Verkenning Natuur & Gezondheid
Natuurgebieden Loosduinen en omgeving
Programma Randvoorwaarden
Opgave : waarom?
Aandachts -punten/ randvoorwaarden
Onderbouwing (wat)
Kansenverkenning Communicatie / rol social media
Voor wie belangrijk
Potentiele samenwer -kingspartners en aanbod
Hoe: inspiratie Vraagzijde omgeving
Waarom? Gezondheidscijfers Den Haag • 58% bevolking leidt aan min. één chronische aandoening of ziekte • 42% voldoet niet aan de beweegnorm • 47% heeft overgewicht, 13% heeft ernstig overgewicht (kinderen: 19% overgewicht) • 48% heeft verhoogd risico op angststoornis en/of depressie (vooral achterstandswijken) Preventie: Bewegen: Nederlandse Norm Gezond Bewegen = 30 min. per dag (kinderen: 1 uur per dag) Gegevens: GGD Den Haag
Wat? Resultaten publieksenquête De Friesland • 45% van de bevolking zoekt wekelijks natuur op om gezondheidsredenen • Vrouwen bezoeken vaker natuur om gezondheidsredenen dan mannen • 79% van de bevolking denkt dat behandelmethoden in de natuur meerwaarde hebben t.o.v. behandeling binnenshuis • 97% die behandeling in de natuur hebben gehad, geven aan dat de natuur meerwaarde heeft voor de behandeling. Dit betreft vooral beweegprogramma’s, ontspannngsoefeningen en gesprekstherapie in de natuur • Animo: leeftijd 50-64 jaar is meest positief en actief bezig met natuur en Gezondheid, bij leeftijd 18 – 24 is animo het kleinst. • Nederlanders denken dat een bezoek aan de natuur vooral helpt bij psychische klachten, zoals stress en depressie. • Bos, heide, strand en duinen vindt men het meest gezond • 66% zou een vriend met depressie of stress adviseren om de natuur in te gaan en 52% om meer te gaan sporten • De meest genoemde meerwaarden zijn rust/ontspanning, buitenlucht en ervaring van in de natuur zijn. Rol zorgverzekeraars: • De meeste Nederlanders vinden het belangrijk dat zorgverzekeraars meer aandacht besteden aan de positieve effecten van natuur op gezondheid • 59% vindt dat zorgverzekeraars mensen moeten stimuleren om meer de natuur in te gaan • 54% vindt dat zorgverzekeraars informatie moeten geven over de effecten van natuur op gezondheid • 49% vindt dat zorverzekeraars huisartsen en zorgverleners moet stimuleren om patiënten te adviseren de natuur in te gaan • 40% vindt dat zorgverzekeraars samen met natuurorganisaties gezonde activiteiten in de natuur moet organiseren
Voor wie van belang? Bewegen en ontspannen in de natuur draagt bij aan bestrijding van: Overgewicht Diabetes Hart- en vaatziekten Depressies Doelgroepen die door veel stakeholders zijn genoemd: - Ouderen (wel/niet met zorgvraag) - Kinderen (met hun ouders en/of grootouders) - Middelbare schooljeugd
Inspiratievoorbeelden Bewegen Gezondheidseducatieve route Martiniziekenhuis – Piccardthofplas Groningen
Wandelen met de huisarts
Wandelen als medicijn bij psychische klachten
Inspiratievoorbeelden Bewegen • Lunchwandelingen • Sportschool De Open Lucht (Overijssel) Sporters werven gelden om (sportvoorzieningen in) de natuur te helpen financieren.
• Actieplan Buitensport (NOC*NSF en NISB) • Generatietuin met beweegelementen • Running Therapy therapeutisch inzetten van de 'rustige duurloop' voor mensen met een depressie of andere psychische klachten
Inspiratievoorbeelden Bewegen • Wandelfitprogramma: Toewerken naar een wandelevenement., onder begeleiding.
• Health Walks Wandeling van een paar km, begeleid door opgeleide vrijwilligers.
• Green gym
Inspiratievoorbeelden Bewegen • NRG-loopbikes: Loophulpmiddel voor volwassenen met een beperkt inspanningsvermogen. Voor mensen met bijvoorbeeld COPD, etalagebenen, hartfalen, reuma, diabetes en/of overgewicht, en mensen die slecht ter been zijn.
• Biowalking voor mensen met diabetes 2 Wandelingen van 5 km, waarbij in het eerste half uur stevig wordt doorgewandeld , in het 2e half uur vertelt een natuurgids over de omgeving. Na afloop worden ervaringen gedeeld en bloedsuikerspiegels gemeten.
Inspiratievoorbeelden burnout en stress Biofit Begeleiding burnout en stressmanagement
Buitenvitaal
Inspiratievoorbeelden voeding Lekker landschap met Foodwalks Foodwalks.; uitgezette routes over openbare wegen en bestaande paden langs plekken waar eetbare gewassen kunnen worden verzameld en gekocht. www.foodwalks.nl
Voedselbos Makeblijde Meerdere vegetatielagen, van hoog tot laag. Bijvoorbeeld fruit, noten, kruiden, grondbedekkers, knollen.
