Wazzup G? Categorie Bijbel Aantal deelnemers Zes tot twaalf Leeftijd 14-16 jaar Duur / aantal bijeenkomsten Een bijeenkomst van tweeënhalf uur en twee bijeenkomsten van anderhalf uur Auteur Eelkjen Veenstra
KORTE BESCHRIJVING In dit item maken de jongeren kennis met de Straatbijbel: het evangelie van Matteüs in straattaal. In de eerste bijeenkomst leren ze door middel van een speelfilm meer over de wereld van straatjongeren. In de tweede bijeenkomst reflecteren de jongeren op de zin of onzin van een Straatbijbel, naar aanleiding van prikkelende foto's, een spel en een onderzoek waarbij ze zelf anderen mogen interviewen. In het verlengde daarvan staan ze in de derde bijeenkomst ook stil bij verschillende andere Bijbelvertalingen, ook weer naar aanleiding van een spel. Tot slot maken de jongeren 'fortune peppermints' waarbij ze experimenteren met een eigen vertaalslag.
DOEL • De deelnemers maken kennis met de leef- en belevingswereld van straatjongeren en met hun cultuur en taal. • De deelnemers vormen een eigen mening over straatjongeren. • De deelnemers maken kennis met de Straatbijbel en formuleren hun mening en gevoel daarbij. • De deelnemers onderzoeken en ontdekken het nut van de Straatbijbel en van verschillende Bijbelvertalingen in het algemeen. • De deelnemers kunnen zelf een 'vertaalslag' uitvoeren op een gegeven Bijbeltekst.
VERANTWOORDING Jongeren vinden de Bijbel vaak lastig om te lezen. Het is voor velen van hen een dik boek met veel onbegrijpelijke woorden en zinnen. Om die reden schreef Daniel de Wolf (met de hulp van jongeren uit verschillende steden en diverse theologen) De torrie van Mattie. Het evangelie van Matteüs in straattaal. Dit boek is ook wel bekend als de Straatbijbel. Daniel heeft veel ervaring in het jongerenwerk. Met de Straatbijbel hoopt hij de inhoud van de Bijbel toegankelijk te maken voor jongeren. De Straatbijbel is actueel en heeft bij de publicatie al veel gespreksstof doen opwaaien. Het is dan ook een leuke uitdaging om de Straatbijbel eens te evalueren met jongeren. Veel jongeren komen op school, op straat of via de tv wel in contact met de straatcultuur en de straattaal, en ze nemen er misschien ook wel elementen uit over. Herkennen jongeren zich inderdaad in deze bijbel? Vinden ze het een goed idee om de inhoud van de Bijbel op deze manier begrijpelijk en relevant te maken voor henzelf en hun leeftijdsgenoten?
VOORBEREIDING Praktische voorbereiding • Lees het hele item goed door, inclusief de bijlagen. • De eerste bijeenkomst, waarin je een film gaat bekijken met de jongeren, is optioneel. Bedenk of je deze bijeenkomst wilt houden of niet. Zo ja, zoek dan een geschikte ruimte. Het kan bijvoorbeeld aansprekender zijn om de film bij iemand thuis te bekijken, of in een soosruimte. • Benader voor het onderzoek in de tweede bijeenkomst een aantal mensen die tijdens de bijeenkomst beschikbaar willen zijn om door de jongeren te worden geïnterviewd (telefonisch of aan huis). Dat kunnen bijvoorbeeld mensen uit de kerk zijn en/of de ouders van de jongeren. Het aantal mensen dat nodig is, is afhankelijk van de groepsgrootte (één per deelnemer). Maak een lijst met hun contactgegevens. • Koop twee prijzen voor het spel in de tweede bijeenkomst, bijvoorbeeld twee exemplaren van de Straatbijbel. • Neem voor de derde bijeenkomst de kaartjes van bijlage 9 en maak in elk kaartje een gaatje op de aangegeven plaats. Bevestig de kaartjes met touwtjes en wat tape aan het plafond, verspreid over de ruimte. • Leg voor elke bijeenkomst alle benodigdheden klaar.
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 1
Wazzup G? Persoonlijke voorbereiding Met behulp van deze opdrachten kun je je ook persoonlijk voorbereiden op de bijeenkomsten: • Vorm voor jezelf een beeld van de Straatbijbel. Blader het boek door en kijk eens rond op www.straatbijbel.nl. • Vorm voor jezelf een beeld van straatjongeren, straatcultuur en straattaal. Zoek meer informatie op internet, bijvoorbeeld via www.google.nl of www.youtube.nl. • Ga naar www.biblija.net, zoek Lucas 10 op en vergelijk dit fragment in enkele verschillende Bijbelvertalingen (bijvoorbeeld de Nieuwe Bijbelvertaling, de Statenvertaling en de Groot Nieuws Bijbel). Wat zijn de verschillen?
Stel jezelf ook de volgende vragen: • Vind je de Bijbel lastig om te lezen en te begrijpen? • Hoe vind je de Bijbel relevant voor jouzelf? • Hoe ben je de Bijbel gaan waarderen?
