Visie, Missie en Kernwaarden

Visie, Missie en Kernwaarden Visie Wij zijn de enige coöperatieve bank in Suriname. Ons streven is om onze leden en klanten de voordelen van het coöperatief bankieren te laten ervaren door hen een vertrouwd en geborgen gevoel te geven en ervoor te zorgen dat onze financiële producten en diensten aansluiten bij hun behoeften. Wij streven naar het veroveren van een waardige positie binnen de Surinaamse financiële sector, waarbij wij ons tevens voortdurend zullen inzetten voor het belang van onze leden en van de gemeenschap.

Godo úw leider in coöperatief bankieren.

Missie Godo is uw bank die met haar coöperatieve filosofie de mens en haar welzijn centraal stelt. Wij bieden een variëteit van toegankelijke en passende financiële producten en diensten aan. Ons deskundig en toegewijd personeel zorgt voor een professionele en persoonsgerichte dienstverlening. Godo zet zich hierbij voortdurend in voor duurzame relaties en het lange termijn belang van onze leden en klanten.

Bij de coöperatieve gedachte staan onze leden en klanten centraal. Zij kunnen rekenen op begeleiding en ondersteuning vanuit onze organisatie. Wij streven naar een duurzame relatie met hen en kijken steeds naar hun lange termijn belang. Onze producten en diensten zijn toegankelijk voor alle lagen van de bevolking. Er zijn geen aandeelhouders, maar leden die inspraak hebben door hun stemrecht en vertegenwoordiging op vergaderingen.

Kernwaarden

• Betrouwbaarheid • Integriteit • Professionaliteit • Klantgerichtheid • Deskundigheid

De mensen in onze organisatie zijn verantwoordelijk voor de realisatie van onze visie en missie. Zij dienen daarbij te handelen in overeenstemming met onze coöperatieve filosofie, die zich weerspiegelt in onze kernwaarden; de bouwstenen van onze coöperatieve organisatiecultuur. Deze kernwaarden zijn bepalend voor het gedrag en de werkwijze van onze medewerkers. Hierbij zijn betrouwbaarheid en integriteit condities voor het handelen. Wensen en verlangens van onze leden en klanten zijn evenzeer richtinggevend voor de dienstverlening. Wij zorgen ervoor dat zij professioneel, deskundig en vriendelijk geholpen worden. Tevreden leden en klanten zijn de basis van ons succes.

Jaarverslag 2012 UITGAVE Coöperatieve Spaar- en Kredietbank Godo G.A. Keizerstraat 139 – 143 Postbus 2674 Paramaribo – Suriname E-mail: [email protected] Website: www.godo.sr VORMGEVING OMSLAG EN BINNENWERK Monique Colli - Chin A Tam en Graficom FOTOGRAFIE De la Fuente design Archieffoto’s Coöperatieve Spaar- en Kredietbank Godo G.A. DRUK Leo Victor U kunt het jaarverslag downloaden op www.godo.sr U kunt ook een exemplaar aanvragen op het hoofdkantoor aan de Keizerstraat en op de filialen te Lelydorp en Albina.

|4 |

Inhoudsopgave Vijf jaren kerncijfers 7 Voorwoord De coöperatieve grondslag van onze bedrijfsvoering

11 11

Verslag van het Bestuur Algemeen overzicht Het financieel-economische omgevingsklimaat De financiële ontwikkeling van onze bank Het Strategisch Beleidsplan 2012 - 2015 Een blik op de toekomst

12 12 14 18 23 25

Verslag van de Raad van Toezicht

26

Jaarrekening 2012 Balans per 31 december Winst- en verliesrekening Kasstroomoverzicht Grondslagen voor waardering en voor bepaling van het resultaat Toelichting op de balans Toelichting op de winsten verliesrekening

27 28 30 31 32 34 39

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

40

GODO jaarverslag 2012 |

|5 |

Directie

A. Gopi Directeur Commercie

|6 |

Drs. K. Simons-Wijdenbosch Directeur Bankmanagement

H. Vijzelman Algemeen Directeur

Vijf jaren Godo Kerncijfers Balansen (x SRD 1000) Jaar

2012

2011

2010

2009

2008

87.291,8 101.591,8 22.074,4 9.629,2 220.587,2

84.830,8 90.689,6 15.343,0 7.444,9 198.308,3

61.827,4 81.584,7 14.866,7 7.761,3 166.040,1

46.976,3 84.277,9 9.386,2 6.596,9 147.237,3

18.638,9 98.763,3 5.251,4 5.785,2 128.437,8

241,0 194.879,1

1.099,1 172.536,3

38,8 143.108,8

125.754,3

110.063,2

240,0

240,0

240,0

-

-

2.253,6 1.871,9 21.101,6 220.587,2

2.269,5 1.980,7 20.182,8 198.308,3

2.248,2 1.361,9 19.042,4 166.040,1

4.038,0 1.380,9 16.064,1 147.237,3

2.146,0 2.113,6 14.114,9 128.437,8

2012

2011

2010

2009

2008

8.268,8 3.924,8 12.193,6 10.966,1 1.227,5 200,4 1.427,9 490,9 937,0

8.205,7 5.312,6 13.518,3 11.997,9 1.520,4 1.520,4 526,4 994,0

7.165,3 2.203,1 9.368,4 8.371,3 997,1 997,1 143,8 853,3

8.547,0 1.455,2 10.002,2 6.104,1 3.898,1 3.898,1 1.352,6 2.545,4

10.147,9 2.082,2 12.230,1 7.830,0 4.400,1

2012

2011

2010

2009

2008

21 10 0,45 227 88

25 10 0,55 246 85

26 11 0,54 228 86

21 11 2 227 55

19 11 2 189 46

Activa Liquide middelen Vorderingen Beleggingen Vaste activa

Totaal activa Passiva Schulden aan kredietinstellingen Toevertrouwde middelen Schulden aan Niet Gouvernementele instellingen Voorzieningen Overige passiva Aansprakelijk vermogen

Totaal passiva

Resultaten (x SRD 1000) Jaar Rentemarge Overige baten Totaal baten Totaal lasten Bedrijfsresultaat Diverse baten en lasten Resultaat voor belasting Inkomsten belasting

Resultaat na belasting

Kengetallen Jaar BIS Ratio Capital ratio Return on average assets ratio Liquiditeitsratio Efficiency ratio


4.400,1 1.522,6 2.877,5

|7 |

Organogram Algemeen Directeur

Interne Controle

Human Resources

Juridische Zaken/ Compliance

Directie Secretariaat

Directeur Bankmanagement

Financiën & Administratie

|8 |

Business Support

Directeur Commercie

Technologie & Operatie

Relatiebeheer

Customer Services & Marketing

Planning & Control

Krediet Risico Management

Informatie Communicatie & Technologie

Relatiebeheer

Commerciële Ondersteuning

Binnenlands Betalingsverkeer

Kassa

Faciliteiten

Creditgelden

Verzekeringen

Buitenlands Betalingsverkeer

Back Office

Logistiek

Commerciële Ondersteuning Relatiebeheer

Filialen

Treasury

Archief

Security

Marketing

Personeel Hoofdkantoor

S. Tjong-Ahin-Aikman, L. George, C. Malone-Cameron, Mr. V. van de L’Isle-Ronotirto, C. Vrieze-Hooplot, M. Atmo, S. Schmeltz, S. Carbiere-Ristie, D. Norden, E. Vrieze, J. Tjon Kiem Sang, J. Sedoc-Ansoe, E. Ardjomandi-Martodikromo, S. Chin Kon Loi, F. Soekirman, K. Sontohartono, R. Pinas, Drs. R. Huisden, M. Barron, C. Atmopawiro-Hardjowikromo, M. Watchman-Burke, C. Tjin Liep Shie, S. Graanoogst-Sweet, M. Derby, M.Tevreden-Wolf, D. Jhinkoe-Rai, F. Fernandes-Eijk, J. Banetti, K. Nijman-Tawjoeram, M. Kuik-Faerber, C. Takwid, Drs. E. Jubithana, L. Sadhoe-Jessurun, A. Nihof-Rasdam, R. Misdjan, R. Moespar, Drs. R. Amatsahlan, Drs. W. Bosk, Y. Sadhoe, V. Paidin, H. Monpellier, C. Muntslag, M. Colli-Chin A Tam, S. Sibelo, M. Modiwirjo, E. Soekhan, S. Redjopawiro, C. Wajwakana, M. Tjin Fat Cheong, V. Kartodimedjo, C. Burnett, M. Ardjopawiro, K. IJzer-Raghoebier, A. French, S. Essed, C. Thijssen, A. Beepat, L. Tull, A. Mohan-Dewdath Bsc., Q. Ledes, M. Jaliens.

Lelydorp

T. Jon-Djamin (Filiaalcoördinator), M. Kiban, D. Nijman


Albina

G. Thijn, S. Jubitana (Filiaalcoördinator)

|9 |

Het Godo logo SYMBOLIEK De honingraat: De zelfwerkzaamheid der leden De cirkel: Staat voor honing, zijnde het resultaat van wederzijdse hulp, solidariteit en inzet Open honingraat: Iedereen mag zich aansluiten

| 10 |

Voorwoord De coöperatieve grondslag van onze bedrijfsvoering Sinds 2010 behoren wij tot de groep van algemene banken en voelen ons met hen verbonden. Binnen de groep onderscheiden wij ons echter, omdat onze activiteiten steeds gebaseerd zijn op de coöperatieve filosofie, kernachtig verwoord in het motto: “Mensen helpen mensen”. De mens en de gemeenschap waarin hij leeft stellen wij dan ook centraal en wij houden nadrukkelijk rekening met hun belangen. Wij zijn een menselijke bank. In deze coöperatieve identiteit ligt ons bestaansrecht en onze unieke kracht. Hierdoor tonen wij sociale betrokkenheid en solidariteit. Wij helpen bij het verbeteren van de financiële positie van burgers en ondernemers met een ontwikkelingspotentie. Wij hebben stevige wortels in de samenleving en weten wat de behoeften en wensen zijn. Vanuit deze betrokkenheid fungeren wij als een stuwende en vernieuwende kracht die bijdraagt tot een duurzame ontwikkeling van welvaart en welzijn. Wij aanvaarden een zorgplicht voor de mens en zijn mede daardoor een waardig alternatief voor het door winst gedreven commerciële bankieren. Wij zijn een zorgzame bank. Professionele en enthousiaste medewerkers staan gereed voor onze leden en klanten. Door onze status als algemene bank zijn wij nog meer in staat een totaalpakket van diensten, producten en faciliteiten aan te bieden, zowel aan spaarders als voor de financiering van levensvatbare en duurzame kleinschalige en middelgrote projecten. Vanuit onze maatschappelijke betrokkenheid vervullen wij een verbindende rol tussen onze leden en klanten en de markten waarbinnen wij opereren. De dienstbaarheid aan onze leden en klanten komt nadrukkelijk ook tot uiting in onze kernwaarden, die nauw aansluiten bij onze coöperatieve identiteit. Wij zijn een dienstbare bank. Vanwege onze specifieke visie en missie staan wij dicht bij onze ruim 78.000 leden en andere relaties. Wij zijn voor hen toegankelijk, luisteren naar hen, zijn transparant en gebruiken hun feedback om de kwaliteit van onze producten te verhogen. De ledeninspraak zorgt voor discipline bij het management, stimuleert tot creativiteit bij de vormgeving van het beleid en tot doelmatigheid bij het uitvoeren van de eenmaal gekozen strategie. Wij zijn een democratische, laagdrempelige bank. Om de continuïteit van de bank veilig te stellen, voeren we een actief en stringent risicobeleid, dat zich weerspiegelt in een gematigd en beheersbaar risicoprofiel. Mede door een goede kredietbewaking en kostenbeheersing zijn ook kleinschalige projectfinancieringen lonend, zowel voor onze leden als voor de bank. Gelet op onze coöperatieve grondslag nemen wij genoegen met een rendement op het aansprakelijk vermogen dat voldoende is om de soliditeit en rentabiliteit van de bedrijfsvoering te waarborgen. Wij zoeken naar een aanvaardbaar evenwicht tussen ideële en commerciële overwegingen. Gerealiseerde winsten worden toegevoegd aan de algemene reserves, wat een randvoorwaarde is voor continuïteit en ruimte schept voor een voortgaande evenwichtige groei. We are not for profit, not for charity but for service. E. Watson Voorzitter Juni 2013


