Drukkerijen
Juli 2004
© CEVORA 2004. Alle rechten voorbehouden. Het voorliggende document mag enkel gereproduceerd worden teneinde, enkel voor privé-gebruik, kosteloos informatie te verstrekken. De auteur en uitgever dienen hierbij steeds vermeld te worden. Iedere andere reproductie, adaptatie, vertaling en publieke mededeling zijn verboden zonder de schriftelijke toestemming van CEVORA, Eugène Plaskylaan 144, 1030 Brussel.
Inhoudstafel 1. Beschrijving van de sector 1.1. De sector van de drukkerijen 1.1.1. Definitie 1.1.2. Kenmerken van de sector in het ANPCB a) Het statuut van de werknemers b) De omvang van de ondernemingen c) Regionale spreiding
p. 1 p. 2 p. 2 p. 2 p. 2 p. 3 p. 3
2. Bereikte steekproef van bedrijven 2.1. Beschrijving van de steekproef 2.1.1. Steekproef en respons a) Op basis van de NACE-code en de activiteiten van de ondernemingen b) Op basis van de omvang van de ondernemingen c) Op basis van de regio
p. 4 p. 5 p. 5 p. 5
3. Bediendeberoepen 3.1. Beschrijving van de organogrammen in functie van de ondernemingsgrootte 3.2. Beschrijving van de bediendeberoepen in de operationele afdelingen 3.3. Definitie van de bediendeberoepen in de ondersteunende afdelingen
p. 7 p. 8
4. Schatting van het aantal bedienden per beroep 4.1. Extrapolatie van de enquêtegegevens
p. 16 p. 17
5. Vacatures 5.1. Analyse van de vacante betrekkingen
p. 21 p. 22
6. Kernberoepen 6.1. De kernberoepen van de sector 6.1.1. Productie 6.1.2. Commercieel 6.1.3. Multimedia
p. 24 p. 25 p. 25 p. 26 p. 26
BIJLAGEN Bijlage A : Bronnen Bijlage B : Type-organogrammen van een bedrijf uit de sector van de drukkerijen volgens de bedrijfsgrootte Bijlage C : Organogram van de kernberoepen van de sector Bijlage D : Steekproeftrekking voor de sector van de drukkerijen Bijlage E : Lijst van de deelnemende bedrijven
p. 27 p. 28 p. 29 p. 34 p. 35 p. 37
i
p. 15
Beroepenstructuur : drukkerijen
p. 10
INLEIDING
p. 6 p. 6
Inleiding
Voor meer details over de methodologie die wordt gevolgd voor het opstellen van de beroepenstructuren van de bedienden binnen het ANPCB, verwijzen wij u naar een ander document van de studiedienst: « Methodologie van de beroepenstructuren van de bedienden in het ANPCB ». Deze studie werd uitgevoerd door Cindy Lambrechts, medewerkster van de dienst Onderzoek en Organisatie van Cevora.
1
Of Aanvullend Nationaal Paritair Comité voor Bedienden (ANPCB of PC 218).
ii
Deze studie verloopt in diverse stappen en volgens een vaste methodologie: • inzameling en analyse van documentatiebronnen over de sector en de daarin aanwezige beroepen; • opstelling van een voorlopige beschrijvende fiche voor de sector en zijn beroepen; • eerste validering van de organogrammen en van de definities van de beroepen, Dit gebeurt intern bij de adviseur die verantwoordelijk is voor deze sector en extern via gesprekken bij ondernemingen van diverse grootte uit deze sector; • tweede validering aan de hand van een schriftelijke enquête die wordt verstuurd naar een representatieve steekproef van ondernemingen uit deze sector; • analyse van de resultaten van de enquête en opstelling van de beschrijvende fiche voor de sector.
Beroepenstructuur : drukkerijen
Deze oefening heeft tot doel: • een inventaris op te stellen van de bediendeberoepen die men aantreft in de sectoren van het ANPCB en deze beroepen te beschrijven; • op nationaal vlak een kwantitatieve raming mogelijk te maken van het aantal bedienden dat tewerkgesteld is in elk beroep; • het aantal vacante betrekkingen per beroep te kennen op het ogenblik van de enquête en een raming te maken van de moeilijkheidsgraad om deze vacante betrekkingen in te vullen; • de kernberoepen van de sector te bepalen ten behoeve van het onderwijs.
INLEIDING
Het onderzoek naar beroepenstructuren werd opgestart door de studiedienst van Cevora met de bedoeling de beroepen in kaart te brengen die voorkomen in elk van de activiteitensectoren van het paritair comité 2181. In het kader van deze oefening worden organogrammen opgesteld waarin de voornaamste bediendeberoepen van deze sector worden weergegeven, opgesplitst per afdeling. Deze oefening zal worden uitgevoerd voor alle sectoren van het ANPCB, zodat Cevora op het einde van de studie beschikt over de beroepenstructuur van de gehele sector, met name van het ANPCB. Dit document behandelt de sector van de drukkerijen.
Beschrijving van de sector
1
1.1. 1.1.1.
De sector van de drukkerijen Definitie Deze sector bevat bedrijven die dagbladen en andere producten drukken, die boekbinden en afwerken, die prepress doen en die zich bezig houden met overige activiteiten verwant aan de drukkerijen. De activiteitennomenclatuur NACE-BEL van het Nationaal Instituut voor de Statistiek, kent de sector van de drukkerijen de volgende NACE-codes toe:
BESCHRIJVING VAN DE SECTOR
1.1.2.
Dagbladdrukkerijen Overige drukkerijen Boekbinden Prepress-activiteiten Hulpactiviteiten in verband met drukkerijen
Kenmerken van de sector in het ANPCB
Tabel 1
2
a) Het statuut van de werknemers Aantal werknemers volgens statuut en ondernemingsgrootte2 Omvang van de ondernemingen 1-9
10-49
50 +
Totaal aantal
%
TOTAAL werknemers
3.868
7.104
9.816
20.788
100,00
Arbeiders
2.210
4.712
6.523
13.445
64,7%
Bedienden
1.658
2.392
3.293
7.343
35,3%
Waarvan ANPCB bedienden
1.646
2.174
3.042
6.862
In de privé-sector telt de sector van de drukkerijen 20.788 werknemers, waarvan 13.445 een arbeidersstatuut hebben en 7.343 een bediendestatuut. Aan de hand van deze bron valt het op dat 35% van de werknemers in deze sector het bediendestatuut hebben. In dit document zullen we het verder enkel hebben over deze bedienden. Voor het ANPCB is het interessant om de dekkingsgraad van de sector te berekenen. Onder dekkingsgraad verstaat men de verhouding tussen het aantal ondernemingen (of bedienden) die ressorteren onder het ANPCB en het totaal door de RSZ geregistreerde ondernemingen in de sector. De sectoren worden op een 2
Volgens de RSZ-gegevens : aantal op 30 juni 2002 in de sociale zekerheid opgenomen werkgevers en werknemers uit de privé-sector (gecentraliseerde statistiek).
Beroepenstructuur : drukkerijen
22210 22220 22230 22240 22250
gelijkaardige manier afgebakend. Volgens deze berekening komt men tot een dekkingsgraad van 66,8% voor de ondernemingen en van 93,4% voor de bedienden3. Uit deze dekkingsgraad kan men afleiden dat bijna al de bedienden uit deze sector deel uitmaken van PC 218.
b) De omvang van de ondernemingen Aantal ondernemingen en bedienden volgens ondernemingsgrootte4 Ondernemingen aantal
Bedienden
%
aantal
Aantal bedienden
%
Gemiddelde
- 1 tot 9
758
67,26%
1.646
23,99%
2,2
- 10 tot 49
297
26,35%
2.174
31,68%
7,3
- 50 tot 99
33
2,93%
617
8,99%
18,7
- 100 en +
39
3,46%
2.425
35,34%
62,2
1.127
100%
6.862
100%
6,1
Totaal
Zoals de meeste ANPCB-sectoren telt de sector van de drukkerijen hoofdzakelijk KMO’s: 93,61% van de bedrijven telt minder dan 50 werknemers.
Tabel 3
3
c) Regionale spreiding Aantal ondernemingen en bedienden volgens regio5 Regio Brussel Aantal ondernemingen Aantal bedienden Gemiddeld aantal bedienden per onderneming
Wallonië
Vlaanderen
Totaal
222
248
657
1.127
1.172
1.328
4.362
6.862
5,3
5,4
6,6
6,1
Van de bedrijven is 58,3% gevestigd in Vlaanderen, 22% in Wallonië en 19,7% in Brussel.