BENODIGDHEDEN Eerste bijeenkomst • Een stoeptegel; • Stoepkrijt; • Een grote kaars en iets om deze mee aan te steken; • Dvd van de film Freedom Writers; • Apparatuur om de dvd te kunnen afspelen (bijvoorbeeld een computer en een beamer met scherm en geluidsboxjes); • Drinken en lekkers voor tijdens de film; • Een flap-over met stiften.
Tweede bijeenkomst • Per tweetal een kopie van bijlage 4 en 7; • Scharen; • Een exemplaar van de Straatbijbel; • Twee prijzen voor de winnaars van het spel (bijvoorbeeld twee Straatbijbels); • Voor iedere deelnemer een kopie van bijlage 6; • Pennen; • Briefjes met de contactgegevens van de mensen die willen meewerken aan het onderzoek (twee per briefje); • Een flap-over met stiften.
Derde bijeenkomst • Een kopie van bijlage 9 op karton of stevig papier (in kaartjes geknipt); • Een perforator; • Twaalf touwtjes; • Tape; • Twee blinddoeken (bijvoorbeeld theedoeken); • Kopieën van bijlage 10, 11, 12 en 13 voor alle deelnemers; • Enkele rollen doorzichtig folie; • Enkele rollen lint; • Pennen of stiften; • Rollen pepermunt; • Scharen.
PROGRAMMA Eerste bijeenkomst 10 minuten Opening Heet de deelnemers welkom en bied eventueel iets te drinken aan. Maak zo nodig een voorstelrondje. Vertel kort iets over de opzet van dit item (zie korte beschrijving). Leg de stoeptegel op tafel en laat de jongeren er met krijt op schrijven wie of wat ze in gebed willen brengen. Laat vervolgens een van de jongeren de kaars aansteken. Vraag om een moment van stilte, zodat iedereen zijn gedachten over de gebedspunten kan laten gaan. 120 minuten Verkenning en Verdieping Kijk samen naar de film Freedom Writers (zie bijlage 1 voor meer informatie). Zorg tijdens de film voor wat drinken en iets lekkers. 15 minuten Verwerking Bespreek de film met de jongeren aan de hand van de volgende vragen: • Waar gaat het over? • Wat herken je van jezelf? • Als je de jongeren uit de film een bijbel zou geven, wat zouden ze daar dan van vinden, denk je?
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 2
Wazzup G? Noteer de antwoorden op de flap-over. Vat de conclusie van de jongeren samen. Wees alert op vooroordelen en probeer die zo nodig te weerleggen door de jongeren een spiegel voor te houden. Geef de jongeren dan bijvoorbeeld het volgende mee (in eigen bewoording): Straatjongeren zijn vaak jongeren die op heel jonge leeftijd al onvoorstelbaar veel hebben meegemaakt; dingen die je zo jong eigenlijk niet zou mogen meemaken, omdat ze je kunnen beschadigen. Ze hebben het thuis meestal niet gemakkelijk. Daarom zijn ze veel op straat: om ontspanning te zoeken en even te ontsnappen aan hun thuissituatie. Misschien heb jij ook weleens iets naars meegemaakt waardoor je dit heel goed begrijpt. In de film zie je dat de jongeren creatieve dingen gaan doen om woorden te geven aan hun moeilijke situatie en er los van te komen. Doe jij dat ook weleens? Vertel dat straatjongeren vaak wel een normaal leven willen, maar niet weten hoe ze dat voor elkaar kunnen krijgen. Ze denken soms ook dat dat voor hen niet is weggelegd en dat ze in een uitzichtloze situatie zitten. Het voelt dan als een cirkel die ze niet kunnen doorbreken. Daardoor kunnen ze moedeloos worden en de moed opgeven om op het rechte pad te blijven. Ze hebben dan een duwtje in de rug nodig: het besef dat ze wél een keus hebben en de cirkel wél kunnen doorbreken - als ze maar volledig voor hun kansen gaan en op de juiste plaats om hulp vragen. 5 minuten Afsluiting Lees de tekst in bijlage 2 voor. Vertel erbij dat het een vertaling is van delen van het nummer 'A dream' van Common en Will.i.am. Dit is de titelsong van de film Freedom Writers. Het nummer gaat over de poging van een straatjongere om uit zijn uitzichtloze situatie te breken en een betere wereld te maken van zijn leefwereld. Bedank de deelnemers voor hun aanwezigheid en inbreng. Tweede bijeenkomst 5 minuten Opening Heet de deelnemers welkom en bied eventueel iets te drinken aan. Kom nog even terug op de eerste bijeenkomst. Wat vinden de jongeren de belangrijkste gedachte van die bijeenkomst?
