het magazine van verslavingszorg noord nederland jaargang 3, nr. 1 2013
MIJN plek: het schoolplein cliënt chris keert terug naar een belangrijke plek
‘Verslaving is
een hersenziekte’
INHOUDsopgave
COLOFON Omslag is een magazine voor cliënten, medewerkers en relaties van Verslavingszorg Noord Nederland en wordt gemaakt onder verantwoordelijkheid van de afdeling Communicatie. Omslag verschijnt vier keer per jaar. Hoofd- en eindredactie: Eveline Molenaar (hoofdredacteur) Lianne Zijlstra (eindredacteur)
6
8 Wie kent de Cliëntenraad? Onderzoek wijst uit dat het maar matig gesteld is met de bekendheid van de Cliëntenraad onder medewerkers en cliënten.
Aan dit nummer werkten mee: Adolf, Arnoud Aantjes, Bouke Spijkerman, Chris, Erik Spijkerman, Eskil, Harry Klomparends,
9
Jorrit Bosma, Marjan Smith, Michiel Dethmers, Núbia van der Meer, Peter Bastiaansen, Rosita Oolders en Saffira Rijkee. Fotografie Inge Jansen Jacky van der Ende
In deze nieuwe rubriek keren cliënten terug naar een belangrijke plek. Chris: ‘De vraag is niet wat ik wil, maar wat er nog mogelijk is.’
Vormgeving Haagsblauw, Den Haag Druk Koninklijke Van Gorcum BV, Assen Oplage 3.100 exemplaren Redactieadres Verslavingszorg Noord Nederland
10
Groepstherapeut Harry Klomparends: ‘Ik gun iedere provincie een mannengroep.’
12
18
Verslaving en ... werk
Afdeling Communicatie
‘Dat mensen ondanks al hun sores hier komen en plezier hebben, daar geniet ik van’, zegt adviseur werk Rosita Oolders.
Postbus 8003 9702 KA Groningen 050 - 364 89 86
[email protected]
14
www.vnn.nl Abonnee worden? Stuur een e-mail naar
[email protected]. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die desondanks onvolledig of onjuist is opgenomen aanvaardt de redactie geen aansprakelijkheid. Publiceren onder pseudoniem is mogelijk, de echte namen zijn bekend bij de redactie.
Het gif dat alcohol heet
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen of openbaar worden gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, hetzij mechanisch, in fotokopie of anderszins, zonder voorafgaande toestemming. Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.
Waarom verlies je de controle wanneer je dronken bent? Wat gebeurt er met je hersenen als je langdurig veel drinkt? Verslavingsartsen Michiel Dethmers en Núbia van der Meer over de effecten van alcohol op je lichaam.
02
De voordelen van seksespecifieke hulpverlening
Mijn plek: het schoolplein
Robert van der Molen
nr. 1 2013
Ketenpartner: GGZ Drenthe in Emmen
Team centraal: team volwassenen ambulant Emmen
Teammanager Peter Bastiaansen: ‘Wat financie ring betreft, ben ik weleens jaloers op VNN.’
‘De problematiek hier doet zeker niet onder voor “stadse problematiek”.’
nr. 1 2013
03
NIEUWS Inloopvoorziening Pand 6 heropend
VNN partner in ZSM In Noord-Nederland is begin januari de “ZSM-aanpak” geïntroduceerd. In deze aanpak werken Openbaar Ministerie, politie, VNN, Reclassering Nederland, het Leger des Heils en Slachtofferhulp Nederland samen aan de versnelde afdoening van straf zaken. Bij jeugdige verdachten zal de Raad voor de Kinderbescherming aansluiten.
Op 24 januari jl. heeft wethouder Tolsma van de gemeente Súdwest-Fryslân inloopvoorziening Pand 6 in Sneek heropend. Pand 6 is al ruim 23 jaar gevestigd aan de Kleine Palen 6 in Sneek en wordt gerund door medewerkers van VNN. Eind 2012 is het pand verbouwd. Dit was nodig om het pand te laten voldoen aan alle veiligheidseisen voor bezoekers en personeel.
De afdeling Reclassering van VNN in Groningen biedt sinds januari jl. de landelijk erkende gedragstraining “Alcohol en Geweld” aan. De training is bedoeld voor mensen die onder invloed van alcohol een geweldsdelict hebben gepleegd, bijvoorbeeld jeugdige binge-drinkers*, bij wie het brein nog niet volgroeid is en die vaak makkelijk te beïnvloeden zijn door mensen uit hun sociale omgeving.
04
nr. 1 2013
Deze nieuwe samenwerking op het politie bureau aan de Rademarkt in Groningen maakt het mogelijk om verdachten van eenvoudige misdrijven zoveel als mogelijk lik op stuk te geven of op een andere manier buiten de rechter om af te handelen.
De gemeente Súdwest-Fryslân en VNN zijn erg blij met de verbouwde inloopvoorziening en hopen dat deze nu weer flink wat jaren een nuttige, prettige en vooral veilige voorziening voor de bezoekers en het personeel zal zijn.
Training “Alcohol en Geweld” bij reclassering VNN
Doel van de training “Alcohol en Geweld” is het vergroten van het inzicht in de samenhang tussen alcohol en (uitgaans-)geweld. De training speelt bovendien een belangrijke rol bij het voorkomen van herhaling van het strafbare feit. “Alcohol en Geweld” bestaat uit twee individuele voorgesprekken en veertien groepsbijeenkomsten, afgewisseld met drie individuele bijeenkomsten. Ook krijgen de deelnemers huiswerkopdrachten mee.
De werkwijze heeft tot doel eenvoudige strafzaken zoals vernieling en winkeldiefstal sneller, simpeler en slimmer af te doen.
Tijdens de training leert de deelnemer onder meer wat de effecten zijn van alcohol op gedrag, risicosituaties in te schatten en gedachten herkennen die vaak leiden tot alcoholgebruik en geweld. Meer informatie? Mail Roos Reineking (
[email protected]) of Wilma Smid (
[email protected]).
Vanuit VNN zijn diverse reclasseringswerkers bij ZSM betrokken. Zij kijken niet alleen naar het vergrijp van de verdachte, maar vooral naar iemands achtergrond. Waarom heeft hij of zij het gedaan, zijn er misschien alcohol of drugs in het spel, wat kunnen we doen om herhaling van het strafbare feit te voorkomen?
VNN swingend
2013 in!
Ruim 300 medewerkers van VNN waren op 17 januari naar het nieuwjaarsfeest in De Puddingfabriek in Groningen gekomen, om te genieten van onder andere soulband “Shake Some Dust” en de dames die samen “de Zotte Zusjes” vormen (zie foto). De band kreeg zo’n beetje alle aanwezigen de dansvloer op, zeker toen voorzitter van de Raad van Bestuur Rob Jaspers (links op de foto) de microfoon greep! Begeleid door collega’s Halvdan Hoekema op toetsen en Koop Hoekstra op gitaar zong hij “Ik kan het niet alleen” van De Dijk.
