X X X X X X X
Response Count
54 0
En op welke manier? onder eigen naam elke dag. myspace als 'eigen website' Myspace voor contacten, muziek aanbieden, concerten aankondigen Is handig om de band voor te stellen aan organisatoren/evenementen, dus eigenlijk als promomateriaal. Myspace Om muziek te beluisteren. Eigen MySpace-pagina als muzikant, MySpace-pagina als band, live fragmenten op YouTube,... MySpace bij elke nieuwe gig, nieuwe interessante foto of geluidsbestand een update. Facebook als doorverwijsmiddel naar MySpace. Verder geen UGC-sites. Muzikanten, vrienden, fun Ik heb een persoonlijke facebook en myspace, meer voor sociaal gebruik dan het promoten van mijn muziek. Maar al mijn bands hebben zelf ook een myspace, waar dan uiteraard wel weer muziek op staat. posten van flyers op ander myspace sites Om contacten met andere bands te leggen, nieuwe muziek te leren kennen, fans op de hoogte te houden. research
- 118 X X X
X X X X X X X X X X X X X X X X X
Filmpjes op youtube en hyves Om contacten te onderhouden met vrienden, neiuwe mensen/bands te leren kennen. -voorstelling genre ( enkele nummers) -video LIVE gigs -voorstelling band -nieuwtjes... om videoclips te bekijken, zien welk genre een bepaalde groep brengt, ... Receptief myspace met mp3 snap vraag niet helemaal Mijn band staat op myspace, ik onderhoud de myspace pagina ca tweewekelijks. Vooral als exposure naar muzikanten die ik in 't buitenland heb leren kennen. Door songs te posten, blogs te onderhouden, ... info over optredens op myspace, nieuwe tracks, nieuwe foto's, nieuwe info, nieuwe vrienden af en toe updaten concertdata, geluidsfragmenten, videobeelden agenda voor networking en vrienden als promotiemiddel voor mijn muziek, ik zet er muziekfragmenten op, filmpjes, blogs, concertagenda,...de gangbare zaken Een direct contact met de fans is ook mogelijk via zulke sites. Myspace: video/audio laten zien/horen, agenda, pics videos, foto's uploaden van de band nieuws verschaffen in de vorm van bulletins, blogs gewoon leuke filmpjes Algemeen nieuws, foto's, mp3's aan de man brengen.
2. Heb je als band een website? (Indien nee, ga naar vraag 20) Answer Options Ja Nee
Alleen losse optredens 79.4% (27) 20.6% (7)
Een mix van losse optredens en tours 90% (18) 10% (2)
Response Percent
Response Count
83.3%
45
16.7%
9
answ ered question skipped question
54 0
- 119 3. In welke taal is je site opgesteld, en toegankelijk voor anderen? Answer Options
Een mix van losse optredens en tours
Alleen losse optredens 74.1% (20) 0% (0) 44.4% (12)
Nederlands Frans Engels Andere
Response Percent
50% (9) 5.6% (1) 77.8% (14)
Response Count
64.4%
29
2.2%
1
57.8%
26 2
answ ered question skipped question
Losse optredens
Een mix van losse optredens en tours X X
45 9
Andere Duits nieuwsbrieven (via ymlp.com) worden tweetalig (eng-ned) verstuurd
4. Heb je een (e-)nieuwsbrief? Answer Options
Alleen losse optredens
Ja Nee
25.9% (7) 74.1% (20)
Een mix van losse optredens en tours 50% (9) 50% (9)
Response Percent
Response Count
35.6%
16
64.4%
29
answ ered question skipped question
45 9
5. Staan er audio- en/of videofragmenten op je site? Answer Options Alleen audio (1-3 nummers) Alleen audio (4 of meer nummers) Alleen video Audio en video spaarzaam De site staat bol van zintuiglijke prikkels Welke? (Studio, live...)
Alleen losse optredens 20% (5) 24% (6) 4% (1) 28% (7) 24% (6)
Een mix van losse optredens en tours 11.8% (2) 17.6% (3) 5.9% (1) 41.2% (7) 23.5% (4)
Response Percent
Response Count
16.7%
7
21.4%
9
4.8%
2
33.3%
14
23.8%
10
answ ered question skipped question
25 42 12
- 120 Losse optredens
Een mix van losse optredens en tours X X X X
X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
Welke? (Studio, live...) cd fragmenten live video's studio opname van cd live Enkele luisterfragmenten van CD, enkele beelden van live-show Zowel studio als live Geen Studio en live Audio: volledig album + paar liveopnames Video: live opname Live opname (video) en twee studio-opnames (audio) live studio,live studiofragmenten Live studio & eigen opnames studio opnames, 1 live opname Live clipjes, clipjes door fans gemaakt, songs, remixen, ... er staan nummers op en ook 2video clips Studio, live, radio-interviews.. studio, videoclip, exclusieve tracks een stuk of 8 mixen van mezelf persartikesl zijn na te lezen, muziekfragmenten te beluisteren, teksten te downloaden, links naar filmpjes,... Studionummers en live-video's video: studio, live, videoclips audio: album-tracks, remixes, live (akoestische) versies Na het concert komen links naar youtube e.d. op de site te staan. Aangezien het project nog maar in een beginnende fase zit, is dit nu nog niet aan de orde. CD
6. Staan er (groeps)foto's op de site? Answer Options Geen 1 of 2 3 tot 8 Je kan een heel album bekijken
Alleen losse optredens 3.7% (1) 14.8% (4) 37% (10) 44.4% (12)
Een mix van losse optredens en tours 0% (0) 11.1% (2) 55.6% (10) 33.3% (6)
Response Percent
Response Count
2.2%
1
13.3%
6
44.4%
20
40.0%
18
answ ered question skipped question
45 9
- 121 7. Heb je een database van (potentiële) fans? Alleen losse optredens
Answer Options
Een mix van losse optredens en tours
Response Percent
44.4% 61.1% 51.1% (12) (11) 55.6% 38.9% Nee 48.9% (15) (7) op welke manier is de database opgebouwd? (Distributielijst in Outlook, Acces etc...) Ja
Response Count 23 22 18
answ ered question skipped question
Losse optredens
Een mix van losse optredens en tours
X
X X X X X X X X
45 9
op welke manier is de database opgebouwd? (Distributielijst in Outlook, Acces etc...)