| 11 |

Verslag van het bestuur Algemeen overzicht Rapportage over het gevoerde beleid Conform artikel 51 lid 1 van onze statuten leggen wij rekening en verantwoording af van het door ons gevoerde beleid en het beheer gedurende het eenenveertigste boekjaar van de bank. Tevens bieden wij u de door Tjong A Hung Accountants goedgekeurde jaarrekening aan over 2012. Hieruit blijkt onder meer dat het netto resultaat na belastingen SRD 936.979 bedroeg. Wij stellen voor dit resultaat toe te voegen aan de Algemene Reserve. Voortgaande groei toevertrouwde middelen In 2012 realiseerde de bank wederom een bevredigende groei van haar activiteiten. Deze groei kwam mede tot stand dankzij het gunstige macro-economische klimaat, dat op zijn beurt vooral voortvloeide uit de historisch hoge prijzen voor onze exportproducten goud en olie. Dit had een gunstige uitstraling op de overige sectoren van de economie. Intensivering van onze eigen inspanningen droeg voorts in beslissende mate bij tot het realiseren van de voor het jaar vastgestelde beleidsdoelstellingen. Ultimo verslagjaar bedroeg het balanstotaal SRD 221 miljoen, een stijging van 11%. De stijging was vrijwel gelijk aan die van door het publiek aan ons toevertrouwde middelen; zij namen toe met 13% tot SRD 195 miljoen. Deze middelen bestonden voor 93% uit direct opvraagbare spaar- en depositotegoeden, die voor de bank een stabiele en goede bron van funding vormen. De overige 7% betrof termijndeposito’s die vooral van institutionele beleggers worden aangetrokken. Van de toevertrouwde middelen was 56% gedenomineerd in vreemde valuta’s. Het aandeel van de euro in het totaal was 36%. Record aantal kredietovereenkomsten afgesloten Gedurende 2012 werd een record aantal kredietovereenkomsten afgesloten. Hiermee was een bedrag van SRD 54 miljoen gemoeid; een stijging met 35% ten opzichte van 2011. Door aflossing van uitstaande leningen steeg de totale kredietportefeuille in mindere mate en wel met 12%. Ultimo 2012 bestond de kredietportefeuille voor 67% uit hypotheken, 29% uit persoonlijke leningen en voor het overige uit rekening-courantkredieten. De kredieten waren vooral bestemd voor de financiering van woningen en vervoermiddelen. Mede ter voorkoming van een valutamismatch werd 42% verstrekt in vreemde valuta. Het aandeel van de eurokredieten in het totaal was 25%. Door een voorzichtig kredietbeleid en de scherpe concurrentie in de financiële sector kon de in de afgelopen jaren opgehoopte toestroom van gelden niet direct worden doorgegeven in de kredietverlening. De verhouding tussen het op de balans vermelde kredietbedrag en de toevertrouwde middelen beliep bijgevolg slechts 51%. Ultimo 2012 was de aanwezige liquiditeit SRD 93 miljoen groter dan de volgens de voorschriften van de Centrale Bank vereiste liquiditeit. Dit verschil is deels gereserveerd voor financiering van de voor 2013 geprojecteerde kredietgroei van 35%. Totale bedrijfslasten dalen door lagere afschrijvingskosten en voorzieningen In 2012 werden wederom investeringen en inspanningen gedaan om het functioneren van onze bank doelmatiger en doelgerichter te maken en aldus de mogelijkheden tot winstoptimalisatie te realiseren. De personeelskosten stegen met 17% tot SRD 6,7 miljoen, voornamelijk als gevolg van de algemene loonaanpassingen. De overige beheerskosten daalden daarentegen met 14%, maar vergden toch nog SRD 3,4 miljoen. Ook de afschrijvingen en de waardevermindering en de dotaties aan voorzieningen namen af. Per saldo krompen de totale lasten met bijna 9% tot SRD 11,0 miljoen. Baten verminderen door lager resultaat op financiële transacties De baten namen met bijna 10% af tot SRD12,2 miljoen, mede als gevolg van de herwaardering van ons netto buitenlands actief na de devaluatie van de Surinaamse dollar in 2011. Het verschil tussen de rente-

| 12 |

ontvangsten en -uitgaven (de zogenaamde rentemarge) bleef vrijwel gelijk. De scherpe concurrentie tussen banken, die op haar beurt het gevolg was van de ruime maatschappelijke liquiditeit, noopte ons renteconcessies te doen. De beschikbare liquide middelen leverden voorts relatief weinig op. Door het geschetste verloop van baten en lasten nam het bedrijfsresultaat na belastingen in 2012 met 6% af tot SRD 0,9 miljoen. Gedurende het verslagjaar bleven ook de andere bedrijfseconomische indicatoren gelijk. Indicatief is dat vergeleken met 2011 de efficiency ratio met 3 procentpunt opliep tot 88. De return on average assets daalde van 0,55% tot 0,45%. De capital ratio bleef onveranderd op 10%, terwijl de uitzonderlijke hoge BIS-ratio met 4 procentpunt daalde tot 21%. Overigens staat de rentabiliteit van onze bank sinds 2010 onder druk vooral door de hoge kosten voor het integraal opvoeren van de efficiëntie en de effectiviteit van de bedrijfsvoering en voor verbetering van de dienstverlening aan onze klanten. Wij gaan er vanuit dat de gedurende de afgelopen jaren gebrachte extra financiële offers van tijdelijke aard zijn en dat de hieruit voort te vloeien verhoging van de efficiëntie en effectiviteit uiteindelijk vruchten zal afwerpen, die zich zullen weerspiegelen in de rentabiliteit. Dank aan onze stakeholders voor de duurzame samenwerking Gedurende het verslagjaar werd veel werk verzet. Verdere inspanningen blijven nodig. Het is dan ook verheugend dat Stanley Brunings sinds 1 juli 2012 toetrad tot het bestuur. Bij het ter hand nemen van de uitdagingen waarmee wij werden geconfronteerd, werkten wij doelgericht en nauw samen met onze stakeholders. Wij bedanken onze gewaardeerde leden en andere relaties voor de zaken die zij met ons deden en voor het aan ons geschonken vertrouwen en de getoonde loyaliteit. Onze dank gaat ook uit naar de Raad van Toezicht voor de vruchtbare samenwerking, alsook naar Herman Vijzelman die sinds 3 mei 2011 op verdienstelijke wijze de functie van Algemeen Directeur heeft vervuld. Hij werd per 3 mei 2013 opgevolgd door Frits Terlaan. Wij danken ook onze 64 vaste medewerkers en 20 uitzendkrachten die uitstekende prestaties hebben geleverd. Speciale vermelding verdienen Shelley Tjong-Ahin - Aikman en Marciano Atmo, die hun 25 en 12,5 jarig jubileum vierden.

S. Brunings Lid


M. Romeo Ondervoorzitter

E. Watson Voorzitter

| 13 |

Het financieel-economisch omgevingsklimaat Minder uitbundig sentiment op de mondiale grondstoffenmarkt Nadat de prijzen van de voor Suriname zo belangrijke grondstoffen goud en olie in 2010 en 2011 fors waren gestegen, vertraagde het stijgingstempo in 2012 in opmerkelijke mate. Op de London Metal Exchange viel de stijging van de goudprijs terug van 28% in 2011 tot 6%, terwijl de olieprijs slechts matig steeg. Gedurende het eerste kwartaal 2013 sloeg de prijsstijging om in een daling. De geschetste prijsontwikkeling werd veroorzaakt door vertraging van de mondiale bedrijvigheid, welke op haar beurt mede het gevolg was van de noodzaak corrigerende maatregelen te treffen om de ontwikkelde economieën weer gezond te maken en het vertrouwen van bedrijven en consumenten in de toekomst te herstellen. Volgens gegevens van het Internationale Monetaire Fonds liep de groei van het bruto binnenlandse pro-duct in bedoelde economieën terug van het op zich al lage percentage van 1,6% tot slechts 1,3% vooral als uitvloeisel van de crisis in het eurogebied. Dit cijfer was nog enigszins geflatteerd doordat in de Verenig-de Staten en Japan een zeker herstel volgde na een accommoderend budgettair en monetair beleid. In de opkomende landen voltrok zich eveneens een vertraging van het groeitempo en wel van 6,3% tot 4,3%, mede door afvlakking van de uitbreiding van de wereldhandel. In Latijns-Amerika en de Caraïben verminderde de groei met 1,5 procentpunt tot 3,0%. Ondanks de economische malaise en de daardoor teweeggebrachte vertraging in het stijgingstempo van de goud- en olieprijs, bleef de gemiddelde prijs van deze grondstoffen gedurende het verslagjaar schommelen rond historisch hoge niveaus als uitvloeisel van voortdurende spanningen op de financiële markten en de onzekere vooruitzichten. De gemiddelde goudprijs liep op tot US$ 1.600 per troy ounce, terwijl de olieprijs van Staatsolie N.V. rond de US$ 100 per barrel bleef schommelen mede als gevolg van de ruime voorraden in de ontwikkelde economieën. De zeer conjunctuurgevoelige aluminiumindustrie werd geconfronteerd met een daling van de op zich al lage prijzen voor aluminium met 15%. Ruime toestroom van geld uit het buitenland leidt tot groei internationale reserves Het vertraagde stijgingstempo van de mondiale prijzen voor goud en olie, alsook het teleurstellende beloop van aluminiumprijzen, weerspiegelden zich in de Surinaamse export. Deze werd ook nadelig beïnvloed door vermindering van de productievolumes als gevolg van technische problemen bij IAMGOLD, onderhoudswerkzaamheden bij de olieraffinaderij en stagnatie bij de aanvoer van bauxiet voor de aluinaardefabriek. Per saldo steeg de goederenexport met 4% vergeleken met 15% in 2011. Doordat de stijging van de importen verminderde van 20% tot 6%, kromp het overschot op de handelsbalans slechts marginaal tot US$ 781 miljoen. Bij het dienstenverkeer was er sprake van een oplopend tekort, dat echter werd gecompenseerd door grotere ontvangsten aan inkomens en overdrachten. Per saldo liep het overschot op de lopende rekening met 4% terug tot US$ 241 miljoen of een equivalent van 5% van het bruto binnenlandse product. Het effect van het overschot op de lopende rekening werd vergroot door een omvangrijke instroom van geld uit het buitenland, welke vooral verband hield met de financiering van de uitvoering van enkele grootschalige projecten in de mijnbouwsector. Het in 2011 op de financiële rekening gerealiseerd tekort van US$ 85 miljoen sloeg om in een overschot van US$ 321 miljoen. De genoemde positieve betalingsbalanseffecten werden voor een belangrijk deel gecompenseerd doordat onder de post statistische verschillen voorlopig een aanzienlijk negatief bedrag van US$ 376 miljoen werd geregistreerd. Per saldo namen de internationale reserves van de Centrale Bank met 23% toe vergeleken met 18% in 2011 tot US$ 1,0 miljard wat overeenkomt met 5,1 maanden import van goederen en diensten. Oplopende kastekorten van de overheid noodzaken tot voorzichtigheid Mede door de mindere groei van de buitenlandse goederenhandel kwam ook het stijgingstempo van de staatsinkomsten onder druk, ondanks het feit dat profijt werd behaald uit de structurele verhoging van de government take op brandstoffen en de devaluatie van onze nationale munt. Volgens voorlopige en gecorrigeerde cijfers van het Ministerie van Financiën namen de ontvangsten op kasbasis na een