3 4 5
BESCHRIJVING VAN DE SECTOR
Omvang onderneming in aantal werknermers
De RSZ telt voor de sector van de drukkerijen 1.686 bedrijven en 7.343 bedienden terwijl het ANPCB 1.127 bedrijven en 6.862 bedienden telt. Bron : bestand van de bijdragen aan de RSZ voor het vierde kwartaal van het jaar 2002, beschikbaar gesteld door het Sociaal Fonds. Bron : bestand van de bijdragen aan de RSZ voor het vierde kwartaal van het jaar 2002, beschikbaar gesteld door het Sociaal Fonds.
Beroepenstructuur : drukkerijen
Tabel 2
Bereikte steekproef van bedrijven
2
2.1. 2.1.1.
Beschrijving van de steekproef Steekproef en respons
We hebben vervolgens een tweede steekproef van bedrijven aangeschreven, opnieuw verdeeld over alle subsectoren en groottes. Na deze twee verzendingen, werd de gewenste responsgraad lichtjes overschreden voor de bedienden maar niet voor de bedrijven. Een deelname van 60 ondernemingen en 801 bedienden was wenselijk voor het uitvoeren van de enquête; uiteindelijk dekt de enquête 54 ondernemingen en 838 bedienden. Het aantal bereikte bedienden is een belangrijker gegeven dan het aantal bereikte ondernemingen, want de extrapolatie gebeurt op basis van het aantal bedienden. Daardoor hebben we deze bevraging afgerond en de gegevens geanalyseerd.
a) Op basis van de NACE-codes en de activiteiten van de ondernemingen De verdeling van de ondernemingen die deelnamen aan onze enquête op basis van de NACE-codes is als volgt : Tabel 4
Aandeel bereikte ondernemingen en bedienden volgens subsector NACE-code
Ondernemingen aantal
aantal
%
Dagbladdrukkerijen
1
1,85%
45
5,37%
Overige drukkerijen
35
64,81%
578
68,97%
Boekbinden
2
3,70%
15
1,79%
Prepress-activiteiten
8
14,81%
68
8,11%
Hulpactiviteiten in verband met drukkerijen
7
12,96%
74
8,83%
Divers 6
1
1,85%
58
6,92%
54
100%
838
100%
Totaal
6
%
Bedienden
Een bedrijf uit de steekproef heeft een andere Nace-code dan die die gewoonlijk aan de sector toegekend worden. Het bedrijf draagt de Nace-code 22120 of uitgeverijen van kranten. Volgens het bedrijf zelf, behoort ze tot de sector van de drukkerijen, onder dagbladdrukkerijen.
Beroepenstructuur : drukkerijen
5
In bijlage D vindt u een overzichtstabel met het aantal verzonden enquêteformulieren, het aantal ondernemingen dat bereikt moest worden om een representatieve steekproef te verkrijgen en de gerealiseerde respons volgens de parameters omvang en regio.
BEREIKTE STEEKPROEF VAN BEDRIJVEN
Om deze studie uit te voeren, werden 500 enquêteformulieren verstuurd naar bedrijven uit de sector van de drukkerijen, verdeeld over alle subsectoren, groottes en regio’s. Na deze actie werd de gewenste responsgraad niet behaald voor de drie regio’s van het land.
In deze enquête werden de ondernemingen ook gevraagd zelf het type activiteiten dat zij uitvoeren te omschrijven. Volgens deze gegevens zijn de 54 ondernemingen die hebben deelgenomen aan onze enquête, als volgt verdeeld over de subsectoren: • 2 zijn dagbladdrukkerijen, • 31 zijn overige drukkerijen, • 16 zijn boekbinderijen, • 24 zijn bezig met prepress-activiteiten, • 4 zijn bezig met hulpactiviteiten in verband met drukkerijen, • 14 ervan hebben bijkomende activiteiten (multimedia ontwikkelingen, reclameagentschap, uitgeverij, ontwerp van displays, agentschap voor ondernemingsdesign, enz.).
BEREIKTE STEEKPROEF VAN BEDRIJVEN
De geobserveerde verschillen naar activiteit hebben te maken met het feit dat de RSZ alleen de hoofdactiviteit van de ondernemingen inventariseert, terwijl de ondernemingen in de vragenlijst meerdere activiteiten konden aankruisen.
b) Op basis van de omvang van de ondernemingen Aandeel bereikte ondernemingen en bedienden volgens ondernemingsgrootte Omvang onderneming
Aantal bereikte ondernemingen
10-49 10
Bereik ondernemingen in %
1,32%
Aantal bereikte bedienden
36
Bereik bedienden in %
50-99
28
100 + 7
Totaal 9
54
9,43% 21,21% 23,08%
4,79%
295
136
371
838
2,19% 13,57% 22,04% 15,30% 12,21%
Na afloop van de enquête dekken de gegevens 4,97% van de bedrijven en 12,21% van de bedienden. We beschouwen de steekproef als representatief. We bereikten ongeveer één achtste van het aantal bedienden uit de sector.
c) Op basis van de regio Tabel 6
Aandeel bereikte ondernemingen en bedienden volgens regio Regio Brussel Aantal ondernemingen Bereik ondernemingen in % Aantal bedienden Bereik bedienden in %
Wallonië
Vlaanderen
Totaal
17
10
27
54
7,66%
4,03%
4,11%
4,79%
188
161
489
838
16,04%
12,12%
11,21%
12,21%
6
1-9
Beroepenstructuur : drukkerijen
Tabel 5
Bediendeberoepen
3
3.1.
Beschrijving van de organogrammen in functie van de ondernemingsgrootte In de enquête wordt aan de bedrijven een type-organogram voorgelegd, met de vraag in welke mate dit ook toepasbaar en herkenbaar is voor hun bedrijf. Een typeorganogram is een organogram dat overeenstemt met een typische configuratie van een onderneming in een sector en dat verschilt naargelang de groottecategorie van het bedrijf. De meerderheid van deze ondernemingen moet zich herkennen in dit type-organogram. In het organogram worden de voornaamste beroepen per afdeling weergegeven met hun hiërarchische verbanden.
Hiertegenover staan de transversale beroepen en de ondersteunende afdeling. De transversale beroepen zijn beroepen die in een groot deel van de sectoren min of meer dezelfde taken en invulling hebben. Deze beroepen komen meestal voor in ondersteunende afdelingen. De transversale beroepen komen niet aan bod in dit document omdat er over deze beroepen een aparte bundel « transversale bediendeberoepen » verkrijgbaar is bij Cevora.
Tabel 7
Aanwezigheid van de specifieke bediendeberoepen, per operationele afdeling, en volgens de bedrijfsgrootte BEDRIJFSGROOTTE ACTIVITEITEN EN BEROEPEN
1 TOT 9
10 TOT 49
50 TOT 99
100 EN +
x
x
x
x
x
x
x
x
PRODUCTIE Verantwoordelijke productie Verantwoordelijke onderhoud Ontwerp & Prepress Verantwoordelijke prepress
7
Grafisch ontwerper
x
x
x
x
DTP operator
x
x
x
x
Zie punt 3.2. Beschrijving van de bediendeberoepen in de operationele afdelingen.
8 Beroepenstructuur : drukkerijen
Op basis van de organogrammen die werden aangevuld door de ondernemingen kon de volgende tabel worden opgesteld, met de sectorspecifieke beroepen7 ingedeeld per operationele afdeling. Onder operationele afdelingen verstaat men de afdelingen die instaan voor de kernactiviteiten van de onderneming. De beroepen die hiervan deel uitmaken staan in voor de basiswerkzaamheden die rechtstreeks verband houden met de productie van goederen of diensten. Deze afdelingen genereren het zakencijfer en de winst van de onderneming.
BEDIENDEBEROEPEN
Daartoe moeten de ondernemingen een evaluatie maken van het type-organogram op een schaal van 1 tot 5 (helemaal niet akkoord tot helemaal akkoord). De globale evaluatie van het organogram bedraagt 3,82 (gemiddelde van 54 evaluaties gemaakt door de ondervraagde ondernemingen). Naast deze eerste evaluatie, moeten de bedrijven het organogram valideren en waar nodig aanvullen.