Als je de eerste bijeenkomst hebt overgeslagen, open dan nu met de afsluiting daarvan: Lees de tekst in bijlage 2 voor. Vertel erbij dat het een vertaling is van delen van het nummer 'A dream' van Common en Will.i.am. Dit is de titelsong van de film Freedom Writers. Het nummer gaat over de poging van een straatjongere om uit zijn uitzichtloze situatie te breken en een betere wereld te maken van zijn leefwereld. 20 minuten Verkenning Laat de jongeren bijlage 3 zien. Vraag wat ze ervan vinden. Passen het geloof en de straatcultuur bij elkaar? Waarom wel of niet? Geef de jongeren daarna het volgende mee (in eigen bewoording): Jezus verkondigde Zijn boodschap op straat en overal waar Hij kwam, net als de profeten in het Oude Testament. Het straatleven en het geloof zijn dus eigenlijk altijd al met elkaar verbonden geweest. Allerlei soorten mensen liepen op straat en zo bereikte Zijn verhaal hen allemaal. Jezus sprak in Zijn eigen taal, het Aramees. De mensen die Zijn verhaal hadden aangehoord en Zijn boodschap doorvertelden aan anderen, deden dat weer in hún eigen taal en bewoording. En zo ontstonden er vele 'vertalingen' van de boodschap van Jezus, allemaal met dezelfde kern, maar net even anders verwoord. Vertel dat je met de jongeren wilt gaan kijken naar een bepaalde 'vertaling' van de boodschap van Jezus, namelijk een versie in straattaal. Verdeel de groep in tweetallen. Geef elk tweetal een kopie van bijlage 4 en twee scharen. Vertel dat het ene blad bestaat uit kaartjes met straattaalwoorden en het andere blad uit kaartjes met de betekenis van die woorden in het Standaardnederlands. Vraag de jongeren om de kaartjes uit te knippen en de juiste kaartjes bij elkaar te leggen. Het tweetal met de meeste juiste combinaties wint een prijs. Controleer de antwoorden met behulp van bijlage 5. Als er meerdere tweetallen op een gedeelde eerste plaats eindigen, bepaal dan de winnaar met behulp van een bonusvraag: wat betekent 'no spang'? Het tweetal dat als eerste het juiste antwoord geeft, wint. Het antwoord is
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 3
Wazzup G? 'geen probleem/maak je niet druk'. Als geen van de tweetallen het antwoord weet, kies dan een willekeurig ander straattaalwoord uit de woordenlijst achter in de Straatbijbel (pagina 87 en verder). 10 minuten Verdieping Vraag de jongeren plenair of ze zelf weleens in de Bijbel lezen. Waarom wel of niet? Vraag vervolgens wie de Straatbijbel kent. Laat de jongeren die er iets over weten, vertellen wat het is. Geef zo nodig (aanvullende) informatie. Maak daarbij gebruik van de informatie in de verantwoording en de informatie die je hebt gevonden tijdens je persoonlijke voorbereiding. Deel kopieën uit van bijlage 6. Lees de tekst samen met de jongeren. De betekenis van onbekende straattaalwoorden kan zo nodig worden opgezocht in de woordenlijst op pagina 87 tot en met 91 van de Straatbijbel. Peil de reacties van de jongeren op het gelezen gedeelte. Wat vinden ze ervan? Is de Bijbel zo gemakkelijker te lezen en te begrijpen? Vraag de deelnemers om hun mening te onderbouwen. 50 minuten Verwerking Verdeel de groep opnieuw in tweetallen. Vertel de jongeren dat ze een klein onderzoek gaan uitvoeren: elk tweetal gaat de mening van twee mensen peilen over de Straatbijbel. Geef elk tweetal een pen, een kopie van bijlage 7 en een briefje met de contactgegevens van twee personen. Spreek met de deelnemers af dat ze binnen een halfuur weer terug zijn met de resultaten. Inventariseer de resultaten op de flap-over en bespreek die met de jongeren. Wat is de conclusie? Zijn de jongeren het met de ondervraagden eens? Waarom wel of niet? En zo nee, hoe denken ze er zelf dan over? 5 minuten Afsluiting Lees het Onzevader in straattaal op (zie pagina 28 van de Straatbijbel). Bedank de deelnemers voor hun aanwezigheid en inbreng.
Derde bijeenkomst 10 minuten Opening Heet de deelnemers welkom en bied eventueel iets te drinken aan. Kom nog even terug op de eerste bijeenkomst(en). Wat is de jongeren bijvoorbeeld het meeste bijgebleven? Laat bijlage 8 zien. Ga hier kort over in gesprek aan de hand van de volgende vragen: • Wat wordt er met deze oneliner bedoeld? • Vind je ook dat Gods Woord verreikend en verrijkend is? Waarom wel of niet? • Hoe hebben mensen door de jaren heen gezorgd dat Gods Woord verreikend en verrijkend zou blijven?
