wij K gevoel Jaarverslag 2011 Stichting Clavis

wij K gevoel Jaarverslag 2011 Stichting Clavis

Waar de wijk centraal staat, leeft het wij K gevoel op.. Jaarverslag 2011 Stichting Clavis

04

Jaarverslag 2011

INHOUDSOPGAVE

A.

A.

VOLKSHUISVESTINGSVERSLAG 06 1. Voorwoord 07

2. Verslag van het bestuur 2.1 Ondernemingsplan en missie 08 2.2 Kwaliteitsplan 10 2.3 Regiopromotie 10 2.4 Bijzonderheden jaarrekening 11 3. Investeren in een toekomstbestendige woningvoorraad 3.1 Woningmarkt 12 3.2 Woningbezit 14 3.3 Onderhoud 15 3.4 Herstructurering 17 3.5 Woonruimteverdeling 18 3.6 Nieuwbouwactiviteiten 22 4. Investeren in niet-vastgoed 4.1 Wijkbeheer, woonen leefklimaat 28 4.2 Wonen en zorg 31 4.3 Huisvesting van bijzondere doelgroepen 32 4.4 Sponsoring 33

5. Investeren in samenwerking 5.1 Samenwerking met belanghouders 34 5.2 Samenwerking met de gemeente Terneuzen 35 en de provincie Zeeland 5.3 Samenwerking met Bewonersraad 35 5.4 Samenwerking met collega-corporaties 36

B.

6. Investeren in personeel en organisatie 7. Investeren in een gezonde financiële positie

37

8. Investeren in risicomanagement 9. Investeren in governance en toezicht 9.1 Governance 9.2 Toezicht

42 45 45

B. JAARREKENING 53 10. Kengetallen op basis van enkelvoudige jaarrekening 54 11. Geconsolideerde jaarrekening 2010 56 12. Enkelvoudige jaarrekening 2010

C.

39

76

C. VERKLARINGEN 93 13. Controleverklaring 94 14. Verklaring van het bestuur 96 15. Verklaring van de Raad van Commissarissen 97

Jaarverslag 2011

05

A. VOLKSHUISVESTINGSVERSLAG In dit jaarverslag 2011 leggen wij verantwoording af over onze activiteiten en de inzet van middelen. Het jaarverslag bestaat uit het volkshuisvestingsverslag, de jaarrekening en de verklaringen. Het volkshuisvestingsverslag biedt een overzicht van het gevoerde beleid op sociaal, organisatorisch en financieel gebied in het verslagjaar. Investeren is het trefwoord in het volkshuisvestingsverslag. Investeren in geld en door inspanningen te doen. U leest er meer over in het verslag.

06

Jaarverslag 2011

A.

VOLKSHUISVESTINGSVERSLAG

1.

VOORWOORD

1.

VOORWOORD

Met dit verslag verantwoorden wij ons aan onze omgeving. Wij laten zien welke activiteiten we ondernomen hebben, welke middelen wij hebben besteed en welke prestaties wij in 2011 hebben geleverd. In 2011 hebben we veel tijd besteed aan het ontwikkelen van een strategische visie voor de Volkshuisvesting in Zeeuws-Vlaanderen samen met de collega-corporaties Woongoed Zeeuws-Vlaanderen en Woonstichting Hulst. Het ontwikkelen van deze visie heeft er voor Woongoed Zeeuws-Vlaanderen en Clavis toe geleid dat hieruit een verkenning tot fusie is voortgekomen. De kernbegrippen die we uit de visie hebben gedestilleerd en waarop de fusieverkenning is gebaseerd zijn Ambitie, Financiën en Scherpte. Zeeuws-Vlaanderen is een krimpgebied en heeft het daardoor op sommige vlakken moeilijk. Wij willen onze bijdrage leveren aan het realiseren van een aantrekkelijk woonen leefklimaat in Zeeuws-Vlaanderen. Dat vertaalt zich in een ambitie. Om deze ambitie waar te kunnen maken zoeken wij nadrukkelijk de samenwerking. Financiën zijn daarbij onontbeerlijk. Ons aandeel in het realiseren van een aantrekkelijk woonen leefklimaat in heel Zeeuws-Vlaanderen kost veel geld. Een groot deel van de voorraad moet worden getransformeerd om de demografische ontwikkelingen het hoofd te kunnen bieden. Met scherpte bedoelen wij dat we als organisatie met alles wat er op ons af komt scherper en professioneler te werk kunnen gaan. Niet dat we nu niet professioneel zijn, integendeel, maar de hogere eisen in combinatie met een forse natuurlijke uitstroom aan personeel de komende jaren vraagt om vooruitdenken. Hoe kunnen wij als organisatie een aantrekkelijk werkgever zijn voor afgestudeerde jongeren in de regio? Voor ons zal 2012 dan ook nadrukkelijk in het teken staan van de fusieverkenning en de daarbij behorende vraagstukken. Onze huurders mogen van dit alles geen last ondervinden. De winkel blijft gewoon open. Ik wil onze huurders, de bewonersraad, de gemeente, zorgen welzijnsinstellingen, ontwikkelaars en alle andere personen en organisaties met wie wij in het afgelopen jaar hebben gewerkt, danken voor de prettige samenwerking. Daarnaast uiteraard een woord van dank aan onze gedreven medewerkers voor hun inzet en de gerealiseerde prestaties. Terneuzen, mei 2012 Robert de Ridder, Directeur/bestuurder

Jaarverslag 2011

07

2.

VERSLAG VAN HET BESTUUR

2.1 Ondernemingsplan Het huidige ondernemingsplan loopt tot en met 2012. De ‘naweeën’ van de kredietcrisis zijn nog steeds voelbaar, de ingrepen van de overheid merkbaar (inflatievolgend huurbeleid, Vogelaarheffing). Tesamen met de aangekondigde maatregelen wordt Clavis gedwongen om risicobeperkend te werk te gaan. Zo is Clavis genoodzaakt om de ontwikkeling van enkele nieuwbouwplannen stil te leggen of af te blazen. De ontwikkelingen in ‘corporatieland’ gaan razendsnel en maken een bijstelling van het bestaande beleid noodzakelijk, zoals bijvoorbeeld het toewijzingsbeleid voor lagere inkomens. De overheid dwingt woningcorporaties zaken te heroverwegen door steeds nieuwe heffingen en ingrepen aan te kondigen. De in sommige delen van Zeeuws-Vlaanderen ingezette bevolkingsdaling vraagt om investeringen in het woningbezit. We willen van meer naar beter en er vindt de komende jaren een verschuiving binnen de doelgroep plaats. Gelet op de verschillende ontwikkelingen kan mogelijk een aantal voornemens uit ons ondernemingsplan niet gerealiseerd worden. Wij zullen dit dan in dit verslag toelichten. Vanwege ons fusievoornemen starten we nog niet aan een nieuw ondernemingsplan. Dit houdt niet in dat we stuurloos zijn. We hebben inmiddels een strategische visie met de collegacorporaties en we kunnen terugvallen op de nog steeds relevante zaken in ons huidige ondernemingsplan. Clavis heeft de ambitie om zich te ontwikkelen naar een maatschappijgedreven organisatie. Een woningcorporatie dus die naar de samenleving toegaat, die verder kijkt dan wonen alleen, die voortdurend in gesprek is met haar belanghouders en bewoners/ klanten en die oog heeft voor de maatschappelijke effecten van haar handelen. Een woningcorporatie kan niet meer volstaan met het ontwikkelen, verhuren en beheren van woningen alleen. Daarom wil Clavis de sociale samenhang in de buurten en wijken waar zij actief is, verbeteren. Dit betekent onder meer dat zij de rol van buurtregisseur gaat invullen. Clavis wil ook investeren in maatschappelijk vastgoed en in maatschappelijke voorzieningen in de wijken waarin zij actief is. Kortom: Clavis werkt, samen met anderen, actief aan goed wonen en leven in Terneuzen.

De missie van Clavis is:

❝Onze missie is dat we actief en in nauwe samenwerking met andere partijen onze beschikbare middelen inzetten om te zorgen dat mensen wonen en leven in wijken waar ze zich thuis voelen.❞

08

Jaarverslag 2011

2.


2.1

ONDERNEMINGSPLAN

2.


2.1

ONDERNEMINGSPLAN

De volgende doelstellingen uit het ondernemingsplan zijn in 2011 opgepakt: 1. Onderzoek woonwensen jongeren onder 23 jaar Eind 2010 is gestart met een onderzoek naar de omvang van de woonvraag van jongeren. Daarin worden hun woonwensen meegenomen. De resultaten zijn in de eerste helft van 2011 geanalyseerd. De conclusie is, dat op basis van het onderzoek de vraag groter lijkt dan het aanbod, en dat het aanbod niet aansluit bij de eerste voorkeur van de jongeren. Clavis zal bekijken welke mogelijkheden er zijn om nog beter in te spelen op de woonwensen van jongeren. 2. Energiereductie Clavis wil dat het gemiddeld energieverbruik in haar woningen binnen tien jaar met minimaal 20% daalt. In 2011 is het beleid voortgezet om VR en conventionele CV-ketels te vervangen. Ook wordt HR++ beglazing aangebracht. 3. Clavis als wijkregisseur In november 2011 zijn de wijkplannen gepresenteerd voor de wijken Oudelandse Hoeve en Triniteit. De wijkplannen zijn tot stand gekomen op basis van de CtCmethode in samenspraak met de Gemeente Terneuzen en de in de wijk werkzame organisaties. Ook voor de andere wijken zullen wijkplannen worden opgesteld. 4. Maatschappelijk vastgoed Clavis heeft in 2011 geïnvesteerd in maatschappelijk vastgoed. Voor Juvent heeft Clavis woningen voor begeleid wonen van jongeren omgebouwd. 5. Milieubeleidsplan Clavis heeft in 2010 het milieubeleidsplan opgesteld. Clavis heeft blijvende aandacht voor de reductie van CO2 (bijvoorbeeld de vervanging van CV-ketels). De volgende doelstellingen zijn niet of niet geheel gerealiseerd: 1. Clavis zal in de periode 2008-2012 ruim € 45 miljoen investeren in woningen voor senioren, één tot twee persoonshuishoudens en mensen met een beperking € 10,7 miljoen hiervan bestaat uit zogenaamde onrendabele investeringen. Door veranderde marktomstandigheden is het investeringsprogramma aangepast. In de periode 2008-2010 heeft Clavis bijna € 28 miljoen geïnvesteerd in renovatie- en nieuwbouwprojecten. Hiervan is € 5,7 miljoen onrendabel geïnvesteerd. 2. Realiseren exclusieve huurwoningen: per eind 2012 zullen dit er 145 zijn Door gewijzigde marktomstandigheden en regelgeving rondom de DAEBwoningen* zijn slechts 3 woningen aan de bestaande voorraad van 53 woningen toegevoegd. Clavis heeft geen verdere plannen voor ontwikkeling van exclusieve huurwoningen. 3. Ontwikkelen van koopwoningen: tot eind 2012 zal Clavis 46 grondgebonden en 177 appartementen ontwikkelen. Door gewijzigde marktomstandigheden is het aantal woningen aangepast. (zie 3.6 nieuwbouwactiviteiten) 4. Verkoop bestaande woningen: per eind 2012 zullen minimaal 84 bestaande eengezinswoningen verkocht zijn. Clavis had zich ten doel gesteld om in de periode 2008-2012 84 (bestaande) woningen te verkopen. In 2008 zijn 3 woningen verkocht. In 2009 waren dat 58 woningen (Biervliet). In 2010 is er één woning verkocht en in 2011 zijn er 4 woningen verkocht. Dit is een totaal van 66 tot nu toe en komt neer op ruim 70% van de doelstelling. Deze inkomsten zijn nodig voor de financiering van herstructurering. Het verkoopbeleid zal in 2012 opnieuw opgepakt worden. 5. Foyer de jeunesse Vanwege een geraamd exploitatietekort is de jongerenfoyer niet gerealiseerd op de daarvoor beoogde lokatie. Wel is er gesproken over realisatie in andere (kleinschalige) vorm.

*DAEB = Dienst van Algemeen en Economisch Belang

Jaarverslag 2011

09

2.2

Kwaliteitsplan

Om de kwaliteit van de totale dienstverlening te optimaliseren wil Clavis graag overgaan naar een meer systematische aanpak. In het samenwerkingsverband met Woongoed Zeeuws-Vlaanderen is gezocht naar aanknopingspunten. Woongoed werkt al enkele jaren met het KWH-label . KWH is het Kwaliteitscentrum Woningcorporaties Huursector. In het KWH-Huurlabel staat de dienstverlening en de beleving van de woonconsument centraal. KWH meet of corporaties daadwerkelijk kwaliteit in dienstverlening leveren. Clavis heeft een nulmeting laten uitvoeren volgens de systematiek van KWH. Aan de hand van de resultaten is een aktieplan opgesteld, dat in december 2011 is vastgesteld. Uitvoering van dit aktieplan zal plaatsvinden in 2012.

2.


2.2

KWALITEITSPLAN

2.3

REGIOPROMOTIE 2.3 Regiopromotie Clavis participeert in initiatieven die de aantrekkingkracht van Zeeland benoemen: ruimte, sociale veiligheid, het rustige leven en voldoende werkgelegenheid. Door deel te nemen aan initiatieven voor regiopromotie wil Clavis mensen stimuleren zich te vestigen in Zeeuws-Vlaanderen. Uw Nieuwe Toekomst Clavis neemt deel in Uw Nieuwe Toekomst, een platform van de Zeeuws-Vlaamse gemeenten en diverse bedrijven die Zeeuws-Vlaanderen promoten als woon-, werken leefgebied. Met een website en een jaarlijkse stand op de Emigratiebeurs wordt de aandacht van aspirant-bewoners getrokken. De bestuurder van Woonstichting Hulst zit als adviseur bij het bestuur UNT. De bestuurder van Clavis is lid van de advies- en overleggroep van UNT. Grensoverschrijdend Wonen Clavis participeert in het driejarige project Grensoverschrijdend Wonen. Dit project heeft als doel woningzoekenden uit de Belgische grensstreek te huisvesten in een woning in Zuidwest-Nederland. De steeds kleiner wordende huishoudens brengen verschillende risico’s met zich mee waaronder het risico van waardeverlies en de afname van investeringsbereidheid van particulieren en corporaties en, als gevolg daarvan, verloedering van een gebied. Zeker nu sprake is van bevolkingsdruk aan de Vlaamse kant van de grens zou een win-win situatie mogelijk moeten zijn. Deze kan enerzijds de vitaliteit van het krimpgebied (in ons geval: Zeeuws-Vlaanderen) versterken en anderzijds de woningnood aan de Vlaamse kant verlichten. Momenteel bedraagt de leegstand in het corporatiebezit in Zeeuws-Vlaanderen circa 1,1%. Wij verwachten, dat dit percentage de komende jaren door de demografische ontwikkelingen zal gaan stijgen. Het doel is om de leegstand, die dan ontstaat, terug te dringen door Belgische woningzoekenden te huisvesten. De partijen die participeren zijn vijf woningcorporaties, te weten Stadlander (Bergen op Zoom), R&B Wonen (Heinkenszand), Woonstichting Hulst, Woongoed Zeeuws-Vlaanderen en Clavis (Terneuzen). De aktie Grensoverschrijdend Wonen heeft veel publiciteit gekregen van de landelijke en Belgische pers.

10

Jaarverslag 2011

2.


2.3

REGIOPROMOTIE

2.4

BIJZONDERHEDEN JAARREKENING

Zeeuws&Vlaanderen Het initiatief Grensoverschrijdend Wonen heeft een breder draagvlak gekregen door de oprichting van Zeeuws&Vlaanderen, een stichting van Zeeuws-Vlaamse makelaars, notarissen, banken en woningcorporaties. De stichting heeft in samenwerking met een Belgisch reclamebureau een reclamecampagne opgestart, die tot doel heeft Belgen te verleiden voor Zeeuws-Vlaamse koop- en huurwoningen. Clavis heeft samen met Woongoed Zeeuws-Vlaanderen en Woonstichting Hulst een bescheiden financiële bijdrage aan het initiatief geleverd. Steeds meer Vlamingen kopen een huis in Zeeuws-Vlaanderen. Doordat de woningprijzen in België blijven stijgen en tegelijkertijd de koopkracht hier daalt, richt een groeiend aantal Belgen zijn blik op Zeeuws-Vlaanderen. Niet alleen zijn de huizen er een stuk goedkoper (gemiddeld € 40.000), bovendien zijn ze ook vaak in betere staat. Je krijgt hier met andere woorden meer huis voor minder geld. In 2011 trokken 600 Belgen de grens met Nederland over naar Zeeuws-Vlaanderen, een verdubbeling tegenover 2010.

2.4

Bijzonderheden jaarrekening

Als bijzondere post in de jaarrekening 2011 willen we de waardeverandering op materiële vaste activa toelichten. In 2011 is onder waardeverandering materiële vaste activa een last verwerkt van € 3.500.000. Deze post valt uiteen in een last van € 1.600.000 voor vorming van een voorziening voor het project Schelpenhoekje (€ 1.500.000) en een aanvulling voor het project Pattistpark (€ 100.000) en een afwaardering van € 1.900.000 op het bestaande bezit als gevolg van een wijziging van de parameters.

Jaarverslag 2011

11

3. 3.1

INVESTEREN IN TOEKOMSTBESTENDIGE WONINGVOORRAAD Woningmarkt

In de gemeente Terneuzen zijn de prijzen van koopwoningen in 2011 gedaald. Net zoals dit in de in de rest van Nederland het geval is. Het aanbod van koopwoningen is echter in de afgelopen 2 jaar met 30% gestegen. Woningen die het meest te koop aangeboden zijn, waren vrijstaande woningen met een gemiddelde prijs tussen de € 250.000 en € 300.000. De meest verkochte woning in 2011 is de tussenwoning die gemiddeld tussen de € 100.000 en € 125.000 heeft opgebracht. De gemiddelde verkoopprijs van nieuwbouwwoningen zit tussen de € 240.000 en € 250.000. De doorloop wordt negatief beïnvloed door de lastige verkoop van de huidige woning en de lagere opbrengsten. Vooral gedateerde woningen zijn moeilijk verkoopbaar. Zoals reeds gemeld hebben Vlamingen steeds meer belangstelling voor woningen in Zeeuws-Vlaanderen. De waarde van de koopwoningen in Zeeuws-Vlaanderen behoort tot de laagste van Nederland. Hierdoor is een koopwoning voor veel mensen bereikbaar. Het kopen van een woning leidt hier dus niet direct tot hogere maandlasten. De prijsstelling van huurwoningen moet dus zo worden afgewogen, dat huren een aantrekkelijke keuze is. Van structurele leegstand is geen sprake. Zeker in het marktsegment van eengezinswoningen is nog voldoende vraag om de woningen snel te verhuren. Voor appartementencomplexen is de vraag lager dan eengezinswoningen maar ook hier is er geen sprake van structurele leegstand. Bevolkingsdaling Naast Noordoost Groningen en Zuid-Limburg is Zeeuws-Vlaanderen officieel benoemd tot krimpregio. Doordat jongeren vaak een opleiding buiten de regio volgen en daarna slechts mondjesmaat terugkeren is sprake van ontgroening. De achterblijvende bevolking vergrijst snel. De notitie ‘Onverkende Paden’ van de provincie Zeeland voorziet in de gemeente Terneuzen een bevolkingsdaling van 10% tussen 2007 en 2030. Een bevolkingsdaling betekent echter niet dat er minder woningen nodig zijn. In Terneuzen daalt de bevolking weliswaar maar neemt het aantal huishoudens tot 2025 toe. Dit komt voornamelijk door de zogenaamde huishoudensverdunning. Dit wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door het aantal echtscheidingen. De voorraad bestaat voor een groot deel uit eengezinswoningen. Naar dit woningtype zal in de toekomst minder vraag zijn. De woningvoorraad moet dus veranderen. Met het oog op de bevolkingsdaling is een vaak gehoorde gedachte: minder maar beter. Minder staat in dit geval voor de hoeveelheid woningen en beter voor de kwaliteit ervan, met name op het gebied van toegankelijkheid voor senioren. Met het oog hierop zullen veel eengezinswoningen moeten worden veranderd in nultredenwoningen. Om deze aanpassingen tot een succes te maken, is veel geld nodig. Geld dat niet alleen van de woningcorporatie kan komen. Daarom verkennen we de mogelijkheden, in goed overleg met de gemeente Terneuzen. Daarnaast starten we een lobby richting provincie en rijksoverheid. Deze processen vergen een lange adem. Gelukkig hebben we deze; naar de meeste woningen die binnen nu en 15 tot 20 jaar geherstructureerd moeten worden, is nog steeds voldoende vraag.

12

Jaarverslag 2011

3.

INVESTEREN IN TOEKOMSTBESTENDIGE WONINGVOORRAAD

3.1

WONINGMARKT

3.


3.1

WONINGMARKT

Strategisch voorraadbeheer Het strategisch voorraadbeleid van Clavis is in 2011 geactualiseerd. Hierbij worden de (toekomstige) marktvraag en het woningbezit op elkaar afgestemd. Er is vooral een kwalitatieve vraag. Daar kan Clavis, met het huidige aanbod, onvoldoende op inspelen. Clavis ziet een heldere transformatieopgave in de huursector voor zich. De gemeente Terneuzen en Clavis zijn in overleg over de herontwikkeling van een aantal locaties in de wijken Lievenspolder, Triniteit en het Zuiderpark. Op deze locaties staan ongeveer 500 goedkope huur- en koopwoningen. De huurwoningen zijn in bezit van Clavis. Met de herontwikkeling van deze locaties kan een belangrijke bijdrage geleverd worden aan de beoogde transformatie van de bestaande woonmilieus in de stad. De gemeente Terneuzen en Clavis zoeken afstemming en samenwerking om deze transformatie in een krimpregio vorm te geven. In 2011 is er voor de eerste wijk een stedenbouwkundige visie gevormd en is er gestart met de voorlopige planontwikkeling voor herontwikkeling van deze wijken.

Jaarverslag 2011

13

3.2

Woningbezit

3.

In 2011 is de voorraad met 4 verhuureenheden afgenomen door verkoop. Aantal verhuureenheden, in beziten Garages Overige

Totaal

Woningen

Garages

Overige

Totaal

2450

78

47

2575

Opgeleverd/aangekocht

-

-

-

-

Gesloopt

-

-

-

-

Verkocht

4

-

-

4

Herstructurering

-

-

-

-

2446

78

47

2571

Grond-gebonden

Gestapeld

Totaal

Procentueel

€ 366,37 of minder

110

138

248

11%

Van € 366,37 tot € 561,98

1190

896

2086

85%

Van € 561,98 tot € 664,66

72

37

109

4%

€ 664,- en meer

0

3

3

0%

1372

1074

2446

100%

Saldo per 1.1.2011

Saldo per 31.12.2011 Huurklasse

Totaal

Aankoop van woningen Er zijn geen woningen aangekocht. Verkoop van woningen

❝Clavis wil in de periode tot en met 2012 minimaal 84 bestaande eengezinswoningen verkopen. In de komende 10 jaar zetten wij in op de verkoop van 250 tot 300 bestaande woningen.❞ In de bijstelling van het strategisch voorraadbeheer in 2011 is bepaald welke complexen in aanmerking komen voor mogelijke verkoop. In 2011 zijn er 3 woningen verkocht aan zittende huurders en 1 woning aan een particulier.

14

Jaarverslag 2011


3.2

WONINGBEZIT

3.


3.3

ONDERHOUD

3.3

Onderhoud

Clavis voert een gedegen onderhoudsbeleid om de waarde van haar vastgoed te behouden. Per gebouw wordt een meerjaren-onderhoudsbeleid en -begroting opgesteld. Op basis van de meerjarenplanning wordt de jaarlijkse onderhoudsbegroting opgemaakt. In 2011 verstrekten we voor ruim € 3,6 miljoen aan onderhoudsopdrachten. De onderverdeling is als volgt: a. Planmatig onderhoud, renovaties e.d. € 2,1 miljoen b. Niet-planmatig onderhoud (reparatieverzoeken, mutatieonderhoud e.d.) € 1,5 miljoen. Basiskwaliteit Clavis heeft de basiskwaliteit voor haar woningen vastgesteld. Hierbij is onderscheid gemaakt naar de huurprijs van de woningen en de doelgroep waarvoor deze bestemd zijn. Er is vastgelegd aan welke eisen een woning moet voldoen. Dit heeft zowel betrekking op de afmetingen, het niveau van afwerking als de aanwezige voorzieningen. Als een woning vrijkomt, wordt bepaald op welke onderdelen de woning wordt aangepast. Woningen die op termijn worden geherstructureerd, worden bij verandering van huurder niet op het niveau van basiskwaliteit gebracht. Reparatieverzoeken Op verzoek van de huurder wordt onderhoud uitgevoerd; dit gebeurt door de eigen onderhoudsdienst. De kosten van het onderhoud vanwege de reparatieverzoeken bedroegen in 2011 € 0,6 miljoen. In het afgelopen jaar zijn deze kosten per woning gestegen naar € 139,- per woning (2010: € 125,-). Het gemiddeld aantal reparatieverzoeken per woning is stabiel en ligt op 0,9 verzoeken per woning. Mutatie-onderhoud

❝Als een woning door verhuizing leeg komt, trekken we, in geval van een goedkope woning, de huur op naar de streefhuur (gemiddeld 70% van de maximaal redelijke huren). Wij gaan uit van een mutatiegraad van 10% in het goedkope segment. Dit betekent dat elk jaar circa 40 van de 418 goedkope woningen vrijkomen❞ Het mutatieonderhoud kostte in 2011 € 0,5 miljoen euro. De gemiddelde kosten die bij een wijziging van huurder moeten worden gemaakt om de woning opnieuw te verhuren zijn gestegen van € 1.772,- in 2010 naar € 1.883,- per gemuteerde woning in 2011. In dit bedrag zijn de kosten verrekend die bij de vertrokken huurder in rekening worden gebracht. Servicecontract huurdersonderhoud Voor kleine werkzaamheden, die volgens de huurovereenkomst eigenlijk voor rekening van de huurder zijn, kan een servicecontract afgesloten worden. De behoefte aan deze service blijft onverminderd groot: ruim 91% neemt deel aan deze voorziening. Clavis heeft met de bewonersraad een afspraak gemaakt over de hoogte van het bedrag dat Clavis maximaal voor haar rekening wil nemen. Daarnaast is afgesproken dat de prijs jaarlijks stijgt met de inflatie.