Aanwezigheid van de specifieke bediendeberoepen, per operationele afdeling, en volgens de bedrijfsgrootte (vervolg) BEDRIJFSGROOTTE ACTIVITEITEN EN BEROEPEN
1 TOT 9
10 TOT 49
50 TOT 99
100 EN +
x
x
x
x
x
x
x
x
x
PRODUCTIE (VERVOLG) Drukkerij Verantwoordelijke drukkerij Afwerking Verantwoordelijke afwerking INKOOP Commercieel inkoper
COMMERCIEEL Commercieel directeur
x
x
Calculator
x
x
Planningverantwoordelijke
x
x
Orderbegeleider
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Intern Calculator-orderbegeleider
x
Extern Vertegenwoordiger
x
x
MULTIMEDIA Projectleider multimedia Webdesigner Analist-programmeur
x
x
Opmerkingen: • De type-organogrammen die alle beroepen van bedienden in deze sector bevatten (per operationele en per ondersteunende afdeling), vindt u in de bijlagen. Deze type-organogrammen zijn het resultaat van de samenvatting van alle gegevens die werden doorgestuurd door de ondernemingen. • Op vlak van de productie, zijn er drie grote stappen m.n. het ontwerp & prepres, het drukken en de afwerking. Grote drukkerijen verzorgen alle stappen van het productieprocess. De kleine bedrijven specialiseren zich in een van die stappen. • Op de type-organogrammen zijn alle beroepen weergegeven die men kan terugvinden in de sector voor ondernemingen die actief zijn in ontwerp en prepress, in het drukken en afwerken van gedrukte producten, maar ook in het aanmaken van multimedia producten. Indien bepaalde van deze activiteiten wegvallen, verdwijnen ook de bijhorende beroepen.
BEDIENDEBEROEPEN
x
9
Administratief inkoopmedewerker
Beroepenstructuur : drukkerijen
Tabel 7
Beschrijving van de bediendeberoepen in de operationele afdelingen A. PRODUCTIE
Andere benaming: productieleider
Verantwoordelijke onderhoud: is verantwoordelijk voor de optimalisatie en het onderhoud van het machinepark van de onderneming. Hij/zij waakt over de goede werking van de machines en is verantwoordelijk voor het regelmatige onderhoud en de reparatie van de machines in het geval van storingen. Hij/zij kan zich laten ondersteunen door één of meerdere onderhoudstechnici. Hij/zij heeft meestal een basisopleiding voor ingenieurs gevolgd. Andere benamingen: hoofd technische dienst, verantwoordelijke maintenance, hoofd onderhoud, manager onderhoud en technische dienst, supervisor technische dienst.
Ontwerp & prepress Verantwoordelijke prepress: leidt en organiseert de activiteiten van het prepressteam. Hij/zij controleert iedere fase van de productie en zorgt ervoor dat de termijnen, de kwaliteit en de instructies van het fabricagedossier worden gerespecteerd. Hij/zij evalueert de kwaliteit van de verkregen resultaten. Al naar gelang van de omvang van de onderneming neemt hij/zij actief deel aan het werk van het prepressteam. Hij/zij onderhoudt een nauw contact met de verkoop- en bestekafdeling en met de druk- en afwerkingsteams. Andere benamingen: chef prepress, manager prepress, productieleiding prepress.
Grafisch ontwerper: ontwerpt de grafische vorm van het product dat moet worden gedrukt, d.w.z. dat hij/zij de beelden, tekeningen, lay-out en illustraties van de te drukken werken op papier of met behulp van de computer creërt. Bij sommige opdrachten moet men de instructies van de klant tot op de letter volgen; andere klanten laten dan weer meer creatieve vrijheid aan de grafisch ontwerper. Hij/zij kan ook werken aan de grafische vorm van multimedia-producten. Hij/zij kan als freelancer werken.
10
Productiedirecteur: is verantwoordelijk voor de optimale werking van de hele productie-afdeling. Hij/zij stelt de productieplanning op in overleg met de commerciële afdeling. Hij/zij superviseert alle drukdiensten (prepress & ontwerp, druk en afwerking) en lost alle technische problemen op die zich vóór, tijdens of na de productie zouden kunnen voordoen. Hij/zij beslist over de aankoop van nieuwe machines of de integratie van nieuwe fabricageprocédés. In kleinere ondernemingen wordt deze verantwoordelijkheid soms gecombineerd met de verantwoordelijkheden van de zaakvoerder en van verantwoordelijke onderhoud.
BEDIENDEBEROEPEN
Deze afdeling staat in voor de productie van drukwerk in het algemeen. Vertrekkende van het ontwerp en de prepress, naar het drukken zelf, tot het afwerken van het drukwerk (snijden, binden, innaaien, enz.).
Beroepenstructuur : drukkerijen
3.2.
Andere benamingen: grafisch vormgever, infografist, graficus-illustrator, specialist in computer graphics.
DTP operator: is verantwoordelijk voor het recupereren van de teksten en de beelden via het informatica-tool (computer en scanner) en voor het omzetten van dit materiaal in machinetaal. Naar gelang van de aanwijzingen van de opmaker, de grafisch ontwerper of de klant bewerkt hij/zij de beelden en de teksten (typografie, kleuren enz…), giet ze in de gewenste lay-out, drukt de proeven af en zorgt voor de nodige correcties. In sommige gevallen is hij/zij ook verantwoordelijk voor het flashen (productie van de films) en/of het aanmaken van de platen. Andere benamingen: desktop publisher, specialist in computergrafics, DTP’er, prepress mac operator, DTP specialist, operator CTF/CTP (computer to plate), belichter.
Verantwoordelijke drukkerij: leidt en organiseert de activiteiten van het drukteam. Hij/zij controleert iedere fase van de productie en zorgt ervoor dat de termijnen, de kwaliteit en de instructies van het fabricagedossier worden gerespecteerd. Hij/zij evalueert de kwaliteit van de verkregen resultaten. Naar gelang de omvang van de onderneming neemt hij/zij actief deel aan het werk van het drukteam. Hij/zij staat in nauw contact met de verkoop- en de bestekafdeling en met de prepress- en afwerkingsteams.
BEDIENDEBEROEPEN
Drukkerij
Verantwoordelijke afwerking: leidt en organiseert de activiteiten van het afwerkingsteam. Hij/zij controleert iedere fase van de productie en zorgt ervoor dat de termijnen, de kwaliteit en de instructies van het fabricagedossier worden gerespecteerd. Hij/zij evalueert de kwaliteit van de verkregen resultaten. Naar gelang de omvang van de onderneming neemt hij/zij actief deel aan het werk van het afwerkingsteam. Hij/zij staat in nauw contact met verkoop- en de bestekafdeling en met de prepress- en drukteams.
B. INKOOP Deze afdeling staat in voor het aankopen van papier, inkt en andere benodigdheden voor drukwerk. Commercieel inkoper: is verantwoordelijk voor een evenwichtig beheer bij de aankoop van de benodigdheden en de grondstoffen voor de onderneming (papier, inkt enz…). Hij/zij peilt de behoeften van de onderneming, onderhandelt over de contracten met de leveranciers en plaatst de bestellingen. Hij/zij controleert de aanpak van de leveranciers op het vlak van de kwaliteit, de prijzen en de leveringstermijnen. Hij/zij vergelijkt ook verschillende leveranciers met elkaar. Andere benamingen: purchaser, technical purchaser, aankoopverantwoordelijke.
Administratief inkoopmedewerker: helpt de commercieel inkoper bij alle administratieve taken die verband houden met het aankoopprocess: het opstellen, verzenden en opvolgen van de bestelbons, het controleren van de juistheid van de
Beroepenstructuur : drukkerijen
11
Afwerking
ontvangen facturen, het updaten van de gegevensbestanden van de producten, de leveranciers, de aankoopdossiers enz. Andere benaming: assistent aankoop.
C. COMMERCIEEL
Commercieel directeur: werkt in overleg met de algemene directie de commerciële strategie van het bedrijf uit en stelt die voor. Hij/zij bepaalt de strategische richting die het bedrijf moet volgen, de doelstellingen die moeten worden bereikt en de middelen die daarvoor ter beschikking moeten worden gesteld. Hij/zij legt ook de jaarlijkse commerciële plannen vast. Hij/zij plant, coördineert, organiseert, leidt en controleert de activiteiten die in zijn/haar afdeling worden uitgevoerd. Hij/zij verdeelt en beheert het budget van zijn/haar dienst. Hij/zij ontmoet belangrijke klanten en voert de onderhandelingen met hen. In kleinere ondernemingen kan deze verantwoordelijkheid worden gecombineerd met de verantwoordelijkheid van de zaakvoerder.
BEDIENDEBEROEPEN
Deze afdeling zorgt voor het verkopen van de diensten van het bedrijf aan (potentiële) klanten. Hij staat in voor het opmaak van dossiers om naar de klanten te sturen waarin prijsofferte en andere nodige gegevens voor een bepaalde drukwerk zitten. Hij geeft inlichtingen aan de klanten over het verloop van het drukwerk, en geeft de wensen, bemerkingen, veranderingen, correcties van de klanten aan de productieploeg.