| 14 |

opmerkelijke stijging van 36% in 2011 met 9% toe tot een historisch hoogtepunt van SRD 3,8 miljard of 25% van het bruto binnenlandse product. De ontvangen belastingen en niet-belastingen namen met respectievelijk 13% en 10% toe. In tegenstelling tot voorgaande jaren werden geen schenkingen verkregen in het kader van de ontwikkelingssamenwerking met andere landen. De ruimere toestroom van inkomsten werd vooral benut om de lopende uitgaven met 29% (2011: 19%) te vergroten. Deze goeddeels consumptief geaarde bestedingen legden beslag op bijna 84% van de totale uitgaven. Bij de categorie materiële uitgaven en diensten was er zelfs sprake van een stijging van ruim 72%, wat mede verband hield met de afwikkeling van uitstaande leverancierskredieten. De post subsidies en bijdragen nam met 25% toe als gevolg van het streven de kwetsbare groepen in onze gemeenschap te ontzien. De personele kosten werden met nog eens 9% opgetrokken; zij namen in het verslagjaar circa 30% van de totale uitgaven voor hun rekening. De kapitaaluitgaven werden met slechts 5% verhoogd, mede als gevolg van knelpunten bij de uitvoering van infrastructurele werken. Hun aandeel in het totaal verminderde met 3 procentpunten tot 17%. Per saldo waren de uitgaven (inclusief SRD 123 miljoen aan statistische verschillen) SRD 0,4 miljard of 11% (2011:8%) groter dan de inkomsten. Dit uitgavenexcedent werd vooral gefinancierd door trekkingen op buitenlandse leningen en door in te teren op tegoeden van de Staat bij de Centrale Bank. Mede hierdoor steeg de binnenlandse schuld (inclusief garanties en committeringen) met 16% tot SRD 1,8 miljard. De buitenlandse schuld liep met hetzelfde percentage op tot US$ 0,8 miljard. De totale schuld uitgedrukt als een percentage van het bruto binnenlandse product nam met 1,6 procentpunt toe tot 29%, maar bleef ruim onder het maximum van 60% zoals vastgelegd in de Wet op de Staatsschuld. Ondanks deze lage schuldquote is het voeren van een voorzichtig uitgavenbeleid vereist om de soliditeit van de overheidsfinanciën te waarborgen. Voortgaande expansie bancaire kredietverlening stuwt bestedingen op Volgens gegevens van de Centrale Bank liep de kredietverlening van de banken met bijna SRD 0,6 miljard of met 17% (2011: 18%) op tot SRD 4,5 miljard. De kredietverlening luidende in Surinaamse dollars groeide met 16% (2011:11%) en die in vreemde valuta met 19% nadat deze kredieten in het voorgaande jaar met 32% waren toegenomen. De dollarisering bij de kredietverlening bleef vrijwel ongewijzigd op 39%. Klanten gaven de voorkeur aan het opnemen van krediet in Surinaamse dollars, mede vanwege de relatief hoge binnenlandse inflatie. Opgenomen deposito´s stegen in sterkere mate en wel met ongeveer 21% (2010: 24 %) tot SRD 7,2 miljard. Bij de deposito’s verminderde de dollariseringsgraad met 4 procentpunt tot 52% per ultimo 2012. Om een verdere daling van deze ratio te bevorderen, verhoogde de Centrale Bank het verplichte kaspercentage op vreemde valutadeposito’s met 5 procentpunten tot het uitzonderlijke niveau van 45%. Opvallend is dat minder dan een vijfde deel van de totale kredietverlening ten goede kwam aan de primaire sectoren van de economie. Aangezien de kredietverlening vooral de consumptief geaarde bestedingen opstuwde, drong de Centrale Bank aan op verhoging van het genoemde deel. Mede om dit doel te bereiken werden de faciliteiten voor bevordering van het eigen woningbezit voortgezet. Zo bleef het onder bepaalde voorwaarden mogelijk hypothecaire leningen op te nemen in het kader van de zogenaamde 7% kasreserve financieringsmodaliteit. Het Low Income Shelter Programma en de speciale regeling voor woningkredieten met een looptijd van 25 jaar werden voortgezet. Het in 2011 gestarte Micro Kredieten Programma, waarbij onze bank een intermediaire rol vervult, bleek in de behoefte te voorzien, zij het in bescheiden mate. Ten laste van dit programma werd in het verslagjaar een bedrag van slechts SRD 0,6 miljoen besteed, waarvan 30% voor capaciteitsversterking van onder meer de microfinancieringsinstellingen.


| 15 |

Snelle groei binnenlandse liquiditeitenmassa vergroot inflatierisico De financiële transacties van de diverse sectoren van de economie resulteerden in een groei van de liquiditeitenmassa met SRD 1,4 miljard of met 21% tot SRD 8,1 miljard per eind 2012. Zowel het netto binnenlands als het buitenlands actief stegen en wel met respectievelijk 16% en 32%. Om het effect van de bancaire kredietverlening op het netto binnenlands actief te matigen, verhoogde de Centrale Bank de voorschotrente met 1,5 procentpunt tot 9 % en de rente bij overschrijding van kredietlimieten met één procentpunt tot 12%. Deze maatregelen werden genomen tegen de achtergrond van ruime liquiditeitsverhoudingen. Indicatief hiervoor is dat de liquiditeitsquote met 5 procentpunten opliep tot 53%. Een quote van een dergelijke omvang bergt het risico in zich van het tot ontlading komen van additionele vraagimpulsen die de interne en externe waarde van de nationale munt kunnen aantasten. Niettemin bleef in 2012 de inflatie net binnen de door de Centrale Bank aan het begin van het jaar vastgestelde doelstelling van 5%, terwijl de wisselkoers ten opzichte van de Amerikaanse dollar stabiel bleef. De stijging van de gemiddelde consumentenprijsindex vertraagde van 17,7% in 2011 tot 5,0% in 2012 en de jaareinde-inflatie van 15,3% tot 4,4%. Bij alle hoofdproductgroepen was er sprake van een minder snelle toename, zij het in uiteenlopende mate. De terugval van het stijgingstempo werd vooral veroorzaakt door het uitwerken van het effect van de in 2011 doorgevoerde inkomstenverhogende budgettaire maatregelen en van de devaluatie van de Surinaamse dollar. Een verdere daling van de inflatie werd echter voorkomen doordat de lonen bij de overheid sterker toenamen dan de arbeidsproductiviteit. Deze loonstijging werd in belangrijke mate gevolgd door een deel van het bedrijfsleven. Expansieve bestedingen zorgen voor voortzetting van de groei van de algemene bedrijvigheid Alle bestedingscategorieën droegen bij tot een verdere groei van de algemene bedrijvigheid. De consumptieve bestedingen werden opgestuwd door de uitbreiding van de overheidsuitgaven, de doorgevoerde loonsverhogingen en de voortgaande groei van de bancaire kredietverlening. De investeringen werden opgevoerd door de uitvoering van enkele grootschalige projecten en het werk aan verbetering van de openbare infrastructuur. Verder droeg het overschot op de lopende rekening van de betalingsbalans bij tot toename van de algemene bedrijvigheid. Op sectoraal niveau liet de feitelijke productie een wisselend beeld zien. Zoals eerder opgemerkt, kampten de mijnbouwondernemingen met technische uitdagingen, die resulteerden in enige daling van het productievolume. Hierbij had vooral de bauxietindustrie hinder van de mondiale conjuncturele malaise. Toeleveranciers profiteerden van de uitstralingseffecten van de in uitvoering zijnde investeringsprojecten. Het midden- en kleinbedrijf deed goede zaken door de toegenomen consumptieve bestedingen en door onder meer de intensivering van de woningbouw. Banken profiteerden evenzeer van het gunstige omgevingsklimaat. Andere sectoren worstelden echter met structurele knelpunten en een betrekkelijk zwakke internationale concurrentiepositie. Dit gold vooral voor agrarische ondernemingen en voor de toeristische sector. Per saldo werd net als in de voorgaande twee jaren een groei van het volume van het bruto binnenlands product gerealiseerd van naar schatting ruim 4%; een alleszins bevredigend resultaat in vergelijking met dat van de wereldeconomie en de landen in onze regio. Levensstandaard van onze bevolking verbetert te langzaam De macro-economische groei en de verrichte inspanningen gericht op het beter voorzien in de basisbehoeften van de bevolking weerspiegelden zich in een matige verbetering van de index van de menselijke ontwikkeling. Zij geeft een indicatie van de gemiddelde prestaties van een land op het gebied van volksgezondheid, kennis en levensstandaard. Hiertoe worden jaarlijks de levensverwachting, de onderwijsgraad en het inkomensniveau van de bevolking in een groot aantal landen gemeten. De waarde van de index varieert per land tussen 0 en 1. Volgens becijfering van het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties kon Suriname gedurende de periode 2005-2012 de index optrekken van 0,666 tot 0,684 of met gemiddeld slechts 0,4 procentpunt per jaar (zie tabel 1). Door deze langzame verbetering stonden wij in 2012 op een ranglijst van 187 landen op plaats nummer 105 (zie tabel 2). Het voorgaande geeft aan dat nog veel werk dient te worden verricht om de armoede terug te dringen en het welzijn van de zich ontwikkelde mens te vergroten.

| 16 |

Tabel: 1 Suriname's HDI trends based on consistent time series data, new component indicators and Suriname’s HDI methodologytrends based on consistent time series data, new component indicators and new methodology