Geef de jongeren daarna het volgende mee (in eigen bewoording): Een taal verandert door de jaren heen. Er zijn dus ook steeds nieuwe Bijbelvertalingen nodig, om te voorkomen dat mensen de tekst van de Bijbel niet goed meer begrijpen of er niets meer mee hebben. En voor wie de Bijbel in standaardtaal te lastig of niet aansprekend genoeg vindt, worden er ook hervertellingen geschreven, zoals Het Boek of de Straatbijbel. En dat allemaal met één doel: dat er voor iedereen een Bijbelvertaling is die dicht bij hem staat, die hij kan lezen én begrijpen en waar hij gevoel bij kan beleven. Geef daarna aan dat je vandaag met de jongeren wilt kijken naar verschillende Bijbelvertalingen. 10 minuten Verkenning Verdeel de groep in tweetallen. Roep de twee tweetallen naar voren en geef elk tweetal een blinddoek. Leg uit wat de bedoeling is: bij elk tweetal wordt een van beiden geblinddoekt en hij of zij moet vervolgens bij de ander op de rug klimmen en in 30 seconden zoveel mogelijk kaartjes (zie bijlage 9) van het plafond proberen te trekken. Daarna zijn de volgende twee tweetallen aan de beurt, tot iedereen geweest is. Het tweetal dat de meeste kaartjes van het plafond heeft getrokken, wint. Laat de deelnemers voorlezen wat er op hun kaartjes staat. Geef de jongeren daarna het volgende mee (in eigen bewoording): De teksten waarop de meeste van onze Bijbelvertalingen zijn gebaseerd, zijn al heel erg oud, variërend van vóór
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 4
Wazzup G? het begin van onze jaartelling tot een periode kort daarna. Die oude teksten zijn in het Hebreeuws, Aramees en Grieks geschreven. Bij de verspreiding van het christendom zijn ze vertaald naar andere talen. Zoals je aan de voorbeelden op deze kaartjes kunt zien, zijn er ook binnen een taal soms heel verschillende Bijbelvertalingen gemaakt. Zo kunnen meer mensen de Bijbel lezen en begrijpen. Zonder deze en andere vertalingen, zouden er veel minder mensen bekend en vertrouwd zijn geraakt met het Woord van God. Deel kopieën uit van bijlage 10 en lees deze samen door, voor de beeldvorming met betrekking tot bronteksten. 15 minuten Verdieping Deel kopieën uit van bijlage 11. Vraag de jongeren om de vier verschillende vertalingen van Matteüs 18:21-27 (globaal) door te lezen. Welke versie vinden ze het prettigst leesbaar? Welke vinden ze het gemakkelijkst te begrijpen? Inventariseer de antwoorden op de flap-over. Welke vertaling vinden de jongeren het fijnst? Vraag waarom dat zo is. Wat hebben ze nodig om een Bijbeltekst te kunnen begrijpen?
eigen taalgebruik en het resultaat op de kaartjes te schrijven. Vervolgens kunnen ze de 'fortune peppermints' gaan maken. Geef zo nodig een voorbeeld. In Spreuken 11:17 staat: "Wie liefdevol is, bewijst zichzelf een weldaad, wie wreed is, schaadt zichzelf." In eigen woorden kan dat bijvoorbeeld worden: "Wees aardig, want wat je een ander aandoet, doe je jezelf aan." Vraag de jongeren om hun eigen tekst(en) voor te lezen. Vraag hoe ze het vonden om zo'n 'vertaling' te maken. Vonden ze het gemakkelijk of niet? Hoe hebben ze het aangepakt? Geef aan dat de jongeren hun 'fortune peppermints' mee naar huis mogen nemen. (Er zijn ook andere leuke bestemmingen voor te bedenken. Als er voldoende worden gemaakt, kunnen ze bijvoorbeeld ook worden uitgedeeld tijdens een kerkdienst.) 5 minuten Afsluiting Sluit af met het gedicht in bijlage 14. Bedank de deelnemers voor hun aanwezigheid en inbreng.
Geef duidelijk aan dat de ene vertaling niet per se beter is dan de andere, maar dat iedereen de vertaling kan kiezen die het beste bij hem of haar past. Dat is de meerwaarde van verschillende vertalingen. 50 minuten Verwerking Leid dit onderdeel in met de volgende woorden: We hebben ons beziggehouden met allerlei vertalingen van de Bijbel, maar wat is eigenlijk onze eigen 'vertaling'? Welk taalgebruik hanteren wij? Geef aan dat de jongeren nu 'fortune peppermints' gaan maken: pepermuntjes in doorzichtig folie met een lintje erom en een kaartje eraan. Op dat kaartje komt een inspirerende Bijbelse zin, in de eigen woorden van de jongeren.
BIJLAGEN 1. Achtergrondinformatie (1) 2. Songtekst 3. Beeldmateriaal 4. Kaartjes straattaalspel 5. Antwoorden straattaalspel 6. Fragment Straatbijbel 7. Werkblad (1) 8. Oneliner 9. Bijbelvertalingenspel 10. Achtergrondinformatie (2) 11. Bijbelfragment 12. Werkblad (2) 13. Inspirerende Bijbelverzen 14. Gedicht
Deel kopieën uit van bijlage 12 en 13. Leg doorzichtig folie, lint, pennen of stiften, rollen pepermunt, scharen en een perforator op tafel. Laat de deelnemers eerst een paar inspirerende zinnen kiezen. Vraag hun om die zinnen te 'vertalen' naar hun
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 5
Wazzup G?
