pushing the limits Bezige VerdonschotKeith Bakker4eMidprice.indd :27:51

pushing the limits

Bezige VerdonschotKeith Bakker4eMidprice.indd 1

10-09-2008 16:27:51


10-09-2008 16:27:51

Leon Verdonschot

Pushing the limits Het leven van Keith Bakker

2008 de bezige bij amsterdam


10-09-2008 16:27:52

Cargo is een imprint van uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam Copyright © 2008 Leon Verdonschot en Keith Bakker Eerste druk februari 2008 Vierde druk oktober 2008 Omslagontwerp Dog and Pony Foto auteur Mark Kohn Vormgeving binnenwerk Peter Verwey, Heemstede Druk Wöhrmann, Zutphen isbn 978 90 234 3712 3 nur 340

www.uitgeverijcargo.nl


10-09-2008 16:27:52

And I can feel One of all my turns coming on I feel Cold as a razor blade Tight as a tourniquet Dry as a funeral drum (Pink Floyd – One of My Turns)


10-09-2008 16:27:52


10-09-2008 16:27:52

1

Kom maar op. Ik liep hier binnen en zei: alles. Alles om me ervanaf te krijgen. Kan me niet schelen hoe, kan me niet schelen wat. Ik ben er klaar voor. Kom maar op.




10-09-2008 16:27:52

2

Mijn moeder. Ze kon er ook niet gewoon een paar sturen, het moest meteen een halve koffer vol zijn. Sommige heeft ze opengemaakt, andere nog niet. Ik zit op mijn bed en woel door de enveloppen. Ik wil helemaal niet kijken. Ik doe het toch, als een automobilist in een kijkfile. amsterdam, luchthaven schiphol, 19 oktober 1987 Hoi, Ken je me nog, de domme jonge naïeve student die jou vijftien mark en vijfentwintig gulden gaf, om je te hel pen met je zogenaamde problemen? Je zei dat je het geld thuis meteen zou overmaken. O, wat was ik dom. Of niet? Bewijs dat ik me vergis. Sadly yours, George 


10-09-2008 16:27:52

morton grove, il, 1 december 1987

Meneer Barber, Twee maanden geleden verzocht ik u al me de vijftig dollar te retourneren die u me verschuldigd bent. Sta me toe uw geheugen op te frissen. Eind augustus hoor de ik het gesprek dat u voerde in een openbare telefoon in de stationshal van Amsterdam, Holland. Ik stond achter u, wachtend op een vrije telefoon. U vertelde uw gespreksgenoot dat al uw bezittingen, inclusief uw portemonnee, waren gestolen, dat het Amerikaanse consulaat zonder opgaaf van reden was gesloten en dat u nu niet voldoende geld had om de trein naar Brussel te nemen, vanwaar uw vlucht terug naar de Verenigde Staten vertrok. Het behoefde weinig voorstellingsvermogen uw wan hoop mee te voelen. Mocht uw verhaal niet op waarheid hebben berust, dan bent u een verdomd goede acteur, die iemand erin wist te luizen die alleen maar deed wat ieder mens vol gens mij zou moeten doen: indien mogelijk een mede mens in nood helpen. Ik ga u niet vertellen dat ik het geld nodig heb voor kerstcadeautjes of ander gelul, ik schrijf u eenvoudig weg uit principe: het zit me dwars dat u uw belofte niet bent nagekomen.

Groet, Vicky 


10-09-2008 16:27:52

victoria, australië, 2 mei 1988 Beste Keith Bakker, Ik ontmoette je in Amsterdam. Jij was alles kwijt en ik gaf je tachtig gulden. Op dit moment ben ik in Mexico, en ik ben bestolen. Mijn paspoort, travellercheques en cash ben ik kwijt. Ik weet nu hoe jij je voelde, en ik zou willen dat ik zelf iemand tegenkwam die me geld leende, zoals ik toen bij jou deed. Ik realiseer me nu dat ik een aardig persoon ben, en ik vind dat je die aardigheid moet belonen met het overmaken van mijn fucking geld!

xxx Kate

jupiter, florida, 9 januari 1989

Beste Keith, Ik feliciteer je van harte met je acteerprestatie, maar nooit meer zal ik een vreemde in nood vertrouwen.

