Passie voor Rotterdam. Jaarverslag 2007

Passie voor Rotterdam Jaarverslag 2007

Jaarverslag Woonstad Rotterdam 2007 Inhoudsopgave Missie .............................................................................................................................................. 3 ‘Passie voor Rotterdam’............................................................................................................... 7 1 GOED LUISTEREN NAAR ONZE KLANTEN....................................................................... 9 1.1 Diverse klantgroepen met verschillende wensen ................................................ 10 1.1.1 Huisvesting primaire doelgroep ............................................................................... 10 1.1.2 Huisvesting van bijzondere doelgroepen ................................................................ 10 1.1.3 Middengroepen: pijlers onder de wijk ...................................................................... 12 1.1.4 Klantgroepgericht adverteren................................................................................... 12 1.1.5 Verhuringen .............................................................................................................. 13 1.1.6 Aanpak No-Show heeft effect .................................................................................. 13 1.1.7 Huurbeleid................................................................................................................. 14 1.1.8 Handen ineen voor preventie huisuitzettingen........................................................ 14 1.2 Verbetering dienstverlening .................................................................................... 15 1.2.1 Betere bereikbaarheid zorgt voor tevreden klanten................................................ 15 1.2.2 Start ontwikkeling Persoonlijke Pagina ................................................................... 16 1.2.3 Moeiteloos wonen met een Serviceabonnement .................................................... 16 1.2.4 Complexmatige vervanging van keukens en CV’s ................................................. 16 1.2.5 Verbetering proces reparatieverzoeken .................................................................. 16 1.2.6 Klachten en geschillen ............................................................................................. 17 1.3 Dialoog met onze klanten ........................................................................................ 18 1.3.1 Bewonersparticipatie in het fusietraject................................................................... 18 1.3.2 Vernieuwing participatiestructuur Woningbedrijf Rotterdam .................................. 18 1.3.3 Welke wensen hebben onze klanten?..................................................................... 19 1.3.4 Bewonersparticipatie Nieuw Crooswijk ................................................................... 19 1.3.5 Vitale kernen Feijenoord .......................................................................................... 19 1.3.6 Experiment participatie huurders in een gemengd complex .................................. 19 1.3.7 Speeddaten in de Filtergebouwen........................................................................... 20 2 SAMENWERKEN AAN VITALE EN AANTREKKELIJKE WIJKEN.................................. 21 2.1 Gebiedsgericht werken voor vitale wijken ............................................................ 22 2.1.1 Identiteitstrajecten .................................................................................................... 22 2.1.2 Gebiedsvisies ........................................................................................................... 23 2.1.3 Pact op Zuid.............................................................................................................. 23 2.2 Vastgoedstrategie ..................................................................................................... 23 2.2.1 Nieuwbouw en aanpak bestaande woningvoorraad ............................................... 24 2.2.2 Voorbeelden projecten ............................................................................................. 27 2.2.3 Verkoop..................................................................................................................... 29 2.2.4 Duurzaamheid en energiebesparing ....................................................................... 32 2.3 Investeringen in beheer en leefbaarheid ............................................................... 33 2.3.1 Schoon, heel en veilig .............................................................................................. 34 2.3.2 Aanpak overlast en woonfraude .............................................................................. 37 2.3.3 Meedoen is belangrijk .............................................................................................. 38

1 Jaarverslag 2007

3

ONDERNEMENDE CORPORATIE ...................................................................................... 41 3.1 Zelfstandig wonen met kwaliteit van leven ........................................................... 41 3.1.1 Prinsenhof, de plek waar je thuis bent! ................................................................... 42 3.1.2 Arrangementenlijnen voor extra wooncomfort ........................................................ 42 3.1.3 Laagdrempelig toegang tot een veilige woning....................................................... 42 3.1.4 Veilig wonen door persoonsalarmering ................................................................... 43 3.2 Een succesvolle toekomst begint met een diploma ............................................ 44 3.2.1 Wonen, werken en leren voor jongeren .................................................................. 44 3.2.2 Stage lopen in een professionele organisatie ......................................................... 44 3.3 Vitale wijkeconomie draagt bij aan prettig wonen ............................................... 45 3.3.1 Luifels Oranjeboomstraat gezamenlijk resultaat ..................................................... 46 3.3.2 Kunstenaars NAC Wolphaertstraat Oud-Charlois .................................................. 46 3.3.3 Ontwikkelmanager Zwaanshals boekt succes ........................................................ 46 4 ORGANISATIE ...................................................................................................................... 47 4.1 Personeel & Organisatie .......................................................................................... 48 4.2 Verslag van de Ondernemingsraad........................................................................ 51 4.3 Governance en maatschappelijk ondernemerschap ........................................... 51 4.4 Externe netwerken .................................................................................................... 52 4.5 Samenstelling bestuur ............................................................................................. 53 5 FINANCIËN EN TOEZICHT.................................................................................................. 54 5.1 Financiële Resultaten ............................................................................................... 54 5.2 Vennootschapsbelasting ......................................................................................... 57 5.3 Treasury...................................................................................................................... 57 5.3.1 Treasurystatuut......................................................................................................... 57 5.3.2 Renterisicomanagement .......................................................................................... 57 5.3.3 Treasurybeleid .......................................................................................................... 58 5.3.4 Ondernomen acties voorfixeren renterisico’s.......................................................... 58 5.3.5 Renterisicoprofiel...................................................................................................... 58 5.4 Verbindingen ............................................................................................................. 59 Verklaring Bestuur ...................................................................................................................... 65 RAPPORT VAN FEITELIJKE BEVINDINGEN INZAKE HET VOLKSHUISVESTINGSVERSLAG............................................................................................. 66 5.5 Kengetallen ................................................................................................................ 69 5.6 Jaarrekening .............................................................................................................. 70 ACCOUNTANTSVERKLARING .................................................................................................. 92 5.7 Toezicht ...................................................................................................................... 94 5.7.1 Verslag van de Raad van Commissarissen ............................................................ 94 5.7.2 Samenstelling Raad van Commissarissen............................................................ 100

2 Jaarverslag 2007

Missie Wonen in een stad waar je trots op kunt zijn. Woonstad Rotterdam heeft de ervaring en het vernuft om dat te realiseren. De mensen van Woonstad Rotterdam kennen de stad, ademen de stad. En zijn daardoor in staat om vanuit een solide basis, vitale en aantrekkelijke wijken te verwezenlijken. Woonstad Rotterdam zoekt naar creatieve oplossingen waar onze klanten beter van worden. En voert die oplossingen uit samen met inspirerende partners. Zo bereiken we gezamenlijk tastbare resultaten.

3 Jaarverslag 2007

4 Jaarverslag 2007

Stad van ons hart Met trots presenteren wij het eerste jaarverslag van Woonstad Rotterdam, in 2007 ontstaan uit de fusie tussen de Nieuwe Unie en het Woningbedrijf Rotterdam. Twee betrokken partijen, die met elkaar en met coöperatieve partners aan de slag zijn om de stad voor Rotterdammers nog beter te maken. We kiezen voor de stad, haar wijken én voor de inwoners. Toen de fusie werd beklonken - dat was overigens in een periode dat grote fusies in politiek Den Haag niet makkelijk lagen - spraken we af dat we gewoon door zouden gaan met ons werk. Het eerste doel was en is om de basisdienstverlening te laten draaien als een geoliede machine. Met nieuwe ambities, leren van elkaar, doorgaan met ons werk en het bijdragen aan een sterk Rotterdam is de opgave groot. De eerste tijd na de fusie maakt duidelijk dat we onze gezamenlijke rol perfect kunnen invullen en dat we elkaar prima aanvullen. Dat laatste geldt niet alleen voor de fysiek op elkaar aansluitend bezit in Rotterdam, maar ook voor onze manier van werken. We integreren nu stap voor stap tot één nieuwe klantgerichte organisatie. Rotterdam verdient een sterke stadscorporatie. Deze metropool aan de Maas maakt zich op voor de toekomst. De vergrijzing slaat ook in Rotterdam toe, maar minder dan in de rest van Nederland. Gemeente én Woonstad Rotterdam willen mensen aan de stad binden. Eén van de belangrijke pijlers onder de gemeentelijke Stadsvisie is het behoud van mensen met een middeninkomen. Dit betekent dat er naast het behoud van een kwalitatieve sociale voorraad meer aanbod voor deze doelgroep moet komen. Voor de versterking van de economie is het essentieel om ook hoger opgeleiden te kunnen huisvesten. De gemeentelijke koers is dan ook een belangrijk kader voor de komende 10 jaar. Dit verslag bundelt de belangrijkste activiteiten van Woonstad Rotterdam in 2007 als de stadscorporatie in wording. We maken onze prestaties inzichtelijk, inclusief de effecten op de klanttevredenheid en de leefbaarheid in de wijken. U kunt ook lezen hoe de interactie met bewoners, andere belanghouders en samenwerkende partners is verlopen. Samen bouwen aan een aantrekkelijke woonstad - de stad van ons hart! Het bestuur,

Arjan Schakenbos Bestuursvoorzitter Marja de Bruyn Vice-voorzitter Willem Klos Bestuurslid Dick Stehouwer Bestuurslid

5 Jaarverslag 2007

6 Jaarverslag 2007

‘Passie voor Rotterdam’ Woningbedrijf Rotterdam en de Nieuwe Unie kiezen als Woonstad Rotterdam nadrukkelijk voor de stad Rotterdam. We bundelen onze krachten en kwaliteiten, onder andere op het terrein van gebiedsontwikkeling, de verkoop van huurwoningen, vastgoedbeheer en VvEbeheer. Met een gezamenlijk bezit van circa 55.000 woningen en 1.750 bedrijfsruimtes kan Woonstad Rotterdam nog effectiever en efficiënter meebouwen aan vitale wijken en een aantrekkelijke woonstad. Door de fusie krijgen we ook meer financiële armslag om te investeren in nieuwbouw, renovatie en het opknappen van buurten. Daarmee leveren we een substantiële bijdrage aan de doelstellingen van het huidige college. Tot 2015 investeert Woonstad Rotterdam maar liefst anderhalf miljard euro in de stad. Als echte stadscorporatie geven we onze passie voor Rotterdam vorm in vijf uitdagingen: • Wij luisteren goed naar onze klanten • Wij werken met kracht aan vitale en aantrekkelijke wijken • Wij zijn een ondernemende corporatie • Wij kiezen voor Rotterdam • Voor ons geldt: ‘woorden én daden’ Op weg naar een vitale stad Deze uitdagingen komen rechtstreeks voort uit onze missie. Vrij vertaald komt die er op neer dat we werken aan een stad om trots op te zijn. Dat doen we met medewerkers die de stad ademen en kennen. Zij hebben de ervaring en het vernuft om vanuit een solide basis, aan vitale en aantrekkelijke wijken te werken. In de praktijk werkt dat ook zo. We zijn steeds beter in staat om naar onze klanten te luisteren en dit te vertalen in een klantgerichte werkwijze en producten. Onze partners zien ons ook steeds nadrukkelijker als aanjager en zo nodig als regisseur van processen. Daarbij werken we gebiedsgericht en vanuit een integrale benadering van wonen, werken, leren, welzijn en zorg. Op al deze terreinen ontwikkelen we de komende jaren creatieve en vernieuwende concepten. Van bijzondere arrangementen op het gebied van wonen, welzijn en zorg tot gerichte investeringen in brede scholen, woonfoyers en stageplaatsen. Politieke ontwikkelingen In ons werk houden we de politieke ontwikkelingen nauwgezet in de gaten. Met de gemeente Rotterdam hebben we heldere prestatieafspraken gemaakt in het fusieconvenant. In dit convenant onderschrijft de gemeente onze hoge ambities en de meerwaarde van de fusie voor Rotterdam: samen werken we aan het aantrekkelijker maken van Rotterdam als woonstad en het stimuleren van de economische activiteiten in de stad. In onze relatie met de rijksoverheid hebben we helder aangegeven wat wij doen om de vijf zogenoemde “Vogelaarwijken” waarin Woonstad Rotterdam bezit heeft, om te vormen tot krachtwijken. Wij investeren meer dan gevraagd in nieuwbouw, maatschappelijk vastgoed, particuliere woningverbetering en projecten op het gebied van leefbaarheid, sociale cohesie en economische ontwikkeling. Toch spreken wij, naast dit positieve beeld en grote ambitie, ook onze zorg uit voor de opeenstapeling van “claims” die ook op de middelen en het vermogen van Woonstad worden gelegd. Het gaat hier met name om zaken als de invoering van de Vennootschapsbelasting en het vastzetten van de huurverhoging voor de komende jaren op het niveau van de inflatie. Maar ook om de continue vraag naar en claims op onze middelen om nog meer onrendabel te investeren naast onze voorgenomen investeringen in met name de zogenaamde “WWIwijken”. Desondanks denken wij dat onze ambities realistisch en - naar de inzichten van dit moment - ook financieel haalbaar zijn.

Leeswijzer

7 Jaarverslag 2007

In dit jaarverslag behandelen we onze doelstellingen: Goed luisteren naar onze klant, Samenwerken aan vitale wijken en de Ondernemende corporatie. Deze doelstellingen worden toegelicht met voorbeelden uit de praktijk. Interviews met bewoners, samenwerkingspartners en medewerkers geven een beeld van Woonstad Rotterdam als dienstverlener, partner en werkgever. Belangrijke ontwikkelingen in de organisatie en de financiële verantwoording completeren het verslag. Om duidelijk te maken dat we in 2007 als één partij aan de slag zijn gegaan om de stad nog beter te maken, gebruiken we in dit verslag de naam Woonstad Rotterdam, ook al gold dat de eerste helft van het jaar nog niet. Als het duidelijker is – bijvoorbeeld in tabellen en grafieken – of als er sprake is van relevante verschillen in beleid, wordt gesproken van Woningbedrijf Rotterdam en de Nieuwe Unie.

