EVROPSKÝ SOCIÁLNÍ FOND PRAHA & EU: INVESTUJEME DO VAŠÍ BUDOUCNOSTI
TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI – I. 1. ÚVOD DO PROBLEMATIKY TÝMŮ
2
2. SPECIFIKA TÝMŮ
3
3. KDY VYUŽÍT TÝMŮ
5
4. VÝBĚR LIDÍ DO TÝMU
6
5. TÝMOVÉ ROLE
7
VOLITELNÝ PŘEDMĚT BAKALÁŘSKÝCH STUDIJNÍCH PROGRAMŮ VŠCHT PRAHA
ROZVOJ SOCIÁLNÍCH KOMPETENCÍ
PRAHA 2011
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
1.ÚVOD DO PROBLEMATIKY TÝMŮ
Problém s definicí CO JE TO TÝM? TÝM – malá pracovní skupina TÝM – SKUPINA , KDE MÁ VELKÝ VÝZNAM SPOLEČNÝ CÍL A OCHOTA VSTŘÍCNĚ SPOLUPRACOVAT NA JEHO NAPLNĚNÍ ( nesobecky, nadřadit společný cíl individuálním cílům) Týmem tedy rozumíme spojení znalostí a úsilí dvou či více lidí pokud možno různých profesí, funkcí či různých pohledů na věc, kteří se vzájemně inspirují a směrují k dosažení společného cíle.
ČÍM SE TAKOVÁ SKUPINA VYZNAČUJE:
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
JE ČLENĚNÁ PODLE FUNKCÍ – ODBORNOST, VZÁJEMNÉ DOPLŇOVÁNÍ MÁ SPOLEČNĚ STANOVENÝ CÍL MÁ NTENZIVNÍ VZÁJEMNÉ VZTAHY, INTERAKCE VÝRAZNÝ KOLEKTIVNÍ DUCH, SPOLUPRÁCE, OCHOTA POMOCI A PROSPĚT, SILNÁ SOUDRŽNOST MEZI ČLENY, KOHEZE, POCIT SOUNÁLEŽITOSTI SILNÁ MOTIVACE K NAPLNĚNÍ CÍLE, SDÍLENÁ ZODPOVĚDNOST NEHIERARCHICKÉ VEDENÍ, SPOLEČNÉ ROZHODOVÁNÍ
POZNÁMKY:
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
1.ÚVOD DO PROBLEMATIKY TÝMŮ Klíčové pojmy: Synergie
Potenciál skupiny není jednoduše měřitelný pouhým součtem potenciálu jednotlivců. Právě to, že lidé ve skupině jsou spojeni určitými vazbami, že dochází k doplňování jejich nedostatků přednostmi druhých, že nápady jedněch stimulují myšlenky ostatních, vytváří novou kvalitu. Výkon skupiny pak převyšuje sumu možností jednotlivých členů. Tomu se říká synergický efekt. Synergický efekt nepůsobí jen v rámci dané skupiny, ale tím že členové týmu mají své místo v různých útvarech, ovlivňuje i kulturu organizace; dochází ke sjednocování pojmů, participaci na rozhodování
Diverzita
2
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
1.ÚVOD DO PROBLEMATIKY TÝMŮ KDY DIVERSITA A KDY STANDARDIZACE 1)
V etapách úkolů a řešení problémů, kde je potřeba přicházet s novým, inovovat procesy, tam je rozmanitost přínosem.
2)
Tam, kde jsou jasně stanovena pravidla chování (firemní hodnoty, etický kodex), činnostní postupy jsou algoritmizovány a optimalizovány (standardy, normy,…) je třeba tlačit na jednotný postup, určitou standardizaci, unifikaci chování.
3)
ZÁSADA:Nechtít ode všech vše stejně (stejné postupy, stejný způsob práce, plnění stejných úkolů), ale využívání silných stránek a minimalizace vlivu slabých stránek jedinců - individualizace způsobů zacházení s lidmi - vést lidi tak, aby vznikala příležitost je chválit, ne trestat.
