UCF en Fryske Akademy
Onderzoek EENDENKROOS ALS NIEUW GEWAS
INTERVIEW MET HANNO BRAND pagina 7
pagina 6
VERBINDT JAARGANG 3 NUMMER 1
EDITIE LENTE 2014
W W W. U C F. N L
@ U C F F RY S L A N
Wereldwijd behoren toerisme en leisure tot de snelst groeiende economische sectoren (Foto Stenden Hogeschool)
TOERISME EN VRIJE TIJD: GAT IN DE WETENSCHAPPELIJKE MARKT NIEUWE MASTER TOURISM
People, Profit en Planet. Kenniscirculatie, Creativiteit en Onderzoek. Duurzame Samenwerking in de regio, Toeristische Ontwikkelingen in een kwetsbaar gebied en Duurzaam Leiderschap. Falco de Klerk Wolters legt in een gesprek over zijn vak, toerisme en vrijetijdsbesteding, meer driehoekjes op tafel dan Messi & Co. voor FC Barcelona op de grasmat. Voor de interviewer is het Head of School of Leisure and Tourism Management aan Stenden Hogeschool geen moeilijke klant: zijn enthousiasme over zijn vak is nauwelijks te stuiten. lees verder op pagina 2 >
Samenleving
Column
Onderzoek
BROEDPLAATSEN IN FRIESLAND
ERIK BETTEN: HOE MEET JE ACADEMISCH KLIMAAT?
VIJFTIEN NIEUWE UCF PROMOTIEPLAATSEN
pagina 3
pagina 5
pagina 4
JAARGANG 3 NUMMER 1
EDITIE LENTE 2014
W W W. U C F. N L
vervolg pagina 1
“Master leert je op strategisch niveau bepalen wat de kansen voor toerisme zijn”
Dat enthousiasme is gemakkelijk te verklaren: Stenden is de eerste hogeschool in Nederland die in samenwerking met RUG (faculteit Ruimtelijke Wetenschappen) en UCF een wetenschappelijke master gaat aanbieden op het gebied
aan buiten de gebaande paden te
het gebruik van duurzame vormen
van toerisme en leisure. De beide
denken.”
van energie. Dat soort ontwikkelingen moeten we goed monitoren en
grote Bachelor-opleidingen van de school van De Klerk Wolters –
Wetenschappelijk onderzoek
nadenken over toekomstscenario’s
Tourism Management met 850 en
“Wetenschappelijk onderzoek is
die daarop inspelen. We moeten
Leisure Management met ruim 600
het derde punt: het volgen van de
leren out of the box te denken.”
studenten – bezitten het bijzonder
drivers en de strategische beslis
Wetenschappelijk onderwijs op
kenmerk Duurzaamheid. Tourism
singen. Kloppen de modellen? Wat
dit terrein noemt De Klerk Wolters
Management is daarnaast in decem-
zijn de effecten op de lange termijn
een gat in de markt. In tegenstel-
ber 2013 Full Member van het
van de veranderingen? Wij werken
ling tot veel andere landen bieden
International Centre of Excellence
samen met RUG onderzoekers
Nederlandse universiteiten geen
(ICE) geworden.
en bieden intussen verschillende
opleidingen aan op dit belangrijke
promovendi onderdak. Daarbij is
terrein.
Focusgebied
onze toegevoegde waarde dat het
De Klerk Wolters: “De master duurt
Toerisme is een van de focus
onderzoek hier geen doel op zich
een jaar en wat je leert is op strate
gebieden waarop UCF zich, naast
is, maar door ons wordt ingebed in
gisch niveau te bepalen wat de kan-
watertechnologie, meertaligheid,
de driehoek van kennisoverdracht,
sen zijn voor toerisme en leisure
duurzame samenleving, techniek
Het European Tourism Future Institute (ETFI) is samen met UCF gestart
creativiteit en onderzoek.”
in Nederland – en dan vooral in
en life sciences in het natuurlijk
met het opzetten van een wetenschappelijk onderzoeksprogramma
“Wat zijn de komende tien tot
Noord-Nederland – waar het beleid
laboratorium Fryslân richt.
(Foto Stenden Hogeschool)
vijftien jaar de drivers voor ver-
van provincies en gemeenten ver-
andering? Denk bij voorbeeld aan
beterd of aangepast kan worden en
Wereldwijd behoren toerisme en leisure tot de snelst groeiende eco-
aanvulling hierop komt er nu ook
Volgens hem is het idee steeds
de opkomst van de BRIC-landen.
waar het bedrijfsleven een kwali-
nomische sectoren. En deze groei
een Master Toerisme. Hiermee
geweest dat de kennisinstelling
Nederland telt nu zo’n elf mil-
teitsinjectie nodig heeft. Het is niet
houdt met een steeds welvarender
wordt in een grote behoefte aan
een strategische bijdrage levert
joen toeristen per jaar; dankzij
moeilijk te bedenken dat je met een
en meer vergrijzende bevolking nog
scholing op academisch niveau in
aan het innovatievermogen van
de opkomst van landen als China,
voltooide Master Toerisme een top-
wel even aan. Voor de economische
Leeuwarden voorzien. Studenten
de sector. “Deze bijdrage moet
India, Rusland, Brazilië en Zuid-
positie in het bedrijfsleven in deze
groei en de werkgelegenheid is
worden hiermee in staat gesteld
worden gezien als een drievoudige
Afrika loopt dat aantal in korte tijd
sector kunt bekleden.”
toerisme vooral ook in Fryslân,
hun volledige scholingstraject in
combinatie van opdrachten. Eén
op tot vijftien miljoen. Denk ook
met zijn meren, pittoreske steden
Leeuwarden te voltooien.
punt van deze driehoek is het ver-
aan de gevolgen van krimp en van
en waddengebied, van wezenlijk
Dit kan nog worden aangevuld
zamelen en verspreiden van ken-
belang.
met nog een promotietraject in
nis over de ‘drivers for change’ op
Het European Tourism Future
het kader van Onderzoekschool
economisch gebied, op het gebied
Institute (ETFI), het onderzoeks
UCF. De Klerk Wolters verwacht
van veranderende markten en alle
instituut van Stenden op het gebied
dat naast de Nederlandse studen-
andere relevante factoren. Aan de
van toerisme en leisure, is met vier
ten vooral ook het relatief grote
andere kant van de driehoek staat
promotieprojecten in het kader van
aantal buitenlanders, die in eigen
het inspireren: het nadenken over
Onderzoekschool UCF gestart met
land wel een wetenschappelijke
drivers, over de eigen toekomst, is
het opzetten van een wetenschap-
opleiding kunnen volgen, nu voor
de basis voor creatieve processen
pelijk onderzoeksprogramma. Als
Leeuwarden behouden blijft.
bij bedrijven. Het zet mensen ertoe
Door Wim Huizinga
Wio Joustra
MASTER TOURISM Aan de ontwikkeling van de nieuwe master wordt hard gewerkt. In 2013 is in samenwerking met Stenden Hogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen de mogelijkheid verkend voor de ontwikkeling van deze master. De verdere programmatische ontwikkeling is voorzien voor 2014. De partners streven er naar deze master in 2015 aan te kunnen bieden.