8 Jaarverslag 2007

1

GOED LUISTEREN NAAR ONZE KLANTEN

We zijn een Rotterdamse woningcorporatie, onze klanten zijn de doorsnee Rotterdammers. Wij willen onze klanten niet alleen van goede huisvesting voorzien, maar ze vooral plezierig laten wonen. We kiezen daarom voor het wonen in vitale en aantrekkelijke wijken, passend bij de verschillende wensen en behoeften van bewoners. Om dit doel te bereiken, denken en werken we in klantgroepen en werken we aan verdere uitbreiding en verbetering van de dienstverlening. Hiertoe voeren we op verschillende manieren een serieuze dialoog met de klant. Marja Kerpel: ‘We worden als bewoners steeds serieuzer genomen’ De komende tien tot vijftien jaar krijgt Nieuw Crooswijk een nieuwe stedenbouwkundige structuur, met behoud van de drie bestaande lanen. In de nieuwe wijk komen woningen in diverse categorieën en groottes (zowel huur als koop), een Brede School, kleinschalige bedrijfsruimtes, winkels, ateliers en niet-commerciële voorzieningen. Marja Kerpel speelt een actieve rol in de wijk. ‘Ik voel me al jaren sterk betrokken bij mijn wijk. Wat ik belangrijk vind? Dat de bewoners een actieve stem hebben bij het maken en uitvoeren van de plannen. Daarbij gaat het om alle belangrijke zaken die binnen Nieuw Crooswijk spelen. De ingestelde Wijkraad is daarvoor een goed instrument. Daarnaast speelt de omvangrijke herstructurering een grote rol: de sloop, de herhuisvesting van zo’n tweeduizend gezinnen, de hoogte van de nieuwe huren en de veiligheid. We zitten er nu middenin. Wat mij opvalt is dat Woonstad veel moeite heeft gedaan om de ingrijpende plannen met de huurders goed en intensief te communiceren. Sommige maatregelen zijn keihard, maar er is toch steeds meer draagvlak voor ontstaan. In mijn rol signaleer ik zaken die niet helemaal goed gaan. Die pak ik op en breng ze in bij een passend overleg. Als de corporatie vervolgens in actie moet komen, gaat dat nog niet in alle gevallen goed. De bereidheid is er, maar er moet bij de verhuurder - vooral op de werkvloer - nog een definitieve mentaliteitsomslag plaatsvinden. Gelukkig zijn er al veel stappen in de juiste richting gezet. Er wordt beter naar ons geluisterd en je merkt aan grote en kleine dingen dat we serieuzer worden genomen dan in het verleden. Voorbeeld: na een reparatie wordt er door de reparateur een formulier afgegeven waarop de huurder direct kan invullen - en portvrij op kan sturen - of hij wel of niet tevreden is over het nakomen van de afspraak en het uitvoeren van de reparatie. Bij ontevredenheid wordt er door Woonstad snel actie ondernomen. Het lijkt iets kleins, maar het is wel heel tastbaar. En… het idee komt oorspronkelijk uit de koker van de bewoners.’ Jeanne Marie Jens: ‘Weg met sociaal isolement’ In Rotterdam Alexanderpolder staan de zogeheten Prinsessenflats: vier bij elkaar horende flats waarin met name ouderen wonen. Temidden van de flats staat een nieuw ontmoetingscentrum waar allerlei activiteiten worden georganiseerd door bewonersvereniging Prinsenhof. Jeanne Marie Jens woont in één van de Prinsessenflats en is voorzitter van bewonersvereniging Prinsenhof. Zij is één van de drijvende krachten achter het ontmoetingscentrum. ‘Ongeveer vijf jaar geleden zag ik een oproep in de krant waarin bewoners werd gevraagd mee te denken over de woon- en leefomgeving. Daar leek me wel wat, vooral omdat de gemiddelde leeftijd van de bewoners van de Prinsessenflats steeds hoger werd en de voorzieningen daar steeds minder op aan sloten. Ik ben samen met andere bewoners gaan overleggen met de woningcorporatie. De Nieuwe Unie stond open voor onze ideeën. Flats die leeg kwamen, werden grondig aangepast en levensloopbestendig gemaakt. Veel ouderen zitten in een sociaal isolement en daar wilden wij ook iets aan doen. Tussen onze vier flats stond een gezinsvervangend tehuis van de Stichting Pameijer. Dat kwam leeg. Wij zagen direct mogelijkheden. Woningbouwcorporatie De Unie kwam met Stichting Pameijer overeen dat de voormalige bewoners van het gezinsvervangend tehuis zelfstandig konden gaan wonen in één van de Prinsessenflats. Pameijer zorgde voor de noodzakelijke begeleiding. In ruil daarvoor nam de Nieuwe Unie het gebouw over. We hebben het pand met steun van veel betrokkenen omgetoverd in een ontmoetingscentrum, dat helemaal wordt gerund door vrijwilligers. Het is een plek waarmee we ouderen én mensen met een verstandelijke beperking uit hun sociaal isolement halen. Hartstikke mooi toch? Het project laat goed zien waar bewoners, woningcorporaties, (deel)gemeente en andere betrokken organisaties toe in staat zijn.’

9 Jaarverslag 2007

1.1

Diverse klantgroepen met verschillende wensen

Iedere klant heeft zijn of haar eigen specifieke behoeften en wensen. Alle klantgroepen (behalve hoogste inkomens) kunnen op onze aandacht rekenen. Voor mensen met een laag inkomen, de zogenoemde primaire doelgroep, is 75% van onze woningen bestemd. Voor sommige klantgroepen vinden we het belangrijk wat extra's te doen: overlevers (bijzondere doelgroepen), senioren en klanten met een middeninkomen. Dat is onze taak als corporatie. En dit sluit aan bij de vraag en het gemeentelijk beleid. De bijzondere inzet voor senioren komt uitgebreid terug in hoofdstuk 3 (Ondernemende corporatie). Net als onze bijzondere aandacht voor activiteiten rond wonen-leren-werken, zoals voor jongeren met een (woon)zorgvraag. In dit deel van het verslag besteden we aandacht aan onze prestaties op het gebied van huisvesting van de primaire doelgroep, bijzondere doelgroepen en aan onze inzet voor het vasthouden en aantrekken van middengroepen. 1.1.1

Huisvesting primaire doelgroep

Onze belangrijkste doelgroep betreft mensen met een laag inkomen (de primaire doelgroep). Van de 2.533 woningen die we in 2007 verhuurden via Woonnet Rijnmond is 78% verhuurd aan mensen met een laag inkomen. In onderstaande tabel is zichtbaar dat er in beperkte mate sprake is van ‘scheef verhuren’. Tabel Verhuringen aan primaire doelgroep per prijsklasse (in %) Goedkoop WBR

Hoog inkomen Laag inkomen

dNU


Woonstad Totaal


Definities: Laag inkomen: Hooginkomen: Goedkoop: Bereikbaar: Duur:

16% 84% 100% 7% 93% 100% 10% 90% 100%

Bereikbaar 19% 81% 100% 18% 82% 100% 19% 81% 100%

Duur

Totaal 58% 42% 100% 54% 46% 100% 56% 44% 100%

26% 74% 100% 20% 80% 100% 22% 78% 100%

éénpersoonshuishoudens 20.300, éénpersoonshuishoudens ouderen 18.250, twee- of meerpersoonshuishoudens 27.575, twee- of meerpersoonshuishoudens ouderen 24.275 éénpersoonshuishoudens > 20.300, éénpersoonshuishoudens. ouderen > 18.250, twee-/ meerpersoonshuishoudens > 27.575, twee-/meerpersoonshuishoudens ouderen > 24.275 339,08/ 343,49 485,33/ 491,64 en 520,12/ 526,89 voor meerpersoonshuishoudens > 485,33/ 491,64 voor 1- en 2-persoonshuishoudens en > 520,12/ 526,89 voor meerpersoonshuishoudens

Naast huurwoningen bieden we ook betaalbare koopwoningen die bereikbaar zijn voor de primaire doelgroep (zie ook 2.2.3). 1.1.2 Huisvesting van bijzondere doelgroepen Wij zien huisvesting van bijzondere doelgroepen als één van onze kerntaken. Hierbij gaat het om mensen die niet direct op eigen kracht een woning kunnen vinden en die bij het wonen vaak zijn aangewezen op begeleiding of speciale voorzieningen. Dat geldt bijvoorbeeld voor cliënten van GGZ-instellingen die zelfstandig gaan wonen, mishandelde vrouwen, exgedetineerden en dak- en thuislozen.

10 Jaarverslag 2007

Binnen onze organisatie is in 2007 wel verschillend met deze doelgroepen omgegaan. De Nieuwe Unie maakte voor de dagelijkse uitvoeringstaak deels gebruik van de stichting Flexibel Wonen Rotterdam/Rijnmond; Woningbedrijf Rotterdam voert deze taak uit via het regieteam. Wij streven naar een evenwichtige spreiding van deze doelgroepen over de stad. Uitgangspunt daarbij is vooral de draagkracht van een wijk en het aantal bestaande voorzieningen voor maatschappelijke opvang. Eind 2007 hebben we de woonafspraken 2007-2010 die de gemeente Rotterdam voorstelde nog niet ondertekend. Gezien de grote vraag die voor diverse bijzondere aandachtsgroepen op de corporaties afkomt, willen wij goede afspraken maken, die rekening houden met de draagkracht van onze wijken, middelen 1 zoals Lokaal maatwerk en de Rotterdamwet én de mogelijkheden van andere woningzoekenden op de woningmarkt. We verwachten in 2008 in overleg met de collegacorporaties wel afspraken met de gemeente te kunnen maken. We leverden in 2007 overeenkomstig de bestaande afspraken naar rato van ons bezit onderstaande huisvesting voor bijzondere doelgroepen: Tabel taakstelling en realisatie huisvesting bijzondere doelgroepen 2007

Taakstelling

Realisatie

Doelgroep

Zelfstandig

Statushouders/ ’generaal pardonners’

26

28

54

Overige bijzondere doelgroepen

30

37

67

Onzelfstandig


50

50

100

Zelfstandig

Statushouders/ ’generaal pardonners’

29

51

80

Overige bijzondere doelgroepen Onzelfstandig


dNU

Woonstad totaal

Type huisvesting

WBR

72 121

2

242 49

In 2007 hebben wij ons extra ingezet voor de huisvesting van de grote groep vluchtelingen die onder de “generaal pardon”-regeling vallen. De vraag naar huisvesting voor “reguliere” statushouders was afgelopen jaar lager dan verwacht. In 2007 leverde Woonstad Rotterdam in totaal 80 woningen aan “reguliere” statushouders en “generaal pardonners”. Daarnaast steken wij veel energie in de huisvesting van jongeren, met bijvoorbeeld de woonfoyer Sandelingplein (zie ook hoofdstuk 3). Voor de zorgen woonbegeleiding van bijzondere doelgroepen maakte Rotterdam Woonstad (al dan niet via Flexibel Wonen Rotterdam Rijnmond) afspraken met zorgpartners zoals Pameijer, Stichting Centrum voor Dienstverlening (CVD), zorginstelling Flexus en jeugdzorgorganisatie Prokino. 1

Om zich in bepaalde gebieden te mogen vestigen is een huisvestingsvergunning verplicht en moet de nieuwe bewoner inkomen uit werk ontvangen of langer dan zes jaar in de Rotterdamse regio wonen. 2 Van de 121 woningen betrof het 40 woningen, die de Nieuwe Unie al in voorgaande jaren had overgedragen aan Flexibel Wonen en die na mutatie weer verhuurd zijn aan bijzondere groepen. Daarnaast zijn 81 extra woningen van de Nieuwe Unie aan Flexibel Wonen overgedragen voor verhuur. Hoeveel van deze woningen als onzelfstandige wooneenheden zijn verhuurd (en dus meerdere klanten huisvesten), is niet bekend.

11 Jaarverslag 2007

1.1.3 Middengroepen: pijlers onder de wijk Wij vinden het belangrijk om de middengroepen in de wijken te behouden. De ervaring leert dat de middeninkomens vaak de dragers van vitale wijken zijn. Daarom willen we wijken en woningen aantrekkelijker maken voor deze klantgroepen. Dit vraagt om een gevarieerd woningaanbod (vooral koop en een hoger huursegment), verbetering van de kwaliteit ervan en een goede marketingaanpak. We hebben daarvoor in 2007 verschillende middelen ingezet. Voor zowel nieuwe als bestaande koopwoningen bieden we verschillende regelingen om de stap naar een koopwoning te verkleinen: Maatschappelijk Verantwoord Eigendom (MVE), Maatschappelijk Gebonden Eigendom (MGE), de Fair Value en Koop Goedkoop, Zie ook paragrafen 2.2.1 (Nieuwbouw en aanpak bestaande voorraad) en 2.2.3 (Verkoop) voor meer informatie over koopwoningen die we op de markt hebben gebracht. Ongeveer 500 van onze grote en/of luxere huurwoningen (met een nettohuur van meer dan 625) hebben we in 2007 gelabeld als Hoger Huursegment. De ervaring leerde dat de site van Woonnet Rijnmond niet de meest geëigende plek is om met deze woningen te adverteren. Daarom hebben we via de mediacampagne “Your place or mine” de website www.hogerhuursegment.nl onder de aandacht gebracht. Via deze site kunnen geïnteresseerden direct reageren op een woning. De resultaten zijn goed. Steeds meer mensen uit de middengroepen weten ons te vinden voor dit type woningen, die daardoor korter leegstaan. Daarnaast hebben we in 2007 geëxperimenteerd met een mutatiebudget om woningen aantrekkelijker te maken voor potentiële huurders in het middensegment. De woonmakelaar kreeg een budget om bij een mutatie op specifieke klantwensen in te kunnen gaan. De ervaringen worden in 2008 geëvalueerd. 1.1.4 Klantgroepgericht adverteren Woningzoekenden zijn pas echt tevreden als ze een woning vinden die voldoet aan al hun wensen. Bewoners die bewust voor een bepaalde wijk en voor een bepaalde woning kiezen, zullen zich meer betrokken voelen bij hun woon- en leefomgeving. Die betrokkenheid zal leiden tot een actievere inzet van bewoners op wijkniveau. Dat is belangrijk voor de vitaliteit van de wijk. In 2007 is de promotie gerichter opgezet. Met advertenties hebben we klant(groepen) aangesproken die waarschijnlijk het meest gelukkig worden in de betreffende woning en wijk. De teksten spelen in op de vragen, wensen en belevingswereld van de verschillende klantgroepen. Dit doen we door die voorzieningen te melden waarvan we verwachten dat de klantgroep ze waardeert. We benutten daarbij de mogelijkheden die de vernieuwde website en de woonkrant van Woonnet Rijnmond bieden. Er zijn merkbaar meer klanten door de campagnes aangetrokken.

12 Jaarverslag 2007

1.1.5 Verhuringen In onderstaande tabel is te zien hoeveel woningen beschikbaar zijn gekomen voor verhuur (door mutaties en nieuwbouw), en of, hoe en aan wie deze zijn verhuurd. Tabel Verhuringen dNU

410

39%

803

32%

max 25%

25%

185

18%

562

22%

max. 15%

201

13%

59

6%

260

10%

- waarvan volkshuisvestelijk gelabeld

189

13%

95

9%

284

11%

max.20%

- waarvan voorwaardenvrij

535

36%

349

34%

884

35%

min. 40%

- waarvan met huisvestingsvergunning

100%

aantal 1.937 898 1.039

393

26%

377

in %

Afspraak *

100%

- waarvan via Lokaal Maatwerk***

in %

Woonstad aantal 3.815 1.282 2.533

Totaal verhuringen: Pro forma ** Verhuringen via Woonnet Rijnmond - waarvan voor directe bemiddeling aan herhuisvestingskandidaten, overige urgenten en bijzondere doelgroepen

aantal 1.878 384 1.494

WBR

in %

100%

Bron: databestand Woonnet Rijnmond met de verhuurde woningen in 2007 * Overeenkomst Woonruimteverdeling, Stadsregio Rijnmond ** Contractsveranderingen waarbij woning niet leegkomt (bv. door naamswijziging of woningruil); verhuringen om niet en tijdelijke verhuringen (bijv. voor Nieuw Crooswijk); (wissel)woningen voor herhuisvestingkandidaten uit de eigen corporatie. *** In gebieden waar in het kader van de “Rotterdamwet” een huisvestingsvergunning vereist was, kunnen ook nog aanvullende toewijzingscriteria gelden volgens het Lokaal Maatwerk.

