dr. Indriati Dwi Rahayu Laboratorium Anatomi Histologi FK UNIBRAW
( ORGANON VISUS )
ORGANON VISUS
Oculus Bulbus Oculi (isi & pembungkus)
Nervus opticus
Oculi accessorius Supercilium (bulu mata) Palpebrae & conjunctiva Musculi extrinsic bulbi Apparatus lacrimalis
Isi Bulbus Oculi :
Humor aquoeus Lensa cristallina Humor vitreus
5
Isi Bulbus Oculi • Humor aqueous – Diproduksi oleh corpus ciliaris – Mengisi COA dan COP Klinis : Tekanan intraoculer naik Glaukoma • Lensa cristallina – Transparan, biconvex elastis – Dibungkus capsula lentis – Mekanisme akomodasi * – Penggantung = Lig. Suspensorium lentis (Zonula ciliaris) Klinis : Lensa keruh Katarak • Humor vitreus – Massa gelatinous, transparan yang mengisi ruang lensa - retina – Fungsi : menjaga retina ditempatnya & memberi sandaran lensa
Pembungkus Bulbus Oculi – Tunica Fibrosa Cornea Sclera
– Tunica Vasculosa (Uvea) Choroidea Corpus ciliaris Iris
– Tunica Neurosa Retina
Cornea • • • •
Tunica Fibrosa
1/6 bagian anterior Fungsi : media refraksi, proteksi Avaskular transparan free nerve ending (dr N.I) sangat sensitif Reflek cornea : reflek mata berkedip bila ada rangsangan mekanis pada kornea Angulus iridocornealis berhubungan dengan canalis Schlemm sekresi humor aquoues
KLINIS - Radang : Keratitis - Astigmatism
Tunica Fibrosa
Sclera • 5/6 bagian posterior • Serabut kolagen dan elastis non transparan • Ditembus musculi extrinsik dan n. opticus (pada lamina cribrosa)
• Fungsi : Menyesuaikan diri terhadap tekanan
dari dalam bulbus oculi
Tunica Vasculosa
Choroidea • Terletak diantara sclera dengan retina • Berpigmen • Banyak pembuluh darah
• Fungsi : nutrisi retina, corpus ciliaris, iris
Tunica Vasculosa
Corpus ciliare
Menghubungkan choroid --- iris
Terdiri atas • Processus ciliaris Memproduksi humor aquoues • M.ciliaris : Proses akomodasi
Tunica Vasculosa
Iris Struktur berpigmen Membagi ruang cornea – lensa - Camera oculi anterior (COA) - Camera oculi posterior (COP)
m. dilator pupillae
m. sphincter pupillae
Tunica Vasculosa
• Fungsi : “diaphragma” : mengatur jumlah cahaya yang masuk pupil (celah antara 2 iris) Miosis : m. sphincter pupillae cahaya << Midriasis : m. dilator pupillae cahaya >>
Klinis : Radang tunica vasculosa (choroid, corpus ciliaris, iris) Uveitis
Musculi Intrinsic Bulbus Oculi Nama otot
Lokasi
Fungsi
m. ciliaris
Serat otot dalam corpus ciliaris
Kontraksi corpus ciliaris relaksasi lensa lensa lebih cembung
m. sphincter pupillae
Serabut circular dalam iris
Kontriksi pupil
m. dilator pupillae
Serabut radial dalam iris
Dilatasi pupil
Tunica Neurosa
Retina Struktur regional retina - Pars iridis : posterior iris - Pars ciliaris - Pars optica : di bulbus oculi posterior, sel sensoris [+] Ora serrata
Pars ciliaris
Pars iridis
Pars optica
Tunica Neurosa Pars optica :
- dapat dilihat melalui funduscopi - Terdapat : Discus opticus (Blind spot) Tempat keluar N. opticus & a. centralis retina
Receptor [-]
Klinis : Retinopathy diabetic kerusakan pembuluh darah kapiler
pada retina karena hiperglikemia kronis
OCULI ACESSORIUS Oculi accessorius meliputi : Supercilium (eye brow) Palpebrae - Conjunctiva Musculi extrinsik bulbi Apparatus lacrimalis