Gezamenlijk optrekken in Cultuur en wetenschap
Op voorstel van Tresoar en
Begin dit jaar zijn Friese cultu-
ten of culturele activiteiten voor
ten van participatie, een hogere
tieklimaat te versterken (muziek,
UCF komt er in Leeuwarden
rele- en kennisinstellingen bijeen
en door studenten. Vaak is er ook
kwaliteit van het onderwijs en meer
meertaligheid en amateurkunst) en
een gezamenlijke agenda
gekomen om hierover te brain-
een kennis- of wetenschapscafé.
werkgelegenheid. De culturele- en
meer ruimte bieden voor cultuur-
op het gebied van weten-
stormen. Bij deze brainstorm
Veelal gaan deze activiteiten uit
kennisinstellingen spelen hier
festivals.
waren naast Tresoar en UCF, het
van de universiteit in een stad en is
graag op in. Een voorbeeld hiervan
Fries Museum, Fryske Akademy,
er sprake van een centrale agenda.
is Leeuwarden Studiestad die graag
Kunst en wetenschap
Stichting Leeuwarden Studiestad en
Leeuwarden heeft een andere
de betrokkenheid van studenten
Op het gebied van kunst en weten-
Leeuwarden Culturele Hoofdstad
geschiedenis. Bij kennisinstellingen
bij cultuur wil vergroten. Culturele
schap is er ook meer samenwerking
betrokken. Conclusie is dat er
en culturele instellingen in de stad
instellingen zoals het Fries Museum
mogelijk tussen de culturele- en
draagvlak is voor een gezamenlijke
gebeurt wel van alles maar meestal
willen juist meer jonge mensen
kennisinstellingen. Hoe deze
agenda en afstemming program-
is dit individueel, soms gezamen-
in hun gebouw. Hoe betrekken we
samenwerking eruit gaat zien, moet
schap en samenleving. Hierin is plaats voor activiteiten van de afzonderlijke (kennis-) instellingen, zoals lezingen van wetenschappers, debatten en andere activiteiten, maar ook voor
mering en profilering van deze
lijk maar vaak versnipperd georga-
jonge mensen meer bij culturele
voor de zomer van 2014 duidelijk
gezamenlijke programme-
activiteiten. De vervolgstap is om
niseerd. Met bovenstaand initiatief
activiteiten, in een museum of een
zijn. En dan op weg naar 2018!
ring en publiciteit. Doel is
overige kennisinstellingen verder
worden de krachten gebundeld
ander podium? Deze vraag komt dit
Podia genoeg in de historische
om deze agenda vanaf het
te betrekken.
en kan er meerwaarde worden
voorjaar in het directeurenoverleg
binnenstad van Leeuwarden om te
gecreëerd.
van culturele instellingen aan de
laten zien waartoe Leeuwarden in
orde. Ook onderzoekt Leeuwarden
staat is.
seizoen 2014/15 van start te laten gaan. Met deze samenwerking willen de kennisinstellingen een breder publiek bereiken.
Leeuwarden studie- en studentenstad
Culturele hoofdstad
Studiestad of studenten zelf cultu-
In elke studentenstad zijn activi-
Met Leeuwarden als culturele
rele cursussen en workshops willen
teiten op het vlak van cultuur en
hoofdstad 2018 in het vooruitzicht
en kunnen organiseren. Dat zou
wetenschap. Bekend zijn de lezin-
ziet de gemeente Leeuwarden cul-
mooi passen bij de wens van de
gen van wetenschappers, de debat-
tuur als vliegwiel voor het vergro-
gemeente om het cultureel produc-
2
JAARGANG 3 NUMMER 1
EDITIE LENTE 2014
W W W. U C F. N L
BROEDPLAATSEN IN FRIESLAND Al langere tijd bestaat in de zorgsector de overtuiging dat het huidige systeem op het einde van zijn mogelijkheden is gekomen. Belangrijke factoren die tot verandering nopen zijn de vergrijzing en ontgroening, de bemens- en betaalbaarheid van het systeem en allerlei maatschappelijke veranderingen die maken dat het huidige zorgaanbod niet altijd meer voldoet aan de vraag. Ofwel, zoals in de troonrede werd verwoord, we zijn op weg naar een participatiemaatschappij. Er bestaat Klaus Boonstra sprak tijdens de Winterschool 2013 over broedplaats Fryslân (Foto Jaap Spieker)
breed behoefte om dit veranderingsproces bewust te voeren en vorm te geven.
Friesland; de plek waar het gebeurt!!!
Landelijk
aangegeven te willen participeren.
Maar hoe moet dit proces worden
Vervolgens is een projectplan voor
vorm gegeven? De uitkomst van
de eerste fase van het project
dit denkproces van een aantal lan-
gemaakt dat voorligt ter besluit-
delijke commissies is dat er geen
vorming bij relevante partijen. Het
behoefte is aan een theoretische
plan voorziet in een uitgebreide
Mijn vader, een oprechte Fries, kon
naar proactief beleid. Dat is nu net
meer ontwikkelingen in de zorg
blauwdruk, maar dat op basis van
inventarisatie en analyse van lopen-
vroeger, peinzend in de stoel, zich
wat we in Friesland kunnen gaan
zijn inmiddels digitaal. Het is dus
breed onderzoek en pilots tot
de projecten, een onderzoeksopzet
hardop afvragen: ‘waar gaat het
waarmaken.
zeker dat dit een rol zal gaan spe-
een onderbouwd advies zal wor-
door de academische werkplaats
naar toe met de wereld?’. Nou heeft
den gekomen. Daarnaast zijn drie
Noord-Nederland en een uitgebreid
een dergelijke opmerking meestal
Friesland als broedplaats.
de zorg. Dat betekent ook dat we
regio’s aangewezen als broedplaats.
communicatieplan voor alle betrok-
een kritische ondertoon. Maar
Het project waarbij Friesland als
kunnen en moeten nadenken over
Dit zijn de regio’s waar lopende en
kenen in de regio.
op zich is de vraag die hij stelde
broedplaats voor de zorg in 2030
andere organisatievormen van zorg.
uiterst relevant.
gaat dienen is uniek. De analogie is
Immers zorg dient aan te sluiten bij
prachtig. Friesland kenmerkt zich
de vraag die de komende jaren zich anders zal aandienen.
nieuwe projecten bij zullen dragen
len bij het toekomstige aanbod van
aan de exploratie van het onder-
Wat gaat de Broedplaats ons
werp en mee zullen worden geno-
brengen?
Nog steeds vinden we het moei-
natuurlijk als een rijke broedplaats
men in de advisering. Eén van die
Het eerste belang ligt natuurlijk in
lijk om in de toekomst te kijken
voor allerlei vogels. Vogels die jaar-
broedplaatsen is Friesland.
het ontwikkelen van een inhoude-
en daar reële beelden van te heb-
lijks de nieuwe toekomst geboren
Last but not least betekent dit dat
lijk en passend zorg en onderwijs-
ben. Maar het adagium “regeren is
laten worden in Friesland. Een nieu-
we bij een andere organisatievorm
Friesland
continuüm. Maar de Broedplaats
vooruitzien” is de laatste jaren nog
we toekomst die niet zonder slag
van zorg, we ook moeten durven
Vanaf het moment dat bekend werd
zet Friesland en de staat van inno-
belangrijker geworden.
of stoot tot stand komt, waar wel
denken in een andere functie-
dat Friesland een broedplaats zou
vatie ook op de kaart. Het is niet
Nu ik zelf vader ben merk ik, onder
inspanningen voor verricht moeten
opbouw in de zorg. Op dit moment
worden, leidde dit tot veel enthou-
alleen voor onze regio belangrijk,
andere aan mijn kinderen, dat de
worden.
zien we al dat nieuwe functies in de
siasme en belangstelling vanuit
heel Nederland kijkt met belang-
wereld om ons heen snel verandert.
de regio en daarbuiten. Nagenoeg
stelling naar ons. De Broedplaats
Hoe een nieuwe generatie sociali-
De projectaanpak zoals die wordt
aan de functie van medisch tech-
alle organisaties onderschrijven
geeft daarmee een impuls aan zorg-
seert is totaal anders dan wij en
voorgesteld voor de Broedplaats
noloog. Een andere functie-opbouw
het belang ervan en staan open
en onderwijsinnovatie. Door in de
de oudere generaties gewend zijn.