Pluktuinen Voorbeeld: Pluk Den Haag Combinatie van kinderboerderij, heemtuin, lunchroom en pluktuin. Een plek met daarin een speciale rol voor mensen met een (tijdelijke) psychische aandoening en de natuur.
Inspiratievoorbeelden ontspanning, rust, coaching Stilteplekken
Pop-up behandelkamer Wandel- en natuurcoaching Mindful wandelen / Loopmeditatie / Stiltewandelingen
Therapeutische landschappen / Healing gardens Bezinningspad
Inspiratievoorbeeld dementie Alzheimer behandel tuin Een tuin met beplanting die de 4 seizoenen weergeven, stimulerend voor alle zintuigen, visuele landmark en een rondgaand pad. De afgesloten tuin biedt veiligheid en comfort voor de familie, rustplekken en watertappunten.
Inspiratievoorbeelden Jeugd Activiteiten:
Natuursprong De Klas Beweegt De Wilde Buitendagen (gesponsord door Menzis) Bootcamps / natuursurvivals NME-programma’s Voorzieningen: Speelnatuur
Ideeën Interviews Quick Wins: • Wandelen met ouderen, info natuur en historie gebied (Erfgoedhuis) • Combinaties sport (madestein), Actieplan Sport en Bewegen • Ommetje vanaf begraafplaats • Biowalking • Natuurdag van de Ouderen • Foodfestival / foodwalks / eetbaar bos • Labotree (plaatsen in gebied) • Excursie VO (sport, biologie, ak) • Pluk als poortfunctie ontwikkelen • Drinkwaterpunten • Samenwerking met Museon • Wandeltocht met goed doel • Running Therapy / Wandelfit • Tai chi in de buitenlucht • Activiteitenbegeleiding personeel zorg: wandelen met ouderen
Langere termijn: • Gebied ontwikkelen tot ‘gezondheidsstrook’ • Biowalking met digitale ondersteuning • Pop-up behandelkamer • Greencourts • Routes: verbinding tussen gebieden • Bewegwijzering 2.0 • Gezamenlijke app / site • Speelnatuur • E-bikecursussen • Green gym
Aanbod De Friesland zorgverzekeraar 1. Het Natuurcollectief Samenwerking De Friesland, It Fryske Gea, de Waddenvereniging en de Landschappen. 8% korting op de verzekering en 10% korting op de reis- en annuleringsverzekering van de Friesland. Verzekeraar doet extra donatie aan een natuurorganisatie naar keuze. Beschermer landschap voor 1 jaar.
2. Organisatie wandel- en loopmanifestaties in de natuur
3. Promotie/voorlichting: moedigt verzekerden aan om zoveel mogelijk aan gezonde activiteiten (in de natuur) deel te nemen. Sinds december 2013: nieuwe website en app www.actiefmetdefriesland.nl
Omgeving
Zandmotor: Wandelen Paardrijden Kitesurfen / strandzeilen
Hyacintenbos / Van Leydenhof: Wandelen
Solleveld: Wandelen (kaarthouder s)
Madestein Voetbal (5x) Hockey Wandelen Fietsen Paardrijden Zwemmen
L. Ockenburgh: Wandelen Fietsen Paardrijden Schaatsen
Pluk Den Haag / Heempark H.J. Bos: Pluktuin Dieren Lunchroom Heempark Vergaderruimte
Maatschappelijke trends • De wereld wordt technologischer, duurzamer en persoonlijker • Consuminderen: bewust kiezen • Verbinden en delen: gevoel, waarden, emotie die men met elkaar wil delen • Behoefte aan authenticiteit en streekproducten • Verschuiving van beleving naar aandacht / betekenis • Behoefte aan sociale contacten (groep) • Verschuiving van bezit naar genot (service diensten) • Behoefte om actief betrokken te zijn bij de inrichting, de programmering en het beheer • Verweving van functies: wonen – werken – vrije tijd
De grote woontest Haaglanden 2012 geel Loosduinen Kom Loosduinen Nieuw Waldeck Bohemen Meer en Bos Kraayenstein en de Uithof Vruchtenbuurt Monster
groen 32 36 42 24 30 20 39
blauw 33 34 34 36 29 24 28
rood 20 7 16 29 22 24 18
16 22 8 11 19 32 15
BSR leefstijlen dagrecreatie
Prominente leefstijlen: - Gezellig Lime - Ingetogen aqua
Analyse gebieden
Analyse Landgoed Ockenburgh - Beheerder: ZHL - Parkachtige inrichting - Goede toegankelijkheid, geschikt voor meer intensieve recreatie - Voorzieningen: wandel-, fiets- en ruiterpaden, ijsbaan,. Veel hondenbezitters - Landgoedhuis staat leeg (eigendom gemeente): tender eind van het jaar - Natura 2000 gebied? - Biedt toegang tot Solleveld en het Hyacintenbos / Van Leydenhof - Potentie: intensievere vormen van beweegactiviteiten, gezondheidsfestivals, picknicks, etc. Combinatie met horeca. Invulling landgoed wordt belangrijk.