* Binge-drinkers zijn mensen die in korte tijd een grote hoeveelheid alcohol drinken.
nr. 1 2013
05
MIJN plek
tekst: Saffira Rijkee fotografie: Robert van der Molen
Vogels fluiten in de bomen rondom, maar verder is er niet veel leven meer op dit schoolplein. De ideale plek om drugs te gebruiken? Chris: ‘Dat zou je zeggen, maar ik kwam er op deze plek achter wat de kracht is van uppers (stimulerende middelen, red.), en toen was de school nog volop in gebruik. Ik deed hier de havo-sprint (havo 4 en 5 in één jaar, red.). Ik was 24 toen de diagnose ADHD bij me werd gesteld. De drugs die ik voor die tijd gebruikte zijn een soort zelfmedicatie geweest. Eerst gebruikte ik alleen Ritalin, later ook dexamfetamine en speed. Zo kon ik de hele nacht doorleren, de volgende dag een toets maken, dan weer een nacht lang doorleren en de dag daarop weer een acht op een toets scoren. Een makkie. De uppers gebruikte ik gewoon in de klas.
op die tijd. ‘Als ik door de Emmer dennen ga wandelen kom ik hier nog wel eens langs. En dan bedenk ik dat succes lang niet alles is in het leven. Het is inmiddels vier jaar geleden en ik heb nog steeds geen hbo-opleiding afgerond. Ik heb wel een dikke schuld bij de IB-Groep opgebouwd, aangezien ik anderhalf jaar lang, onverschillig als ik toen was, zonder naar school te gaan en me bij de IB-Groep af te melden studiefinanciering heb ontvangen.’ Begin 2012 besefte Chris dat langdurig upper-gebruik ook zijn slechte kanten heeft. ‘Lichamelijke uitputting, een gebit dat slechter wordt, depressieve fases, onverschilligheid. Daarom ben ik nu ook bij VNN in behandeling.’
‘Op deze plek kwam ik erachter wat de kracht is van uppers’ Ik rookte ook wiet, in het stukje bos daar aan de overkant.’
Schoolpleinherinneringen ‘Het moment dat mijn leven blijvend veranderde? En de plek waar dat gebeurde? Loop maar mee.’ Chris (30) gaat voor naar een verlaten schoolplein, aan de rand van Emmen. Hoe overleef ik school? staat er in zwarte spuitletters onder de ijzeren trap die naar boven leidt. De ramen van het volledig lege gebouw zijn beslagen, één raam is dichtgetimmerd met hout. 06
nr. 1 2013
Een ommekeer dus in het leven van Chris, op deze plek. Maar niet per se ten goede. Hij haalde weliswaar zijn havodiploma, met betere cijfers dan hij naar eigen zeggen ooit had verwacht. Op dit plein besefte hij dat hij met behulp van uppers alles in het leven aankon. ‘Ik besefte dat ik tot veel meer in staat was dan ik eerder had vermoed als ik me maar kon concentreren. En dat ik mijn bioritme zo kon beïnvloeden dat ik geen slaap meer nodig had als ik ging overdoseren.’ Bovendien viel Chris flink af dankzij de uppers: hij ging van 135 naar 90 kilo. Maar hij was ook verslaafd. Nu hij hier weer staat, tussen dit gebouw van gele en rode bakstenen en lege ramen, kijkt hij iets minder euforisch terug
Hoe hij zijn toekomst moet zien weet Chris niet goed. Hij woont op kamers en gebruikt nog steeds, al is het nu medicatie van een psychiater en hoeft hij geen straatspeed meer te scoren om zich goed te voelen. Maar hij voelt zich flink beperkt in zijn mogelijkheden. ‘De vraag is niet wat ik wil doen, maar wat er nog mogelijk is met zo’n berg schulden. Een hbo-opleiding is duur, studiefinanciering zit er niet meer in. Ik zou graag van mijn schulden af komen, maar dat is bijna onmogelijk. Doordat ik zo ben afgevallen door de uppers heb ik wel een nieuwe passie: sporten. Ik kijk daarom uit naar de zomer met lange fietstochten, avondjes op het basketbalplein en veel zwemmen. Wat ik wil doen in de toekomst? Een zo humaan mogelijk leven leiden, geluk in de liefde ervaren en meer tijd in sport investeren.’
nr. 1 2013
07
Seksespecifieke hulpverlening werkt in Drenthe
VNN telt duizenden ambulante cliënten. De Cliëntenraad bezoekt de ambulante locaties twee keer per jaar en soms vaker als daarom gevraagd wordt. De vooraf aangekondigde bezoeken en de wervende bijdragen van medewerkers leiden helaas niet tot de gedroomde bekendheid van de Cliëntenraad.
VNN biedt in elke provincie vrouwengroepen aan, maar alleen in Drenthe ook een mannengroep. Groeps therapeuten Marjan Smith en Harry Klomparends maken de balans op.
De Cliëntenraad en haar ambulante achterban
tekst: Jorrit Bosma
fotografie: Jacky van den Ende Het is voor de Cliëntenraad echter zó belangrijk om niet alleen van medewerkers maar vooral van cliënten te horen wat zij van het zorgaanbod vinden, welke wensen en ideeën zij daarover hebben en welke knelpunten zij ervaren. Wat doet de Cliëntenraad? De taak van de Cliëntenraad is de behartiging van gezamenlijke belangen van cliënten en invloed uitoefenen op de besluitvorming daarover. Dat doet de Cliëntenraad onder andere door: • het gevraagd en ongevraagd uitbrengen van adviezen aan de Raad van Bestuur; • zitting te nemen in werk- en project groepen; • op uitnodiging deel te nemen aan het overleg met zorgfinanciers; • in gesprek te gaan met leden van het MT en teammanagers; • alle locaties te bezoeken en van elk bezoek een verslag te maken voor de cliënten/teammanager en gesignaleerde problemen met de teammanager te bespreken; • continu te werken aan verbetering van de eigen bekendheid onder medewerkers en cliënten. Onderzoek Onlangs is, op verzoek van de Cliëntenraad, onderzoek gedaan naar de moge-
08
nr. 1 2013
lijkheden om meer ambulante cliënten te bereiken. Dit onderzoek, uitgevoerd door studenten van de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, drukte de Cliëntenraad met de neus op de feiten. Het is met de bekendheid van de Cliëntenraad onder zowel medewerkers als cliënten maar matig gesteld. Aanbevelingen die door geïnterviewde medewerkers en geënquêteerde cliënten zijn gedaan, geven de volgende richting aan: zorg eerst dat de hulpverleners goed geïnformeerd zijn over het bestaan en de functie van de Cliëntenraad. Hulpverleners kunnen bijdragen aan de bekendheid van de Cliëntenraad onder de cliënten. Nou ja, zeg Wat een rare gewaarwording! Folders, posters, een CR-pagina op intranet, honderden locatiebezoeken, voorlichting over de Cliëntenraad in de basiscursus verslavingszorg en dan de conclusie dat het aan bekendheid schort. De conclusie bestrijden is niet nuttig. Als iets niet werkt, stop er dan mee en doe iets anders. De Cliëntenraad is wakker geschud. Boekenleggers, taarten, feedbackboxen, social media en nog meer Het onderzoek heeft uiteenlopende tips opgeleverd om met meer ambulante cliënten
Bouke Spijkerman
in contact te komen en om de bekendheid van de Cliëntenraad onder de medewerkers te verbeteren. De Cliëntenraad bezint zich uiteraard op alle tips, maar kan niet alles tegelijk. Contact, contact In klinieken van VNN spreken cliëntenraadsleden regelmatig met de cliëntengroepen. Zo krijgen zij informatie en ideeën uit de eerste hand. Rechtstreeks contact met cliënten bepaalt de kracht en de geloofwaardigheid van het cliëntenraadswerk.