Zorg 2030 Friesland is er één waar
zal op zijn beurt weer leiden tot
voor vernieuwing. De minister van
voorhoede te opereren geven we
Veranderingen gaan snel; laten we
ook inspanningen voor moeten
andere zorgopleidingen. En daarbij
Volksgezondheid, Welzijn & Sport
koers, maar zullen we ook bereid
alleen maar kijken naar de opkomst
worden verricht. De spannende
is het zaak niet te laat te starten
(VWS) heeft Friesland aangewezen
moeten zijn mislukkingen te erva-
van internet en de sociale media.
eerste stappen zijn gezet. Stappen
om niet weer achter de feiten aan
als broedplaats omdat zij consta-
ren en te rapporteren.
Bijna niets ter wereld blijft voor
waarbij aan de hand van statistie-
te lopen.
teerde dat er bestuurlijk draagvlak
Tenslotte geeft de Broedplaats een
ons verborgen. Dat levert ook
ken zoals demografische ontwikke-
voor was.
impuls voor het onderzoek in zorg
prachtige positieve bijvangsten,
lingen, vergrijzing en vergroening,
De toekomst start nu!
Op basis van dit enthousiasme is
en onderwijs. De recent gevormde
immers het delen van kennis en
te verwachten ziekteontwikkeling
Wie klaar wil zijn voor morgen
in het najaar 2013 een algemeen
academische werkplaats, waarin
onderzoek is de laatste jaren steeds
een beeld wordt gemaakt van
had gisteren moeten starten. Met
projectplan voor de periode 2014
alle belangrijke kenniscentra par-
gemakkelijker geworden.
de zorgvraag in de toekomst in
de Olympisch Spelen nog vers in
– 2017 opgesteld, waarin werd aan-
ticiperen, kan zich verder ontwik-
Friesland. Maar daarmee ben je er
ons geheugen weten we van ‘ónze’
gegeven welke koers zal worden
kelen en zijn meerwaarde voor de
Deze veranderingen zijn ook aan de
nog totaal niet. Het is een eerste
schaatsers dat het winnen van
gevolgd en op welke wijze deze
regio en het land tonen.
gang in de gezondheidszorg. En we
opmaat. Cijfers is één, verhalen
medailles al vier jaar van te voren
kunnen met zekerheid voorspellen
zijn twee. Ofwel de cijfers moeten
begint. Als we de juiste zorg in de
projectmatig vorm zou worden
zorg ontstaan. Denk bijvoorbeeld
gegeven. Het projectdocument werd
Klaus Boonstra, projectleider
dat er ook in de komende jaren nog
van een verhaal worden voorzien.
juiste vorm met de juiste profes-
eind 2013 door de zorg- en onder-
Broedplaats Innovatie Zorgberoepen
ingrijpende veranderingen in de
En dat is ook wat er gebeurd. Na
sional in 2030 willen aanbieden,
wijsbestuurders vastgesteld. Ruim
Friesland bij het Zorginstituut
zorg op stapel staan.
kennis te hebben genomen van de
moeten we nu starten met de
90% van alle betrokken bestuurders
Nederland
cijfers wordt gekeken of we ons
voorbereiding daarvan. Immers het
Waar gaat het naar toe in de zorg
dat kunnen voorstellen. En als we
opnieuw inrichten van de zorg en
in Friesland?
weten hoe de zorgvraag er uit zal
het ontwikkelen van nieuwe func-
Het zou misschien te aanmatigend
zien moeten we nog onderzoeken
ties en opleidingen gaat niet over
zijn om vanuit mijn positie nu een
hoe de zorgvraag gesteld en beant-
één nacht ijs. We zullen daar tijd
beeld te schetsen waar het naar toe
woord zal worden. Immers mis-
voor moeten nemen, maar wel moe-
zou gaan in de zorg in Friesland.
schien gaan we de zorgvraag als
ten starten.
Wel zijn er al ontwikkelingen in de
patiënt, of misschien wel als consu-
zorg te herkennen. Voor het eerst
ment heel anders stellen. Misschien
De komende tijd staat bol van de
sinds jaren neemt de zorgvraag af.
gaat de consument bijvoorbeeld
ontwikkelingen,waarbij er veel
Daarop wordt in veel zorginstelling
wel coöperatief zorg inkopen.
kansen liggen voor onderzoek
hebben ingestemd met de lijn en
ACADEMISCHE WERKPLAATS De academische werkplaats is opgericht in 2013 en is een samenwerkingsverband tussen de drie Noordelijke GGD’s en kennisinstellingen. Doel van de werkplaats is om de samenwerking tussen onderzoek en praktijk te versterken.
INFORMATIE Meer informatie over hoe het proces van de broedplaatsen is vormgegeven is te vinden op de website van cvz: https://www.cvz.nl/beroepen+en+opleidingen. Documentatie over het project is te vinden op de website van Venturaplus: www.venturaplus.nl
en onderwijs. Kansen voor de
en achteraf gereageerd. Dat werkt echter verlammend voor de zorg-
Als we door middel van onderzoek
kennisinstellingen in Friesland,
verleners en de zorgorganisaties.
deze voorgaande vragen beter heb-
ondersteund door UCF. Kortom de
Om te voorkomen dat we achter de
ben beantwoord, is het zaak om
nieuwe zorgtoekomst start nu!
feiten aan blijven lopen, moeten we
te zien hoe we de zorg kunnen
een transitie maken van reactief-
aanbieden en organiseren. Steeds
3
Jelle Prins, decaan MCL Academie
JAARGANG 3 NUMMER 1
EDITIE LENTE 2014
W W W. U C F. N L
“MET DIT ONDERZOEK KOMEN VEEL PARTIJEN SAMEN” Carnitine in the dairy chain VIJFTIEN NIEUWE PROMOTIEPLAATSEN De provincie Fryslân heeft geld vrijgemaakt voor vijftien promotieplaatsen in het kader van de International Graduate & Research School (IGRS) van UCF. De vijftien nieuwe promovendi voegen zich bij de twintig PhD’s die al bezig zijn op verschillende terreinen. Tijdens de presentatie van de onderzoeken op 24 januari jl. bij hogeschool Van Hall/Larenstein werd dit door de provincie Fryslân bekend gemaakt. Volgens gedeputeerde Jannewietske de Vries is het van belang om “talent in de regio te houden en uitdaging te bieden. Daarin is UCF belangrijk.” Frans Zwarts –hoogleraar bestuurder van UCF benadrukte dat deze vijftien promotieplaatsen bijdragen aan het vermeerderen van de kennis rondom de Friese hotspots duurzaamheid, life sciences, meertaligheid, toerisme, en watertechnologie en – management. “Naast het wetenschappelijk onderzoek zullen de resultaten ervan doorwerken in het reguliere onderwijs en in de ontwikkeling van nieuwe kennis en innovatieve concepten in Fryslân en de noordelijke regio.”
Feike van der Leij vertelt over zijn onderzoek (Foto’s Hoge Noorden) Door Frank Schröer Veel ouderen die in het ziekenhuis terechtkomen zijn ondervoed. Bij opname blijkt dat ze een tekort aan belangrijke stoffen in het lichaam hebben. Carnitine wordt gewonnen uit de melk van koeien en kan een belangrijke rol spelen om dit probleem bij ouderen op te lossen. Daarnaast is bekend dat carnitine chronische vermoeidheid kan tegengaan. Dr. Feike van der Leij is Lector
massa nodig om goede resultaten
stap in dit onderzoek gaan we kij-
Life Science & Technology bij hoge-
te behalen. Wat mij betreft mogen
ken naar de koe. Welke koeien leve-
school Van Hall/Larenstein (VHL).
er nog wel onderzoekers op dit ter-
ren melk met de meeste carnitine.