2005 2010 2011 2012

Life expectancy at birth 68.8 70.3 70.6 70.8

Expected years of schooling 12.6 12.4 12.4 12.4

Mean years of schooling 7.2 7.2 7.2 7.2

GNI per capita (2005 PPP$) 5,990 6,947 7,140 7,327

new

HDI value 0.666 0.679 0.681 0.684

Tabel: 2 Suriname'sHDI HDIindicators indicators 2012 relative to selected countries and groups Suriname’s forfor 2012 relative to selected countries and groups

HDI value

HDI rank

0.684 0.636 0.702

105 118 96

Suriname Guyana Belize Latin America and the Caribbean Medium HDI

Life expectancy at birth 70.8 70.2 76.3

Expected years of schooling 12.4 10.3 12.5

Mean years of schooling 7.2 8.5 8

GNI per capita (2005 PPP$)

0.741

74.7

13.7

7.8

10,300

0.64

69.9

11.4

6.3

5,420

7,327 3,387 5,327

Bron: UNDP Human Development Report 2013

Naar de ervaring leert kunnen coöperaties een belangrijke en vaak een beslissende rol vervullen bij het verhogen van de levensstandaard. Zij bevorderen immers door hun specifieke missie tegelijkertijd zowel de economische vooruitgang als de sociale rechtvaardigheid. Hierdoor dragen zij bij aan realisatie van de millennium doelstellingen, die zich richten op de duurzame verbetering van de leefomstandigheden van de minder bedeelde mens. Om deze nuttige rol te onderstrepen riep de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties 2012 uit tot het Jaar van de Coöperaties. In dit kader werden wereldwijd activiteiten georganiseerd om aandacht te vragen voor het belang van coöperaties dat sprekend tot uitdrukking werd gebracht in de slagzin “Cooperative Enterprises Build a Better World”. Ondanks toenemende risico’s blijven perspectieven op langere termijn bemoedigend Ondanks de huidige malaise in de wereldeconomie blijven de vooruitzichten voor de economie van Suriname bemoedigend, vooral omdat naar het zich laat aanzien de levensvatbaarheid van de huidige en voorgenomen grootschalige projecten niet wezenlijk zal worden aangetast door huidige ontwikkelingen op de mondiale grondstofmarkten. Verwacht wordt dat als gevolg van de bestaande economische onzekerheden en de van tijd tot tijd opflakkerende geopolitieke spanningen, de prijzen van goud en olie vooralsnog rond voor producenten werkbare niveaus zullen schommelen. Er zal wel rekening dienen te worden gehouden met grotere prijsfluctuaties. Tegen deze achtergrond is het verheugend dat wordt gewerkt aan de instelling van een Spaar- en Stabilisatiefonds om de overheidsinkomsten minder afhankelijk te maken van de wisselvallige internationale conjunctuurbewegingen. Volgens berekeningen van het Internationale Monetaire Fonds is in 2013 wederom een groei van het bruto binnenlands product van 4% haalbaar, zij het dat de recente forse daling van de goud- en olieprijs deze verwachting kan doorkruizen. Bij tijdige uitvoering van de voorgenomen investeringen zal het groeitempo stapsgewijs kunnen worden opgevoerd tot een geprognotiseerd hoogtepunt van circa 7,5% in 2015. In verband hiermee verhoogde Standard & Poor’s in april 2013 het lange termijn vooruitzicht van Suriname van stabiel tot positief, onder handhaving van de BB- rating. Institutionele knelpunten en onevenwichtige overheidsfinanciën kunnen echter de groei belemmeren. Voorts dient gewaakt te worden voor overbelasting van de relatief beperkte lokale uitvoeringscapaciteit en bijgevolg voor oververhitting van onze economie. Een wijs beleid door en een uiterste inzet van private en publieke actoren is dan ook vereist om optimaal profijt te kunnen halen uit het aangeduide mengsel van ontwikkelingskansen en daarmede samenhangende potentiële risico’s.


| 17 |

De financiële ontwikkeling van onze bank Uitgangspunten van het bedrijfseconomische management In het economische verkeer vervult Godo net als andere banken belangrijke intermediaire functies, die hun oorsprong goeddeels vinden in de door onze leden aan de bank toevertrouwde tijdelijke geldoverschotten. Deze worden aangehouden in diverse soorten van deposito’s. De overschotten gebruiken wij vervolgens om leden en andere klanten die kredietbehoeften hebben te faciliteren. Naast deze zogenoemde transformatiefunctie zorgen wij voor een vlotte afwikkeling van het nationale en internationale betalingsverkeer, waarborgen wij dat de leden over hun gelden kunnen beschikken zodra zij dat nodig achten en daarop aanspraak maken, bieden wij aanverwante financiële diensten aan zoals verzekeringsproducten en geven advies in voorkomende gevallen. In de optimale uitvoering van deze centrale bancaire functies ligt de fundamentele uitdaging voor het bedrijfseconomische management. Om de gewenste funding aan te trekken, maar ook in het belang van onze leden, bevorderen wij de spaarzin. Ook verbreden wij onze fundingbasis door institutionele beleggers te benaderen termijndeposito’s bij ons aan te houden. Wij bieden daarom moderne spaar- en beleggingsproducten aan, vergemakkelijken de toegang tot onze dienstverlening en organiseren van tijd tot tijd promotiecampagnes. Mede om het eerste lustrum van ons Happy Money Bee Spaarplan voor de jeugd te vieren hebben wij een musical contest georganiseerd, waarbij 10 scholen het tegen elkaar hebben mogen opnemen. Het doel hiervan is geweest de creatieve geest van de jeugdige spaarders te stimuleren, hen te inspireren om door middel van entertainment de motivatie voor en het gevoel van het sparen tot uitdrukking te brengen en hen te leren met geld om te gaan. Het geheel is succesvol verlopen en heeft ruime publieke aandacht getrokken. Wij streven naar vergroting van het aantal girorekeningen, mede omdat zij een bron vormen van goedkope funding. In verband hiermee attenderen wij gepensioneerden op het nut van het openen en gebruiken van een girorekening wanneer zij hun algemene ouderdomsvoorziening contant ontvangen. Wij hechten er evenzeer waarde aan dat onze leden makkelijk de aan ons toevertrouwde middelen kunnen opnemen zodra zij dat wensen. Om deze reden verstrekken wij pinpassen aan hen en hebben wij ons sinds 2010 aangesloten bij BNETS. Hierdoor kunnen zij ook bij de betaalautomaten van andere banken chartaal geld opnemen en girale betalingen verrichten bij winkels met point-of-sale apparaten. Met banken hebben wij swingovereenkomsten afgesloten om de afwikkeling van girale transacties te vergemakkelijken. Via ons correspondentschap met de Rabobank Nederland en het Swiftsysteem worden buitenlandse transacties ten behoeve van onze rekeninghouders vlot verwerkt. Op deze wijze werken wij aan het verkorten van de wachttijden bij onze kassa’s en aan het optimaliseren van de dienstverlening. Het managen van de beschikbare liquiditeiten is in eerste instantie toevertrouwd aan de afdeling Treasury. Deze middelen worden zodanig belegd dat zij zodra nodig kunnen worden gemobiliseerd voor de kredietverlening. Wij voeren doelgericht een actief kredietbeleid. Bij de marketing van onze kredietproducten werken wij nauw samen met handels- en productiebedrijven. Op deze wijze vergemakkelijken wij de financiering van de aankoop van duurzame consumptiegoederen en bouwmaterialen. Tevens bieden wij jongeren de mogelijkheid tot financiering van een laptop of notebook, mede om het internetgebruik te stimuleren. Ter verdere vergroting van onze naamsbekendheid hebben wij diverse activiteiten ontplooid. Zo namen wij deel aan de woon- en bouwbeurs. Ter gelegenheid van Moederdag hadden wij een speciale sponsoractie in samenwerking met de Keurslager, welke werd uitgezonden door Apintie TV. Verder introduceerden wij diverse persoonlijke leningen en participeerden wij in de open dag van het Atheneum. Wij werken samen met de Kamer van Koophandel en Fabrieken, de Nationale Vrouwenbeweging, de Vereniging Surinaams Bedrijfsleven, Interconnect en de 3 Ankers om het micro-ondernemerschap te stimuleren, onder andere door het geven van advies en ondersteuning bij het maken van een eenvoudig

| 18 |

bedrijfsplan. Ook exploiteren wij een Micro Ondernemers Express, waarmee wij leden en potentiële klanten in de districten en dorpsgemeenschappen bezoeken. Op deze wijze bevorderen wij hun toegang tot de gebruikelijke bancaire diensten. Wij benaderen ook onze diaspora actiever. Mede om deze reden ontvangen wij graag bezoek van gepensioneerden van de Rabobank; zij dragen Suriname en Godo positief uit in Nederland. Vertrouwen in onze bank leidt tot verdere groei toevertrouwde middelen Door het vertrouwen dat onze leden stellen in de bank en door onze eigen inspanningen groeiden de toevertrouwde middelen met 13% tot een bedrag van SRD 195 miljoen per eind 2012 (zie grafiek 1). In het voorgaande jaar werd er een stijging van 21% gerealiseerd, maar deze stijging was voor een belangrijk deel het gevolg van de herwaardering van de vreemde valutaposten na de in dat jaar doorgevoerde devaluatie van de Surinaamse dollar. Mede door dit effect verminderde ook de groei van het balanstotaal en wel met 11% tot SRD 221 miljoen, na een stijging van 19% in 2011 ten opzichte van 2010. Grafiek 1

Grafiek 2

Samenstelling toevertrouwde middelen per 31 december 2012

Toevertrouwde middelen in duizenden SRD's 194.879 172.536

200.000 150.000

125.754

143.109

Depositotegoeden 11%

110.063

(2011: 7%)

(2011: 11%)

100.000 50.000 -

Termijn deposito's 7%

2008

2009

2010

2011

Spaartegoeden 82%

2012

Tabel 3: Toevertrouwde middelen naar soort en valuta 2012

(2011: 82%)

De spaargelden namen met 12% toe. Hun aandeel in het totaal van de x 1000 SRD x 1000 SRD % % toevertrouwde middelen bleef domi41,3 71.193 SRD 43,7 85.292 31,5 54.382 - Spaarrekening 33,9 66.102 nant en vrijwel ongewijzigd op 82% 4,9 8.387 - Deposito’s 5,4 10.572 (zie grafiek 2). Girale tegoeden ste4,9 8.424 - Termijndeposito’s 4,4 8.618 gen met 16% en termijndeposito’s 20,0 19,3 37.559 34.584 USD 17,7 met 18%; hun aandeel in het to16,1 31.351 30.567 - Spaarrekening 1,3 1,4 2.637 2.289 - Deposito’s taal was echter bescheiden en be1,0 1,8 3.571 1.728 - Termijndeposito’s liep respectievelijk 11% en 7%. Van 37,0 EUR 38,7 72.028 66.759 de toevertrouwde middelen luid31,9 - Spaarrekening 33,2 62.180 57.354 4,0 - Deposito’s 4,3 7.652 7.357 de 44 % in Surinaamse dollars, 19% 1,1 - Termijndeposito’s 1,2 2.196 2.048 in Amerikaanse dollars en de overige 100,0 100,0 172.536 Totaal 194.879 37% in Euro’s (zie tabel 3). De totale vreemde valutacomponent daalde met 3 procentpunten tot 56%. De aangetrokken vreemde valuta worden uitgeleend aan kredietnemers en bij kredietinstellingen belegd om open valutaposities te vermijden. 2011