Jaarverslag 2011

15

Energiereductie Energielabels brengen de energiesituatie van de huurwoningen in beeld. Het energielabel past in het streven van Clavis om maatregelen te nemen op energiegebied. Energiebesparende maatregelen leiden tot meer wooncomfort, lagere stookkosten en minder CO²-uitstoot. Clavis wil dat zijn bezit de komende 10 jaar 20% minder CO² uitstoot. Corporaties kunnen via energielabels de taakstelling inzichtelijk maken en tonen in hoeverre het lukt de besparing te realiseren.

❝De maatregelen die de meeste CO2 reductie opleveren, worden als eerste uitgevoerd. Clavis kiest daarom voor het vervangen van de VR en conventionele CV-ketels, dubbele beglazing op de benedenverdieping, spouwmuurisolatie en dakisolatie.❞ Zowel op verzoek van huurders als op grond van marktoverwegingen werden 8 volledige CV-installaties aangelegd. In totaal zijn 69 ketels vervangen door HR-ketels. De woningverbeteringen die op verzoek van de huurder plaatsvonden, zijn in het algemeen gerealiseerd tegen een kostendekkende huurverhoging. Andere verbeteringen zijn gewaardeerd op een hogere streefhuurwaarde en vervolgens aan de nieuwe huurder aangeboden. Clavis was ook in 2011 aangesloten bij Beter Peter. Beter Peter is een interactief programma van Aedes, de Woonbond en Milieu Centraal. Het programma stimuleert huurders energie te besparen door hen inzicht te geven in hun persoonlijke bespaarmogelijkheden. Door enkele eenvoudige vragen te beantwoorden, ontvangt de huurder veertig bruikbare energiebespaartips. De aanmeldingen voor deze interactieve bewoners informatie blijft laag. Het komende jaar zal onderzocht worden in hoeverre dit initiatief een toegevoegde waarde heeft

16

Jaarverslag 2011

3.


3.3

ONDERHOUD

3.


3.4

HERSTRUCTURERING

3.4

Herstructurering

❝Voor de periode 2008-2016 is de sloop voorzien van circa 140 woningen. Dit in het kader van kleinschalige herstructurering. Daarvoor in de plaats realiseren wij 78 nieuwbouwwoningen. 30% van deze doelstelling realiseren wij in de periode 2008-2012. Dat komt neer op de sloop van ongeveer 40 woningen en de nieuwbouw van 14 huurwoningen en 26 koopwoningen.❞ In 2011 zijn de eerste herstructureringen, met de gemeente Terneuzen besproken. Bij het maken van plannen dienen de gewenste stedenbouwkundige ontwikkelingen en de veranderende vraag op de woningmarkt als leidraad. De gronden vastgoedexploitaties zijn globaal doorgerekend. Er wordt nu overleg gevoerd met de gemeente en andere partijen om gezamenlijk de financiële mogelijkheden van alle partijen op elkaar af te stemmen om zo een start te kunnen maken met de definitieve planontwikkeling. De verkoop van bestaande woningen is voor Clavis een van de weinige mogelijkheden om aan de financiële middelen te komen die nodig zijn voor herstructurering. Het strategisch voorraadbeleid is 2011 opnieuw vastgesteld. Daarbij is ook het aantal te verkopen woningen betrokken. In de bijstelling van het strategisch voorraadbeheer wordt bepaald welke complexen in aanmerking komen voor mogelijke verkoop. Het verkoop beleid is verder omschreven in het SVB-beleid.

Jaarverslag 2011

17

3.5

Woonruimteverdeling

Wij hanteren het aanbodmodel bij het aanbieden van woningen aan de markt. De betreffende woningen worden via tweewekelijkse advertenties onder de aandacht van het publiek gebracht. Gemiddeld kregen wij in 2011 14 reacties op één advertentie (2010: 17 reacties). Het aantal reacties op een eengezinswoning of een meergezinswoning verschilt enorm. Eengezinswoningen, en met name de goedkopere woningen, blijven populair. Op senioren- en meergezinswoningen in de Binnenstad/Java, het Zuiderpark, Triniteit en Oudelandse Hoeve wordt minder vaak gereageerd. De huurwoningen in Sluiskil, zowel de eengezinswoningen als de seniorenwoningen, zijn niet populair. Er is gemiddeld genomen een positieve interesse voor nieuwbouw woningen Doelgroepenbeleid Clavis richt zich specifiek op de volgende doelgroepen: senioren, één- tot tweepersoonshuishoudens, jongeren onder de 23 jaar, mensen met een verstandelijke, lichamelijke en/of psychische beperking en gezinnen. Bijzondere doelgroepen als statushouders en/of huishoudens die op andere wijze sociaal-maatschappelijke begeleiding nodig hebben, krijgen, waar nodig, specifieke aandacht. In 2011 was bij de woningaanbieding naast het selectiecriterium het leeftijdscriterium ten behoeve van ouderenhuisvesting ook de hoogte van het jaarinkomen van belang. Dit vanwege de eis van de overheid om de woningen binnen de huurtoeslag grens toe te wijzen aan huurders met een maximum inkomen van € 33.614,- . met een marge van 10% onder bepaalde voorwaarden. Als er meer reacties op één woning binnenkomen, geldt de inschrijfduur als middel voor de volgordebepaling. Clavis heeft in 91% van de toewijzingen zich kunnen houden aan deze maximale grens zonder aanpassing van het huidige beleid. Verhuur van woningen In 2011 werden 281 woningen opnieuw verhuurd. Dit is meer dan in 2010 (227 woningen). Deze aantallen zijn vergelijkbaar met 2009 en kunnen aantonen dat de daling van 2010 een reactie op de crisis is die zich weer hersteld. Het volgen van deze cijfers de komende jaren zal duidelijk maken of er sprake is van een trend in gelijkblijvende aantallen. De gemiddelde wachttijd bij toewijzing bedraagt momenteel 10,7 maanden. In 2010 was dit nog 9,5 maanden. Onderstaande tabel toont de verschillen in wachttijd in 2010 en 2011 aan. Wachttijd

2011

2010

geen wachttijd/directe toewijzing

20%

-

3 maanden of korter

25%

36%

3 maanden tot 6 maanden

13%

15%

6 maanden tot 9 maanden

7%

15%

9 maanden of langer

35%

34%

Totaal

100%

100%

In 2011 wordt de rapportage van de diverse cijfers gegenereerd door de invoer van gegevens in het nieuwe primaire systeem WocasX. Bij het produceren van de cijfers voor de gemiddelde wachttijd konden wij, in tegenstelling tot het vorige systeem, inzien dat 20% van onze verhuurde woningen aan klanten is verhuurd die hiervoor niet ingeschreven stonden als woningzoekenden. Dit zijn dus klanten die niet ingeschreven stonden bij Clavis maar wel reageerden op een woning die op onze website als “direct te huur” stond geadverteerd. Deze woningen zijn in eerste instantie aangeboden aan onze ingeschreven woningzoekenden, maar hier is door deze groep niet op gereageerd. Klanten die op deze wijze

18

Jaarverslag 2011

3.


3.5

WOONRUIMTEVERDELING

3.


3.5

WOONRUIMTEVERDELING

een woning van Clavis betrekken zijn onder andere statushouders, maar ook klanten uit Terneuzen en omstreken die niet ingeschreven staan maar op enig moment (al dan niet plotseling) wel behoefte hebben aan woonruimte en bij het zoeken naar woningen op de website van Clavis terecht komen. De onderverdeling naar soort woning toont dat het afgelopen jaar 141 (44%) eengezinswoningen, 90 (38%) woningen voor ouderenhuisvesting en 50 (18%) appartementen opnieuw zijn verhuurd. Onderstaande tabel laat de wachttijd bij toewijzing zien, uiteengezet in de soort woningen. Wachttijd

2011

EengezinsWoningen

Ouderenhuisvesting

Appartementen

2010

geen wachttijd/ directe toewijzing

20%

8%

7%

5%

3 maanden of korter

24%

5%

13%

6%

36%

3 tot 6 maanden

14%

8%

5%

1%

15%

6 tot 9 maanden

6%

3%

2%

1%

15%

9 maanden of langer

36%

20%

11%

5%

34%

Totaal

100%

44%

38%

18%

100%

Van de 281 woningen zijn 56 woningen (bijna 20%) verhuurd via ‘directe verhuur’. Op de advertenties voor deze woningen ontvingen wij geen reacties van woningzoekenden. De woningen kwamen vervolgens per direct beschikbaar. Hierdoor kregen mensen die zeer kort ingeschreven stonden de mogelijkheid een woning te huren. Van de 281 opnieuw verhuurde woningen werden er 91% verhuurd aan huishoudens die op basis van het huishoudinkomen op het moment van verhuur tot de primaire doelgroep behoren. Van de 281 opnieuw verhuurde woningen is de inkomensverdeling van de nieuwe huurders in onderstaand schema inzichtelijk gemaakt. Jaarinkomen

Aantal verhuringen

2011

15.000 euro of minder

113

40%

15.000 tot 25.000 euro

113

40%

25.000 tot 33.000 euro

29

11%

33.000 euro of meer

26

9%

Totaal

281

100%

Verhuringen

Aantal verhuringen

2011

Gemiddelde leeftijd

25 jaar of jonger

41

15%

22

25 tot 65 jaar

164

58%

40

65 jaar of ouder

76

27%

75

Totaal

281

100%

Opzeggingen en mutatiegraad In 2011 werden 281 huurcontracten opgezegd. Dit aantal ligt hoger dan het aantal opzeggingen in 2010 (224 opzeggingen). Ook de 12 opzeggingen op initiatief van Clavis (uitzettingen) vallen hieronder. Gerekend over het hele jaar was de mutatiegraad 11,3% (9,2% in 2010).

Jaarverslag 2011

19

Clavis heeft aandacht voor de illegale bewoning van haar woningen. Zodra wij hierover signalen krijgen, ondernemen wij actie. We treden in overleg met de gemeente en de contractant. In de praktijk is het vaak lastig om onderhuur aan te pakken; het is moeilijk aan te tonen of de hoofdhuurder of onderhuurder de woning bewoont. Onze ervaring is overigens dat het probleem van illegale onderhuur in Terneuzen klein is vanwege de zeer ontspannen woningmarkt. Woningaanbieding Om 281 woningen te verhuren, hebben wij in 2011 449 aanbiedingen gedaan. De zogeheten aanbiedingscoëfficiënt bedraagt 1,6. In 2010 was dit 1,7 en in 2009 was dit 1,6. Per 31 december 2011 registreerden wij 2275 woningzoekenden. Actief woningzoekend is iemand die in de afgelopen 18 maanden op ons advertentieaanbod heeft gereageerd en nog geen woning heeft toegewezen gekregen. Hier zijn in 2011 vanwege de overgang naar het nieuwe primaire systeem WocasX geen cijfers van. In 2012 zal er in het inschrijvingsproces een aanpassing gedaan worden waarin weer zichtbaar wordt welke woningzoekenden actief zijn. Naar schatting kan gezegd worden dat ongeveer 455 woningzoekenden actief waren. (20% van het totaal ingeschreven woningzoekenden) Leegstand Per 31 december 2011 waren 29 woningen niet verhuurd. Dit komt neer op 1,18% van het woningbestand. Hiervan stonden 4 woningen in de binnenstad structureel leeg omdat deze gereserveerd zijn voor een project van 16 woningen in de binnenstad voor de cliënten van Zeeuwse Gronden. Dit behelst huisvesting van een speciale doelgroep onder begeleiding van de Zeeuwse Gronden. De uitverhuizing van de andere woningen wordt in 2012 actief begeleid. Daarnaast staan 8 appartementen in “De Veste” leeg. Dit aantal is het afgelopen jaar licht afgenomen. Woningen worden opgezegd als gevolg van overlijden of een verhuizing naar een zorginstelling. Potentiële huurders wachten echter de verkoop van hun woning af. Overleg tot samenwerking met, scholen en zorginstellingen zullen zorgen voor een afname van leegstand in de Veste. In de Diepenbrockflats staan vier woningen leeg. Dit is het gevolg van afspraken met de gemeente om geschikte woningen voor minder-valide bewoners per direct beschikbaar te houden. Daarnaast wordt een woning vrijgehouden voor ZorgSaam. Deze zorginstelling levert vanaf begin 2011 vanuit dit appartement 24-uurs zorg. De overige woningen stonden leeg als gevolg van verkoop of mutatiewerkzaamheden. Huurbetaling en huurachterstand De huurachterstand stijgt in 2011 ten opzichte van 2010 (€ 229.072,-). Clavis streeft naar een zo laag mogelijke huurachterstand. Op 31 december 2011 bedroeg de huurachterstand € 309.454,- (excl. vooruitbetalers). Dit komt neer op 2,24% van de jaarhuur (= 12 x de huur over de maand december 2011). In 2010 bedroeg dit 1,69% van de jaarhuur. Deze stijging baart zorgen, daarom is gekozen voor een persoonlijke aanpak. De wijkcoördinatoren bezoeken bewoners met huurachterstanden van maximaal 2 maanden. Het doel hiervan is om afspraken te maken zodat de achterstand niet verder oploopt. Bij de meeste huisbezoeken zijn direct concrete betalingsregelingen afgesproken. Met 283 huishoudens (in 2010: 290) werd een betalingsregeling getroffen. Het relatief hoge aantal betalingsregelingen is het gevolg van de problemen bij steeds meer huishoudens om de inkomsten en uitgaven in balans te houden. Clavis heeft in een convenant met de gemeente Terneuzen afgesproken om huurders in problematische schuldsituaties te begeleiden. Hiermee kunnen de betalingsachterstanden binnen de perken worden gehouden. Overigens, steeds meer huurders doen een beroep op het minnelijk traject via de Kredietbank. Alleen als niet alle schuldeisers accoord gaan, wordt een beroep gedaan op de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP).

20

Jaarverslag 2011

3.


3.5

WOONRUIMTEVERDELING

3.


3.5

WOONRUIMTEVERDELING

Bij huurachterstand wordt in de aanmaningsbrieven verwezen naar het Schuldhulpbureau. Op dat moment is sprake van 2 à 3 maanden achterstand. Op 1 januari 2011 liepen er 231 incassozaken bij de gerechtsdeurwaarder. Per 31 december 2011 was dit aantal afgenomen tot 213. Vanuit het “Woonherkansenproject” werkt Clavis samen met de gemeente en Woongoed Zeeuws-Vlaanderen aan het voorkomen van woningontruimingen. Daarnaast zijn afspraken gemaakt over de voorwaarden waaronder huurders, die in het verleden ontruimd zijn, een nieuwe kans op de woningmarkt krijgen. Er zijn vanuit het woonherkansen in 2011 twee contracten opgemaakt. Daarnaast hebben we 18 contracten gesloten met huurders en de instanties die de begeleiding van deze huurder verzorgden, waarin aanvullende afspraken zijn gemaakt over bewoning en of huurbetalingen. Het streven van de wijkteams om ook in 2011 de huurachterstanden terug te dringen, is niet bereikt. In overleg met de afdeling Financiën nemen de wijkcoördinatoren maatregelen om huurachterstanden te voorkomen. Opvallend is de achterstand van nieuwe huurders. Daarom gaan de wijkcoördinatoren in samenwerking met de verhuurconsulenten aspirant-huurders intensiever screenen, voordat een woning wordt aangeboden. Met de afdeling Sociale Zaken van de gemeente zijn afspraken gemaakt over de garantstelling voor huurbetalingen via de gemeente. Helaas leidt achterstand of overlast soms tot ontruimingen. In 2011 werden 12 woningen ontruimd (allen vanwege achterstallige huur). In veel gevallen zijn de bedragen oninbaar. Huurbezwaren In het verslagjaar zijn er geen huurbezwaren ingediend. Huurprijsbeleid Per 1 juli 2011 werd een huurverhoging gerealiseerd van 1,3%. De verhoging is tot stand gekomen in overleg en met instemming van de huurdersorganisatie. Er is geen differentiatie in de huurverhoging toegepast. Klanttevredenheid In 2011 is na de overstap naar het nieuwe systeem een digitale vorm van klanttevredenheid meten gerealiseerd. Via enquêtes meet Clavis of de dienstverlening aansluit bij de verwachtingen van de klanten. In het algemeen zijn zij zeer tevreden over onze dienstverlening. Clavis krijgt een ruime acht. Dit cijfer is vergelijkbaar met de scores in de afgelopen jaren. Opvallend is dat vergeleken met vorig jaar de tevredenheid over het comfort van de woning, de keuzevrijheid en de uitstraling van de woonomgeving flink gestegen is. De waardering voor de buurtbinding en sociale veiligheid is daarentegen gedaald. Deze daling is niet te verklaren uit het aantal overlastmeldingen of de praktijkervaringen van de wijkteams. Deze informatie wordt meegnomen bij de uitwerking van de wijkplannen. Clavis wil toe naar een nieuw systeem van klanttevredenheidsmetingen, waarbij op bredere schaal (meer vragen en ook bij bestaande huurders) de klanttevredenheid gemeten wordt. Ook gaat Clavis gebruik maken van klantenpanels. Klachtencommissie Clavis participeert samen met Woongoed Zeeuws-Vlaanderen, Woonstichting Hulst en Stichting De Zoutvliet te Terneuzen in een regionale klachtencommissie. De commissie behandelt klachten over de dienstverlening. De leden van deze gezamenlijke commissie zijn: ■ Mw. Mr. A. Zwart, voorzitter ■ F. Ingels, lid ■ P. Everaert, lid Huurders van Clavis hebben in 2011 geen klachten bij de regionale klachtencommissie ingediend.

Jaarverslag 2011

21

3.6 3.6.1

Nieuwbouwactiviteiten

3.

Nieuwbouw duurdere huurklasse (Clavis Beheer B.V.)

Het aantal nieuwbouwwoningen loopt terug als gevolg van de economische omstandigheden. De afgelopen jaren is in de nieuwbouwwijk Othene op kleine schaal nieuwbouw gepleegd. Clavis heeft deze woningen gerealiseerd om de doorstroming te bevorderen. Deze woningen worden gerealiseerd door Clavis Beheer B.V. In het verslagjaar is gestart met de bouw van 16 appartementen aan het Margarethaplein. Oplevering is voorzien medio 2012. Naam project

Aantal huurwoningen

Aantal koopwoningen

Maatschappelijk vastgoed

Koopeenheden


Opgeleverd Aurelia

3

In uitvoering Margarethaplein

16

Totaal

19

Gerealiseerde en verwachte investeringen

Huureenheden

Opgeleverd

€ 710.000

In uitvoering

€ 2.995.000

In ontwikkeling Totaal

22

€ 3.705.000

Jaarverslag 2011


3.6

NIEUWBOUWACTIVITEITEN

3.


3.6


3.6.1

Nieuwbouw binnen huurtoeslaggrens (Clavis)

In het verslagjaar zijn geen nieuwbouwwoningen binnen de huurtoeslaggrens opgeleverd (< € 652,54). Naam project

Aantal huurwoningen

Aantal koopwoningen


In uitvoering Nieuwe Kerkstraat Sluiskil

4

In ontwikkeling Nieuwstraat Zd (t.b.v. cliënten het Gors)

34

Oudelandse Hoek (tbv ZG)

12

Foyer de Jeunesse

20

Donze Visserstraat (ombouw) (tbv ZG)

16

Woonzorgwoningen Pattistpark Schelpenhoekje (tbv Tragel)

20-33 8

22

Schelpenlaan fase 3

14

Kop van de Noordstraat

17

Herstructurering Lievenspolder

70

20

n.t.b.

Herstructurering Triniteit

n.t.b.

n.t.b.

n.t.b.

Herstructurering Zuiderpark

n.t.b.

n.t.b.

n.t.b.

98-131

55

104

Huureenheden

Koopeenheden


Totaal Gerealiseerde en verwachte investeringen

In uitvoering

€ 960.500

In ontwikkeling

€ 22.100.000

Totaal

€ 22.100.000 € 10.260.500 € 10.967.000

Jaarverslag 2011

€ 9.300.000

€ 10.967.000

23

TOELICHTING PROJECTEN In het verslagjaar zijn de volgende nieuwbouwprojecten aan de orde geweest: In ontwikkeling: ■ Schelpenhoekje 26 woonzorgappartementen voor cliënten Stichting Tragel ■ 14 luxe koopwoningen Schelpenlaan ■ 20-33 wozoco-appartementen Maxima in plan Pattistpark ■ Kop van de Noordstraat ■ Woonvoorziening Zeeuwse gronden ■ Herstructurering Lievenspolder In uitvoering: ■ 4 woningen Nieuwe Kerkstraat, Sluiskil ■ 16 appartementen Margarethaplein Gerealiseerd: ■ 3 woningen Aurelia (in onderhoudsfase) In verkoop: ■ Schelpenlaan fase 3 Grondaankopen Er zijn in het verslagjaar geen grondaankopen voor projectontwikkeling gedaan. Daarnaast zijn een aantal projecten in een verkennende oriëntatiefase. Hieronder volgt een toelichting op de projecten.

A

STICHTING CLAVIS

1 Project Nieuwstraat Zuid Er is een intentieovereenkomst met de gemeente gesloten. De bedoeling is om de zuidkant van de Nieuwstraat horecavrij te maken. In het ontwerp wordt de realisatie beoogd van appartementen, zorginfrastructuur, parkeren en commerciële ruimte. Clavis heeft een bouwmassastudie uitgevoerd met een bouwprogramma, waarin opgenomen 34 appartementen met zorginfrastruktuur voor cliënten van Gors. In het verslagjaar is gestart met de opzet van een haalbaarheidsexploitatie. In co-design verband met gemeente en Gors zal in 2012 de haalbaarheid van het projekt verder worden onderzocht. Bij gebleken haalbaarheid zal door Clavis een intentie/huurovereenkomst worden gesloten met Gors. 2 Foyer de Jeunesse Ten behoeve van de opvang en begeleiding van jongeren is gekozen voor een kleinschalige opvang door Stichting Prokino. In 2011 is door deze stichting overleg geweest met de gemeente over de financiële haalbaarheid. Clavis reserveert twee woningen in de binnenstad die na goedkeuring van de gemeente aangepast worden voor de opvang van jongeren. Hier was op 31 december nog geen definitief besluit over gevallen. Het oorspronkelijk plan om samen met Juvent een gebouw voor 20 jongeren te realiseren is in het verslagjaar beëindigd. 3 Oudelandse Hoek De verwerving van de grond is gerealiseerd in 2008. De haalbaarheid is onderzocht voor de realisatie van huisvesting voor begeleid wonen van de Stichting Zeeuwse Gronden. Om financiële redenen heeft dit niet tot ontwikkeling geleid. Op dit moment is de voormalige sportschool om niet in gebruik bij het Leger des Heils. Alternatieve invulling van deze locatie wordt op dit moment bestudeerd.

24

Jaarverslag 2011

3.


3.6


3.