distributielijst hotmail door jarenlang te verzamelen ( in outlook ) acces adressenbestand voor nieuwsbrief inschrijven via websiten en e-mail komt in mailserver terecht. Deze is opgebouwd in GMAIL. Adreslijsten in hotmail generic = ReverbNation.com fansuysteem bijvoorbeeld of fans ingedeeld in Friends groepen op Facebook mailing list Outlook online database; opgezet in php/mySQL adressbook (macintosh) Distributielijst in Outlook Distributielijst in Outlook mailing-list distrubutielijst in outlook contactpersonenlijst in gmail en hotmail gewoon op basis van de nieuwsbrief, Outlook friends op myspace en abonnees via ymlp.com
X X X X
X
X X X X
8. Kan men CD's kopen via de site? Answer Options Ja Nee
Alleen losse optredens 23.1% (6) 76.9% (20)
Een mix van losse optredens en tours 44.4% (8) 55.6% (10)
Response Percent
Response Count
31.8%
14
68.2%
30
answ ered question skipped question
44 10
- 122 9. Kan men andere merchandising zoals T-shirts en stickers bestellen via de site? Answer Options
Alleen losse optredens 14.8% (4) 85.2% (23)
Ja Nee
Een mix van losse optredens en tours 5.6% (1) 94.4% (17)
Response Percent
Response Count
11.1%
5
88.9%
40
answ ered question skipped question
45 9
10. kan men muziek downloaden op je site? Answer Options
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours
22.2% 16.7% (6) (3) 77.8% 83.3% Nee (21) (15) Betalend of gratis? En welke mogleijkheden? (iTunes, Tunecore...) Ja
Response Percent
Response Count
20.0%
9
80.0%
36
answ ered question skipped question
Losse optredens
Een mix van losse optredens en tours X X X X
X X X X X X X
11 45 9
Betalend of gratis? En welke mogelijkheden? (iTunes, Tunecore...) link naar iTunes Enkel streaming cd staat op iTunes, Dewerf Tunecore betalend, belgianmusiconline.net niet alle tracks beschikbaar. gratis. Gratis, zelfs geupload materiaal (live sets..) gratis, via de site zelf gratis mixen (via webruimte van mezelf) er staan enkele gratis tracks op, downloadbaar als mp3 alle merch, cd's gaat via sites als i-Tunes, mini-me.be
- 123 11. Heb je een kalender met de optredens van de band op je site staan? Answer Options
Alleen losse optredens
Nee Op de site Op flyers Op andere manieren
Een mix van losse optredens en tours
3.8% (1) 96.2% (25) 3.8% (1)
5.6% (1) 94.4% (17) 27.8% (5)
Response Percent
Response Count
4.5%
2
95.5%
42
13.6%
6 4
answ ered question skipped question
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours X
X X X
44 10
Op andere manieren MySpace data worden doorgemaild Facebook group myspace
12. Heb je een tourblog? Answer Options Nooit Een keer gedaan Regelmatig voor de grotere optredens Elke tour of elk optreden wordt geblogd
Alleen losse optredens 81.5% (22) 11.1% (3) 7.4% (2) 0% (0)
Een mix van losse optredens en tours 61.1% (11) 11.1% (2) 27.8% (5) 0% (0)
Response Percent
Response Count
73.3%
33
11.1%
5
15.6%
7
0.0%
0
answ ered question skipped question
45 9
- 124 13. Link je je site door naar andere sites? Alleen losse optredens
Answer Options
Een mix van losse optredens en tours
8% (2) 56% (14) 60% (15) 40% (10)
Nee Naar MySpace sites etc Naar andere groepen Naar culturele organisaties Andere
23.5% (4) 47.1% (8) 41.2% (7) 41.2% (7)
Response Percent
Response Count
14.3%
6
52.4%
22
52.4%
22
40.5%
17 6
answ ered question skipped question
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours
X X X X
42 12
Andere opnamestudio (audio en video) PA-firma's For a [sic] Naar favoriete radiostations op internet en platenzaken op internet soms sites als StuBru voor de Afrekening of TMF voor de TMF Awards, zodat mensen snel kunnen stemmen voor je band personen
X X
14. Gebruik je andere programma's of tools om je website te pimpen of om meer bezoekers te krijgen? Answer Options
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours
14.8% (4) 85.2% (23)
Ja Nee Zo ja, welke?
17.6% (3) 82.4% (14)
Response Percent 15.9%
7
84.1%
37 6
answ ered question skipped question
Alleen losse optredens X X X
Een mix van losse optredens en tours
Zo ja, welke? een gastenboek www.pimp-my-profile.com pimp my space
Response Count
44 10
- 125 X
ik besteed dit uit aan een grafisch ontwerper, weet niet wat hij ervoor gebruikt muziek die automatisch afspeelt bv. programma's om slideshows te maken, waar me de naam nu van ontschiet flash, beweging ziet er toffer uit dan stilstaande tekst/beelden
X X
15. Heb je het gevoel meer mensen te bereiken via de site dan met flyeren en mond-aan-mond reclame? Alleen losse optredens
Answer Options Neen Meer dan flyeren Meer dan mond-aan-mond reclame Meer dan alle andere reclame
51.7% (15) 10.3% (3) 27.6% (8) 13.8% (4)
Een mix van losse optredens en tours 50% (9) 27.8% (5) 22.2% (4) 11.1% (2)
Response Percent
Response Count
51.1%
24
17.0%
8
25.5%
12
12.8%
6
answ ered question skipped question
47 7
16. kan men je boeken voor optredens via de site? Answer Options
Alleen losse optredens
Ja Nee
Een mix van losse optredens en tours
77.8% (21) 22.2% (6)
68.4% (13) 31.6% (6)
Response Percent
Response Count
73.9%
34
26.1%
12
answ ered question skipped question
46 8
17. Ga je zelf regelmatig kijken naar sites van andere bands? Answer Options Nooit Ja, om te surfen naar idolen Ja, om te kijken hoe zij dat allemaal doen Ja, om eventueel gelinkt te worden
Alleen losse optredens 3.8% (1) 42.3% (11) 80.8% (21) 19.2% (5)
Een mix van losse optredens en tours 5.3% (1) 42.1% (8) 68.4% (13) 26.3% (5)
Response Percent
Response Count
4.4%
2
42.2%
19
75.6%
34
22.2%
10
answ ered question skipped question
45 9
- 126 18. Voor wat gebruik je de site nog?
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours X X X X
X X X X X X X X X X X X X X X X X
Response Text verkoop van partituren ik doe ook grafisch artistiek werk archief & info producties reviews, credits, bio, lyrics, stageplan, guestbook / Nergens voor educatief - drumoefeningen gastenboek, nieuws data voor leerlingen Informatie, links als referentie in gesprek Als visitekaartje reclame Correspondentie met vrienden, los van muziek eventueel voor networking met artiesten amuzement geen bio, technische fiche, stageplan, monitor list, channel list, stage info biografie van de band, FAQ, soort van messageboard voor de fans, af en toe aandacht vragen voor een actie voor het goede doel Louter informatief, en kaartenverkoop. info over andere onderwerpen andere bands, biblio, education...
19. Wat zou je zelf anders willen aan je site?
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours X X X X
X X X X X X X X X X
Response Text ? bezig met een nieuwe met video live fragmenten meer ruimte voor filmpjes [sic] en foto's meer dynamiek, is nu nogal statisch. Ook makkelijker dingen zelf aanpassen / Vakere updates, vaste webmaster, en meer optredens! :) Misschien beter geupdate Verschillende talen interactiever niks, perfect! minder werk Interactiever en sexier meer foto's en audio meer muziek en videobeelden, plaats voor reacties van concertgangers, ...