Interne functies Calculator-orderbegeleider: is verantwoordelijk voor de verkoop en administratie. Hij/zij brengt de klanten op de hoogte van de eigenschappen die het grafische materiaal (illustraties, documentbestanden, foto’s enz…) moet hebben en van de formaten en dergelijke. Hij/zij bereidt de prijsoffertes voor een drukopdracht voor en berekent die. In de meeste gevallen maakt hij/zij daarvoor gebruik van een softwareprogramma. Hij/zij berekent de kostprijs (kosten voor de grondstoffen), de verkoopprijs en de termijnen voor het drukken. Hij/zij analyseert de aanvraag van de klant en stelt het fabricagedossier op, waarin wordt beschreven welke technische middelen moeten worden ingezet, evenals de hoeveelheid en de kwaliteit van het drukwerk en de termijnen voor iedere fase van de fabricage. Hij/zij stelt de planning op voor de taken van iedere afdeling. Indien een deel van de productie wordt uitbesteed, vraagt hij/zij een prijsofferte die vervolgens in het bestek voor de eindklant wordt opgenomen. Hij/zij zorgt ervoor dat intern de nodige middelen worden vrijgemaakt en reserveert de druktijd nadat hij/zij iedere productiefase heeft gepland. Hij/zij bereidt het dossier voor de bestelling van de grondstoffen voor de aankoopdienst voor of bestelt die rechtstreeks als het bedrijf niet over een eigen aankoopdienst beschikt. Vaak is hij/zij de contactpersoon voor de klant tijdens de productie van zijn bestelling. Hij/zij controleert ook de vordering van de werken en de naleving van de kwaliteit, en dit zowel intern als bij de onderaannemers. Andere benamingen: productiecoördinator, commercieel medewerker binnendienst, ordervoorbereider, grafisch projectopvolger, ordermanager, calculator-ordervoorbereider.
Beroepenstructuur : drukkerijen
12
Andere benamingen: general sales manager, sales manager/director.
Calculator: bereidt de prijsoffertes voor een drukopdracht voor en berekent ze. Meestal maakt hij/zij daarvoor gebruik van een softwareprogramma. Hij/zij berekent de kostprijs (kosten voor de grondstoffen), de verkoopprijs en de druktermijnen. Indien een deel van de productie wordt uitbesteed, neemt hij/zij contact op met de onderaannemers en vraagt aan hen een prijsofferte die vervolgens in het bestek voor de uiteindelijke klant wordt opgenomen. Hij/zij bereidt het dossier voor het bestellen van de grondstoffen voor de aankoopdienst voor of bestelt die rechtstreeks als het bedrijf niet zelf over zo’n dienst beschikt. Planningverantwoordelijke: is verantwoordelijk voor het opstellen van de productieplanning in functie van de bestellingen en de uitvoeringstermijnen. Hij/zij zorgt er ook voor dat er intern voldoende middelen beschikbaar zijn en reserveert voldoende druktijd nadat hij/zij iedere fase van de productie heeft gepland. Hij/zij probeert de taken in de planning zo optimaal mogelijk te organiseren in functie van de aard van de opdrachten die moeten worden uitgevoerd, de beschikbaarheid van de machines, de mensen en de duur van het drukken. Hij/zij werkt nauw samen met de productie-afdeling.
Andere benamingen: adviseur klanten, coördinator voor de productie, projectverantwoordelijke, administratieve en commerciële medewerker, ordervoorbereider, ordermanager, orderbegeleider drukwerk, orderopvolger.
Externe functies Vertegenwoordiger: is verantwoordelijk voor de vertegenwoordiging van de onderneming en de promotie van haar producten bij de gebruikelijke of potentiële klanten. Hij/zij houdt de klanten op de hoogte van de technische aspecten en adviseert hen over de producten en de diensten die het beste aan hun behoeften beantwoorden. In sommige bedrijven is de vertegenwoordiger ook verantwoordelijk voor de opvolging van de dossiers tijdens de productiefase. Andere benamingen: technisch commercieel adviseur, (technisch en) commercieel afgevaardigde, sales promotor, sales representative, verkoop promoter
D.
MULTIMEDIA
Deze afdeling zorgt voor het ontwerp en aanmaak van een project op electronisch formaat (website, CD-Rom, enz). Projectleider multimedia: coördineert en superviseert het multimediateam. Hij/zij bereidt het project voor, kiest de technische en artistieke specificaties voor het
13 Beroepenstructuur : drukkerijen
Orderbegeleider: brengt de klanten op de hoogte van de vereiste eigenschappen van het grafische materiaal (illustraties, documentbestanden, foto’s enz…), de formaten en dergelijke. Hij/zij analyseert de vraag van de klant en stelt het fabricagedossier (of technische dossier of borderel) op, waarin de technische middelen staan beschreven die moeten worden ingezet, evenals de hoeveelheid en de kwaliteit van het drukwerk en de termijnen voor iedere fase van het productieproces. Hij/zij is de contactpersoon voor de klanten gedurende de volledige duur dat hun bestelling wordt behandeld. Hij/zij moet ook de vordering van de werken controleren en nagaan of de kwaliteitsnormen zowel intern als bij de onderaannemers worden gerespecteerd.
BEDIENDEBEROEPEN
Andere benaming: productieplanner
product, stelt het bestek op, verdeelt de taken onder zijn/haar medewerk(st)ers en stelt de planning op. Daarna is hij/zij verantwoordelijk voor de dagelijkse opvolging van de operaties en het administratieve en financiële beheer van het project. Bij grote projecten kan hij/zij door een assistent worden bijgestaan. Andere benamingen: producent, directeur productie, uitvoerende producent, projectbeheerder, projectverantwoordelijke.
Analist-programmeur: programmeert de verschillende functionaliteiten van een informaticaprogramma en volgt daarbij het plan en de instructies van de softwarearchitect. Wanneer het volledige softwarepakket werd geprogrammeerd, test hij/zij dit en controleert hij/zij of het krachtig genoeg is. In functie van de applicatie die moet worden ontwikkeld, is de programmeur in bepaalde talen (vb.: C, C++, Java, VB, XML, ASP, HTML, Visual Basic, SQL, Java Script, Vb Script enz...) en/of bepaalde besturingsomgevingen (Linux, Unix, Windows, Windows NT enz...) gespecialiseerd. In grote ondernemingen maakt men soms een onderscheid op basis van de professionele ervaring van de ontwikkelaar (junior, senior).
BEDIENDEBEROEPEN
Webdesigner: werkt bij ondernemingen die multimediaproducten aanmaken en ontwikkelen. Hij/zij kan het grafische design van een internet-site en alle visuele applicaties die er deel van uitmaken, realiseren. Hij/zij beheerst de nodige beeldsoftwareprogramma’s (Photoshop, Illustrator, Frontpage, Flash enz...) en heeft meestal noties van HTML- of andere programmeringstalen. In grote ondernemingen wordt de programmering van de pagina’s aan analisten-programmeurs toevertrouwd. In kleine ondernemingen kan de webdesigner soms zelf de programma’s schrijven voor deze pagina’s.
Beroepenstructuur : drukkerijen
14
Andere benamingen: software engineer, ontwikkelaar.
Definitie van de bediendeberoepen in de ondersteunende afdelingen Onder ondersteunende afdelingen verstaat men de afdelingen die niet rechtstreeks deelnemen aan de kernactiviteiten van de onderneming. De beroepen die men hier vindt, hebben een eigen specialisatie, maar voeren geen basiswerkzaamheden uit die rechtstreeks verband houden met de productie van goederen of diensten. Zij hebben tot doel diensten te verlenen aan de organisatie en de operationele afdelingen te ondersteunen. Voorbeelden van ondersteunende afdelingen zijn: administratie, boekhouding, personeelsdienst, …
Polyvalent bediende: verzekert de dagelijkse administratieve taken van het bedrijf. Hij/zij beantwoordt de telefoon, maakt offertes op, stelt de facturen op, zorgt soms voor de inkopen, staat in voor de opvolging van de werkorders, enz.
15
Andere benaming: all round bediende.
BEDIENDEBEROEPEN
Voor een definitie van de beroepen die deel uitmaken van de ondersteunende afdelingen verwijzen we naar een andere uitgave van de Cevora studiedienst8. In dit document wordt alleen de inhoud van de taken van de polyvalent bediende beschreven (m.a.w. de standaardinhoud van de taken gekoppeld aan een aantal specifieke taken behorende tot de activiteitensector).
Beroepenstructuur : drukkerijen
3.3.
8
Cevora – studiedienst –Transversale bediendeberoepen, februari 2002.