3.6


4 Nieuwe Kerkstraat, Sluiskil (Clavis) Door middel van fase 1 en 2 van dit herstructureringsproject zijn inmiddels 26 nieuwe woningen gerealiseerd. Fase 3 zijnde 4 nieuw te realiseren woningen zijn in de verkoop gegaan. Er zijn twee woningen verkocht en 1 woning zal worden meegebouwd voor rekening van de aannemer. De bouw is in mei gestart. De verkoop van de nog te verkopen woningen verloopt moeizaam. 5 Herstructurering Lievenspolder Met de gemeente zijn locatiestudies uitgevoerd om de herstructurering van de wijk Lievenspolder verder af te ronden. Een en ander zal in 2012 verder worden uitgewerkt. 6 Herstructurering Zuiderpark Samen met de gemeente en de bewoners van de wijk is eerder een interactief planproces opgezet. Dit proces is in afwachting van definitieve besluitvorming rondom een eventuele herstructurering aangehouden. Clavis heeft aan de gemeente verzocht om bij de herstructurering van de wijk ook de bestaande voetbalvelden te betrekken. Met de gemeente wordt oriënterend overleg gevoerd over een nieuwe stedenbouwkundige invulling van de wijk. De flat aan de Zuidlandstraat is in 2010 gesloopt en het terrein ingezaaid. De bouwrijpe grond is verkocht aan de gemeente voor de realisatie van een nieuwe brandweerkazerne. 7 Herstructurering Triniteit Met de gemeente zijn locatiestudies uitgevoerd om de herstructurering van de wijk Triniteit verder af te ronden. E.e.a. zal in 2012 verder worden uitgewerkt. 8 Woonvoorzieningen Zeeuwse Gronden In de Donze Visserstraat worden enkele woonblokken beoogd omgebouwd te worden ten behoeve van een voorziening voor begeleid wonen van cliënten van de Stichting Zeeuwse Gronden. Het is de bedoeling om de woningen te situeren rondom een binnenpleintje. Het financieel haalbaarheidsonderzoek is succesvol afgerond. De RO-procedure gaat langere tijd in beslag nemen dan aanvankelijk was geraamd. Er is weerstand ontstaan bij de bewoners van de binnenstad. De gemeente heeft in augustus een hoorzitting houden. De ingebrachte zienswijzen van bezwaarmakers zijn niet gegrond verklaard. Het bezwaar van één belanghebbende is onder de rechter. Uitspraak wordt in 2012 verwacht. 9 Schelpenhoekje Er is een plan ontwikkeld voor de bouw van een voorziening (18 intramuraal, 4 woningen t.b.v. zorginfrastructuur en 8 extramurale huurwoningen) voor mensen met een verstandelijke beperking op de locatie van het voormalige buurtcentrum ‘t Schelpenhoekje. In een interactieve co-design sessie is succesvol onderzocht of het programma van eisen van Clavis en Tragel kan leiden tot een voor Clavis courant en voor Tragel toekomstbestendig zorggebouw. De ruimtelijke en financiële haalbaarheid is op grote lijnen getoetst en heeft voldoende aanleiding gegeven om het plan verder te ontwikkelen. Hiervoor is met Tragel een intentieovereenkomst gesloten. Inmiddels wordt in bouwteamverband het projekt verder uitontwikkeld. Start bouw wordt voorzien medio 2012 en de oplevering wordt verwacht medio 2013.

Jaarverslag 2011

25

10 Woonzorgcomplex Máxima (Pattistpark) Op de lokatie van het voormalig verpleeghuis Ter Schorre aan de Westerschelde wordt een woonzorgcomplex ontwikkeld. Door wijzigingen in de planontwikkeling is het aantal appartementen bijgesteld van 57 naar 20 appartementen. Vanwege risicobeheersing is besloten is om de ontwikkeling van het project over te dragen aan Aannemingsbedrijf Van der Poel. Met Marsaki is hierover overeenstemming bereikt en Marsaki heeft afstand gedaan van de ontwikkelingsopdracht. Clavis zal 20 appartementen afnemen bij start bouw en een afnamegarantie verstrekken voor nog eens maximaal 13 niet-verkochte appartementen bij oplevering. De onrendabele top van totaal 28 appartementen is deels afgedekt door een bijdrage van de gemeente overeengekomen in de prestatie-afspraken, waardoor de onrendabele investering gereduceerd is naar acceptabele proporties. De functie van het appartementencomplex in de setting van zorgclusterwoningen, voorziet in de mogelijkheid voor het leveren van intra- en extramurale zorg door SVRZ. Start bouw wordt verwacht in het eerste kwartaal van 2012. De bouw zal ongeveer anderhalf jaar in beslag nemen.

B

CLAVIS BEHEER BV

1 16 appartementen Margarethaplein In maart 2011 is gestart met de bouw van 16 appartementen Margarethaplein in de nieuwbouwwijk Othene in Terneuzen. Oplevering is voorzien in mei 2012. De appartementen zijn bedoeld voor verhuur in de middenklasse d.w.z. het marktsegment tussen de sociale huur en de duurdere huurwoningen. De verhuur verloopt naar tevredenheid. 2 Beurtvaartkade In het verslagjaar is besloten dat de haalbaarheid voor de ontwikkeling van een woontoren zal worden onderzocht als spin off ontwikkeling van het projekt Kop van de Noordstraat en daarbij rekening houdend met het Masterplan Axelsedam. Wanneer marktomstandigheden gunstig zijn zal de ontwikkeling verder uitgewerkt worden.

C

CLAVIS ONTWIKKELING BV

1 Kop van de Noordstraat Het plan Kop van de Noordstraat voor het centrum van Terneuzen is in ontwikkeling. De gemeenteraad heeft begin 2010 groen licht gegeven voor het verder uitwerken van het plan. Door eerdere verwerving van de opstallen van smederij Verlinde is door Clavis een prominente positie ingenomen voor de herontwikkeling van het centrumplan Kop van de Noordstraat. Clavis heeft met Leyten BV uit Rotterdam onderzocht en bezien of een samenwerkingsverband kan leiden tot een win-win-situatie. Als corporatie hebben wij er alle belang bij dat het goed gaat met Terneuzen. Het centrum van de stad is daarbij van extra groot belang omdat een aantrekkelijk centrum de stad als geheel ook aantrekkelijk maakt. De leefbaarheid van de binnenstad staat al jaren onder druk. Lange tijd domineerden berichten over drugsoverlast en criminaliteit het beeld. Sinds kort zien we het imago van de stad op een positieve manier veranderen. Het gebied Kop van de Noordstraat ligt op een A-locatie en vraagt al jaren om herontwikkeling. Clavis heeft ongeveer 200 huurwoningen in de directe nabijheid van het plangebied en meent dat deze ontwikkeling een positieve bijdrage levert aan de leefbaarheid in de binnenstad. In januari zijn er een aantal haalbaarheidssessies gehouden met een kerngroep waarin vertegenwoordigers van verschillende belangengroepen deelgenomen hebben. Het plan is gepresenteerd aan de Raad en is positief ontvangen. Het plan omvat ca 6000 m2 winkel- en horecaruimte, 14 appartementen met parkeerplaatsen en 3 stadswoningen. De woningen zijn bedoeld voor de koopsektor. Acht woningen worden aangeboden in de sociale marktsektor en de rest in het middenklassesegment. In 2012 wordt onderzocht hoe het exploitatiegat te sluiten is met subsidie van de Provincie. Perspectieven hiervoor lijken gunstig.

26

Jaarverslag 2011

3.


3.6


3.


3.6


De ontwikkelingsovereenkomst tussen Clavis, Leyten BV, Rabobank en Gemeente is getekend. Met Leyten worden in 2012 verdere onderhandelingen gevoerd over de inhoud van een samenwerkingsovereenkomst . 2 Othene Zuid-Zuid In Othene Zuid heeft Clavis een 50%-belang bij het eigendom van 26 ha landbouwgrond (ruwe bouwgrond) Voor de grondexploitatie is met AM-Zeeland een Commanditaire Vennootschap opgericht. 3 Schelpenlaan fase 3 Naast de eerder gerealiseerde 12 duurdere huurwoningen aan de Schelpenlaan is door Marsaki twee maal een plan ontwikkeld voor verkoop, echter zonder resultaat. De woningen zijn niet in verkoop gebracht. Inmiddels is de grondprijs door eerdere planontwikkeling en rente zodanig opgelopen, dat geen kostendekkend plan meer gerealiseerd kan worden. Onderzocht is op welke wijze het deficit zo klein mogelijk kan worden gehouden. Clavis heeft het project van Marsaki overgenomen en er is een plan van 14 koopwoningen ontwikkeld met diverse woningtypes. Het project is nu in de verkoop. De verkoopontwikkelingen geven echter geenszins aanleiding tot optimisme.

D

CLAVIS ONTWIKKELING & BEHEER BV

1 De Schakel Het pand van het voormalige schoolgebouw de Schakel is in 2010 gesloopt en de locatie is ingezaaid. De locatie bevindt zich in het plangebied van de herstrukturering Lievenspolder. De besluitvorming rondom de locatie Kerkhoflaan (de Schakel) is afhankelijk van de planvorming van de herstructurering Lievenspolder. 2 Anna Bijnsstraat In de Anna Bijnsstraat is in 2007 een bungalow verworven bedoeld voor een in die tijd beoogde ontwikkeling in samenwerking met Stichting de Blide. Deze ontwikkeling en samenwerking is om allerlei redenen niet haalbaar gebleken. Er zal in 2012 een besluit genomen worden om het pand aan te houden of te vervreemden. De woning wordt gebruikt tegen een gebruiksvergoeding.

Jaarverslag 2011

27

4.0

INVESTEREN IN NIET-VASTGOED

4.1

Wijkbeheer, woonen leefklimaat

Wijkbeheeractiviteiten hebben betrekking op de woning en de gebouwde omgeving maar ook op de beïnvloeding van de sociale omgeving. Bij activiteiten die zijn gericht op herstructurering wordt nadrukkelijk ook naar de aspecten van leefbaarheid gekeken. Waar mogelijk doen wij dit in overleg met gemeente en bewoners. De nadruk ligt hierbij op de wijken Triniteit, Lievenspolder, Zuiderpark, Binnenstad en Oudelandse Hoeve. Uit de gesprekken met de belanghouders kwam naar voren dat Clavis zich meer op de wijk moet richten. Dit vanwege het toenemend aantal bewoners, die op de één of andere manier aanvullende hulp en begeleiding nodig hebben. Sociale en financiële problemen komen steeds vaker voor. In 2011 is de omzetting van de organisatie van Clavis naar een wijkgerichte organisatie verder verfijnd. Elk wijkteam bestaat uit een wijkcoördinator, wijkopzichter en onderhoudsmedewerkers.

❝De ‘ogen-en-oren’-functie van de corporatie zullen wij de komende jaren verder uitbouwen en professionaliseren, onder meer door te werken in wijkteams.❞ Om dit te bereiken wordt intensiever samengewerkt met organisaties die ook in de wijk actief zijn. Daarnaast wordt sneller en eerder gereageerd op leefbaarheidsproblemen. Voorbeelden hiervan zijn de afstemming van het wijkbeheer in de wijk Zuiderpark met de wijkcoördinator van de gemeente en het werken aan een leefbaarheidsplan voor de wijk Oudelandse Hoeve. Ook is er meer aandacht voor de individuele problemen van onze huurders. Als bewoners eerder de juiste hulp ontvangen, kan escalatie voorkomen worden. Zo worden de herinneringsbrieven bij een huurachterstand door onze wijkcoördinatoren persoonlijk afgegeven. Om nog beter te weten hoe de leefbaarheid door bewoners wordt ervaren en te voorkomen dat problemen ontstaan, worden nieuwe bewoners na twee tot drie maanden door onze wijkcoördinatoren bezocht. Wil Clavis woningen bieden waar het prettig wonen is, dan is aandacht voor de woonomgeving belangrijk. Een voorbeeld van deze aandacht is het aanspreken van bewoners op ongewenst gedrag, zoals bijvoorbeeld het niet bijhouden van de tuin. Clavis steunt initiatieven van bewoners om de woonomgeving en leefbaarheid te verbeteren. Mooie voorbeelden hiervan zijn de tuinenkeuring in de wijk Triniteit en de deelname van Clavis bij de Opzoomerdag in de wijk Oudelandse Hoeve. Communities that Care Clavis wil voor de wijken waar zij bezit heeft leefbaarheidsplannen maken. Voor de wijken Oudelandse Hoeve, Triniteit en Lievenspolder is dit gebeurd: de leefbaarheidsplannen zijn in november 2011 gepresenteerd. Inmiddels is ook een eerste start gemaakt met de uitvoering van de diverse activiteiten in de wijken. Ook voor de andere wijken wil Clavis leefbaarheidsplannen maken. Het doel hiervan is te zorgen dat de leefbaarheid op peil gebracht wordt of blijft. Juist op het moment dat Clavis hiertoe een initiatief wilde lanceren, werd Clavis benaderd door de gemeente voor de ontwikkeling van een plan voor de wijk Serlippens/Noordpolder volgens de “Communities that Care” (CtC) methode. Deze methode zet in op het voorkomen van hardnekkig en ernstig probleemgedrag bij jongeren en op het versterken van de sociale veiligheid. Het doel is het duurzaam vergroten van de sociale veiligheid en het creëren van wijken waarin de jeugd de mogelijkheid heeft om op te groeien tot volwassenen die een positieve rol kunnen spelen in onze maatschappij. Onze wijkcoördinatoren hebben samen met de gemeentelijke wijkbeheerders een training gevolgd voor het maken van leefbaarheidsplannen volgens deze methode. Vervolgens is samen met alle belanghouders, die actief zijn in de wijken, hard gewerkt

28

Jaarverslag 2011

4.


4.1

WIJKBEHEER WOON- EN LEEFKLIMAAT

4.


4.1


aan de totstandkoming van een leefbaarheidsplan. In november 2011 zijn de leefbaarheidsplannen Oudelandse Hoeve en Lievenspolder/ Triniteit gepresenteerd. Voor de andere wijken worden ook leefbaarheidsplannen ontwikkeld. Er moet dan tevens een meetsysteem actief zijn, waaruit blijkt dat de investeringen ook daadwerkelijk effect hebben.Clavis trekt hierbij gezamenlijk op met de Gemeente Terneuzen. Het is binnen Zeeland een unicum dat de gemeente en de corporatie op dezelfde wijze wijkplannen maken. De naam CtC is in 2011gewijzigd in “Blij met de wijk”. STOP-overleg Het werken aan de leefbaarheid gebeurt in samenwerking met diverse partijen. Een van deze partijen is de politie. Ook in 2011 namen medewerkers van Clavis deel aan het STOP-overleg. In dit overleg worden overlastsituaties besproken met de politie en de gemeente. Het directe rendement hiervan is moeilijk aan te geven maar de samenwerking verloopt goed. De politie heeft regelmatig onze hand- en spandiensten nodig en lijkt ons steeds makkelijker te vinden, wanneer er vragen zijn over huurders. Andersom signaleren wij een groeiende bereidwilligheid om ons bij te staan. De corporaties in Zeeland hebben samen met de politie, gemeenten en nutsbedrijven een convenant gesloten voor de aanpak van illegale hennepteelt. Uitgangspunt daarbij is dat als illegale wietteelt wordt geconstateerd, de huurovereenkomst wordt opgezegd. Clavis vindt deze manier van optreden nodig om op te komen voor de belangen van de omwonenden. Immers, het exploiteren van een hennepkwekerij is strafbaar, veroorzaakt mogelijk overlast, levert brandgevaar op en tast het woonen leefklimaat van de omgeving aan. Ook in 2011 is deze aanpak consequent opgevolgd door alle partijen. Buurtbemiddeling Buurtbemiddeling is een initiatief van Clavis, Woongoed Zeeuws-Vlaanderen, de politie en de gemeente Terneuzen. Buurtbemiddeling wordt ingeschakeld zodra bewoners overlast ondervinden van hun buren. Buurtbemiddeling is vooral een bewustwordingsproces, waarbij de burger wordt gewezen op zelfredzaamheid en op het belang van een goede communicatie met de buren. Buurtbemiddelaars zijn getrainde vrijwilligers die luisteren naar het verhaal van beide partijen. Ze blijven neutraal. Na een evaluatie is eind 2010 afgesproken dat het project in 2011 wordt voortgezet. Dit is gebeurd. In 2011 heeft Buurtbemiddeling Zeeuws-Vlaanderen ruim 89 klachten in behandeling genomen. Hiervan zijn 12 door Clavis aangemeld en 34 door zelfmelding. Clavis stimuleert de “zelfmeldingen” door overlastklachten niet in behandeling te nemen maar door te verwijzen naar Buurtbemiddeling. Dit vanwege de hoger te behalen resultaten bij “zelfmelding” (verantwoording bij de betrokkenen leggen). Sociale klachten In 2011 zijn 370 meldingen door klanten of omwonenden aan Clavis doorgegeven. Er is geen sprake van een concentratie van klachten. Er is ook geen onderscheid gemaakt tussen appartementen of eengezinswoningen. Ook meldingen door eigen (onderhoudsdienst)medewerkers worden vastgelegd. Dit betreft vaak vervuilde tuinen. Clavis heeft in 2011 haar aangescherpt beleid om vervuilde tuinen aan te pakken verder vorm gegeven. De aanpak is duidelijk: bewoners krijgen eerst een waarschuwing, daarna worden zij in gebreke gesteld en wordt bij aanhoudende verwaarlozing het boetebeding uit de huurovereenkomst ingezet. Aanpak vervuilde tuinen en samenwerking met derden is een onderdeel van de wijkplannen.

Jaarverslag 2011

29

Belangrijkste ontwikkelingen per wijk De belangrijkste ontwikkelingen in 2011 zijn per wijkteam: Wijkteam Terneuzen Oost/binnenstad ■ De leden van de stookcommissie in de Diepenbrockflats hebben hun activiteiten geëvalueerd en zijn tot de conclusie gekomen dat zij graag een bewonerscommissie willen oprichten; ■ Juvent heeft haar woonproject voor jongeren aan de F. Lisztstraat officieel geopend; ■ De Opzoomerdag in de Oudelandse Hoeve gaat in juli niet door. De activiteiten worden nu gekoppeld aan de opening van het buurthuis in februari 2012; ■ Met een afvaardiging van de wijkraad Binnenstad is gesproken over de activiteiten van Zeeuwse Gronden; ■ Clavis heeft deelgenomen aan een panelgesprek over drugsoverlast in de Binnenstad; ■ In samenwerking tussen de bewoners, de gemeente en Clavis wordt gekeken naar de invulling van het pleintje aan de Brahmslaan/Rossinistraat; ■ Aanpak vandalisme jongeren rondom de Diepenbrockflats; ■ Bijeenkomst met bewoners binnenstad over plan om cliënten van Zeeuwse Gronden te huisvesten in de Josina-, Tholens- en Donze Visserstraat. ■ Presentatie van de wijkplannen aan de belanghouders

Wijkteam Terneuzen West/Sluiskil ■ Clavis ondersteunt de voortzetting van de wijktafel West. Tijdens de bijeenkomst is aan bewoners gevraagd om mee te werken aan het leefbaarheidsplan; ■ Er zijn diverse bijeenkomsten belegd om de samenwerking met de Kameleon, gemeente en Clavis verder te formaliseren. ■ In Triniteit en Lievenspolder zijn bewoners uitgenodigd om met de ondersteuning van het opbouwwerk mee te denken over de leefbaarheid in de wijk; ■ Aanpak overlast Amberboomstraat; ■ Er zijn diverse activiteiten uit de wijkplannen opgestart en “in de steigers gezet” In 2012 zullen hier de eerste resultaten van zichtbaar worden. ■ Start ontwikkeling gebouw voor de speeltuin Sluiskil. ■ Presentatie van de wijkplannen aan de belanghouders

30

Jaarverslag 2011

4.


4.1


4.


4.2

WONEN EN ZORG

4.2. Wonen en zorg Wonen voor ouderen heeft onze bijzondere aandacht, al dan niet in relatie met zorgcomponenten. De levering van zorg (niet alleen voor ouderen, maar ook in andere situaties) is niet het domein van corporaties maar Clavis wil dit wel faciliteren. Naast woningaanpassingen betekent dit ruim aandacht voor onder andere de toegankelijkheid van de woonomgeving, het weren van ongewenst bezoek en de veiligheid van de bewoners. Zorgleveranciers Zorg aan ouderen Voor het leveren van zorg zijn met diverse zorgleveranciers afspraken gemaakt. Het betreft afspraken over de woningtoewijzing en het verlenen van zorg in onze appartementen in De Veste, aan het Kerkepad, in de Ferdinand Bolstraat en de seniorenwoningen aan het Elisabethhof te Sluiskil. In het complex de Veste (176 woningen) is een appartement verhuurd aan een huisartsenpost. Hierdoor wordt zorg, ouderenbewoning en de wijk dichter bij elkaar gebracht. In het complex Oudelandse Hoeve wordt vanuit een appartement in de middelste flat aan de Diepenbrockstraat door ZorgSaam 24-uurs zorg geleverd aan bewoners in de omgeving. De gemeente Terneuzen is akkoord gegaan met deze bestemmingswijziging. Zorg aan jongeren Op 9 februari is Het Anker opgeleverd, een woonvoorziening voor cliënten van Juvent. Een rijtje eengezinswoningen is omgebouwd en biedt onderdak aan 9 jongeren van 12 tot 18 jaar die niet thuis kunnen wonen. Er is 24-uurs begeleiding aanwezig. Een jongere woont doorgaans 2,5 jaar in de behandelgroep. In de Frans Listztstraat zijn ook twee studio’s, waarin jongeren kunnen oefenen in het zelfstandig wonen. Samen met de Zeeuwse Gronden heeft Clavis verder voorbereidingen getroffen voor het project aan de Tholens-, Jozina- en Donze Visserstraat. De in een vierkant gelegen woonblokken (16 woningen) zullen worden omgebouwd voor begeleid wonen van jongeren via de Stichting Zeeuwse Gronden. Het is de bedoeling om de woningen te situeren rondom een binnenpleintje. In de eerste week van 2012 zal een start gemaakt worden met besprekingen met bestaande bewoners over de uitverhuizing. Met stichting Prokino worden de mogelijkheden onderzocht voor een ‘woonschool’ (2 huurwoningen) voor jongeren in de binnenstad. Maatschappelijk vastgoed

❝Maatschappelijk vastgoed speelt een belangrijke rol in de leefbaarheid en sociale samenhang in wijken. Clavis investeert de komende jaren meer in het realiseren en beheren van dergelijk vastgoed. Daarbij denken we aan brede scholen, welzijnsgebouwen en gebouwen voor zorg en maatschappelijke opvang.❞ Clavis ontwikkelt maatschappelijk vastgoed (zorg, gezondheidszorg, welzijn). Het vermogen zal niet worden ingezet voor subsidiëring van andere (maatschappelijke) ondernemingen. Er zijn diverse plannen om zorgwoningen te realiseren, dit zijn: ■ Máxima (Pattistpark), Terneuzen: min. 20 woonzorgappartementen ■ Nieuwstraat Zuid, Terneuzen: 36 zorgappartementen voor cliënten van het Gors ■ Schelpenhoekje, Terneuzen: 30 zorgappartementen voor cliënten van Stichting Tragel ■ Ombouw 16 bestaande woningen binnenstad Terneuzen t.b.v. cliënten Zeeuwse Gronden.

Jaarverslag 2011

31

4.3

Huisvesting van bijzondere doelgroepen

❝Op basis van de huidige inzichten en afspraken zal het aantal woningen dat wij verhuren aan bijzondere doelgroepen tot 2012 met minimaal 32 woningen toenemen tot 57. Natuurlijk kan de vraag nog sterker toenemen. Clavis zal al het mogelijke doen om hieraan te voldoen.❞ Clavis hecht veel waarde aan de huisvesting van bijzondere doelgroepen. Wij spannen ons in op het gebied van wonen en zorg voor statushouders en dak- en thuislozen. De inspanningen hebben met name betrekking op het beschikbaar stellen van huisvesting. Onder mensen met een beperking verstaat Clavis zowel mensen met een verstandelijke, lichamelijke en/of psychische beperking. Clavis werkt hierbij nauw samen met instellingen die mensen met beperkingen begeleiden bij het zelfstandig wonen. Zo werken wij samen met Juvent, Stichting Tragel, Emergis, Arduin, de Zeeuwse Gronden, Gors en het Leger des Heils. Clavis verhuurt in totaal 29 woningen waarbij het huurcontract op naam van een van deze instellingen staat. Daarnaast worden 45 woningen met een driehoekscontract verhuurd, waarbij de woonruimte onlosmakelijk is gekoppeld aan zorg. Deze stijging is het gevolg van de extramuralisering van de zorg en de voorwaarden die Clavis stelt aan bewoners vanuit het “herkansbeleid”. Driehoekscontracten worden afgesloten met de bewoner(s) en de zorgverlenende instantie zoals bijvoorbeeld Stichting Tragel, het Leger des Heils, Emergis, Juvent of Zeeuwse Gronden. Statushouders In 2011 zijn 6 woningen verhuurd aan statushouders. In totaal zijn 7 personen gehuisvest. Om de achterstand van de gemeenten in Zeeuws-Vlaanderen terug te dringen, hebben de betrokken partijen een plan van aanpak gemaakt. De corporaties hebben toegezegd voldoende woningen te leveren om de achterstand in te lopen. Clavis houdt altijd drie woningen vrij voor deze doelgroep. In 2001 heeft Clavis 14 woningen aangeboden. Het blijkt echter dat vooral gezinnen vaker kiezen voor de grotere steden in plaats van Terneuzen. Het streven is om jaarlijks 12 woningen aan te bieden aan statushouders (1 per maand).