- 127 X
pr design, moet in prinipe elk jaar volledig veranderen om fris te blijven; Meer bezoekers, meer respons. bigger & better dat alles sneller gaat, maar het zla waarschijnlijk an mijn pc liggen meer tijd voor vrijmaken niets toegankelijker om aan te passen
X X X X X X X
vooral ingenieuzere in elkaar gestoken sites zijn als computerleek soms moeilijk zelf aan te passen, je verliest tijd door het steeds aan iemand anders te moeten vragen Voorlopig niets, naar evenredigheid met het dubbelkwintet laten meegroeien, maar dat is toekomstmuziek.
X
2.2 Netwerk 20. Stuur je je concertkalender door naar magazines die cultuuragenda's hebben? Alleen losse optredens
Answer Options
Een mix van losse optredens en tours
50% (17) 17.6% (6) 23.5% (8) 0% (0)
Nooit Wel eens gedaan Soms Regelmatig Altijd
3
Welke magazines?
40% (8) 30% (6) 15% (3) 10% (2) 5% (1)
Response Percent
Response Count
46.3%
25
22.2%
12
20.4%
11
3.7%
2
7.4%
4 8
answ ered question skipped question
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours X
X X X X X
Welke magazines? cultuurnet; week-up; zone-magazines Gonzo. Zone 03, site van Jazz in Belgium, nieuwsbrief van Jazzzolder Zone magazines, Knack, Humo Folkroddels, Musiczine, plaatselijk persbestand, ... Jazznews, regionale kranten
54 0
- 128 X X
zone 09... aardschok, mindview, ....
21. Ben je geabonneerd op reclame van podia, cultuurcentra etc... Answer Options
Alleen losse optredens 10% (2) 35% (7) 80% (16) 30% (6)
I-zines Emailcampagnes Nieuwsbrieven Drukwerk Welke?
Een mix van losse optredens en tours 30.8% (4) 53.8% (7) 76.9% (10) 30.8% (4)
Response Percent 18.2%
6
42.4%
14
78.8%
26
30.3%
10 16
answ ered question skipped question
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours X X X
X X X X X
X X X X X X X X
Response Count
33 21
Welke? massa's... / Muziekmozaiek, aantal jazznieuwsbrieven (jazzenzo, jazzflits, ...), European bassday, deSingel, Vooruit, Zuiderspershuis, Roma en Rataplan, Audi Jazz, Volkswagen Spring Sessions, waarschijnlijk nog wel maar waar ik niet op kom... Poppunt, podiumkunsten.be / Programma's van verschillende culturele centra, Muziekodroom. diverse vieze gasten-gent muziek mozaiek muzique publique-brussel les lundis d'hortense Motives for jazz, jazznews, jazznu Poppunt, Noisegate geen De Singel, Muziekodroom, Jazzmozaïek, CC hasselt, .. Poppunt - Sabam stad genk Roma, Rataplan, OLT, Depot, Singel, AB Biebob, hof ter loo, m.o.d., Dynamo Eindhoven
- 129 22. Heb je een database van organisatoren, podia, eventkantoren etc...? Answer Options
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours
Response Percent
Response Count
47.1% 60% 51.9% (16) (12) 52.9% 40% Nee 48.1% (18) (8) Hoe organiseer je dat, waar vind je de gegevens, en hoe hou je dat geüpdate? (Tips...) Ja
answ ered question skipped question
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours X X
X X X X X X X X X X X X X X X X X
28 26 19 54 0
Hoe organiseer je dat, waar vind je de gegevens, en hoe hou je dat geüpdate? (Tips...) jarenlange ervaring PAYE & MOD + info Muziekcentrum Vlaanderen Heb een database maar is niet echt georganiseerd. Wordt ook maar sporadisch ge-update. Niet echt een database, gewoon een reeks mailadressen van enkele clubs, café's,... Meestal niet mijn verantwoordelijkheid... via management In een speciale map in hotmail bij Glenn ;-) van medemuzikanten internet hééééééééél veel bellen, programmabrochures opvragen, contact nemen met programmatoren of ze onze nieuwsbrief willen ontvangen; kortom een gigantisch werk!! tja... opgebouwde contactinfo over de jaren, blijven onderhouden In een tekstbestand waarin aangeduid wordt wie al een demo ontvangen heeft. Is aan vernieuwing en verbetering toe. Plaxo mijn agent doet dat via mijn emailaccount, uit emails van andere mensen die ergens spelen via management t Zelf zoeken, magazines, ...
- 130 23. Stuur je dat netwerk ook je e-mailcampagnes door? Alleen losse optredens
Answer Options
58.8% (20) 38.2% (13) 0% (0) 2.9% (1)
Nooit Af en toe Regelmatig (bij nieuwe cd, buitenlandse tour etc...) Voor elk optreden
Een mix van losse optredens en tours 55% (11) 35% (7) 10% (2) 0% (0)
Response Percent
Response Count
57.4%
31
37.0%
20
3.7%
2
1.9%
1
answ ered question skipped question
54 0
24. Ken je, en gebruik je volgende sites: Alleen losse optredens
Answer Options Poppunt Kunstenloket Muziekcentrum Vlaanderen Cultuurnet Andere
70.6% (24) 47.1% (16) 38.2% (13) 35.3% (12)
Een mix van losse optredens en tours 55% (11) 70% (14) 85% (17) 55% (11)
Response Percent 64.8%
35
55.6%
30
55.6%
30
42.6%
23 8
answ ered question skipped question
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours X X X
X X X X X
Response Count
Andere Ik ken ze wel, maar heb ze nog nooit echt gebruikt nee jazzinbelgium nee folkroddels nee nee ken ze alle 4, gebruik erg zelden
54 0
- 131 25. Voor wat gebruik je de sites? Alleen losse optredens
Answer Options Informatie over statuut groep/muzikant Informatie over juridische zaken als contracten Informatie over subsidies Informatie over aanspreekpunten en contacten Andere
79.4% (27) 44.1% (15) 23.5% (8) 44.1% (15)
Een mix van losse optredens en tours 70% (14) 55% (11) 55% (11) 75% (15)
Response Percent
Response Count
75.9%
41
48.1%
26
35.2%
19
55.6%
30 6
answ ered question skipped question
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours X X
X X X X
Andere Zou ik precies toch eens moeten doen nee niet Muzikanten zoeken gebruik het niet, kom het soms gewoon tegen. goeie scholen/academies vinden om zelf les aan te geven
2.3 Structureel 26. Hoeveel keer per jaar speelt je groep ongeveer? Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours
X X X X X X X X X X
Response Text 50 15 120 25 20-25 12 60 20 10/20/2009 30
54 0
- 132 X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
30, 't is meer een gelegenheidsproject, ik zit momenteel tussen twee groepen in ;) +- 50 keer 40 10 200 10/15/2009 120 niet meer, site wordt gebruikt enkel voor mij 10 10 10 12 15 12 60 12 maal 75 4 10x, zelf doe ik ong. 200 concerten/prestaties per jaar in losvaste bezettingen, wel/niet bezoldigd 5 25 20 80 5-10 keer 15 20 40 rond de 30 optredens per jaar 20 nu is het heel rustig, ik denk dat we dit jaar zo'n 5 keer gespeeld hebben 10 6 250 10 gemiddeld een keer per maand, soms om de 2 maanden 60 20 erg variabel, soms 70 keer, soms 30 keer juist begonnen: momenteel minstens 3 maal per jaar 25 50 x 20 30-40 hangt ervan afsoms 1 X soms 10 X
- 133 28. Spelen jullie ook in het buitenland? Alleen losse optredens
Answer Options Nee Een paar keer in de omringende landen In Europa Over heel de wereld
50% (17) 44.1% (15) 5.9% (2) 0% (0)
Een mix van losse optredens en tours 15% (3) 35% (7) 20% (4) 30% (6)
Response Percent
Response Count
37.0%
20
40.7%
22
11.1%
6
11.1%
6
answ ered question skipped question
54 0
29. Zit jullie groep bij een managementkantoor? Answer Options
Alleen losse optredens 5.9% (2) 94.1% (32)
Ja Nee Welk?