ONDERZOEK OP VEEL TERREINEN
Hij heeft een onderzoeksvoorstel
rein bij.”
Is dat een bepaald soort of ras? Dit
De onderzoeken richten zich op verschillende terreinen. Van twee promotieon-
is belangrijke informatie als boeren
derzoeken op het gebied van techniek waarbij kennisinstituten samenwerken
ingediend waarbij een UCF-
Jannewietske de Vries licht het besluit over de 15 nieuwe promotieplaatsen toe
promovendus aan de slag gaat om
Onderzoek stap voor stap
later koeien willen fokken die melk
met Philips Drachten, Literatuur en geletterdheid tot zes onderzoeken in de
carnitine in de zuivelketen nader te
Het onderzoek van Van der Leij
moeten produceren met een hoog
Dairy Chain. Het centrale thema van dit laatste programma betreft ‘Protein
bestuderen. “Ik heb juist dit onder-
richt zich op carnitine in zuivel en
carnitine gehalte.”
dynamics in the dairy chain’. Hierbij is gekozen voor de ketenbenadering,
werp gekozen omdat ik het precies
de toepassing voor het gebruik als
bij UCF vind passen. Er komen voor
voedingssupplement voor ouderen.
Bij de derde stap in het onderzoek
programma aan de orde komen. Bij het thema gaat het om een duurzame pro-
dit promotieonderzoek veel par-
“De eerste stap in dit onderzoek is
komt het MCL in beeld. “Bij het
ductie, hoogwaardige valorisatie en optimale benutting van melkeiwitten voor
tijen bij elkaar die samenwerken.
te inventariseren wat we al weten
deelonderzoek in het MCL gaan
een gezonde voeding. Met het programma is nadrukkelijk aansluiting gezocht
Mijn eigen VHL, natuurlijk, maar
over carnitine. Zo is carnitine bij-
we na wat de carnitine-status is
bij de prioriteiten die aansluiten bij dit thema (bijvoorbeeld het Carbohydrate
daarnaast ook het Medisch Centrum
voorbeeld onmisbaar voor de vet-
van patiënten in Noord-Nederland.
Competence Centre en Healthy Aging Network Noord Nederland) waarbij de
Leeuwarden (MCL), de Dairy
verbranding en komt het in vlees
Iedereen heeft namelijk een
relevantie van de projecten voor de Nederlandse zuivelsector in het algemeen
Campus en de universiteit van
en zuivel voor. Daarnaast inventa-
bepaald gehalte aan carnitine in het
en voor de provincie Fryslân in het bijzonder helder zijn. Verdere punten die
Wageningen. Wat ik ook mooi vind
riseren we wat we weten over het
bloed. Je kunt immers niet zonder.
voor de inhoud van het programma van belang zijn betreffen de deelname van
aan dit onderzoek is dat het onder-
‘hoe’ van dit bestanddeel. Hoe gaat
De helft van de carnitine haal je
het bedrijfsleven, de thematische verbinding tussen de projecten binnen het
werp zich helemaal uitstrekt van
carnitine met ons lichaam om? Uit
uit voedsel –vlees en zuivel- en de
programma en de mogelijkheden voor vervolgonderzoek en kennisvalorisatie.
koe tot mens. We gaan kijken naar
verschillende onderzoeken blijkt
helft maak je zelf aan. Als we het
Prof dr. Lubbert Dijkhuizen (hoogleraar Microbiologie aan de Rijksuniversiteit
het DNA van de koe en mens tot de
dat het goed voor de spieren is en
gehalte van het bestanddeel in het
Groningen) is erg blij met deze zes promotieonderzoeken in de Dairy Chain.
biochemie van de melk en mensen.
dat het helpt tegen chronische
bloed hebben bepaald gaan we naar
“Ik ben betrokken bij twee van deze zes projecten. Hierin doen we onderzoek
In deze UCF-ronde van promotieon-
vermoeidheid.”
de laatste stap: het toedienen van
naar de in vivo variatie in koemelk eiwitglycosylering en de effecten daarvan
waarbij zowel het primaire proces als de verwerking en de consument in het
carnitine op verschillende manie-
op het immuunsysteem. Dat doen we samen met het UMCG. En het tweede
zoeken in de zuivel toegekend.
De koe en haar melk zijn belang-
ren. Dat kan via eten, pillen of
onderzoek gaat over de in vitro enzymatische synthese van nieuwe melksuiker
Deze onderzoekers kunnen elkaar
rijke onderdelen van dit onderzoek.
andere voedingssupplementen. We
– lactose – oligosacchariden. Mijn wens is dat de zes promovendi onderling
opzoeken en samenwerken. Je hebt
Van der Leij vervolgt: “als tweede
stellen dan de vraag wat het toedie-
veel contact hebben zodat uitwisseling van kennis en technieken sterk wordt
nen van dit bestanddeel doet met
gestimuleerd. Graag zie ik de komende jaren ook het aantal dairy UCF onder-
de carnitinespiegel in het bloed. En
zoekers fors groeien, er zijn nog vele andere onderwerpen die zich goed lenen
wat ik nog belangrijker vind: werkt
voor diepgravend wetenschappelijk onderzoek. Dit type dairy onderzoek is
het aantoonbaar tegen chronische
ook van groot belang voor de omvangrijke dairy industrie in Fryslân en leent
vermoeidheid bij ouderen en heeft
zich daarom goed voor het opzetten van Publiek Private samenwerkingen tus-
het aantoonbaar effect bij de toe-
sen kennisinstellingen, bedrijven en overheden.“
derzoeken zijn in totaal zes onder-
name van spiermassa bij senioren.”
KENNISINSTELLINGEN EN BEDRIJVEN Het onderzoeksvoorstel is goedge-
Het gaat om promotietrajecten waarbij sprake is van een groot aantal samen-
keurd door de provincie. “We zijn
werkingsverbanden tussen verschillende kennisinstellingen en bedrijven. Te
nu druk bezig met het werven van
weten Philips Drachten, Rijksuniversiteit Groningen, INCAS3, Wetsus, NHL
een geschikte jonge promovendus.
Hogeschool, Universitair Medisch Centrum Groningen, Tresoar, Partoer, Dairy
We willen nu zo snel mogelijk van
Campus, FrieslandCampina, Sigma Tau BV, Wageningen UR, Hogeschool Van
start met dit onderzoek.”
Hall/Larenstein (VHL), Medisch Centrum Leeuwarden en Universiteit Twente. Meer informatie op www.ucf.nl.