32

Jaarverslag 2011

4.


4.3

HUISVESTING VAN BIJZONDERE DOELGROEPEN

4.


4.4

SPONSORING

4.4 Sponsoring Bij Clavis komen regelmatig sponsorverzoeken binnen. Het sponsorbeleid van Clavis is transparant en eenduidig. Hiervoor is aantal criteria opgesteld. Bij het behandelen van een sponsorverzoek is de missie van Clavis in alle gevallen het uitgangspunt. De sponsoractiviteiten moeten de leefbaarheid in de wijken en kernen waar Clavis woningbezit heeft, ten goede komen. Clavis sponsort diverse evenementen in Terneuzen (waaronder Havenfeesten, Schelde Jazz, Festival van Zeeuws-Vlaanderen), de straatspeeldag Sluiskil, Gildefeesten Sluiskil, een speeltuinvereniging, een kinderboerderij en diverse sportverenigingen. In 2011 heeft Clavis ruim € 20.000 uitgegeven aan sponsoractiviteiten.

Jaarverslag 2011

33

5.

INVESTEREN IN SAMENWERKING

5.1.

Samenwerking met belanghouders

❝Wij zien de samenleving als onze belangrijkste opdrachtgever. De samenleving wordt in onze ogen vertegenwoordigd door onze belanghouders, waaronder onze huurders. Wij willen deze belanghouders nauw betrekken bij de vorming en de uitvoering van ons beleid.❞ Om te voldoen aan haar maatschappelijke taak zoekt Clavis continu naar mogelijkheden een rol te spelen in het maatschappelijke veld. Over deze (maatschappelijke) taken van Clavis is een meer gestructureerde gedachtewisseling op gang gebracht met behulp van het instrument MRM (Maatschappij Relatie Management). Via een vragenlijst over strategische oriëntatie, maatschappelijke identiteit en rol- en taakopvatting zijn de belanghouders gevraagd naar de huidige en de gewenste situatie. De uitkomsten vormden een geschikt uitgangspunt voor de gesprekken, die in de loop van 2008 plaatsvonden met de belanghoudersgroepen en zijn -voor zover mogelijkmeegenomen in het beleidsplan 2008-2012. Clavis kent de volgende belanghoudersgroepen: Belanghoudersgroep

Organisaties daarbinnen

Gemeente

■

College B&W

Wijkbeheer

■ ■

Afdeling Wijkbeheer van de Gemeente Politie

Zorg

■ ■ ■ ■ ■ ■

ZorgSaam SVRZ SOKA Tragel Juvent het Gors

Welzijn en maatschappelijke opvang

■ ■ ■ ■ ■ ■

Maatschappelijk Werk Zeeuws-Vlaanderen Aan Z Emergis/Lage Flancken Stichting Welzijn Terneuzen Leger des Heils Stichting Zeeuwse Gronden

Onderwijs/ kinderopvang

■ ■

■ ■

Leertij Vereniging voor Protestants-Christelijk Basis onderwijs Midden Zeeuws-Vlaanderen Kapriom Stichting voor Katholiek Onderwijs in Midden Zeeuws Vlaanderen ROC Westerschelde Stichting Kinderopvang Zeeuws-Vlaanderen

Bewoners

■

Stichting Bewonersraad

Ondernemers

■

Ondernemersverenigingen

■

Volgens het ondernemingsplan was Clavis voornemens om met elke belanghoudersgroep een werksessie organiseren, waarin het jaarverslag wordt toegelicht (verantwoording) en een toelichting op beleidsplannen wordt gegeven (beleidsbeïnvloeding). De belanghouders stellen echter meer prijs op een adhoc-benadering, die bepaald wordt door een concrete situatie of een gezamenlijk project.

34

Jaarverslag 2011

5.


5.1

SAMENWERKING MET BELANGHOUDERS

5.


5.2

SAMENWERKING MET DE GEMEENTE TERNEUZEN EN DE PROVINCIE ZEELAND

5.3

SAMENWERKING MET ANDERE PARTIJEN

5.4

SAMENWERKING MET BEWONERSRAAD

5.2

Samenwerking met de gemeente Terneuzen en de provincie Zeeland

Als corporatie hebben we te maken met de rijksoverheid maar ook met de provincie en gemeente. Uiteraard hebben wij vooral veel overleg met de gemeente. Dit gebeurt door de diverse medewerkers van Clavis op individueel niveau met de ambtenaren van verschillende afdelingen. Op bestuurlijk niveau is er regelmatig contact tussen de directeur/bestuurder en de diverse wethouders. Er zijn een aantal bijeenkomsten geweest met de drie gemeenten, de drie corporaties, de provincie en het ministerie van BZK om te onderzoeken of het haalbaar is om te komen tot een regionale woonvisie. Hierbij worden onder andere de nieuwbouwproductie en de herstructurering en transformatie van de bestaande woningvoorraad op elkaar afgestemd.

5.3

Samenwerking met andere partijen

Onze medewerkers nemen deel aan het GGD-overleg met alle sociale partners en het STOP-overleg met de politie en gemeente Terneuzen om de situatie van kwetsbare inwoners en overlastsituaties te bespreken. Op wijkniveau wordt regelmatig overlegd in en met bewonersplatforms en wijktafels. Regelmatig vindt contact en overleg plaats met instellingen die direct of indirect betrokken zijn bij het huisvesten van specifieke doelgroepen, alsmede met organisaties en personen op het terrein van de (geestelijke) gezondheidszorg en het maatschappelijk werk. Clavis geeft daarmee inhoud aan de rol die zij wenst te spelen binnen het lokale (maatschappelijke) netwerk. Met zorginstellingen als SVRZ en ZorgSaam wordt overleg gevoerd om inhoud te geven aan de toenemende vraag aan woningen waarin zorg geleverd wordt. Dit heeft zowel betrekking op de bouw van nieuwe woonzorgwoningen als op het organiseren van 24uurs zorg in de nabijheid van onze woningen. Op deze manier kunnen onze klanten langer zelfstandig blijven wonen.

5.4 Samenwerking met bewonersraad Met de bewonersraad vindt regelmatig overleg plaats over beleidsmatige zaken zoals het huurprijs- en onderhoudsbeleid. In 2011 vond vier maal overleg plaats. Daarbij zijn de volgende onderwerpen aan de orde geweest: huurverhoging, beleid woningverbetering (waaronder dubbel glas), evaluatie wijkgericht werken, nieuwbouwplannen herstructurering, samenwerking met collega corporaties. In januari 2012 bestaat de bewonersraad 25 jaar. Hieraan zal de nodige aandacht worden besteed.

Jaarverslag 2011

35

5.5

Samenwerking met collega-corporaties

Clavis onderzoekt de mogelijkheden voor samenwerking met collega-corporaties en spitst zich toe op twee geografische gebieden: a

Zeeuws-Vlaanderen met de drie Zeeuws-Vlaamse woningcorporaties (Woongoed Zeeuws-Vlaanderen, Woonstichting Hulst en Clavis)

Als input voor de strategische visie op de sociale volkshuisvesting in ZeeuwsVlaanderen is gesproken met een groot aantal belanghouders. Op basis van deze gesprekken is de omgevingsanalyse samengesteld,die mede heeft gediend als input voor de strategische visie en de uitwerking daarvan in een strategisch plan. De resultaten zullen worden teruggekoppeld met de belanghouders in het voorjaar van 2012.Dit samenwerkingsinitiatief heeft inmiddels geleid tot een voornemen tot fusie tussen Woongoed Zeeuws-Vlaanderen en Clavis. b

Zeeland met zes Zeeuwse woningcorporaties (RWS Goes, R&B Wonen Heinkenszand, Woonburg Koudekerke, Woongoed Middelburg, Zeeuwland en Clavis).

Op de volgende gebieden wordt samengewerkt: ■ financiën, fiscaliteiten en verzekeringen, ■ inkoop, ■ ICT, ■ HRM. De aanbesteding opstal- en brandverzekering heeft geleid tot een aanzienlijk inkoopvoordeel. Met ingang van 2012 gaan de corporaties de komende drie jaren aanzienlijk minder premie betalen. Op het gebied van HRM is een gezamenlijk EVC-traject (Eigen Verworven Competenties) opgestart, in samenwerking met de ROC’s in Zeeland en de Hogeschool Zeeland. Vanuit het strategisch HRM beleid heeft een eerste collegiale uitwisseling plaatsgevonden tussen de RWS partner in wonen uit Goes en Clavis voor de tijdelijke invulling van de functie coördinator wonen.

36

Jaarverslag 2011

5.


5.5

SAMENWERKING MET COLLEGACORPORATIES

6.

INVESTEREN IN PERSONEEL EN ORGANISATIE

6.


Organisatiestructuur met wijkteams als spil De evaluatie Wijkgericht werken heeft aangetoond, dat het werken met wijkteams een goede stap is. Begin 2011 heeft een gedeeltelijke wijziging van de organisatie plaatsgevonden. De wijkteamstructuur blijft in stand met dien verstande, dat er een herverdeling van wijken en wijkteams heeft plaatsgevonden, zodat met twee in plaats van drie wijkteams verder gegaan zal worden. De twee wijkteams werken in projectteamverband. De wijkcoördinatoren worden aangestuurd door de manager wonen en de wijkopzichters en onderhoudsdienstmedewerkers worden aangestuurd door de manager vastgoedbeheer. Er blijft 1 onderhoudsdienst-medewerker gelieerd aan het wijkteam voor de uitvoering van het servicecontract. Hierbij is de afdeling Vastgoed georganiseerd naar twee bedrijfsonderdelen: vastgoedbeheer en vastgoedontwikkeling. Vastgoedbeheer is verantwoordelijk voor dagelijks en planmatig onderhoud en investeringen. Vastgoedontwikkeling is verantwoordelijk voor nieuwbouw en herstructurering. De organisatiestructuur ziet er als volgt uit:

Directeur/ bestuurder

Beleidsondersteuning

Klantenservice

Wonen

Vastgoed

Wijkteam

Wijkteam

Financiën

Vastgoedbeheer

Vastgoedontwikkeling

❝Wijkteams als spil van de nieuwe organisatie.❞ De afdeling Wonen is verantwoordelijk voor zowel (ver)huurzaken. De afdeling Vastgoed is verantwoordelijk voor dagelijkse technische zaken en alle projectmatige activiteiten rond projectontwikkeling en technisch beheer. De afdeling Financiën verzorgt alle activiteiten voor financieel beleid en beheer. De controller is ondergebracht bij de afdeling beleidsondersteuning en wordt aangestuurd door de directeur/bestuurder.

Jaarverslag 2011

37

Het aantal medewerkers per 31 december 2011 bedraagt 33. Het formatieoverzicht per 31 december 2011 ziet er als volgt uit: Afdeling

Aantal formatieplaatsen per 31.12.2010

Full-timers per 31.12.2010

Part-timers per 31.12.2010

6. Totaal aantal medewerkers

Directie

1,0

1

0

1

Beleidsondersteuning

1,9

1

1

2

2

5

7

Wonen

5,6

(6,0 incl. tijdelijk*)

Financiën

5,2

4

2

6

Vastgoed

16,9

16

1

17

30,6 fte

24

9

33

Totaal

* tijdelijke kracht betreft stagiaire, waarvan de stage is verlengd met arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd tijdens vakantieperiode op afdeling Wonen In-/uitdiensttreding Uit dienst: Door de Roo (onderhoudsdienstmedewerker) per 1 april 2011 Anja Verstraete ( medewerker techniek) per 1 mei 2011 Christina Lukasse (medew. financiële (huur)administratie) per 1 mei 2011 Jenny ’t Gilde (facilitair medewerker) per 1 augustus 2011 William Dircken (manager Wonen) per 1 oktober 2011 In dienst: Kelsey den Exter heeft na haar stageperiode een contract voor bepaalde tijd gekregen vanaf 1 juli 2011 voor 16 uur per week op de afdeling Financiën. Middels collegiale detachering is dhr. H. de Miranda via RWS Partner in Wonen, Goes als Coördinator Wonen ingehuurd. Het ziekteverzuim bedroeg in 2011 8,88% tegen 3,78% in 2010. Dit wordt veroorzaakt door enkele langdurige zieke medewerkers (niet werk-gerelateerd). Het ziekteverzuim exclusief deze langdurig zieken bedraagt 3,81%. Arbo Eind 2010 is door Blink Advies een Risico-Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) uitgevoerd. De rapportage is in 2011 vastgesteld en met de Ondernemingsraad besproken. Daarnaast heeft eind 2010/begin 2011 een Preventief Medisch Onderzoek plaatsgevonden. De organisatie beschikt over 3 gecertificeerde bedrijfshulpverleners. De ondernemingsraad De ondernemingsraad bestaat per 31 december 2011 uit 3 personen: ■ Dhr. J. van Dixhoorn, voorzitter ■ Mw. G. Duchain, secretaris ■ Mw. M. Vos, lid In 2011 zijn zes reguliere overlegvergaderingen met de bestuurder gehouden. De volgende punten zijn aan de orde gekomen: organisatiewijziging, Personeelshandboek, ontvlechting Marsaki en vaststelling verplichte snipperdagen. Er hebben twee extra overlegvergaderingen plaatsgevonden over de strategische visie voor de volkshuisvestelijke opgave in Zeeuws-Vlaanderen met Woongoed Zeeuws-Vlaanderen. Er heeft één gezamenlijke vergadering plaatsgevonden met de Ondernemingsraad van Woongoed, waarbij het rapport van de Strategische Visie is toegelicht door de directeur/bestuurders. Verder heeft het jaarlijks overleg met de Raad van Commissarissen plaatsgevonden. Aan de ondernemingsraad zijn twee adviesaanvragen ter instemming voorgelegd. Dit betreft: de organisatiewijziging en het Personeelshandboek. De Ondernemingsraad heeft met beide aanvragen ingestemd.

38

Jaarverslag 2011


7.

INVESTEREN IN EEN GEZONDE FINANCIËLE POSITIE

7.


Om maatschappelijke prestaties te kunnen blijven waarmaken, is een betrouwbaar financieel beleid nodig. Bewaking financiële continuïteit Clavis zet haar financiële middelen in voor prestaties op het gebied van volkshuisvesting in Terneuzen en Sluiskil. Daarbij is het van belang dat de continuïteitsdoelstelling is gewaarborgd. We willen er immers ook voor de toekomst zijn. Het financiële beleid kent de volgende doelstellingen: 1. een positieve operationele kasstroom; 2. de solvabiliteit bedraagt minimaal 10%, met als waarderingsgrondslag historische kosten; 3. we voldoen aan de kredietwaardigheidnorm van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Financieel beleid en beheer Het financieel beheer heeft plaatsgevonden binnen de kaders van de vastgestelde begroting over het jaar 2011. De belangrijkste verschillen tussen de begroting 2011 en de jaarrekening 2011 zijn: ■ lagere bedrijfsopbrengsten - € 0,1 mio (hogere boekwinst op verkoop woningen 0,3 mio, lagere opbrengsten vergoedingen 0,2, minder geactiveerde kosten 0,1 mio en lagere overige bedrijfsopbrengsten 0,1) ■ waardeverandering op materiële vaste activa - € 1,1 mio (afwaardering bedrijfswaarde -1,9 mio en doorschuiven van projecten en andere invulling + 0,6 mio) ■ lagere onderhoudskosten + € 0,4 mio ■ lagere directe bedrijfslasten + € 0,2 mio ■ lagere personeelskosten + € 0,1 mio ■ lagere overige bedrijfslasten + € 0,2 mio ■ ■ ■ ■

lager bedrijfsresultaat - € 0,3 mio minder rentelasten + € 0,4 mio minder vennootschapsbelasting + € 0,4 mio hoger jaarresultaat + € 0,5 mio

De solvabiliteit is het afgelopen jaar afgenomen met 4,24% tot 13,98%. Vermogenspositie Het vermogen is door het negatieve resultaat van circa € 5 mio gedaald naar € 13,2 mio. Als minimum norm voor het eigen vermogen, gegeven een waarderingsgrondslag op basis van historische kostprijs, geldt een solvabiliteitsnorm van 10%, hetgeen bij de balanspositie ultimo 2011 € 9,4 mio inhoudt. Het totaal eigen vermogen komt uit op € 13,2 mio, hetgeen ten opzichte van de gehanteerde minimum norm een surplus betekent van € 3,8 mio. Dit bedrag is noodzakelijk om naast de uitvoering van het strategisch voorraadbeleid ook andere (maatschappelijke) investeringen te kunnen doen. Financieringspositie Het rentabiliteitspercentage over het eigen vermogen kwam in 2011 uit op -36,58%. De reguliere jaarlijkse aflossing in 2011 was € 1,9 mio. Er hebben in 2011 een 3-tal renteconversies plaatsgevonden. Het schuldrestant bij conversie was € 3,5 mio maar aangezien het rest bedrag van 1 lening dusdanig laag was dat er een toeslag op de rente kwam van 0,5% is deze lening volledig afgelost. Het rentepercentage van de andere leningen was na conversie 3,41% en 3,97%. De percentages voor conversie waren 5,32% resp. 5,55%. Het gemiddelde rentepercentage van de leningportefeuille is ultimo 2011 4,18%. De rekening courant faciliteit bij de ING Bank is € 3,4 mio. Hiervan was 0,7 mio benut ultimo 2011.

Jaarverslag 2011

39

Liquiditeitspositie Het werkkapitaal is ultimo 2011 circa € 0,7 mio positief. De liquiditeitsratio komt uit op 1,25. De aflossingen voor het komende jaar zijn niet opgenomen onder de overlopende passiva maar onder langlopende schulden. Op basis van de begroting 2012 moet aanvullende financiering worden aangetrokken. Onrendabele investeringen Ultimo 2011 is een voorziening getroffen voor onrendabele investeringen. Het betreft een voorziening van € 1,5 mio voor het project Schelpenhoekje waarvoor met Tragel een intentieovereenkomst is gesloten en een aanpassing op het project Pattistpark van € 0,1 mio. Bedrijfswaarde In de jaarrekening 2011 is een afwaardering naar lagere bedrijfswaarde verwerkt van € 1,9 mio. Het betreft hoofdzakelijk een afwaardering in de hoogbouwflats waar tijdens de renovatie zaken zijn toegevoegd waarvan het onderhoud voor rekening van Clavis komt. Verbindingen met andere rechtspersonen Clavis heeft haar projecten commerciële activiteiten ondergebracht in een rechtsstructuur: Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V., Clavis Ontwikkeling B.V., Clavis Beheer B.V.en Clavis.com B.V.. Deze B.V.’s vormen samen met stichting Clavis een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting en omzetbelasting. Met uitzondering van Othene Zuid-Zuid Beheer B.V. en Othene Zuid-Zuid C.V. Schematisch ziet dit er als volgt uit: Stichting Clavis

Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V.

Clavis Ontwikkeling B.V.

Clavis Beheer B.V.

Othene Zuid-Zuid Beheer B.V.

Othene Zuid-Zuid C.V.

Clavis.com

ROM Marsaki / Clavis.com ROM Marsaki B.V. is een regionale ontwikkelingsmaatschappij van zes Zeeuwse corporaties, waaronder Clavis. Omdat in 2006 de projectportefeuille dusdanig groot was en Clavis geen uitbreiding van personeel wenste is toen besloten een aandeel te nemen in ROM Marsaki en de projecten door Marsaki uit te laten voeren. In 2011 heeft Clavis besloten dit aandeel te verkopen en haar eigen project BV, Marsaki Clavis.com B.V., over te nemen. Inmiddels is de naam gewijzigd in Clavis.com B.V. Concreet houdt dit in, dat Clavis in het verslagjaar haar deelname in Marsaki heeft stopgezet. Clavis. com B.V. zal op termijn worden geliquideerd. Clavis Beheer B.V. In 2006, bij de invoering van de gedeeltelijke VPB plicht, is conform de wens van de toenmalig minister Dekker om de structuur van de TI transparant te houden en vooruitlopend op de VSO1 Clavis Beheer B.V. opgericht voor de commerciële activiteiten van Clavis. Het aandelenkapitaal is gevormd door inbreng van de commerciële activiteiten in deze BV. Deze BV is zelfstandig gefinancierd en de feitelijke activiteiten zijn dure huur, commerciële ruimtes en garages.

40

Jaarverslag 2011

7.


7.


Othene Zuid-Zuid B.V. In 2008 is samen met AM een BV en een CV opgericht ten behoeve van de verwerving van een grondpositie. Clavis Ontwikkeling is voor 50% aandeelhouder van Othene Zuid-Zuid B.V. welke op haar beurt weer 4% aandeel heeft in Othene Zuid-Zuid C.V.. De commandieten zijn Clavis Beheer B.V. (48%) en AM Deelnemingen Grondbedrijf (48%). Clavis onderzoekt op dit moment, in verband met gewijzigde omstandigheden, de overdracht van de grondpositie aan derden. Het ingebrachte kapitaal in Clavis Ontwikkeling & Beheer B.V. bedraagt per 31 december 2011 € 7.483.000 aandelenkapitaal en een lening van € 1.632.000. Aan Clavis Ontwikkeling B.V. is een lening verstrekt van € 468.000. In 2006 is als gevolg van de oprichting van Clavis Beheer B.V. en de verkoop van onroerende goederen, van Stichting Clavis via Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V. aan Clavis Beheer B.V., tegen uitreiking van aandelen het aandelenkapitaal in Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V. verhoogd met € 7.465.000. De financiële omvang van de projecten binnen Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V. en Clavis Ontwikkeling B.V. is op dit moment nog niet te bepalen omdat de projecten zich nog in de haalbaarheidsfase bevinden. Voor de diverse projecten huren de B.V.’s personeel in van Clavis. De directie van Clavis Ontwikkeling B.V. en Clavis Beheer B.V. is Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V. en de directie van Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V. is Stichting Clavis. In 2008 is een samenwerking aangegaan met AM Wonen in de vorm van een BV/CV. Clavis Ontwikkeling B.V. is 50% aandeelhouder van de beheer B.V. en Clavis Beheer B.V. is commanditair vennoot van de C.V. In het kader van matching heeft Clavis zich verplicht tot participatie in de commanditaire vennootschap Uithof III. De hoogte van de participatie bedraagt € 1 mio. Automatisering Op het gebied van automatisering werkt Clavis sinds eind 2008 nauw samen met collega-corporatie Woongoed Zeeuws-Vlaanderen. De meerwaarde van de samenwerking ligt o.a. op het gebied van kostenbesparing, efficiency en verminderen kwetsbaarheid. Daarnaast maakt Clavis gebruik van een deel van de telefooncentrale van Woongoed Zeeuws-Vlaanderen, mede om de capaciteit van de glasvezelverbinding tussen beide locaties goed te benutten. De afhandeling van het telefoonverkeer vind plaats bij Woongoed Zeeuws-Vlaanderen, door de telefonistes van Woongoed ZeeuwsVlaanderen. Per 1 januari 2011 is het primaire systeem NCCW vervangen worden door Wocas X. Wocas X is ook het systeem dat door Woongoed Zeeuws-Vlaanderen wordt gebruikt. Clavis en Woongoed Zeeuws-Vlaanderen zullen per 1 januari 2014 gezamenlijk overstappen op de opvolger van WocasX: Wocas4All. Beoordeling door het WSW Clavis maakt bij het afsluiten van leningen gebruik van borgstelling door het WSW. Sinds 2007 is het systeem van beoordelen aangepast. Borgfaciliteiten zijn vervangen door het zogeheten faciliteringsvolume, waarbij ook kasstromen worden betrokken. In 2011 verklaarde het WSW dat Clavis voldoet aan de eisen van kredietwaardigheid. Oordeel Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) Clavis verstrekt jaarlijks haar jaarcijfers aan het CFV. Dit fonds spreekt een oordeel uit over de financiële positie. Op basis van de ingediende prognoses is geconcludeerd dat de voorgenomen activiteiten in financieel opzicht passen bij de vermogenspositie van Clavis. Dit leidde tot een A1-oordeel. Fiscaliteit: Horizontaal Toezicht Clavis heeft op 4 oktober 2010 het convenant Horizontaal Toezicht met de Belastingdienst ondertekend. Bij Horizontaal Toezicht worden afspraken gemaakt over fiscale verwerking van gegevens. De controle verschuift van achteraf naar vooraf.

Jaarverslag 2011

41

8.

INVESTEREN IN RISICOMANAGEMENT

Risicomanagement Woningcorporaties zijn zich steeds meer bewust van het nut en de noodzaak van risicomanagement. Ook Clavis heeft het risicomanagement hoog op de agenda staan. Het anticiperen op potentiële tegenvallers en mogelijke kansen leidt tot betere resultaten, een professionele sturing en een goede verantwoording. Daarnaast is een intern risicobeheersings- en controlesysteem verplicht gesteld in de Governance Code. Clavis en Woongoed Zeeuws-Vlaanderen willen risicomanagement implementeren in de organisatie. In samenwerking met de NAR (Nederlandse Adviesbureau voor Risicomanagement) worden mogelijke risico’s geïnventariseerd en geanalyseerd. Dit leidt tot een integraal risicoprofiel voor de gebieden beleid & strategie, vastgoed, financiën, verhuur, communicatie, personeel en interne controle. Dit integrale beeld maakt het mogelijk te sturen op de belangrijkste risico’s op verschillende niveau’s in de organisatie. In oktober 2011 is gestart met de risico-inventarisatie. Deze heeft enige vertraging opgelopen. In januari 2012 is de inventarisatie terug opgepakt . De bedoeling is dat medio 2012 alle risicoprofielen zijn geïnventariseerd en geanalyseerd. Vervolgens zullen de risico’s periodiek gemonitord worden.