bijlage 1
Achtergrondinformatie (1)
Freedom Writers Speelduur: 123 minuten Jaar: 2007 Kijkwijzer:
Kort na het Rodney Kingincident in 1992 en de daaropvolgende dagenlange (rassen)rellen start Erin Gruwell als lerares op een multiculturele school in Los Angeles. Daar ontdekt ze milieus die door ras worden bepaald en waarin moord en bendeoorlogen aan de orde van de dag zijn. Haar klas neemt haar vrolijke houding en naïeve ideeën over onderwijs totaal niet serieus. Maar na een tijd krijgt ze door hoe ze de jongeren moet benaderen en slaagt ze erin hen dichter bij elkaar te brengen en een academische carrière te laten ambiëren. Met behulp van onder andere het dagboek van Anne Frank brengt ze de leerlingen iets bij over de Holocaust en de gevolgen van racisme, en verschaft ze hun meer inzicht in hun eigen situatie. Maar het belangrijkste wat Erin doet, is dat ze iedereen een dagboek laat bijhouden, waarin ze hun levenservaringen moeten beschrijven. Deze verhalen worden later gebundeld in een boek - in werkelijkheid één van de bronnen voor deze film. De kinderen die in het klaslokaal uitstijgen boven het racisme en de bendementaliteit, zijn de 'Freedom Writers'; een woordspeling op 'Freedom Riders', een groep zwarten en blanken die in 1961 samen in één bus door de Verenigde Staten trokken om hun gelijkheid te demonstreren. Deze persoonlijke verhalen over onder andere bendes, een raciaal gemotiveerde moord en een eenzaam leven in een leegstaande container geven de film zo nu en dan een eigen gezicht. Het begin wordt zelfs geheel vanuit een van de jonge personages verteld, inclusief een voice-over van deze Eva, de dochter van een bendehoofd dat gearresteerd wordt.
Bron: Zoelen, K. van (2007). Freedom Writers. www.filmtotaal.nl/recensie.php?id=8729.
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 6
Wazzup G?
bijlage 2
Songtekst
Ik heb een droom Ik heb een droom... dat we er op een dag uitkomen. Ik heb een droom... dat ik op een dag diep in mezelf kijk. Ik moet een betere weg vinden. Mijn droom is vrij te zijn.
Laat liefde overwinnen in het getto. Met een verhaal om te vertellen, zien mijn ogen de glorie. De wereld wacht op mij om te schreeuwen: "Ik heb een droom."
Op zoek naar betere dagen rijd ik door een doolhof van gekte. Ik leef in een worsteling met pijn en drugs. Donkere wolken lijken me te volgen. De alcohol die mijn vader dronk, heeft mij gebotteld. Geen verontschuldigingen. Ik draag een zware last. Ik plak de stukjes aan elkaar van een Droom. Ik heb er nog één. De wereld heeft me in de spiegel zien kijken. Het beeld van wie ik ben, wordt steeds helderder. Ik schreef een brief aan mezelf, om mijn ziel te helen. Want als ik het niet uit, blijft het voor altijd in mij zitten. Mijn verhaal is als het jouwe, het moet worden verteld. Ik probeer van een gangster iets heiligers te worden. Haat heeft geen kleur of leeftijd. Sla de bladzijde om. Nu is mijn woede vrijheid geworden. Ik schrijf dromen in het donker. Ze zijn ver weg, maar ik kan ze zien. Ik geloof meer in de hemel dan in de hel; meer in zegeningen dan in de gevangenis.
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 7
Wazzup G?
bijlage 3
Beeldmateriaal
“Jezus”
“Hij stierf voor jou”
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 8
Wazzup G?
bijlage 4
Kaartjes straattaalspel Straattaal
✃
SNITCH
TRANKIL
WAZZUP
MATTIE
OMIN
PATAS
DOEKOE
G
LAUW
CRIB
DAGGA GAAN
DISSEN
BROEJA
BRADA
BLING
✃ ✃ ✃ ✃
✃
✃
✃ JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 9
Wazzup G?
bijlage 4
Kaartjes straattaalspel Standaardnederlands
✃
SCHOENEN
VERRADER
COOL
HEEL ERG
GANGSTER
MAATJE
BOOS
GELD
SIERADEN
VOOR GEK ZETTEN
BROER
HUIS
RUSTIG
✃ ✃ ✃ ✃ ✃
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 10
✃
✃
SLAPENGAAN HOE GAAT HET
Wazzup G? Antwoorden straattaalspel
bling = sieraden brada = broer broeja = boos crib = huis dagga gaan = slapengaan dissen = voor gek zetten doekoe = geld g = gangster lauw = cool mattie = maatje omin = heel erg patas = schoenen snitch = verrader trankil = rustig wazzup = hoe gaat het
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 11
bijlage 5
Wazzup G?
bijlage 6
Fragment Straatbijbel
Speech op de berg #6 (Mattie 7:1-12) "Don't judge over anderen. Dan gaat God jou ook niet judgen. God doet met jou, zoals jij met anderen doet. Als jij anderen negatief behandelt, krijg je het net zo hard weer terug. Maar wat spang je eigenlijk over de torries van anderen, G? Waarom geef je iemand haat terwijl je weet dat je zelf ook niet perfect bent? Wat ga je iemand dissen over een splinter in zijn oog, terwijl je zelf een hele boom in je oog hebt? Doe maar zelf eerst die boom weg, dan kun je pas goed genoeg zien om die splinter weg te halen bij die ander. Vergeet niet: die ander is wel je brada of je sista. Geef wat speciaal en kostbaar is en je dure bling niet aan de pitbulls en de rottweilers en de ratten. Je weet zelf: ze trekken het kapot en daarna draaien ze zich om en scheuren ze jou uit elkaar. Vraag en je zult krijgen, zoek en je zult vinden, knock en de deur wordt voor je opengedaan. Is er iemand die zijn kind een stoeptegel te eten geeft als hij om Maccie vraagt? Is er iemand die zijn kind rattengif geeft als hij om een kapsa vraagt? Nee toch. Ook al ben je nog zo fokop, je geeft je kinderen te eten. Kun je nagaan hoeveel meer je Vader in de hemel jou geeft als je daarom vraagt. Samenvatting: doe dus met anderen, hoe je zou willen dat ze het met jou zouden doen. Dat is waar het om gaat bij God. Dát is de boodschap van het boek van God."