Rob Karsmakers van Philips Drachten is blij met twee promotieplaatsen voor Philips 4
JAARGANG 3 NUMMER 1
EDITIE LENTE 2014
W W W. U C F. N L
Duurzaamheid en ‘living lab’ Door Lineke Bakker
Onderzoek en experiment
er wordt gekeken hoe zij met een
we naar de regio kijken en daarmee
Het promotietraject bestaat uit
bepaalde (innovatie technologische)
naar kleinschalige lokale rurale
Bestaande duurzaamheidsinitiatieven in Fryslân en een ‘living lab’
twee componenten. Allereerst een
oplossing, in het bijzonder op het
gemeenschappen. Wat daarbij
in Leeuwarden, dat zijn de onderwerpen waarover Thomas Hoppe
onderzoek naar hoe lokale gemeen-
gebied van gedrag en energiebe-
nadrukkelijk meespeelt, is dat er
(Universiteit Twente) een onderzoeksvoorstel indiende.
schappen met duurzaamheid
sparing, omgaan en erop reageren.
veel lokale duurzaamheidsinitia-
omgaan. Daarbij worden de hefbo-
Gegevensverzameling vindt plaats
tieven zijn in Fryslân, en dat die
Het doel van het project is om
te meten en testen. Een voorbeeld
men die het succes en falen van
door ‘smart sensing’ (door een
al vrij ver zijn wanneer het gaat
lessen uit bestaande duurzaamheid
van zo’n omgeving is een kantoor-
deze initiatieven verklaren onder-
grote hoeveelheid geïnstalleerde
om het in de praktijk brengen van
initiatieven in Fryslân te trekken
gebouw of een winkelstraat. Hoppe
zocht. Bovendien is de relatie tus-
sensoren) en door zogenaamd
duurzaamheid.” Ook de provincie
en de impact van een ‘living lab’
stelt: “In ons project willen wij een
sen lokale duurzaamheidsinitiatie-
‘actieonderzoek’, waarbij onder-
Fryslân heeft baat bij dit onder-
in Leeuwarden op de bewustwor-
‘living lab’ in Leeuwarden inrichten
ven en kernelementen van regiona-
zoekers zich tussen de deelnemers
zoek. “Met het ‘living lab’ kan
ding van haar inwoners ten aan-
waarbij we in samenwerking met
le economische ontwikkeling, zoals
in het ‘living lab’ begeven om te
aandacht voor het innovatieve
zien van lokale duurzaamheid te
lokale partijen gaan onderzoeken
creatie van innovatief vermogen
observeren.
karakter van de provincie worden
onderzoeken. Een ‘living lab’ is een
hoe stadsbewoners reageren op
en het tegengaan of verminderen
onderzoeksmethode om (innova-
verschillende prikkels die tot doel
van ‘braindrain’ en ‘krimp’, onder-
Duurzaamheid in Fryslân
tieve technologische) oplossingen
hebben energiebesparing te stimu-
werp van onderzoek. Het tweede
Fryslân is een zeer geschikt ter-
voor problemen in een levensechte,
leren.”
deel is de ‘living lab’. Deelnemers
ritorium om dit onderzoek uit te
worden in een ‘lab’ geplaatst en
voeren. Hoppe: “In Fryslân willen
praktijk georiënteerde omgeving
gecreëerd”, aldus Hoppe.
PROSODIE EN SENSORTECHNOLOGIE bestaat geen prosodische typologie
van prosodische informatie in
innovaties bevorderen. Kortom:
van de Friese taal zoals nu gespro-
innovatieve sensortechnologieën.
Multidisciplinariteit op z’n best.”
Multilingual melodies and sensor technologies: Language, technology,
ken wordt. We kunnen moeilijk
Onderzoek in de forensische
and Fryslân, dat is de titel van het onderzoek waarmee een promoven-
uitspraken doen over hoe het Fries
spraakwetenschappen laat zien dat
Doorlopende lijn
dus aan de slag gaat.
verandert als we niet dit type basis-
prosodische signalen bijzonder
De betrokken instanties bij dit
informatie hebben.”
geschikt zijn voor spraakherken-
project zijn de Rijksuniversiteit
ning. Er is verder reden om aan te
Groningen en INCAS3. Ook
Door Lineke Bakker
Het onderzoeksvoorstel is opge-
reeks elementen (melodie, ritme,
steld door Nanna H. Hilton
stem, intensiteit) die de kern zijn
Theorie en toepassing
nemen dat bijvoorbeeld de mate
de studenten van de master
(Afdeling Friese Taal en Cultuur,
van hoe een taal “klinkt”, naast
Het onderzoek valt uiteen in twee
van paniek of intoxicatie op deze
Multilingualism in Leeuwarden zul-
RUG) en Matt Coler (INCAS3).
de klinkers en medeklinkers van
delen. De theoretische component
manier kan worden gedetecteerd,
len worden ingezet bij het onder-
Het doel van het project is om
de taal. De nieuwe promovendus
is gericht op de kennis van proso-
zowel bij individuen als bij groepen
zoek. “Het PhD-project is zo een
in Fryslân een prosodische stu-
onderzoekt de prosodie bij Fries-
die om zo de invloed van taalcon-
mensen. Coler: “De promovendus
mooie manier om een doorlopende
die te voltooien, die vervolgens
Nederlandstaligen om te ontdekken
tact en verandering te modelleren
zal de praktische toepassingen
lijn te vormen van de master naar
gebruikt zou kunnen worden bij
of daarin verschillen zijn tussen
op het Fries. Voor het toegepaste
van prosodie ontwikkelen en daar-
een PhD”, meent Hilton.
de ontwikkeling van innovatieve
een- en tweetaligen. Hilton stelt:
deel doet de onderzoeker een haal-
mee technologische, maatschap-
sensortechnologie. Prosodie is de
“Dit onderzoek is uniek, want er
baarheidsstudie naar het gebruik
pelijk gezien uitermate relevante
COLUMN
ACADEMISCH KLIMAAT Toen Provinciale Staten in januari
stad, dan is daar wel een groei te
Dat laatste kon wel eens pijnlijk
Nieuwe kennis voor het grijpen,
2011 kozen voor investeren in
bespeuren. Maar dat is de aanbod-
worden. Want alle goede bedoeling
kaft aan kaft met wat je al wist of
University Campus Fryslân, ging
kant. Wordt dat aanbod ook breed
en van UCF ten spijt zal het met
wat je nooit had verwacht.
het veel over het academische
afgenomen? Of zijn het telkens
die boekverspreiding de komende
Over vier jaar is Leeuwarden
klimaat. Door de komst van al die
dezelfde figuren die op lezingen
jaren eerder slechter dan beter
Culturele Hoofdstad van Europa.
slimme types naar Leeuwarden zou
en congressen afkomen, en was bij
gaan. De ene openbare bibliotheek
Als het goed is, heeft UCF dan een
de stad cultureel rijker worden,
hen het academische niveau nou
na de andere gaat dicht. En ook
stevige positie gekregen met goed
het gemiddelde kennisniveau zou
echt aan verbetering toe? De kans
voor de boekhandels is het een
bezette masteropleidingen en een
omhoog gaan en uit talrijke studies
is groter dat het juist hun academi-
slechte tijd. Wat Provinciale Staten
berg aan prikkelende onderzoeks-
was gebleken dat daarmee ook de
sche belangstelling is die ze in de
samen met de kennisinstellingen
resultaten. Leeuwarden moet tegen
economie zou profiteren. Wie kon
eerste plaats naar het evenement
met de hijskraan van wetenschap-
die tijd wel overlopen van cultureel
daar nu tegen zijn?
lokte.
pelijk onderzoek en onderwijs
en academisch elan. Misschien ben
Het intrigeerde me toen, en doet
Zuiverder lijkt me een meetme-
proberen op te trekken, breken de
ik wat cynisch als ik nu al stel dat
dat nu nog steeds: academisch kli-
thode die bij de Friese mienskip
gemeenten en de vrije markt aan de
dat ook geconstateerd zal worden
maat. Hoe meer ik erover nadenk,
in de breedte vaststelt hoe het
basis af.
in verschillende nota’s. Maar als
de Fries, Op zoek naar de
hoe lastiger ik het begrip vind.
academische gehalte toeneemt.
Je kunt het ook anders stellen: een
er tegen die tijd geen fatsoenlijke
Friese identiteit
Want hoe meet je zo’n klimaat?