Wij bezitten veel woningen in Rotterdamse wijken waar de leefbaarheid specifieke aandacht vereist. Dit vertaalt zich niet alleen in diverse stedelijke en landelijke maatregelen, waaronder de Rotterdamwet, maar ook in de verdeling van de vrijgekomen woningen in de diverse aandachtswijken. In 2007 boden wij daarom méér woningen aan in de categorie Lokaal Maatwerk dan de afgesproken 15% uit de Overeenkomst Woonruimteverdeling van juli 2006. Van de verhuringen via Woonnet Rijnmond vond 10% plaats in gebieden die vallen onder de Rotterdamwet. Gezien de grote herstructureringsopgave in een aantal van onze wijken is ongeveer 15% van de woningen verhuurd aan herhuisvestingskandidaten (mensen die door sloop/nieuwbouwplannen hun huis moeten verlaten). Daarnaast is ongeveer 10% van de verhuringen direct bemiddeld aan bijzondere doelgroepen (vooral statushouders, dak- en thuislozen, flexibel wonen). Door deze bijzondere toewijzingen was de ruimte voor voorwaardenvrije verhuringen minder dan de richtlijn van 40% van de verhuringen. Het aantal voorwaardenvrije verhuringen van Woonstad Rotterdam bedroeg in 2007 circa 35%. 1.1.6 Aanpak No-Show heeft effect No-Show is het niet verschijnen van een woningzoekende bij een woningbezichtiging, zonder afmelding bij de corporatie. In 2006 hebben Vestia en de Nieuwe Unie de redenen voor NoShow van potentiële huurders onderzocht. Op basis van de uitkomsten zijn in 2007 maatregelen getroffen. De uitnodigingsbrieven, de advertentieteksten en de website van Woonnet Rijnmond zijn aantrekkelijker en duidelijker gemaakt, de tijd tussen de uitnodigingsbrief en de bezichtiging is verlengd en er is

13 Jaarverslag 2007

geëxperimenteerd met individuele woningbezichtigingen (in plaats van groepsaanbiedingen). Het laatste kwartaal van 2007 was het percentage No-Show van de Nieuwe Unie 40%. Dit is een afname van 20% ten opzichte van het eerste kwartaal. Een mooi resultaat. In 2008 gaan wij als Woonstad Rotterdam door met acties om No-Show terug te dringen. 1.1.7 Huurbeleid In 2007 trad een nieuw kabinet aan. Het stelde vast dat de huurverhoging voor de komende periode niet meer mag bedragen dan het inflatiepercentage. Voor 2007 betekende dit een maximale huurverhoging van 1,1 %. Als gevolg van deze beperking kon het instrument van huurverhoging verder niet worden gebruikt voor de noodzakelijke differentiatie van het huurprijsniveau. Financieel heeft dit tot gevolg dat de druk op de toch al negatieve woningexploitatie, vooral op termijn, verder is toegenomen. Met de huurdersraden spraken we in 2007 af om (eventueel samen met andere stakeholders) te onderzoeken welke extra maatregelen mogelijk zijn voor huurders die echt in de knel komen. Deze actie staat voor 2008 op het programma. 1.1.8 Handen ineen voor preventie huisuitzettingen De Rotterdamse corporaties en de gemeente Rotterdam (onder andere GGD, Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Kredietbank) hebben de handen ineengeslagen om huisuitzettingen door betalingsachterstand zo veel mogelijk te voorkomen. Deze samenwerking is bekrachtigd in een convenant dat op 19 december 2007 is getekend. Afgesproken is dat we huurders met betalingsachterstanden actief benaderen om te achterhalen waarom zij de huur niet hebben betaald. In overleg proberen wij tot een oplossing te komen. Bijvoorbeeld door een betalingsregeling af te spreken. Mocht specialistische hulp nodig zijn, dan kunnen wij deze huurders aanmelden bij het Meldpunt Preventie Huisuitzetting. Medewerkers van het Meldpunt gaan langs om de financiële situatie te stabiliseren, zodat tijd ontstaat om een structurele maatwerkoplossing te vinden. Mochten er ook psychische of fysieke problemen spelen, dan schakelen we de zorgnetwerken van de GGD in. Door het convenant wisselen de convenantpartijen makkelijker informatie uit. Alleen dit leidt al tot veel winst voor de klant, want er kan nu maatwerk worden geleverd. In 2008 volgen de convenantpartijen de resultaten op de voet om de werkwijze verder te kunnen verbeteren. In 2007 heeft Woningbedrijf Rotterdam in het Oude Noorden proefgedraaid om het proces te “testen”. Inzichten hieruit hebben geleid tot een werkbaar convenant. Vooruitlopend op de ondertekening van het convenant is de Nieuwe Unie al eerder in 2007 gestart met de werkwijze. Alle klanten met een huurachterstand van meer dan twee maanden zijn actief benaderd en zo nodig doorverwezen. Tabel aantal ontruimingen dNU

2005

2006

2007

170

196

165

WBR

146

140

162

Woonstad (totaal)

316

336

327

In 2007 heeft het incassoproces van het WBR een minder goed jaar gedraaid. Dit werd enerzijds veroorzaakt door instroom van een groter aantal slechtbetalende huurders en anderzijds door de invoering van een nieuw bedrijfssysteem. Dat vertaalt zich in een hoger aantal ontruimingen dan de jaren ervoor. De problemen met het computersysteem zijn inmiddels opgelost. De verwachting is dat het aantal ontruimingen in 2008, mede als gevolg van de werkzaamheden in het kader van het convenant Preventie Huisuitzettingen, weer een daling zal laten zien. Overigens kent het WBR al een aantal jaren een relatief gering aantal ontruimingen als gevolg van het zes jaar geleden ingevoerde strakke incassobeleid dat gericht is op het niet laten oplopen van betalingsachterstanden.

14 Jaarverslag 2007

1.2

Verbetering dienstverlening

Een efficiënte dienstverlening en het vlot oplossen van problemen draagt bij aan het woongenot van bewoners en aan een goede woonomgeving. Daarom meten wij regelmatig de kwaliteit van onze dienstverlening en de tevredenheid van onze klanten. Uit deze onderzoeken kwamen enkele verbeterpunten naar voren, waarmee we voortvarend aan de slag zijn gegaan. De onderstaande voorbeelden illustreren onze aanpak. 1.2.1 Betere bereikbaarheid zorgt voor tevreden klanten Er zijn in 2007 verschillende verbeteringen gerealiseerd binnen de klantenservices van de Nieuwe Unie en Woningbedrijf Rotterdam. Trainingen van de medewerkers en diverse innovaties op technisch gebied hebben samen met andere ingrepen geleid tot een grotere klanttevredenheid. De Nieuwe Unie Er is geïnvesteerd in communicatietrainingen, gericht op een betere interactie met de klant, maar ook vakinhoudelijke trainingen als techniek en huurrecht kwamen aan bod. Verder is geleerd hoe medewerkers klanten die horen tot de bijzondere doelgroepen kunnen herkennen en doorverwijzen naar een zorgorganisatie of instelling die kan voldoen aan hun woon/zorgvraag. De informatievoorziening over ons koopaanbod is verbeterd, net als de systemen waarmee wordt gewerkt. Ook heeft ons kantoor aan de Westblaak door de verbouwing een betere sfeer en uitstraling gekregen. Uit de KWH-meting bleek onze inzet beloond: klanten gaven ons een positieve score op het onderdeel "corporatie bezoeken". Met een organisatiebrede ludieke campagne is geprobeerd de bewustwording onder medewerkers over bereikbaarheid te vergroten. Dit alles heeft geleid tot een betere bereikbaarheid, een professionelere dienstverlening en vooral tevreden(er) klanten. Er was sprake van een continu stijgende lijn in de resultaten in 2007. Om dit te illustreren: In het eerste kwartaal van 2007 was de gemiddelde wachttijd bij het Klantcontactcentrum 102 seconden. In het laatste kwartaal was dit gedaald tot 30 seconden, waarmee we uitkwamen op de doelstelling. Woningbedrijf Rotterdam In 2007 is gestart met klantenservices op de vestigingen, met als doel 80% van de klantvragen per telefoon, balie en internet direct en klantgericht af te handelen. De medewerkers zijn getraind in de bedrijfssystemen, klantgericht werken en andere vakgerelateerde zaken, zoals huurrecht, het woonruimteverdeelsysteem en informatie over de huurtoeslag. Ook is het telefoonsysteem uitgebreid, zodat de prestaties en bereikbaarheid goed meetbaar zijn. Ten opzichte van voorgaande jaren is het in 2007 qua telefoontjes drukker geweest. Alle vestigingen namen (en nemen) gemiddeld meer dan 95% van de telefoontjes op en zelfs minimaal 80% binnen 30 seconden. Uit eigen metingen blijkt dat de klanttevredenheid het afgelopen jaar is toegenomen ten opzichte van voorgaande jaren. Met het verbeteren van de website is het aantal klantvragen via internet sterk toegenomen. De extra Servicepunten in Cool, Ommoord en Overschie zijn twee dagdelen per week geopend om de klant – dichtbij huis – extra van dienst te kunnen zijn. De Nieuwe Unie en Woningbedrijf Rotterdam hebben beide belangrijke stappen voorwaarts gezet ten opzichte van voorgaande jaren op het gebied van klantenservice en, meer specifiek, telefonische bereikbaarheid. Beide organisatieonderdelen hebben ook hun meetmethoden op dit vlak sterk doorontwikkeld. De metingen zijn echter onderling niet goed vergelijkbaar. Daarom beperken we ons in dit verslag tot de belangrijkste resultaten.

15 Jaarverslag 2007

Tabel telefonische bereikbaarheid dNU Technische bereikbaarheid van het centrale nummer Beantwoording binnen 30 seconden (doel: minimaal 90%)

WBR 100%

100%

84%

86%

1.2.2 Start ontwikkeling Persoonlijke Pagina Huurders willen ’s avonds na achten en in het weekend in contact kunnen treden met Woonstad Rotterdam, ook over minder urgente zaken. Met de ontwikkeling van een Persoonlijke Pagina op onze website komen we tegemoet aan deze behoefte. Uit een onderzoek is gebleken dat 30% van onze huurders interesse heeft in een persoonlijke pagina. Dit was voldoende aanleiding om in 2007 te starten met de ontwikkeling ervan. Er is bepaald welke informatie de persoonlijke pagina moet bieden, zoals persoonsgegevens, contractgegevens, huurstanden, huursamenstelling en woningwaardering. Met deze gegevens bouwen we in 2008 de persoonlijke pagina. Uit de pilot – waarbij we een groep huurders betrekken – moet blijken of het instrument voor alle huurders beschikbaar komt. 1.2.3 Moeiteloos wonen met een Serviceabonnement Als aanvullende dienst voor onze klanten bieden we (Woningbedrijf Rotterdam sinds juni 2007, de Nieuwe Unie sinds de jaren negentig) een Serviceabonnement. Dit voorziet in een reeks onderhouds- en reparatiewerkzaamheden die volgens de wet voor rekening van de huurder komen. De klant betaalt een klein bedrag voor het abonnement (bij Woningbedrijf Rotterdam 5 en bij de Nieuwe Unie 6,25 per maand). De Nieuwe Unie heeft circa 15.000 abonnementhouders. Sinds de invoering bij Woningbedrijf Rotterdam hebben ongeveer 3.250 klanten een dergelijk abonnement afgesloten. In 2007 bleek er over het Serviceabonnement van de Nieuwe Unie veel onduidelijkheid te bestaan bij klanten, aannemers en medewerkers. De oorzaak lag in interpretatieverschillen van verschillende documenten waarop de klant en de contractaannemers zich baseerden. Eind 2007 is gestart met het samenstellen van een nieuwe lijst voorwaarden, waardoor klanten en aannemers over dezelfde informatie beschikken. 1.2.4 Complexmatige vervanging van keukens en CV’s Sinds een paar jaar voert Woonstad Rotterdam het beleid om verouderde CV’s per complex te vervangen. Elk jaar reserveren wij hier extra middelen voor. Dit beantwoordt niet alleen aan een wens van onze klant, maar zal meestal ook leiden tot een lagere energierekening. In 2007 vervingen wij op deze manier ongeveer 2.500 CV-ketels. Uiteraard blijven wij - indien nodig - ook in complexen waar nog geen complexmatige vervanging heeft plaatsgevonden de CV-ketels vervangen. De Nieuwe Unie levert bij omruiling standaard een HR-ketel. Woningbedrijf Rotterdam doet dit op verzoek van de klant. De animo hiervoor is echter gering. In 2008 bekijken we hoe we de interesse kunnen vergroten. Om ook voor het complexmatig vervangen van keukens op het gewenste niveau te komen, wordt de aanpak nog beter op de wensen van de klant afgestemd. Zo bieden we meer ondersteuning bij het kiezen van de kleur van de deuren, de grepen of het blad. Onze klanten krijgen ook de gelegenheid om tegen bijbetaling extra wensen en voorzieningen te realiseren. 1.2.5 Verbetering proces reparatieverzoeken Uit een evaluatie bleek de noodzaak om de snelheid van afhandeling van reparatieverzoeken én de communicatie daarover aanzienlijk te verbeteren. Daar is met de medewerkers in de volle breedte aan gewerkt. In 2007 is er veel verbeterd. Zo hebben we bijvoorbeeld afspraken gemaakt met de betrokken aannemers en wordt de mogelijkheid geboden om reparatie-

16 Jaarverslag 2007

verzoeken via de website in te dienen. De KWH-meting van de Nieuwe Unie eind 2007 laat op dit onderdeel net een voldoende zien. De scores van het Woningbedrijf Rotterdam over 2007 halen bijna de doelstelling. Van de reparatieverzoeken met spoed wordt 84% binnen 24 uur afgehandeld (het doel was 90%). Van de reparatieverzoeken met een normale urgentie wordt 66% binnen drie dagen afgehandeld (het doel was 70%) 1.2.6 Klachten en geschillen Wij doen ons uiterste best om onze klanten optimaal van dienst te zijn. Toch komt het voor dat huurders klachten hebben. Woonstad Rotterdam neemt klachten serieus. Een klacht zien we als een kans om te verbeteren. Woningbedrijf Rotterdam en de Nieuwe Unie hebben een klachtenprocedure die nauwgezet wordt opgevolgd. Bij de Nieuwe Unie is in 2007 een extra inspanning verricht door vooral veel aandacht te besteden aan het eigenaarschap van klachten en een zorgvuldige en klantgerichte afhandeling. Na een uitgebreide evaluatie zijn diverse verbeteracties opgezet, waaronder een uitgebreid opleidingsprogramma voor de medewerkers met klantcontacten. Het ligt in de bedoeling deze acties in 2008 voort te zetten. Het streven is deze klachten zo goed mogelijk te verhelpen. Soms lukt dat niet en blijft een meningsverschil bestaan. Op dat moment spreken we van een geschil. Dan is beroep mogelijk bij de onafhankelijke Geschillenadviescommissie (GAC). Naast Woonstad Rotterdam zijn ook de Rotterdamse corporaties Com.wonen, PWS en de stichting Flexibel Wonen Rotterdam Rijnmond en de woningbouwvereniging Patrimonium uit Barendrecht bij de GAC aangesloten. In 2007 zijn bij de GAC in totaal 32 geschillen aangemeld door klanten van Woonstad Rotterdam. Negen geschillen werden niet-ontvankelijk verklaard en tien geschillen zijn tijdens de procedure opgelost of ingetrokken. Van de 13 overgebleven geschillen zijn er vijf gegrond verklaard en zes ongegrond. Eén geschil werd deels gegrond verklaard en over een ander heeft de GAC besloten de zaak een halfjaar aan te houden. In de periode vóór de fusie werkte Woningbedrijf Rotterdam met een eigen klachtencommissie. Bij deze commissie zijn in de periode van 1 januari tot 1 augustus 2007 19 klachten ingediend. Hiervan zijn er twee weer ingetrokken. Van de overige 17 klachten waren er vijf gegrond, zeven ongegrond en vijf deels gegrond/deels ongegrond. Het merendeel van de geschillen betrof technische zaken (ontevredenheid over uitgevoerde reparaties). Twee geschillen hadden betrekking op de datum van huuringang c.q. opzegging, twee gingen over burenoverlast, één over ongedierte. Ook was er een klacht over het niet toestaan van woningruil.