Gunstig macro-economisch klimaat en actieve acquisitie leiden tot groei van de kredietverlening Gedurende het verslagjaar profiteerden wij bij het uitzetten van kredieten van het gunstige macro-economische klimaat. Daarenboven wierpen onze eigen inspanningen vruchten af, terwijl de beschikbare liquiditeit ruimte bood voor vergroting van de kredietverlening. Ondanks de scherpe concurrentie slaagden wij erin een record aantal van 4.465 kredietovereenkomsten af te sluiten. Hiermee was een bedrag van in totaal SRD 54 miljoen gemoeid; een stijging van 35% ten opzichte van 2011. Anderzijds losten klanten uitstaande kredieten af. Per saldo groeide de op de balans vermelde kredieten met 12 % tot SRD 99 miljoen (zie grafiek 3). In 2011 was de groei 2 procentpunt minder ten opzichte van 2010, ondanks het flatterend effect van de eerdergenoemde devaluatie. De groei van het op de balans vermelde kredietbedrag hield gelijke tred met dat van de toevertrouwde middelen, waardoor hun onderlinge verhouding ongewijzigd bleef op 51%.


| 19 |

Van de kredietportefeuille was 42% gedenomineerd in vreemde valuta; 3 procentpunt minder dan in het voorgaande jaar (zie grafiek 4). Deze kredieten werden grotendeels verstrekt aan daarvoor in aanmerking komende ondernemingen, terwijl op beperkte schaal eurokredieten werden verleend aan in Nederland woonachtige personen die hier een huis wensen te kopen of bouwen. Grafiek 4

Grafiek 3

Kredietportefeuille

Samenstelling kredietportefeuille SRD en VV per 31 december 2012

in duizenden SRD's

125.000

98.520

100.000

83.902

80.307

88.503

99.463

75.000

(2011: 45%)

SRD

50.000

58%

25.000 -

VV 42%

(2011: 55%)

2008

2009

2010

2011

2012

Bij de in Surinaamse dollars luidende kredieten steeg de categorie ”woning en perceel” met 12% en haar aandeel in het totaal met 2 procentpunten tot 37% (zie tabel 4). Deze categorie bleef verreweg het omvangrijkst, wat deels het gevolg is van de waarde die wij hechten aan het bevorderen van het eigen woningbezit van onze leden. Wij zijn dan ook verheugd dat wij deelnemen aan het 7% woningbouwprogramma, waarvan de financiering geschiedt ten laste van de kasreserveverplichting van de Centrale Bank. Bij de overige kredietcategorieën was er sprake van een gemengd beeld. Zo liep de bedrijfsfinanciering met 15% terug en haar aandeel in de totale kredietverlening met één procentpunt tot slechts 6%, dit ondanks een actieve benadering van bedrijven. Deze financiering geschiedt vooral in de vorm van rekening-courantfaciliteiten. Wij richten ons vooral op het midden- en kleinbedrijf. Onze activiteiten in het kader van het Micro Kredieten Programma bleven in absolute termen bescheiden. Door de felle concurrentie kromp de financiering van vervoermiddelen met 18%, nadat in 2011 het uitstaande bedrag meer dan verdubbelde. Zij bleef echter de op een na belangrijkste categorie. Het aandeel van hypotheken in de totale kredietverlening beliep 67%, van de persoonlijke leningen 29% en dat van de rekeningcourantkredieten slechts 4%. De kredietverlening in Surinaamse valuta was vooral consumptief geaard, wat overigens voor de hand liggend is omdat onze doelgroep zich vooral bevindt in de lagere en middeninkomensgroepen. Daarentegen lag bij de kredietverlening in vreemde valuta de focus op de financiering van bedrijfspanden en werkkapitaal van ondernemingen. Tegelijkertijd werd gewerkt aan het verbeteren van de kwaliteit van de kredietportefeuille, om aldus de soliditeit van de bank te waarborgen. Door de inzet van de afdeling Krediet Risico Management werd de non-performing loan ratio teruggebracht. Tabel 4: Verstrekte kredieten naar doel 2012 x 1000 SRD % Bedrijfsfinanciering 3.124 5,8 Woning/Perceel 20.340 37,7 Huisraad 4.019 7,4 Vervoermiddel 7.711 14,3 Centralisatie van schulden 3.820 7,1 Herfinanciering 5.218 9,7 Overige *) 9.678 18,0 Totaal

53.910

*) waaronder levensonderhoud, studie, schoolbenodigdheden

| 20 |

100,0

2011 x 1000 SRD

2.997 14.034 3.025 8.354 2.610 3.831 5.109 39.960

% 7,5 35,1 7,6 20,9 6,5 9,6 12,8 100,0

Verloop van de liquide middelen De aanwezige liquiditeit steeg met 14% en de vereiste liquiditeit met 15%, beiden berekend volgens de door de Centrale Bank voorgeschreven toetsingsmethodiek. Het betreffende saldo beliep ultimo 2012 SRD 93 miljoen of 42% van het balanstotaal. De liquiditeitsratio nam met 19 procentpunt af tot 227%. De ratio overtrof de geldende norm van 100% in ruime mate. De liquide middelen omvatten vooral de kasgelden en vorderingen op andere kredietinstellingen. Beleggingen in schatkistpapier verdubbelden tot bijna SRD 15 miljoen. Van de liquide middelen werd een deel in vreemde valuta aangehouden om een aanvaardbaar evenwicht tussen de omvang van de vorderingen en schulden luidende in vreemde valuta te waarborgen en zodoende het valutarisico te beheersen. Lagere baten mede door het wegvallen van het devaluatie-effect De activiteiten van de bank resulteerden in een resultaat vóór belastingen van SRD 1,4 miljoen; 6% minder dan in 2011 (zie grafiek 5). De totale baten namen met 10% af tot SRD 12,2 miljoen en de lasten met 9% tot SRD 11,0 miljoen. Het kleinere bedrijfsresultaat was vooral het gevolg van het wegvallen van de in 2011 behaalde boekwinst op het vreemde valutabezit van de bank voortvloeiend uit de devaluatie van de Surinaamse dollar. Het resultaat op financiële transacties, dat onderdeel vormt van de post ‘’Overige inkomsten”, nam bijgevolg af van SRD 1,9 miljoen tot SRD 0,4 miljoen. De rentemarge nam marginaal toe tot SRD 8,3 miljoen, mede doordat het effect van de groei van de kredietverlening werd gecompenseerd door het toekennen van rentekortingen om een concurrerende offerte aan de klant te kunnen doen. Mede hierdoor nam de verhouding tussen de Grafiek 5 rentebaten en de kredietverlening met Bedrijfsresultaat voor belasting 1% af tot 13%. De rentelasten beliepen in duizenden SRD's 3% van de toevertrouwde middelen. Een 4.400 5.000 opvallende stijging van 68% voltrok zich 3.898 bij de post provisies voor afgesloten ver4.000 zekeringen en kredieten; deze activiteit 3.000 leverde een bruto bedrag van SRD 1,9 1.520 1.428 2.000 997 miljoen op. Opbrengsten uit effecten 1.000 daalden met 38% tot SRD 991 duizend, mede doordat in 2012 minder rente uit 2008 2009 2010 2011 2012 de belegging in schatkistpapier verviel. Bedrijfslasten laten een gemengd beeld zien Bij de bedrijfslasten was er sprake van een gemengde ontwikkeling. Enerzijds stegen de personeelskosten verder en wel met 17% tot SRD 6,7 miljoen (2011: 38%), deels als gevolg van periodieke salarisverhogingen, versterking van het management en training van onze medewerkers. Anderzijds daalden de overige bedrijfslasten met 14% tot SRD 3,4 miljoen, doordat een voorzichtiger beleid met betrekking tot de aanschaf van goederen en diensten werd gevoerd, nadat deze lasten in het voorgaande jaar met 37% waren gestegen vooral als uitvloeisel van de kosten voor de opbouw van additionele faciliteiten. Consultancykosten werden fors terug gedrongen. De lastendaling werd echter voor het grootste deel veroorzaakt doordat de immateriële vaste activa in 2011 volledig werden afgeschreven. Bijgevolg werd ten laste van 2012 SRD 1,1 miljoen of 57% minder afgeschreven. De post ‘’Waardevermindering van vorderingen en dotaties aan voorzieningen” behoefde vrijwel niet te worden aangevuld. Door het geschetste verloop van de baten en lasten liep de efficiëntie ratio in het verslagjaar met 3 procentpunt op tot 88%. Deze ratio geeft de verhouding weer tussen de bedrijfslasten en baten; hoe lager de ratio hoe hoger de graad van doelmatigheid. Zij is dan ook een maatstaf voor de doelmatigheid van de bedrijfsvoering. De rentabiliteit op het gemiddelde totale vermogen nam in 2012 af van 0,55% tot 0,45%. In 2010 werd de bank geconfronteerd met kostenstijgingen verband houdend met de noodzakelijke uitbreiding en herstructurering van onze bedrijfsactiviteiten. Nadien slaagden wij erin verdere kostenstijgingen redelijk in de hand te houden. Mede gelet hierop gaan wij ervan uit dat deze extra kosten van tijdelijke aard zijn. Wij verwachten dat de verrichte investeringen op den duur zullen bijdragen tot verhoging van de rentabiliteit. Tegelijkertijd werken wij consistent aan versterking van onze concurrentiepositie om een solide basis te leggen voor de ontwikkeling van de bank op wat langere termijn.


| 21 |

Sterke solvabiliteitspositie de basis van onze soliditeit en expansiepotentieel Indien, zoals het Bestuur voorstelt, het netto resultaat na belasting over 2012 van SRD 0,9 miljoen geheel wordt toegevoegd aan de algemene reserve, zal het aansprakelijk vermogen van onze bank met 5% toenemen tot SRD 21,1 miljoen. Het aandeel van de algemene reserve in dit vermogen zal dan oplopen tot bijna 77%. De door nieuwe leden betaalde entreepenningen, namen met 9% toe tot SRD 1,9 miljoen, mede door de stijging van het aantal leden met 7% tot 78.204 (zie tabel 5). Tabel 5: Aantal leden

Jaar Ledental per 1 januari Toegetreden Uitgetreden Groei in percentages

2012

2011

2010

2009

2008

72.818 6.117 78.935 731 78.204

65.754 7.809 73.563 745 72.818

58.939 7.131 66.070 316 65.754

52.926 6.922 59.848 909 58.939

44.767 8.438 53.205 279 52.926

7,4%

10,7%

11,6%

11,4%

18,2%

De post herwaarderingsreserve bleef ongewijzigd op SRD 1,9 miljoen, maar zal na de periodieke herwaardering hoger uitvallen. Ondanks de toename van het aansprakelijk vermogen daalde de zogenaamde BIS-ratio met 4 procentpunt tot 21% doordat de groei van de risicogewogen activa de toename van het toetsingsvermogen overtrof. De capital ratio, die het aandeel van het eigen vermogen in het balanstotaal weergeeft, bleef echter constant op circa 10%. Onze solvabiliteitsratio van 21%, berekend volgens de richtlijnen van de Bank for International Settlements, steekt ver uit boven de norm van 8%, wat indicatief is voor de soliditeit van onze bank en impliceert dat er ruim voldoende kapitaal- en liquiditeitsbuffers beschikbaar zijn voor de gewenste verdere expansie van het kredietbedrijf.