Explanation Wejo, dit is weer vette shit die Jezus hier spit. Of no? Het begint al met dat oordelen. Tupac zei het al: "Only God can judge me." Zo is het. Wie ben jij en wie ben ik om over anderen te oordelen? Kijk maar naar jezelf. En vergeet niet: die ander is je broer of je zus. Je hebt dezelfde Vader. Dan die horror met die pitbulls en die rottweilers. Wat wil Jezus eigenlijk zeggen? Misschien dat je alles wat heilig en kostbaar is, niet zomaar op straat gooit? Je kent de straat toch... Er zijn mensen die niets willen weten van Jezus en Zijn koninkrijk. Ze zijn alleen maar met zichzelf bezig. Ze willen slechte dingen doen. Ze zijn tegen God. Laat ze en verspil geen kostbare tijd en energie aan ze. Geef ze niets, want ze maken er misbruik van. Ze zijn net als die beesten gevaarlijk. Ze maken dingen kapot. En als je niet oppast, maken ze jou kapot. Wees dus voorzichtig met wat je zegt en doet. Jezus waarschuwt niet alleen, Hij laat je ook zien hoe goed God is. God zorgt als een vader voor ons. Heb je zelf kinderen? Je houdt toch van ze? Misschien heb je zelf geen goede vader gehad. Misschien wel een vader die er nooit was. Misschien ken je je vader amper. Maar zo'n vader is God niet. Hij is een goede en liefdevolle vader. Hij houdt van je, no matter what. En deze Vader zegt: alle mensen zijn mijn kinderen. Ga dus goed met ze om en behandel anderen steeds zoals je zou willen dat ze jou behandelen.
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 12
Wazzup G?
bijlage 7
Werkblad (1)
Je gaat een stukje onderzoek uitvoeren om erachter te komen hoe mensen over de Straatbijbel denken. Neem contact op met de twee personen van wie je contactgegevens hebt gekregen. Je hebt in totaal een halfuur de tijd. Blijf beleefd en raffel de gesprekjes niet af. Volg bij elk gesprek het onderstaande stappenplan als richtlijn. 1. Leg uit waarom je belt of langskomt en vraag of dat oké is. 2. Vraag de geïnterviewde of hij of zij weleens van de Straatbijbel heeft gehoord. Zo niet, leg dan uit wat de Straatbijbel is. Doe dat in je eigen woorden of gebruik de uitleg hieronder: "De Straatbijbel is een boek met het evangelie van Matteüs in straattaal. Straattaal is de taal van straatjongeren. Een man die veel met straatjongeren werkt, heeft met de hulp van straatjongeren en theologen het evangelie van Matteüs omgezet in straattaal. Hij hoopt dat de jongeren op deze manier de tekst beter zullen begrijpen en er meer mee zullen hebben." 3. Geef eventueel een voorbeeld van het verschil met een 'gewone' Bijbelvertaling (het gaat om Matteüs 7:1): - Nieuwe Bijbelvertaling: "Oordeel niet, opdat er niet over jullie geoordeeld wordt." - Straatbijbel: "Don't judge over anderen. Dan gaat God jou ook niet judgen." 4. Stel de twee vragen in het schema onderaan. Zet kruisjes in het schema om de mening van geïnterviewde aan te geven. 5. Bedank de geïnterviewde voor zijn of haar medewerking.
1. Wat vindt u ervan dat er een Straatbijbel is gemaakt? onzin
slimme zet
respectloos
weet niet
anders, namelijk:
Persoon 1
Persoon 2
2. Denkt u dat jongeren de Bijbel zo beter zullen begrijpen en er meer mee zullen hebben? ja
nee
misschien
weet niet
anders, namelijk:
Persoon 1
Persoon 2
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 13
Wazzup G?
bijlage 8
OnEliner
GODS WOORD IS VERREIKEND EN VERRIJKEND WWW.VISJEPOSTERS.NL Bron: www.visjeposters.nl.
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 14
Wazzup G?
bijlage 9
Bijbelvertalingenspel
✃
De Delftse Bijbel
De Nieuwe Bijbelvertaling
Deze Bijbel stamt uit 1477 en is daarmee de eerste Nederlandstalige Bijbel. Het Nieuwe Testament en de Psalmen staan er echter nog niet in.
Deze Bijbel stamt uit 2004. Het is een vertaling in hedendaags Nederlands.
✃ Het Boek
De Liesveltbijbel
Deze Bijbel stamt uit 1987. Het is geen letterlijke vertaling, maar een hervertelling in moderne omgangstaal.
Deze Bijbel stamt uit 1526. Het is de eerste complete Nederlandstalige Bijbel, gedrukt door Jacob van Liesvelt.
✃ De Statenvertaling
De Nije Fryske Bibeloersetting
Deze Bijbel stamt uit 1637 en werd bekostigd door de StatenGeneraal. Het is de eerste officiële Nederlandstalige Bijbelvertaling.
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 15
✃
✃
Deze Bijbel stamt uit 1978. Het is een vertaling in het Fries.