17 Jaarverslag 2007

1.3

Dialoog met onze klanten

De inbreng van onze klanten is belangrijk bij het ontwikkelen van ons beleid, producten, diensten en verbeteren van de wijken. Alleen door met elkaar te praten, kunnen we te weten komen wat bewoners wensen. Daarom overleggen we regelmatig met zowel huurders als kopers, op bedrijfsbreed-, wijken complexniveau. Naast een vaste participatiestructuur (die bij het Woningbedrijf Rotterdam in 2007 is vernieuwd) gebruiken we voor bepaalde onderwerpen of wijken ook bijzondere manieren om bewoners te betrekken bij ons beleid. Bij het opstellen van het Ondernemingsplan zijn onze klanten betrokken via de Huurdersraden en denktanks. Bij herstructurering, zoals in Nieuw Crooswijk, is sprake van bijzondere vormen van betrokkenheid van bewoners. We proberen met experimenten huurders in gemengde complexen meer te betrekken. Tenslotte zijn er nog een aantal voorbeelden van nieuwe manieren waarop we proberen in contact te komen met bewoners, zoals met het digitaal klantenpanel, via vitale kernen en door “speeddaten”. We gaan daarmee actief op zoek naar bewoners, die we nu vaak niet tegenkomen in de reguliere, formule overlegorganen, zoals jongeren en allochtonen. We doen dat omdat we het belangrijk vinden om te luisteren naar wensen van alle groepen klanten. Enkele aansprekende voorbeelden maken duidelijk hoe we te werk gaan. 1.3.1 Bewonersparticipatie in het fusietraject In het fusietraject van Woonstad Rotterdam is advies gevraagd aan de huurdersraden van de Nieuwe Unie en Woningbedrijf Rotterdam. Dit leidde in juni tot een Huurdersstatuut. Hierin zijn onder meer afspraken gemaakt over de betrokkenheid van de huurdersraden in het fusieproces. Zo hebben de huurdersraden in het najaar advies uitgebracht over het ondernemingsplan voor Woonstad Rotterdam. In het huurdersstatuut staan ook afspraken over de nieuwe participatiestructuur, waarin bewoners van Woonstad Rotterdam straks gaan meedenken over beleid en plannen. De raden en wij zijn niet alleen trots op het eindproduct, maar ook op de manier waarop het tot stand kwam. In korte tijd moesten we het over veel zaken eens worden die de huurders aangaan. De twee raden, die elkaar niet kenden en uiteraard hun achterban wilden betrekken, hebben zich enorm ingespannen. Naast dit formele traject hebben we ons tijdens het schrijven aan het Ondernemingsplan op een bijzondere manier laten inspireren door klanten. Tijdens drie brainstormsessies zijn een aantal thema’s zoals klantvriendelijkheid, leefbaarheid en bijzondere doelgroepen, door middel van opdrachten en open discussie uitgediept. Daarbij is gezorgd voor een grote diversiteit aan deelnemers: mensen met verschillende culturele achtergrond en leeftijd, huurders, eigenaren, enzovoorts. Echt een afspiegeling van onze bewoners in de wijken. De bijeenkomsten en de uitkomsten ervan zijn als een positieve bouwsteen voor een nieuwe toekomst ervaren. 1.3.2 Vernieuwing participatiestructuur Woningbedrijf Rotterdam Om de inbreng van bewoners te versterken, heeft Woningbedrijf Rotterdam in 2007 de participatiestructuur vernieuwd. Kern is dat het merendeel van de onderwerpen nu op wijkniveau wordt besproken en afgehandeld, omdat daar de meeste kennis zit over onderwerpen als beheer, onderhoud en leefbaarheid. Kopers, ook een belangrijke klantgroep, zijn in die Wijkraden vertegenwoordigd. In de nieuwe structuur vinden verder op centraal niveau twee vormen van participatie plaats. Naast het Bedrijfsoverleg huurders is er ook een Bewonersadviesraad met huurders en kopers, die niet vergaderen, maar per keer een thema inhoudelijk uitdiepen waarop het Woningbedrijf Rotterdam nog beleid moet ontwikkelen.

18 Jaarverslag 2007

1.3.3 Welke wensen hebben onze klanten? Wij willen graag inspelen op de wensen van onze huurders. Maar dan moeten we wel weten wat die wensen zijn. In 2007 hebben we een grootschalig digitaal klantenpanel opgezet: bijna 1.000 huurders zijn lid geworden. Dankzij deze omvang is de mening van het panel representatief voor alle huurders. De panelleden geven een paar keer per jaar hun mening over verschillende onderwerpen, zoals de tevredenheid over onze service en wensen voor eventuele extra diensten. In 2007 zijn twee onderzoeken afgenomen. Het eerste ging over het indienen van reparatieverzoeken, de tweede over onze bereikbaarheid en aanwezigheid. De uitkomsten zijn vertaald in diverse verbeteracties. 1.3.4 Bewonersparticipatie Nieuw Crooswijk In Nieuw Crooswijk, waar een grootschalige herstructurering plaatsvindt, bestaat een constructieve dialoog met individuele en groepen klanten. Samen met de deelgemeente is enkele jaren geleden een participatiestructuur opgezet, waarvan we actief deel uitmaken én medefinancier zijn. Er zijn verschillende groepen opgericht op wijken buurtniveau, met elk een eigen rol. De Koepel volgt het totale proces van herstructurering met een kritische blik. De werkgroep WULPS volgt de uitvoering van het Sociaal Statuut en doet voorstellen om het Sociaal Statuut te actualiseren of te verbeteren. Verder bestaan er tijdelijke panelgroepen, zoals het “panel plattegronden” voor het nieuwbouwproject Nieuw Trapezium. Er is ook een Buurtgroep actief waarin bewoners en de deelgemeente de leefbaarheid en de veiligheid van de wijk bewaken. Vijf leefbaarheidsgroepen zijn actief op woonblok/buurtniveau. Ook in 2007 leverde het weer goede resultaten op. De bewonersparticipatie laat overigens onverlet dat een aantal individuele bewoners wel juridische stappen onderneemt en zo weerstand biedt tegen de plannen in Nieuw Crooswijk. 1.3.5 Vitale kernen Feijenoord In het kader van de wijkvisie vond in oktober-november 2007 een gespreksronde plaats met diverse groepen (via de moskee, verschillende vrouwengroepen uit de wijk, een groep nieuwe bewoners en een groep oude bewoners) in Feijenoord. In groepsgesprekken over de plannen voor de buitenruimte informeerden we bij de bewoners naar de sterke en zwakke kanten van de wijk en naar hun wensen en ideeën. Als resultaat van de participatieronde konden we een tien-puntenlijstje maken van wensen waar iedereen achter stond: jong en oud, man en vrouw, autochtoon en allochtoon. Deze aanpak maakt deel uit van het experiment “Vitale kernen”. Hierbij gaan we actief de wijk in om per thema te luisteren naar verschillende groepen bewoners. Dit zijn niet alleen formeel georganiseerde groepen zoals bewonerscommissies, maar ook andere verbanden van bewoners die actief zijn in de wijk: de Vitale kernen. De bewonersorganisatie krijgt hierbij een andere rol: zij volgt of we de inbreng uit de gesprekken met bewoners serieus nemen en op een goede manier in plannen en beleid verwerken. 1.3.6 Experiment participatie huurders in een gemengd complex In 2007 is een model ontwikkeld met als doel huurders en kopers binnen het complex Koopvaardijhof (Noordereiland) gezamenlijk te laten optrekken in de Vereniging van Eigenaren (VvE). Het model komt erop neer dat we huurders binnen de standaard VvEstructuur een plek geven. Zij kunnen lid worden van de commissies die onder de VvE vallen. Huurders die in commissies actief zijn, hebben stemrecht op de VvE-vergadering. Via de bewonersavond die voorafgaand aan de VvE-vergadering wordt georganiseerd, vragen we input van alle bewoners Sinds de zomer van 2007 zijn we in de praktijk aan de slag. In het voorjaar van 2008 gaan nog drie nieuwe pilots van start, die doorlopen tot medio 2009.

19 Jaarverslag 2007

1.3.7 Speeddaten in de Filtergebouwen Hoe kom je in contact met jonge huurders? In de wandelgangen hoorden wij dat er veel problemen speelden in de Filtergebouwen in wijk De Esch. Bovendien hadden (en hebben) we plannen om een aantal bouwkundige ingrepen uit te voeren om het beheer in de gebouwen te verbeteren. Wat speelt en leeft er precies en hoe bereik je jonge mensen? Uitnodigen aan tafel voor een overleg werkt voor deze doelgroep niet. Dat heeft de opkomst in het verleden duidelijk aangetoond. We besloten de bewoners op te zoeken in de vorm van speeddate gesprekken. Vier medewerkers zijn vier avonden aan de hand van een korte vragenlijst in gesprek gegaan met de bewoners. Onderwerpen waren onder meer de leuke en minder leuke kanten aan het wonen in één gebouw met 70 anderen, veiligheid, buurcontacten, onze dienstverlening, ideeën voor een overlegvorm of contactmomenten tussen bewoners en Woonstad Rotterdam, of er verhuisplannen zijn en wat zij willen verbeteren in de gebouwen. Met de uitkomsten kunnen we beter inspelen op de wensen van deze bewoners.

20 Jaarverslag 2007

2

SAMENWERKEN AAN VITALE EN AANTREKKELIJKE WIJKEN

Als echte stadscorporatie willen wij een stevige bijdrage leveren aan Rotterdam. Om vitale en aantrekkelijke woonwijken te realiseren en te behouden moet de samenstelling van de woningvoorraad en de bevolking passen bij de kracht, de identiteit en het imago van de wijken en buurten. Dit is nodig om de sociale samenhang op peil te houden en (economisch) draagvlak voor de voorzieningen en economische activiteiten te waarborgen. Wij vinden het belangrijk om voldoende mogelijkheden te bieden in de wijk, zodat bewoners stappen kunnen zetten in hun wooncarrière. De woningvoorraad moet dus aansluiten bij de wensen van de klantgroepen. Dit betekent dat wij niet in al onze wijken en buurten dezelfde projecten en activiteiten verrichten. Per buurt bekijken wij welke woningen en voorzieningen het beste passen. Onze inzet is integraal en gebiedsgericht en sluit aan bij wat gemeente en overheid van ons verwachten, zoals bijvoorbeeld verwoord in de Stadsvisie van de gemeente Rotterdam. Deze visie zet in op goede en complete “woonmilieus”, met veel aandacht voor de openbare ruimte en de noodzakelijke voorzieningen. Een goed werken woonklimaat wordt terecht gezien als een integrale voorwaarde voor een sterke(re) stad. Een dergelijke voortrekkersrol vervullen we ook als het gaat om de “Vogelaarwijken”. Zeven van deze wijken liggen in Rotterdam. In vijf van deze wijken hebben wij bezit; ruim 29.000 woningen, ofwel circa 43 % van de totale Rotterdamse opgave. Het afgelopen jaar stond vooral in het teken van het opstellen van wijkactieplannen op programmaniveau. Vanuit onze visie op de verschillende gebieden hebben we met alle andere betrokken partijen passende en evenwichtige wijkprogramma's opgesteld. In de eerste helft van 2008 zullen we de plannen uitwerken in concrete activiteitenprogramma's voor de eerste jaren. Aad van Nes: ‘We willen mensen het gevoel geven dat ze mee kunnen en mogen doen' Bij de Roteb, waar Aad van Nes directeur is, werken 2.000 van de 6.000 medewerkers aan het schoonhouden van de stad. De overige 4.000 werken minder zichtbaar bij andere onderdelen van de Roteb, zoals de fietsenfabriek, de kwekerij en de groenvoorziening. Met die 2.000 mensen op straat weet de Roteb veel van het publieke domein. Volgens Van Nes biedt de Roteb Rotterdammers werk en een schone stad en legt het daardoor een basis voor een goed woon- en leefklimaat.Samenwerking met Woonstad Rotterdam is daarbij onmisbaar. ‘De aandacht voor het publieke domein wordt vaak getrokken door de projectontwikkelaars en architecten met hun nieuwbouwprojecten. Wat wij doen is minder opvallend, maar wel noodzakelijk. Wij richten ons op de continuïteit, het gebruik, hoe het publieke domein wordt genoten. Daarom denken wij aan de lange termijn. De Roteb gaat ver in het realiseren van de betrokkenheid voor de schone stad. We bieden een scala aan preventieprogramma’s om allerlei gebruikersgroepen op het belang van reinigen en schoonhouden te wijzen. Een voorbeeld van een heel doelgerichte aanpak zien we in Nieuw Crooswijk, in nauwe samenwerking met Woonstad Rotterdam. Daar hadden we heel lang te maken met een gebrekkige sociale cohesie. Op een gegeven moment drong het tot iedereen door dat er alleen iets kon veranderen als we het met elkaar wilden organiseren. Voor ons betekende dat goed georganiseerd afvalmanagement, adequaat toezicht, het tijdelijk inrichten van braakliggend terrein en het medeverantwoordelijk maken van de bewoners voor een veilige en schone wijk. Je moet mensen het gevoel geven dat ze mee kunnen en mogen doen. In Woonstad Rotterdam treffen we een partner die wat dat betreft nog beter haar maatschappelijk rol kan oppakken. Samen – ook met andere partners – vormen we een sterk blok en zijn we in alle opzichten in staat om Rotterdam nog mooier te maken.‘

21 Jaarverslag 2007

Gré van Oostenbrugge: ‘Met een kleine stap kun je veel voor anderen betekenen’ Op het historische Noordereiland vind je nog de intieme sfeer van het oude Rotterdam. Vroeger woonden hier vooral schippers. Tegenwoordig is het een trekpleister voor creatieve ondernemers. Gré van Oostenbrugge bijvoorbeeld. Enkele jaren geleden begon ze voor zichzelf en opende ze op deze bijzondere plek haar eigen modeatelier voor maatkleding. Het bleek een schot in de roos. Om al haar ideeën en initiatieven de ruimte te kunnen geven, huurde ze nog twee panden aan de Prins Hendrikkade. De Nieuwe Unie dacht en werkte met haar mee. ‘Ik speelde al langer met het idee om mijn vleugels verder uit te slaan. Mijn modeatelier is succesvol, maar ik had en heb nog meer plannen. En het is leuk om dat samen met mijn zoon Peter Kalb te doen. As modefotograaf heeft hij zijn sporen ruimschoots verdiend en hij runt al enige tijd zijn eigen modellenbureau. De uitbreiding was het resultaat van een bijzondere samenwerking tussen de Kamer van Koophandel, OBR en de Nieuwe Unie. Aan onze mentor bij de Kamer van Koophandel vertelden we dat we graag meer ruimte wilden. Het overleg met Kamer van Koophandel, OBR en de Nieuwe Unie leverde ons het aanbod van twee panden aan dezelfde kade op. Bij de Nieuwe Unie mochten we een verlanglijstje indienen. Daar schrokken ze wel even van. Maar liefst 90 procent van onze wensen is uiteindelijk ingewilligd. Mooie strakke panden, goed in de verf, prachtig opgeleverd. Het grootste probleem was de huur. Die konden wij niet opbrengen. Onze mentor kwam met de oplossing, waar ook de Nieuwe Unie zich in kon vinden. We betalen 20 procent van onze omzet met een minimum en een maximum. Met deze prachtige regeling groeien we in drie jaar naar onze maximum te betalen huur. Een mooi staaltje van meedenken met (door)startende ondernemers. In de nieuwe situatie kunnen we onder meer workshops en cursussen geven aan fotografen, beginnende modellen en iedereen die is geïnteresseerd in het modevak. Onze onderneming blijft ook een erkend leerbedrijf, waar mensen in ruil voor hun werkzaamheden in het atelier, voor hun eigen producties gebruik mogen maken van de atelierruimte. We verhuren de ruimtes ook voor bijeenkomsten en workshops aan bedrijven die een ruimte zoeken. Stage lopen? Ook geen probleem. In samenwerking met het CWI en UVW kunnen stagiaires worden geplaatst worden om bij- of omgeschoold te worden in het modevak. Ondertussen blijven de ideeën opborrelen. Binnenkort starten we ook met naschoolse opvang. Een groepje van acht scholieren gaat dan lekker aan de gang met textiel. Ik zie dat ook als mijn maatschappelijke taak. Met een kleine stap kun je veel voor anderen betekenen.