Aimee




10-09-2008 16:27:52

10 juni 1987, el cajon, ca

Beste Keith, Op 21 april van dit jaar ontmoette ik in Amsterdam een wanhopige jongeman. Hij vertelde me dat hij was beroofd van alles wat hij bij zich had. Ik luisterde naar zijn verhaal, in de wetenschap dat er in Amsterdam veel jonge naïeve mensen rondlopen en veel jonge kwaadwillende mensen. Ik besloot dat deze tot de eer ste categorie behoorde. Het zou spijtig zijn als ik me vergiste en de volgende keer iemands verzoek om hulp ten onrechte afwijs op basis van deze ervaring. Hoogachtend, Jenny san francisco, 1 juni 1988 Beste Keith, Mocht je dit krijgen en echt bestaan: mijn naam is Ste ven. Ik ben de jongen die je zestig (of zo) dollar leende op de Voorburgwal (de straat) in Amsterdam, zodat jij met de trein je vlucht kon halen. Dit is je kans om je eer te herstellen, en mijn vertrou wen in de mensheid. 


10-09-2008 16:27:52

Mocht je niet bestaan: alvast een prettige kerst, jij klootzak. Steven

Boos zijn ze vaak niet eens. Hooguit teleurgesteld, als de vader uit een cliché. Of cynisch: ‘Als je het niet allemaal in één keer kunt betalen, kun je dan in ieder geval ieder jaar een dollar sturen – de ko mende veertig jaar?’ Soms doen ze alsof ze toch al geen illusies hadden: ‘Op teruggave van het geld heb ik nooit gerekend, dus dat doet er niet toe. Wel wil ik weten of je veilig thuis bent gekomen.’ Anderen wrijven hun illusies juist op: ‘Het is niet dat ik je niet vertrouw, Keith. Ik heb altijd met een redelijke zekerheid geweten dat ik mijn geld van je terug zou krijgen. Daarom heb ik ook niet onderzocht of dit adres wel klopt, of er wel een stad die Westport heet in Connecticut ligt. Sterker nog, ik heb vrienden ver teld over onze ontmoeting, en over die zestig gulden die ik je heb geleend om in Brussel te komen. Stuk voor stuk verklaarden ze me voor gek. Dus heb ik er met ze om ge wed dat ik mijn geld terugkrijg van je, en wel binnen een maand. Dus, Keith, het gaat inmiddels om meer dan alleen een onderzoek naar de menselijke aard.’ Sommigen richten zich maar meteen tot mijn moeder: ‘Beste mevrouw Bakker, ik heb eind december uw zoon 


10-09-2008 16:27:52

Keith ontmoet en hij verkeerde in een penibele situatie: zon der een cent op zak, hongerig en bang – en niet zo’n beetje ook. Ik leende hem tweehonderd gulden en bood hem een douche en een roomservicemaaltijd aan, in het Garden Hotel waar ik overnachtte.’ Ik scheur nog een paar enveloppen open. Adam uit Boston: ‘Het maakt me niet uit nog even te wachten op mijn geld, maar mijn ouders zijn lang niet zo geduldig als ik.’ Kathy uit Bow, nh: ‘Het was vijfenveertig dollar. Dat is een rib uit mijn lijf. Vergeet niet: jij werkt, ik ben nog scholier.’ Barry uit Miami: ‘Mag ik je nog eens herinneren aan de opluchting die je voelde – echt of gespeeld – toen ik je het geld leende?’ Chris uit Montreal vraagt alleen maar hoe het gaat: ‘pps: Hopelijk is dit subtiel, maar ook weer niet te: die veertig dollar terug, dat zou ik ook wel kunnen gebrui ken.’ Een Griek wil zijn geld terug: vijf gulden. ‘Ongeveer drie dollar.’ Amy uit Needham, ma: ‘Ik hoop dat je het gewoon bent vergeten, want je leek me echt een aardig persoon.’ Met Lori uit Elizabeth Bay, nsw, heb ik kennelijk een con tract opgesteld. Ze heeft het gekopieerd. ‘Ik ben jou (Lori) honderd Nederlandse guldens ver schuldigd. Keith Bakker.’ 