Wazzup G?
bijlage 9
Bijbelvertalingenspel
✃ De Visscherbijbel
De Willibrordvertaling
Deze Bijbel stamt uit 1648. Het is een Nederlandse vertaling op basis van een Duitse Luthervertaling, gemaakt onder leiding van dominee Visscher.
Deze Bijbel stamt uit 1978. Hij is geschreven in opdracht van de rooms-katholieke kerk.
✃ De Palmbijbel
De Straatbijbel
Deze Bijbel stamt uit 1830. Hiermee wilde Johannes van der Palm een begrijpelijker alternatief voor de Statenvertaling bieden. Van der Palm schreef ook de eerste kinderbijbel.
De Straatbijbel stamt uit 2011. Het is geen complete Bijbel, maar een hervertelling van het Evangelie van Matteüs in straattaal.
✃ De Biebel (in 't Grunnegers)
De Groot Nieuws Bijbel Deze Bijbel stamt uit 1983. Hij is geschreven in omgangstaal en vooral bedoeld voor niet-kerkelijke lezers.
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 16
✃
✃
Deze Bijbel stamt uit 2008. Het is een Bijbelvertaling in de Groningse streektaal.
Wazzup G?
bijlage 10
ACHTERGRONDINFORMATIE (2)
Bronteksten
Dode Zeerol van Jesaja (Hebreeuws).
Uitvergroot deel van de rol hierboven (de tekst rechts bovenaan).
Op de Dode Zeerol op de foto's staat in de eerste anderhalve zin (vrij vertaald): "De visie van Jesaja, de zoon van Amoz, zoals hij het zag met betrekking tot Juda en Jeruzalem, in de dagen van Uzziah, Jotham, Azah, en Hezekiah, koningen van Juda." Deze tekst kennen we van het Bijbelboek Jesaja. De rol is geschreven in het jaar 125 voor Christus. De tekst op de rol wordt een brontekst genoemd, omdat het de oudste versie van de tekst is die tot nog toe is teruggevonden. Zulke teksten staan aan het begin van onze Bijbel; ze zijn als het ware de bron waaruit onze Bijbel is ontstaan. Het Oude Testament is oorspronkelijk geschreven in het Hebreeuws (en kleine delen in het Aramees). Later kwam het Nieuwe Testament. Dat werd oorspronkelijk in het Grieks geschreven. Op basis van deze bronteksten zijn uiteindelijk allerlei vertalingen gemaakt. De eerste (nog niet helemaal complete) Nederlandse Bijbelvertaling stamt uit 1477. Gelukkig zijn er later nog meer Nederlandse vertalingen gemaakt. Dat leest een stuk gemakkelijker en maakt dat wij de teksten ook kunnen leren kennen.
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 17
Wazzup G?
bijlage 11
Bijbelfragment
Matteüs 18:21-27, in vier verschillende vertalingen De Straatbijbel The Rock ging bij Jezus staan en vroeg: 'Meester, als mijn mattie me flasht, hoe vaak moet ik hem dan vergeven? 7 Keer?' Jezus zei tegen The Rock: 'Nee swa, niet 7 keer, maar 70 keer 7! Check deze torrie dan, die gaat over het koninkrijk van God. Een Maffia Boss laat zijn mannetjes komen. Eén van zijn G's was hem 100 doezoe schuldig. Omdat de man broke was en nix kon terugbetalen gaf de Boss zijn gangsters de opdracht om die man samen met zijn vrouw en kinderen als beesten te verkopen en zo de schuld af te lossen. De kill viel op de grond en smeekte de Boss om geduld: "Ik zal alles terug betalen, ik zweer!" The boss kreeg medelijden. Hij liet de man gaan, en niet alleen dat: hij skotte die 100 kop! Deze G was omin blij natuurlijk!' De Nieuwe Bijbelvertaling Daarop kwam Petrus bij hem staan en vroeg: 'Heer, als mijn broeder of zuster tegen mij zondigt, hoe vaak moet ik dan vergeving schenken? Tot zevenmaal toe?' Jezus antwoordde: 'Niet tot zevenmaal toe, zeg ik je, maar tot zeventig maal zeven. Daarom is het met het koninkrijk van de hemel als met een koning die rekenschap wilde vragen van zijn dienaren. Toen hij daarmee begonnen was, bracht men iemand bij hem die hem tienduizend talent schuldig was. Omdat hij niets kon terugbetalen, gaf zijn heer bevel dat de man samen met zijn vrouw en kinderen en alles wat hij bezat verkocht moest worden, zodat de schuld kon worden ingelost. Toen wierp de dienaar zich aan de voeten van zijn heer en smeekte hem: "Heb geduld met mij, ik zal u alles terugbetalen." Zijn heer kreeg medelijden, hij liet hem vrij en schold hem de geleende som kwijt.