2.1

Gebiedsgericht werken voor vitale wijken

Per wijk maakt Woonstad Rotterdam in samenspraak met bewoners en andere stakeholders op verschillende manieren een gebiedsanalyse en -visie en bepaalt wat er concreet in die wijk moet gebeuren. In deze gebiedsvisies zetten we onze ambities neer vanuit sociaal, economisch en fysiek oogpunt. Op basis van analyses bepalen wij de kracht, identiteit en potentie van de wijk en welke kansen dat biedt voor de verschillende klantgroepen die wij onderscheiden. Dit vertalen we in concrete uitvoeringsprogramma’s en afspraken met partners. 2.1.1 Identiteitstrajecten Aansluitend of als onderdeel van het opstellen van de wijkvisies proberen we door middel van identiteitstrajecten de authentieke, sterke punten van een wijk te achterhalen, die door bewoners en professionals worden herkend en gedeeld. De basis vormen gesprekken met bewoners, waarin we ze vragen naar hun woonervaringen. De beelden daaruit vertalen we naar de wijkidentiteit, samen met vertegenwoordigers van bewoners, welzijnorganisaties en andere partijen. In 2007 zijn dergelijke trajecten afgerond voor vijf wijken: het Oude Westen, BloemhofHillesluis, Het Oude Noorden, Pendrecht en Oosterflank. Dit resulteerde in krachtige, onderscheidende wijkidentiteiten en een gedeeld enthousiasme om (verder) in de wijk te investeren. Het ging overigens niet allemaal vanzelf: het enthousiasmeren van andere partijen vergde veel inspanning.

22 Jaarverslag 2007

2.1.2 Gebiedsvisies De gebiedsvisies vertalen we samen met de verschillende betrokken partijen en bewoners in een concreet uitvoeringsprogramma. Daarin maken we ook afspraken over de inzet van (extra) mensen en middelen om de activiteiten tot stand te brengen. Afhankelijk van de situatie kiezen we bij deze trajecten een passende rol: als initiator, trekker en/of deelnemer. In 2007 hebben wij het initiatief genomen voor het herijken van de wijkvisie Tarwewijk. Voor Oosterflank bepaalden we welke positie wij in de wijk willen en kunnen innemen. Deze strategie op hoofdlijnen is doorvertaald naar een uitvoeringsprogramma dat in het voorjaar van 2008 definitief wordt vastgesteld. Verder is het uitvoeringsprogramma voor Oud Charlois vastgesteld en zijn de eerste projecten opgestart. Ook hebben wij het initiatief genomen om te komen tot integrale gebiedsvisies voor het Mauritskwartier in het centrum en de wijk Wielewaal op Zuid. De gebiedsvisie voor BloemhofHillesluis is opgeleverd. Voor de wijk Jaffa in Kralingen is, op basis van de in maart 2007 vastgestelde ontwikkelingsvisie, gestart met het opstellen van een breed gedragen Masterplan. Uiteraard doen wij dit in nauw overleg met bewoners, (deel)gemeente en andere stakeholders. Voor Overschie geldt dat onze gebiedsvisie uit 2006 is ingebracht in de structuurvisie, die momenteel door de gemeente voor deze wijk wordt opgesteld. Dit traject loopt door in 2008. Onze gebiedsvisie op het Oude Noorden, ten slotte, is ingebracht in de structuurvisie van de deelgemeente Noord. 2.1.3 Pact op Zuid Vanuit het Pact op Zuid hebben wij in 2007 intensief samengewerkt met onze partners in de wijken: (deel)gemeenten, collega-corporaties, zorgen welzijnsinstellingen, onderwijsinstellingen en andere belanghebbenden. Zo zijn diverse activiteiten gestart en gerealiseerd om het woonklimaat in de zuidelijke wijken te verbeteren. Het gaat hierbij om modernisering van de bestaande woningvoorraad, betere afstemming van vraag en aanbod en investeringen in een duurzame woonomgeving met voldoende voorzieningen. Zo is een veelomvattende gebiedsafspraak tot stand gekomen voor Bloemhof en Hillesluis, waarin integraal maatregelen van de verschillende partners zijn overeengekomen die deze wijken de komende jaren met kracht versterken. Op cultureel vlak zijn de Pendrecht Monologen een sterk voorbeeld van hoe kunst en cultuur bijdragen aan leefbaarheid, samenwerking en trots van bewoners. Woonstad Rotterdam heeft de wijken Oud-Charlois, Tarwewijk, Bloemhof en Hillesluis aangenomen als adoptiewijk; samen met de gemeente zijn voor deze wijken prestatieafspraken gemaakt om ervoor te zorgen dat particuliere woningeigenaren hun woningen gaan aanpakken en beter onderhouden. Waar nodig koopt Woonstad Rotterdam actief panden op, om zo eigenhandig te zorgen voor een betere kwaliteit van de woningen en omgeving. Verschillende bouwprojecten in Katendrecht en Pendrecht zijn versneld van start gegaan, om de geplande woningbouw daadwerkelijk te realiseren. We hebben in 2007 bijna 60 miljoen euro fysiek, sociaal en economisch in Zuid geïnvesteerd. Ongeveer 25 miljoen hiervan is bij de start van het Pact op Zuid in 2006 aangeduid als extra investering.

2.2

Vastgoedstrategie

De vastgoedstrategie van Woonstad Rotterdam is in 2007 opgesteld, in het kader van de fusie en passend bij de klantstrategie. We spelen actief in op de verwachte behoeften binnen de verschillende klantgroepen. Waar willen we naar toe? Woonstad hanteert de volgende uitgangspunten: de wijk is de basis, er komt een woonladder voor iedere wijk, er is mix van huur en koop in vormen die passen bij de klantwensen en de wijk, commercieel en maatschappelijk vastgoed wordt ingezet als impuls voor vitale wijken.

23 Jaarverslag 2007

2.2.1

Nieuwbouw en aanpak bestaande woningvoorraad

Het collegeprogramma, de nieuwe Stadsvisie en de geactualiseerde Woonvisie zijn de basis geweest voor nieuwe woonafspraken tussen de gemeente en Woonstad Rotterdam. In 2007 is een raamovereenkomst getekend. Hierin zijn de thema's benoemd die in deelovereenkomsten nader worden uitgewerkt. Ook zijn algemene afspraken gemaakt over besluitvorming, sturing en monitoring. Aanpak bestaande voorraad In 2007 is verder de deelovereenkomst Bestaande Woningvoorraad ondertekend. In deze deelovereenkomst zijn afspraken gemaakt over de kwalitatieve verbetering van corporatieen particuliere woningen in onze adoptiegebieden en over de verkoop van sociale huurwoningen. Voor Woonstad Rotterdam gaat het in de periode 2006-2009 om de verbetering van 2.250 (oude) corporatiewoningen, de verkoop van 3.250 huurwoningen (nieuwbouw en uit voorraad). Daarnaast investeren wij de komende tien jaar minimaal 14 miljoen extra in de aanpak van de particuliere woningvoorraad. De focus ligt op onze vier “adoptiegebieden”: Oud-Charlois, Tarwewijk, Bloemhof en Hillesluis. In deze vier wijken zijn wij trekker van de plannen voor de aanpak van de particuliere voorraad. Deze plannen hebben wij samen met de (deel)gemeente en andere corporaties opgesteld. In 2007 zijn al concrete stappen gezet in onder andere de Friesestraat (Hillesluis), de Putsebocht/Hillevliet (Bloemhof), de historische kern Oud Charlois en de Dordtselaan (Tarwewijk en Feijenoord). We hebben daar onder andere een start gemaakt door de aankoop van vier appartementen. Naast deze plannen is de Nieuwe Unie al langere tijd actief met de particuliere voorraad in de Tarwewijk en op de Dortselaan. Daarbij wordt samengewerkt met de gemeente (OBR) en ontwikkelaar AM in de Wijk Ontwikkelings Maatschappij (WOM). Tarwewijk. In de Millinxbuurt (Tarwewijk) zijn de werkzaamheden afgerond. Rotterdam heeft een groot aantal slecht functionerende of inactieve kleine VvE’s in de particuliere sector. Vanwege financierings- of organisatieproblemen blijft hierdoor het noodzakelijke herstel van achterstallig onderhoud achterwege. De gemeente Rotterdam, Woonstad Rotterdam en Woonbron hebben daartoe de handen ineen geslagen om deze particuliere VvE's te faciliteren op het gebied van het financieren van onderhoud, ondersteunen bij beheersvraagstukken, activeren van VvE's en zorgdragen voor goed beheer op de lange termijn. Hiervoor wordt een aparte VvE-serviceorganisatie ingericht. Deze zal in de loop van 2008 operationeel zijn en zal prioriteit geven aan de zogenoemde adoptiegebieden van Woonstad Rotterdam en Woonbron, zoals Bloemhof, Hillesluis, Oud Charlois en Tarwewijk. Nieuwbouw In 2007 is hard gewerkt aan het op de Stadsvisie 2030 afstemmen van diverse nieuwbouwprojecten. Door de doorlooptijd van deze projecten waren de effecten hiervan in 2007 slechts beperkt zichtbaar in de vorm van bouwactiviteit. Veel energie is geïnvesteerd in het ontwikkelen van projecten. Eén van de belangrijke pijlers onder de Stadsvisie is het behoud van mensen met een middeninkomen voor Rotterdam. Dit betekent dat er meer aanbod voor deze doelgroep moet komen. In Pendrecht heeft dat in 2007 geleid tot aanpassing van het herstructureringsprogramma: minder appartementen en meer grondgebonden woningen. Dit nieuwe beleid is programmatisch, stedenbouwkundig én financieel in de plannen doorgevoerd. Dit heeft echter extra doorlooptijd gekost.

24 Jaarverslag 2007

Om de teruggang in productie te compenseren is binnen andere projecten versneld. Zo is samen met gemeente en aannemers alles op alles gezet om de projecten Eilanden fase 2 in Pendrecht en Laankwartier fase 2 in de wijk Katendrecht nog in 2007 te laten starten. De eerste palen zijn op respectievelijk 14 en 21 december geslagen. Dit succes heeft ook voor 2008 geleid tot een nauwe samenwerking met DS+V en OBR, waarbij gezamenlijk prioriteiten worden gesteld om zo de voorgenomen bouwproductie binnen de gewenste termijnen te realiseren. Punt van zorg is wel de discrepantie tussen de recente stijgingen van bouwkosten ten opzichte van de matige ontwikkeling van de prijzen van koopwoningen in de herstructureringsgebieden. Met de meest optimaal uitontwikkelde plannen is soms geen sluitende exploitatie te krijgen. Daarmee is het realiseren van koopwoningen met een onrendabele top (we maken dan dus financieel verlies, geen financiële winst) een feit. De alternatieven, niks doen, inboeten aan kwaliteit, of koop bij voorbaat omzetten in huur, zijn immers ook niet altijd aantrekkelijk. Voor het verder uitrollen van de voorgenomen bouwproductie is de arbeidsmarkt onze grootste uitdaging. Corporaties, gemeenten, ontwikkelaars en aannemers hebben te maken met een tekort aan onder meer ontwikkelingsmanagers, projectleiders, bedrijfsleiders en uitvoerders. Het wordt steeds belangrijker om de inzet van deze schaarse professionals gezamenlijk af te stemmen. Tabel totaal prestaties productie

dNU

Nieuwbouw Vernieuwbouw **

WBR

Nieuwbouw Vernieuwbouw **

Productieafspraken Gerealiseerd In uitvoering In uitvoering Opleveringen Opleveringen genomen * genomen * 499 n.v.t. 215 0 169 n.v.t. 283 257 271 200

n.v.t. n.v.t.

107 282

103 584

* bij nieuwbouw: 1e paal ** aantallen betreffen (cf. productieafspraken) de oude woningen met een gem. investeringsbedrag van 5.000 per (nieuwe) woning Naast de genoemde 223 woningen vernieuwbouw heeft het WBR in 2007 nog 926 woningen aangepakt (start bouw) met een gemiddeld investeringsbedrag < 25.000.

Op de volgende pagina laten in een samenvattend overzicht zien hoeveel (huur- en koop-) woningen onze (ver)nieuwbouwactiviteiten in 2007 opgeleverd hebben en de komende jaren zullen opleveren en wat onze investeringen daarbij waren / zullen zijn. In een grafiek zijn vervolgens de nieuwe woningen weergegeven die we gerealiseerd hebben, of in uitvoering of in ontwikkeling hadden.