Bijvoorbeeld door het meten van de
academisch klimaat is een klimaat
boekhandels, bibliotheken of anti-
Hoe becijfer je de economische
frequentie van bepaalde steekwoor-
waarin nieuwsgierigheid gevoed
quariaten meer zijn om dat rijke
effecten? Waar let je dan op? Zijn
den die academische ontwikkeling
wordt, waarin verwondering welig
klimaat op te snuiven, geloof ik er
er academische klimaatwetenschap-
aantonen, of in elk geval suggere-
tiert, waar de antwoorden van van-
geen snars van.
pers die me daar het antwoord op
ren. Misschien nog beter: het aantal
daag de vragen van morgen zaaien.
kunnen geven? Ik ben bang van niet.
non-fictieboeken dat wordt ver-
Nu ik erover nadenk, is dat precies
Kijk je naar het aantal weten-
kocht of uitgeleend. Oei.
hoe ik de sfeer van een boekwinkel
Erik Betten is statenverslaggever bij het Friesch Dagblad, columnist, historicus en schrijver van het boek
schappelijke evenementen in de
of bibliotheek zou omschrijven.
5
JAARGANG 3 NUMMER 1
EDITIE LENTE 2014
W W W. U C F. N L
EENDENKROOS ALS NIEUW GEWAS Lineke Bakker in gesprek met promovendus Cees Gauw Eendenkroos is overal in Fryslân te vinden. Wat is eendenkroos?
eendenkroos onder verschillende
Eendenkroos zijn kleine op het water drijvende waterplantjes die zich
condities. Hij kijkt naar de invloed
voornamelijk op een vegetatieve manier voortplanten. Dit kroos kan
op eiwit, zetmeel, suikers, vetten
worden ingezet voor meerdere doeleneinden, zoals bij het zuiveren
en vezels. Zo tracht hij de groei-
van water of als gewas. Cees Gauw (29) onderzoekt de teelt van
omstandigheden van eendenkroos
eendenkroos. “Ik vind de potentie die eendenkroos als gewas heeft het
te verbeteren. Het onderzoek van
meest interessant. Ik geloof erin dat we binnen twintig jaar, op grote
Gauw is niet alleen wetenschap-
schaal, eendenkroos gaan telen. Misschien niet in Nederland maar wel
pelijk van belang, ook bedrijven
wereldwijd”, aldus Gauw.
zijn geïnteresseerd in eendenkroos. Bedrijven die zich voornamelijk
Mogelijkheden eendenkroos
het wel kunnen concurreren met
bezighouden met het ontwikkelen
De potentie van eendenkroos is
soja. Dat wil zeggen dat het pro-
van biobased materialen.
meer dan alleen ‘slootvulling’.
ductieproces goedkoper moet wor-
Dankzij de exponentiële verdub-
den dan dat van soja. Een andere
Belang voor Fryslân
beling is eendenkroos een van de
mogelijkheid is eendenkroos inzet-
Het onderzoek levert een nieuwe
snelst groeiende planten ter wereld,
ten als waterfilter. Door bemesting
teeltmogelijkheid op voor Fryslân.
met de mogelijkheid om elke
van het boerenland en via het riool
Daaraan gelinkt ontstaat er een
SAMENWERKING
anderhalve dag in hoeveelheid te
belandt er stikstof en fosfor in het
hele nieuwe voedselproductieketen,
verdubbelen. Daarnaast heeft een-
oppervlaktewater. Eendenkroos
die efficiënter en duurzamer is
Cees Gauw doet zijn onderzoek in samenwerking met een aantal bedrijven, waaronder samenwerkingsverband ABC kroos (bestaande uit Inodia BV, Innostart BV en Algeacom), Waterzuivering Noorderzijlvest, Acrres Lelystad. Gauw is aangesteld bij hogeschool Van Hall Larenstein en is verbonden aan Bioprocestechnologie van Wageningen University. Gauw combineert zijn promotieonderzoek naar eendenkroos met het docentschap. Bij Van Hall Larenstein is hij docent tuin- en akkerbouw.
dan haar tegenhangers. Gauw stelt:
“Eendenkroos zou uiteindelijk soja kunnen aanvullen als eiwitbron”
“Mijn studenten hebben uitgezocht dat de teelt van eendenkroos een 7 op de 10 scoort op de duurzaamheidsmeter. Langs dezelfde meetlat
denkroos een zeer hoog eiwitper-
heeft deze nutriënten nodig om te
scoort soja daarentegen maar een
centage. Afhankelijk van de teelt
groeien en zou als filter kunnen
3 op de 10.” Voor dit onderzoekt
omstandigheden varieert dit tussen
dienen door deze nutriënten uit het
dient Fryslân als natuurlijk labo-
COMBINATIE PROMOTIEONDERZOEK EN DOCENTSCHAP
de 20 en 45%. Het gewas is dan
water te halen en ‘schoon’ water
ratorium. “In Fryslân zijn veel
ook zeer interessant als voedings-
achter te laten.
mogelijkheden voor eendenkroos:
Voor Gauw betekent het onderzoek doen een verrijking van zijn docentschap. Vanuit het onderzoek kan hij veel opdrachten aan studenten geven. Als de studenten bijvoorbeeld een duurzaamheids scan moeten maken, kunnen ze dat toepassen op eendenkroos. Verder doet Gauw vanuit zijn onderzoek veel nieuwe kennis op die hij kan toepassen in de lessen aan de studenten.
middel voor mens en dier en als
er is veel water en een hoop mest.
bouwstof voor biobased materialen.
Teelt van eendenkroos
Bovendien zijn er veel bedrijven
Theoretisch gezien zou eenden-
Cees Gauw richt zich op het opti-
die zich met eendenkroos bezig-
kroos uiteindelijk soja kunnen aan-
maliseren van de teelt van een-
houden.”
vullen als eiwitbron. Daarvoor moet
denkroos. In kassen teelt Gauw
HET NIEUWE COLLEGEPROGRAMMA VAN LEEUWARDEN:
UITNODIGING VOOR KENNISINSTELLINGEN Door Wim Huizinga Het nieuwe college van B&W van de gemeente Leeuwarden is begin 2014 gestart. ‘Iedereen is Leeuwarden | Ljouwert is eltsenien’ is de naam van het collegeprogramma waar dit college de komende 4 jaar mee aan de slag gaat. Met het jaar 2018 in het zicht heeft de gemeente vier speerpunten geformuleerd: werk, mienskip, fysieke omgeving en een gezonde financiële basis van de gemeente. teit. De kennisinstellingen bouwen
nieuwe verhoudingen tussen stad
heid en zorgtechnologie, het orga-
belang hiervan in, want de studen-
door academisch en toegepast
en platteland, inspelen op een
niseren van debatten en speciale
ten leveren veel werkgelegenheid
onderzoek veel nieuwe kennis op.
veranderende zorg en cultuur als
winter- en summerschools, Dat is
op. Om een aantrekkelijke studie-
Deze kan worden benut in innova-
vliegwiel voor de economie. Ook
nodig want de transitie naar een
en studentenstad te zijn, gaat de
Voor de Friese kennisinstellingen
ties in de samenleving, in onder-
deze thema’s vormen een uitnodi-
duurzame samenleving gaat niet
gemeente meer ruimte bieden voor
is het Collegeprogramma te lezen
wijs zelf en in het bedrijfsleven.
ging. Hier zijn al stappen in gezet,
vanzelf.