Meer informatie over de Cliëntenraad? Kijk op www.vnn.nl of neem contact op via 050 - 364 89 00 of
[email protected]. Medewerkers kunnen informatie vinden op intranet. Suggesties van cliënten en medewerkers over hoe de Cliëntenraad meer ambulante cliënten kan bereiken, zijn zeer welkom! Namens de cliëntenraadsleden, Bouke Spijkerman, voorzitter
START Marjan: ‘Vrouwen denken soms, zo’n groep is niks voor mij. Ze schamen zich en hebben het gevoel de enige te zijn. Meteen bij de eerste sessie verdwijnt dat gevoel. Ze herkennen zoveel bij elkaar.’ Harry: ‘Mannen komen nog wel binnen met stoere praat. Zonder het af te spreken verandert dat al snel in kameraadschappelijke betrokkenheid. Je mag zijn zoals je bent. In een gemengde groep gedragen mannen zich anders.’ GEBRUIK Marjan: ‘Vrouwen gebruiken vaker stiekem en binnenshuis. Meestal zorgen
ze ook voor naasten en het huishouden. Het is overleven om alles draaiende te houden. Het helpt al enorm dat ze in de groep ervaringen kunnen delen.’ Harry: ‘Mannen zijn niet gewend de afhankelijkheid en schaamte van gebruik in een groep te bespreken. Ze zijn competitief. Wie pist het verst en drinkt het meest? Op de sportclub tel je niet mee als je een biertje overslaat. Mannen scheppen in het begin nog wel op over hun gebruik. Realiteitsbesef ontstaat een aantal sessies later. Veel drinken is niet zo stoer.’ METHODE Marjan: ‘Onze insteek is oplossingsgericht werken. We proberen vrouwen assertiever te maken en te wijzen op hun eigen rol en invloed. Met spiegelende interventies zetten we ze aan het denken. Wat heb jij gedaan en hoe? Wat zou je anders willen? Veel vrouwen zijn bezig met overleven en staan niet stil bij die vragen. Steeds leggen we de bal terug. De oplossing ligt bij henzelf, niet bij mij of bij de groep. Positief uitlichten helpt vrouwen wel om het goede steeds wat uit te breiden.’ Harry: ‘Wij werken vooral vanuit psychoeducatie. We praten veel over gebruik en socialisatieprocessen. Het delen van gevoelens speelt een grote rol. Erkenning van groepsgenoten helpt om anders tegen situaties aan te kijken. Een ex-alcoholist vond het niet leuk op een nieuwjaarsreceptie. Hij ergerde zich aan dronken gedrag en baalde dat hij zelf niet dronk. Groepsgenoten wezen hem op het positieve: “Maar je hebt niet gedronken en ging niet als eerste weg”.’ PARTNERS Marjan: ‘Onze huidige groep bestaat voor een kwart uit gebruikende cliënten en voor driekwart uit partners van cliënten. In het
begin botst dat soms even, maar dan volgt de herkenning. Het gebruik slokt alles op. Partners hebben het gevoel leeggezogen te worden door hun drinkende man. Ze leven zijn dubbelleven, halen alcohol en medicijnen en staan grenzeloos voor hem klaar. Gebruikers en partners leren van elkaars ervaringen.’ Harry: ‘In de mannengroep zitten geen partners. Mannen vragen niet snel hulp, zeker niet vanwege hun vrouw. Je ziet wel dat de mannengroep de discussie thuis op gang brengt. En deelnemers reflecteren op hun rol in het gezin. Een man zat vroeger onder invloed op de bank als zijn kleinkinderen er waren. Nu geniet hij nuchter als oppasopa. Daardoor beseft hij ook hoezeer hij tekortschoot als vader en opa. Dat kan hij nooit meer inhalen.’ EINDE Marjan: ‘Vrouwen vinden het moeilijk om afscheid te nemen en los te laten. Ze zouden zo nog een reeks sessies willen doen. Ook vragen ze vaak of we een reünie gaan organiseren. Wij doen dat niet, maar ze zijn daar natuurlijk vrij in.’ Harry: ‘Mannen willen ook vaak een reünie. Het helpt ze in ieder geval uit hun sociaal isolement. Buiten zie ik wel eens mannen napraten, ook in de regen. Die betrokkenheid is mooi om te zien.’ HET BELANG Marjan: ‘Het doet er wel degelijk toe of je man of vrouw bent. Mannen en vrouwen zijn nu eenmaal anders en anders gesocialiseerd.’ Harry: ‘Ik gun iedere provincie een mannengroep. Alleen gebruik tegengaan kan symptoombestrijding zijn. Mannen krijgen in de groep inzicht in achter liggende problemen en kiezen vaak voor vervolgbehandeling. Dat draagt bij aan structureel herstel.’