25 Jaarverslag 2007

Samenvatting projectenportefeuille 2007 aantal woningen Woningbedrijf Rotterdam a. vernieuwbouw* - opgeleverd in 2007 - in uitvoering genomen in 2007 - in uitvoering ultimo 2007 b. Nieuwbouw - opgeleverd in 2007 - in uitvoering genomen in 2007 ** - in uitvoering ultimo 2007 de Nieuwe Unie a. Vernieuwbouw (transformatie) - opgeleverd in 2007 - in uitvoering genomen in 2007 - in uitvoering ultimo 2007 b. Nieuwbouw - opgeleverd in 2007 - in uitvoering genomen in 2007 - in uitvoering ultimo 2007 Woonstad Rotterdam (totaal) a. Vernieuwbouw (transformatie) - opgeleverd in 2007 - in uitvoering genomen in 2007 - in uitvoering ultimo 2007 b. Nieuwbouw - opgeleverd in 2007 - in uitvoering genomen in 2007 - in uitvoering ultimo 2007

aantal nieuwe woningen koop huur

investeringsbedrag*** (x 1 miljoen)

oud

nieuw

584 223 206

367 162 155

96 85 85

271 77 70

37,0 14,5 13,7

-

103 107 153

43 23 32

60 84 121

15,4 18,9 26,4

257 283 388

210 241 316

129 104 179

81 137

28,7 25,7 42,7

-

215 313

215 291

22

44,2 61,8

841 506 594

577 403 471

225 189 264

352 214 70

65,8 40,2 56,4

-

103 322 466

43 238 323

60 84 143

15,4 63,1 88,2

Toelichting: * inclusief complexmatige aanpak en individuele grote woningen samenvoegen ** 1e paal *** investeringsbedragen omvatten projectuitgaven (exclusief boekwaarde oude woningen)

Projecten in voorbereiding Woonstad Rotterdam* aantal woningen a. Vernieuwbouw (transformatie) b. Nieuwbouw * **

oud

nieuw

1.239 -

1.100 1.157

investeringsbedrag** (x 1 miljoen) 98,0 194,9

projecten waartoe tenminste een bestuursbesluit is genomen, maar die nog niet in uitvoering zijn. investeringsbedragen omvatten projectuitgaven (exclusief boekwaarde oude woningen)

26 Jaarverslag 2007

Grafiek projecten Woonstad totaal 2007, aantallen nieuwe woningen

2.2.2

Voorbeelden projecten

Woonstad Rotterdam bouwt volop in en aan de stad. Zoals in de wijken Nieuw Crooswijk, Tarwewijk, Oude Westen, Pendrecht, Katendrecht. We leveren maatwerk, toegesneden op de specifieke situatie in de wijk, buurt of straat. In dit verslag beperken wij ons tot het enkele bijzondere projecten. Sloop en nieuwbouw Coolveste In de wijk Cool nabij de Schiedamse Singel realiseren we in samenwerking met Martens Aannemingsbedrijf een nieuwbouwcomplex om de midden en hogere inkomens aan de stad te binden. Op de locatie waar eens 56 slechte, kleine en vochtige woningen stonden, bouwen we nu een spraakmakend complex met zeven ruime stadswoningen en 19 ruime appartementen in verschillende uitvoeringen. Alle woningen hebben minimaal één parkeerplaats op het binnenterrein. Ruim voor de start van het project op 21 mei 2007 waren alle stadswoningen verkocht. Van de 19 appartementen worden er negen verkocht en 10 verhuurd in het midden en hogere segment. Pendrecht In Pendrecht zijn we bezig met een forse herontwikkeling. Deze is in het noordelijke deel begonnen met de projecten Nieuw Herkingen, Schouwen Duiveland, Groenhof en Schelphoek. Als laatste is de Oldegaarde aan de beurt. In het zuidelijke deel is het project Zuiderdiep afgerond en wordt de transformatiezone klaargestoomd om een aantal projecten te starten. • Oldegaarde Het betreft hier twee (koop) nieuwbouwprojecten tegenover het Zuiderpark. Oldegaarde Zierikzee (Eilanden 1) is begin 2007 van start gegaan en herbergt 48 eengezinswoningen. De oplevering was begin 2008. Voor de Oldegaarde Herkingen (Eilanden 2) is in december 2007 de eerste paal voor de 50 eengezinswoningen geslagen. De bouw van de koopwoningen levert meer differentiatie en betrokkenheid van bewoners op.

27 Jaarverslag 2007

• Zuiderdiep In de Middelharnisstraat en de Melissantstraat renoveerden wij acht blokken portiekwoningen. De bestaande vierlaagse portiekwoningen voegden wij samen tot tweelaagse vierkamermaisonnettes van ruim honderd vierkante meter. Alle woningen hebben een tuin en balkon of twee balkons en een ruime berging in het souterrain. Ook de gevels kregen een opknapbeurt: nieuwe kozijnen, luifels bij de portieken en schuifpuien aan de achterzijde. De laatste woningen werden halverwege 2007 opgeleverd. Samenvoegen en renoveren van bestaande woningen is nog niet eerder op zo’n grote schaal gedaan. Zowel de bewoners als de betrokken partijen zijn positief over het proces en het resultaat. In de Roos Op 11 oktober 2007 leverden wij het nieuwbouwproject “In de Roos” feestelijk op. Na een vlotte bouwperiode van ruim een jaar overhandigden we de sleutels aan de eerste kopers en huurders. Met dit project bouwden we 88 nieuwe appartementen en maisonnettes in de wijk Bloemhof: 43 koopwoningen (Maatschappelijk Verantwoord Eigendom) en 45 huurwoningen in de vrije sector. Het project is gebouwd in een carrévorm om een groot gemeenschappelijk groen binnenterrein dat een gevoel van geborgenheid geeft. Alle bewoners hebben een eigen parkeerplaats aan de rand van het binnenterrein. Eind 2007 waren bijna alle woningen verhuurd. De laatste koopwoningen worden in 2008 verkocht. De meeste kopers en huurders zijn afkomstig uit Bloemhof. Daarmee past het project perfect in het pakket aan maatregelen om de wijk Bloemhof een positieve impuls te geven. Huize Zernike is nu Nieuw Zernike Aan de rand van Ommoord, op de grens met Terbregge, staat het complex Nieuw Zernike. De flat aan de Zernikeplaats werd in 1971 gebouwd in de vorm van een corridorflat en is bestemd als servicewoningen voor ouderen. Na 35 jaar werd het tijd voor een grootschalige renovatie. In 2004 begonnen de eerste voorbereidingen voor de verbouwing. Om aan te sluiten op de hedendaagse vraag, voegden wij de kleine woningen samen tot ruime en comfortabele appartementen. De ingrijpende verbouwing betekende een complete aanpassing van de binnenwanden, de gevelpuien, balkons en de installaties, waaronder de liften. Tevens pakten wij de voorzieningen op de begane grond (fysiotherapie en kapper) en de buitenruimte grondig aan. De gerealiseerde woningen worden grotendeels (106) verhuurd. Een deel (23) is bestemd voor de verkoop. De renovatie was voor de meeste bewoners zeer ingrijpend. In oktober 2007 keerden de laatste bewoners terug naar hun nieuwe, ruime appartement. Laankwartier Fase II Het nieuwbouwproject Laankwartier, gelegen aan de zuidzijde van Katendrecht, kijkt uit over de Maashaven. Deze unieke ontwikkellocatie is opgedeeld in drie fasen waarvan fase II op de laatste werkdag in 2007 vrolijk is gestart met een eerste paal en veel trotse kopers (ruim 70% verkocht bij start bouw). De verscheidenheid in het woningaanbod is groot: 11 typen eengezinswoningen, van brede benedenwoningen met tuin tot riante 4-laagse kadewoningen. En 12 typen appartementen, van tweekamerstarters- tot luxueuze torenappartementen die een hele verdieping beslaan. Dat levert een divers koperspubliek op: van starters en gezinnen tot welgestelde senioren. Panorama Dillenburg Panorama Dillenburg is prachtig gelegen op de punt van het Zuidereiland in de wijk Feijenoord. Aan de kant van de Maas uitkijkend op Kralingen en het stadscentrum; aan de zijde aan de Nassauhaven op het nieuwe kantoor van Unilever. Niet voor niets is het motto van het project: “Wonen op de mooiste Punt van Rotterdam”. Juist op deze locatie voeren we een zeer grondige renovatie uit. Het hele casco is afgebroken en wordt met nieuwbouwtechnieken teruggebouwd. Alleen de voorgevels zijn gehandhaafd.

28 Jaarverslag 2007

Ondanks de ingrijpende vorm van renovatie lukt het om de karakteristieke Rotterdamse kadebebouwing uit het begin van de vorige eeuw te bewaren. Omdat we de cascomaten handhaven, kunnen we in de renovatie, net als in de oorspronkelijke panden, een veelheid aan woningtypen realiseren. Veel woningen hebben de mogelijkheid tot werken aan huis. Vrijwel alle 75 woningen waren eind 2007 verkocht. De kopers komen niet alleen van Feijenoord, maar ook van andere delen van Zuid, van Noord en zelfs van buiten de stad. Voor allemaal geldt dat ze zeer bewust hun woning kiezen en - nu al - blijk geven van een grote betrokkenheid bij hun toekomstig woongebied. 2.2.3 Verkoop Door het bieden van koopwoningen (door nieuwbouw en verkoop bestaande huurwoningen) sluiten we aan bij de wens van een deel van onze klanten. En het draagt bij het aan het realiseren van onze ambities. We zijn eind jaren ’90 al gestart met dit verkoopbeleid. Daarmee waren we landelijk vooruitstrevend. Bijzonder is ook het grote aantal woningen dat we na ingrijpende renovatie/vernieuwbouw verkopen. Per woning of complex kiezen we een passende verkoopvorm en bij een deel van deze woningen kan de klant kiezen tussen verkoop onder voorwaarden en vrije verkoop. Vormen van verkoop onder voorwaarden die we aanbieden zijn: • MVE: Woningen worden verkocht met een terugkoopgarantie. Waardestijging, of waardedaling wordt de eerste 5 jaar gedeeld. • MGE: Verkoop tegen marktwaarde. Bij verkoop is de eigenaar verplicht de woning aan te bieden aan Woonstad Rotterdam en Woonstad Rotterdam heeft terugkoopplicht. Bij verkoop wordt de woning opnieuw getaxeerd en de waardevermeerdering of -vermindering wordt dan gedeeld. • Fair value: klanten kunnen ervoor kiezen om de woning te kopen met 15% korting op de taxatiewaarde en met voorwaarde kosten koper. Indien de klant de woning weer wil verkopen, moet hij de woning bij Woonstad Rotterdam te koop aanbieden. Woonstad Rotterdam is dan verplicht de woning te kopen. Een onafhankelijk taxateur taxeert de woning. Woonstad Rotterdam deelt bij terugkoop voor 30% mee in de waardeontwikkeling (winst of verlies). • Koopgoedkoop: De klant koopt de woning en huurt de grond van Woonstad Rotterdam, waardoor de prijs van een Koop Goedkoopwoning gemiddeld 20% tot 30% lager is dan die van een 'normale' koopwoning. • Vrije verkoop met voorkeursrecht: bij verkoop is de eigenaar verplicht de woning eerst aan Woonstad Rotterdam aan te bieden. Woonstad is niet verplicht de woning te kopen. Vormen waarbij we bij aankoop een korting gegeven en bij verkoop risicodeling en een terugkoopgarantie aanbieden zijn een goede manier om de bereikbaarheid en aantrekkelijkheid van een koopwoning voor meer klantgroepen te vergroten. Als het op termijn nodig is om de woningen te renoveren of te slopen, hebben we de mogelijkheid om de woningen terug te kopen. In veel Rotterdamse wijken waar Woonstad Rotterdam is vertegenwoordigd, kan voor een MVE-koopwoning worden gekozen. Van de circa 56.000 woningen uit ons woningbestand zijn circa 30.000 woningen gelabeld voor verkoop. Van die woningen hebben circa 23.000 het MVE-, MGE- of Fair Value-label. Deze zullen echter niet allemaal worden verkocht, om een goede mix in huur en koop in de wijken te houden en waar nodig de meerderheid in de VvE’s te houden.

29 Jaarverslag 2007

In 2007 heeft Woonstad Rotterdam in totaal 696 bestaande huurwoningen verkocht en getransporteerd. Hiervan zijn 508 woningen in MVE-verband verkocht en 188 overige verkopen. Woonstad Rotterdam richt zich ook op het realiseren van (ver)nieuwbouwcomplexen met koopwoningen. Succesvolle voorbeelden van vernieuwbouw/renovatie zijn Zernike, en de complexen Assendelft en Vredehofstraat in de wijk Kralingen. Succesvolle voorbeelden van nieuwbouwkoopprojecten zijn Laankwartier (Katendrecht) en De Eilanden (Pendrecht). In een aantal projecten realiseren we een gedeelte van de woningen boven 200.000. Daarmee sluiten we aan bij de vraag van bewoners uit de wijk die wooncarrière willen maken, willen we doorstroming op de woningmarkt bevorderen en midden- en hogere inkomens vasthouden voor de stad. Dit sluit ook aan op het Rotterdamse woonbeleid, de lokale behoefte, afspraken met de gemeente en gebieds-/wijkvisies. Van de koopwoningen die we (ver)bouwen hebben 182 woningen een verkoopprijs hoger dan 200.000 (zie overzicht hieronder). Tabel (ver)nieuwbouwprojecten (opgeleverd / in uitvoering genomen / in uitvoering) met aantal koopwoningen met een verkoopprijs van 200 000 of meer Aantal woningen

Projectnaam Vernieuwbouw

WBR dNU

Koppen Vosmaer blok AC

11

Vredehofstr.

12

Panorama Dillenburg

67 Subtotaal

Nieuwbouw

WBR

Brouwerstraat

4

Ketenstraat

9

Coolveste/Vredesteinlaan dNU

90

7

Laankwartier Fase 1

24

Oldegaarde - Zierikzee (Eilanden 1)

48 Subtotaal

Totaal

92 182

Een voorbeeld van een succesvolle combinatie van verkoop en dienstverlening is het project “De Nieuwe Buren”. In dit complex in de wijk Spangen heeft vernieuwbouw plaatsgevonden en worden MVE-woningen te koop aangeboden, gecombineerd met een uitgebreid pakket aanvullende diensten. De klant kan gebruikmaken van een binnenhuisarchitect. Tabel Verkoop bestaande huurwoningen in 2007 Woonafspraken DNU WBR Woonstad (totaal)

3

3

175 564 739

Gerealiseerd 164 532 696

Deelovereenkomst bestaande voorraad verkoop in 2007

30 Jaarverslag 2007

31 Jaarverslag 2007

Empowerment door koop We namen in 2007 samen met nog tien andere corporaties deel aan een landelijke studie naar de effecten van het kopen van een woning. Dit SEV-experiment, uitgevoerd door de TU Delft, onderzoekt of, en zo ja, op welke wijze, de verkoop van huurwoningen duurzaam ”empowerment” betekent voor mensen die aan koopprogramma’s van corporaties deelnemen. Klopt de veronderstelling dat huurders door het kopen van een woning zelfredzamer worden? Op de woningmarkt, maar ook op het maatschappelijke vlak? De onderzoeksresultaten volgen in de loop van 2008. 2.2.4 Duurzaamheid en energiebesparing Duurzaam en energiezuinig bouwen en wonen is geen “extra” meer, maar een wezenlijke voorwaarde om als maatschappelijk ondernemer in het kader van goed woningbeheer te kunnen opereren. Zo ook voor ons. Het afgelopen jaar gaven wij aan proactief, maar ook beheerst te willen werken aan innovatieve maatregelen rond energie en duurzaamheid, zodat het milieu en (daarmee) onze klanten er op vooruit gaan. De eerste stappen zijn daarin inmiddels gezet. Door ondertekening van een convenant in 2007 kiezen wij bedrijfsbreed voor het toepassen van gecertificeerd FSC-hout. Wij bereidden een raamovereenkomst voor met de gemeente Rotterdam, Nuon, en de corporaties op Zuid voor het gebruik van restwarmte bij nieuwbouwprojecten. Wij vervangen verouderde cv-ketels, bij voorkeur, door energiezuinige HR-ketels en zijn in 2007 gestart met de inventarisatie van de energielabels van ons woningbezit. Ook zijn we overgestapt op groene stroom voor de levering van stroom voor gemeenschappelijke installaties in de grotere woongebouwen. In het kader van de Rotterdam Climate Initiative overleggen wij met de gemeente Rotterdam over de invulling van een convenant over een efficiënte en effectieve bijdrage aan de duurzame ontwikkeling van Rotterdam. Ook renovatie en nieuwbouwplannen ontwikkelen wij zoveel mogelijk energiezuinig en duurzaam. Om dit te realiseren, wordt het programma van eisen aangescherpt. Bij het renovatieproject Sleephelling, waar we op dit moment een plan voor ontwikkelen, zetten we in op “het passief huislabel”, een standaard voor woongebouwen met een goed binnenklimaat gedurende zowel winter als zomer, zonder noodzaak van een traditioneel verwarmings- of koelsysteem, en dus energiezuinig.