Risicobeheersing- en controlesystemen van de corporatie Planning & control is het interne beheersingssysteem gericht op het realiseren van de organisatiedoelstellingen. De instrumenten van de planning (sturing), zoals het ondernemingsplan, de (meerjaren-)begroting, zijn gericht op sturen en richting geven aan de organisatie. De instrumenten van control (beheersing), zoals de tussentijdse rapportages en de jaarrekening, zijn bedoeld om de voortgang van de plannen te meten en, indien nodig, bij te sturen. Om de organisatie op koers te houden, is een goed werkend systeem van planning & control een belangrijke randvoorwaarde. De betrouwbaarheid van de instrumenten in de planning & control cyclus is afhankelijk van toereikende administratief organisatorische procedures. Ook het strategisch voorraadbeheer is een van de onderdelen van de planning & control cyclus. Alle te nemen beslissingen op het gebied van vastgoed worden aan dit plan getoetst. Daarnaast beschikt Clavis over een Financieel Statuut. In het periodiek treasury-overleg tussen directeur/bestuurder en manager Financiën wordt conform dit statuut gehandeld. Al enige jaren heeft Clavis een controller in dienst. De controller houdt zich bezig met het opstellen en uitvoeren van het door de bestuurder goedgekeurde interne controleplan en doet verbetervoorstellen inzake AO/IC en de effectiviteit en efficiency van de bedrijfsprocessen. Verder levert hij een bijdrage aan risicomanagement en kwaliteitszorg. Clavis kent een interne auditcyclus. De processen, zoals benoemd in het intern opgestelde controleplan, zijn conform dit plan door de controller uitgevoerd. In 2011 zijn audits uitgevoerd ten aanzien van onder andere de volgende processen : ■ Proces Verhuur (mutatieprocedure, huurstandenregister) ■ Proces Onderhoud (aanbestedingsprocedure) ■ Financiën (crediteuren, huurincasso) ■ Verkoop en verwerving vastgoed. De resultaten van de audits worden besproken in het IC-overleg met de directeur/ bestuurder en vervolgens behandeld in de periodieke MT vergaderingen. Ook de gepresenteerde resultaten in de kwartaalrapportages zijn nader onderzocht en daar waar nodig zijn handreikingen gedaan om tot een efficiënter rapportageproces te komen.

42

Jaarverslag 2011

8.


8.


Financiële risico’s De investeringen in de nieuwbouwprojecten hebben grote financiële gevolgen. Goed geldbeheer is dan ook belangrijk. De kaders hiervoor liggen vast in het Financieel Statuut. De accountant rapporteert of deze activiteiten daadwerkelijk binnen de kaders van het Financieel Statuut zijn uitgevoerd. Voor de optimalisatie van de dagelijkse liquiditeitstromen maken we gebruik van een liquiditeitsplanning. Renterisico’s De spreiding van het renterisico van de leningportefeuille blijft tot t/m 2013 binnen de WSW-norm van 15%. Treasuryrisico’s In 2004 is het treasury-management vastgesteld, als onderdeel van het Financieel Statuut. In 2011 heeft Clavis het Financieel Statuut laten beoordelen door Finance Ideas. Uit deze beoordeling zijn een aantal aanbevelingen gekomen die overgenomen zullen worden. In de loop van 2012 zal samen met Woongoed Zeeuws-Vlaanderen een nieuw Financieel Statuut worden geschreven. Vastgoedportefeuille- en marktrisico’s Jaarlijks wordt het strategisch voorraadbeheer in het managementteam vastgesteld. Daarbij wordt per complex vastgelegd welk verhuur-,verkoop- en onderhoudsbeleid voor de komende periode wordt gehanteerd. Projectrisico’s Per (nieuw)bouwproject wordt een risicoprofiel bepaald. Hierin worden per bouwfase de verschillende risico’s benoemd. Over de verschillende investeringsprojecten wordt gerapporteerd met risicoberekeningen. Deze maken duidelijk dat Clavis verantwoord bezig is. Beslismomenten liggen bij aanvang van een haalbaarheidsonderzoek en na afronding hiervan en altijd voordat externe verplichtingen worden aangegaan. De kwartaalrapportages bieden inzicht in de behaalde resultaten en afwijkingen daarvan ten opzichte van de prognoses (begroting). De kwartaalrapportages worden in het managementteam en de Raad van Commissarissen besproken. Integriteitrisico’s De integriteitcode is via voorlichting en het werkoverleg besproken met de medewerkers en definitief vastgesteld. Ook de arbeidsovereenkomsten zijn hier zoveel mogelijk op aangepast Automatiseringsrisico’s Door onze samenwerking met Woongoed Zeeuws Vlaanderen op het gebied van automatisering zetten wij in op het vergroten van relevante kennis, het optimaliseren van het beheer te optimaliseren en daarmee het verminderen van de kwetsbaarheid.

Jaarverslag 2011

43

Overige risico’s Overige risicogebieden zoals de uitvoering van het ondernemingsplan, het samenwerken met externen en financiële risico’s worden besproken in de bijeenkomsten met de Raad van Commissarissen. Hierbij zijn, indien nodig, leden van het managementteam aanwezig. Het risicomanagement wordt verder geprofessionaliseerd door de benoeming, in 2009, van een aparte functionaris. Deze houdt zich specifiek bezig met het inventariseren en analyseren van relevante risico’s in de bedrijfsvoering en het maken en implementeren van verbetervoorstellen. In verband met de verschillen in het risicoprofiel tussen de standaardactiviteiten van de toegelaten instelling (t.i.) en de activiteiten met een ander (lees: hoger) risicoprofiel, zoals projectontwikkeling en exclusieve verhuur, is enige jaren geleden besloten om voor deze laatste groep activiteiten een aparte entiteit op te richten. Dit bevordert bovendien de overzichtelijkheid en de transparantie. Voor de beschrijving van de verschillende verbindingen wordt hier volstaan met de verwijzing naar hoofdstuk 7 van dit jaarverslag. Financiële risicoanalyse Clavis beschikt over een software pakket dat de financiële doorrekening van diverse scenario’s vereenvoudigt. Hiermee kunnen zonder al te grote inspanningen financiële scenarioberekeningen worden gemaakt om de eventuele risico’s, maar ook kansen, sneller inzichtelijk te maken.

44

Jaarverslag 2011

9.


9.

INVESTEREN IN GOVERNANCE EN TOEZICHT

9.1

GOVERNANCE

9.2

TOEZICHT

9.


9.1 Governance De Governancecode van de Commissie Governancecode Woningcorporaties is in 2006 door de Aedes-ledenraad vastgesteld. De code bevat normen voor goed bestuur en toezicht, transparantie, externe verantwoording en financiële beheersing bij woningcorporaties. De Raad van Commissarissen onderschrijft de code. Op één onderdeel wordt de code niet gevolgd: de directeur/bestuurder is contractueel benoemd voor onbepaalde tijd. Per 1 juli 2011 is de Governance Code geactualiseerd. Onderdeel van de nieuwe code is een sectorbrede Beloningscode voor bestuurders en een honoreringsregeling voor commissarissen. Verder is er een maximum zittingstermijn vastgesteld van twee maal vier jaar, met die uitzondering, dat een nu lopende zittingstermijn eventueel mag worden volgemaakt. In september 2011 heeft de Raad van Commissarissen de consequenties van de hernieuwde Governance Code voor de statuten, het reglement van de Raad van Commissarissen en het directiestatuut besproken en vastgesteld. Uitvoering van de vastgestelde aanpassingen heeft nog niet plaatsgevonden in afwachting van besluitvorming omtrent de strategische visie met Woongoed Zeeuws-Vlaanderen. Uitgaande van een zittingstermijn van acht jaar na infunctietreding houdt dit in, dat uiterlijk in 2015 de zittingstermijn van de RvC-leden is verstreken. In afwijking op de Governance Code is besloten, dat de voorzitter zijn zittingstermijn zal overschrijden met het oog op de strategische visie en de mogelijke uitwerking daarvan.

9.2

Toezicht

Verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de Raad van Commissarissen en het bestuur zijn vastgelegd in het Reglement Raad van Commissarissen en het Directiestatuut. Het reglement geeft, in aanvulling op de statutaire bepalingen, regels met betrekking tot aangelegenheden van de RvC zoals onafhankelijkheid, deskundigheid, samenstelling, aftreden en herbenoeming, schorsing en ontslag, vergaderingen en besluitvorming en honorering. De statuten zijn in 2009 aangepast aan de Governance Code. In 2010 is een nieuw reglement Raad van Commissarissen en een nieuw Directiestatuut open vastgesteld. Het reglement zal naar aanleiding van de nieuwe Governance Code aangepast worden. Samenstelling Raad van Commissarissen per 31 december 2011 Naam : Dhr. E.P.H. Kerckhaert Geboortedatum : 26 januari 1961 Functie Raad : voorzitter, op voordracht Bewonersraad Sinds : 2003: lid RvC : 2007: vice-voorzitter : 2008: voorzitter Beroep/hoofdfunctie : Sector Manager Economie, ROC Westerschelde Nevenfuncties : Bestuurslid St. Zeeland steunt Georgië, Voorzitter werknemersklachtencommissie ZorgSaam, Lid RvC NV Westerscheldetunnel Aftredend : 31 december 2012

Jaarverslag 2011

45

Naam : Dhr. G. van den Berg Geboortedatum : 18 juni 1955 Functie Raad : lid, op voordracht Bewonersraad Sinds : 10/2007: lid RvC Beroep/hoofdfunctie : Bedrijfsmanager Dethon Industrie Terneuzen Nevenfuncties : Raadslid PvdA gemeente Terneuzen, : Bedrijfsadviseur Gemeentelijke Vervoerscentrale Zeeland B.V.. e Aftredend na 1 periode : 2010 Aftredend na 2e periode : 2014 (maximale termijn tot 10/2015) Naam : Dhr. A. van Houcke Geboortedatum : 1 augustus 1953 Functie Raad : lid, op voordracht Bewonersraad Sinds : 10/2007: lid RvC Beroep/hoofdfunctie : Regiomanager (algemeen bedrijfsleider) SPIE Controlec Engineering b.v. Nevenfuncties : Lid RvT St. Willibrordus, : Voorzitter stichting Hospice Zeeuws-Vlaanderen Aftredend na 1e periode : 2008 Aftredend na 2e periode : 2012 (maximale termijn tot 10/2015) Naam : Mw. S. Verburg MSc Geboortedatum : 28 augustus 1956 Functie Raad : lid Sinds : 2007: lid RvC Beroep/hoofdfunctie : organisatie-adviseur Nevenfuncties : Commissaris AT Osborne Commissaris Aramis- Allee Wonen Roosendaal, Lid bestuur St. Het Werkend Trekpaard Zeeland, Lid bestuur St. De Grijze Massa, Commissaris Rabobank Terneuzen-Sas van Gent. e Aftredend na 1 periode : 2011 Aftredend na 2e periode : 2015 (maximale termijn tot 10/2015) Naam : Dhr. drs. M.H.B.M. van de Vijver RA Geboortedatum : 12 juli 1953 Functie Raad : Vice-voorzitter Sinds : 10/2007: lid RvC : 2008: vice-voorzitter Beroep/hoofdfunctie : register accountant Nevenfuncties : Lid RvT St. Woonzorg West-Zeeuws-Vlaanderen, Lid Rabobank stimuleringsfonds Zeeuws-Vlaanderen, Vice-voorzitter R.K. Kerkbestuur, Sluis. e Aftredend na 1 periode: 2009 Aftredend na 2e periode: 2013 (maximale termijn tot 10/2015) Naam : Dhr. ing. C.H.M. van Waes MBA Geboortedatum : 4 maart 1952 Functie Raad : lid Sinds : 1.10.2007 adviseur; 26.02.2008: lid Raad van Commissarissen Beroep/hoofdfunctie : voormalig bankdirecteur Associé: Van Jole Advies en Management Nevenfuncties : Bestuurslid Elisabeth-parochie. Aftredend na 1e periode : 2012 Aftredend na 2e periode : 2016 (maximale termijn tot 02/2016) De zetels van de heren Kerckhaert, Van den Berg en Van Houcke zijn huurderszetels. Zij zijn dan ook voorgedragen door de Bewonersraad.

46

Jaarverslag 2011

9.


9.2

TOEZICHT

9.

In de RvC -vergadering van 20 december 2011 is mevrouw S. Verburg herbenoemd. De gewenste omvang van de Raad van Commissarissen is bepaald op vijf leden. In verband met de herbenoeming van de heren Kerckhaert en Van Houcke zal de RvC tijdelijk uit zes personen bestaan. Op het moment van aftreden van de heer Kerckhaert wordt de wenselijke omvang bereikt.

9.2

In de Raad van Commissarissen hebben geen personen zitting, die lid zijn van het college van B & W en/of Gedeputeerde Staten van de provincie Zeeland.

INVESTEREN IN GOVERNANCE EN TOEZICHT TOEZICHT

Toezichtkader De Raad van Commissarissen rekent de prestatievelden van het Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH) als de basis voor toetsing van beleid. Het strategisch toezichtskader wordt gevormd door het Beleidsplan 2008-2012 “Clavis transformeert” en het daaruit voortvloeiende Ondernemingsplan “Wijkgevoel”. In het algemeen laat de RvC zich laat leiden door de belangrijkste (beleids)documenten, zoals: ■ het ondernemingsplan “Wijkgevoel” ■ jaarrekening/jaarverslag 2010 inclusief managementletter ■ begroting 2011 ■ de kwartaalrapportages (na afloop van het eerste, tweede en derde kwartaal). Deze rapportages geven inzicht in volkshuisvestelijke, financiële, maatschap pelijke en interne resultaten van Clavis en haar verbindingen ■ financieel statuut, vastgesteld in 2004 ■ meerjarenbegroting 2010-2014 ■ beoordeling financiële positie Centraal Fonds ■ strategisch voorraadbeleid ■ prestatieafspraken met Gemeente Terneuzen. ■ de jaarverslagen van de verbindingen (nevenstructuren) van Clavis (Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V., Clavis Ontwikkeling B.V., Clavis Beheer B.V. en Clavis.com B.V.). Op basis van dit toetsingskader wordt toezicht uitgeoefend op onder andere beleidsplannen, AO/IC, stakeholdersoverleg, begrotingen, realisatiebeleid, investeringsactiviteiten en de implementatie van de governance structuur. Frequentie vergaderingen en behandelde onderwerpen De Raad van Commissarissen heeft in 2011 zeven reguliere vergaderingen gehouden. Daarbij zijn onder meer de volgende onderwerpen besproken: ■ Projecten w.o. Kop van Noordstraat ■ Jaarstukken Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V., Clavis Ontwikkeling B.V. en Clavis Beheer B.V. ■ Meerjarenbegroting 2010-2014 De volgende besluiten zijn in het verslagjaar genomen: ■ Accoord realisatie ’t Schelpenhoekje t.b.v. huisvesting cliënten Tragel Zorg ■ Accoord ontvlechting Marsaki ■ Management-letter accountant over verslagjaar 2010 ■ Vaststelling jaarrekening/jaarverslag 2010 (in aanwezigheid van accountant) van Stichting Clavis, Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V., Clavis Ontwikkeling B.V en Clavis Beheer B.V. ■ Aankoop 20 appartementen Pattistpark van Aannemersbedrijf Van der Poel als mede afnamegarantie voor 13 appartementen ■ Accoord met verkoop van de grond van de voormalige Zuidlandflat aan de Gemeente Terneuzen t.b.v. de bouw van een nieuwe brandweerkazerne ■ Accoord met de ontwikkeling van een strategische visie voor middellange en lange termijn voor sociale volkshuisvesting in Zeeuws-Vlaanderen en vertaling naar strategisch plan, e.e.a. in gezamenlijkheid met Woongoed Zeeuws-

Jaarverslag 2011

47

■

■ ■ ■

Vlaanderen Jaarplan 2011 Raad van Commissarissen en in een later stadium vaststelling van rapportage Strategische Visie en Strategisch Plan Accoord met deelname in het project Kop van Noordstraat en formalisering middels de ontwikkelovereenkomst Vaststelling Kwartaalrapportages 2011 Herbenoeming mevrouw S. Verburg als lid van Raad van Commissarissen Goedkeuring Begroting 2012

Bij de behandeling van de jaarrekening/jaarverslag is de accountant aanwezig om het jaarverslag en de managementletter toe te lichten en de Raad van Commissarissen te ondersteunen in zijn toezichthoudende taak. Naast de reguliere vergaderingen hebben twee extra vergaderingen plaatsgevonden m.b.t. ontvlechting Marsaki en vaststelling concept-strategische visie. Andere activiteiten De Raad van Commissarissen voert éénmaal per twee jaar overleg met de Bewonersraad. In november 2011 heeft het tweejaarlijks overleg met de Bewonersraad plaatsgevonden. Daarnaast heeft het jaarlijks overleg met de ondernemingsraad plaatsgevonden op 22 november 2011. De RvC is lid van de Vereniging Toezichthouders Woningcorporaties (VTW), waarvan bijeenkomst(en) zijn bijgewoond. Daarnaast is een vergadering bijgewoond van de RvC’s van Zeeuws-Vlaamse corporaties. Ook is een door de Zeeuwse directeurenkring georganiseerde bijeenkomst bijgewoond van de RvC’s van de Zeeuwse corporaties. Tenslotte heeft de Raad van Commissarissen een workshop Risicomanagement bijgewoond. Eénmaal per jaar vindt gezamenlijk overleg met het managementteam plaats. Door omstandigheden heeft dit in het verslagjaar niet plaatsgevonden. Commissies Gezien het beperkte aantal leden van de Raad van Commissarissen is de aanbeveling om een auditcommissie in te stellen niet opgevolgd. Inhoudelijk toezicht De RvC houdt toezicht op risicobeheersing van projecten. Per kwartaal wordt over de verschillende investeringsprojecten gerapporteerd met risicoberekeningen die duidelijk moeten maken dat Clavis verantwoord bezig is. Beslismomenten liggen bij aanvang van een haalbaarheidsonderzoek en na afronding hiervan en altijd voordat externe verplichtingen worden aangegaan. Via de kwartaalrapportages krijgt de Raad van Commissarissen inzicht in de behaalde resultaten en afwijkingen ten opzichte van de begroting. Bij de vaststelling van de kwartaalrapportage wordt de begroting automatisch bijgesteld. De RvC heeft inzicht in enerzijds de financieringsbehoefte en anderzijds de verkopen van onroerend zaken via een kwartaalrapportage. De RvC is van oordeel dat de risico’s onder controle zijn en dat sprake is van adequate aansturing. De RvC houdt toezicht op de verbindingen alsof het de toegelaten instelling zelf betreft. In de verbindingen wordt bestuurlijk gehandeld alsof het de toegelaten instelling betreft. Inzicht Raad van Commissarissen in in-control-zijn van de organisatie De directeur/bestuurder rapporteert regelmatig over de administratieve organisatie en over de interne controle. Via managementletter en accountantsverslag bij de jaarrekening wordt gerapporteerd over de kwaliteit van AO/IC. Per maand rapporteert de controller over zijn bevindingen aan de directeur/bestuurder. Leden van het managementteam wonen (gedeeltelijk) Raad van Commissarissen-

48

Jaarverslag 2011

9.


9.2

TOEZICHT

9.


9.2

TOEZICHT

vergaderingen bij en lichten specifieke punten toe. Daarnaast hebben de directeur/ bestuurder en de voorzitter van de Raad van Commissarissen regelmatig overleg om voortgang en nieuwe ontwikkelingen en mogelijkheden te bespreken. Ontwikkelingen in de branche De Raad van Commissarissen volgt de ontwikkelingen in de branche middels vakliteratuur en informatiebijeenkomsten. Relevante recente ontwikkelingen in de branche worden inde vergadering besproken. Regionale en landelijke Aedes-bijeenkomsten worden (door een delegatie van de) Raad van Commissarissen bijgewoond. Profielschets Er is een profielschets opgesteld voor de RvC als geheel en voor de individuele leden. Bij de werving van de Raad van Commissarissen wordt gebruik gemaakt van deze profielschets. Leden van de Raad van Commissarissen zijn vooral generalist; de volgende disciplines/deskundigheden moeten echter zeker in de Raad van Commissarissen aanwezig zijn: ■ Volkshuisvestelijk/ruimtelijke ordening ■ Financieel-economisch ■ Vastgoedontwikkeling ■ Marketing & communicatie ■ Organisatie & personeelsbeleid ■ Welzijn en Zorg ■ Juridisch Vanuit de aanwezige kennis en ervaring in de Raad van Commissarissen zijn aandachtsgebieden aan leden van de Raad van Commissarissen toebedeeld, eventueel gecombineerd in één persoon. De voorzitter is verantwoordelijk voor: ■ De organisatie van de Raad van Commissarissen ■ Agendaopstelling en bewaken van de afspraken met het bestuur ■ Schakelen tussen de Raad van Commissarissen en het bestuur, ook voor wat betreft de werkgeversrol ■ Het functioneren van de raad van commissarissen als team en het organiseren van periodieke zelfevaluatie ■ Onderhouden van externe contacten, waar nodig. Evaluatie eigen functioneren De Raad van Commissarissen bespreekt minimaal één keer per jaar, buiten aanwezigheid van de directeur/bestuurder, haar eigen functioneren, dat van de individuele commissarissen en dat van de directeur/bestuurder. Hierdoor ontstaat een duidelijk gemeenschappelijk beeld van de rol van de Raad van Commissarissen en de te hanteren spelregels. Bij de evaluatie komen de volgende zaken aan de orde: ■ check op weten regelgeving en Governance Code ■ beoordeling documenten (zoals statuten, reglementen, profielschets, rooster van aftreden) op volledigheid en consistentie ■ functioneren van de Raad van Commissarissen als collectief ■ functioneren van de individuele commissarissen ■ functioneren van de directeur/bestuurder (december 2011). Besloten is de zelfevaluatie van de RvC dit jaar onder begeleiding van een ter zake deskundig bureau te laten plaatsvinden. Dit heeft ertoe geleid, dat in februari 2012 onder begeleiding van de heer P. van Waning van Van Nimwegen & Partners de zelfevaluatie heeft plaatsgevonden. Hierbij is ondermeer gebruik gemaakt van de Belbin-methode.

Jaarverslag 2011

49

Evaluatie functioneren directeur/bestuurder Jaarlijks voeren de voorzitter en de vicevoorzitter een beoordelingsgesprek met de directeur/bestuurder. In het gesprek in december 2011 zijn doelstellingen geformuleerd voor 2012. De Raad van Commissarissen doet suggesties in relatie tot het ondernemingsplan, relatie met gemeente, tevredenheid huurders, terugkoppeling MT leden, financiële positie en voortgang projecten. Belangrijkste bevindingen periodieke beoordeling externe accountant Minimaal één keer per jaar vindt een bespreking plaats met de accountant en de Raad van Commissarissen. Hierin wordt de jaarrekening/volkshuisvestingsverslag en de management-letter besproken. Ook tijdens het pre-audit gesprek is een vertegenwoordiger van de Raad van Commissarissen aanwezig. Er vindt geen specifieke periodieke beoordeling plaats. Onafhankelijk De Raad van Commissarissen is zodanig samengesteld dat de leden ten opzichte van elkaar, het bestuur en welk deelbelang dan ook onafhankelijk kunnen functioneren. De commissarissen hebben geen (neven)functies die in strijd zijn met het belang van Clavis. In de RvC heeft één lid zitting, die tevens lid is van de gemeenteraad van Terneuzen. Eén lid heeft zitting wiens echtgenote lid is van de gemeenteraad van een buurgemeente. In de Governance Code wordt vermeld dat de meerderheid van de Raad van Commissarissen onafhankelijk dient te zijn. De Raad van Commissarissen is van mening dat zij afdoende maatregelen heeft genomen om eventuele onverenigbaarheden te voorkomen. Mocht het gaan om een bepaalde, ongewenste situatie, dan zal de betreffende commissaris zijn functie (tijdelijk) neerleggen. Met name in de situatie, waarbij één van de commissarissen, op bindende voordracht van de Bewonersraad, ook lid is van de raad van de gemeente Terneuzen, is uitvoerig en indringend met betrokkene gesproken over de mogelijke complicaties daarvan. De Governance Code geeft aan dat benoeming mogelijk is als de kandidaat-commissaris niet de volkshuisvestings-portefeuille in de gemeenteraad heeft. Dat is niet het geval. Bovendien hanteert de gemeente Terneuzen ook een regeling ter voorkoming van belangenverstrengeling. De betrokken functionaris zal in voorkomende situaties – aldus is expliciet afgesproken – handelen conform de daarvoor dienende reglementen c.q. afspraken van de gemeente Terneuzen en van Clavis. In het geval van een mogelijk tegenstrijdig belang zal de betreffende commissaris dit vooraf melden en zich onthouden van deelname aan de discussie en besluitvorming. De Raad van Commissarissen is met inachtneming van het bovenstaande onafhankelijk. Ook leden die op voordracht van de Bewonersraad zijn benoemd vervullen hun taak zonder last of ruggespraak. Elke belangenverstrengeling of schijn daarvan wordt vermeden. Mocht zich desondanks een ongewenste situatie voordoen, dan zal ook hier de betreffende commissaris zijn functie (tijdelijk) neerleggen. Tegenstrijdige belangen of onverenigbaarheid van belangen van de leden van de Raad hebben zich niet voorgedaan.