4
Schatting van het aantal bedienden per beroep
In de tabel vindt u de volgende gegevens: • het aantal ondernemingen en het aantal bedienden in de sector naar ondernemingsgrootte (rubriek sector). • het aantal ondernemingen en het aantal bedienden in de steekproef naar ondernemingsgrootte (rubriek steekproef). • het percentage van de totale populatie dat bereikt werd door de steekproef en de wegingsfactor die toegepast moet worden (rubriek steekproef). • het geëxtrapoleerd aantal bedienden per beroep, per beroepsgroep en per ondernemingsgrootte. Deze aantallen worden verkregen door de gegevens van de steekproef te vermenigvuldigen met de wegingsfactor. Om twee redenen hebben we voor de extrapolatie de gegevens van de twee grootste ondernemingsgroottes in één categorie ondergebracht, namelijk die met 50 werknemers en meer. Ten eerste noteren we, wat betreft de beroepen, geen duidelijk significante verschillen tussen de bedrijven met 50 tot 99 werknemers en de bedrijven met 100 werknemers en meer. Ten tweede maken heel weinig ondernemingen deel uit van de categorieën van de grootste bedrijven, daar het ANPCB vooral bestaat uit KMO’s (minder dan 50 werknemers). Om een relatief groot aantal bedrijven voor de extrapolatie te verkrijgen, moesten we deze twee categorieën groeperen.
9
Deze gegevens zijn berekend voor heel België maar kunnen ook worden berekend per regio
17
Naast de eerder kwalitatieve gegevens over de voorkomende beroepen en de inhoud ervan, wordt in de enquête ook gevraagd naar kwantitatieve gegevens over het aantal tewerkgestelde bedienden per beroep. Aan de hand van deze gegevens kunnen we, per beroep, het totaal aantal beroepsbeoefenaars in de steekproef bepalen. Aangezien de steekproef representatief is, kunnen de gegevens worden geëxtrapoleerd naar het totaal aantal bedienden in deze sector9. U vindt deze gegevens terug in de tabel op de volgende pagina’s.
SCHATTING VAN HET AANTAL BEDIENDEN PER BEROEP
Extrapolatie van de enquêtegegevens
Beroepenstructuur : drukkerijen
4.1.
Extrapolatie van het aantal bedienden per beroep in België en in functie van de bedrijfsgrootte10 Bedrijfsgrootte
Sector Bedrijven Bedienden Steekproef Bedrijven Bedienden % van de totale bevolking Wegingsfactor
Totaal administratie
Totaal boekhouding en financiën
1.127 6862
10 36 2,19% 45,72
28 295 13,57% 7,37
16 507 16,67% 6,00
54 838 12,21% 8,19
46 0 0
44 0 0
48 6 18
138 6 18
Totaal human resources
Totaal informatica
274
TOTAAL TRANSVERSALE BEROEPEN
10
72 155 7 0 15 52 0
228 0 0 0 0 0 0 0
0
276
96
0
7
0
22 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0
15
320
1,5%
124
0,5% 0,3% 0,3% 0,5% 0,1% 0,1%
1,8% 6 39 6 6 30 12 6 42 42 12 6 6
213
990
0,4% 0,3% 0,8%
31 21 24 36 6 6
6 24 6 6 30 12 6 42 42 12 6 6
198
413
5,0%
103
102
0,4% 2,0% 1,1% 1,2% 0,1% 0,1% 0,1%
30 18 55
24 6 24 36 6 6
0 15 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
11,3%
342
96
3,1% 1,2% 0,2% 1,3% 4,8% 0,8%
30 48 154 91 6 6 6
30 18 48
7 15 0 0 0 0
2,4%
779
246
2,0% 0,1% 0,3%
215 79 12 87 332 54
30 48 66 84 6 6 6
0 0 7
0 0 0 0 0 0
162 60 72 12 72 6 54
0 0 88 7 0 0 0
0 0 0
- Statisticus - Verantwoordelijke kwaliteit - Verantwoordelijke veiligheid - Technicus kwaliteit - Verantwoordelijke kwalitieit & veiligheid - Verantwoordelijke veiligheid & milieu - Facility manager - Verantwoordelijke logistiek - Magazijnmedewerker - Verantwoordelijke onderzoek & ontwikkeling - Medewerker onderzoek & ontwikkeling - Concierge
Totaal divers ondersteunend
44 0 0 0 0 274 0
- Informaticadirecteur - Bedrijfsinformaticus - Analyst-programeur - Netwerkbeheerder - Pc technicus - Databasebeheerder
%
72 3042
46
- Human resources directeur - Verantwoordelijke loon- en personeelsadministratie - Medewerker personeelszaken
n
297 2174
- Directiesecretaresse - Afdelingssecretaresse - Secretariaatsmedewerker - Receptioniste-telefoniste - Polyvalent bediende - Administratief bediende - Financieel directeur - Hoofdboekhouder - Boekhouder - Boekhoudkundig bediende - Beheerscontroleur - Credit manager - Fiscalist
Totaal
50 +
758 1646
Aantal beroepsbeoefenaars (extrapolatie) - Algemeen directeur - Adjunct-directeur - Vestigingsdirecteur
Totaal algemene directie
10-49
0,1% 0,6% 0,1% 0,1% 0,4% 0,2% 0,1% 0,6% 0,6% 0,2% 0,1% 0,1%
3,1%
1.723 25,1%
De cijfers in de tabel werden afgerond om decimalen te vermijden. Dit verklaart ook waarom sommige subtotalen niet precies overeenkomen met de berekende sommen.
SCHATTING VAN HET AANTAL BEDIENDEN PER BEROEP
1-9
18
Drukkerijen
Beroepenstructuur : drukkerijen
Tabel 8
Extrapolatie van het aantal bedienden per beroep in België en in functie van de bedrijfsgrootte (vervolg) Bedrijfsgrootte
- Productiedirecteur - Technisch directeur - Verantwoordelijke onderhoud - Onderhoudscoördinator - Veranwtoordelijke prepress - Grafisch ontwerper - DTP operator - Art director - Image specialist - Studiohoofd - Verantwoordelijke drukkerij - Meestergast productie - Veranwtoordelijke afwerking - Voorbereiding cylinder - Technische opvolging
Totaal productie
823
- Commercieel inkoper - Administratief inkoopmedewerker
Totaal inkoop
0
183
- Projectleider multimedia - Webdesigner - Analist-programmeur
Totaal multimedia
320
0
- Project engineer - Verantwoordelijke verzending
Totaal andere specifiek
0 46 0 0 0 46 0 91 0
892 88
612
46 183 91
- Hoofdredacteur - Uitgever - Verkoop advertenties - Redactiesecretaresse - Productiecoordinator - Corrector - Redacteur
Totaal uitgeverij
0 0 0 0 0 229 594 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
- Commercieel directeur - Calculator-orderbegeleider - Calculator - Orderbegeleider - Planningverantwoordelijke - Vertegenwoordiger - Technische orderbegeleider - Account manager - Sales manager
Totaal commercieel
10-49 147 0 0 0 44 169 420 29 7 7 44 0 22 0 0 88 0 7 251 22 15 0 280 0 37 0
111
0 0
0
798 120
1.014
0 44 0
44 0 0 0 0 0 0 0
78 12 54 18 120 78 198 0 0 0 96 54 60 18 12 66 54 72 54 162 282 60 348 30 0 6
30
0 15
15
n 225 12 54 18 164 476 1.212 29 7 7 140 54 82 18 12
2.513 208
1.809
48
0,9% 3,5% 1,5%
5,9% 7 44 37 7 15 24 6
141
0,1% 0,6% 0,5% 0,1% 0,2% 0,4% 0,1%
2,0% 6 57
63
1,2% 5,1% 2,7% 4,4% 0,9% 9,9% 0,4% 1,9% 0,1%
26,4% 64 239 103
6 42
2,3% 0,8%
3,0% 79 350 184 297 60 674 30 128 6
406 0 0 0 0 0 24 6
% 3,3% 0,2% 0,8% 0,3% 2,4% 6,9% 17,7% 0,4% 0,1% 0,1% 2,0% 0,8% 1,2% 0,3% 0,2%
36,6% 154 54
18 12 12
42 7 44 37 7 15 0 0
Totaal
50 +
SCHATTING VAN HET AANTAL BEDIENDEN PER BEROEP
1-9
0,1% 0,8%
0,9%
TOTAAL SPECIFIEKE BEROEPEN
1.326
1.761
2.052
5.139 74,9%
TOTAAL
1.646
2.174
3.042
6.862 100%
19
Drukkerijen
Beroepenstructuur : drukkerijen
Tabel 8
20
Als men dezelfde oefening doet maar dan enkel voor de tranversale beroepen, dan bekomt men de volgende top 5 : • polyvalent bediende (4,8%) • directiesecretaresse (3,1%) • boekhouder (2,3 %) • algemeen directeur (2%) • boekhoudkundig bediende (1,3%)
Beroepenstructuur : drukkerijen
Bovenaan in het klassement, vindt men : • dtp operator (17,7%) • vertegenwoordiger (9,9%) • grafisch ontwerper (6,9%) • calculator- orderbegeleider (5,1%) • polyvalent bediende (4,8%)
SCHATTING VAN HET AANTAL BEDIENDEN PER BEROEP
Uit deze tabel, kan men de top 5 van meest voorkomende beroepen in de sector van de drukkerijen afleiden, m.a.w. de bediendeberoepen die de meeste beroepsbeoefenaars tellen na de extrapolatie.