duurzame huisvesting voor stu-
als een uitnodiging. Het College
Kennisinstellingen dragen zo bij
zoals het initiatief voor een agenda
gaat zich immers hard maken voor
aan meer banen, het behoud van
voor Cultuur en Wetenschap (zie
Met 2018 in het vooruitzicht is toe-
Leeuwarden Studiestad, Tresoar en
innovatie. Hier zijn de kennisinstel-
aanwezig talent en het aantrekken
ook pagina 2) Maar ook het maken
risme meer dan ooit belangrijk. De
UCF met hulp van de gemeente aan
lingen voor nodig. Ze zijn direct
van nieuw talent. Daarbij spreekt
van een agenda voor meertaligheid
gemeente wil daarin investeren, en
meer en betere studentenvoorzie-
betrokken als het om innovatie in
het vanzelf dat kennisinstellingen
draagt bij. Zo’n agenda versterkt
de kennisinstellingen blijven niet
ningen. Ook willen ze meewerken
het onderwijs zelf gaat. Zo wordt
jongeren al op school willen laten
de positie van Friesland op het
achter. Investeringen in onderzoek
aan campagnes voor een beter
er gewerkt aan de uitbreiding van
kennismaken met de praktijk in
gebied van meertaligheid en geeft
en onderwijs op alle niveaus zul-
imago van Leeuwarden als studie-
academisch onderwijs als aan-
bedrijven, dat is een wens van het
inhoud aan projecten voor 2018.
len Leeuwarden laten uitgroeien tot
en studentenstad.
vulling op het mbo en hbo. De
College.
Kennisinstellingen kunnen verder
centrum voor kennis en expertise
De inkt van het collegeprogramma
bijdragen aan de totstandkoming
in toerisme.
is net droog, het College is van
Watercampus, de Dairy Chain en
denten. Daarom werken Stichting
het innovatiecluster in Drachten
Grote delen van het Collegepro
van een duurzame samenleving
zijn mooie voorbeelden van
gramma staan in het teken
door experimenten en gericht
Kennisinstellingen en Leeuwarden
stellingen in de stad om de hand-
samenwerking in een doorlopende
van Culturele Hoofdstad 2018
onderzoek, het ontwikkelen en
betekenen nog meer voor elkaar.
schoen op te nemen.
leerlijn, een goede aansluiting van
(CH2018). Zoals het werken aan
toepassen van nieuwe technieken
Want investeren in sterke kennis-
onderwijs en bedrijfsleven en het
een duurzame samenleving, meer
zoals e-health, het inrichten van
instellingen trekt studenten aan.
verbeteren van de onderwijskwali-
mienskip en zelfwerkzaamheid,
opleidingen gericht op duurzaam-
Het College ziet het economische
6
start. Het is nu aan de kennisin-
JAARGANG 3 NUMMER 1
EDITIE LENTE 2014
W W W. U C F. N L
Hanno Brand
Fryske Akademy wil meer samenwerking met UCF Door Wio Joustra
Hij is geboren in Gouda, studeerde geschiedenis in Leiden en Gent, deed onderzoek in Parijs naar de Bourgondiërs en in Groningen naar de Hanzesteden in de 15e en 16e eeuw. Hoewel in die laatste studie voor bij voorbeeld Bolsward en Stavoren een even belangrijke rol is weggelegd als voor Roermond en Venlo, leek Hanno Brand (1959) nu niet direct voorbestemd voor de hoogste niet aan de huidige controverse in
Over de samenwerking tussen de
wordt UCF in een bepaalde richting
De afgelopen twee jaar zijn we
de provincie over de spellingskwes-
Akademy en UCF is Brand positief,
gedwongen. Er is een hele sterke
de kant op gegaan van de sociale
tie. Het verzet tegen de nieuwe
al is die in zijn ogen voor uitbrei-
verbinding met de Kenniseconomie
media en het aantal volgers groeit
Standaard voor het Fries – en dan
ding vatbaar. Archeloog-historicus
en Smart Technology op het
gestaag.”
vooral tegen de spellingschecker
Dennis Worst doet namens de UCF
gebied van toerisme, gezond-
ofte wel de staveringshifker – is
onderzoek naar de in bezitname
heidszorg, watertechnologie en
Maar de nieuwe directeur geeft
binnen een zeer kleine groep ideo-
en het in cultuur brengen van de
de Dairy Campus. In die zin gaat
toe dat het wetenschappelijk werk
logen hardnekkig. Brand reageert er
veengronden in Friesland in de
UCF steeds meer de bètakant op.
op een nog laagdrempeliger wijze
tamelijk onderkoeld op. “Ik zie de
middeleeuwen. Twee taalkundigen
Bij de Akademy gebeurt meer dan
kan worden uitgedragen. Naast de
tegenstelling niet. Als je kiest voor
van UCF doen momenteel promotie-
alleen meertaligheid. We zijn hier
sociale media kunnen bijvoorbeeld
Toch voelt hij zich sinds zijn aan-
een standaard betekent dat niet
onderzoek onder auspiciën van de
ook bezig met andere takken van
geregelde schoolbezoeken en een
stelling als hoofd van de vakgroep
dat de verscheidenheid van de taal
Akademy: Nika Stefan, die betrok-
sport als lexicografie, taalkunde
grotere participatie in publiekseve-
Geschiedenis en Letterkunde aan
verdwijnt. Vooral wat de spreektaal
ken is bij de Friese Taalsurvey
en geschiedenis. Met onderzoek
nementen als Leeuwarden Cuturele
de Akademy in 2009 in Friesland
betreft, blijft die gewoon. Dat is
2014 - 2017 en Evelyn Bosma, die
op dat soort terreinen dekken we
Hoofdstad 2018 daaraan bijdragen.
als een vis in het water. “Natuurlijk
in heel Nederland zo en dat geldt
moet je voor de Friese casus
ook voor andere minderheidstalen
belangstelling hebben. Maar die
in Europa. Een taal is sterker als
groeit ook naarmate je hier langer
die een standaard kent. Bovendien
zit. Mijn belangstelling gaat als his-
laat onze checker de keuze aan de
toricus vooral uit naar de geschie-
gebruiker. Via een uitklapmenu
denis en identiteit van Friesland
tje heeft hij de keuze uit diverse
in heden en verleden en naar de
woordvarianten. Specialisten uit het
haar onderzoek richt op de cogni-
het wetenschappelijk spectrum in
Bezuinigingen nopen de Akademy
veranderingsprocessen die die
onderwijsveld zien er dan ook naar
tieve processen bij de verwerving
Friesland beter af. Daar ligt een
tot een herstructurering van de
identiteit hebben gevormd”, aldus
uit.”
van het Fries door schoolkinderen.
mooie taak voor UCF.”
wetenschappelijke afdeling, waar-
wetenschappelijke baan in Friesland, directeurbestuurder van de Fryske Akademy.
“UCF is een geweldige motor voor het aanjagen van promotieonderzoek en het opzetten van masteropleidingen.”