32 Jaarverslag 2007

Ventilatieproef met fijnstoffilter biedt perspectief In Overschie voerde Woonstad Rotterdam een proef uit met een innovatief ventilatiesysteem om de luchtkwaliteit binnen woningen te verbeteren. De resultaten van deze proef zijn zeer bemoedigend. Er wordt niet alleen voldaan aan de toekomstige Europese eis voor fijnstof in de buitenlucht, maar zelfs aan de advieswaarden vanuit de internationale gezondheidssector. De proef is uitgevoerd in samenwerking met Thuisinlucht-Innosource, GGD Rotterdam-Rijnmond, milieudienst DCMR en CAG Advies. In december 2006 nam de Rotterdamse gemeenteraad een motie aan voor het verminderen van gezondheidsrisico’s als gevolg van het wonen op verkeersbelaste locaties. Naast maatregelen die gericht zijn op het verminderen van de uitstoot door verkeer, gaat het daarbij ook om het stimuleren van gezond gedrag van bewoners. De gemeente overweegt om honderden woningen op de meest belaste locaties te voorzien van luchtfilters. De proef die wij in 2007 uitvoerden, biedt hiervoor prima aanknopingspunten.

2.3

Investeringen in beheer en leefbaarheid

Woonstad Rotterdam draagt actief bij aan een stad waarin onze huurders goed kunnen wonen en leven. Daar hoort ook een veilige en leefbare woonomgeving bij. Om dit te bereiken zetten we effectieve middelen in, vaak in samenwerking met de bewoners en andere belanghebbenden. We zorgen daarmee voor een schone, veilige en hele omgeving, bestrijden overlast en woonfraude én zorgen voor sociale cohesie en empowerment. Een greep uit de vele voorbeelden maakt duidelijk wat we hiermee bedoelen. Uitgaven leefbaarheid 2007 Thema Schoon, heel en veilig * Buurtmeesters, huismeesters, servicemedewerkers Aanpak binnenterreinen/tuinen/buitenruimte Aanpak portieken, entrees en bergingen (incl. PKVW) Cameratoezicht en schotels Overig Totaal Aanpak overlast en woonfraude Buurtbemiddeling Aanpak woonfraude Overig Totaal Sociale cohesie en empowerment Totaal Overig ** Totaal Totaal

dNU

WBR

Woonstad

744.195 393.773 1.149.603 57.819

823.000 140.889 426.939 380.000

1.567.195 534.662 1.576.542 437.819

546.570 2.891.960

56.807 1.827.635

603.377 4.719.595

106.717

142.100

248.817

461.100 0 567.817

27.000 4.000 173.100

849.695

186.758

488.100 4.000 740.917 0 1.036.453

4.309.472

158.444 2.345.937

158.444 6.655.409

* exclusief uitgaven voor onderhoud ** diverse projecten met onderdelen die aansluiten bij meerdere thema's Exclusief personele inzet, behalve Buurt- en huismeesters en servicemedewerkers en Aanpak woonfraude

33 Jaarverslag 2007

2.3.1 Schoon, heel en veilig Bij het beheer is ons motto schoon, heel en veilig. Dit geldt niet alleen voor de individuele woning, maar voor hele complexen, straten, buurten, wijken en de bijbehorende openbare ruimten. Voor dit laatste zijn wij niet verantwoordelijk, maar nemen we zo nodig wel een initiërende rol op ons. Onderhoud effectief aangepakt Bij het onderhouden van het woningbezit streven wij naar een efficiënte aanpak. Woonstad Rotterdam plant het onderhoud voor de hele exploitatieperiode op basis van onderhoudsnormen. Het voorgenomen planmatig onderhoud wordt drie jaar vooruit vastgelegd, op basis van conditiemetingen. Het totale onderhoud is onder te verdelen in planmatig (cyclisch) en niet-planmatig (nietcyclisch), waaronder reparaties en mutatieonderhoud.

34 Jaarverslag 2007

Gemiddelde uitgaven onderhoud per woning dNU soort onderhoud

WBR

Jaarplan 2007

Realisatie 2007

Jaarplan 2007

Realisatie 2007

totaal niet-planmatig onderhoud (NPO)

371

455

233

255

Waarvan reparatieverzoeken/ storingsonderhoud

271

326

168

188

Waarvan mutatieonderhoud

100

129

65

67

500

525

564

554

120

135

65

220

982

1163

Regulier planmatig onderhoud (PO) Opknappen binnenzijde woning (keukens en CV’s) Onderhoud herstructurering totaal

871

980

Het gemiddelde aantal reparatieverzoeken en de kosten per reparatieverzoek per woning stegen in 2007 bij de Nieuwe Unie. De stijging is vooral zichtbaar bij woningen die in de jaren tachtig zijn gerenoveerd. Eind 2007 startte een grondige analyse die moet uitwijzen wat de oorzaken hiervan zijn. Hierbij wordt ook de relatie met mutatiewerkzaamheden gelegd. Op basis van de resultaten van deze analyse stelt Woonstad Rotterdam in het tweede kwartaal van 2008 een plan van aanpak op. Er zijn verschillen in de uitgaven aan de diverse soorten onderhoud tussen de Nieuwe Unie en Woningbedrijf Rotterdam. Dat komt door verschillen in beleid en definities. In de loop van 2008 zal er in het kader van de integratie worden gewerkt aan een onderhoudsmethodiek voor Woonstad Rotterdam. Naast dit onderhoud heeft het WBR in 2007 ruim 13 miljoen geïnvesteerd in verbetering van 842 woningen. Veilig wonen voor meer leefbaarheid Om de veiligheid en het veiligheidsgevoel van bewoners te vergroten, hebben we de afgelopen jaren diverse acties ingezet om complexen en individuele woningen te voorzien van het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW). Uit onderzoek en eigen ervaringen bleek dat het aantal inbraken vermindert als de woningen voldoen aan het PKVW. We organiseerden een aantal informatieavonden met als sprekers politie, keurmeesters en wijkteamleden om het PKVW te promoten. Het aanbod verschilde van eenmalig enkele honderden euro’s per woning waarbij Woonstad Rotterdam de helft vergoedde tot enkele euro’s huurverhoging. Van de ruim 800 aangeschreven bewoners zijn er ongeveer 150 ingegaan op ons aanbod voor het aanbrengen van de voorzieningen tegen inbraak en brand. Daarnaast zijn er bij een aantal complexen (met in totaal ruim 1.100 woningen) algemene toegangsdeuren en bergingsdeuren uitgevoerd op PKVW. Bij de Nieuwe Unie zijn in 2007 verder nog voorbereidingen getroffen om vanaf 1 januari 2008 bij mutatie en verkoop van bestaand bezit alle woningen op te kunnen leveren met het PKVW. Cameratoezicht dringt vandalisme en overlast terug Bewoners hebben regelmatig klachten over vervuiling en overlast, zoals opengetrapte deuren, brandstichting, hangjongeren of zwervers in de portieken of kelders en wild plassen in de openbare ruimten of lift. Om dergelijke situaties te bestrijden en toch ogen in het complex te hebben op momenten dat Woonstad-medewerkers of anderen niet aanwezig zijn,

35 Jaarverslag 2007

kiezen wij op sommige locaties voor toezicht via camera’s. Vaak plaatsen wij die in de portieken, in de entreehal, bij de fietsenstalling, bij de toegang tot de binnenterreinen, op het binnenterrein zelf en in de lift. Uit experimenten van Woonstad Rotterdam in verschillende wijken blijkt dat cameratoezicht de overlast en het vandalisme terugdringt. De bewoner voelt zich serieus genomen, er is minder schade aan Woonstad-eigendommen en woningen in de directe omgeving zijn beter te verhuren of verkopen. Bij twee flats in Pendrecht zijn afgelopen jaar camera’s geplaatst en volgens de politie is het aantal meldingen van overlast sindsdien met maar liefst 65% afgenomen. Door dit succes gaf de deelgemeente aan de investering van cameratoezicht te betalen voor nog eens vier flats. In de wijken Middelland en het Nieuwe Westen werden enkele complexen geterroriseerd door groepen jongeren, die daar (in de meeste gevallen) zelf niet woonden. Dit gebeurde vooral in de avonduren en op donkere plekken op de binnenterreinen. Door het plaatsen van camera’s in combinatie met het verbeteren van de verlichting en het beter beveiligen van de toegankelijkheid is de overlast afgenomen of zelfs volledig verdwenen. Alternatief voor schotels In 2007 heeft Woonstad Rotterdam aandacht besteed aan het zoeken naar een alternatief voor individuele schotels. Dit resulteerde in: een bestuurlijke beslissing om, samen met de Gemeente, PWS en Com.Wonen, een haalbaarheidsonderzoek naar glasvezel voor het woningbezit (“Fiber-to-the-home”, FTTH) te starten; inclusief een opdracht om dat eventueel in combinatie te doen met GSO (gemeenschappelijke schotel); met de twee andere corporaties opgesteld en voor individuele schotels bedoelde technische voorschriften, inclusief een beperkt handhavingsbeleid. Uit het haalbaarheidsonderzoek blijkt FTTH mogelijk te zijn en een belangrijke motor te kunnen zijn om onze huurders (versneld) gebruik te kunnen laten maken van innovatieve wonen-welzijn-zorg-concepten in combinatie met TV, telefoon en supersnel internet voor een redelijke prijs. Het blijkt echter geen goed alternatief voor schotels. In 2008 zullen we de inzet van Woonstad Rotterdam hierin bepalen. Integrale aanpak Oude Westen In het Oude Westen koppelden we in 2007 verschillende noodzakelijke werkzaamheden (planmatig onderhoud) aan werkzaamheden die schoon, heel, veilig en mooi bevorderen, een zogeheten integrale aanpak. Onderhoud van tuinen is wettelijk voor rekening van de huurder, maar veel huurders in het Oude Westen verwaarloosden hun tuin. We hebben daarom bij diverse complexen achtertuinen/binnenterreinen weer op peil gebracht. Om het zo te houden, maakten we hierover heldere afspraken met de bewoners. Zo kunnen we bijvoorbeeld eisen dat zij bij verhuizing de tuin in goede staat opleveren. Verder selecteerden we (op basis van klachten van bewoners, rapportages van politie en uitkomsten uit het project Drugs in kleur) 13 portieken en vier opgangen waar veel sprake was van overlast. Een oude wijk, zoals het Oude Westen, heeft immers veel inhammetjes, hoekjes en gaatjes, waar ongewenst publiek zich kan ophouden. We haalden daarom portiekgevels naar voren en sloten open ingangen af. Ook voorzagen we bijna 200 deuren van portieken en bergingsgangen van nieuwe sloten. Mosblok mooi voorbeeld van samenwerking In januari 2007 hebben we het binnenterrein én het woonblok rondom het binnenterrein van het “Mosblok” in het Oude Westen opgeknapt en hebben we de veiligheid verbeterd. De

36 Jaarverslag 2007

eerste plannen daarvoor dateren uit 2005. Bewoners kregen in 2006 een Groene Duimenprijs van de gemeente toegekend om het verwaarloosde gemeentelijke binnenterrein op te knappen en opnieuw in te richten. We hebben samen met bewoners en Gemeentewerken de plannen verder uitgewerkt en de uitvoering van de werkzaamheden in de planning op elkaar afgestemd. In het verleden is het binnenterrein door Gemeentewerken al opgeknapt, maar heel snel trad er weer verloedering op. Ook in de portieken hadden we veel kosten door vandalisme en wangedrag. Begin 2007 hebben we daarom samen met de Centrumraad besloten om een toezichthouder aan te stellen om het binnenterrein en de portieken schoon en netjes te houden, maar ook om bewoners te stimuleren verantwoordelijkheid te nemen voor hun directe omgeving. De toezichthouder heeft een eigen werkplek op locatie en is het aanspreekpunt voor bewoners. Beide partijen financieren samen het salaris. Dit is bekrachtigd in een convenant. Na één jaar al kunnen we vaststellen dat het vandalisme is afgenomen en dat portieken en binnenterrein er schoon en fris bijliggen. Dit intensieve toezichtmodel is een pilot voor twee jaar. In de loop van 2008 wordt deze pilot geëvalueerd met de Centrumraad en zal deze aanpak mogelijk over andere binnenterreinen in het Oude Westen worden uitgerold. Kinderen leren over schoon en heel Veel basisscholen sloten zich met het architectuurproject “Rotterdam Bouwt” (gesponsord door de Nieuwe Unie en Woonbron) aan bij het Rotterdamse Jaar van de Architectuur. Ook OBS De Barkentijn/De Willaert (Beverwaard) deed mee. Zes dagdelen besteedden zij aan architectuur, wonen, bouwen en woonomgeving. Wij verzorgden er een presentatie, regelden een architect voor een gastles en verzorgden een bezoek aan een bouwproject. Voor de middenbouw bedachten en organiseerden we een bijzonder project om de sociale kant van de woningcorporatie en onze inzet voor de woonomgeving en leefbaarheid onder de aandacht te brengen. De kinderen zijn onze toekomstige huurders en wij willen hen al vroeg bijbrengen hoe ze met hun woonomgeving moeten omgaan. Het gebied rondom de school werd gemarkeerd met borden. De kinderen kregen de verantwoordelijkheid om het gebied schoon en heel te houden en werden geïnstrueerd door wijkpartijen, zoals Roteb, Stadtoezicht en politie. Uit handen van burgemeester Opstelten ontvingen ze het “knipOog”, bestemd voor een schoolproject waaruit betrokkenheid met de samenleving blijkt. Samen opruimen met de Lente Aktie In het voorjaar van 2007 organiseerde de bewonerswerkgroep van het Simonscomplex samen met ons een Lente Aktie. Het Simonscomplex is één van de grootste wooncomplexen in de wijk Feijenoord met 490 woningen. In het kader van de leefbaarheid wilde de werkgroep met hun wooncomplex fris, schoon en stralend de lente ingaan. Bewoners werd gevraagd zich als deelnemer in te schrijven en hun tuin, balkon en portiek op te ruimen en schoon te maken. In mei beoordeelde een onafhankelijke commissie welke drie tuinen en balkons het mooiste waren. De winnaars ontvingen een tuincadeaubon. 2.3.2 Aanpak overlast en woonfraude Wij willen graag dat onze huurders rustig en plezierig kunnen wonen. Onderlinge ergernissen kunnen ondanks woonafspraken toch hoog oplopen en overlast kan het woongenot flink verstoren. Dit geldt ook voor overlast door illegale activiteiten, zoals woonfraude. Woon- en leefregels voor meer woongenot Om ongestoord woongenot te garanderen, zijn soms afspraken nodig over hoe bewoners met elkaar in een straat of complex willen samenleven. Wij ondersteunen bewoners bij het uiten van hun ergernissen en de vertaling hiervan naar onderlinge woonafspraken. Zo stelden bewoners van de Essenburgstraat in 2007 zelf woon- en leefregels op. De bewoners brachten in beeld wat zij belangrijk vinden in en om hun portieken, ondersteund door het