Ing. J. Robles de Medina (manager Technologie & Operatie), drs. K. Dort (manager Interne Controle), drs. M. Loor-Achthoven (Human Resource Manager ), F. Terlaan, QT (manager Financiën & Administratie), I. Fitz-James-Wells (manager Customer Services & Marketing), M. Fung A Loi, MBA (manager Relatiebeheer), drs. J. Fabies (manager Business Support)

| 22 |

Het Strategisch Beleidsplan 2012-2015 Een samenhangend pakket van beleidsdoelen en –instrumenten Om het hoofd te bieden aan de uitdagingen die de bancaire bedrijfsvoering met zich meebrengt, hebben wij in het Strategisch Beleidsplan 2012-2015 de ontwikkelingsrichting uitgestippeld en het uit te voeren beleid voor de komende drie jaar vastgelegd. Deze zijn nader uitgewerkt en geconcretiseerd in het Jaarplan 2013. Na uitvoerig intern overleg en advisering door externe deskundigen hebben wij een samenhangend pakket van beleidsdoeleinden en instrumenten ter realisering daarvan geformuleerd. Om de mogelijkheden die onze coöperatieve filosofie biedt optimaal te benutten, volgen wij doelgericht een voor ons passende strategie en gaan met bezieling de uitdagingen tegemoet om een waardige positie in te nemen in de financiële sector en in de samenleving. Het ingezette proces van herstructurering en versterking van onze gehele organisatie zetten wij voortvarend voort. Wij gaan voor succes en zien de toekomst dan ook met vertrouwen tegemoet. Onze vernieuwde commerciële en marketingstrategie Bij de beleidsvoering staat het verder uitbreiden en vernieuwen van een pakket van financiële producten en diensten centraal. Onze dienstverlening wordt in lijn gebracht met de eisen die een moderne en dynamische financiële sector stelt. Wij richten onze aandacht geleidelijk meer op het bedrijfsleven en op de diaspora, maar blijven prioriteit geven aan onze traditionele doelgroep, de lagere en middeninkomensklasse. Totale klantbediening wordt gestimuleerd, evenals het intensiveren van de samenwerking met strategische partners om synergie-effecten op te wekken. De interne en externe communicatie wordt verbeterd. De betrouwbaarheid van het klantenbestand en zijn informatiewaarde wordt vergroot door dit bestand in te delen op basis van profielschetsen. Een uitstekende dienstverlening aan onze klanten Ter versterking van onze marktpositie heeft het verbeteren van de dienstverlening en het ontplooien van specifieke activiteiten ten behoeve van onze klanten prioriteit. Daarbij laten wij ons leiden door vooraf vastgestelde key performance indicators, waaronder de klanttevredenheid, de beeldvorming over ons imago en de concurrentiepositie ten opzichte van andere banken. De afdelingen Relatiebeheer en Customer Services & Marketing richten zich primair op optimalisering van de klantbediening. Simultaan versterken van onze financiële positie en versnelling van de groei Wij streven naar een optimaal balansbeheer en naar een gezonde rentabiliteit door een groter deel van de beschikbare liquiditeit te mobiliseren om de groei van ons bedrijf te versnellen. Nieuwe inkomstenbronnen worden aangeboord door bijvoorbeeld vergroting van het klantenbestand, alsook door verhoging van de omzet per klant en van het niet-interestinkomen. Er wordt een voorzichtig uitgavenbeleid gevoerd. De kwaliteit van de kredietportefeuille wordt nauwlettend bewaakt om voorzieningen en waardeverminderingen te beperken. Wij zetten ons in zodat de gedane investeringen in onze bankorganisatie de verwachte vruchten afwerpen. Ons kantorennet wordt nadrukkelijk en strategisch ingezet om de groeidoelstellingen te realiseren, mede door uitbouw van bestaande filialen en verdere diversificatie naar vestigingsgebieden. Optimalisering van de interne banken controleprocessen Wij werken aan het professionaliseren en implementeren van alle bankprocessen om effectief en efficiënt, alsook volgens een goed afgebakend risicoprofiel veilig te kunnen opereren. Dit geschiedt in overeenstemming met internationale best practices op basis van een bankbreed model voor het bedrijfsmanagement dat is opgebouwd uit drie complementerende en versterkende linies. In eerste instantie vervullen de operationele afdelingen deposito’s, kredieten en overige bancaire diensten, alsook de ondersteunende commerciële, de administratieve en ICT-afdelingen een centrale rol. Zij zijn het voorportaal


| 23 |

van onze bank en moeten zorgdragen voor een uitstekende dienstverlening aan klanten, alsook voor een doelmatige, zorgvuldige en veilige afwikkeling van transacties en bancaire processen. In de tweede linie opereren functionarissen en afdelingen die specifiek belast zijn met het risicomanagement en de compliance in het kader van het Enterprise Risk Management Framework. Hun taak is het opsporen, monitoren, beoordelen en rapporteren van risico’s. Bij het risicobeheer wordt onder andere het beloop van bepaalde in het vorige hoofdstuk genoemde kengetallen nauwlettend in het oog gehouden. Beoordeling van de geleverde prestaties geschiedt door de feitelijke ontwikkelingen te vergelijken met aan het begin van het jaar vastgestelde doelstellingen. De afdeling Planning & Control onderhoudt het Management Informatie Systeem en levert informatie voor de performance measurement en sturing van de organisatie. Concreet gaat het erom dat het management een betrouwbaar inzicht krijgt in de mate van realisatie van de strategische doelstellingen van onze bank, de effectiviteit en de efficiëntie van de bedrijfsprocessen, de betrouwbaarheid van de financiële rapportage en van de naleving van weten regelgeving. Een goed werkende internal auditfunctie en een duidelijk omschreven administratieve organisatie moeten ertoe bijdragen dat het management in control blijft en in staat is deugdelijk te besturen. Personeel van de derde linie houdt toezicht op het functioneren, controleert de effectiviteit van de twee andere segmenten en beoordeelt het gehele risicobeheersingsraamwerk. De Internal Audit Departement zorgt via financial and operational audits dat afdoende geruststelling wordt verkregen dat wij “in control” zijn. De afdeling Juridische Zaken & Compliance ziet erop toe dat zowel ons eigen personeel als onze klanten zich houden aan de steeds omvangrijker en strikter wordende weten regelgeving op het gebied van onder meer het prudentiёle toezicht, de identificatieplicht van cliënten, de melding van ongebruikelijke transacties, alsook betreffende het tegengaan van het witwassen van geld. Versterking van de compliance functie heeft onze bijzondere aandacht, mede om te voldoen aan de vereisten van de Wet Toezicht Bank- en Kredietwezen 2011 en aan de op basis daarvan te geven richtlijnen met betrekking tot onder meer de geschiktheid van aandeelhouders en het management van banken, de deugdelijkheid van bestuur, de organisatie van het risicobeheer, de interne controle en interne audit, alsook het integriteitsbeleid van kredietinstellingen. Over de concrete wijze van toepassing van deze richtlijnen is overleg met de Centrale Bank gaande, mede omdat wij krachtens het zogenaamde proportionaliteitsbeginsel in aanmerking komen voor regelingen die rekening houden met onze relatief beperkte bedrijfsomvang, alsook met de specifieke aard en de mate van complexiteit van onze activiteiten. Het professionaliseren van de mensen in de organisatie Het verder uitwerken en implementeren van een modern Human Resource Management heeft onze volle aandacht, omdat de mens binnen de bank een centrale positie inneemt en cruciaal is voor het realiseren van de beoogde doelstellingen. Wij investeren in het ontwikkelen van de kwaliteiten en competenties van onze medewerkers onder meer door het aanbieden van trainingsprogramma’s ter vergroting van hun specifieke bankkennis en persoonlijke vaardigheden. In 2012 hebben medewerkers een aantal externe opleidingen en cursussen gevolgd, zowel over specifieke bancaire als over meer bedrijfsondersteunende thema’s. Wij letten er ook op dat hun arbeidsvreugde niet onnodig de weerslag ondervindt van de onzekerheden die het lopende moderniseringsproces onvermijdelijk met zich meebrengt. Met het oog hierop stemmen wij de inzet van medewerkers af op de mate van uitbreiding van de werkzaamheden. De achterliggende gedachte van ons beleid is tevreden medewerkers te koesteren, zodat zij optimaal en volgens de gewenste bedrijfscultuur en onze Interne Gedragscode, werken aan realisatie van de beleidsdoelen van de bank. Wij stellen dus hoge eisen aan de kwaliteit van ons personeel, stemmen het aantal medewerkers af op de uitbreiding van de werkzaamheden en streven ernaar hun te belonen in overeenstemming met geleverde prestaties. Om in de groeiende behoefte aan kantoorruimte te voorzien hebben wij in januari 2013 een aangekocht pand gerenoveerd en in gebruik genomen, waar 25 personeelsleden zijn gehuisvest.

| 24 |

Een blik op de toekomst Ter afsluiting van dit verslag merken wij op, dat onze bank naar de toekomst toe een vaste koers volgt. Deze koers is gebaseerd op de coöperatieve filosofie en nader uitgestippeld in het eerder besproken Strategisch Beleidsplan 2012-2015. De condities waaraan de bank uiteindelijk moet voldoen zijn daarin helder omschreven. Zij vormen de basis waarop ons beleid en onze dagelijkse activiteiten zich richten. Wij zetten ons ten volle in om het hoofd te bieden aan de uitdagingen die het bereiken van de beleidsdoelstellingen met zich meebrengt. Daarom treden wij de toekomst met vertrouwen tegemoet. Naarmate de uitvoering van het plan de beoogde vruchten afwerpt en het eindpunt ultimo 2015 in zicht komt, zal de bank naar onze verwachting steeds meer gelijkenis moeten tonen met de volgende door ons gewenste karakteristieken: •

Er wordt consequent gewerkt op basis van de coöperatieve filosofie, die bekend is bij de Surinaamse bevolking. Door gerichte campagnes groeit het ledenbestand gestaag en maken de leden optimaal gebruik van de geboden bankdiensten. De leden zijn bewust van de voordelen die het coöperatieve bankieren hen biedt.

•

De leden en klanten zijn tevreden over de moderne dienstverlening welke is afgestemd op hun behoeften en wensen. Zodra nodig worden nieuwe producten en diensten geïntroduceerd. De aangeboden bankproducten zijn van hoge kwaliteit. Onze filialen te Lelydorp en Albina zijn gemoderniseerd. Het kantorennet is uitgebreid en geografisch gespreid om dichter bij onze bevolking te staan.