Binnenkort wordt een vierde pro-
Brand. Zijn interesse als historicus
bij traditionele vakgroepen plaats
is inmiddels verschoven naar de
De Akademy is volgens Brand, die
movendus op een taalkundig onder-
Dat de Akademy ondanks de KNAW-
maken voor kleinere en projectma-
vroegmoderne tijd. Brand heeft
na een interim-periode met ingang
zoek aangesteld.
status in de provincie een imago-
tig georganiseerde onderzoekseen-
sinds zijn komst naar Leeuwarden
van 1 december 2013 officieel de
probleem heeft ligt volgens Brand
heden. Brand: “Met een beperkte
onder meer gepubliceerd over de
zevende directeur in de 75-jarige
Brand vindt echter dat UCF en FA
niet aan de zichtbaarheid van zijn
staf zal een nieuwe basis worden
Friese Scheepvaart in de 17e en
geschiedenis werd, een uniek insti-
meer voor elkaar kunnen beteke-
instituut. “We staan behoorlijk in
gelegd voor meer projectonder-
18e eeuw en over de positie van
tuut: “Het is het enige regionaal
nen. “UCF is een geweldige motor
de Friese mienskip. Naast het doen
zoek waarin jong talent veel ruimte
de Friese stadhouders in de 17e en
instituut voor geesteswetenschap-
voor het aanjagen van promotieon-
van wetenschappelijk onderzoek
krijgt. Verwacht mag worden dat
vroege 18de eeuw. “Maar als direc-
pen waar fundamenteel onderzoek
derzoek en het opzetten van mas-
staan we ten dienste van de Friese
UCF hierin een trekkersrol kan
teur kom ik ook steeds vaker in
wordt verricht. De KNAW-status
teropleidingen. Mijn wens is dat
maatschappij omdat we voor een
spelen.”
aanraking de Friese taalkunde en de
(sinds 1990) betekent dat we wor-
de Akademy meer aan de master-
groot deel door de provincie wor-
meertaligheidsproblematiek”.
den erkend als een echt weten-
opleidingen deelneemt en ook op
den gefinancierd. We geven wel
schappelijk instituut en bevestigt
deze wijze bijdraagt aan een verbe-
iedere week ergens een lezing in
In een gesprek met de hoogste baas
dat we met dat onderzoek goed
tering van het academisch klimaat
Fryslân en publiceren nu al 75 jaar
van de Fryske Akademy ontkom je
bezig zijn.”
in Friesland. Door de ‘hotspots’
gemiddeld iedere maand een boek.
7
JAARGANG 3 NUMMER 1
De Friese identiteit en andere Cafés van de Kleine Wetenschap
EDITIE LENTE 2014
W W W. U C F. N L
KORT NIEUWS
In 2014 organiseerde UCF alweer drie druk bezochte Cafés van de
Jaarverslag UCF
Kleine Wetenschap in het Oranje
Begin maart is het UCF jaarver
Bierhuis in Leeuwarden. Op dins-
slag over 2013 verschenen. Dit
dag 28 januari vertelden hoogle-
jaarverslag geeft een overzicht
raar cultuur en cognitie Barend
van de in 2013 ondernomen
van Heusden (RUG) en auteur
activiteiten en er is een voor
Erik Betten over de Friese identi-
uitblik te lezen over 2014. Het
teit. De les van de avond was: je
jaarverslag is te downloaden
bent Fries als je jezelf Fries voelt. Twee weken later op maandag 10
via de website van UCF:
februari was het woord aan drie
www.ucf.nl/documenten.
wetenschappers van de RUG over de Olympische Winterspelen in
ment. Bewegingswetenschapper
Lezingen Herman Philipse in Leeuwarden
Bert Otten vertelde dat de grens
Filosoof prof. dr. mr. Herman
Sotsji. Econoom Gerard Kuper voorspelde het medailleklasse-
in de schaatssport nog niet is bereikt. Sporteconoom Ruud
(Foto Hans Jellema)
Koning concludeerde dat de
Philipse (Universiteit Utrecht) houdt op 20 mei 2014 twee lezingen bij UCF in Leeuwarden.
Olympische Winterspelen een
mede mogelijk gemaakt door de
in het Waddenzeegebied. Het
een waddengebied, waar landbouw,
fantastisch evenement is voor
Waddenacademie. Katja Phillipart
Zuid-Koreaanse Waddengebied
visserij en industrie de belangrijk-
liefhebbers, wetenschappers en
(bestuurslid Waddenacademie)
was het thema van de lezing van
ste inkomstenbronnen vormen, in
marketeers, maar niet voor de
nam de aanwezigen mee langs de
UCF-promovendus Jasper Heslinga.
tegenstelling tot de Nederlandse
lende modellen, toepassingsvoor-
belastingbetaler. Dinsdag 4 maart
stand van zaken op het gebied
De Wadden zijn niet uniek voor
Wadden waar toerisme het belang-
waarden, filosofische
stond in het teken van de Wadden,
van mensen, mosselen en algen
Noord-Europa. In Zuid-Korea is ook
rijkste is.
interpretaties en drogredenen).
Eén lezing zal gaan over Waarschijnlijkheid (de verschil-
De tweede lezing gaat over Ethiek en Evolutie. Houd www.ucf.nl in
HET NEDERLANDS STUDENTENORKEST OP TOURNEE
de gaten voor meer details.
Summerschool 2014: Sustainable Society Op 3, 4 en 5 juni organiseert UCF de Summerschool 2014. Na de Winterschool 2013, met als thema
Tien dagen lang, 9 uur per dag
wist er weer een wervelend concert
Leeuwarden. Het NSO wordt jaar-
aan hogeschool of universiteit op
studeren en dan het podium op.
van te maken op 12 februari jl. in
lijks opnieuw samengesteld uit
hoog niveau bezighouden met klas-
“Managing the future: sustaina-
Het Nederlands Studenten Orkest
Stadsschouwburg De Harmonie in
studenten die zich naast hun studie
sieke muziek.
bility through technology”, staat
Voor de pauze vertolkte mezzoso-
de Summerschool nu in het teken
praan Barbara Kozelj op prachtige
van de nog te ontwikkelen Master
wijze vijf gedichten die op muziek
Sustainable Society. Op 3 juni
waren gezet door componist
start prof. dr. ir. Jan Rotmans
Matthias Kadar. Na de pauze werd
(Erasmus Universiteit Rotterdam)
de Tiende symfonie van Dimitri
met een discussie over dit thema.
Sjostakovitsj strak uitgevoerd door het NSO. Het NSO doet jaarlijks 11 studentensteden aan in Nederland. Het concert in Leeuwarden werd mede mogelijk gemaakt door Stenden Hogeschool en UCF.
De uitkomsten hiervan dienen als input voor het masterprogramma. Deelname aan de Summerschool 2014 staat open voor de academische gemeenschap in Fryslân. Meer informatie over het programma volgt binnenkort op www.ucf.nl/researchschool.
Tijdens de laatste repetitie van het NSO plaatst dirigent Jurjen Hempel de puntjes op de i (Foto Wytze Hoogslag)
COLOFON Verbindt is een uitgave van University Campus Fryslân. Postadres: Postbus 7560, 8903 JN Leeuwarden, +31 58 288 21 32, www.ucf.nl,
[email protected] Jaargang 3 - Nummer 1 - Editie Lente 2014 – oplage 2000 exemplaren. Eindredactie: Frans Zwarts, Esther van Duuren, Lineke Bakker en Frank Schröer. Concept en realisatie: WEDA Design & Advertising. Aan dit nummer werkten mee: Wio Joustra, Klaus Boonstra, Jelle Prins, Wim Huizinga en Erik Betten.
UCF wil iedereen hartelijk bedanken die mee gewerkt heeft aan de artikelen uit deze uitgave. In deze uitgave komen lang niet alle partners, organisaties en relevante Friese onderwerpen aan bod. Heeft u suggesties voor de inhoud van de komende uitgaven? Deze zijn van harte welkom bij onze redactie via
[email protected]. Wanneer u een gratis abonnement wilt op deze krant of wanneer u meer exemplaren wilt ontvangen, mail dan naar
[email protected]
Volg UCF altijd en overal: Wilt u op de hoogte zijn van de ontwikkelingen binnen het academische klimaat van Fryslân? Dan is dit hét moment om UCF te gaan volgen via onze social media. Volg UCF via Twitter: @UCFFryslan Like de Facebookpagina van UCF: UCFFryslan. Ook via LinkedIn kun je UCF volgen: University Campus Fryslân. En natuurlijk staat ook altijd het laatste nieuws op de website van UCF: www.ucf.nl.