Een mix van losse optredens en tours 50% (10) 50% (10)
Response Percent 22.2%
12
77.8%
42 7
answ ered question skipped question
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours X X X X
X X X
Response Count
Welk? amsterdam jazz agency verschillende geen exclusiviteit Gentlemanagement Roland Japan / MTC / Siren Music / Golazo Hans Kusters Music Gentle Management Happy Few
54 0
- 134 -
30. Zit de groep bij een boekingskantoor? Answer Options
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours 65% (13) 35% (7)
8.8% (3) 91.2% (31)
Ja Nee Welk?
Response Percent
Response Count
29.6%
16
70.4%
38 11
answ ered question skipped question
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours
54 0
Welk?
X
mundial bookings idem diverse Peter Verstraelen Livenation Live Nation / MTC / Zuiderkroon events / Roland Corp Garifuna Het Hoofdkwartier vzw Busker collage producties Artist Agency
X X X X X X X X X X
31. Heb je als groep een platencontract? Answer Options Ja Nee Bij wie?
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours
17.6% (6) 82.4% (28)
40% (8) 60% (12)
Response Percent 25.9%
14
74.1%
40 12
answ ered question skipped question
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours X X X
Bij wie? dreyfus licentiedeal bij Petrol Radical Duke
Response Count
54 0
- 135 X
Evil Penguin Records eenmalig bij dewerf, later misschien nog eens Rough Trade AMCRecords HKM Crammed De Werf Stalemate/Sputnik Records X Vagina Rex, Lost Youth Rex
X X X X X X X X
32. Heb je een distributiedeal? Answer Options
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours 50% (10) 50% (10)
11.8% (4) 88.2% (30)
Ja Nee Bij wie?
Response Percent 25.9%
14
74.1%
40 11
answ ered question skipped question
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours X X X X
X X X X X X X
Bij wie? dreyfus inside records via Petrol bij EMI Pias Wild Boar Music Rough Trade idem LC Records AMG LC music PIAS
Response Count
54 0
- 136 33. Heb je in eigen beheer al een demo of CD uitgebracht? Alleen losse optredens
Answer Options
Een mix van losse optredens en tours
29.4% (10) 20.6% (7) 29.4% (10) 20.6% (7)
Nooit Een keer een demo Meerdere demo's Een full CD
25% (5) 30% (6) 20% (4) 25% (5)
Response Percent
Response Count
27.8%
15
24.1%
13
25.9%
14
22.2%
12
answ ered question skipped question
54 0
34. Maak je gebruik van subsidies? Alleen losse optredens
Answer Options
8.8% (3) 79.4% (27) 11.8% (4) 0% (0)
Ja Nee Nee, maar wel van plan nee, niet goedgekeurd Welke subsidies
Een mix van losse optredens en tours 45% (9) 40% (8) 10% (2) 5% (1)
Response Percent 22.2%
12
64.8%
35
11.1%
6
1.9%
1 8
answ ered question skipped question
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours X X X X X
X X X
Response Count
Welke subsidies compositieopdrachten reiskosten, opnamesubsidie opnameprojecten + reisonkosten via dewerf natuurlijk wel en radio klara voor jazztival Vlaamse gemeenschap via platenlabel voor tours, zoals Duitsland, Nederland
54 0
- 137 -
35. Is er iemand die de subsidiedossiers klaarmaakt en inlevert? Answer Options
10% (1) 30% (3) 50% (5) 0% (0) 0% (0) 20% (2)
Kennis/vriend Manager Muzikant/Lid Ouder Lief Extern
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours
Alleen losse optredens
Een mix van losse optredens en tours
X X
20% (2) 40% (4) 50% (5) 0% (0) 0% (0) 0% (0)
Response Percent
Response Count
15.0%
3
35.0%
7
50.0%
10
0.0%
0
0.0%
0
10.0%
2
answ ered question skipped question
20 34
Extern nee label
36. Heb je het gevoel genoeg info over subsidies en fondsen te kunnen verzamelen? Answer Options Ik heb er geen flauw benul van Ik heb heel lang moeten zoeken en rondvragen Ik weet wel waar ik terecht moet Alles staat klaar en duidelijk in 1 boekje samengevat
Alleen losse optredens 67.6% (23) 11.8% (4) 17.6% (6) 2.9% (1)
Een mix van losse optredens en tours 25% (5) 5% (1) 60% (12) 10% (2)
Response Percent
Response Count
51.9%
28
9.3%
5
33.3%
18
5.6%
3
answ ered question skipped question
54 0
- 138 -
3 Analyse van de interviews
3.1 Website 1
Is het de toekomst dat mensen via iTunes, of de site van de band zelf, hun muziek kopen, en dat zo de reguliere cd-verkoop zal verdwijnen? Of zullen mensen helemaal niet meer (willen) betalen voor muziek?