10-09-2008 16:27:52

Het ziet er bijna plechtig uit. Thomas uit New Jersey weet nog dat ik vertelde over mijn studie aan de universiteit van Vermont, en mijn toe komstige baan in de luchtvaart, bij Cessna. Ze hebben het over een lening, en onderstrepen dat woord. Een heeft er een kopie van een proces-verbaal bijgedaan. Bureau Warmoesstraat 48, 29 juli 1987, elf uur. ‘Arriveerde in hotel. Ging naar douche. Vroeg iemand op zijn bagage te passen. Kwam uit douche, bagage ver dwenen. Ging naar balie. Medewerker zag man langslopen met zes tassen.’ Ik heb flink uitgepakt die ochtend, zie ik. Onder ‘we gens diefstal van’ staan vier tassen, zevenhonderd dollar, twee creditcards, een paspoort, een rijbewijs, een Minolta 7000 autofocuscamera, cameralenzen, een flitser, een paar pakken filmpjes, een zonnebril, Nike-sportschoenen, een adresboek en een studentenpas. Vrijwel alle brieven beginnen met de vraag of ik me de schrijver nog kan herinneren. Vrijwel zonder uitzonde ring: nee. Ook niet de schrijver van een getypte brief. Hij heet Frank en heeft me op 16 maart 1987 geschreven, vanuit India. Frank is de enige die geen geld van me hoeft, hij wil me iets verkopen.




10-09-2008 16:27:52

Beste Keith, Je kent me waarschijnlijk niet, Keith, maar ik heb je enige tijd geleden ontmoet, en we hebben samen bruin gerookt. Sindsdien is mijn leven totaal veranderd. Je hebt deze zin vast vaker gehoord en het klinkt een beetje gladjes, maar Jezus Christus heeft mijn leven veranderd. Ik zal een folder bij deze brief doen, waar het hele verhaal in staat. Het enige wat ik kan zeggen, Keith, is dat je een doodlopende weg in bent gegaan. Er is geen uitgang, de enige die je kan helpen is Jezus Christus, waarschijnlijk ben je al op het punt beland waarop je jezelf niet meer kunt redden. Het is nu iets tussen jou en Jezus. Het enige wat Hij van je verlangt is dat jij je aan Hem overgeeft. Van een vriend die om je geeft, Frank Er valt een opgevouwen folder uit het dunne briefje. ‘British Man Broken by God.’ Het is een enorm lang verhaal. Het eindigt met een adres, de oproep ‘Lees & verspreid’ en een foto. Ik zie een jonge man met een gelukzalige lach. Hij kijkt links omhoog. Zijn witte boord komt onder zijn donkere trui uit. Dus dit is Frank. Nooit ontmoet. Maar blijkbaar toch wel. Ik open er nog een. Het is een brief van mijn moeder aan het Amerikaanse consulaat in Amsterdam, dat namens ene Rupert om geld vraagt. 


10-09-2008 16:27:52

Ze schrijft op 14 mei 1988: ‘Dit spijt me allemaal verschrikkelijk, maar Keith is vol wassen en hij leeft ergens in Europa. Zijn adres is ook mij onbekend, ik heb geen contact met hem. Dit is een treurig verhaal voor alle betrokkenen.’ Dat is het. Daarom eindigt het hier en nu. Ik stop de brieven en kaarten terug in de enorme enve loppe en ga languit op mijn bed liggen, mijn ogen open.




10-09-2008 16:27:52

3

Ik ging dood, ik wist het zeker. Het zou me nooit gebeuren. Mij niet. Maar nu was het gebeurd, nu en hier. Voor het eerst voelde ik wat andere mensen een heel le ven lang voelen, wat ze bang maakt, of ze liefde doet erva ren, of nederigheid, of wat-ik-ontbeer dan ook. Sterfelijkheid. Ik had gescoord van een Colombiaan. Anderhalf gram wit, anderhalf gram bruin. Ik had het allemaal in één shot ge nomen. Gemakkelijk was het niet gegaan; ik kon geen ader meer vinden die niet kapot was. Ik miste en miste en mis te, mijn arm begon eruit te zien als de verse herinnering aan een steekpartij. Uiteindelijk lukte het. En toen kwam het meteen op, dat geluid, een geluid zo hard en doordringend en alom aanwezig dat het me deed denken aan het geluid aan de binnenkant van een golf, het geluid dat surfers koesteren, waar ze over praten als de soundtrack van hun glorie, het geluid waar ze in kunnen hangen, dat samenvalt met hún moment en dat buiten die golf niet bestaat. Het gaat van ggrrrrooooowwwww, en het zwol nu aan in mijn hoofd, 