Vacatures
5
Analyse van de vacante betrekkingen In de vragenlijst werden de ondernemingen ook gevraagd om per beroep aan te geven hoeveel vacatures de laatste zes maanden openstonden en een raming te maken van de moeilijkheidsgraad om deze vacante betrekkingen in te vullen. Dankzij deze gegevens beschikken we over een overzicht van de vacante betrekkingen binnen de sector en van de beroepen die het meest worden gevraagd door de ondernemingen. De gemiddelde moeilijkheidsgraad voor het invullen van vacatures wordt berekend op basis van de scores van de ondernemingen. Het is moeilijk om op basis van een steekproef van 54 ondernemingen een volledige prognose te maken van de vacatures en knelpuntenberoepen in deze sector maar deze gegevens geven toch al enkele aanwijzingen.
De top 3 van het klassement: de dtp opertor, de orderbegeleider en de vertegenwoordiger. De twee eerste beroepen zijn specifiek voor deze sector, de laatste is bijna in alle sectoren terug te vinden maar met een verschillend product kennis naargelang de sector. Deze beroepen werden het meest gevraagd en deze vraag kwam voor in meerdere bedrijven. Beroepen met een score hoger dan 7, of meer dan het gemiddelde11, worden beschouwd als knelpuntberoep. Er worden uiteindelijk drie beroepen als knelpuntberoep beschouwd door de ondernemingen: de dtp opertor, de orderbegeleider en de vertegenwoordiger.
11
In de tabel vindt men deze knelpuntberoepen boven de lege lijn in donker grijs.
22
Voor elk van deze criteria wordt een score tussen 7 en 12 toegekend wanneer de waarde voor dit criterium hoger ligt dan het gemiddelde en tussen 1 en 6 wanneer deze waarde lager ligt dan het gemiddelde. De intervallen tussen 1 en 6 zijn gelijkwaardig en zijn gelijk aan het verschil tussen de minimumwaarde die werd bereikt voor dit criterium en het gemiddelde gedeeld door 6. Een gelijkaardige redenering wordt toegepast voor de scores tussen 7 en 12, maar hier wordt het verschil gemaakt tussen de maximumwaarde voor dit criterium en het gemiddelde. Het eindklassement verkrijgt men door het gemiddelde van deze drie scores te rangschikken in dalende volgorde.
VACATURES
Het klassement van de meest gevraagde beroepen in de sector wordt opgesteld aan de hand van drie criteria: het aantal ondernemingen waarin een betrekking vacant is in een bepaald beroep, het aantal vacante betrekkingen voor dit beroep en de gemiddelde moeilijkheidsgraad volgens de ondernemingen die deze betrekking moesten invullen.
Beroepenstructuur : drukkerijen
5.1.
Tabel 9
Aantal vacatures per beroep en moeilijkheidsgraad om deze vacatures in te vullen
- DTP operator - Orderbegeleider - Vertegenwoordiger
Aantal betrokken bedrijven Tot % Score 1 12 54 22,22% 12 3 54 5,56% 7 10 54 18,52% 11
- Verantwoordelijke logistiek - Grafisch vormgever - Webdesigner - Calculator-orderbegeleider - Productieleider - Verantwoordelijke drukkerij - Polyvalent bediende - Algemeen directeur - Verantwoordelijke onderhoud - Verantwoordelijke pre-press - Verantwoordelijke afwerking - Uitgever - Verkoop advertensies - Calculator - Boekhouder - Verantwoordelijke kwaliteit - Commercieel directeur - Analyst-programeur - Meestergast productie - Verantwoordelijke expeditie - Account manager - Sales manager - Art director - Directieecretaresse - Receptioniste-telefoniste - Administratief bediende Totaal
1 7 2 8 2 2 4 1 1 1 1 1 1 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 72
Vacatures per beroep
#
54 1,85% 54 12,96% 54 3,70% 54 14,81% 54 3,70% 54 3,70% 54 7,41% 54 1,85% 54 1,85% 54 1,85% 54 1,85% 54 1,85% 54 1,85% 54 3,70% 54 3,70% 54 1,85% 54 1,85% 54 1,85% 54 1,85% 54 1,85% 54 1,85% 54 1,85% 54 1,85% 54 1,85% 54 1,85% 54 1,85% 1566 4,60%
1 9 5 10 5 5 7 1 1 1 1 1 1 5 5 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
#
Aantal vacatures Gemidd. moeilijkheidsgraad Gemidd. score (1) Score 2 Gemidd. Score 3 klassement 20 1,67 8 2,65 6 8,67 4 1,33 7 3,25 8 7,33 10 1,00 1 3,30 9 7,00 3 8 4 8 2 2 4 1 1 1 1 1 1 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 86
(1) Verkregen door het aantal vacatures te delen door het aantal betrokken bedrijven
Beroepenstructuur : drukkerijen
23
VACATURES
3,00 1,14 2,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,00 1,19
12 5 9 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
3,00 2,38 2,50 3,00 3,50 3,50 3,00 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 4,00 3,00 2,50 3,00 3,00 3,00 3,00 3,00 3,00 3,00 3,00 2,00 2,00 2,00 2,65
7 5 5 7 10 10 7 12 12 12 12 12 12 7 5 7 7 7 7 7 7 7 7 4 4 4
6,67 6,33 6,33 6,00 5,33 5,33 5,00 4,67 4,67 4,67 4,67 4,67 4,67 4,33 3,67 3,00 3,00 3,00 3,00 3,00 3,00 3,00 3,00 2,00 2,00 2,00
Kernberoepen
6
6.1.
De kernberoepen van de sector
COMMERCIEEL MULTIMEDIA
6.1.1.
Grafisch ontwerper Dtp operator Calculator-orderbegeleider Webdesigner
Productie Grafisch ontwerper: ontwerpt de grafische vorm van het product dat moet worden gedrukt, d.w.z. dat hij/zij de beelden, tekeningen, lay-out en illustraties van de te drukken werken op papier of met behulp van de computer creërt. Bij sommige opdrachten moet men de instructies van de klant tot op de letter volgen; andere klanten laten dan weer meer creatieve vrijheid aan de grafisch ontwerper. Hij/zij kan ook werken aan de grafische vorm van multimedia-producten. Hij/zij kan als freelancer werken. Andere benamingen: grafisch vormgever, infografist, graficus-illustrator, specialist in computer graphics.
DTP operator: is verantwoordelijk voor het recupereren van de teksten en de beelden via het informatica-tool (computer en scanner) en voor het omzetten van dit materiaal in machinetaal. Naar gelang van de aanwijzingen van de opmaker, de grafisch ontwerper of de klant bewerkt hij/zij de beelden en de teksten (typografie, kleuren enz…), giet ze in de gewenste lay-out, drukt de proeven af en zorgt voor de nodige correcties. In sommige gevallen is hij/zij ook verantwoordelijk voor het flashen (productie van de films) en/of het aanmaken van de platen. Andere benamingen: desktop publisher, specialist in computergrafics, DTP’ers, prepress mac operator, DTP specialist, operator CTF/CTP (computer to plate), belichter.
12
In dit hoofdstuk nemen we enkel de bediendeberoepen op als kernfuncties voor de sector. Arbeidersberoepen vallen buiten het bestek van het ANPCB en dus ook van deze studie
25
PRODUCTIE
Beroepenstructuur : drukkerijen
De kernberoepen van een bepaalde sector zijn die beroepen die behoren tot de kernactiviteit van de betreffende sector. Deze kernactiviteiten dragen rechtstreeks bij tot verkoop, winst en omzet en vereisen specifieke competenties. Kernberoepen zijn dus duidelijk verweven met het specifiek karakter en de doelstelling of bestaansreden van de sector. Als we al de beroepen die door de bedrijven vermeld werden ordenen naar belang komen we tot het volgende beeld van de sector12:
DE KERNBEROEPEN VAN DE SECTOR
Cevora wenst ook via de oefening van de beroepenstructuur, de kernberoepen van iedere bestudeerde sector te bepalen. Deze informatie kan gebruikt worden door het onderwijs of eventueel andere vormingsactoren, om studierichtingen aan de bedrijfswereld aan te passen. De opleidingssector zoekt actief naar informatie over de arbeidsmarkt, over de sectoren en over beroepen die in de sectoren voorkomen om de overgang school-arbeidsmarkt te vergemakkelijken. Sectorinformatie is van belang voor het onderwijs.
Andere benamingen: productiecoordinator, commercieel medewerker binnendienst, ordervoorbereider, grafisch projectopvolger, ordermanager, calculator-ordervoorbereider.