“via iTunes moet een aanbod aangereikt worden dat breed is maar ook, onbekende artiesten boven plaatst, er zou een soort rol systeem moeten komen in het aanbod zodat niet enkel en alleen de "gevestigde waarden" bovenaan staan/ de meest verkochte maar dat de keuze van beluisteren, ontdekken en zelf oordelen gestimuleerd blijft. De mensen willen nooit betalen en zeker zo weinig mogelijk als het om opnames gaat, kijk naar de vele illegale copies/ China enz... De fout die bv Fnac maakt is dat er steeds minder aangeboden wordt en wat is er leuker voor de mensen dan te gaan "shoppen"... even de deur uit, een beetje hier en daar iets op de kop tikken. Helaas worden we in deze tijdsgeest geduwd in de richting van vanuit de computer maar alles doen, geen sociaal live contact. Dit is natuurlijk ideaal voor firma's die controle willen hebben op de massa en de massa volgt steeds... Dit wil ook zeggen dat er controle kan zijn op eenvoudige wijze, ... en dit staat haaks op muziek, muzikanten, creativiteit,... ( ik kan zo nog even doorgaan,..)” “Ik denk dat er altijd een markt zal zijn voor de reguliere cd verkoop, misschien meer gefocusd op niche markten zoals jazz, wereldmuziek, etc... dan louter het commerciële aanbod. Voor de rest denk ik dat mensen wel meer getriggerd gaan worden om een cd aan te schaffen indien er gewerkt wordt met originele verkoopsinstrumenten (bvb. cd bij een krant, weekblad. Of, cd enkel bij een optreden)” “Klein % cds. Meer digitaal, meer abonnement services, ook ultramobiel via gsm.” “Gehecht aan materiële drager. Vluchtigheid uitvoering/moment. Fetisjisme,collectie. Zelfs jeugd zal archiveren na overgang puberteit = menselijk. Drang naar retro en authenticiteit. Materieel is zekerder dan harde schijf.” “Ik geloof in de verkoop van digitale muziek in de toekomst. CDen vinylverkoop worden merchandisingproducten voor een beperktere groep. Toch zal voor een pak muziek niet meer betaald worden. Het internet zal net als de radio's vandaag een pak muziek spelen die iemand kan appreciëren, zelfs tof vindt maar niet ten allen tijde wil hebben. De digitale drager moet dus een kwalitatief product zijn dat beantwoordt aan de noden van de koper: duurzaam, hoge geluidskwaliteit, afgespeeld op een mobiele drager met hoge kwaliteit”
- 139 -
.”Nee, ik kan het mij moeilijk voorstellen dat muziek in de toekomst enkel nog via digitale weg zal aangekocht worden. Er zal altijd een (misschien weliswaar kleine) groep blijven die cd's (of de eventuele opvolgers van de cd) kopen zal.” “Ik denk dat er altijd wel muziek zal verkocht worden, ik kan mij haast niet inbeelden dat muziek helemaal gratis gaat worden, als dat al het geval zou zijn, dan vrees ik dat er veel muziek cultuur gaat verdwijnen, want ik zie de staat dit niet sponsoren.”
2. Wat zal de rol van sociale netwerken als MySpace, Facebook etc… zijn in de toekomst?
“Deze rol is goed om op snelle manier een groep te contacteren, mensen op te zoeken en even een vraagje te stellen of nieuwtjes aan te kondigen maar, we zullen zo overspoeld geraken met informatie vrees ik dat we de dingen niet steeds goed gaan lezen of oppervlakkig worden. Onderscheid maar eens het kaf van het koren als je massa's info toe krijgt. Ik ken heel wat organisatoren die niet eens meer de mails, pub ed van groepen willen lezen. ze beschouwen het als pollutie, inefficiënt en meestal te veel tekst.” “Myspace zie ik verglijden tot een profesionele tool waar zij (i.c. muziekorganisaties, festivalorganisaties, agencies, ....) muziek kunnen beluisteren, eerder dan een tool waar fans nog veel gebruik van maken als communicaiteimstrument tussen fan en band. Facebook en andere communitysites gaan eerder die rol overnemen en dan meer als facilitator in de zin dat de mensen vanuit deze netwerksites toegeleid worden naar de eigenlijke sites van de artiesten...” “Verdwijnen, nieuwe netwerken. Facebook = passé. Moeheid tov netwerken v mensen.” “Muzikant = eenzaam, internationale vluchtige contacten.. duurzaamheid creeren door nieuws te geven, kort berichtje. Niet zozeer marketing, zeker geen promo.” “Gevaar voor overkill. Wel zo persoonlijk mogelijk, zo goedkoop mogelijk.” “Een ontdekkingsplaats voor muziek, een platform waarop het immense muziekaanbod te beluisteren valt. Een plek waar muziek en meningen gedeeld worden. Of de spelers My Space en Facebook zullen heten is nog maar de vraag.. Maar er zal op deze thema's en dit soort netwerken verder gebouwd worden.” “De rol van sociale netwerken zal toenemen, denk ik. Fascinerend is hoe we uit een periode komen dat de vrije-tijdsbesteding zich steeds minder in een groepscontext situeerde - cfr. de achteruitgang van allerlei vormen van "clubs". Op jazzvlak bijvoorbeeld heb ik zelf meegemaakt hoe het publiek van de Hnita-Jazz Club van een kleine vaste kern van mensen (die elkaar goed kenden) evolueerde naar een meer diverse groep toeschouwers. Ik geloof dat MySpace, Facebook ... dat meer versplinterde publiek opnieuw op de een of andere manier dichter bij elkaar kan brengen.”
- 140 “myspace is al dood, vandaag is het facebook morgen een andere, dit zijn de nieuwe marketing tools.”
3. Waarom denk je dat de meeste bands toch beschikken over een eigen site (bvb www.groep.com), terwijl een MySpace etc het voordeel van een sociaal netwerk biedt?
“Persoonlijkheid, eigen kleur, sfeer, ontvangst, adres, stijl, herkenbaarheid, eigenheid, artistieke vrijheid, niet in een kastje willen zitten, niet meedoen met iedereen,... zijn dat niet de typische eigenschappen van artiesten? dus misschien even wat praktische info op de algemene site zetten van Myspace maar dan zo snel mogelijk ervan weg en naar je eigen huis gaan.” “FB, Netlog is laagdrempeliger dan een eigen site omdat je daar ook voor andere redenen deel van uitmaakt. Je komt in contact met bands via vrienden, etc... Naar een eigen site dien je bewust zelf te surfen, dat geeft een hogere drempel... de houdbaarheid van deze netwrksites lijkt me wel kleiner. Waarschijnlijk zal er volgend jaar wel weer een andere netwerksite in opmars zijn ten kosten dan van Netlog en andere Fecebooken. Het is dan aan de artiest om snel op deze tendensen te kunnen inspelen.” “Naamkaartje. Illustratie, elevator pitch/mission. Niet als promo middel. Facebook: mensen moeten toetreden tot jouw netwerk = actief. En niet openbaar genoeg. Scheiding privé/professioneel. Myspace of eigen site als digitale perskit.” “Je website is van jou. MySpace kan morgen betalend worden +MySpace zorgt vooral voor een platform voor je huidige werk. Niet voor je vroegere werk. Een website kan daar soelaas voor bieden.” “Daar zijn verschillende redenen voor, denk ik. De belangrijkste reden is volgens mij dat een site meer mogelijkheden biedt om je te onderscheiden van andere bands. Op myspace is het moeilijker om bijvoorbeeld als organisator een onderscheid te maken tussen groepen met ervaring en renommee en beginnende bands - omdat de toegangsdrempel tot myspace laag is. Een site is prestigieuzer dan een myspace. Ik ben geen webspecialist, maar heb soms ook het gevoel dat sites meer mogelijkheden qua kwaliteit (van beeld- en geluidsmateriaal) bieden dan een myspace. Of vergis ik me daarin?” “Fans willen meer en meer en vooral door het hele web 2.0 idee closer contact met hun favoriete artiesten, er zijn zoveel kanalen en je moet ze quasi allemaal bespelen om iedereen te bereiken”
- 141 4. Bands met een management of boekingskantoor lijken hun site als een zelfstandige eenheid te beschouwen, en linken alleen door naar hun MySpace etc. Niet naar andere bands om hun netwerk te vergroten. Is hun netwerk dan al groot genoeg?