10-09-2008 16:27:52

zo hard dat het leek of het niet paste. Een paar seconden, toen werd mijn beeld blokkig en verstoord, als dat op een televisie vlak voordat die naar rook begint te ruiken. Ik viel op de grond en de pijn was overal in mijn bovenlijf, schoot in mijn armen, mijn kaken. Of iemand met een wals over mijn borst reed. Ik kroop over de koude stenen, richting de trap. Honderden keren moest ik ze op en af hebben gelopen, gerend en gestrompeld. Deze en, voor ik naar deze plek verhuisde, die aan de andere kant van de brug. En nooit had ik de treden geteld. Het waren er eerst negen, merkte ik nu, en daarna, na die grote tree, nog eens negen. Ik viel twee keer, zag de metalen reling, de zwarte stenen, de lege blikjes en flesjes, de kauwgum en de lege wikkels. Na iedere tree keek ik omhoog en leek er weer een tree bijgebouwd. Het was niet mijn eerste overdosis. Als ik goed tel, was het mijn vijfde. En altijd rond twee uur ’s nachts. Misschien heb ik geen drugsprobleem maar een probleem met twee uur ’s nachts. De eerste keer was volgens mij in een steegje bij de Brou wersgracht. Ik was al op het punt waar spuiten steeds vaker voelde als het injecteren van paranoia. Ik wilde meer voelen, ik wilde de flash, een headringer, ik wilde de fuckin’ hoofdprijs. Maar niet met meer heroïne, want meer paranoia. Dus voerde ik de coke op. Eén keer kon dat wel, dacht ik. 


10-09-2008 16:27:53

Maar nee. Een andere keer lag ik in een veld met hoog gras, bij station Sloterdijk. In deze omgeving woonden stadsnoma den, maar zelfs die liepen op dat tijdstip niet door het gras. Mijn paniek duurde niet lang; kort na het moment waarop ik bedacht dat niemand me hier zou komen helpen dook tussen het gras opeens een Zuid-Europese junk op. Zijn gezicht ben ik niet meer vergeten. De enige keer dat ik het zag was toen ik zijn lippen op de mijne voelde, bijkwam door zijn mond-op-mondbeademing, mijn ogen opende en in zijn gezicht keek. Ik rook zijn adem – ergens tussen muf en zuur, tussen bier en brak water – en ik zag een uitge mergelde Italiaanse junkenkop en een vrijwel tandeloze mond. Mijn redder. Ik had ’m gehaald, de laatste tree, en kroop richting de weg. Auto’s reden voorbij en namen op tamelijk hoge snel heid de bocht. Ik schreeuwde om hulp, terwijl ik me naar de stoeprand sleepte. Een paar auto’s minderden vaart en reden toen toch weer verder, maar dan nog sneller. Ik had aids overleefd. Hepatitis C. Een paar overdoses. Een schietpartij. En nu ging ik eraan, hier, op de bruine langwerpige ste nen van de Kattenburgerstraat. Ik werd overvallen door mijn bewustzijn. Moest je me nu zien. De zieligheid zelve. Op mijn knieën, mijn armen vol bloed: dit was het dan, het eindresultaat en het einde 


10-09-2008 16:27:53

tegelijk, het punt waar al mijn keuzen me naartoe had den gedreven. Ik was doodsbang, letterlijk, bang voor de dood. En vooral voelde ik een verdriet dat mijn zelfmede lijden ver te boven ging. Het was droefenis, een tafereel waarvan je je gezicht wilt afwenden, en ik wist hoe ik er bij lag. Een auto gaf groot licht toen ik de straat overstak, over de vluchtheuvel, richting die stenen vlakte aan de overkant, met slechts een paar bomen en bankjes ter afwisseling. Ik schreeuwde, zo hard als ik kon. ‘Help me! help!’ Ik schreeuwde opnieuw, en opnieuw, en opnieuw. In een van de huizen ging het licht aan. Een deur zwaaide open, een vrouw liep naar buiten, haar trappen af. Ze snelde op me af en zei dat ze een ambulance had gebeld. Die kwam. Twee mannen stapten uit en liepen richting het bankje waar ik tegenaan lag. Ik hoorde ze praten. ‘O, het is een junkie.’ Ik zei: ‘Breng me naar het fuckin’ ziekenhuis.’ ‘Als je je mond niet houdt, doe ik helemaal niks.’ Ze pakten me op en tilden me onder hun armen naar de ambulance. De vorige keren kreeg ik antigif, nu niet. Geen idee waarom niet. Een van die vorige keren was ik zo goed als naakt. De overdosis voelde alsof ik vanbinnen werd opge vreten door vuur, dus gooide ik al mijn kleren uit. 