Analyse Hyacintenbos / Van Leydenhof - Beheerder: Zuid-Hollands Landschap - Voorzieningen: wandelpaden - Eén wandelverbinding met Landgoed Ockenburgh - Extensief (natuurgebied), interessant voor natuurvorsers - Potentie: rust, ruimte, ontspanning
Analyse Solleveld • Eigenaar: Dunea • 2 wandelpaden, 1 fietspad langs het gebied • 2400 kaarthouders (Natura 2000), incl. beschermerschap ZHL • Kaarthouders: veelal ouderen, zeer betrokken • Extensief, unieke natuurwaarden. Rust, ruimte, ontspanning • Potentie: aanbod voor kaarthouders verbeteren (combineren met natuurspelen aan de rand vh gebied)
Analyse Zandmotor • Provincie Zuid-Holland, ZHL voert beheer- en monitoringswerkzaamheden uit • Geen specifieke voorzieningen, vrij gebruik • Gebruik: kitesurfers en –buggyers, ruiters, wandelaars, vliegeraars. • Geen verbinding met de andere gebieden (om Solleveld heen fietsen) • Stichting Arc heeft er natuurexcursies gegeven, bekostigd door WNF • Horeca: Paviljoen Klein Ockenburgh Potentie: uitdagende sportactiviteiten, combi’s natuureducatie en beweging
Analyse Heempark H.J. Bos
- Eigenaar: Parnassia, onderdeel van Pluk Den Haag (kinderboerderij, vergaderzaal, lunchroom, groenteen fruittuin, heempark - ZHL voert beheerwerkzaamheden voor heempark uit - Beperking: lastig vindbaar, weinig parkeerplekken - Potentie: ontwikkeling tot poort (start en verzamelfunctie)
Gemeenschappelijke belangen bij samenwerking • Samen met aanbod een bijdrage leveren aan de gezondheid van omwonenden, beschermers en klanten • Door samenwerking verbinding gebieden en organisaties • Aanbod creëren voor doelgroepen, waarmee ook eigen doelgroepen worden bediend • Promoten van de eigen organisatie • Preventie en mogelijk ook bijdrage curatieve zorg • Gezamenlijk nieuwe financieringsmogelijkheden benutten
Financieringsmogelijkheden • • • • • • • •
Bestaande potjes combineren Gebruik maken van bestaande projecten Gezamenlijk co-financiering aanvragen Sponsoring / ruil (beschermers – diensten voor personeel of klanten) Thema uitbreiden met gezonde voeding; nieuwe partners Meedraaien in pilots van derden (bv van InnovatieNetwerk) Crowdfunding (bv www.voorjebuurt.nl) WMO
Conclusies en aanbevelingen
Toetsing: programma-elementen Toegankelijkheid
Programmering
Communicatie
Voorzieningen
Ontwerp
Financiering
Samenwerkingsconstructies
Conclusies deskresearch en interviews • Samenwerking tussen gebiedsorganisaties vindt nu op enkele locaties plaats, maar versnipperd • Veel enthousiasme en energie bij geïnterviewden om samenwerking te gaan verkennen en realiseren • Men ziet meerwaarde in samenwerking verschillende beleidsvelden • Men wil breed verkennen, maar beginnen met quick wins • Belang preventie wordt gedeeld, maar lastiger te financieren. Evidence based methoden voor curatieve zorg zijn er nog niet veel, wel in ontwikkeling. Ook het geloof dat natuur meerwaarde biedt, is er wel • Veel voorbeelden van elders die eenvoudig te copiëren zijn • Gedeelde doelgroepen: ouderen (met/zonder zorgvraag), gezinnen
Aanbevelingen
Algemeen: • Verbind opgaven gezondheid aan natuur • Formuleer gezamenlijk belang en doelstellingen Programmering: • Verbindt overstijgende ‘verhalen’ en waardenketens • Leg accent op leefstijlen ingetogen aqua en gezellig lime. Kies gezamenlijk enkele doelgroepen (focus) • Steek positief in, moet leuk zijn om aan mee te doen Ontwerp / voorzieningen: • Differentieer per gebied, op basis van gebiedsidentiteit, aanbod en kaders: positionering gebieden. • Zoek naar multifunctioneel gebruik Toegankelijkheid: • Besteed ook aandacht aan bereikbaarheid en toegankelijkheid Samenwerkingsconstructies: • Zoek energie op; wie wil aan wat meedoen? En combineren! • Sluit aan bij lopende projecten; uitbreiden of ‘verplaatsen’ naar natuur • Divergeer (breed verkennen) en convergeer (klein beginnen), breidt bij succes verder uit • Betrek toekomstige gebruikers bij verdere uitwerking: community opstarten Financiering: • Werk voor deze concepten gezamenlijk businesscases uit Communicatie: • Zet communicatie in als verbindende factor, gebruik daarbij communicatiekanalen en databases van alle partners • Maak gebruik van ontwikkelingen bij partners
December 2013 Nelleke den Boon