nr. 1 2013
09
Michiel Dethmers
Núbia van der Meer
Alcohol: legaal gif Langdurig te veel alcohol drinken zorgt voor – vaak onherstelbare – veranderingen in de hersenen, om maar niet te spreken van de lichamelijke schade die het veroorzaakt. Toch telt Nederland zo’n 1,4 miljoen zware drinkers. tekst: Saffira Rijkee fotografie: Robert van der Molen De schadelijke effecten van alcohol zijn al lang bekend. Toch is de verslaving aan deze stof nog altijd de grootste onder de Nederlandse bevolking. Verslavingsartsen Núbia van der Meer en Michiel Dethmers weten er alles van. Beiden zijn sinds 2008 werkzaam als ambulant verslavingsarts bij VNN. Michiel werkt op de locatie in Hoogeveen, Núbia als hoofdbehandelaar van drie FACT-teams op de locatie aan de Aweg in Groningen. Ze zien dagelijks de gevolgen van alcoholverslaving. Vicieus Van alcohol word je vrolijk en ontspannen. Je remmingen vallen weg waardoor je meer durft en de wereld even vergeet. De welbekende alcoholroes ontstaat doordat bepaalde endorfines vrijkomen in de hersenen. Núbia: ‘Maar die roes is van korte duur. Die treedt op als je begint met drinken, maar als je langer drinkt veroorzaakt alcohol juist angsten. Dus in plaats van blij en vrolijk, word je langzaam een ander mens.’ Michiel: ‘De hersenen passen zich aan aan de alcohol, waardoor je
10
nr. 1 2013
die roes niet meer voelt. Tolerantieopbouw heet dat’. En toch drinken sommige mensen dan door. Núbia: ‘En dan ben je dus afhankelijk. Als je niet drinkt voel je je ziek en daar zijn mensen zó bang voor. Het is een vicieuze cirkel. Je gebruikt alcohol om je niet angstig te voelen, je wordt nog angstiger en drinkt nog meer.’ Jong geleerd… Dat je de controle verliest wanneer je dronken bent komt doordat alcohol al na een of twee glazen effect heeft op de frontale hersenkwab, waar controle, verstand, voorzichtigheid, intelligentie en het geheugen “huizen”. Tot het vijfentwintigste levensjaar zijn de hersenen nog in ontwikkeling. De verbindingen tussen de frontale hersenkwab en de zogenaamde amandelkern – een gebiedje in de hersenen dat ook wel het centrum van ons brein wordt genoemd en dat cruciaal is voor het beleven van emoties – zijn bij pubers nog niet zo sterk, ze moeten nog groeien. Michiel: ‘Dat zie je ook terug in het gedrag van pubers, de remmingen zijn er wat minder.
Als je op jonge leeftijd veel alcohol drinkt, worden de verbindingen in dat deel van de hersenen minder sterk. De hersenen ontwikkelen zich minder goed, waardoor er minder controle is over gedrag en emoties, en bijvoorbeeld leerprestaties slechter zullen zijn’. Núbia: ‘Er wordt wel gezegd: “Die wordt nooit volwassen”, en dat is ook echt zo. Als zo’n jongere blijft drinken is het alsof hij altijd in de puberteit blijft.’ Hoe jonger begonnen wordt met drinken, hoe meer kans iemand bovendien later heeft om verslaafd te raken, omdat de hersenen al jong gewend zijn aan de alcohol. Ook als je na een aantal “wilde jonge jaren” stopt met drinken, heb je meer risico dat je later in je leven naar alcohol grijpt – bijvoorbeeld bij een nare gebeurtenis – dan mensen die niet drinken op jonge leeftijd. Núbia: ‘Alcohol en ook andere middelen openen een bepaalde deur in de hersenen, zelfs als je één keer gebruikt. Je bent er daarna altijd gevoeliger voor’.
Krimpende hersenen Te veel alcohol drinken heeft schadelijke gevolgen voor allerlei organen, waaronder de lever, nieren, alvleesklier, maag en darmen. Alcoholisten hebben een verhoogde kans op long-, hart- en vaatziekten, vruchtbaarheidsaandoeningen en kanker aan onder andere de mond, keel, het strottenhoofd, de slokdarm, lever en darmen. De hormoonbalans van iemand die veel drinkt is vaak verstoord en de bloeddruk verhoogd. Overmatig alcoholgebruik gaat vaak gepaard met slecht eten en met het krijgen van een tekort aan bijvoorbeeld vitamine B1, die een bouwstof is van zenuwcellen. En voornamelijk door dit vitaminegebrek ontstaat schade aan de hersenen. Mensen die lang drinken kunnen zo het Wernickesyndroom krijgen: een ernstige stoornis van het centraal zenuwstelsel. Als je de Wernicke-fase overleeft, heb je een kans van 80 procent dat je Korsakov hebt: de blijvende geheugenstoornis die wordt veroorzaakt door een vitamine B1-tekort. Een tekort aan deze vitamine veroorzaakt schade aan de zenuwuiteinden in de armen en benen, wat een doof of tintelend gevoel kan geven in de voeten en soms ook in de handen. Alcohol heeft invloed op verschillende delen van de hersenen, afhankelijk van het aantal glazen dat gedronken wordt. Núbia: ‘Na tien glazen of meer kun je de vitale centra beschadigen. Het promillage in je bloed wordt zo hoog dat je dood kunt gaan.’ Bij langdurig veel drinken kan verlies van hersenweefsel ontstaan: de hersenen gaan krimpen.’ Apathisch En toch, ondanks alle schade die het kan aanrichten, raken ook je hersenen steeds afhankelijker van alcohol. Michiel: ‘Door beeldvormend onderzoek bij mensen en door experimenteel onderzoek met ratten is steeds meer duidelijk geworden dat verslaving een hersenziekte is. Door langdurig alcoholgebruik vinden veranderingen plaats in de hersenen. De hersenen passen zich aan aan veranderende omstandigheden. Bepaalde receptoren – uiteinden van zenuwcellen die signalen van andere zenuwcellen opvangen en
herkennen – worden door alcohol overgestimuleerd en de hersenen passen zich daarop aan door het aantal receptoren naar beneden bij te stellen: receptordownregulatie zoals dat heet. Hierdoor word je ongevoeliger voor de stof.’ Bijkomend gevolg is dat je ook ongevoeliger wordt voor andere positieve prikkels. Núbia: ‘Bij dingen waarvan wij mensen genieten: seks, eten, iets spannends doen, komt dopamine vrij en daar voel je je gelukkig
zoals bij een delier. Bovendien wordt de vitaminevoorraad in het lichaam door deze overactieve staat sneller verbrand en uitgeput, met blijvend geheugenverlies als gevolg: het syndroom van WernickeKorsakov’. Het is daarom het veiligst om bij verslaving het alcoholgebruik geleidelijk aan af te bouwen. Lukt dat niet, dan is een alternatief om toch ineens te stoppen en kortdurend een kalmeringsmiddel
‘Van alcohol word je langzaam een ander mens’ door. Mensen die verslaafd zijn aan alcohol krijgen door alcohol te gebruiken in één keer zo’n hoge dosis dopamine, dat die “gewone” dingen het bij lange na niet meer halen bij het effect van alcohol’. Afkicken Lichaam en hersenen kunnen zo afhankelijk raken van alcohol dat in één keer stoppen gevaarlijk kan zijn. Michiel: ‘Bij alcoholonthouding zijn de hersenen en het gehele lichaam in een overactieve staat. Dit kan zo heftig verlopen dat er insulten ontstaan door “kortsluiting” in het brein, of een tijdelijk sterk veranderd bewustzijn,
te nemen, omdat dit de onthoudings verschijnselen vermindert. Schone schijn Dat volgens de cijfers (zie kader) een daling te zien is in het aantal cliënten dat bij verslavingszorg aanklopt met een alcoholprobleem zegt volgens Michiel en Núbia niet zoveel. Núbia: ‘Door de crisis kunnen mensen een behandeling niet meer betalen, of ze kunnen niet langs komen. En je moet niet vergeten dat wij als verslavingsarts slechts een klein topje van de ijsberg te zien krijgen. De rest zoekt geen hulp’.