OCULI ACESSORIUS
Palpebrae Palpebrae Superior et inferior membatasi fissura palpebralis yang berakhir pada anguli oculi lateralis et medialis Limbus anterior palpebrae : cilia (bulu mata)
Fissura palpebralis
Limbus Anterior palpebrae Anguli oculi medialis
Anguli oculi lateralis
OCULI ACESSORIUS
Struktur Palpebrae (anterior-posterior) Kulit Subkutan Musculi oculi Tarsus superior et inferior Conjunctiva
Gld. tarsales (Meibom) di limbus posterior palpebrae mencegah air mata tumpah mll pinggir palpebrae Glandula tarsales
Klinis : Radang pada glandula palpebrae Hordeolum/chalazion
OCULI ACESSORIUS
Musculi Extrinsik Oculi di Palpebrae
m. orbicularis oculi
m. levator palpebrae superioris
Nama otot M. orbicularis oculi
Fungsi
Innervasi
Menutup mata Mengatur pengeluaran air mata N. facialis (N. VII)
M. levator palpebrae Membuka mata superioris
N. occulomotorius (N. III)
Oculi Accessorius
Conjunctiva Palpebrae conjunctiva • Melapisi dinding dalam palpebrae fornix conjunctiva • sangat vascular • Muara gld. lacrimalis, gld. sudorifera , gld. cebacea
Palpebrae conjuctiva
Limbus cornea fornix conjunctiva
Ocular (bulbar) conjunctiva • Dari fornix conjunctiva permukaan anterior mata limbus cornea • Transparan Klinis : Radang pada conjuctiva conjuctivitis
OCULI ACESSORIUS
Apparatus lacrimalis Terdiri atas :
Glandula lacrimalis et ductus lacrimalis • Terletak di atas angulus palpebrae lateralis Punctata lacrimalis • Medial permukaan dalam palpebrae superior et inferior Canalis lacrimalis Saccus lacrimalis Ductus nasolacrimalis
Sistem produksi & drainase air mata. Fungsi : membasahi & nutrisi permukaan anterior bola mata
Glandula lacrimalis
ductus lacrimalis Punctata lacrimalis Canalis lacrimalis Ductus nasolacrimalis
Saccus lacrimalis
OCULI ACESSORIUS
Perjalanan sekresi air mata
Glandula lacrimalis
Ductus excretorius lacrimalis
Fornix conjungtiva
Permukaan anterior bulbus oculi
Punctata lacrimalis
Canaliculi lacrimalis
Saccus lacrimalis
Ductus nasolacrimalis
Meatus Nasi Inferior
OCULI ACESSORIUS
Musculi extrinsic bulbus oculi Nama otot M. rectus superior M. rectus medial M. rectus inferior
M. rectus lateralis M. obliquus inferior M. obliquus superior
CLINICAL RELATED
Refraksi Refraksi adalah pembiasan cahaya dari udara untuk dihantarkan menuju retina Media Refraksi
• • • •
Cornea Humor aquoues Lensa cristallina Humor vitreus Klinis : • Myopia • Hypermetropia • Astigmatism • Presbyopia
Arah cahaya
MIOPI & HIPEROPI Myopia
Hypermetropia
Astigmatism
Presbyopia
Akomodasi Mekanisme mata melakukan adaptasi terhadap penglihatan jauh dan dekat dengan cara mengubah konveksitas lensa
Penglihatan dekat : • Meningkatkan konveksitas lensa (Akomodasi)
• Sumbu penglihatan berkonvergensi di satu titik • Pupil miosis (cahaya <<)
Penglihatan jauh : • Mengurangi konveksitas lensa
• Sumbu penglihatan sejajar • Pupil midriasis (cahaya >>)
Struktur yang berperanan Lensa cristallina
Ligamentum suspensorium (Zonula ciliaris) M. ciliaris N. ciliaris et N. occulomotorius (N.III)
Mekanisme Akomodasi M.Ciliaris kontraksi