6.1.3.
Multimedia Webdesigner: werkt bij ondernemingen die multimediaproducten aanmaken en ontwikkelen. Hij/zij kan het grafische design van een internet-site en alle visuele applicaties die er deel van uitmaken, realiseren. Hij/zij beheerst de nodige beeldsoftwareprogramma’s (Photoshop, Illustrator, Frontpage, Flash enz...) en heeft meestal noties van HTML- of andere programmeringstalen. In grote ondernemingen wordt de programmering van de pagina’s aan analisten-programmeurs toevertrouwd. In kleine ondernemingen kan de webdesigner soms zelf de programma’s schrijven voor deze pagina’s.
26
Calculator-orderbegeleider: is verantwoordelijk voor de verkoop en administratie. Hij/zij brengt de klanten op de hoogte van de eigenschappen die het grafische materiaal (illustraties, documentbestanden, foto’s enz…) moet hebben en van de formaten en dergelijke. Hij/zij bereidt de prijsoffertes voor een drukopdracht voor en berekent die. In de meeste gevallen maakt hij/zij daarvoor gebruik van een softwareprogramma. Hij/zij berekent de kostprijs (kosten voor de grondstoffen), de verkoopprijs en de termijnen voor het drukken. Hij/zij analyseert de aanvraag van de klant en stelt het fabricagedossier op, waarin wordt beschreven welke technische middelen moeten worden ingezet, evenals de hoeveelheid en de kwaliteit van het drukwerk en de termijnen voor iedere fase van de fabricage. Hij/zij stelt de planning op voor de taken van iedere afdeling. Indien een deel van de productie wordt uitbesteed, vraagt hij/zij een prijsofferte die vervolgens in het bestek voor de eindklant wordt opgenomen. Hij/zij zorgt ervoor dat intern de nodige middelen worden vrijgemaakt en reserveert de druktijd nadat hij/zij iedere productiefase heeft gepland. Hij/zij bereidt het dossier voor de bestelling van de grondstoffen voor de aankoopdienst voor of bestelt die rechtstreeks als het bedrijf niet over een eigen aankoopdienst beschikt. Vaak is hij/zij de contactpersoon voor de klant tijdens de productie van zijn bestelling. Hij/zij controleert ook de vordering van de werken en de naleving van de kwaliteit, en dit zowel intern als bij de onderaannemers.
DE KERNBEROEPEN VAN DE SECTOR
Commercieel
Beroepenstructuur : drukkerijen
6.1.2.
Bijlagen
• • •
• •
•
•
• •
• • • •
• •
•
Organogrammen en bedrijvenwebsites Vacatures van de sector Federatie van de Belgische grafische nijverheid (FEBELGRA) : http://www.febelgra.be/ Etude sur les métiers de l’industrie graphique réalisée par le CCPQ. Bureau Van Dijk, Etude diagnostique de l’industrie graphique dans la région de Bruxelles-Capitale, à la demande du ministre de l’économie de l’exécutif de la Région Bruxelles-Capitale, octobre 1992, Bruxelles (Volume I : analyse interne, chapitre 9). Evolution des métiers et qualifications du pré-presse, De la typogravure à la compovision, FORCE : formation continue en Europe, 1993. Valter Cortese, Estelle Krzeslo, Paul Schoetter, De evolutie van de gravische industrie in België, Centre de sociologie du travail, de l’emploi et de la formation (TEF) de l’U.L.B., mei 1997, syntheseverslag. Répertoire opérationnel des métiers et des emplois (ROME), ANPE-La documentation Française, France, Tome M, fiches 46211 à 46241 (p. 148-156) ainsi que les fiches 51132 et 51133 (p. 201-202). CERIG (Centre d’études et de recherches des industries graphiques)/GERISE ( le groupement intersyndical régional des imprimeurs du Sud-Est, Contrat d’étude prospective régional des industries de la communication graphique en Rhône-Alpes, juillet 1998, France. A consulter sur le site : http://cerig.efpg.inpg.fr/ICG/Actualites/girise/Sommaire.htm Répertoire des métiers et des professions de l’ONISEP, du CIDJ et du CNRS. SIEP, service d’information sur les études et les professions, J-B.Mondry, M. Beckers, M. Vanderpoorten, F. Herweigh, Les métiers du livre et de l’imprimerie, 2000, Bruxelles, Belgique. Dictionnaire septembre des métiers et des professions, le monde du travail de A à Z, 1997, p. 69, 70, 96, 106, 107, 116, 137, 173, 218. CPGra technofutur, rapport de veille sur les offres d’emplois dans les métiers graphiques, 2003. CPGra technofutur, inventaire des métiers relevant de l’industrie graphique. Comité sectoriel de main d‘œuvre des communications graphiques du Québec, Les carrières des communications graphiques, conception graphique et préimpression (secteur/fiche n°5). Comité sectoriel de main d‘œuvre des communications graphiques du Québec, Les carrières des communications graphiques, impression (secteur/fiche n°6). Comité sectoriel de main d‘œuvre des communications graphiques du Québec, Les carrières des communications graphiques, finition, reliure et procédés complémentaires (secteur/fiche n°7). Comité sectoriel de main d‘œuvre des communications graphiques du Québec, entrez dans la famille des communications graphiques, représentation commerciale, coordination, gestion de projets et estimation en arts graphiques.
28
• •
BIJLAGEN
Bronnen
Beroepenstructuur : drukkerijen
Bijlage A
Bijlage B Schema 1
Type-organogrammen van bedrijven uit de sector van de drukkerijen volgens bedrijfsgrootte Type-organogram van een bedrijf met 1 tot 9 werknemers
DIRECTIE - Algemeen directeur
ADMINISTRATIE - Polyvalent bediende
PRODUCTIE
- DTP operator - Grafisch ontwerper
MULTIMEDIA
- Webdesigner
Beroepenstructuur : drukkerijen
COMMERCIEEL
- Vertegenwoordiger
29
BIJLAGEN
Schema 2
Type-organogram van een bedrijf met 10 tot 49 werknemers
DIRECTIE - Algemeen directeur FINANCIËN EN BOEKHOUDING - Boekhouder
INKOOP - Commercieel inkoper
ADMINISTRATIE - Directiesecretaresse
PRODUCTIE - Productiedirecteur
MULTIMEDIA
Ontwerp & prepress - Verantwoordelijke prepress - DTP operator - Grafisch ontwerper
- Webdesigner
Drukkerij - Verantwoordelijke drukkerij Afwerking - Verantwoordelijke afwerking
Beroepenstructuur : drukkerijen
30
BIJLAGEN
COMMERCIEEL
- Calculator-orderbegeleider - Vertegenwoordiger
Schema 3
Type-organogram van een bedrijf met 50 tot 99 werknemers DIRECTIE - Algemeen directeur
HUMAN RESOURCES - Human resources directeur - Medewerker personeelszaken
ADMINISTRATIE - Directiesecretaresse - Receptioniste-telefoniste
INFORMATICA - Netwerkbeheerder
FINANCIËN EN BOEKHOUDING - Hoofdboekhouder - Boekhouder - Boekhoudkundig bediende
INKOOP - Commercieel inkoper
PRODUCTIE - Productiedirecteur - Verantwoordelijke onderhoud
MULTIMEDIA - Projectleider multimedia
COMMERCIEEL - Commercieel directeur
Ontwerp & prepress - Verantwoordelijke prepress - Grafisch ontwerper - DTP operator
- Webdesigner - Analist-programmeur
Intern - Calculator - Orderbegeleider - Planningverantwoordelijke
Drukkerij - Verantwoordelijke drukkerij
Extern - Vertegenwoordiger
Afwerking - Verantwoordelijke afwerking
Beroepenstructuur : drukkerijen
31
BIJLAGEN
Schema 4
Type-organogram van een bedrijf met 100 werknemers of meer DIRECTIE - Algemeen directeur - Adjunct-directeur
HUMAN RESOURCES - Human resources directeur - Verantwoordelijke loon- en personeelsadministratie - Medewerker personeelszaken
ADMINISTRATIE - Directiesecretaresse - (Afdelings-)secretaresse - Secretariaatsmedewerker - Administratief bediende - Receptionist-telefonist
FINANCIËN EN BOEKHOUDING - Financieel directeur - Hoofdboekhouder - Boekhouder - Boekhoudkundig bediende - Beheerscontroleur
DIVERSE Kwaliteit & veiligheidsdienst - Verantwoordelijke kwaliteit-veiligheid
Communicatie - Verantwoordelijke communicatie
Gebouwen - Facility manager
INFORMATICA - Informaticadirecteur - Analist-programmeur - Webmaster - Netwerkbeheerder - Databasebeheerder - Pc-technicus
Logistiek - Verantwoordelijke logistiek - Magazijnmedewerker
Beroepenstructuur : drukkerijen
32
BIJLAGEN
INKOOP - Commercieel inkoper
PRODUCTIE - Productiedirecteur - Verantwoordelijke onderhoud
MULTIMEDIA - Projectleider multimedia
COMMERCIEEL - Commercieel directeur
- Administratief inkoopmedewerker
Ontwerp & prepress - Verantwoordelijke prepress - Grafisch ontwerper - DTP operator
- Webdesigner - Analist-programmeur
Intern - Calculator - Orderbegeleider - Planningverantwoordelijke
Drukkerij - Verantwoordelijke drukkerij
Extern - Vertegenwoordiger
Afwerking - Verantwoordelijke afwerking
Beroepenstructuur : drukkerijen
33
BIJLAGEN
Bijlage C
Organogram van de kernberoepen van de sector
PRODUCTIE - Grafisch ontwerper - DTP operator
MULTIMEDIA - Webdesigner
Beroepenstructuur : drukkerijen
34
BIJLAGEN
COMMERCIEEL - Calculator-orderbegeleider
Steekproeftrekking voor gans België BELGIE
Pop.