koning, die afrekening met zijn dienstknechten houden wilde. Toen hij nu begon te rekenen, werd tot hem gebracht een, die hem schuldig was tien duizend talenten. En toen hij niet had, om te betalen, beval zijn heer, dat men hem zou verkopen, en zijn vrouw en kinderen, en al wat hij had, en dat de schuld zou betaald worden. De dienstknecht dan, nedervallende, aanbad hem, zeggende: Heer! wees lankmoedig over mij, en ik zal u alles betalen. En de heer van dezen dienstknecht, met barmhartigheid innerlijk bewogen zijnde, heeft hem ontslagen, en de schuld hem kwijtgescholden. De Nije Fryske bibeloersetting Doe kaam Petrus nei foaren en frege Him: Hear, hoe faak moat ik myn broer ferjaan, as er my iderkear wer ûnrjocht oandocht? Oan sân kear ta? Jezus sei tsjin him: Ik sis net: oan sân kear ta, mar oan santich kear sân ta. It sit sa: yn it himelske ryk giet it as by in kening dy’t woe, dat syn skuldners mei him ôfrekkenen. Hy wie noch mar krekt begûn, of der waard ien by him brocht, dy’t foar tsientûzen talinten by him yn ’t kryt stie. Omdat dy man net betelje koe, joech de foarst oarder him te ferkeapjen mei frou en bern en al wat er hie. Sa koe it dan lykmakke wurde. Mar de man foel op ’e knibbels en smeekte: Sjoch it nochris mei my oan en ik sil jo alles betelje. Doe begrutte it de foarst sa, dat hy liet him frij en skonk him syn skuld.
Bronnen: • Wolf, D. de (2011). De torrie van Mattie. Het evangelie van Matteüs in straattaal. Amsterdam: Ark Media. • De Nieuwe Bijbelvertaling (2004/2007). Nederlands Bijbelgenootschap. • De Statenvertaling (editie 1977). Nederlands Bijbelgenootschap. • De Nije Fryske Bibeloersetting (1978). Nederlands Bijbelgenootschap.
De Statenvertaling (editie 1977) Toen kwam Petrus tot Hem, en zeide: Heere! hoe menigmaal zal mijn broeder tegen mij zondigen, en ik hem vergeven! Tot zevenmaal? Jezus zeide tot hem: Ik zeg u, niet tot zevenmaal, maar tot zeventigmaal zeven maal. Daarom wordt het Koninkrijk der hemelen vergeleken bij een zeker
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 18
Wazzup G?
bijlage 12
Werkblad (2)
✃ ✃ ✃ ✃ ✃ ✃ ✃
✃
✃ JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 19
Wazzup G?
bijlage 13
Inspirerende Bijbelverzen
Spreuken 3:3-4 (NBV) Mogen liefde en trouw je nooit verlaten, wind ze om je hals, schrijf ze in je hart. God en de mensen zullen je genegen zijn en je zult waardering ondervinden. Spreuken 3:5-6 (NBV) Vertrouw op de heer met heel je hart, steun niet op eigen inzicht. Denk aan hem bij alles wat je doet, dan baant hij voor jou de weg. Spreuken 11:17 (NBV) Wie liefdevol is, bewijst zichzelf een weldaad, wie wreed is, schaadt zichzelf. Spreuken 16:24 (NBV) Een vriendelijke uitspraak is als een korf vol honing, zoet voor de ziel en gezond voor het lichaam. Spreuken 27:19 (NBV) Zoals water het gezicht weerspiegelt, zo weerspiegelt het hart de mens. Psalm 18:3 (NBV) heer, mijn rots, mijn vesting, mijn bevrijder, God, mijn steenrots, bij u kan ik schuilen, mijn schild, kracht die mij redt, mijn burcht. Psalm 42:6 (NBV) Wat ben je bedroefd, mijn ziel, en onrustig in mij. Vestig je hoop op God, eens zal ik hem weer loven, mijn God die mij ziet en redt. Psalm 49:17-18 (NBV) Wees niet bevreesd als iemand rijk wordt, een groter huis heeft en meer weelde. Want bij zijn dood kan hij niets meenemen, zijn weelde volgt hem niet in het graf. Psalm 121:5-6 (NBV) De heer is je wachter, de heer is de schaduw aan je rechterhand: overdag kan de zon je niet steken, bij nacht de maan je niet schaden. Psalm 139:23-24 (NBV) Doorgrond mij, God, en ken mijn hart, peil mij, weet wat mij kwelt, zie of ik geen verkeerde weg ga, en leid mij over de weg die eeuwig is.
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 20
Wazzup G? Gedicht
Dit is mijn taal Dit is mijn taal. Ik kan niet denken zonder haar. In deze code staat geschreven wat ik zeggen kan, dat ik besta. Zij wist mijn laatste woorden lang voordat ik 'mama' zei. Zij is een oude, stille stem in mij. Wij wonen in elkaar. (....) Ik sprak mijn taal Jij sprak jouw taal Ik leerde jou mijn taal Zo werd mijn taal ook jouw taal Nu spreken wij onze taal (....) Taal is meer dan alleen woorden. Meer dan een mededeling. Meer dan een ontboezeming Een boodschap met heel veel betekenissen. Het kan gaan van een moeder naar een kind, tussen twee geliefden en op dit moment zelfs tussen jou en mij
Bron: Heytze, I. et al. (2010). Dit is mijn taal. www.taalpost.nl/taalgedicht.htm.
JOP | Joseph Haydnlaan 2a | Postbus 8504 | 3503 RM Utrecht | www.jop.nl | Alle rechten voorbehouden | Kopiëren alleen voor intern gebruik | 21
bijlage 14