Cijfers
onderwijs afgenomen. Deze daling deed zich vooral voor in de jongste leeftijdgroepen tot en • Volgens het CBS was in 2009 10 procent van met 14 jaar. de bevolking van 12 jaar en ouder een zware • Na een jarenlange toename in het aantal cliëndrinker (minstens 6 glazen alcohol op 1 of meer ten bij de (ambulante) verslavingszorg met een dagen per week). Dit komt neer op ongeveer primair alcoholprobleem, is in 2010 een lichte 1,4 miljoen zware drinkers in Nederland. In daling waarneembaar. De gemiddelde leeftijd is Noord-Nederland zijn dit er ongeveer 140.000. licht gestegen. • Slechts een klein deel van de zware drinkers • Het aantal opnames in ziekenhuizen waarbij zoekt hulp, zo’n 3 procent. In 2011 melden zich alcohol een rol speelt bleef in 2010 echter circa 4000 mensen bij VNN met een primair verder stijgen: 3880 opnames in 2001, 6145 alcoholprobleem. opnames in 2010. De toename is het grootst • In 2009 was 17 procent van de mannen en onder jongeren en 55-plussers. 4 procent van de vrouwen een zware drinker. • Ook het aantal jongeren dat met een alcohol • De consumptie van alcohol per hoofd van de intoxicatie door een kinderarts in een ziekenbevolking is sinds 2000 licht gedaald: van 8,2 huis wordt behandeld, stijgt nog steeds: 297 liter pure alcohol in 2000 naar 7,6 liter in 2010. gevallen in 2007, 762 gevallen in 2011. • Tussen 2003 en 2011 is het alcoholgebruik onder scholieren van het reguliere voortgezet (Bron: Nationale Drug Monitor, Jaarbericht 2011)
nr. 1 2013
11
verslaving en… werk Sinds 1 juli 2012 is de afdeling Werken van VNN, inclusief alle cliënten en medewerkers, overgenomen door WerkPro. WerkPro is een organisatie die zich bezighoudt met werk en maatschappelijke dienstverlening in Groningen, Friesland en Drenthe. Rosita Oolders is adviseur werk bij WerkPro. ‘Als iemand het toch niet aandurft op zijn eerste werkdag, rijd ik gewoon voor met mijn Twingo!’
De taarten van Adolf ‘In mijn vorige leven was ik banketbakker’, zegt Adolf (51) met een lach. Zodra het over “zijn” taarten gaat, straalt hij van oor tot oor. ‘Werk is heel belangrijk voor mij. Ik wil graag nuttig bezig zijn. Achter de geraniums zitten vind ik vreselijk. Dat ik hier bezig kan zijn met wat ik het liefste doe, betekent veel voor mij.’
tekst: Lianne Zijlstra fotografie: Robert van der Molen
‘Als iemand het niet aandurft, haal ik hem gewoon op!’ Het doel van de overname door WerkPro was te komen tot een breder en kwalitatief beter aanbod voor alle cliënten die op zoek zijn naar werk. WerkPro heeft hetzelfde werkgebied als VNN, wat de overname vergemakkelijkte. Rosita Oolders werkt in Sappemeer, waar hoofdzakelijk dagbesteding plaatsvindt. Ook kunnen cliënten er een -door justitie opgelegde- werkstraf vervullen. Een bekende plek voor haar, want eerder werkte ze als trajectbegeleider op deze voormalige VNN-locatie. Er is een houtwerkplaats, waar bijvoorbeeld tuinmeubels gemaakt worden, een lasafdeling, een fietsenwerkplaats waar fietsen opgeknapt en verkocht worden, er wordt kleding gevouwen voor GoudGoed en er is een klussendienst waarbinnen allerlei werkzaamheden worden verricht voor WerkPro en VNN. Bovendien er is een project “Gered gereedschap”, waarbij oud gereedschap opgeknapt wordt dat bestemd is voor ontwikkelingslanden. Met hun werkzaamheden verdienen cliënten € 0,65 per uur. Ook krijgen ze tussen de middag een gratis maaltijd. Geen vrijheid blijheid Rosita: ‘Veel van de mensen die hier komen, hebben op allerlei leefgebieden problemen. Voor hen is het van het grootste belang dat ze een dak boven hun
12
nr. 1 2013
hoofd hebben, dat ze een goede maaltijd krijgen, weer contacten leggen met andere mensen en even hun problemen vergeten. Uitstroom naar de reguliere arbeidsmarkt is voor het gros van onze cliënten niet het doel. Wij willen een veilige, vertrouwde plek bieden, waar mensen zich op hun gemak voelen. Dat wil overigens niet zeggen dat het hier “vrijheid blijheid” is. Cliënten moeten van tevoren aangeven hoeveel dagdelen ze komen werken en zich daar ook aan houden. Ik zorg er dan voor dat mensen de lat niet te
Rosita Oolders
jezelf, maar omdat je het de ander gunt weer wat plezier te krijgen in zijn leven.’ Rosita in de regio Als adviseur Werk is Rosita de verbinding tussen WerkPro en VNN. Voor cliënten uit de regio Noordoost-Groningen zoekt zij, in overleg met hun hulpverlener, een geschikte werk- of dagbestedingsplek.