Corpus ciliare ke ventral
Zonula ciliaris relaksasi
Bagian depan lensa cembung
Terminology recaps • • • • • • • • • • •
Hordeolum Chalazion Conjuctivitis Keratitis Uveitis Ablatio retina Myopia Hypermetropia Presbyopia Astigmatism Diplopia
TELINGA
AURIS EXTERNA
AURIS MEDIA AURIS INTERNA
• •
Cavum tympani
Auricula Meatus Acusticus Externus
Membrana tympani
Udara Tulang Otot
• • •
Cochlea Vestibulum Canalis semicircularis
AURIS EXTERNA
• •
Auricula Meatus Acusticus Externus
Membrana tympani
AURIS MEDIA AURIS INTERNA
AURIS EXTERNA MEMBRANA TYMPANI
AURICULA MEATUS ACUSTICUS EXTERNA
AURIS EXTERNA
AURICULA • Fungsi menangkap gelombang suara • Tdd : tulang rawan yang diliputi kulit • Terdapat otot shg bisa digerakan
AURIS EXTERNA
MEATUS ACUSTICUS EXTERNUS • Saluran : OAE – mbr.tympani • Terdiri dari : a.Pars cartilagines b.Pars osseus • Menyempit ISTHMUS • Kulit : melekat pada perichondrium / periosteum. • Terdapat follicle rambut, kelenjar cebacea & ceruminosa cerumen
a
b
ISTHMUS
AURIS EXTERNA
MEMBRANA TYMPANI • Melekat pada os temporalis • Diameter 1cm Pars Flaccida
Os. malleus Pars tensa Umbo
Cone of light
• Memisahkan MAE dengan cavum tympani
AURIS EXTERNA
ASPEK KLINIS Pemeriksaan : Otoscopy MAE : mbr.tympani 1. INFEKSI : – Otitis externa – Folliculitis 2. MISCELANOUS : – Obstruksi cerumen – Corpus alienum – Ruptur mbr. tympani suara keras, trauma,
AURIS EXTERNA
AURIS MEDIA AURIS INTERNA
Cavum tympani
Udara Tulang Otot
AURIS MEDIA ( CAVUM TYMPANI ) • Di dalam pars petrosa os.temporalis • ISI CAVUM TYMPANI 1. Udara 2. Ossiculae auditoria : MALLEUS, INCUS, STAPES untuk konduksi getaran suara 3. Otot : M. tensor tympani :(N.V.3) M. stapedius ( N. VII) ungsi : Meredam vibrasi pada suara keras TYMPANIC REFLEX 4. Chorda tympani
ISI CAVUM TYMPANI
Malleus Incus
Chorda Tympani M.Tensor Tympani Stapes M.Stapedius
TUBA AUDITIVA EUSTACHIUS
• Penghubung cavum tympani dan nasopharynx • Terdiri dari : – Pars osseus – Pars cartilaginosa • Selalu tertutup, kecuali saat mengunyah dan menelan • Menjaga tekanan cavum tympani • Dapat menjadi jalan infeksi dari pharynx ke cavum tympani
Pars.OSSEUS
CARTILAGO
NASOPHARYNX
ASPEK KLINIS 1.
INFEKSI : – Otitis Media Purulenta (OMP) Perforasi mbr.tympani – Mastoiditis
2.
MISCELANOUS : – Otosclerosis – Bell’s palsy : Paralise N.VII m.stapedius Hyperacusis
AURIS EXTERNA
AURIS MEDIA AURIS INTERNA
• • •
Vestibulum Canalis semicircularis Cochlea
Organ Keseimbangan : 1. Macula utriculi 2. Macula sacculi 3. Crista ampullaris
VESTIBULUM CANALIS SEMICIRCULARIS
Organ Pendengaran : organon Corti (di dasar ductus cochlearis)
AURIS INTERNA •Berdasarkan strukturnya terbagi atas 2 yaitu : Labyrinthus Osseus
Canalis semicircularis
Labyrinthus Membranaceus
Duct. semicircularis Utriculus
Vestibulum
Cochlea Isi : Perilymph
Sacculus
Ductus cochlearis Isi : Endolymph
CANALIS SEMICIRCULARIS
Utriculus
VESTIBULUM Sacculus
Superior
Lateral
Posterior
Ampullae
COCHLEA
COCHLEA
Membr. Vestibularis Scala Vestibuli
Ductus Cochlearis
Scala Media
Scala Tympani
Canalis Cochlearis
Membr. Basilaris
Organon Corti
ORGAN COCHLEARIS 1.