Drukkerijen
Te bereiken
Tabel D.1
Steekproeftrekking voor de sector van de drukkerijen
Respons
Bijlage D
Bedrijven populatie Bedienden populatie Gemiddeld aantal bedienden per bedrijf Aantal verzendingen Steekproef bedrijven te bereiken % tegenover de bedrijven populatie Steekproef bedienden % tegenover de bedienden populatie Bereik bedrijven Bereik bedrijven in % Bereik bedienden Bereik bedienden in %
1-9 758 1.646 2,2 271 26 3,4% 58 4% 10 1,32% 36 2,19%
10-49 297 2.174 7,3 157 20 6,7% 156 7% 28 9,43% 295 13,57%
Grootte 50-99 33 617 18,7 33 7 21,2% 142 23% 7 21,21% 136 22,04%
100+ 39 2.425 62,2 39 7 17,9% 445 18% 9 23,08% 371 15,30%
Totaal 1.127 6.862 6,1 500 60 5,3% 801 11,68% 54 4,79% 838 12,21%
Regio Brussel Wallonië Vlaanderen 222 248 657 1.172 1.328 4.362 5,3 5,4 6,6 165 166 169 20 20 20 9,0% 8,1% 3,0% 163 185 453 14% 14% 10% 17 10 27 7,66% 4,03% 4,11% 188 161 489 16,04% 12,12% 11,21%
Totaal 1.127 6.862 6,1 500 60 5,3% 801 12% 54 4,79% 838 12,21%
Populatie bedrijven : totaal aantal bedrijven voor de overeenkomende grootte of regio. Populatie bedienden : totaal aantal bedienden voor de overeenkomende grootte of regio Gemiddeld aantal bedienden per bedrijf : het totaal aantal bedienden gedeeld door het totaal aantal bedrijven voor de overeenkomende grootte of regio. Aantal verzendingen : totaal aantal verzonden enquêteformulieren. Te bereiken steekproef van bedrijven : aantal te bereiken bedrijven per grootte en per regio om een representatieve steekproef te verkrijgen. % tegenover de bedrijven populatie : verhouding tussen het aantal bedrijven in de steekproef en de volledige populatie. Steekproef bedienden : vermenigvuldiging van het gemiddeld aantal bedienden per bedrijf met het aantal bedrijven in de steekproef. % tegenover de bedienden populatie : verhouding tussen het aantal bedienden in de steekproef en in de volledige populatie. Bereik bedrijven : aantal bedrijven gedekt door de enquête. Bereik bedrijven in % : verhouding tussen het aantal bereikte bedrijven en de volledige populatie. Bereik bedienden : aantal bedienden gedekt door de enquête. Bereik bedienden in % : verhouding tussen het aantal bereikte bedienden en de volledige populatie. Bron : bestand van de bijdragen aan de RSZ van het vierde kwartaal van 2002, beschikbaar gesteld door het Sociaal Fonds.
Beroepenstructuur : drukkerijen
35
BIJLAGEN
Tabel D.2
Steekproeftrekking volgens bedrijfsgrootte en regio
Respons
Te bereiken
Pop.
Drukkerijen Bedrijven populatie Bedienden populatie Gemiddeld aantal bedienden per bedrijf Aantal verzendingen Steekproef bedrijven te bereiken % tegenover de bedrijven populatie Steekproef bedienden % tegenover de bedienden populatie Bereik bedrijven Bereik bedrijven in % Bereik bedienden Bereik bedienden in %
1-9 10-49 157 57 379 509 2,4 8,9 100 57 10 8 6,4% 14,0% 24 71 6% 14% 5 11 3,18% 19,30% 17 143 4,49% 28,09%
Brussel 50-99 100+ Totaal 1 7 222 31 253 1.172 31,0 36,1 5,3 1 7 165 1 1 20 100,0% 14,3% 9,0% 31 36 163 100% 14% 14% 1 17 100,00% 0,00% 7,66% 28 0 188 90,32% 0,00% 16,04%
BEDRIJVEN PER GROOTTE EN PER REGIO Wallonië Vlaanderen 1-9 10-49 50-99 100+ Totaal 1-9 10-49 50-99 100+ Totaal 182 50 11 5 248 419 190 21 27 657 388 362 116 462 1.328 879 1.303 470 1.710 4.362 2,1 7,2 10,5 92,4 5,4 2,1 6,9 22,4 63,3 6,6 100 50 11 5 166 71 50 21 27 169 10 7 2 1 20 6 5 4 5 20 5,5% 14,0% 18,2% 20,0% 8,1% 1,4% 2,6% 19,0% 18,5% 3,0% 21 51 21 92 185 13 34 90 317 453 5% 14% 18% 20% 14% 1% 3% 19% 19% 10% 2 5 1 2 10 3 12 5 7 27 1,10% 10,00% 0,00% 40,00% 4,03% 0,72% 6,32% 23,81% 25,93% 4,11% 10 43 0 108 161 9 109 108 263 489 2,58% 11,88% 0,00% 23,38% 12,12% 1,02% 8,37% 22,98% 15,38% 11,21%
Bron : bestand van de bijdragen aan de RSZ van het vierde kwartaal van 2002, beschikbaar gesteld door het Sociaal Fonds.
Beroepenstructuur : drukkerijen
36
BIJLAGEN
Lijst van de deelnemende bedrijven a) Via bedrijfsbezoeken BREPOLS GRAPHIC PRODUCTS BRUYNEEL NV DESSAIN H NV SCHEEDERS VANKERCKHOVE VERENIGDE FABRIEKEN SUD PRESSE SA V PRINT SA VUM MEDIA
37
AB SCREEN NV ADRENALINE SPRL ARTE PRINT NV ARTELETRA NV BOPACK NV BROMURE ET IMPRIMERIE GAM SA CATALPA BELGIE NV CATHERINE PRESS NV CONCENTRA GRAFIC NV CONCENTRA MEDIA CONCENTRA PREPRESS CONTINUGA NV CREA NV DECOM NV DEMBLA BVBA DESGRIPPES GOBE GROUP D/G SA DIAPRINT SA DRUKKERIJ DEVRIENDT DRUKKERIJ E.STOCKMANS EN CO DRUKKERIJ LANNOO NV DRUKKERIJ SMITS NV DU CAJU PRINTING NV ENTRE REVES ET REALITE SPRL GRAFIEK NV GRAMME SA GRENZ-ECHO HALETRA NV HELIO - CHARLEROI HELIO CAR SA IMEXFA SA IMPRIMERIE DES EDITEURS SA IMPRIMERIE ET PUBLICITE DU MARAIS SA IMPRIMERIE LOSFELD SA Z.IND. DU QUEVAUCAMPS INDUSTRIELE BOEKBAND WALLEYN NV INTERBROCHAGE SA INTERLIGNE SA
BIJLAGEN
b) Via de enquête
Beroepenstructuur : drukkerijen
Bijlage E
JCB OFFSET SA JJM SA KRISGRAFIEK BVBA MEDIA PROCESS MEEUS MEGALUNA NV MILLER GRAPHICS ROESELARE NV MORRIS & CHAPMAN BELGIUM SPRL PARAGON BELGIUM NV PIERRE DOMINIQUE PROOST NV SCHEERDERS VANKERCHOVES VERENIGDE FABRIEKEN NV SPARKS STUDIO.UNA TANGHE PRINTING SA VANDEWEGHE FLEXO PRINTING VOLTA BVBA WEISSENBRUCH SA
Beroepenstructuur : drukkerijen
38
BIJLAGEN
Cevora dankt hen voor hun medewerking.