‘Wie wil werken moet meteen aan de slag kunnen’ hoog leggen, want om vanuit het niets vier dagen te gaan werken, is vaak niet reëel.’ Drempel ‘Cliënten moeten soms een hoge drempel over om hier te komen. Er gaat veel tijd en aandacht in zitten om ze daarbij te helpen. Als het moet, haal ik iemand van huis op’, lacht Rosita. ‘Iemand met een angststoornis bijvoorbeeld, durft op het laatste moment vaak toch niet te komen. Dan moet je doen wat je kunt om die persoon toch hier te krijgen, vind ik. Niet voor
‘Het liefst zo dicht mogelijk bij de woonplaats van de cliënt, maar iemand moet natuurlijk ook werk kunnen doen wat hem of haar aanspreekt’, zegt Rosita. Mogelijkheden zijn er genoeg; zo kunnen mensen terecht in Delfzijl (klussendienst), Appingedam (Hergebruik+), Sappemeer, Winschoten (kringloopwinkel), Uithuizermeeden (kringloopwinkel) en Groningen (breed aanbod van werkzaamheden). Ook “Het groene leven” in Hoogezand is een optie. Dit is een samenwerkingsverband tussen De Noorderbrug, De Zijlen en
Lentis waar cliënten terecht kunnen om te werken met planten, dieren en hout. ‘Voor onze mensen met een dubbele diagnose (mensen die naast een verslaving nog een andere psychiatrische aandoening hebben, red.) is dit een geweldige plek waar ze volledig zichzelf kunnen zijn’, aldus Rosita. Geen wachtlijst ‘Ik vind het belangrijk dat mensen snel kunnen beginnen, dat we geen wachtlijst hebben. Wie gemotiveerd is om te gaan werken, moet bij wijze van spreken de volgende dag aan de slag kunnen. Helaas helpen de vele financiers waarmee we te maken hebben daar niet altijd bij. Een voorbeeld is de situatie rondom “Het groene leven”. Cliënten van Beschermd Wonen Hoogezand (onderdeel van VNN, red.) met een zogenaamd zorgzwaartepakket (ZZP) kunnen we daar probleemloos plaatsen, maar bij cliënten die te maken hebben met andere financieringsvormen is dat vaak een lastig verhaal, terwijl dat dan wél de beste plek voor hen is. Dat frustreert mij, omdat ik graag wil dat mijn cliënten zowel snel aan de slag
kunnen als op een plek werken waar ze zich goed voelen. En natuurlijk weet ik dat ook de financiering geregeld moet zijn, maar ik baal wel als we dat niet snel of helemaal niet rond kunnen krijgen.’ Daar doe ik het voor Over wat haar werk leuk maakt, hoeft Rosita niet lang na te denken. ‘De cliënten, daar doe ik het voor. Dat ze ondanks al hun sores hier komen en plezier hebben, daar geniet ik van. Wat ik ook leuk vind, is dat ik overal kom, ook bij mijn oude collega’s. Ik schuif aan bij de multidisciplinaire overleggen van VNN, om te zien of er nog cliënten zijn waarvoor ik iets kan betekenen en bezoek regelmatig de locaties van WerkPro in de provincie. ’ Verhuizing naar Winschoten ‘Ik ben heel benieuwd naar de nieuwe locatie. In augustus loopt de huur van dit pand af en verhuizen we waarschijnlijk naar Winschoten. Hopelijk naar een pand dat wat centraler ligt, zodat we beter zichtbaar zijn voor het winkelend publiek. In combinatie met een kringloopwinkel zou dat helemaal perfect zijn!’
‘Ik ben alcoholist en dat blijft een gevecht met mijzelf. Alcoholisten hebben altijd een reden om te drinken en ik ben daarop geen uitzondering. Ik heb afleiding nodig en die vind ik hier in Sappemeer. Ik werk vier dagen in de week. Hiervoor werkte ik bij Simplon, waar ik taarten maakte voor de Prinsentuin in Groningen. Toen het werk daar stopte, kon ik weer in Sappemeer terecht en in overleg met mijn begeleider ben ik nu hier begonnen met het bakken van taarten. Ik maak boterkoek, appeltaart en walnootcarameltaart. Mijn mede-cliënten hebben het goed, want zij mogen vaak proefpersoon zijn!’ ‘Mijn begeleider Hariëtte geeft mij veel vrijheid. We overleggen alles, maar zij laat mij doen waar ik goed in ben en dat is fijn. Zo probeer ik mijn recepten steeds te verbeteren; welke appels zijn het beste voor de taart, welke ingrediënten kan ik toevoegen om de taart nog lekkerder te maken enzovoort. Helaas is de oven hier een verhaal apart, die doet wat hij zelf wil. Dus voor de verhuizing heb ik nog wel iets op mijn verlanglijstje... Maar ik wil niet klagen hoor, de keuken is verder prima en ik krijg van iedereen alle medewerking.’
Zo’n heerlijke taart bestellen? Bel 0598-380084 en vraag naar Harriëtte Grave of mail haar op
[email protected]. Bestellingen graag minimaal 24 uur van tevoren.
nr. 1 2013
13
GGZ Drenthe
ketenpartner
Samen sterk
in Zuidoost-Drenthe Peter Bastiaansen is teammanager bij GGZ Drenthe in Emmen en werkt veel samen met VNN. ‘Patiënten hebben baat bij de korte lijnen die wij hebben.’ tekst: Lianne Zijlstra fotografie: Inge Jansen
In Emmen bestaat er tussen VNN en GGZ Drenthe een vrij intensieve samenwerking, vooral tussen de FACT-teams. FACT staat voor Functie Assertive Community Treatment en betekent hulpverlening aan mensen die meerdere problemen tegelijkertijd hebben. Zowel VNN als GGZ Drenthe heeft een locatie in Emmen van waaruit de regio Zuidoost-Drenthe bediend wordt. Tot het werkgebied van beide organisaties behoren de gemeenten Emmen, Borger-Odoorn en Coevorden. Verslaving komt zelden alleen Samenwerking tussen GGZ Drenthe en VNN ligt voor de hand, omdat mensen
14
nr. 1 2013
met een verslaving vaak ook kampen met andere psychiatrische aandoeningen. Peter Bastiaansen: ‘Om de week woont iemand van VNN onze teamvergadering bij, om te zien of er nog cliënten zijn voor wie VNN iets kan betekenen of vice versa en de afdeling Voorlichting & Preventie van VNN houdt om de week spreekuur bij ons, voor mensen met lichte of beginnende verslavingsproblematiek. Soms behandelen we cliënten samen, maar we vragen VNN’ers ook weleens consult en als verslaving iemands belangrijkste probleem is, verwijzen we door naar VNN. In mijn rol van teammanager maak ik werkafspraken met de teammanager
GGZ Drenthe is een instelling voor geestelijke gezondheidszorg die mensen behandelt met psychische en psychiatrische problemen, zodat ze beter worden dan wel beter met hun problemen om kunnen gaan. GGZ Drenthe helpt cliënten bij het (her) vinden van eigen mogelijkheden en het benutten van maatschappelijke kansen. Het ziek zijn staat niet op de voorgrond. Belangrijker is wat iemand allemaal nog wél kan. GGZ Drenthe is onderdeel van het Espria-concern. GGZ Drenthe heeft ruim 2000 medewerkers en een kleine 25.000 patiënten. Meer informatie? www.ggzdrenthe.nl.