“Netwerk betekent niet, zoveel mogelijk informatie delen met zoveel mogelijk mensen binnen hetzelfde beroep....” “Geen mening.” “Beide doen.” “Geen verband tss netwerk en website. Indien kantoor denkt men soms vrijgesteld te zijn van te moeten netwerken.” “Er worden wel links gelegd naar andere bands maar de website van een band wordt vooral gelinkt naar (of eerder omgekeerd) naar festivals, media, zalen, ...” “Zou het concurrentiegevoel daarin geen rol spelen? Ik kan me voorstellen dat het soms net beter is de mensen die je site te bezoeken voor je te houden dan hen naar andere bands - die soms ook concurrenten zijn - door te verwijzen.” “ik denk niet dat he verstandig is als grote band om links te geven naar andere bands, ieder zijn eigen ding, het is gewoon the way of the world momenteel.”
5. Waarom wordt merchandising zo goed als nooit te koop aangeboden via de site?
“Er is al zoveel en onze tijd is zo beperkt. Doelgericht aan merchandising doen is een vrij moeilijke opdracht. Info even versturen kan helpen per mail en post maar de job zelf gebeurt via live contact. Via de site is leuk als hulpje, referentie om even na te lezen na live contact.” “Waarschijnlijk zijn de verkoopsmogelijkheden van een site nog te klein om de investering die nodig is om laagdrempelig merchandising aan te bieden, terug te verdienen. Ik heb trouwens de indruk dat deze regel niet geldt voor bekende artiesten. Technische drempel? Merch lijkt passee. Cd niet als merch, maar als product. Is voor visibility of voor geld?” “Omdat de verwerking van merchandising (binnen en buitenlands betalingen toe kunnen laten, die betalingen opvolgen, merch versturen en stockeren) een tijdrovende en dus dure bezigheid is. Slechts iemand die veel verkoopt of voor veel groepen merch verkoopt kan daar inkomsten uithalen. De bands die merch verkopen werken meestal via een tussenpersoon die dat voor hen doet en in dat geval vind je vaak een link op hun site. “
- 142 “Zou dat geen kwestie van mankracht zijn? Niet elke band heeft de mankracht om de merchandising die aangeboden wordt, te verhandelen. Cd-maatschappijen lijken mij daarin meer mogelijkheden te hebben dan de gemiddelde band en zijn management.” “Omdat het ook niet altijd bepaald goedkoop is, als je goedkoop wil krijg je dikwijls ook slechte kwaliteit, het is de bedoeling dat zo'n dingen meegaan, in the long run geeft dat op langere termijn een beter gevoel naar je fans toe”
6. Moet men concert tickets kunnen boeken via de site? “Ja” “Bekende artiesten doen dit al. (bvb. Radiohead, Sigur Ros, etc...) Ik weet niet of dit haalbaar is voor minder bekende artiesten.” “Ja, linken naar organ.” “Scheiding band /organ. Wel partnering.”
“Ik vind dat de site een zo duidelijk mogelijke link naar de site van de zaal moet hebben van waarop je tickets online kunt boeken.” “Linken naar de venues waar men speelt, lijkt mij sowieso een zeer goed idee. Indirect dus wel. Al is het zeker in de jazz ook weer niet zo dat elke organisator online tickets aanbiedt. Met XXX bijvoorbeeld doen we dat (nog?) niet.” “Hoe digitaler hoe beter.”
7. Wat is het belang van een videoclip vandaag de dag?
“Even gaan kijken, piepen. Helaas is de videoclip belangrijker dan de muziek. Mensen luisteren amper maar worden geconditioneerd door het beeld en stellen zich de muziek/clip/sfeer als één geheel voor. Kritisch luisteren wordt hierdoor heel sterk gereduceerd. ( ga maar eens naar een concert met enkele bekende popsterren. Kijk vooral maar durf het geluid niet een beetje te verzachten want dan hoor je pas hoe erg het is wat de muziek betreft. crf Simple Minds, Sinéad O'Conner, Bruce Springsteen,...) de act is belangrijker dan de muziek. dus videoclips zijn voor een breed publiek het perfecte marketing item.”
- 143 “Visibiliteit, airplay. Heel belangrijk voor lokale bands die een doorbraak willen organiseren op nationaal/Vlaams niveau. Radio airplay lijkt me hierin dan nog belangrijker dan tv - airplay maar meestal gaat dit hand in hand. Als het op het ene mediakanaal begint te lopen, volgen de andere mediakanalen meestal.” “Moet goed gemaakt zijn. Indien wel= promo. = ondergeschikt? Genregebonden.” “AV als kunst op zich. Clip moet niet.”
“In Vlaanderen klein gezien de geringe markt.voor het buitenland groter maar ook daar primeert het internetgebruik van de clip voor de meeste artiesten.”
“Dat kan ik moeilijk inschatten, als jazzmens is de wereld van de videoclip mij te weinig bekend.” “Voor de muziek waarin wij zitten weet ik echt niet goed, er zijn bijna geen TV stations die muziek willen supporten die niet in de chart staat, dito met radio's.”
8. Hoe beheert u uw mailinglist? “slecht ( ik zoek hulp, ..)” “Ad Hoc, sit geen systeem achter. FB wordt nu ook regelmatig gebruikt als 'mailingslijst'. “ “Nieuwsbrief = eigen systeem. Rest is Campaignmonitor, volledig online.” “De bands beschikken over een een eigen mailinglist. soms opgesplitst in vlaanderen, nederland, andere landen, engelstalig of franstalig. de mailinglist van de bands wordt gebruikt om fans te informeren. die van XXX vooral voor de sector.” “XXX is een organisatie die geheel door vrijwilligers wordt gedragen, het beheer van de mailinglist is tijdrovend en helaas soms kunst- en vliegwerk.” “Wij doen alles zelf in house en maken gebruik van bestaande services.”
9. Bloggen?
“Niet nodig, alleen indien interessant.” “Achter de schermen. Voor persoonlijke promo. Suggestie tot persoonlijk contact.”
- 144 -
3.2 Management/boekingskantoren 10. Moet men de groep kunnen boeken via de site? Moet het boekingskantoor zichtbaar zijn op de site van de groep?
“Ja.” “Liefst wel want dat is laagdrempeliger.” “Ja, in elk geval contact. 90% vd vragen bij XXX gaan over contactgegevens.” “Ja. Er is samenwerking, dus verplichting tot bijdragen aan elkaars werkveld.” “Er moet een link naar de site van het kantoor zijn en er moet een emailadres staan zodat het eerste contact gelegd kan worden?” “Ja, dat vind ik wel. “
“Alleen via een boekingskantoor, die mensen weten hoe en wat, de band zelf moeten zich voornamelijk met muziek en het promoten ervan bezig houden, dat is al een job op zich.”