2.
Canalis cochlearis : Saluran yang mengitari sumbu tulang (modiolus) isi cairan perilymph a. Scala vestibuli b. Scala tympani Ductus cochlearis (scala media) : isi cairan endolymph dinding bawahnya dibentuk oleh Lamina basilaris Organon Corti
FUNGSI PENDENGARAN • Gelombang suara MAE menggetarkan mbr.tympani ossiculae auditiva fenestra vestibuli menggetarkan perilymph (scala vestibuli) diteruskan mbr. vestibuli ke endolymph (scala media) • Gerakan endolymph membrana basilaris naik turun menggerakkan cilia pd Organon Corti • Pergerakkan cilia merangsang sel sensoris dan pelepasan impuls saraf N. vestibulocochlearis Lobus temporalis
ASPEK KLINIS Hearing loss : Ada 2 jenis : 1. Tuli konduksi Gangguan transmisi getaran suara sampai ke auris interna Contoh : cerumen, ruptur mbr.tympani, OMP 2. Tuli persepsi Gangguan pada hair cell/ organon corti atau saraf Contoh : occupational disease (musisi,teknisi mesin)
Terminology recaps • • • • • • •
Otitis : externa & OMP Cerumen Presbycusis Vertigo Tinnitus Otalgia Otorrhea
INTEGUMENTARY System
PENDAHULUAN
STRUKTUR
GAMBARAN UMUM EPIDERMIS DERMIS HIPODERMIS TIPE STRUKTUR2 ASESORIS
FISIOLOGI
FUNGSI UMUM DALAM KEHAMILAN
TERMINOLOGY
PENDAHULUAN • • • • • •
7 - 8 % total body mass Organ terbesar dalam sistem tubuh manusia Ketebalan: 1,5 -4,4 mm Elastis Menutupi seluruh permukaan tubuh Bervariasi
STRUKTUR
GAMBARAN UMUM EPIDERMIS DERMIS HIPODERMIS TIPE STRUKTUR2 ASESORIS
GAMBARAN UMUM
EPIDERMIS • • • •
tdd : epithel squamous complex dg kornifikasi avascular Innervasi : free nerve end tanpa kapsul 4 - 5 lapis : – Str. Corneum : tdd >> lapisan keratinosit mati – Str. Lucidum ( + ) – Str. Granulosum : berperan dalam mencegah dehidrasi – Str. Spinosum : beberapa lapis keratinosit dg kecepatan mitosis lbh rendah – Str. Basale : supplier keratinocyte
EPIDERMIS
SEL : – Keratinocyte : Sel utama epidermis – Melanocyte : sintesa melanin – Langerhans : berperan dlm sistem imun – Merkel : mechano-receptor
EPIDERMIS
EPIDERMIS
Str. Lucidum hanya di kulittebal
EPIDERMAL -DERMAL JUNCTION
DERMIS • j.i vascular • lapisan : – papillary layer : dg anyaman kapiler maintenance – reticular layer : dg anastomose arteriovenosus
• dapat membantu regulasi TD & suhu • >> free nerve end, reseptor sensoris berkapsul, serabut autonom untuk VSMC • lebih tebal dr epidermis
HYPODERMIS • bukan kulit • tdd j.i longgar dan lemak • fascia subcutanea / panniculus adiposus
TIPE Kulit TEBAL
TIPE
Kulit TIPIS
Karakteristik
Lokasi
Telapak tangan & kaki
Bagian tubuh lain
tebal
0,8 – 1,4 mm
0.07 – 1,12 mm
Str. corneum
15- 40 lapis
10 – 20 lapis
Str. lucidum
+
p.u -
Str. granulosum
Bbrp lapis
1, p.u diskontinu
Str. basale
>> Merkel cell
<<
dermatoglifi
+
-
EPIDERMIS
DERMIS
Kulit TEBAL
Kulit TIPIS
Rambut
-
+, (kcl : glans penis, labia minora, clitoris, bibir)
Klj. Cebacea