•

De financiële soliditeit is bevredigend, wat zich weerspiegelt in een gezonde rentabiliteit, liquiditeit en solvabiliteit. De bank is in staat competitief te opereren.

•

De bank beschikt over een technische en administratieve infrastructuur voor de doelmatige afwikkeling van bankprocessen. Controles worden adequaat uitgevoerd in overeenstemming met algemeen aanvaarde regels en best practices.

•

Het personeel is mede dankzij trainingen en begeleiding deskundig en vaardig om de leden en klanten naar volle tevredenheid en in de geest van onze coöperatieve filosofie en de daarop gebaseerde kernwaarden en gedragsregels van dienst te zijn. Er zijn korte wachttijden bij het verrichten van transacties op onze kantoren. Het kredietverleningsproces wordt vlot afgewikkeld.

Edwin Watson Voorzitter


| 25 |

Verslag van de Raad van Toezicht Ter voldoening van de in artikel 26 lid 1 onderdeel g van de statuten vermelde taak delen wij u mee, dat wij de jaarrekening van de bank over het boekjaar 2012 hebben onderzocht. Mede op grond van de goedgekeurde controleverklaring van Tjong A Hung Accountants, adviseren wij u de jaarrekening vast te stellen en het bestuur te dechargeren. Wij kunnen ons verenigen met het voorstel om het batig saldo ten bedrage van SRD 936.979 toe te voegen aan het Aansprakelijk Vermogen en adviseren onze leden dit voorstel goed te keuren.

De Raad van Toezicht Th. Linscheer, voorzitter Drs. W. Jap A Joe, ondervoorzitter Mr. E. Rudge, LL.M., secretaris M. Amelo, MBA, lid W. Ligeon, lid

Th. Linscheer

M. Amelo, MBA

| 26 |

Mr. E. Rudge, LL.M

Drs. W. Jap A Joe

W. Ligeon

Jaarrekening 2012


| 27 |

Balans per 31 december 2012 vóór bestemming resultaat (in SRD) Activa

31 december 2012

31 december 2011

Kasmiddelen

65.270.043

56.260.141

Vorderingen op kredietinstellingen

22.021.721

28.570.611

2.128.875

2.186.338

Kredieten

99.462.887

88.503.340

Schatkistpapier

14.982.508

7.388.670

6.786.267

7.712.867

305.607

241.472

9.629.252

7.444.881

220.587.160

198.308.320

Overlopende activa

Termijn deposito’s Effecten Materiële vaste activa

Totaal Activa

Raad van Toezicht Het Bestuur Directie Th. Linscheer, voorzitter E. Watson, voorzitter H.Vijzelman, algemeen directeur Drs. W. Jap A Joe, ondervoorzitter M. Romeo, ondervoorzitter Drs. K. Simons - Wijdenbosch, Mr. E. Rudge LL.M., secretaris S. Brunings, lid directeur Bankmanagement M. Amelo, MBA, lid A. Gopi, directeur commercie W. Ligeon, lid

| 28 |

Balans per 31 december 2012 vóór bestemming resultaat (in SRD) Passiva

31 december 2012

31 december 2011

241.016

1.099.084

Schulden aan kredietinstellingen Toevertrouwde middelen Spaargelden Overige toevertrouwde middelen

159.942.570

142.303.276

34.936.570

30.233.002

Overlopende passiva Schulden aan niet Gouvernementele instellingen Voorzieningen

194.879.140

172.536.278

1.871.896

1.980.683

240.000

240.000

2.253.534

2.269.515

Aansprakelijk vermogen 1.924.864

762.122 1.941.464

Algemene reserve

15.299.683

14.289.109

Bestemmingsfonds

127.259

165.552

Entreepenningen

1.879.568

1.723.450

Ledencertificaten

304.452

307.089

Resultaat boekjaar

936.979

993.974

Fonds voor algemene bankrisico Herwaarderingsreserve

Totaal Passiva


628.769

21.101.574

20.182.760

220.587.160

198.308.320

| 29 |

Winst- en verliesrekening over 2012 (in SRD) 2012

2011

Rentebaten

13.235.009

12.693.971

Rentelasten

4.966.194

4.488.232

Rentemarge

8.268.815

8.205.739

991.381

1.608.253

1.914.209

1.137.667

Resultaat uit financiële transacties

388.328

1.905.591

Overige baten

630.921

661.082

12.193.654

13.518.332

6.347.282

5.443.501

319.026

256.252

3.445.079

3.988.352

806.677

1.862.872

10.918.064

11.550.977

48.064

446.984

10.966.128

11.997.961

200.428

-

Bedrijfsresultaat

1.427.954

1.520.371

Inkomstenbelasting

490.975

526.397

Netto resultaat

936.979

993.974

Baten

Opbrengsten uit effecten Provisiebaten

Totaal Baten Lasten Personeelslasten Pensioenkosten Andere beheerskosten Afschrijvingen Bedrijfslasten Waardevermindering van vorderingen en dotaties aan voorzieningen Totaal lasten Diverse baten en lasten

Raad van Toezicht Het Bestuur Directie Th. Linscheer, voorzitter E. Watson, voorzitter H.Vijzelman, algemeen directeur Drs. W. Jap A Joe, ondervoorzitter M. Romeo, ondervoorzitter Drs. K. Simons - Wijdenbosch, Mr. E. Rudge LL.M., secretaris S. Brunings, lid directeur bankmanagement M. Amelo, MBA, lid A. Gopi, directeur commercie W. Ligeon, lid

| 30 |

Kasstroomoverzicht over 2012 (in SRD) (Bedragen x SRD 1.000)

2012

2011

Kasstroom uit operationele activiteiten 937

Netto resultaat

994

Aanpassingen voor: - afschrijvingen - waardeveranderingen van vorderingen - mutatie voorzieningen - Fonds voor algemene bankrisico - overige mutaties overlopende posten

807

1.905

-324

-485

-16

21

-133

-22

-51

-288

Kasstroom uit bedrijfsoperaties

283

1.131

1.220

2.125

Mutatie kredieten aan de private sector

-10.636

-7.712

Mutatie schulden aan kredietinstellingen

-858

1.060

22.343

29.428

Mutatie toevertrouwde middelen Kasstroom uit operationele activiteiten

10.849

22.776

12.069

24.901

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Effecten Schatkistpromessen Termijndeposito Materiele vaste activa

-64

-58

-7.594

2.942

926

-3.360

-2.991

-1.589 -9.723

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

-2.065

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Entreepenningen

156

353

Bestemmingsfonds

-38

-177

-3

-8

Leden certificaat Kasstroom uit financieringsactiviteiten Saldo kasstroom

115

168

2.461

23.004

84.831

61.827

87.292

84.831

Beginsaldo kasmiddelen + vorderingen op kredietinstellingen Eindsaldo kasmiddelen + vorderingen op kredietinstellingen


| 31 |

Grondslagen van waardering en van bepaling van het resultaat Kredieten De kredieten zijn opgenomen voor de nominale bedragen onder aftrek van een noodzakelijk geachte voorziening voor risico’s die de coöperatie loopt uit hoofde van het kredietbedrijf. De dotatie aan de voorziening is in de winsten verliesrekening opgenomen onder de post “waardevermindering van vorderingen”. De per balansdatum nog te ontvangen rente over de kredieten wordt eveneens verantwoord onder de post “kredieten”.

Effecten De effecten worden gewaardeerd tegen marktwaarde. De waardeveranderingen zijn verwerkt in de resultatenrekening.

Materiële vaste activa Het terrein en het gebouwencomplex van de coöperatie worden gewaardeerd tegen actuele waarde onder aftrek van afschrijvingen. De actuele waarde wordt bepaald op grond van taxaties van deskundigen. De laatste taxatie heeft in december 2006 plaatsgevonden. De actuele waarde is bepaald op basis van de koersontwikkeling van de Surinaamse dollar ten opzichte van de US dollar. De overige bedrijfsmiddelen en inventaris worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van afschrijvingen.

Toevertrouwde middelen Hieronder zijn begrepen de schulden in rekening-courant, de spaargelden en de giro’s. Zij worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Per ultimo van het boekjaar verschuldigde rente over de toevertrouwde middelen is verantwoord onder “overlopende passiva”.

Voorzieningen Voorziening latente belastingverplichtingen. De voorziening voor latente belastingverplichtingen betreft verplichtingen die voortvloeien uit de verschillen in waardering van activa, met uitzondering van terreinen, en passiva in de bedrijfseconomische jaarrekening en de fiscale waardering. De voorziening wordt opgenomen voor de nominale waarde waarbij wordt uitgegaan van het geldende belastingtarief.

Herwaarderingsreserve De herwaarderingsreserve is ontstaan als gevolg van de toegepaste herwaardering van een deel van de onroerende goederen. Op de herwaarderingsreserve is een voorziening voor latente belastingverplichtingen in mindering gebracht (36%) met uitzondering van de herwaardering op terreinen. Jaarlijks valt het door middel van afschrijvingen gerealiseerde gedeelte vrij ten gunste van de algemene reserve.

Fonds voor algemene bankrisico’s Er wordt een fonds voor algemene bankrisico’s (FAR) aangehouden om reden van voorzichtigheid, teneinde de algemene risico’s van het bankbedrijf af te dekken. De hoogte van dit fonds en de toevoeging aan dit fonds zijn gebaseerd op de verwachte ontwikkelingen van huidige en toekomstige risico’s. Dotaties worden in de winsten verliesrekening verantwoord onder het hoofd “waardeveranderingen van vorderingen en voorzieningen van onder de balans opgenomen verplichtingen”.

| 32 |

Overige activa en passiva Voor zover in het bovenstaande niet anders is aangegeven worden activa en passiva gewaardeerd op nominale waarde. Hierbij wordt op vorderingen, indien dit noodzakelijk is, een voorziening in mindering gebracht.

Resultaatbepaling Het resultaat wordt bepaald door het verschil tussen de opbrengstwaarde van de geleverde prestaties en de kosten en andere lasten over het jaar te nemen. De rente over de non-performing leningen wordt geboekt als zijnde te vorderen, maar wordt niet als baten verantwoord in de winsten verliesrekening. De opbrengsten worden verantwoord in het jaar waarin de diensten zijn verricht, de lasten reeds zodra zij voorzienbaar zijn. Afschrijvingen op bedrijfsgebouwen zijn gebaseerd op actuele waarde. Op de overige bedrijfsmiddelen en overige inventaris wordt afgeschreven op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs. Afschrijvingen vinden plaats volgens de lineaire methode op basis van de geschatte economische levensduur.

Inkomstenbelasting Inkomstenbelasting wordt berekend door toepassing van het geldende tarief op het resultaat van het boekjaar, waarbij rekening gehouden wordt met fiscale faciliteiten.