50

Jaarverslag 2011

9.


9.2

TOEZICHT

9.


9.2

TOEZICHT

Honorering Raad van Commissarissen In 2007 is besloten de honorering aan te passen conform de richtlijnen van de VTW. De honorering over het verslagjaar ziet er als volgt uit: Naam

Functie

Bruto commissaris vergoeding

Vaste onkostenvergoeding

Totaal 2010

E.P.H. Kerckhaert

Voorzitter

€ 658,79/mnd

n.v.t.

€ 7.905,48

M.H.B.M. van de Vijver

Vice-voorzitter

€ 439,19/mnd

n.v.t.

€ 5.270,28

G. van den Berg

Lid Raad van Commissarissen

€ 439,19/mnd

n.v.t.

€ 5.270,28

A. van Houcke


€ 439,19/mnd

n.v.t.

€ 5.270,28

S. Verburg


€ 439,19/mnd

n.v.t.

€ 5.270,28

C.H.M.van Waes


€ 439,19/mnd

n.v.t.

€ 5.270,48

Totaal

€ 34.256,88

Beloning directeur/bestuurder De beloning van de directeur/bestuurder is bepaald conform de Izeboud-regeling. De directeur/bestuurder is ingeschaald in schaal D. Er wordt geen gebruik gemaakt van variabele bezoldiging c.q. prestatiecriteria. Voor de beloning wordt de geïndexeerde loonontwikkeling in de branche gevolgd. Jaar

Totaal vast inkomen

Variabel inkomen

2011

€ 105.124,28

n.v.t

PensioenKosten

Vergoedingen Uitkering bij werkgevers- beëindiging lasten dienstverband

€ 32.238,24 € 19.606,78

n.v.t.

Totaal

€ 156.969,30

De directeur/bestuurder wordt een leaseauto ter beschikking gesteld met een cataloguswaarde van € 34.675,--. Nevenfuncties directeur/bestuurder In 2011 bekleedde de directeur/bestuurder als nevenfunctie: lid van Raad van Toezicht van Stichting De Okkernoot in Schoondijke. Woonvoorziening De Okkernoot is een kleinschalige, persoonsgerichte zorginstelling voor mensen met een verstandelijke beperking.

Jaarverslag 2011

51

52

Jaarverslag 2011

B.

JAARREKENING

B. JAARREKENING Jaarrekening 2011 De door de directie opgemaakte jaarrekening over 2011 is door de Raad van Commissarissen in haar vergadering van 10 mei 2012 goedgekeurd. Overeenkomstig artikel 26 lid 4 van de statuten heeft de bestuurder de door de Raad goedgekeurde jaarrekening 2011 inclusief de hierin voorgestelde resultaatbestemming vervolgens vastgesteld. Resultaatbestemming Het resultaat over het boekjaar 2011 komt uitsluitend voort uit werkzaamheden op het gebied van volkshuisvesting. Het verlies van circa € 5 mio zal in mindering op het eigen vermogen worden gebracht.

Jaarverslag 2011

53

10. KENGETALLEN OP BASIS VAN ENKELVOUDIGE JAARREKENING STICHTING CLAVIS

10.

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2.446

2.450

2.483

2.524

2.526

2.501

2.533

- garages

78

78

80

79

79

79

385

- overige

47

47

36

36

35

36

36

2.571

2.575

2.599

2.639

2.640

2.616

2.954

- aankoop

0

0

0

1

1

0

70

- nieuwbouw

0

0

17

0

32

0

2

- verkoop

4

1

58

3

6

32

7

- sloop

0

38

0

0

2

0

6

- herindeling

6

0

0

0

0

0

0

248

274

332

375

290

408

473

2086

2089

2077

2088

2.151

2.051

2.024

112

81

74

61

85

42

36

Verhuureenheden Aantal verhuureenheden in exploitatie : - woningen

Mutaties woningen in het boekjaar:

Aantal woningen per huurklasse* : -goedkoop < € 366,37 -betaalbaar > € 366,37 < € 561,98 -duur > € 561,98

* bedragen worden van jaar tot jaar aangepast conform opgave MVROM Waarden: Gem. verzekerde waarde per woning*

-

-

-

82.462

81.646

80.037

80.037

Gem. WOZ-waarde per woning

98.995

98.635

96.517

91.864

87.117

79.619

79.467

Bedrijfswaarde per woning

42.088

42.922

44.271

43.817

40.691

43.098

40.419

Boekwaarde per woning

33.609

34.589

35.552

31.106

27.393

26.256

26.796

* Vanaf 2009 is een nieuwe brand- en stormschadeverzekering afgesloten. Premie is bedrag per woning ongeacht de herbouwwaarde en geen onderverzekering. Kwaliteit woningbezit per woning: - dagelijks onderhoud*

585

532

692

692

534

590

587

- planmatig onderhoud

859

764

854

984

701

824

964

- totaal kosten onderhoud*

1.444

1.296

1.546

1.676

1.235

1.414

1.550

- aantal reparatieverzoeken

0,9

0,8

0,9

0,8

0,8

0,8

0,8

*inclusief interne uren en serviceonderhoud

54

Jaarverslag 2011

KENGETALLEN OP BASIS VAN DE ENKELVOUDIGE JAARREKENING STICHTING CLAVIS

10.

KENGETALLEN OP BASIS VAN DE ENKELVOUDIGE JAARREKENING STICHTING CLAVIS

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2.275

1.831

1.805

2.027

1.830

1.516

1.430

11,3%

9,2%

13,4%

13,1%

13,6%

12,5%

12,7%

- huurachterstand in % van jaarhuur

2,3%

1,7%

1,3%

1,4%

2,0%

1,6%

1,0%

- huurderving in % van jaarhuur

1,3%

1,1%

1,3%

2,1%

1,8%

1,2%

1,0%

- gemiddelde huurverhoging

1,3%

1,2%

2,5%

1,6%

1,1%

2,5%

1,6%

- gem. netto huurprijs per woning

5.187

5.121

5.061

4.951

4.829

4.743

4.743

13,82%

18,22%

20,57%

19,92%

24,79%

26,43%

33,12%

1,25

0,95

0,36

0,59

0,38

1,41

0,42

- rentabiliteit eigen vermogen (REV)

-38,47%

-16,50%

2,22%

-8,89%

2,29%

-16,06%

9,25%

- rentabiliteit vreemd vermogen (RVV)

4,28%

4,37%

4,79%

4,41%

4,76%

4,67%

5,32%

- rentabiliteit totaal vermogen (RTV)

-1,93

0,37%

3,85%

1,39%

3,59%

-1,22%

6,33%

Verhuur en incasso - aantal woningzoekenden - mutatiegraad

Financiële continuïteit - solvabiliteit - liquiditeit (current ratio)

RVV = betaalde rente/schulden lang RTV = netto winst + betaalde rente/balanstotaal Balans en Winst- en verliesrekening per woning - eigen vermogen (incl. egalisatierekening)

5.312

7.362

8.442

8.120

8.835

8.719

9.992

- voorzieningen

1.499

820

390

1.260

2.005

1.874

0

- opbrengsten

6.132

6.113

7.040

6.141

5.698

5.832

5.275

- afschrijvingen

2.010

1.976

1.892

1.627

881

846

783

975

1.036

959

941

943

850

820

1.268

1.098

1.362

1.483

1.002

1.164

1.292

641

690

708

689

589

595

552

- jaarresultaat

-2.043

-1.215

187

-722

202

-1.401

925

- saldo rentelasten/-baten

-1.260

-1.329

-1.365

-1.251

-872

-993

-936

- Directie

1,0

1,0

1,0

1,0

1,0

1,0

1,0

- Algemene Zaken

1,9

1,9

1,9

1,4

1,4

1,4

1,4

- Wonen*

5,6

20,0

22,2

18,7

22,9

24,4

24,4

16,9

5,0

5,5

5,0

5,5

5,2

5,2

- personele kosten - onderhoudskosten - directe bedrijfslasten

Personeelsbezetting einde boekjaar Aantal formatieplaatsen per afdeling

- Vastgoed* - Financiën

5,2

5,6

6,0

6,0

6,0

6,0

6,0

30,6

33,5

36,6

32,1

36,8

38,0

38,0

* In 2011 is de veranwoordelijkheid van de technische dienst verschoven van Wonen naar Vastgoed

Jaarverslag 2011

55

11.

GECONSOLIDEERDE JAARREKENING 2011

11.

Geconsolideerde balans Activa

31-12-2011

31-12-2010

* € 1.000

* € 1.000

94.680

97.062

1.864

3.165

3.854

3.973

100.380

104.200

1.023

1.025

2.2 Leningen u/g

737

1.093

2.3 Latente belastingvordering

385

203

2.145

2.321

5.108

3.133

3.2 Onderhanden projecten

-49

0

3.3 Huurdebiteuren

294

180

1.488

961

105

278

48

72

6.994

4.624

109.519

111.145

Vaste activa Materiële vaste activa 1.1 Onroerende goederen in exploitatie 1.2 Onroerende goederen in ontwikkeling 1.3 Onroerende en roerende goederen ten dienste van de exploitatie

Financiële vaste activa 2.1 Deelnemingen

Vlottende activa 3.1 Voorraden

3.4 Overige vorderingen 3.5 Overlopende activa 3.6 Liquide middelen

Totaal

56

Jaarverslag 2011


11.


Passiva

31-12-2011

31-12-2010

* € 1.000

* € 1.000

12.994

17.992

12.994

17.992

0

41

5.2 Voorziening onrendabele investeringen

2.618

1.225

5.3 Voorziening latente belastingverplichting

1.179

858

3.797

2.124

73.890

75.805

533

513

74.423

76.318

7.1 Leveranciers

808

554

7.2 Belastingen en sociale verzekering

357

100

1.592

1.636

15.548

12.421

18.305

14.711

109.519

111.145

4.1 Eigen vermogen Overige reserves

Voorzieningen 5.1 Voorziening verliezen deelnemingen

Langlopende schulden 6.1 Leningen kredietinstellingen 6.2 Waarborgsommen

Kortlopende schulden

7.3 Overlopende passiva 7.4 Schulden aan kredietinstellingen

Totaal

Jaarverslag 2011

57

Geconsolideerde winsten verliesrekening 2011

2010

* € 1.000

* € 1.000

14.235

13.888

895

1.175

4

0

345

386

Bedrijfsopbrengsten 8.1 Huren 8.2 Vergoedingen 8.3 Verkopen uit projecten 8.4 Boekwinsten 8.5 Geactiveerde kosten werkapparaat

73

234

132

259

15.684

15.942

8.7 Afschrijvingen op materiële activa

4.932

4.848

8.8 Waardeverandering op materiële vaste activa

3.512

1.425

8.9 Lasten onderhoud

3.149

2.821

95

83

8.11 Directe bedrijfslasten

1.619

1.735

8.12 Salarissen en sociale lasten

2.386

2.532

8.13 Overige bedrijfslasten

1.097

1.460

Som der bedrijfslasten

16.790

14.904

Bedrijfsresultaat

-1.106

1.038

8.14 Rentebaten

88

39

8.15 Rentelasten

-3.754

-3.816

Som financiële baten en lasten

-3.666

-3.777

Resultaat gewone bedrijfsuitoefening voor vennootschapsbelasting

-4.772

-2.739

-156

-55

-4.928

-2.794

-70

-175

-4.998

-2.969

8.6 Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten

8.10 Kosten uit projecten

Financiële baten en lasten

8.16 Vennootschapsbelasting Netto resultaat na vennootschapsbelasting en voor deelnemingen 8.17 Resultaat deelnemingen Resultaat

58

Jaarverslag 2011

11.


11.


Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Waarderingsgrondslagen Algemeen De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat berusten op de grondslag van verkrijgings- of vervaardigingsprijs (omvattende voorcalculatorische kostprijs gebaseerd op gegevens van derden) respectievelijk nominale waarde tenzij anders vermeld. Stichting Clavis en de met haar verbonden verbindingen is in onderhandeling over verlenging en aanpassen van de kredietovereenkomst met ABN AMRO. Per 31 december 2011 wordt niet op alle punten voldaan aan de vereiste ratio’s in de bestaande kredietovereenkomst. ABN AMRO heeft terzake aangegeven de kredietfaciliteit vooralsnog in stand te houden. Het management is van mening dat de kredietovereenkomst duurzaam zal worden voortgezet door partijen. Op basis hiervan zijn de waarderingsgrondslagen bepaald op basis van de continuïteitsveronderstelling van Stichting Clavis en de met haar verbonden verbindingen. Materiële vaste activa Onroerende goederen in exploitatie De woningen en woongebouwen met de daarbij behorende installaties, de garages en eventuele woningaanpassingen zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met afschrijvingen bepaald op basis van de verwachte economische levensduur, dan wel lagere bedrijfswaarde. De afschrijvingen zijn berekend volgens de lineaire methode. De investeringen in groot onderhoud/woningverbetering zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, dan wel -indien deze lager is- de lagere bedrijfswaarde verminderd met afschrijvingen. De grond is gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Voor het onroerend goed in de B.V. ‘s zijnde huurwoningen wordt rekening gehouden met restwaarde op basis van de verkoopwaarde. Bedrijfswaarde De bedrijfswaarde is berekend op basis van veronderstellingen ten aanzien van : a) jaarlijkse stijging van huren en variabele lasten; b) discontofactor; c) restant levensduur per complex; d) eventuele exploitatiebijdragen; e) complexspecifieke huurdervingpercentages; f) grond op basis van actuele waarde; g) woningen te verkopen binnen 5 jaar gewaardeerd op geschatte verkoopprijs. Het verschil tussen de boekwaarde en een eventueel lagere bedrijfswaarde is in mindering gebracht op de activa in exploitatie Waardeverandering op materiële vaste activa De aanpassing aan bedrijfswaarde is het verschil tussen boekwaarde en eventueel lagere bedrijfswaarde. De waardeverandering te amoveren eenheden heeft betrekking op, indien van toepassing, de netto contante waarde baten en lasten van te slopen woningen. De baten en lasten zijn de boekwaarden op het moment van sloop, huuropbrengsten verminderd met leegstand, uitverhuiskosten,sloopkosten, sociale begeleidingskosten, projectbegeleidingskosten en overige exploitatiekosten. Onroerende goederen in ontwikkeling De onroerende goederen in ontwikkeling zijn nog niet in exploitatie genomen onroerende goederen of verbeteringen aan onroerende goederen. Deze zijn opgenomen tegen de nominale waarde van de investeringen. Onroerende en roerende goederen ten dienste van de exploitatie Deze activa zijn gewaardeerd tegen aanschafwaarde verminderd met afschrijvingen, rekening houdend met de verwachte economische levensduur. De afschrijvingen zijn lineair.

Jaarverslag 2011

59

11.

Financiële vaste activa Deelnemingen De deelnemingen worden gewaardeerd op netto vermogenswaarde. Leningen u/g De leningen u/g worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Latente belastingvordering en -verplichtingen Met ingang van 2008 zijn toegelaten instellingen integraal belastingplichtig geworden voor de vennootschapsbelasting. Een voorziening voor latente belastingverplichtingen dan wel latente belasting vorderingen wordt gevormd voor tijdelijke verschillen tussen enerzijds de commerciële boekwaarde van activa en verplichtingen en anderzijds de fiscale grondslag. Verder wordt een latente belastingvordering gevormd voor de beschikbare voorwaartse verliescompensatie. De berekening van de latente belastingvorderingen en - verplichtingen geschiedt tegen de op het einde van het verslagjaar geldende belastingtarieven dan wel de in de komende jaren geldende tarieven. Latente belastingvorderingen inclusief voorwaartse verliescompensatie, worden uitsluitend opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat in de voorzienbare toekomst belastbare winsten beschikbaar zullen zijn die voor de realisatie van de actiefpost kunnen worden aangewend en waarmee verliezen kunnen worden gecompenseerd. Het woningbezit in exploitatie mag sinds begin 2008 voor 70% van de WOZ waarde worden opgenomen in de fiscale vermogensopstelling. Deze waarde ligt aanmerkelijk hoger dan de commerciële waarde. In principe komt dit waarderingsverschil in aanmerking om hierover een actieve belastingvordering op te nemen. Omdat het verschil naar verwachting vanwege de beperking van de fiscale afschrijving en de lange levensduur van de woningen niet binnen een afzienbare periode tot realisatie leid is deze latente belastingvordering niet opgenomen in de balans. Belastinglatentie worden gewaardeerd op nominale waarde. Vlottende activa Voorraden De voorraad onderhoudsmaterialen is gewaardeerd op de laatst bekende inkoopprijzen rekening houdend met incourante voorraad. Onderhanden werken De hieronder opgenomen projecten betreffen (nieuwbouw)projecten bestemd voor de verkoop. Waardering is op basis van bestede bedragen en toegerekende kosten van het werkapparaat en eventueel onder aftrek van een voorziening voor verliezen. Aan de projecten wordt rente toegerekend in verband met de externe financiering van deze projecten. Ten aanzien van de winstneming wordt de “percentage of completion methode” gevolgd (i.c. winst evenredig aan de voortgang van het project). Onderhanden projecten De hieronder opgenomen projecten betreffen (nieuwbouw)projecten bestemd voor de verwachte verkoop. Waardering op basis van bestede bedragen en toegerekende kosten van het werkapparaat en eventueel onder aftrek van een voorziening voor verliezen. Aan de projecten wordt rente toegerekend in verband met de externe financiering van deze projecten. Vorderingen De vorderingen zijn opgenomen tegen de nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor dubieuze debiteuren. Overige activa en passiva Deze worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

60

Jaarverslag 2011


11.


GRONDSLAGEN VOOR DE RESULTAATBEPALING Algemeen Het resultaat wordt bepaald met inachtneming van de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen. Lasten worden genomen in het jaar waarin ze voorzienbaar zijn. Afschrijvingen De afschrijvingstermijnen zijn als volgt : Betreft :

Onroerende en roerende goederen

Grond Bouw

in exploitatie

ten dienste exploitatie

geen afschrijving

geen afschrijving

40-50

lineair

40

lineair

C.V.

25

idem

Lift

20-25

idem

Grootonderhoud/woningverbetering

25-41

idem

Woningaanpassing

20-25

idem

Overige

10-43

idem 10-36-40

lineair

Inventarissen

1-10

lineair

Automatiseringsapparatuur

3-5

lineair

Software

3-5

lineair

Vervoermiddelen

5

lineair

Gereedschappen

5-10

lineair

Verbouwing

Pensioenen De (vroeg)pensioenen van de werknemers van de corporatie zijn ondergebracht bij Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties (SPW). De betreffende pensioenregeling kwalificeert als een toegezegdpensioenregeling aangezien de pensioenuitkeringen aan de deelnemers niet uitsluitend afhankelijk zijn van de betaalde premies en behaalde rendementen maar ook gekoppeld zijn aan de pensioengrondslagen/ salarissen van de deelnemers. Het bedrijfstakpensioenfonds stelt overigens dat de pensioenregeling een toegezegde-bijdrageregeling betreft. De pensioenregeling is in de jaarrekening verwerkt als een toegezegde-bijdrageregeling omdat overeenkomstig RJ271.310 voldaan is aan de voorwaarden dat; 1. de corporatie is aangesloten bij een bedrijfstakpensioenfonds en tezamen met andere rechtspersonen dezelfde pensioenregeling, toepast; 2. de corporatie geen verplichting heeft tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij het bedrijfstakpensioenfonds, anders dan het voldoen van hogere toekomstige premies. Dit betekent dat de verschuldigde premiebijdragen rechtstreeks in de winsten verliesrekening als pensioenlast worden verantwoord en dat de nog te betalen dan wel terug te ontvangen bijdragen worden opgenomen onder de kortlopende schulden respectievelijk,vorderingen. Fiscale positie Stichting Clavis Middels het Belastingplan 2008 is bepaald dat corporaties vanaf 1 januari 2008 vennootschapsbelasting moeten betalen over al hun activiteiten. Inmiddels heeft de Belastingdienst in overleg met Aedes een nieuwe Vaststellingsovereenkomst (VSO2) gesloten. Dit is verwerkt in de jaarrekening 2008 en 2009. De aangiften vennootschapsbelasting voor stichting Clavis en voor de B.V. structuur zijn tot en met 2010 ingediend. In 2011 is een fiscale eenheid gevormd van stichting Clavis, Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V., Clavis Ontwikkeling B.V., Clavis Beheer B.V. en Clavis.com B.V. Voor het jaar 2011 zal voor het eerst voor de bedrijven een geconsolideerde aangifte gedaan worden. Volgens een uitspraak van de Hoge Raad heeft een corporatie voor de jaren 2006 tot en met 2011 de ANBI status. Concreet betekent dit dat voor de winsten in deze jaren een herbestedingsreserve kan worden gevormd. Inmiddels heeft Clavis overleg gehad met de Belastingdienst en voor de fiscale winst van 2009 en 2011 zal een herbestedingsreserve worden gevormd. Voor de fiscale verliezen van de jaren 2006, 2008 en 2010 is een latente belastingvordering opgenomen.

Jaarverslag 2011

61

TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE BALANS Materiële vaste activa

Totaal

Het verloop is als volgt weer te geven:

11.

1.1 1.2 1.1 Onroerende Onroerende Onroerende goederen in goederen in en exploitatie ontwikkeling roerende goederen t.d.v. exploitatie

Stand per 31-12-2010

* € 1000

* € 1000

* € 1000

* € 1000

Aanschaffingsprijs

150.085

142.231

3.165

4.689

Afschrijvingen

-34.397

-33.681

Eliminatie intercompany winsten

-2.229

-2.229

Waardeaanpassing materiële vaste activa naar lagere bedrijfswaarde

-9.259

-9.259

104.200

97.062

3.165

3.973

6.538

4.214

2.153

171

Desinvesteringen

-3.635

-162

-3.472

-1

Afschrijving

-4.932

-4.643

Afschrijving desinvesteringen

48

48


81

81


-1.920

-1.920


-3.820

-2.382

-1.319

-119

Aanschaffingsprijs

152.988

146.283

1.846

4.859

Afschrijvingen

-39.281

-38.276

-2.148

-2.148


-11.179

-11.179

Boekwaarde per 31-12-2011

100.380

94.680


-716

Mutaties 2011 Investeringen


-289

-1.005

1.846

3.854

Specificatie investeringen onroerende goederen in exploitatie Betonwoningen

725

CV installaties

107

Sanitair/doucheverbetering/wasmachineaansluitingen/SVB

279

Orteliusschans

2.393

Aurelia

710 4.214

Specificatie boekwaarde onroerende goederen in ontwikkeling Donze Visserstraat

12

Schependijk

585

Margarethaplein

1.249 1.846

Specificatie boekwaarde onroerende goederen in ontwikkeling Kantoor Rosegracht

29

Automatisering

142 171

62

Jaarverslag 2011


11.


Verzekerde waarde De onroerende goederen zijn verzekerd op geïndexeerde herbouwwaarde (exclusief fundamenten) tegen risico’s van brand- en stormschade. Vanaf 2009 is een nieuwe brand- en stormschadeverzekering afgesloten. Premie is bedrag per woning ongeacht de herbouwwaarde en geen onderverzekering. De specificatie van de verzekeringen van de onroerende en roerende goederen tem dienste van de exploitatie is als volgt: Kantoorgebouwen

€ 6.298.292

Automatiseringsapparatuur, inventarissen Reconstructieverzekering Wagenpark

€ 669.696 € 2.000.000 WA/Casco dekking

Bedrijfswaarde De bedrijfswaarde is toegelicht in de enkelvoudige jaarrekening.

Jaarverslag 2011

63

31-12-2011

31-12-2010

* € 1.000

* € 1.000

0

0

1.000

1.000

9

9

14

16

1.023

1.025

Financiële vaste activa 2.1 Deelnemingen ROM Marsaki B.V. (16,67%) CV De Uithof III Othene Zuid-Zuid Beheer B.V. Othene Zuid-Zuid C.V.