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
1.ÚVOD DO PROBLEMATIKY TÝMŮ
CO URČUJE ÚSPĚCH V PROSTŘEDÍ DIVERSITY 1. Schopnost vedoucího týmu budovat vnitřní dohodu, jednotu vidění 2. Schopnost využívat „užitečných – rozvojových nedorozumění“ sladit rozdílné přístupy, zajistit synergii zainteresovaných osob vzhledem ke společnému cíli
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
2. SPECIFIKA TÝMŮ
7 CHARAKTERISTIK IDEÁLNÍHO TÝMU Doplňující Doplňujícíse se dovednosti dovednosti Malý Malýpočet počet členů členů Vzájemná Vzájemná zodpovědnost zodpovědnost aadůvěra důvěra
Dobře Dobředefinované definované pracovní pracovnípostupy postupy
Sdílené hodnoty Smysluplný Smysluplný účel účel Jasné Jasnécíle cíle
3
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
2. SPECIFIKA TÝMŮ CHARAKTERISTIKY EFEKTIVNÍ TÝMOVÉ PRÁCE 1. Vyváženost rolí (znalosti, dovednosti, schopnosti, aspirace) 2. Jasné a odsouhlasené cíle 3. Otevřenost a konfrontace myšlenek 4. Osobní vztahy (důvěra a vzájemná podpora) 5. Produktivní a stimulující porady týmu 6. Velký důraz na osobní rozvoj 7. Nebrání se, popřípadě vítá externí pomoc 8. Pravidelná revize cílů, potřeb a procesů 9. Dobrá komunikace 10. Vhodné vedení
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
2. SPECIFIKA TÝMŮ
SKUPINOVÉ ROZHODOVÁNÍ Výhody : Nevýhody : Brání ukvapenému rozhodování Vnitřní oponentura řešení Rozšíření pohledu na věc Synergie - inspirace Podpora pro implementaci řešení Objektivita (x předsudky) Akceptace většího rizika Větší informační báze kontakty
Nižší rychlost – odbočky, diskuse (nevýhoda v krizi) Oslabení zodpovědnosti jednotlivců – alibismus Komise – segmentalismus Za kompromisy nikdo nestojí Tlak na konsensus – snížení otevřenosti, souhlas všech brzdí inovace
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
2. SPECIFIKA TÝMŮ SÓLISTÉ A TÝM :
Sólisté jsou v průměru pokud jde o invenci méně úspěšní než týmy, jsou však častěji autory skutečně převratných vynálezů. Sólisté nemají korektiv v kolektivu – častěji zabřednou do „slepých uliček“. Dobré týmy míří na cíl několika směry – minimalizace rizik. Týmové vynálezy jsou snáze přijímány – bohatá sociální síť napomáhá rychlejšímu šíření objevů. Firmě se vyplatí paralelně pracovat s často komplikovanými, kreativními osamocenými vynálezci i s týmy – využívat nespojitou (jedinec – centrální, nenahraditelný bod) i kohezivní spolupráci.
4
INDIVIDUÁLNÍ PRÁCE
KOORDINACE, DĚLBA PRÁCE
Co : • Jednoduché úkoly • Rutinní úkoly • Úkoly s jedním správným řešením • Etapy (dílčí) v rámci složitějších úkolů
TÝMOVÁ PRÁCE
POZNÁMKY:
Co : • Složitější úkoly • Komplexnější úkoly • Úkoly dotýkající se více lidí
Jak : • Často direktivnější styl řízení • Delegování na jednotlivce • Každý si řeší problém sám na svém pracovišti a řízení jedinců je též oddělené Způsob práce : Každý sám za sebe, jeden navazuje na druhého řetězení chování (řešení)
Co : • Složité, komplexní úkoly týkající se více lidí, • Interdisciplinární,mezi útvarové, kde je nejasný (nestandardní) směr řešení • Za situace nejistoty, rizika • Opakující se problémy (nebo problémy nehýbající se z místa) • Problémy s otevřeným koncem, kde je potřeba vidět věci z různých úhlů pohledu Jak : Jak : • Přizvání lidí k řízení a • Důraz na komunikaci mezi členy, budování rozhodování důvěry, vzájemnou inspiraci • Používání metod práce zefektivňující • Koordinace jednotlivých přístupů, úsilí jedinců vzájemnou komunikaci mezi členy skupiny (přetváření, zesilování potenciálu jednotlivých • Každý dělá svůj díl práce, členů) jak je dohodnuto Výsledek : jiná kvalita řešení, nový pohled na Výsledek : sloučení věc (více než shrnutí jednotlivých přístupů) jednotlivých přístupů (jako puzzle) Způsob práce : Způsob práce : • Setkání všech – 1) Všichni – společně celá skupina (řešení i rozhodování) rozhodnutí o dělbě práce • Každý samostatně 2) Podskupiny cca trojice, jádro týmu zpracuje svůj díl 3) Jednotlivci samostatně • Sloučení do jednoho celku 4) Podskupiny 5) Celá skupina
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
3. KDY VYUŽÍT TÝMY
TÝMOVÁ PRÁCE JE EFEKTIVNÍ PRO:
Úkoly vyžadující spolupráci lidí různých odborností. Úkoly s velkou mírou rizika či nejistoty. Komplexní, nerutinní úkoly. Důležité, rozvojové úkoly firmy (vycházející z vize - cílů organizace). Úkoly, které přesahují hranice jednotlivých útvarů.
TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
POZNÁMKY:
3. KDY VYUŽÍT TÝMY - EFEKTIVNÍ VYUŽITÍ TÝMU - ZÁKLADNÍ OTÁZKY CO ? K AM ?
M áme dobře definovaný úkol ? Jaká je vize, jaké jsou cíle tým čekají, kritéria (m ěkká i tvrdá) řešení a čekávání od vyřešení úkolu ?
KDY ?
Známe harm ono gram čin ností, v jakých term ínech se předpokládá příprava a realizace úkolu?
KÝM ?
K do je vlastníkem úkolu , kdo investorem, kd o vedouc ím tý mu ? Jaké je jádro členů týmu atd.? Jak zajistíme podp oru těmto lide m ?
JAK ?
Jaký zvolíme postup řešení, jak na to půjdeme? M ám a z náme pravidla práce týmu ? M áme vypracovánu potřebno u diagnóz u a prováděcí plán?
ZA K O LIK ? K R IT IC K Á M ÍS T A ?
Jak bude práce na úkole nákladná, jakým způso bem bude financována ? Jaká asi budo u úskalí, jaká „nebezpečí“ týmu hrozí ?
5
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
4. VÝBĚR LIDÍ DO TÝMU - OPTIMÁLNÍ SLOŽENÍ TÝMŮ
Velký důraz na výběr vedoucího, zpočátku zajišťuje maximum komunikace i organizace úkolů ve skupině; moderuje schůzky; řeší konflikty;
„Optimální“ vedoucí týmu má tedy dostatečné sociální kompetence (umí rozeznávat potřeby a názory členů skupiny), kooperační a integrační způsobilost, sebekontrolu a komunikační dovednosti.
Ostatní členové týmu by se k sobě měli „hodit“, měli by být dostatečně stejnorodí, ale ne identičtí, s vhodnými osobnostními profily.
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
4. VÝBĚR LIDÍ DO TÝMU - OPTIMÁLNÍ SLOŽENÍ TÝMŮ
Při vytváření skupiny brát zřetel na: – Velikost jádra týmu – Motivaci členů pro vstup do skupiny a práci v ní – Budoucí týmové role
Často se však tým vytváří z pracovníků, kteří jsou k dispozici a nově vstupující zaměstnanci jsou doplňováni podle profesních schopností a „musí“ zapadnout
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
4. VÝBĚR LIDÍ DO TÝMU VÝBĚR LIDÍ DO TÝMU 1. Odbornost potenciálních členů týmu – znalosti, schopnosti, dovednosti ve vztahu k řešenému úkolu 2. Reprezentace – získávání aktuálních informací z vnějšku, seznámení okolí s prací týmu, získávání podpory 3. Motivace členů - zájem o věc, nasazení, důvěra členů, že cíl je žádoucí, dosažitelný 4. Role v týmu - jaké role (formální i neformální) je třeba v týmu obsadit, aby vzhledem k povaze řešeného úkolu pracoval efektivně (Belbinova autodiagnostika týmových rolí, vlivní členové, tvůrci mínění).
6
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
5. TÝMOVÉ ROLE - ROZDĚLENÍ Myslitel
Formovač
S naží se N a vr h u j e , m á n o vé u s m ě rn it p rá c i n á p a d y , ja k ře š it t ý m u k vy š š í p ro b lé m y p r o d u k t i vi t ě
Kontrolor vyhodnocovač
Kompletovač
P ro fil
A n a ly z u je p ro b lé m y , h o d n o t í n á p a d y tý m u
N a va z u j e k o n t a k t y , r o z víj í vz t a h y k z ís k á vá n í p o d p o ry t ý m u
S t a rá s e , a b y s e n e z a p o m n ě lo n a d e t a ily a a b y s e d o d r ž o va l ř á d
V e d e tý m k d o b ré s p o lu p rá c i a k dosažení vý s l e d k u
Vyhledavač zdrojů
Koordinátor
M ě n í n á p a d y v P o m á h á vy t vá ř e t č i n y a d o h l íž í n a d o b r o u a t m o s fé r u tý m u p r o ve d e n í
Realizátor
Týmový pracovník
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
5.TÝMOVÉ ROLE
1. MYSLITEL (PL) Charakteristiky: Individualista, neortodoxní, vážný, tvůrčí. Přínos týmu: – – – –
Vytváří nové myšlenky a strategie Zaměřuje zvláštní pozornost na širší souvislosti Řeší složité problémy Schopnost změny pohledu na problém
Možné slabiny: – – – –
Inklinuje k tomu, že podceňuje praktické detaily nebo diplomacii Slabý v komunikaci s nadřízenými Občas se „utrhne“ od reality Předpoklad stejného vidění věcí od ostatních
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
5.TÝMOVÉ ROLE
2. VYHLEDÁVAČ ZDROJŮ (RI) Charakteristiky: Extrovertní, entuziastický, komunikativní, zvídavý, schopnost využít příležitostí
Přínos týmu: – – – –
Odhaluje nové možnosti Rozvíjí kontakty mimo tým Má schopnost kontaktovat se s lidmi Umí reagovat na výzvu
Možné slabiny: – Ztrácí zájem, pokud ho přejde počáteční nadšení a entuziasmus.