<<
>>
Klj. Keringat
>>
<<
Meissner
>>
<<
Serabut elastik
<<
>>
Dermal-epidermal junction •Basement membrane, di bawah str. Basale •Interdigitasi dermal papillae – epidermal ridges
TEBAL
TIPIS
STRUKTUR ASESORIUS – hair – nails – exocrine glands : sebacea (lemak), sudorifera (keringat)
Dr dermis epidermis
FISIOLOGI
FUNGSI UMUM SISTEM PIGMENTASI DALAM KEHAMILAN
Fungsi Umum – PROTEKSI : • Sbg barrier thd mikroba, toxic subs, radiasi, benturan, tekanan • Via sistem imun • dr dehidrasi – Regulasi suhu tubuh – Sensoris – Ekskresi – Metabolisme vit D (pro-vitamin D berada di kulit)
Sistem Keratinisasi : • cell renewal (aktivitas mitosis) : di germinativum & spinosum • diferensisasi (keratinisasi) : dr germinativum ke atas • death cell : lucidum ke atas • Durasi : 15-30 hr secara bergeombang, • kedalaman & tahap berbeda gambaran berlapis dan bergelombang Tahap : (tumpang tindih) – Mitosis – Diferensiasi – Apoptosis – Exfoliasi
Sistem Pigmentasi Faktor : • pigmen melanin & carotin • ketebalan epidermis • pembuluh darah dermis • warna darah pd pembuluh • genetik Melanin • sintesa oleh melanosit • macam : – eumelanin : warna : coklat gelap. Di epidermis, iris, rambut hitam & coklat – pheomelanin : warna kuning kemerahan
Melanosit • Jumlah melanosit/unit area sama pada semua jenis warna kulit. Yang membedakan warna kulit : – Kecepatan sintesa melanin – Kecepatan akumulasi – Kecepatan degradasi • Fungsi melanin – Perlindungan. – Cara : absorbsi radikal bebas
Penyebab2 peningkatan sintesa melanin : • paparan ultraviolet • Hormon : MSH, estrogen, ACTH • Obat2an : chloroquin, khemoterapi • Polusi : logam berat • Postinflamasi
Fisiologi Sistem Integumen dalam Kehamilan
Terutama akibat pengaruh hormon Hormon yang terlibat : estrogen, MSH (meningkat t.u trimester III) pengaruh : Melanocyte lebih besar, lebih aktif Sirkulasi & neovaskularisasi Klinis : Melasma gravidarum / Chloasma Linea nigra
TERMINOLOGY
Circumscribed, flat, nonpalpable changes in skin color
Palpable elevated solid masses
Circumscribed superficial elevations of the skin formed by free fluid in a cavity within the skin layers
Macula—Small, up to 1 cm. Example: freckle, petechia
Papule—Up to 0.5 cm. Example: elevated nevus
Vesicle—Up to 0.5 cm; filled with serous fluid. Example: herpes simplex
Patch—Larger than 1 cm. Example: vitiligo
Nodule—0.5 cm to 1 –2 cm; often deeper and firmer than a papule
Bulla—Greater than 0.5 cm; filled with serous fluid. Example: 2nddegree burn
Plaque—A flat, elevated surface larger than 0.5 cm, often formed by the coalescence of papules
Pustule—Filled with pus. Examples: acne, impetigo
Urtica —A somewhat irregular, relatively transient, superficial area of localized skin edema. Example: mosquito bite, hive Tumor—Larger than 1–2 cm
WOUND HEALING
WOUND HEALING
TERIMA
KASIH