11. Waar leggen management en boekingskantoren zelf de grens tussen hun functies? Wat zijn hun kerntaken? Soms lijken dezen nogal te vervagen…
“Management is super en zeer actief op zoek gaan naar allerlei steun op verschillend niveau, boekingskantoren zijn handig voor algemene organisatoren die snel info wensen en de agenda snel willen vullen.” “Meestal leggen ze die grenzen zelf wel vast als het over de centen gaat, hoor. Sommige agencies combineren beide functies en dat is dit niet altijd aan de orde.” “Mag combineren naar wens. BH moet erkend worden!” “Good practices vastleggen. Subs, band zelf of anders indien overeengekomen. Zelfs extern: advocaat of PWC!, of zakelijk leider. Ieder zijn eigen sterke kanten.” “Boekers verkopen concerten (en niets meer dan dat). Managers verzorgen de zakelijke leiding, zetten de strategie uit (ook de boekingsstrategie), zorgen dat de productie van een concert, cd, tournee enz, loopt. Een boeker werkt per land of regio. Een manager kan europees, zelfs wereldwijd werken. Een boeker is slechts één van de vele spelers die voor een groep werken.
- 145 Ter staving:XXX doet zowel boekingen als management voor de groepen. XXX werkt met 5,75 voltijdse werknemers. Van die 5,75 voltijdsen gaat iets meer dan een voltijdse naar boekingsactiviteiten. (concerten verkopen, contracten voor organisatoren maken)” “Dit vind ik een moeilijke vraag om op te antwoorden. Het is zeker een feit dat de grens tussen beide steeds meer lijkt te vervagen.” “Het antwoord moet je hier zoeken tussen de gemaakte afspraken tussen de band en de desbetreffende personen, er zijn grote bands zoals Rolling Stones die hun eigen bedrijf hebben met hun eigen personeel die alles van A tot Z regelen, dan betaal je geen management of booking fees, die steek je dan in je personeel, maar alles is well 100 onder je eigen controle.”
12. Een management, boekingskantoor of platendeal hebben, blijkt geen garantie voor een gevulde concertagenda. Hoe zou dit kunnen komen? (Wel blijkt het maximum aantal optredens wel te liggen bij bands met kantoren achter zich, maar het is geen garantie).
“Dit zijn drie verschillende niveau's. ideaal zou zijn mochten die in één organisatie zitten. Het zou een superdeal kunnen worden.” “Kwaliteit van de muziek, vraagprijs, is er een markt voor? Veel vragen die hierrond beantwoord dienen te worden voordat hier een eenduidig antwoord op gegeven kan worden.” “Kwaliteit, kost, efficiëntie promo. Persoonlijke keuze band: hoeveel wil/kan je spelen? Hoeveelheid is geen illustratie tot succesfactor. Ook als kantoor!!!!” “1. strategie: niet elke band moet of wil heel veel spelen 2. soms maken managers of boekers of platenfirma's ook fouten in hun keuzes. Iets blijkt niet aan te slaan of de band blijkt gewoon niet de kwaliteit te halen die men er dacht in te zien.”
“Een verrassend antwoord misschien, geheel en al geformuleerd vanuit mijn eigen invalshoek. Ik stel het nut van managements en boekingskantoren zeker niet in vraag, maar het is slechts vanaf een zekere "schaal" dat dit werkelijk rendeert. Omdat ik als programmeur vaak met jong en/of onbekend talent werk, ervaar ik het soms als een rem als de artiest in kwestie een management en/of boekingskantoor inschakelt om zijn zaken te behartigen. Ik vind het contact dan te gauw onpersoonlijk worden, én ook financieel te grote consequenties hebben. Een voorbeeld: stel dat ik voor een jonge groep weet dat ik op slechts een 300 euro aan kassainkomsten kan rekenen, dan verkies ik geen 10% (of meer) commissie te betalen op gages van bijvoorbeeld 400 euro. Bovendien vind ik het op die schaal ook vreemd om via een manager te moeten handelen als ik weet dat ik de artiest in kwestie makkelijker zelf via email of telefoon contacteren kan.
- 146 Op dit moment heb ik voor het najaar 7 concerten in XXX gepland. 4 ervan zijn via de artiest zelf geregeld, in 2 andere gevallen is er zowel communicatie geweest met de artiest als met zijn manager. Slechts in één geval is het hele concert via een boekingskantoor geregeld.” “Ik denk dat je je dan even in de wereld van hoe die dingen allemaal werken moet begeven, er zijn veel bands met links naar Live Nation, die hebben dan honderden venues onder controle en hebben verschillende contracten met lokale organisatoren, het is één groot manipulatie spel op die manier, soms wheb je geluk als band en wordt je opgemerkt en kan je eerst als live band doorbreken om daarna een platendeal te hebben, een goed voorbeeld in ons genre muziek is XXX.”
13. Wat moeten groepen hebben om bij u aan te kloppen? (releases, wedstrijden, subsidies…? Talent alleen is te vaag.)
“Orginaliteit, kwaliteit die controleerbaar is en goesting.” “Afhankelijk van plaats in line up. Beginnende bands: Talent, referenties, visie (waar willen ze naartoe?), lokale airplay dmv deelname aan wedstrijden is een pluspunt. Welke doelgroep bereikt de band? Ook een release is een pluspunt. Subsidies is voor mij geen argument om een band al dan niet te plaatsen. Headliners: Airplay, redelijke vraagprijs, bereiken van juiste doelgroep, toekomst, ...”
“1. ambitie: een enorme vibe om er voor te gaan en het besef dat financiële leefbaarheid van muziek voor een rockgroep een hele lang weg is. 2. een demo die ons aanspreekt wedstrijden, releases, subsidies,... zijn niet van belang. Uiteraard wordt er naast prospectie op cafépodia gekeken naar de wedstrijden maar deze zijn niet doorslaggevend.” “Ook hier wordt mijn antwoord weer bepaald door de schaal waarop ik werk. Of een groep al dan niet gesubsidieerd wordt, speelt voor mij geen rol. Integendeel zelfs: in de jazz zijn gesubsidieerde groepen soms duurder dan niet-gesubsidieerde groepen, dus ook subsidies kunnen een rem zijn. Het is zeker een goede zaak als er parallel aan een tournee ook een cdrelease is. Dat maakt het iets makkelijker om persaandacht te krijgen. Meestal speelt echter een combinatie van factoren. Het allerbelangrijkste blijft voor mij of ik al dan niet geloof in (het talent van) een groep, werkelijk waar. Maar de volgende factoren maken het mij makkelijker om een groep te boeken: - enige naamsbekendheid hebben - wat op verschillende manieren kan: het makkelijkst is natuurlijk als een groep of artiest door "iedereen" gekend is (Jef Neve bijvoorbeeld), maar soms boek ik ook artiesten of groepen van wie ik weet dat ze slechts in sommige kringen gekend zijn (onder muziekstudenten bijvoorbeeld);
- 147 - iets wat zeker verband houdt met het vorige: linken die ik kan leggen met de rest van mijn affiche. Als ik later dit jaar een stevig financieel risico neem door de jonge Zwitserse trombonist Samuel Blaser te brengen, dan doe ik dat allereerst omdat ik hem een geweldig muzikant vind, maar ik kan bijvoorbeeld al wel verwijzen naar zijn vorig concert hier in december 2008, niet als leider, maar als lid van het ensemble van Peter Van Huffel. - het "verhaal" van een groep of artiest - als ik enkele maanden geleden de Britse band Curios in XXX breng, dan weet ik dat die qua naamsbekendheid nog niet ontzettend ver staat, maar dat het trio vorig jaar verkozen is tot "beste Britse band" op de BBC Jazz Awards, geeft me wel meteen een interessant "verhaal" om te afficheren. Het gegeven "wedstrijden" wat je aanhaalt, kan hier zeker ook toe bijdragen.” “Gewoon goeie muziek, de rest van de support en dergelijke komt van onze kant, maar je kan onze muziekstijl dan ook helemaal niet vergelijken met wat den U2 doet bijvoorbeeld.”