Vreemde valuta Monetaire activa en passiva luidend in vreemde valuta worden omgerekend tegen de aankoopkoers zoals genoteerd door de Centrale Bank van Suriname per jaareinde. De uit de omrekening voortvloeiende koersverschillen zijn opgenomen in de winsten verliesrekening onder de post “resultaat uit financiële transacties”. Transacties in vreemde valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de gemiddelde maandkoers van afwikkeling. De gehanteerde koersen van vreemde valuta per balansdatum luiden als volgt:

31 december 2012 (in SRD)

31 december 2011 (in SRD)

USD 1,-

3,250

3,250

EUR 1,-

4,272

4,176


| 33 |

Toelichting op de balans per 31 december 2012 (in SRD) ACTIVA Kasmiddelen

31 december 2012

31 december 2011

65.270.043

56.260.141

22.021.721

28.570.611

2.128.875

2.186.338

99.462.887

88.503.340

14.982.508

7.388.670

6.786.267

7.712.867

305.607

241.472

9.629.252

7.444.881

Onder dit balanshoofd zijn de voorraden contante betalingsmiddelen, de directe opeisbare tegoeden bij de CBvS, alsmede de kasreserve in SRD en VV opgenomen Vorderingen op Kredietinstellingen Dit betreft de vorderingen op binnen- en buitenlandse banken Overlopende activa Dit betreft vooruitbetaalde kosten en overige te ontvangen nog niet gefactureerde bedragen Kredieten Hieronder zijn opgenomen de met het kredietbedrijf samenhangende vorderingen. In de regel geldt dat de spaartegoeden van de kredietnemer bij de coöperatie mede dienen als zekerheidsstelling Schatkistpapier Betreft tien beleggingen bij de Centrale Bank van Suriname. De interest bedraagt 9% per jaar t/m augustus en 8% per december 2012 Termijndeposito’s Effecten Dit zijn lokale beleggingen. De effecten worden gewaardeerd op basis van de beurswaarde. Materiele Vaste Activa

| 34 |

Materiele Vaste Activa (in SRD) Onderstaand geven wij een samenvattend overzicht van de mutaties van de materiële vaste activa in het boekjaar.

Terreinen

Gebouwen

214.451

3.055.999

4.197.629

439.679

779.768

8.687.526

1.383.694

1.037.510

-

-

-

2.421.204

1.598.145

4.093.509

4.197.629

439.679

779.768

11.108.730

-

-926.230

-2.467.984

-269.635

-

-3.663.849

1.598.145

3.167.279

1.729.645

170.044

779.768

7.444.881

Investeringen

-

139.829

328.886

-

2.522.333

2.991.048

Afschrijvingen

-

-201.570

-550.306

-54.801

-

-806.677

-61.741

-221.420

-54.801

2.522.333

2.184.371

214.451

3.195.828

4.526.515

439.679

3.302.101

11.678.574

1.383.694

1.037.510

-

-

-

2.421.204

1.598.145

4.233.338

4.526.515

439.679

3.302.101

14.099.778

-

-1.127.800

-3.018.290

-324.436

-

-4.470.526

1.598.145

3.105.538

1.508.225

115.243

3.302.101

9.629.252

2,5%

15-33,33%

25%

Inventaris Transport- Onderhanden middelen werken

Totaal

1 januari 2012 Aanschafwaarde Herwaardering Actuele- resp. aanschafwaarde Cum. Afschrijvingen Boekwaarde Mutaties in 2012

31 december 2012 Aanschafwaarde Herwaardering Actuele- resp. aanschafwaarde Cum. afschrijvingen Boekwaarde Afschrijvingspercentage

De waarde van het onroerend goed is voor het laatst in december 2006 getaxeerd door een externe deskundige. De onroerende zaken en bedrijfsmiddelen zijn uitsluitend bestemd voor eigen gebruik. Onder de onderhanden werken is o.a. opgenomen een bedrag voor de aankoop van het nieuw pand en verbouwingswerkzaamheden op Albina.


| 35 |

PASSIVA (in SRD)

31 december 2012

31 december 2011

241.016

1.099.084

194.879.140

172.536.278

1.871.896

1.980.683

Schulden aan Kredietinstellingen Toevertrouwde middelen Spaargelden betreffen de tegoeden van de leden op de spaarrekeningen. Overige toevertrouwde middelen hebben betrekking op direct opeisbare deposito’s en op termijn deposito’s. Overlopende passiva Dit betreft vooruit ontvangen bedragen, te betalen rente alsmede overige te betalen bedragen. Schulden aan Niet Gouvernementele

240.000

240.000

instellingen In het kader van een overeenkomst tussen Godo en de beheerder van het Micro Kredieten Programma voor het verstrekken van microkredieten is de 1e tranche beschikbaar gesteld.

2.269.515

2.253.534

Voorzieningen 1.440.019

1.449.357

Voorziening groot onderhoud gebouwen

271.628

252.409

Voorziening arbeidsongeschiktheid

176.088

176.088

Voorziening ziektekosten gepensioneerden

100.000

100.000

Voorziening assurantie eigen risico

265.799

291.661

1.449.357

1.458.695

-9.338

-9.338

1.440.019

1.449.357

Voorziening latente belastingverplichtingen

Voorziening latente belastingverplichtingen Stand per 1 januari Vrijval Stand per 31 december

| 36 |

31 december 2012

31 december 2011

Voorziening groot onderhoud gebouw Deze post betreft een voorziening voor groot onderhoud, die berekend is door een onafhankelijke deskundige. Door deze deskundige is een onderhoudsplan gemaakt voor 20 jaren voor het hoofdgebouw, achtergebouw en garage. De totale onderhoudskosten zijn begroot op Euro 225.018. De onderhoudskosten voor 2012 bedragen gemiddeld SRD 28.845. De stand per 31 december 2012 is als volgt:

Stand per 1 januari

252.409

213.454

Af

-28.845

-8.030

48.064

46.985

271.628

252.409

Toevoegingen Stand per 31 december Voorziening arbeidsongeschiktheid

176.088

176.088

-

-

176.088

176.088

Stand per 1 januari

100.000

100.000

Toevoegingen

100.000

100.000

Stand per 01 januari

291.661

300.000

Vrijval

-25.862 265.799

-8.339 291.661

762.122

783.788 -21.666

Stand per 1 januari Toevoegingen Stand per 31 december Voorziening ziektekosten gepensioneerden

Stand per 31 december Voorziening assurantie eigen risico

Stand per 31 december Aansprakelijk Vermogen Fonds voor algemene bankrisico’s Stand per 1 januari Vrijval Stand per 31 december


-133.353 628.769

762.122

| 37 |

31 december 2012

31 december 2011

Herwaarderingsreserve Stand per 1 januari Vrijval t.g.v. Algemene Reserve Stand per 31 december

1.941.464

1.958.064

-16.600

-16.600 1.924.864

1.941.464

Algemene reserve Stand per 1 januari Resultaat voorgaand boekjaar Bij:Vrijval vanuit herwaarderingsreserve vrijval voorziening latente belastingverplichtingen Stand per 31 december

14.289.109 993.974

13.419.241

15.283.083

14.272.509

16.600

16.600

853.268

15.299.683

14.289.109

Bestemmingsfonds Betreft technische ondersteuning ontvangen van de beheerder van het Micro Kredieten Programma. Deze schenking is uitsluitend bestemd voor capaciteitsversterking, aanschaf van systemen en operationele verliezen. Stand per 1 januari Af: vrijval ten gunste van het resultaat Bij: microkredietenfonds technische ondersteuning Af: vrijval ten laste van het fonds Stand per 31 december Entreepenning Dit betreft het geaccumuleerd bedrag dat door de leden éénmalig bij toetreding wordt gestort op rekening van de coöperatie, dit ter versterking van het eigen vermogen. De door een lid betaalde entreepenning wordt niet uitgekeerd bij uittreding. Ledencertificaten Een ledencertificaat is de participatie van leden en niet leden aan de vorming van het eigen vermogen van Godo. Het ledencertificaat is een zekere belegging voor onbepaalde tijd met een gegarandeerde rente. Een ledencertificaat is niet opzegbaar maar wel verhandelbaar. Conform de richtlijnen van de Centrale Bank van Suriname is 50% van de ledencertificaten als eigen vermogen aangemerkt. De overige 50% is verwerkt als zijnde spaargelden.

| 38 |

165.552 165.552

342.558 -42.558 300.000

57.662 -95.955

-134.448 127.259

165.552

1.879.568

1.723.450

304.452

307.089

Toelichting op de winst en verliesrekening 2012 (in SRD) 2012

2011

8.268.815

8.205.739

991.381

1.608.253

2.545.130

1.798.749

388.328

1.905.591

Personeelslasten Hierin zijn begrepen salarissen, bonussen, sociale lasten, trainingen, pensioenkosten en andere voorzieningen.

6.666.308

5.699.753

Andere beheerskosten Deze post omvat o.a. automatiserings- en kantoorkosten, vacatiegelden Raad van Toezicht en Bestuur, accountantskosten, drukwerk, kosten transportmiddelen en overige exploitatiekosten.

3.445.079

3.988.352

Afschrijvingen Dit betreft afschrijvingen op inventarissen, transportmiddelen, gebouwen en immateriële vaste activa.

806.677

1.862.872

Diverse baten en lasten Dit betreft baten verkregen uit aflossingen reeds afgeboekte leningen en overige baten en lasten

200.428

-

48.064

446.984

Rentemarge Dit betreft het voordelig verschil tussen de rentebaten en de rentelasten. Opbrengsten uit effecten Dit betreft het resultaat uit binnenlandse en buitenlandse beleggingen. Provisiebaten en overige baten In deze posten zijn de opbrengsten uit de dienstverlening verwerkt. Resultaat uit financiële transacties Dit omvat o.a. de koersverschillen welke voortvloeien uit de omrekening van monetaire activa en passiva luidend in vreemde valuta.

Waardevermindering vorderingen en andere voorzieningen Deze post bestaat uit de toevoeging aan de voorziening waardevermindering van vorderingen en de voorziening voor groot onderhoud gebouwen.


| 39 |

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2012 van Coöperatieve Spaar- en Kredietbank Godo G.A. te Paramaribo, zoals opgenomen op de pagina’s 27 tot en met 39 gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de balans per 31 december 2012, de winsten verliesrekening en het kasstroomoverzicht over 2012 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de entiteit is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening, die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, in overeenstemming met algemeen aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met internationaal aanvaarde richtlijnen met betrekking tot controle-opdrachten. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening geen afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet het doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de entiteit. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de coöperatie gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Coöperatieve Spaar- en Kredietbank Godo G.A. per 31 december 2012 en van het resultaat over 2012 in overeenstemming met algemeen aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving.

Paramaribo, 14 mei 2013 Tjong A Hung Accountants N.V. Drs. R.K. Burgos RA Partner

| 40 |


| 41 |

Hoofdkantoor Keizerstraat 139 - 143 Paramaribo – Suriname Telefoon: (+597) 42 15 46

Lelydorp Indira Gandhiweg BR. 869 Samie’s Mall unit 1 Lelydorp – Wanica Telefoon: (+597) 036 73 93

Albina Hk Lnt. Weyne weg en Struikenstraat 23 Albina - Marowijne

Visie, Missie en Kernwaarden

Recommend Documents