ROM Marsaki B.V. is een 16,67% deelneming met een gestort kapitaal van € 50.000, welke statutair gevestigd is in Goes. Het doel van de onderneming is het samenwerken met corporaties in en aan een regionale ontwikkelingsmaatschappij waarvan de revenuen teruggeleid worden naar volkshuisvestelijke en maatschappelijke taakopdrachten. In 2010 zijn voor een tweetal projecten voorzieningen gevormd waardoor het resultaat negatief is en de intrinsieke waarde van de deelneming negatief is. Derhalve is voor deze negatieve waarde een voorziening gevormd. Per 20 september 2011 heeft ROM Marsaki B.V. haar aandeel teruggekocht en is er geen deelneming meer. ROM Marsaki B.V.

CV De Uithof III

-41

1.000

Bij: storting kapitaal

0

0

Bij: resultaat

0

0

Af: correctie

41

0

0

1.000



Stand 1 januari

9

16

Bij: storting kapitaal

0

0

Bij: resultaat

0

-2

Stand 31 december

9

14

45

45

0

375

691

671

1

2

737

1.093

Stand 1 januari

Stand 31 december

2.2 Leningen u/g Verwerving grond (Zuiderpark) ROM Marsaki B.V. (achtergesteld) Othene Zuid-Zuid C.V. Fietsenplan

Stand 1 januari Bij: storting Af: aflossing Bij: rente Stand 31 december

1.093 0 -376 20 737

Othene Zuid-Zuid C.V. Het rentepercentage voor deze achtergestelde lening wordt jaarlijks aan het begin van het boekjaar vastgesteld op basis van het 12 maands Euribor + 1,5%. Voor 2011 is dit percentage 3,004%. Er zijn geen aanvullende zekerheden gesteld.

64

Jaarverslag 2011

11.


11.


31-12-2011

31-12-2010

* € 1.000

* € 1.000

2.3 Latente belastingvordering

385

203

Stand 1 januari

203

Mutatie 2011 (inzake resultaat)

182

Stand 31 december

385

Vlottende activa 3.1 Voorraden Magazijnvoorraad

215

241

8

8

4.885

2.884

5.108

3.133

Verbruiksmaterialen Onderhanden werken

De magazijnvoorraad is gewaardeerd op de laatst bekende inkoopprijzen. Specificatie onderhanden werken Kerkhoflaan

419

407

Anna Bijnstraat

580

569

1.322

1.221

667

0

Kop van de Noordstraat Schelpenlaan Nieuwe Kerkstaat Sluiskil

98

189

792

70

5

5

Korte Kerkstraat-Dijkstraat

476

44

Oudelandse Hoek

387

379

Schelpenhoekje

139

0

4.885

2.884

-49

0

-49

0

84

57

300

229

384

286

-90

-106

294

180

Máxima (Pattistpark) Lievenspolder

3.2 Onderhanden projecten Gasabsorptie Hoogbouw

3.3 Huurdebiteuren Huidige huurders Vertrokken huurders Af : voorziening

De voorziening is bepaald op basis van aan de directie gerapporteerde beoordeling van de individuele vorderingen.

Jaarverslag 2011

65

31-12-2011

31-12-2010

* € 1.000

* € 1.000

Omzetbelasting

309

475

Vennotschapsbelasting

532

0

0

0

647

486

1.488

961

3.4 Overige vorderingen

Pensioenpremie Overige debiteuren

De hoogte van het bedrag aan overige debiteuren wisselt door de facturatie inzake projecten. 3.5 Overlopende activa Diverse

105

278

105

278

0

1

49

68

3.6 Liquide middelen Direct opvraagbaar : Kas Rekening-courant bank Kruisposten

66

-1

3

48

72

Jaarverslag 2011

11.


11.


31-12-2011

31-12-2010

* € 1.000

* € 1.000

Saldo per 1-1

17.992

20.961

Jaarresultaat

-4.998

-2.969

12.994

17.992

0

41

Máxima (Pattistpark)

1.118

1.025

Schelpenhoekje

1.500

0

0

200

2.618

1.225

1.179

858

73.890

75.805

75.805

71.774

0

14.000

Passiva 4.1 Eigen vermogen Overige reserves

Voorzieningen 5.1 Voorziening verliezen deelneming ROM Marsaki B.V. 5.2 Voorzieningen onrendabele investeringen

Nieuwbouw Sluiskil

5.3 Voorziening latente belastingverplichting Langlopende schulden 6.1 Leningen kredietinstellingen Het verloop van deze leningen is als volgt : Beginsaldo Bij : opname nieuwe lening Af : aflossing boekjaar

-1.915

-9.969

Eindsaldo

73.890

75.805

In 2012 zullen de aflossingen op de leningen kredietinstellingen € 1.746.000 bedragen. Het gemiddelde rentepercentage van de schulden aan kredietinstellingen bedraagt per 31-12-2011 4,18% Het schuldrestant boven de 5 jaar is € 48 miljoen. Het W.S.W staat per 31-12-2011 borg voor leningen tot een bedrag van € 73,9 miljoen. Voor voornoemde leningen is een negatieve hypotheekverklaring van toepassing. 6.2 Waarborgsommen

533

513

Aan de schuld wordt 2% samengestelde interest toegevoegd.

Jaarverslag 2011

67

31-12-2011

31-12-2010

* € 1.000

* € 1.000

808

554

248

9

Af te dragen loonbelasting/premies werknemersverz.

56

55

Vennootschapsbelasting

23

0

Pensioenpremie

30

36

357

100

Nog niet vervallen rente

901

982

Afrekening inzake leveringen en diensten

317

0

Overige

374

654

1.592

1.636

15.548

12.421

Kortlopende schulden 7.1 Leveranciers 7.2 Belastingen en sociale verzekeringen Omzetbelasting

7.3 Overlopende passiva

7.4 Schulden aan kredietinstellingen

Rekening-courant faciliteit bij ING Bank is € 3,4 mio waarvoor geen zekerheden zijn gesteld. Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V. De kredietlimiet bedraagt max. 75% van de bedrijfswaarde tot een maximum van € 15.000.000. Tot 1 januari 2011 is de limiet vastgesteld op € 14.400.000. Op 1 januari 2012 zal de limiet verlaagd worden met € 375.000 naar € 14.025.000. Deze rekening courant is in gebruik bij Clavis Beheer B.V. Voor deze rekening courant zijn de volgende zekerheden gesteld: - bankhypotheek, eerste rang; - borgtocht stichting Clavis; - verpanding van de huuropbrengsten. Voor de rekening courant van Clavis Ontwikkeling B.V. zijn de volgende zekerheden afgegeven: - positieve/negatieve hypotheek verklaring; - verpanding van specifieke vordering, te weten de vorderingen die Clavis Ontwikkeling B.V. heeft of zal krijgen op stichting Clavis uit hoofde van het "Termijnkoopcontract Kop van de Noordstraat te Terneuzen".

68

Jaarverslag 2011

11.


11.


NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VERPLICHTINGEN Borg Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V., Clavis Ontwikkeling B.V. en Clavis Beheer B.V. Op 27 september 2007 heeft Clavis een zakelijke borgtocht afgegeven met een maximum van € 15.000.000 ten gunste van ABN AMRO bank ter afdekking van het kredietarrangement van bovenvermelde entiteiten. Deze borgtocht is voor onbepaalde tijd. Indien toezichthouders aangeven dat deze borgtocht niet langer gewenst is zal deze komen te vervallen. Afnamegarantie Stichting Clavis heeft een afnamegarantie verstrekt ten aanzien van WOZOCO Pattistpark voor 13 appartementen indien deze bij oplevering nog niet zijn verkocht.De mogelijke investering voor deze appartementen bedraagt € 2.340.000. Borg Clavis.com B.V. Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V. zal borg staan voor de financiële verplichtingen van Clavis.com B.V. zolang de aandelen in haar eigendom zijn. Renterisico Om het renterisico te mitigeren heeft Clavis Beheer B.V. een vijftal SWAPS afgesloten. De SWAPS zijn ieder € 2 miljoen en hebben een looptijd tot 2012/2014/2016/2018/2020. Hiermee is de variabele rente van de rekening courant (€ 13.122.000) gedeeltelijk afgedekt. De reële waarde is € 772.000 negatief. Tot een negatieve waarde van € 2 mio zijn er geen bijstortingsverplichtingen. Indien de marktrente verder daalt met 1% zal de negatieve marktwaarde stijgen met € 405.000. De marktwaarde blijft daarmee onder het overeengekomen grensbedrag van € 2.000.000. De bank zal bij deze waarde geen margin call opvragen. Projecten Clavis Beheer B.V. heeft ultimo 2011 voor projecten in uitvoering een verplichting van € 1.700.000.

Jaarverslag 2011

69

TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE WINST- EN VERLIESREKENING 2011

2010

* € 1.000

* € 1.000

13.558

13.166

889

919

14.447

14.085

-212

-197

14.235

13.888

Servicecontracten

203

200

Leveringen en diensten

692

991

895

1.191

0

-16

895

1.175

4

0

4

0

344

92

Bedrijfsopbrengsten 8.1 Huren Woningen en woongebouwen Onroerende goederen niet zijnde woningen Af : huurderving wegens leegstand

De huurprijzen zijn bij de aanvang van de exploitatie vastgesteld. Daarna zijn zij onderworpen aan : - algemene jaarlijkse huurverhoging; - huurverhoging bij woningverbetering; - huurharmonisatie; - aanpassing naar reken-/markthuren. 8.2 Vergoedingen

Af: derving leveringen en diensten/overige goederen 8.3 Verkopen uit projecten Aurelia 8.4 Boekwinsten Boekwinst verkochte woningen Boekwinsten overige activa

1

294

345

386

0

0

73

234

73

234

77

168

0

14

Vergoeding administratiekosten

13

10

Projecturen derden projecten

13

37

8.5 Geactiveerde kosten werkapparaat Toegerekende eigen projecturen Toegerekende rente projecten 8.6 Overige bedrijfsopbrengsten Doorberekend klachten/mutatieonderhoud Doorberekend werk derden

Huur logeerkamer Vergoeding telefoonmasten/overige

70

1

1

28

29

132

259

Jaarverslag 2011

11.


11.


Bedrijfslasten

2011

2010

* € 1.000

* € 1.000

4.643

4.678

289

170

4.932

4.848

3.512

1.425

8.7 Afschrijvingen op materiële activa Onroerende goederen in exploitatie Onroerende en roerende goederen ten dienste van de exploitatie 8.8 Waardeverandering op materiële vaste activa Aanpassing bedrijfswaarde

Afwaardering € 1,9 mio op bezit in exploitatie als gevolg van wijziging parameters en € 1,6 mio voorming voorziening voor nieuwbouw projecten. 8.9 Lasten onderhoud Dagelijks onderhoud

1.474

1.335

Planmatig onderhoud

2.104

1.970

3.578

3.305

-429

-484

3.149

2.821

Salarissen en sociale lasten t.l.v. onderhoud

Het dagelijks onderhoud betreft het jaarlijks terugkerend gewoon onderhoud dat rechtstreeks ten laste van de exploitatie gebracht wordt. 8.10 Kosten uit projecten Schelpenlaan

36

0

Woontorens Scheldedijk/Kenedy West

0

35

Oudelandse Hoeve

0

8

Sluiskil Nieuwe kerkstraat

0

40

Foyer de Jeunesse

19

0

Erasmusstraat

39

0

1

0

95

83

99

83

600

514

Diversen

Resultaat uit projecten 8.11 Directe bedrijfslasten Belastingen Verzekeringen

48

74

694

861

26

27

Bijdrage Vogelaarheffing / saneringsfonds

129

107

Overige directe exploitatielasten

122

152

1.619

1.735

1.606

1.774

Sociale lasten

227

241

(Pre-)Pensioenlasten

329

318

83

43

Door te berekenen kosten leveringen en diensten aan huurders Contributie AEDES

8.12 Salarissen en sociale lasten Lonen en salarissen

Inleenkrachten Overige personeelskosten

Jaarverslag 2011

141

156

2.386

2.532

71

2011

2010

* € 1.000

* € 1.000

Reis- en verblijfkosten

35

55

Kosten opleiding

57

41

Vergoedingen

14

16

0

3

35

41

141

156

154

169

34

34

909

1.257

1.097

1.460

Promotie- en advertentiekosten

83

89

Kosten vervoermiddelen

84

102

Drukwerk en kantoorbenodigdheden

57

53

Porti en telefoon

55

78

Contributie en abonnementen

26

31

Specificatie overige personeelskosten

Loonheffing spaarloon Overige 8.13 Overige bedrijfslasten Huisvestingskosten Bezoldiging Raad van Commissarissen Overige algemene kosten Specificatie overige algemene kosten

Kosten automatisering

118

182

Accountantskosten

57

56

Kantine en OR kosten

14

0

Advieskosten

235

200

Verzekeringen

22

18

5

28

Sociaal beheer/leegstandskosten/verhuurbevorderende maatregelen

147

166

Dotatie dubieuze debiteuren

109

156

13

9

0

7

-309

0

Klein materiaal/gereedschap/onderhoud inventaris

Bankkosten Overige kosten Raad van Commissarissen Herrekening omzetbelasting 2006-2010 Overige algemene kosten

193

82

909

1.257

87

39

1

0

88

39

-3.237

-3.238

0

-9

-507

-559

Financiële baten en lasten 8.14 Rentebaten Rente vorderingen Rente liquide middelen 8.15 Rentelasten Rente leningen Overige leningen Rente rekening-courant Rente waarborgsommen

72

-10

-10

-3.754

-3.816

Jaarverslag 2011

11.


11.


2011

2010

* € 1.000

* € 1.000

-156

-55

8.16 Vennootschapsbelasting

Clavis heeft met ingang van 2008 belastingplicht voor de vennootschapsbelasting. In 2006 en 2007 waren woningcorporaties alleen voor hun commerciële activiteiten belastingplichtig. De belastingen kunnen als volgt worden gespecificeerd: 2011 Acute belastingen 2011 stichting Clavis

0

Mutatie latente belastingvordering (verliescompensatie)

182

Mutatie latente belastingverplichting (mutatie voorziening onderhoud)

-312

Mutatie latente belastingverplichting (Clavis Beheer)

-9

Correctie voorgaande jaren

-17 -156

Het belastbare bedrag is als volgt bepaald: Resultaat voor belastingen volgens de geconsolideerde jaarrekening Bij: lagere fiscale afschrijvingen bijzondere waardeverminderingen

-4.772 2.909 3.512

niet aftrekbare kosten (heffing CFV)

129

niet aftrekbare kosten (Oort kosten)

6 6.556

Af: lagere fiscale winst verkoop/sloop woningen fiscale onderhoudsvoorziening

-273 -1.247

vrijval niet gerealiseerde intercompany resultaten

-80

agio leningen u/g en o/g

-39 -1.639

Belastbaar resultaat

145

Het fiscale resultaat en de acute vennootschapsbelasting zijn op basis van de huidige kennis bepaald. De werkelijke acute vennootschapsbelasting kan nog (in geringe mate) afwijken van de berekende vennootschapsbelasting. Voor de jaren 2008 en 2009 is de definitieve aanslag reeds ontvangen. Voor meer toelichting verwijzen wij naar de fiscale positie. 8.18 Resultaat deelnemingen Resultaat ROM Marsaki B.V.

-68

-202

De Uithof CV lll

0

30


0

0

-2

-3

-70

-175


* In 2010 was de rente vergoeding verwerkt als resultaat deelneming per 2011 is deze verwerkt als rente bate. Voorstel resultaatbestemming Algemene reserve

-4.998

-2.969

Totaal

-4.998

-2.969

Jaarverslag 2011

73

GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT Deze staat geeft inzicht in het verband tussen het (bedrijfseconomische) resultaat, de financieringsactiviteiten, de investeringen en de liquiditeitsmutatie. 2011

2010

* € 1.000

* € 1.000

-10.087

-14.218

. Jaarresultaat

-4.998

-2.969

. Afschrijvingen

4.932

4.848

. Waardeaanpassing lagere bedrijfswaarde

1.920

55

163

2.568

. Leningen

0

0

. Deelneming

0

0

. Toename leningen

0

14.000

. Toename voorzieningen

0

0

. Toename waarborgsom

20

0

2.037

18.502

. Afschrijvingen desinvesteringen

48

491

. Eliminatie intercompany winsten

81

60

0

0

3.066

5.327

Werkkapitaal per 1-1 Herkomst van middelen *Bedrijfsuitoefening

*Kapitaalsfeer . Desinvesteringen

*Vermogensfeer

Totaal herkomst van middelen Besteding van middelen : *Bedrijfsuitoefening

. Waardeaanpassing lagere bedrijfswaarde *Kapitaalsfeer . Materiële vaste activa . Leningen

-356

18

-2

-164

1.915

9.969

. Afname egalisatierekening

0

0

. Afname vooruit ontvangen huren

0

0

. Afname voorzieningen

-1.491

-1.335

. Afname waarborgsom

0

5

3.261

14.371

-11.311

-10.087

Voorraden

5.059

3.133

Vorderingen op korte termijn

1.887

1.419

48

72

6.994

4.624

18.305

14.711

-11.311

-10.087

. Deelneming *Vermogensfeer . Aflossingen leningen

Totaal besteding van middelen Werkkapitaal middelen per 31-12 Specificatie vlottende middelen per 31-12

Liquide middelen Kortlopende schulden Saldo werkkapitaal

74

Jaarverslag 2011

11.


Jaarverslag 2011

75

12. ENKELVOUDIGE JAARREKENING 2011

12.

Enkelvoudige balans Activa

31-12-2011

31-12-2010

* € 1.000

* € 1.000

77.822

83.373

12

343

3.854

3.973

81.688

87.689

2.1 Deelnemingen

6.506

6.696

2.2 Leningen u/g

1.681

1.795

385

203

8.572

8.694

2.120

936

3.2 Onderhanden projecten

-49

0

3.3 Huurdebiteuren

289

189

1.314

939

105

278

1

8

3.780

2.350

94.040

98.733

Vaste activa Materiële vaste activa 1.1 Onroerende goederen in exploitatie 1.2 Onroerende goederen in ontwikkeling 1.3 Onroerende en roerende goederen ten dienste van de exploitatie Financiële vaste activa

2.3 Latente belasting vordering Vlottende activa 3.1 Voorraden

3.4 Overige vorderingen 3.5 Overlopende activa 3.6 Liquide middelen

Totaal

76

Jaarverslag 2011

ENKELVOUDIGE JAARREKENING 2011

12.


Passiva

31-12-2010

31-12-2010

* € 1.000

* € 1.000

12.994

17.992

12.994

17.992

0

41

5.2 Voorziening onrendabele investeringen

2.618

1.225

5.3 Voorziening latente belastingverplichting

1.049

737

3.667

2.003

73.890

75.805

4.1 Eigen vermogen Overige reserves Voorzieningen 5.1 Voorziening verliezen deelnemingen

Langlopende schulden 6.1 Leningen kredietinstellingen 6.2 Waarborgsommen

467

452

74.357

76.257

7.1 Leveranciers

548

548

7.2 Belastingen en sociale verzekering

329

100

1.464

1.396

681

437

3.022

2.481

94.040

98.733

Kortlopende schulden

7.3 Overlopende passiva 7.4 Schulden aan kredietinstellingen

Totaal

Jaarverslag 2011

77

ENKELVOUDIGE WINST- EN VERLIESREKENING 2011

2010

* € 1.000

* € 1.000

13.489

13.241

888

1.169

0

0

345

100

Bedrijfsopbrengsten 8.1 Huren 8.2 Vergoedingen 8.3 Verkopen uit projecten 8.4 Boekwinsten 8.5 Geactiveerde kosten werkapparaat

16

55

261

376

14.999

14.941

8.7 Afschrijvingen op materiële activa

4.917

4.829

8.8 Waardeverandering op materiële vaste activa

3.512

1.425

8.9 Lasten onderhoud

3.102

2.683

59

48

8.11 Directe bedrijfslasten

1.567

1.686

8.12 Salarissen en sociale lasten

2.386

2.532

8.13 Overige bedrijfslasten

1.077

1.401

Som der bedrijfslasten

16.620

14.604

Bedrijfsresultaat

-1.621

337

100

81

8.5 Rentelasten

-3.181

-3.330

Som financiële baten en lasten

-3.081

-3.249

Resultaat gewone bedrijfsuitoefening voor vennootschapsbelasting

-4.702

-2.912

-141

-26

-4.843

-2.938

-155

-31

-4.998

-2.969

8.6 Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten

8.10 Kosten uit projecten

Financiële baten en lasten 8.14 Rentebaten

8.16 Vennootschapbelasting Netto resultaat na vennootschapsbelasting en voor deelnemingen 8.17 Resultaat deelnemingen Resultaat

78

Jaarverslag 2011

12.


12.


GRONDSLAGEN VAN WAARDERING EN RESULTAATBEPALING Waarderingsgrondslagen Algemeen De waardering van de activa en passiva en de bepaling van het resultaat berusten op de grondslag van verkrijgings- of vervaardigingsprijs (omvattende voorcalculatorische kostprijs gebaseerd op gegevens van derden) respectievelijk nominale waarde tenzij anders vermeld. Materiële vaste activa Onroerende goederen in exploitatie De woningen en woongebouwen met de daarbij behorende installaties, de garages en eventuele woningaanpassingen zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs verminderd met afschrijvingen bepaald op basis van de verwachte economische levensduur, dan wel lagere bedrijfswaarde. De afschrijvingen zijn berekend volgens de lineaire methode. De investeringen in groot onderhoud/woningverbetering zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, dan wel -indien deze lager is- de lagere bedrijfswaarde verminderd met afschrijvingen. De grond is gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Voor het onroerend goed in de B.V.’s zijnde huurwoningen wordt rekening gehouden met restwaarde op basis van de verkoopwaarde. Bedrijfswaarde De bedrijfswaarde is berekend op basis van veronderstellingen ten aanzien van : a) jaarlijkse stijging van huren en variabele lasten; b) discontofactor; c) restant levensduur per complex; d) eventuele exploitatiebijdragen; e) complexspecifieke huurdervingpercentages; f ) grond op basis van actuele waarde; g) woningen te verkopen binnen 5 jaar gewaardeerd op geschatte verkoopprijs. Het verschil tussen de boekwaarde en een eventueel lagere bedrijfswaarde is in mindering gebracht op de activa in exploitatie. Waardeverandering op materiële vaste activa De aanpassing aan bedrijfswaarde is het verschil tussen boekwaarde en eventueel lagere bedrijfswaarde. De waardeverandering te amoveren eenheden heeft betrekking op, indien van toepassing, de netto contante waarde baten en lasten van te slopen woningen. De baten en lasten zijn de boekwaarden op het moment van sloop, huuropbrengsten verminderd met leegstand, uitverhuiskosten,sloopkosten, sociale begeleidingskosten, projectbegeleidingskosten en overige exploitatiekosten. Onroerende goederen in ontwikkeling De onroerende goederen in ontwikkeling zijn nog niet in exploitatie genomen onroerende goederen of verbeteringen aan onroerende goederen. Deze zijn opgenomen tegen de nominale waarde van de investeringen. Onroerende en roerende goederen ten dienste van de exploitatie Deze activa zijn gewaardeerd tegen aanschafwaarde verminderd met afschrijvingen, rekening houdend met de verwachte economische levensduur. De afschrijvingen zijn lineair. Financiële vaste activa Deelnemingen De deelnemingen worden gewaardeerd op netto vermogenswaarde. Leningen u/g De leningen u/g worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Jaarverslag 2011

79

Latente belastingvorderingen en -verplichtingen Met ingang van 2008 zijn Toegelaten Instellingen integraal belastingplichtig geworden voor de vennootschapsbelasting. Een voorziening voor latente belastingverplichtingen dan wel latente belasting vorderingen wordt gevormd voor tijdelijke verschillen tussen enerzijds de commerciële boekwaarde van activa en verplichtingen en anderzijds de fiscale grondslag. Verder wordt een latente belastingvordering gevormd voor de beschikbare voorwaartse verliescompensatie. De berekening van de latente belastingvorderingen en - verplichtingen geschiedt tegen de op het einde van het verslagjaar geldende belastingtarieven dan wel de in de komende jaren geldende tarieven. Latente belastingvorderingen inclusief voorwaartse verliescompensatie, worden uitsluitend opgenomen voor zover het waarschijnlijk is dat in de voorzienbare toekomst belastbare winsten beschikbaar zullen zijn die voor de realisatie van de actiefpost kunnen worden aangewend en waarmee verliezen kunnen worden gecompenseerd. Het woningbezit in exploitatie mag begin 2008 voor 70% van de WOZ waarde worden opgenomen in de fiscale vermogensopstelling. Deze waarde ligt aanmerkelijk hoger dan de commerciële waarde. In principe komt dit waarderingsverschil in aanmerking om hierover een actieve belastingvordering op te nemen. Omdat het verschil naar verwachting vanwege de beperking van de fiscale afschrijving en de lange levensduur van de woningen niet binnen een afzienbare periode tot realisatie leid is deze latente belastingvordering niet, opgenomen in de balans. Belastinglatentie worden gewaardeerd op nominale waarde. Vlottende activa Voorraden De voorraad onderhoudsmaterialen is gewaardeerd op de laatst bekende inkoopprijzen rekening houdend met incourante voorraad. Onderhanden werken De hieronder opgenomen projecten betreffen (nieuwbouw)projecten bestemd voor de verkoop. Waardering is op basis van bestede bedragen en toegerekende kosten van het werkapparaat en eventueel onder aftrek van een voorziening voor verliezen. Aan de projecten wordt rente toegerekend in verband met de externe financiering van deze projecten. Ten aanzien van de winstneming wordt de “percentage of completion methode” gevolgd (i.c. winst evenredig aan de voortgang van het project). Onderhanden projecten De hieronder opgenomen projecten betreffen (nieuwbouw)projecten bestemd voor de verwachte verkoop. Waardering is op basis van bestede bedragen en toegerekende kosten van het werkapparaat en eventueel onder aftrek van een voorziening voor verliezen. Aan de projecten wordt rente toegerekend in verband met de externe financiering van deze projecten. Vorderingen De vorderingen zijn opgenomen tegen de nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor dubieuze debiteuren. Overige activa en passiva Deze worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

80

Jaarverslag 2011

12.