3.3 Subsidies 14. Moet een artiest die in het buitenland speelt, door België en/of Vlaanderen gesubsidieerd worden?
“Nee.” “ Ja.” “Nee, dossier telt. Initiatief ligt bij bands.” “Principe is vrije markt met kleine correcties (ondersteuning).” “zeker. Dit is een absolute noodzaak. Touren en een buitenlandverhaal opbouwen is in deze conjunctuur onmogelijk.” “Niet per definitie, vind ik. Maar internationale subsidies zijn zeker wel een mogelijk belangrijke duw in de rug.” “Ik vind dat Belgïe in het algemeen wat de muziek of kunst in het algemeen niks doet om dat te stimuleren en als het dan gebeurd dan is het dikwijls op de verkeerde plaats.”
- 148 -
15. 80% van de lokale groepen (groepen die niet in het buitenland gaan spelen), dienen geen subsidiedossiers in, tenzij voor kleine opnames. Bereiken de instanties het juiste publiek?
“Dit wil zeggen dat 20% de tijd heeft om subsidies aan te vragen, te lobbyen [sic], zich te willen gedragen naar de wensen van het subsidiebeleid, enz... dit is een vrij uitgebreid antwoord waar ik graag eens verder op in ga op een passend moment...” “Daar ben ik niet voldoende van op de hoogte.” “Komen ze in aanmerking? Niet nodig zoals Jef Neve? Geen prioriteit, onkunde.” “De subsidies van vandaag dienen niet ter ondersteuning van die 80%. Het beleid van Anciaux heeft een belangrijke aanzet gedaan om een veld te creëren dat voor een deel gesubsidieerd is. ondersteuning en informatie voor de grote groep muzikanten: Poppunt wedstrijden en kleine lokale podia: in het beste geval ondersteunt via jeugdwerk, provincie,... clubcircuit: podiumkansen ondersteund door de Vlaamse overheid face to face ondersteuning via de alternatieve managementbureaus: deze kantoren hebben ook een belangrijke opdracht binnen de exploitatie van groepen naar het buitenland.”
“Ik denk dat de barriere te hoog ligt en ik denk ook dat de informatie stroom naar de bands er gewoon niet is, tenzij je hier of daar iemand kent die van wanten weet”
3.4 Ondersteunende organisaties 16. Zijn informatieve sites als Poppunt, Muziekcentrum Vlaanderen, Kunstenloket, Cultuurnet etc… zichtbaar genoeg? Uit mijn onderzoek blijkt dat 68% van de muzikanten niet weten waar ze terecht moeten voor subsidies ed. terwijl de meesten de namen van deze sites kennen, maar nog nooit gebruikt hebben.
“Deze punten zouden actief muzikanten moeten opzoeken ( niet echt omgekeerd want dat is nu net wat 68% niet doet, kent, wilt, kan,...)en zien dat subsidiegelden terecht komen bij alle professionele musici die hun ei willen leggen. Niet enkel bij een selecte groep die ( naast allerlei kwaliteiten ook handig is...” “Dat is een gegeven waar alle intemrediaire actoren mee sukkelen. Er zijn meestal heelwat ondersteuningsmogelijkheden maar de info bereikt niet altijd de doelgroep. Hier ligt nog veel werk om dit te veranderen.”
- 149 -
“Zichtbaarheid moet omhoog! Sommige bands nooit behoefte gehad. In SEO scoort XXX 1e. Initiatief van bands komen, visibility kan wel omhoog.” “Zichtbaarheid moet omhoog. Niet duidelijk wat wat is. Drempelvrees.” “ Ik denk van wel. Je moet het ook willen zien.” “Tja, dat vind ik een moeilijke kwestie. Van Kunstenloket bijvoorbeeld kan je moeilijk zeggen dat het niet zichtbaar is. De brochures van Kunstenloket vind ik zeer goed verspreid, bijvoorbeeld ook in de opleidingen. Mijn ervaring, ook als voormalig lid van de Beoordelingscommissie Muziek, is dat inderdaad soms verrassend weinig artiesten of groepen de weg naar subsidies vinden. Volgens mij is de mentale afstand soms groter dan de fysieke afstand naar bijvoorbeeld de site van het Agentschap Kunsten en Erfgoed. Subsidieformulieren werken nog steeds ontmoedigend, weet ik, dan ook weer uit eigen ervaring als organisator.” “Zoals je zelf aangeeft weinig of niet zichtbaar en als ze zich dan al zichtbaar maken komt het zo ongelooflijk ministerie-achtig over dat je zelfs gewoon geen zin hebt om er aan te beginnen.”
17. Hoe komt het dat het doorsturen van de eigen concert agenda naar cultuuragenda’s (lokaal en internationaal) nog te weinig gebeurt? Kent men deze kanalen niet?
“Soms te omslachtig. Eén verzamelpunt die verder doorstuurt zou super zijn ( doorsturen naar geselecteerde groepen, publiek,pers,organisatoren,festivals,buitenland,... een heel werk maar misschien de moeite waard om met die subsidiepot iets te doen voor de algehele uitstraling van onze schitterende musici...)” “Ja. zie ook 15.” “Dat vind ik weer een moeilijke vraag om op te antwoorden. Persoonlijk ken ik die weg wel, en maak er ook dankbaar gebruik van. Ik ben soms vrij laat met het doorsturen van concertagenda's, maar dat heeft dan weer te maken met wat ik al eerder vermeldde: dat XXX enkel door vrijwilligers gedragen wordt, en alle werk dus "na de uren" gebeuren moet.” “Geen tijd, geen kennis van zaken, niet weten waar je moet zijn, daar heb je dus een platenfirma, management of promotoren voor nodig, die zijn daarin gespecialiseerd, het is een utopie dat je als band alles alleen kan, er zijn er altijd die dat wel kunnen, dat zijn dan weer de uitzonderingen op de regel, maar je hebt da gewoon nodig, want er is zoveel waaraan moet gedacht worden.”
- 150 -
18. Ben je als informatiepunt goed gepositioneerd? Komt dit overeen met je missie?
“Juist gepositioneerd. Goede wisselwerking tss poppunt en CN via doorsturen.” “XXX staat open voor iedereen, maar subs door Vlaanderen = site in het NL.” “Geen idee.” 19. Quid concertagenda’s?
“Uit in Vlaanderen = te groot, teveel info. Mond aan mond, actief zelf via site organ.” “Moeilijk. Cultuurnet = Vlaanderen. Wie gaat het doen? Op EU niveau?”