7
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
5.TÝMOVÉ ROLE
3. KOORDINÁTOR (CO) Charakteristiky: Uvážlivý, spolehlivý a sebevědomý,silná vnitřní odpovědnost za plnění cílů
Přínos týmu: – – – – –
Rozeznává silné/slabé stránky členů týmu Maximalizuje potenciál členů týmu a zdrojů Organizuje vše tak, aby bylo dosaženo cílů Požaduje příspěvky ostatních a hodnotí je podle cílů týmu Není „řešitelsky“ ješitný
Možné slabiny: – Menší tvořivost – Obvykle jeho věcný přínos k řešení nepatří k největším
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
5.TÝMOVÉ ROLE
4. FORMOVAČ (SH) Charakteristiky: Dynamický, otevřený, úzce zaměřený Přínos týmu: – Hledá možnosti jak překonávat překážky – Je dynamický. Uvádí věci do pohybu a formuje týmové úsilí určováním cílů a priorit – Vyzývá ostatní a motivuje k úsilí o dosažení cílů, „tah na branku“
Možné slabiny: – Náchylnost k silovým řešením, podrážděnosti, prchlivosti – Bývá netrpělivý – Nerad a nesnadno mění pohled na věc
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
5.TÝMOVÉ ROLE
5.KONTROLOR - VYHODNOCOVAČ(ME)
Charakteristiky: Střízlivý, racionální, opatrný Přínos týmu: – Analyzuje problémy, hodnotí myšlenky a návrhy – Hledá varianty řešení, optimalizuje jejich výběr – Pomáhá týmu přijmout uvážené rozhodnutí
Možné slabiny: – Může mu chybět inspirace a schopnost motivovat druhé – Někdy až moc „při zdi“
8
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
5.TÝMOVÉ ROLE
6. TÝMOVÝ PRACOVNÍK (TW) Charakteristiky: Společensky orientovaný, mírný a citlivý, orientovaný na lidi a vztahy
Přínos týmu: – – – – –
Naslouchá, zvládá jednání s “obtížnými” lidmi Zlepšuje komunikaci mezi členy týmu Podporuje členy týmu v jejich snažení Minimalizuje konflikty a předchází třenicím Podporuje ducha týmu
Možné slabiny: – Může být nerozhodný v momentech krize
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
5.TÝMOVÉ ROLE
7. REALIZÁTOR (IM) Charakteristiky: Konzervativní, disciplinovaný, spolehlivý, má organizační schopnosti, smysl pro praxi
Přínos pro tým: – – – –
Organizuje a přetváří myšlenky do plánů a na uskutečnitelné akce Systematicky a efektivně dodržuje plán Pracuje tvrdě a disciplinovaně Je spolehlivý
Možné slabiny: – Možná malá flexibilita a nevšímavost k nevyzkoušeným myšlenkám – Možná neochotna reagovat na nové myšlenky
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
5.TÝMOVÉ ROLE
8. KOMPLETOVAČ (CF)
Charakteristiky: Usilovný, svědomitý “dotahovač” práce, perfekcionista
Přínos týmu: – Odstraňuje chyby, opomenutí a přehlédnutí – Vyvíjí tlak na ostatní k dodržení termínů a plánů – Má schopnost dovést věci do konce – Schopnost koncentrace, smysl pro detail
Možné slabiny: – Ztrácí uspokojení z práce, pokud se úkoly nedokončí. – Může být malicherný
9
POZNÁMKY: TÝMOVÁ PRÁCE A SPOLUPRÁCE V ORGANIZACI
5.TÝMOVÉ ROLE
9. SPECIALISTA (SP) Charakteristiky: Specialisté jsou zapálení jednotlivci, kteří se pyšní zvládnutím technických dovedností a speciálními znalostmi. Jejich priority se soustřeďují na dosažení profesionální úrovně a rozšiřování a hájení své oblasti.
Přínos týmu: – Garance specifických znalosti a zkušeností – Specialisté hrají v některých týmech pro své znalosti nezastupitelnou úlohu. – Často bývají zváni k rozhodnutí, založeném na hluboké zkušenosti.
Slabé stránky : – Úzké zaměření bez širšího kontextu – Protože jim záleží zejména na vlastním poli působnosti, postrádají obyčejně zájem o ostatní lidi. – Často mívají problémy s komunikací.
10