van VNN in Emmen, Janneke Tuinenga. Wij zien elkaar ook regelmatig bij netwerkvergaderingen.’ WMO als voordeel ‘Over de samenwerking ben ik heel positief. We weten elkaar goed te vinden. De lijnen zijn kort, daar hebben cliënten baat bij. Wat je wel merkt, is dat er een verschil is qua financiering. De zorg van het FACTteam van GGZ Drenthe wordt gefinancierd vanuit de Zorgverzekeringswet, hiervoor heb je altijd een verwijzing van de huisarts nodig. Dit kan een drempel zijn voor mensen om hulp te zoeken; dan moeten ze immers eerst naar de huisarts om daar
hun problemen op tafel te leggen. VNN heeft meerdere financiers, waaronder de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning, die door gemeenten uitgevoerd wordt, red.) Binnen de Wmo kun je cliënten helpen zonder verwijzing van de huisarts. Voor ons zou dat een uitkomst zijn, maar helaas werkt de Zorgverzeke-
mede voor kan zorgen dat medewerkers met plezier hun werk doen. Ik wil graag dat ze zich kunnen concentreren op hun werk en dat ik voor hen de vertaalslag maak van management naar werkvloer, zodat zij zich daar niet druk om hoeven te maken. Ik ben gegroeid in deze functie; ik was eerst coördinator en nu dus team-
Korte lijnen VNN en GGZ Drenthe goed voor de cliënt ringswet niet zo. In die zin ben ik weleens jaloers op VNN’, lacht Peter. Behalve met VNN werkt het FACT team van GGZ Zuidoost-Drenthe regelmatig samen met Sedna (welzijnsorganisatie), ZIENN (maatschappelijke opvang), het Leger des Heils en Promens Care (voor mensen met een verstandelijke of psychiatrische beperking). Patiënten ‘Onze patiëntengroep is gemêleerd’, aldus Peter Bastiaansen. ‘Sommige mensen hebben we al jaren in behandeling, maar we zien ook steeds meer jonge, kwetsbare mensen met problemen op allerlei levensgebieden. Het gros van de patiënten heeft een psychotische stoornis. We komen er steeds meer achter dat er veel winst te behalen valt voor de patiënt als je een psychose zo vroeg mogelijk behandelt, middels de zogenaamde VIP-behandeling, de Vroege Interventie Psychose. Daarmee voorkom je in sommige gevallen dat mensen nogmaals een psychose krijgen of zorg je ervoor dat je snel kunt inspringen, mocht het toch nogmaals gebeuren.’ Meewerkend voorman ‘Het leuke van mijn baan vind ik dat ik er
manager. Het liefst zou ik meewerkend voorman zijn. Ik doe nu ook nog wel wat praktijkwerk, maar niet genoeg naar mijn zin. Ik zit veel achter mijn bureau, terwijl ik ook graag patiënten op wil zoeken. Van huis uit ben ik SPV -Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige- en dat blijft prachtig werk.’ Waan van de dag ‘Net als in veel andere organisaties, laten ook wij ons vaak leiden door de “waan van de dag”. Registreren is belangrijk, maar daardoor is de spontaniteit wel een beetje weg. Medewerkers kunnen niet zomaar even meegaan met een collega van een andere organisatie die een patiënt gaat bezoeken, hoe goed dat soms ook voor de betreffende patiënt zou zijn.’ Wensen ‘Voor de toekomst zou ik graag willen dat mijn teamleden nog beter geschoold zouden worden in verslavingsproblematiek en het leren signaleren daarvan. Dat zouden wij in ons scholingsplan moeten opnemen. Ook hoop ik dat het werken in de wijken, dat door gemeenten steeds meer gestimuleerd wordt, ervoor zorgt dat (zorg)organisaties nog beter gaan samenwerken.’
nr. 1 2013
15
Opvallend Alcohol bij je?
Nieuwe website: www.Rokeninfo.nl
De Ministeries van VWS (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en V en J (Veiligheid en Justitie) zijn de campagne “Alcohol bij je? Komt je duur te staan.” gestart om jongeren, ouders en het algemeen publiek te informeren over de gewijzigde Drank- en Horecawet en in het bijzonder over de strafbaarstelling van jongeren.
Het Trimbos-instituut* heeft op 1 januari 2013 de website www.rokeninfo.nl gelanceerd. Professionals en publiek kunnen op deze site terecht voor betrouwbare en actuele informatie over roken, tabak en de schadelijke effecten hiervan op de gezondheid.
Komt je duur te staan
De gewijzigde Drank en Horecawet is per 1 januari 2013 ingegaan. Vanaf dat moment mogen jongeren onder de 16 niet langer in het bezit zijn van alcoholhoudende drank. Jongeren die op straat of in de openbare ruimte toch alcoholhoudende drank bij zich hebben, zijn voortaan strafbaar.
Dit geldt ook voor degene die het drankje onder de leeftijdsgrens verkoopt. In de toekomst gaat de leeftijdsgrens waarschijnlijk naar 18 jaar. Wanneer deze voorgenomen verhoging ingaat, is nog niet duidelijk.
De informatie is gebaseerd op de laatste wetenschappelijke stand van zaken. De website is verbonden aan de Roken Infolijn (tel: 0900 - 1995). Deze telefoonlijn biedt informatie over tabak en roken en
geeft advies bij stoppen met roken. Rokeninfo.nl is tot stand gekomen met financiering van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Bron: www.trimbos.nl
* Kennisinstituut dat onder andere onderzoek doet naar geestelijke gezondheid en verslaving.
Bron: veiligengezonduitgaan.nl
Verslaafd aan jou Drinkadvies aan zwangere vrouw niet eenduidig
De uitkomsten van het onderzoek zijn inmiddels besproken in een bijeenkomst waarbij vertegenwoordigers van de verschillende beroepsgroepen aanwezig waren, samen met andere professionals op het gebied van alcohol en zwangerschap. Hier kwam duidelijk naar voren dat een eenduidige richtlijn voor alle zorgprofessionals cruciaal is om alcohol gebruik tijdens de zwangerschap terug te dringen.
Verslaafd aan jou richt zich op iedereen voor wie de verslaving van een ander een probleem is geworden. Dat kunnen partners, kinderen, vrienden of andere naasten zijn. Partners en familieleden van verslaafden vormen een grote groep: 19% van de Nederlandse bevolking heeft in een periode in zijn leven een probleem met drugs of alcohol. Vaak hebben naasten het idee er alleen voor te staan en is hun niet bekend waar ze hulp kunnen krijgen. De film is interactief: kijkers kunnen kiezen voor een bepaald gedrag van de hoofdrolspeler (de partner van). De film en de website laten gedragspatronen zien die vaak voorkomen (van aanklager, redder of slachtoffer) en verslaafde en naasten belemmeren om de situatie te veranderen. Op de website zijn tips te vinden hoe uit deze rollen te komen.