12.


GRONDSLAGEN VOOR DE RESULTAATBEPALING Algemeen Het resultaat wordt bepaald met inachtneming van de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen. Lasten worden genomen in het jaar waarin ze voorzienbaar zijn. Afschrijvingen De afschrijvingstermijnen zijn als volgt : Betreft:

Onroerende en roerende goederen

Grond Bouw

in exploitatie

ten dienste exploitatie

geen afschrijving

geen afschrijving

40-50

lineair

40

lineair

25

idem

Lift

20-25

idem

Grootonderhoud/woningverbetering

25-41

idem

Woningaanpassing

20-25

idem

Overige

10-43

idem 10-36-40

lineair

1-10

lineair

Automatiseringsapparatuur

3-5

lineair

Software

3-5

lineair

Vervoermiddelen

5

lineair

Gereedschappen

5-10

lineair

C.V.

Verbouwing Inventarissen

Pensioenen De (vroeg)pensioenen van de werknemers van de corporatie zijn ondergebracht bij Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties (SPW). De betreffende pensioenregeling kwalificeert als een toegezegdpensioenregeling aangezien de pensioenuitkeringen aan de deelnemers niet uitsluitend afhankelijk zijn van de betaalde premies en behaalde rendementen maar ook gekoppeld zijn aan de pensioengrondslagen/ salarissen van de deelnemers. Het bedrijfstakpensioenfonds stelt overigens dat de pensioenregeling een toegezegde-bijdrageregeling betreft. De pensioenregeling is in de jaarrekening verwerkt als een toegezegde-bijdrageregeling omdat overeenkomstig RJ271.310 voldaan is aan de voorwaarden dat; 1. de corporatie is aangesloten bij een bedrijfstakpensioenfonds en tezamen met andere rechtspersonen dezelfde pensioenregeling, toepast; 2. de corporatie geen verplichting heeft tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij het bedrijfstakpensioenfonds, anders dan het voldoen van hogere toekomstige premies. Dit betekent dat de verschuldigde premiebijdragen rechtstreeks in de winsten verliesrekening als pensioenlast worden verantwoord en dat de nog te betalen dan wel terug te ontvangen bijdragen worden opgenomen onder de kortlopende schulden respectievelijk,vorderingen. Fiscale positie Stichting Clavis Middels het Belastingplan 2008 is bepaald dat corporaties vanaf 1 januari 2008 vennootschapsbelasting moeten betalen over al hun activiteiten. Inmiddels heeft de Belastingdienst in overleg met Aedes een nieuwe Vaststellingsovereenkomst (VSO2) gesloten. Dit is verwerkt in de jaarrekening 2008 en 2009. De aangiften vennootschapsbelasting voor stichting Clavis en voor de B.V. structuur zijn tot en met 2010 ingediend. In 2011 is een fiscale eenheid gevormd van stichting Clavis, Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V., Clavis Ontwikkeling B.V. , Clavis Beheer B.V. en Clavis.com B.V. Voor het jaar 2011 zal voor het eerst voor de bedrijven een geconsolideerde aangifte gedaan worden. Volgens een uitspraak van de Hoge Raad heeft een corporatie voor de jaren 2006 tot en met 2011 de ANBI status. Concreet betekent dit dat voor de winsten in deze jaren een herbestedingsreserve kan worden gevormd. Inmiddels heeft Clavis overleg gehad met de Belastingdienst en voor de fiscale winst van 2009 en 2011 zal een herbestedingsreserve worden gevormd. Voor de fiscale verliezen van de jaren 2006, 2008 en 2010 is een latente belastingvordering opgenomen.

Jaarverslag 2011

81

TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE BALANS Materiële vaste activa

Totaal

1.1 Onroerende goederen in exploitatie


* € 1000

* € 1000

* € 1000

* € 1000

Aanschaffingsprijs

131.283

126.251

343

4.689

0

0

0

0

-34.337

-33.621

0

-716


-9.257

-9.257

0

0


87.689

83.373

343

3.973

1.291

1.111

9

171

0

0

0

0

-503

-162

-340

-1

-4.917

-4.628

0

-289

48

48

0

0


-1.920

-1.920

0

0


-6.001

-5.551

-331

-119

132.071

127.200

12

4.859

0

0

0

0

Afschrijvingen

-39.206

-38.201

0

-1.005


-11.177

-11.177

0

0

81.688

77.822

12

3.854

Het verloop is als volgt weer te geven:

Aangegane verplichtingen Afschrijvingen

1.2 1.3 Onroerende Onroerende goederen in en roerende ontwikkeling goederen t.d.v. exploitatie

Mutaties 2011 Investeringen Aangegane verplichtingen Desinvesteringen Afschrijving Afschrijving desinvesteringen

Aanschaffingsprijs Aangegane verplichtingen


Specificatie investeringen onroerende goederen in exploitatie Betonwoningen

725

CV installaties

107

Sanitair/doucheverbetering/wasmachineaansluitingen/SVB

279 1.111

Specificatie boekwaarde onroerende goederen in ontwikkeling Donze Visserstraat

12 12

Specificatie investeringen ten dienste van exploitatie Kantoor Rosegracht

29

Automatisering

142 171

82

Jaarverslag 2011

12.


12.


VERLOOP BEDRIJFSWAARDE 2011 (* € 1.000) 114.516

Bedrijfswaarde 2010 Restwaarde grond 2010

20.064

Bedrijfswaarde 2010 (kasstromen)

94.452

Autonome ontwikkeling Vrijval kasstromen

-5.296

Effect van een jaar opschuiven

4.693 -603

Voorraadmutaties Verkoop

-231

Nieuwbouw

0

Overige mutaties

3.063 2.832

Parameterwijziging Indexatie

0

Disconteringsvoet

-1.033

Levensduur

7.091 6.058

Wijzigingen exploitatiebeleid Huren

-5.730

Huurderving

86

Onderhoud

-2.535

Exploitatiekosten

-2.071 -10.250

Wijzigingen (des)investeringsbeleid Sloop

0 0

Bedrijfswaarde 2011 (kasstromen)

92.489

Restwaarde grond 2011

20.907

Bedrijfswaarde 2011

113.396

De berekening heeft plaatsgevonden op basis van de volgende parameters: - huurverhoging 2012 t/m 2016 2,5% en 2017 en verder 2%; - ontwikkeling planmatige onderhoudskosten 2012t/m 2016 3,5%; 2017 en verder 3%; - ontwikkeling klachtenonderhoudskosten 2012t/m 2016 2,5%; 2017 en verder 2%; - ontwikkeling overige kosten 2012 t/m 2016 2,5%; 2017 en verder 2%; - discontovoet 5,25%; - huurdervingpercentage 1,5%; - vanaf 2014 is de huurtoeslag ingerekend in de bedrijfswaarde; - onderhoud conform meerjarenonderhoudsbegroting; - de levensduur van een onroerend goed wordt na uitvoering van een renovatie gesteld op 30 jaar; - grond op basis van actuele waarde (opwaardering met 2,25%, discontovoet zie bovenstaande); - afwaarderen naar lagere bedrijfswaarde op complex niveau. In de winsten verliesrekening is een afwaardering van € 1.919.210 verwerkt. Het betreft het saldo van vrijval en tekorten in een aantal complexen. Verzekerde waarde De onroerende goederen zijn verzekerd op geïndexeerde herbouwwaarde (exclusief fundamenten) tegen risico’s van brand- en stormschade. Vanaf 2009 is een nieuwe brand- en stormschadeverzekering afgesloten. Premie is bedrag per woning ongeacht de herbouwwaarde en geen onderverzekering. De specificatie van de verzekeringen van de onroerende en roerende goederen tem dienste van de exploitatie is als volgt: Kantoorgebouwen

€ 6.298.292

Automatiseringsapparatuur, inventarissen Reconstructieverzekering Wagenpark

€ 669.696 € 2.000.000 WA/Casco dekking

Jaarverslag 2011

83

Financiële vaste activa

31-12-2011

31-12-2010

* € 1.000

* € 1.000

5.506

5.696

0

0

1.000

1.000

6.506

6.696

2.1 Deelnemingen Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V. (100%) ROM Marsaki B.V. (16,67%) CV De Uithof III

Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V. is een 100% deelneming met een gestort kapitaal van € 5.018.000, welke statutair gevestigd is in Terneuzen. Het doel van de onderneming is beheer- en beleggingsmaatschappij. In 2006 is Clavis Beheer B.V. opgericht als 100% dochter van Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V. In Clavis Beheer vinden de vennootschapsplichtige activiteiten plaats. De gerealiseerde niet intercompany boekwinst, € 2 mio., op de overgedragen onroerende goederen is in mindering gebracht op de waarde van de deelneming. De boekwinst valt gedurende de exploitatieperiode of bij verkoop vrij. Per 20 september 2011 heeft ROM Marsaki B.V. haar aandeel teruggekocht en is er geen deelneming meer. Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V.

ROM Marsaki B.V.

5.696

-41

1.000

0

0

0

Bij: resultaat

-270

0

0

Af: correctie

0

41

0

80

0

0

5.506

0

1.000

Stand 1 januari Bij: storting kapitaal

Af: intercompany winst verkoop onroerend goed Stand 31 december

C.V. De Uithof III

2.2 Leningen u/g Verwerving grond (Zuiderpark)

45

45

1.167

1.129

468

244

ROM Marsaki B.V. (achtergesteld)

0

375

Fietsenplan

1

2

1.681

1.795

Clavis Ontwikkeling & Beheer B.V. Clavis Ontwikkeling B.V.

Stand 1 januari

1.795

Bij: storting

230

Af: aflossing

-376

Bij: rente Stand 31 december

32 1.681

2.3 Latente belasting vordering

385

Stand 1 januari

203

Mutatie 2011 (inzake leningen/resultaat)

182

Stand 31 december

385

84

Jaarverslag 2011

203

12.


12.


Vlottende activa

31-12-2011

31-12-2010

* € 1.000

* € 1.000

215

241

8

8

1.897

687

2.120

936

3.1 Voorraden Magazijnvoorraad Verbruiksmaterialen Onderhanden werken

De magazijnvoorraad is gewaardeerd op de laatst bekende inkoopprijzen. Specificatie onderhanden werken Nieuwe Kerkstaat Sluiskil

98

189

792

70

5

5

Korte Kerstraat-Dijkstraat

476

44

Oudelandse Hoek

387

379

Schelpenhoekje

139

0

1.897

687

-49

0

-49

0

85

68

286

208

371

276

-82

-87

289

189

Wozoco Pattistpark Lievenspolder

3.2 Onderhanden projecten Gasabsorptie Hoogbouw 3.3 Huurdebiteuren Huidige huurders Vertrokken huurders Af : voorziening

De voorziening is bepaald op basis van aan de directie gerapporteerde beoordeling van de individuele vorderingen. 3.4 Overige vorderingen Omzetbelasting

309

0

Vennootschapsbelasting

504

453

0

0

501

486

1.314

939

Pensioenpremie Overige debiteuren

De hoogte van het bedrag aan overige debiteuren wisselt door de facturatie inzake projecten. A.g.v. verandering van automatiseringspaket is er een mutatie in de overige debiteuren naar huurdebiteuren. 3.5 Overlopende activa Diverse

105

278

105

278

Kas

0

1

Rekening-courant bank

2

4

-1

3

1

8

3.6 Liquide middelen Direct opvraagbaar :

Kruisposten

Jaarverslag 2011

85

31-12-2010

31-12-2010

* € 1.000

* € 1.000

Saldo per 1-1

17.992

20.961

Jaarresultaat

-4.998

-2.969

12.994

17.992

0

41

Máxima (Pattistpark)

1.118

1.025

Schelpenhoekje

1.500

0

Niebouw Sluiskil

0

200

2.618

1.225

1.049

737

73.890

75.805

75.805

71.774

0

14.000

Af : aflossing boekjaar

-1.915

-9.969

Eindsaldo

73.890

75.805

4.1 Eigen vermogen Overige reserves

Voorzieningen 5.1 Voorziening verliezen deelneming ROM Marsaki B.V. 5.2 Voorzieningen onrendabele investeringen

5.3 Voorziening latente belastingen Inzake fiscale onderhoudsvoorziening, 25% van € 4.195.000 Langlopende schulden 6.1 Leningen kredietinstellingen Het verloop van deze leningen is als volgt : Beginsaldo Bij : opname nieuwe lening

In 2012 zullen de aflossingen op de leningen kredietinstellingen € 1.746.000 bedragen. Het gemiddelde rentepercentage van de schulden aan kredietinstellingen bedraagt per 31-12-2011 4,18% Het schuldrestant boven de 5 jaar is € 48 miljoen. Het W.S.W. staat per 31-12-2011 borg voor leningen tot een bedrag van € 73,9 miljoen. Voor voornoemde leningen is een negatieve hypotheekverklaring van toepassing. 6.2 Waarborgsommen

467

452

548

548

243

9

56

55

0

0

30

36

329

100

Nog niet vervallen rente

901

982

Afrekening inzake leveringen en diensten

317

0

Overige

246

414

1.464

1.396

681

437

Aan de schuld wordt 2% samengestelde interest toegevoegd. Kortlopende schulden 7.1 Leveranciers 7.2 Belastingen en sociale verzekeringen Omzetbelasting Af te dragen loonbelasting/premies werknemersverzekeringen Vennootschapsbelasting Pensioenpremie 7.3 Overlopende passiva

7.4 Schulden aan kredietinstellingen

Rekening courant faciliteit bij ING Bank is € 3,4 mio, waarvoor geen zekerheden zijn gesteld.

86

Jaarverslag 2011

12.


12.


NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE VERPLICHTINGEN Borg Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V., Clavis Ontwikkeling B.V. en Clavis Beheer B.V. Op 27 september 2007 heeft Clavis een zakelijke borgtocht afgegeven met een maximum van € 15.000.000 ten gunste van ABN-AMRO ter afdekking van het kredietarrangement van bovenvermelde entiteiten. Deze borgtocht is voor onbepaalde tijd. Indien toezichthouders aangeven dat deze borgtocht niet langer gewenst is zal deze komen te vervallen. Borg Clavis Ontwikkeling B.V. Stichting Clavis koopt uiterlijk 31 december 2012 van Clavis Ontwikkeling B.V. de percelen Kop van de Noordstraat te Terneuzen. De koopprijs bedraagt maximaal € 1.500.000 doch minimaal het uitstaande saldo van de financiering welke geregeld is via de kredietofferte van de financier d.d 7 december 2007. Het openstaand saldo van de financiering ultimo 2011 bedraagt € 1.322.000. Afnamegarantie Stichting Clavis heeft een afnamegarantie verstrekt ten aanzien van WOZOCO Pattistpark voor 13 appartementen indien deze bij oplevering nog niet zijn verkocht. De mogelijke investering voor deze appartementen bedraagt € 2.340.000.

Jaarverslag 2011

87

TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE WINST- EN VERLIESREKENING 2011

2010

* € 1.000

* € 1.000

12.968

12.685

707

698

13.675

13.383

-186

-142

0

0

13.489

13.241

Servicecontracten

202

200

Leveringen en diensten

686

985

888

1.185

0

-16

888

1.169

Sluiskil, Nieuwe Kerkstraat

0

0

Oudeliandse Hoeve

0

0

0

0

264

32

80

60

1

8

345

100

0

0

16

55

16

55

77

165

130

121

Bedrijfsopbrengsten 8.1 Huren Woningen en woongebouwen Onroerende goederen niet zijnde woningen Af : huurderving wegens leegstand Af : huurderving t.g.v. tijdelijke verhuur De huurprijzen zijn bij de aanvang van de exploitatie vastgesteld. Daarna zijn zij onderworpen aan : - algemene jaarlijkse huurverhoging; - huurverhoging bij woningverbetering; - huurharmonisatie; - aanpassing naar reken-/markthuren. 8.2 Vergoedingen

Af: derving leveringen en diensten/overige goederen 8.3 Verkopen uit projecten

8.4 Boekwinsten Boekwinst verkochte woningen Vrijval ongerealiseerde boekwinsten Boekwinsten overige activa 8.5 Geactiveerde kosten werkapparaat Toegerekende eigen projecturen Toegerekende rente projecten 8.6 Overige bedrijfsopbrengsten Doorberekend klachten/mutatieonderhoud Doorberekende salarissen en overhead Doorberekend werk derden

0

14

Vergoeding administratiekosten

12

9

Projecturen derden projecten

13

37

1

1

28

29

261

376

Huur logeerkamer Vergoeding telefoonmasten/overige

88

Jaarverslag 2011

12.


12.


Bedrijfslasten

2011

2010

* € 1.000

* € 1.000

4.628

4.659

289

170

4.917

4.829

3.512

1.425

3.512

1.425

8.7 Afschrijvingen op materiële activa Onroerende goederen in exploitatie Onroerende en roerende goederen ten dienste van de exploitatie 8.8 Waardeverandering op materiële vaste activa Aanpassing bedrijfswaarde

Afwaardering € 1,9 mio op bezit in exploitatie als gevolg van wijziging parameters en € 1,6 mio vorming voorziening voor Schelpenhoekje en aanvulling Máxima (Pattistpark). 8.9 Lasten onderhoud Dagelijks onderhoud

1.431

1.301

Planmatig onderhoud

2.100

1.866

3.531

3.167

-429

-484

3.102

2.683

Salarissen en sociale lasten t.l.v. onderhoud

Het dagelijks onderhoud betreft het jaarlijks terugkerend gewoon onderhoud dat rechtstreeks ten laste van de exploitatie gebracht wordt. 8.10 Kosten uit projecten Sluiskil, Nieuwe Kerkstraat

0

40

Oudelandse Hoeve

0

8

Foyer de Jeunesse

19

0

Erasmusstraat

39

0

1

0

59

48

59

48

562

480

45

69

687

856

26

27

Bijdrage Vogelaarheffing/saneringsfonds

129

107

Overige directe exploitatielasten

118

147

1.567

1.686

1.606

1.774

Sociale lasten

227

241

(Pre-)Pensioenlasten

329

318

83

43

141

156

2.386

2.532

Reis- en verblijfkosten

35

55

Kosten opleiding

57

41

Vergoedingen

14

16

Diversen Resultaat uit projecten 8.11 Directe bedrijfslasten Belastingen Verzekeringen Door te berekenen kosten leveringen en diensten aan huurders Contributie AEDES

8.12 Salarissen en sociale lasten Lonen en salarissen

Inleenkrachten Overige personeelskosten Specificatie overige personeelskosten

Loonheffing spaarloon Overige

Jaarverslag 2011

0

3

35

41

141

156

89

2011

2010

* € 1.000

* € 1.000

154

169

34

34

889

1.198

1.077

1.401

Promotie- en advertentiekosten

81

88

Kosten vervoermiddelen

84

102

Drukwerk en kantoorbenodigdheden

57

52

Porti en telefoon

55

78

8.13 Overige bedrijfslasten Huisvestingskosten Bezoldiging Raad van Commissarissen Overige algemene kosten Specificatie overige algemene kosten

Contributie en abonnementen

26

31

116

172

Accountantskosten

48

51

Kosten populair jaarverslag

14

0

Advieskosten

221

200

Verzekeringen

22

18

5

28

Sociaal beheer/leegstandskosten/verhuurbevorderende maatregelen

147

166

Dotatie dubieuze debiteuren

123

135

12

8

0

7

-309

0

187

62

1.198

1.198

99

81

1

0

100

81

-3.169

-3.208

Rente overige leningen

0

-9

Rente belastingdienst

0

-7

Rente rekening-courant

-3

-97

Rente waarborgsommen

-9

-9

-3.181

-3.330

Kosten automatisering

Klein materiaal/gereedschap/onderhoud inventaris

Bankkosten Overige kosten Raad van Commissarissen Herrekening omzetbelasting 2006-2010 Overige algemene kosten Financiële baten en lasten 8.14 Rentebaten Rente vorderingen Rente liquide middelen 8.15 Rentelasten Rente leningen

90

Jaarverslag 2011

12.


12.


2011

2010

* € 1.000

* € 1.000

-141

-26

8.16 Vennootschapbelasting

Clavis heeft met ingang van 2008 belastingplicht voor de vennootschapsbelasting. In 2006 en 2007 waren woningcorporaties alleen voor hun commerciële activiteiten belastingplichtig. De belastingen kunnen als volgt worden gespecificeerd:

2011

Acute belastingen 2011

0

Mutatie latente belastingvordering (verliescompensatie)

182

Mutatie latente belastingverplichting 2011 (mutatie onderhoudsvoorziening) Correctie voorgaande jaren

-312 -11 -141

Het belastbare bedrag is als volgt bepaald:

-4.703

Resultaat voor belastingen volgens de enkelvoudige jaarrekening Bij: lagere fiscale afschrijvingen bijzondere waardeverminderingen

3.023 3.512

niet aftrekbare kosten (heffing CFV)

129

niet aftrekbare kosten (Oort kosten)

6 6.670

Af: lagere fiscale winst verkoop/sloop woningen fiscale onderhoudsvoorziening

-273 -1.247

vrijval niet gerealiseerde intercompany resultaten

-80

agio leningen u/g en o/g

-39 -1.639

Belastbaar resultaat

328

Het fiscale resultaat en de acute vennootschapsbelasting zijn op basis van de huidige kennis bepaald. De werkelijke acute vennootschapsbelasting kan nog (in geringe mate) afwijken van de berekende vennootschapsbelasting. Voor de jaren 2008 en 2009 is de definitieve aanslag reeds ontvangen. Voor meer toelichting verwijzen wij naar de fiscale positie. 8.17 Resultaat deelnemingen Resultaat Clavis Ontwikkeling en Beheer B.V.

-270

141

0

30

115

-202

-155

-31

Algemene reserve

-4.998

-2.969

Totaal

-4.998

-2.969

Resultaat De Uithof lll CV* Resultaat ROM Marsaki B.V. *In 2010 was de rentevergoeding verwerkt als resultaat deelneming Per 2011 is deze verwerkt als rente bate. Voorstel resultaatbestemming

Jaarverslag 2011

91

92

Jaarverslag 2011

C.

C. VERKLARINGEN

VERKLARINGEN

Jaarverslag 2011

93

13.

13. CONTROLEVERKLARING

94

CONTROLEVERKLARING

Jaarverslag 2011

13.

CONTROLEVERKLARING

13. CONTROLEVERKLARING

Jaarverslag 2011

95

14. VERKLARING VAN HET BESTUUR De directeur/bestuurder van Stichting Clavis verklaart dat alle uitgaven in 2011 en alle genomen besluiten uitsluitend in het belang van de volkshuisvesting zijn gedaan. w.g. R. de Ridder, Directeur/bestuurder. Terneuzen, 10 mei 2012

96

Jaarverslag 2011

14.

VERKLARING BESTEDE MIDDELEN

15.

VERKLARING VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN

15. VERKLARING VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN In dit jaarverslag is de jaarrekening 2011 opgenomen zoals deze door de directie is opgemaakt. De jaarrekening 2011 is door Ernst & Young accountants onderzocht en van een goedkeurende controleverklaring voorzien, zoals elders in dit jaarverslag blijkt. De Raad van Commissarissen geeft haar goedkeuring aan deze jaarrekening. Deze goedkeuring strekt tot decharge van het bestuur voor het gevoerde beleid en beheer. Aldus getekend door de Raad van Commissarissen van Stichting Clavis te Terneuzen, dd. 22 mei 2012 w.g. Dhr. E.P.H. Kerckhaert, voorzitter w.g. Dhr. M.H.B.M. van de Vijver, vice-voorzitter w.g. Dhr. G. van den Berg w.g. Dhr. A. van Houcke w.g. Mw. S. Verburg w.g. Dhr. C.H.M. van Waes

Jaarverslag 2011

97

Bezoekadres: Rossegracht 2 4531 HC Terneuzen Postadres: Postbus 150 4530 AD Terneuzen Telefoonnummer: 0115-622444 E-mail: [email protected] Website: www.clavis.cc

wij K gevoel Jaarverslag 2011 Stichting Clavis

Recommend Documents