10-09-2008 16:27:53

In het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis werd ik aan de hart monitor gelegd. Het apparaat loeide als een alarm. Het duurde een uur of vier, en toen werd het rustiger. Ik was moe, zo verschrikkelijk moe. De misère putte me uit. De arts luisterde geduldig naar mijn verhaal. Ik vertelde hem dat ik jaren clean was geweest. Getrouwd was, een huis had. Dat ik in die jaren op momenten zelfs iets had gevoeld wat ik geluk durfde te noemen. En dat ik er nu vanaf wilde, definitief. Niet omdat ik veel illusies had over de lengte van de rest van mijn leven, of de kwaliteit. Maar omdat ik clean wilde sterven. Hij schreef het allemaal op.




10-09-2008 16:27:53

4

Prozac om te voorkomen dat de depressie zich als een inkt vlek in mijn hoofd verspreidt. Seresta om te slapen. Methadon, want een mens moet toch iets. Librium. Temazepam. Ferrograd. Daktarin-crème. Dak tarin-gel. Lactulose. Claritine. Norvir. Paracetamol. Als ik moet slapen, lig ik wakker. Soms val ik even in slaap. Ik word niet wakker, ik schrík wakker, en altijd in een natgezweet shirt. Ik beweeg nauwelijks, en toch heb ik overal spierpijn. Als ik adem, voel ik een steek in mijn longen. Ik zie wazig en soms dubbel, en bots de hele dag tegen stoelen, banken en mijn bed. Volgens de arts heb ik een onhandige motoriek. Hij vindt me ook opvallend breedsprakig en ik maak een ge desoriënteerde indruk op hem. Hij vindt het prettig dat ik naar hem luister, maar ik zou beter naar mijn lichaam moeten luisteren, zegt hij. Hij neemt mijn medische geschiedenis nog eens door, en leest het gejaagd op, alsof het een cv is. 


10-09-2008 16:27:53

1977 alcoholmisbruik 1985 polydrugsgebruik 1988 longembolie/trombose 1990 hiv-positief, hepatitis B en C positief 1994 aids 1997 candida esophagitis, bronchitis, cognitieve stoor nis, depressieve symptomen, destructief gedrag, matige diffuse cerebrale stoornis

Ik grap dat ik maar bof. Dat ik er nog ben, bedoel ik, maar dat begrijpt hij wel. Hij is verbaasd dat ik getrouwd ben. Anders ik wel. Ik ben eerlijk tegen hem: het was een huwelijk uit angst, niet uit liefde. We zijn allang gescheiden, alleen nog niet administratief. Hij begint voorzichtig: of mijn vrouw zelf dat ook niet zou moeten we… Tuurlijk wel, zeg ik. Uiteraard. Graag zelfs. Snel ook. Maar liever niet alleen. Liever met iemand erbij. Hij luistert, en hij noteert. Hij vraagt veel. Hij wil dat ik in mezelf kruip. Ik kan dat niet. Ik wil dat niet. Implosiegevaar. Leg ik hem later nog wel uit. Nu niet. Nu wil ik niet terug gra ven, ik wil verder kruipen. Hij vraagt naar mijn plan. Ik pak mijn A4’tje uit mijn broekzak, vouw het open en lees voor: 


10-09-2008 16:27:53

1. Afbouwen van methadon en andere middelen, behalve de middelen die ik nog heb voor mijn hiv-behandeling. 2. Opbouwen van een betere lichamelijke conditie met be hulp van onder meer goede voeding en training. 3. Leren omgaan met stress en spanning. 4. Leren op te komen voor mezelf, leren mezelf te zijn en leren mezelf niet te manipuleren door schuldgevoelens. 5. Leren om mijn gevoelens de ruimte te geven en te laten zien, zonder me daarvoor te schamen. 6. Leren mezelf de tijd te gunnen om alles op een rijtje te zetten en beslissingen te nemen over mijn toekomst. Hij vraagt waar ik het moeilijk mee heb. Ik zeg: dat ik waarschijnlijk blijf leven. Ik kijk hoe hij reageert. Niet. Een prof. En ik ga verder. Ik zeg dat van zeker weten dat je binnenkort doodgaat een geruststelling uitgaat. Overzichtelijkheid ook. En een ontslag op staande voet van alle verplichtingen. Dat ik opeens denk dat ik misschien toch nog een tijd leef; het voelt alsof het eeuwig leven mij in de schoot is ge worpen. Met een toekomst komen opeens ook de zorgen. Ik weet niet wat erger is: de dood vrezen of het leven. Ik val stil. De arts bedankt me. Ik kan gaan.




10-09-2008 16:27:53

pushing the limits Bezige VerdonschotKeith Bakker4eMidprice.indd :27:51

Recommend Documents