Bron: www.stap.nl
www.verslaafdaanjou.nl
Professionals in de zorg zitten niet geheel op één lijn over het drinkadvies aan zwangere vrouwen. Uit nieuw onderzoek van het Nederlands Instituut voor Alcoholbeleid (STAP) en de Universiteit van Maastricht blijkt dat 95% van de verloskundigen aan de zwangere vrouw het advies geeft om geen alcohol te drinken. Gynaecologen en huisartsen geven aanzienlijk minder vaak het advies aan zwangere vrouwen om alcohol helemaal te laten staan: 64% van de huisartsen en 61% van de gynaecologen geeft zwangere vrouwen dit zogenaamde nuladvies. Al in 2005 heeft de Gezondheidsraad het advies uitgebracht dat het beter is om helemaal geen alcohol te drinken tijdens de zwangerschap. Het argument hiervoor was én is dat nooit met
016
nr. 1 2013
Er is een grote groep mensen in Nederland die lijdt onder de verslaving van een ander. Om deze naasten van verslaafden steun te bieden heeft het Trimbos-instituut de website www.verslaafdaanjou.nl ontwikkeld.
zekerheid is te zeggen dat alcohol géén schade toebrengt aan het ongeboren kind.
nr. 1 2013
017
Het team van VNN in Emmen bestaat uit zowel ambulante medewerkers als medewerkers van het FACT-team. Het FACT-team begeleidt mensen met verslavingsproblemen en besteedt tegelijkertijd aandacht aan andere problemen. Dit gebeurt in de eigen omgeving van de cliënt. ‘Onze cliënten zijn moeilijk te behandelen en te bereiken.’ Erik Spijkerman en Arnoud Aantjes zijn respectievelijk verslavingsarts en casemanager sociale verslavingszorg. Behalve in Emmen is Erik ook verslavingsarts bij het FACT-team van de GGZ in Hoogeveen. Hun werkgebied is de regio Zuidoost-Drenthe.
tekst: Lianne Zijlstra fotografie: Robert van der Molen
Achterste rij: Erik Spijkerman, Harry Klomparends, Jackie Pronk en Dick Zwiers Derde rij van voren: Jacolien Platschorre, Henriëtte Schoo, Daniel Meijering en Batse van den Beld Tweede rij van voren: Rosanne Doornbos, Janet Nienhuis, Arnoud Aantjes, Petra van der Ziel, Marjan Smith en Rianne ‘t Hart Eerste rij: Hans Ploos van Amstel, Liesbeth Bos, Gerina Neutel, Paula Liewes en Janneke Tuinenga
TEAM CENTRAAL
TEAM VOLWASSENEN AMBULANT EMMEN Waaruit bestaat jullie dagelijks werk? Erik: ‘Uit de behandeling van mensen met verslavingsproblemen en psychische problemen. Mijn cliënten in Emmen komen hier op kantoor langs, in Hoogeveen zoek ik hen thuis op.’ Arnoud: ‘Ik ben veel op pad, bezoek cliënten thuis, in de inloopvoorzie ning, bij andere instellingen enzovoort. Soms geef ik trainingen, maar ik voer vooral individuele gesprekken, probeer mensen te motiveren hulp te zoeken, houd een vinger aan de pols. Kortom: op een laagdrempelige manier contact leggen.’ Met wat voor cliënten werken jullie? Arnoud: ‘De cliënten die wij binnen het FACT-team zien, zijn mensen die in het algemeen moeilijk te behandelen en te bereiken zijn. Veel mensen met een dubbele diagnose (die naast een verslaving nog andere psychiatrische problemen hebben, red.) veel zorgmijders. Het gros ervan heeft problemen met alcohol. In de buitengebieden kom ik regelmatig mensen tegen met een licht verstandelijke beperking.’ Erik: ‘Ik behandel mensen met allerlei soorten verslavingen,
18
nr. 1 2013
bijvoorbeeld alcohol, cannabis of stimulantia zoals amfetamine. Bij het FACT-team in Hoogeveen zie ik behalve methadongebruikers ook polygebruikers, mensen die zowel alcohol als drugs gebruiken.’ Wat maakt jullie werk leuk, oftewel: waar doen jullie het voor? Arnoud: ‘Ik doe het voor mijn cliënten. Ik zoek ze met veel plezier overal op, ga graag de hort op. Ik doe dit werk nu drie jaar. Ik ken iedereen en iedereen kent mij. Dat maakt het leuk. En ik heb een heel vrij beroep, bepaal zelf hoe mijn dagen er uitzien en welke cliënten ik opzoek. Zolang je je aan het behandelbeleid houdt, heb je alle vrijheid om je werk zelf in te delen.’ Erik: ‘Die vrije rol spreekt mij ook erg aan. Die heb ik ook in Hoogeveen, terwijl ik in Emmen veel meer ingebed ben in het team. Bovendien heb ik de mogelijkheid oplossingsgericht te werken, ik kijk graag naar oplossingen en niet naar problemen.’ Waarom zou je in jullie team willen werken? Erik: ‘Vanwege de prettige collega’s en de interessante problematiek.’
Arnoud: ‘Omdat de problematiek die je hier tegenkomt, zeker niet onderdoet voor “stadse problematiek”. We hebben hier veel mensen met complexe problemen. Ook de afstand speelt een rol, ons werkgebied is heel groot. Allemaal zaken die het werk interessant maken.’ Wat hebben jullie cliënten te bieden? Erik: ‘We hebben uitstekende diagnostiek op het gebied van dubbele diagnose en veel disciplines binnen ons team, van verpleegkundigen en maatschappelijk werkers tot een psychotherapeut en een verslavingsarts. Bovendien hebben we korte lijnen.’ Arnoud: ‘We bieden EMDR (een behandelmethode om traumatische gebeurtenissen te verwerken, red.), hebben een speciale mannen- en vrouwengroep (zie pag. 9, red.) en zelf doe ik een fotografieproject, voor cliënten die beeldgericht zijn en niet zo van praten houden. Verder zijn we een flexibele locatie. Daarmee bedoel ik dat we als ambulant team en als FACT-team heel nauw samenwerken, wat zowel voor cliënten als voor medewerkers voordelen heeft.’
Wat vinden jullie het minst leuk aan jullie werk? Erik: ‘Als vergaderingen langdradig zijn, wat soms gebeurt.’ Arnoud: ‘Het feit dat het werken bij een grote organisatie ook betekent dat je met een log, bureaucratisch apparaat te maken hebt. Cliënten zitten soms helemaal vast in die ambtelijke molen. Ook de wachtlijst voor FACT zit mij dwars. Ik vind het slecht dat cliënten weken op een wachtlijst staan.’ Wat wil je verder nog graag kwijt over je werk? Arnoud: ‘Als FACT-team zijn wij de laatste jaren enorm gegroeid qua medewerkers. Die groei is broodnodig, want er zijn nog genoeg cliënten die we kunnen helpen. En de “underdogpositie” die we in het verleden hadden of dachten te hebben, hebben we ook niet meer!’ Erik: ‘In Emmen gebeurt een hoop. Denk aan het nieuwe initiatief van VNN en Omale, een unieke kliniek die zich richt op werkende mensen met een verslaving, allemaal in Emmen!’
nr. 1 2013
19
Dit portret, “Hier ben ik”, maakte ik tijdens creatieve therapie op gezinskliniek “De Lage Kamp”. Ik werk hard aan mijn lage zelfbeeld en door middel van beeldend werk kijk ik anders naar mezelf en begin ik van mezelf te houden. Het fijne aan creatieve therapie is dat je via je handen kunt laten zien wat er in je omgaat en wat je voelt, zonder daar zoveel woorden voor te zoeken. Eskil