37 Jaarverslag 2007

project Kunst in de Straat. Een lokale kunstenaar vertaalde dit naar grote mozaïekborden met leefregels. Deze hangen inmiddels in de portieken. Buurtbemiddeling lost onderlinge problemen op Wij pakken overlast direct aan en faciliteren bewoners bij het oplossen van onderlinge problemen, maar verwachten daarbij ook inzet van de huurders zelf. Buurtbemiddeling helpt bij het oplossen van burenruzies. Speciaal opgeleide vrijwilligers in de wijk zorgen ervoor dat buren weer met elkaar in gesprek komen en gezamenlijk een oplossing van de problemen vinden. Eind 2007 zijn voor een aantal wijken nieuwe afspraken gemaakt voor de komende drie jaar. Voor de deelgemeente Charlois is in samenspraak met de deelgemeente en met de betrokken corporaties overgegaan tot aanbesteding van buurtbemiddeling voor de gehele deelgemeente. Met deze schaalvergroting hopen we onder andere het werven van vrijwilligers te vergemakkelijken Actieve bestrijding van woonfraude Wij zetten ons in voor een eerlijke woonruimteverdeling. Daarom bestrijden we illegale activiteiten zoals kamerverhuur, het doorverhuren van een woning aan een ander en de woning gebruiken voor iets anders dan wonen (bijvoorbeeld hennep kweken). Wij noemen dit woonfraudebestrijding. We pakken woonfraude actief aan, door de ogen en de oren van klanten en medewerkers goed te gebruiken en door het vergelijken van interne en externe bestanden (datamining). Ook werken we nauw samen met de interventieteams. Bij een vermoeden van woonfraude gaat de medewerker op pad om uit te zoeken of het vermoeden klopt. In 2006 is de Nieuwe Unie als een van de eerste corporaties in Nederland met deze actieve werkwijze gestart. Begin 2006 was de kans op woonfraude in een woning van de Nieuwe Unie, op basis van de bestandsvergelijking, 4%. Eind 2007 was dit gedaald tot 2,4%. In 2007 zijn 420 zaken onderzocht. In 155 gevallen was sprake van woonfraude en is het huurcontract beëindigd. In de overige zaken hielden de bewoners zich keurig aan de regels. Vaak ging het hier om administratieve onjuistheden. Het Woningbedrijf Rotterdam pakt illegale bewoning stevig aan. Bij een vermoeden of melding van illegale bewoning wordt direct een onderzoek gestart. Door periodieke bestandsvergelijking en bij inhuring de gegevens te checken met het GBA wordt woonfraude en illegale bewoning opgespoord en voorkomen. In het Oude Noorden wordt woonfraude de laatste jaren gezamenlijk met de deelgemeente en de collega-corporaties PWS en Com.wonen aangepakt. In 2007 heeft dit geleid tot het onderzoeken en aanpakken van 40 vermoedens van woonfraude. In de meeste gevallen heeft dit tot beëindiging van de huurovereenkomst geleid. In vijf gevallen was sprake van een hennepkwekerij.

2.3.3 Meedoen is belangrijk De zorg voor onze klanten gaat verder dan de woning en woonomgeving. We vinden ook sociale cohesie en deelname van mensen aan de samenleving belangrijk. Dat buren elkaar kennen en dat mensen zich betrokken voelen bij de buurt vergroot vaak het woongenot. We initiëren, investeren in en werken mee aan projecten die zorgen voor sociale samenhang en “empowerment” van bewoners. We helpen, samen met partners in de wijken, ook mee aan het signaleren en oplossen van persoonlijke problemen van onze huurders. Monumentaal picknicken in Rotterdam Tegen de achtergrond van het Rotterdamse Architectuurjaar en de landelijke Open Monumentendag organiseerde Woonstad Rotterdam op zaterdag 8 september 2007 enkele stadspicknicks. Een mooie gelegenheid om nader kennis te maken met de bijzondere architectuur in Rotterdam. Daarnaast wilden wij met de picknicks de contacten tussen bewoners onderling, met Woonstad Rotterdam en de overige picknickgasten stimuleren.

38 Jaarverslag 2007

Zowel in het volkshuisvestelijk historische Justus van Effen als in stadsmonument Stulemeijer II in Hillesluis konden mensen aanschuiven. Het evenement in het Justus van Effen werd omlijst door muziek, een drukbezochte kinderknutselhoek en rondleidingen door het complex en in de buurt. Ook werden herinneringen, foto’s en wetenswaardigheden uitgewisseld. Ruim 200 geïnteresseerden bezochten de picknick in dit wereldberoemde monument, waarvan een groot deel (oud) bewoners van Spangen en van het complex. Burenliefde beloond in Spangen De actie “Vol van Spangen” was bedoeld om de sociale samenhang in de wijk te bevorderen. Alle kinderen van de vier basisscholen in Spangen kregen twee “Vol van Spangen” boodschappen. Eén was voor het thuisfront, de andere mochten zij weggeven aan hun favoriete buurman of buurvrouw. De kinderen moesten daarbij natuurlijk wel vertellen waarom hun buur de knalgele tas verdiende. De redenen waren zeer divers, maar stuk voor stuk een hulde aan die ene lieve buurman of buurvrouw, zoals: “Ik geef deze tas aan mijn buurvrouw omdat ze heel aardig is. Ik vind haar heel lief, ik praat veel met haar en ook met haar dochters. Zij geeft mij mooie leesboeken om te lezen en nu wil ik gewoon iets terug doen”. Met deze toelichting won Asmea een splinternieuwe fiets. “Vol van Spangen” was een gezamenlijke actie van het Woningbedrijf Rotterdam, Woonbron, ProperStok, de Stadsmarinier en deelgemeente Delfshaven. Achter de voordeur Bij herhuisvesting door herstructurering voeren we persoonlijke gesprekken om te kijken hoe we aan de woonwensen van bewoners tegemoet kunnen komen. In Pendrecht doen we dat op een bijzondere manier. Daarbij hebben we niet alleen aandacht voor woonwensen, maar ook voor bijvoorbeeld psychosociale problemen. Door deze brede aanpak willen we alle bewoners, die vanwege de sloop/nieuwbouw moeten vertrekken, een nieuwe, goede start geven in hun volgende woning. In 2007 startten we bij de sloop/nieuwbouw van de Ossenissebuurt in Pendrecht met een project om breder te kijken bij herhuisvesting en hulp te organiseren bij gesignaleerde problemen. We voerden met alle bewoners open gesprekken over hun woonwensen én eventuele andere zaken die spelen. Als tijdens het gesprek bleek dat er behoefte was aan ondersteuning, ondernamen we zelf actie of verwezen we door. Ook in het complex Valckensteijn in Pendrecht, een voormalige serviceflat die we in 2011 willen slopen, voeren we dergelijke gesprekken. Samen met zorgorganisaties bezoeken we de bewoners, voornamelijk oudere ouderen. Door deze brede aanpak willen we alle bewoners die vanwege de sloop/nieuwbouw straks moeten vertrekken, een nieuwe, goede start geven in hun volgende woning. In 2008 breiden we deze aanpak verder uit. Daarnaast is in Nieuw Crooswijk in 2004 een Sociaal Team opgericht voor de aanpak van specifieke problemen bij individuele huurders die we signaleren tijdens de herhuisvestingsgesprekken. Het Sociaal Team organiseert hulp waar nodig (bijvoorbeeld bij opvoedingsproblemen, (huur)schulden, psychische problemen) en adviseert ons ook over afwijkingen van het Sociaal Plan voor individuele gevallen. In 2007 is het Sociaal Team circa 30 keer ingeschakeld. Servicepunt Pendrecht voor direct contact Sinds 23 april 2007 kunnen bewoners in Pendrecht voor informatie, advies en ondersteuning bij wonen, werk en welzijn terecht bij het Servicepunt Pendrecht. In ons voormalige kantoor, op Plein 1953, zitten de volgende organisaties bij elkaar: projectbureau Pendrecht Zet Door

39 Jaarverslag 2007

(deelgemeente), Bewonersorganisatie Pendrecht (BOP), Charlois Welzijn (met hulp en advies), de Nieuwe Unie, PleinOntwikkelings Maatschappij en Radar Uitvoering. Ook de gemeentelijke dienst Sociale Zaken en Werkgelegenheid houdt er spreekuren. De bewoners weten het Servicepunt goed te vinden: in 2007 kwamen er 40 tot 60 klanten per dag in het Servicepunt. Pendrecht is een wijk met 85% sociale woningbouw waarvan wij het grootste deel beheren en waar we druk bezig zijn met herstructurering. Het aanbod van woningen wordt de komende jaren meer divers: meer koopwoningen, meer huurwoningen in een duurdere klasse. Daardoor wordt Pendrecht aantrekkelijker voor nieuwe doelgroepen. Naast de fysieke herstructurering willen we het bestaande voorzieningenaanbod beter laten aansluiten bij de wensen van de klantgroepen in de wijk. Onder de naam “Kindercampus Pendrecht” zal de komende jaren een grote verbetering in de voorzieningen voor kinderen worden gemaakt. Dit moet de wijk aantrekkelijker maken voor gezinnen. We zijn co-financier van de ontwikkeling en denken er in mee. We zijn ook co-financier van de vrouwenstudio’s in Beverwaard, Katendrecht en Pendrecht. Deze multiculturele vrouwenstudio’s willen participatie, emancipatie en integratie bevorderen. Vrouwen kunnen vragen stellen en andere vrouwen ontmoeten. Vaak is dit de eerste stap naar het deelnemen aan activiteiten. Voorbeelden van activiteiten zijn een Nederlandse taalcursus (in samenwerking met het Albeda College), het programma “Geweld achter de voordeur”, een cursus Opvoeden, computerles en naailes.

40 Jaarverslag 2007

3

ONDERNEMENDE CORPORATIE

Wij steken onze nek uit voor het realiseren van creatieve, vernieuwende ideeën en concepten. Om te zorgen voor een stad om trots op te zijn. Daarom willen wij leidend zijn in het denken over maatschappelijk ondernemerschap en nemen wij – waar dat kan – onze verantwoordelijkheid. Er zijn voor ons drie prioriteitsgebieden: WonenWelzijn-Zorg, Wonen-Leren-Werken en Wijkeconomie. Ed Goverde: ’Samen parels poetsen en problemen oplossen’ In het beleid van de deelgemeente Charlois staat het wijkgericht en integraal werken centraal. Deze aanpak is geformuleerd in de zogenoemde wijkvisie die voor elk van de wijken is opgesteld. Een soort totaalaanpak omdat de problemen die spelen raakvlakken hebben met meerdere beleidsterreinen. Ed Goverde is portefeuillehouder Ruimtelijke Ontwikkeling, Beheer Buitenruimte en Wijkzaken. Hij rekent op Woonstad Rotterdam bij het gezamenlijk uitvoeren van de plannen voor Charlois. ‘Ik woon al mijn hele leven in Charlois. Logisch dat ik de deelgemeente door en door ken. Fijn ook dat ik nu als bestuurder m’n schouders mag zetten onder het werken aan een mooie toekomst. Opgelopen achterstanden moeten we inlopen en verdere verpaupering tegengaan. Dat is niet alleen een zaak van stenen stapelen, maar juist ook van het creëren van sociale samenhang. Ik heb vanaf de jaren tachtig, tot het moment dat ik bestuurder werd, in de corporatiewereld gewerkt. Wat dat betreft heb ik een goede leerschool gehad voor mijn rol als dagelijks bestuurder. Bij ons in Charlois heeft iedere wijk zijn eigen kenmerken en uitstraling, eigen behoeften en problemen, sterke en zwakke punten. Vanuit een heldere visie pakken we iedere wijk afzonderlijk aan. Niet alleen fysiek, dus op het gebied van wonen en woonomgeving, maar ook op het gebied van veiligheid, voorzieningen, economie, werkgelegenheid en sociale samenhang. Dus alles wat het wonen, werken en leven betreft. Dit doen we samen met andere partijen. Woonstad Rotterdam is een heel belangrijke partner. We onderhouden heel direct contact, op alle niveaus. Van de belangrijke medewerkers in het veld tot en met de directie. We zien en spreken elkaar veel. Er is de laatste jaren nogal eens sprake geweest van personele wisselingen bij de corporatie. Inmiddels hebben we gelukkig al weer enige tijd dezelfde gezichten aan tafel. Ik weet niet of het te maken heeft met de fusie, maar ik zou het fijn vinden als nu de juiste mensen zoveel mogelijk op de juiste plek worden gehouden. Dat zorgt voor continuïteit, ook in de relatie met de bewoners. Met elkaar zijn we in staat de parels van Charlois te poetsen en de problemen aan te pakken.’

3.1

Zelfstandig wonen met kwaliteit van leven

Een belangrijk deel van onze klanten is 55 jaar of ouder. Deze doelgroep groeit de komende jaren flink in Rotterdam. Om aan te sluiten bij de wensen van ouderen verbeteren wij bestaande woningen en zorgen we ervoor dat nieuw te bouwen seniorenwoningen goed toegankelijk zijn. Daarnaast werken we samen met verschillende zorgaanbieders, zoals Thuiszorg Rotterdam, Laurens en De Stromen Opmaat Groep, om een breder pakket diensten en zorgverlening aan huis te kunnen bieden. We bespreken nieuw- en verbouwplannen van seniorencomplexen al in een vroeg stadium met zorgaanbieders om de woningplattegronden te kunnen afstemmen op het leveren van zorg aan huis. En we stellen in een aantal seniorencomplexen ruimte ter beschikking voor wijkposten en spreekuren van verpleegkundigen en andere zorgverleners. Naast het faciliteren van zorg en ondersteuning zetten we ons nadrukkelijk in voor het organiseren van ontmoeting, vertier, beweging en “welbevinden” van senioren. Zelfstandig kunnen blijven wonen met een goede kwaliteit van leven is het uitgangspunt van onze Wonen-Welzijn-Zorgstrategie. Dat geldt voor senioren uit alle inkomensgroepen: van de meer kwetsbare klanten met lagere inkomens tot de groeiende groep kapitaalkrachtigen met een eigen wensenpakket.

41 Jaarverslag 2007

3.1.1 Prinsenhof, de plek waar je thuis bent! Ontmoetingscentrum Prinsenhof opende in 2007 haar deuren voor bewoners van de wijk Het Lage Land. Het is een bijzonder samenwerkingsverband tussen de bewoners, Woonstad Rotterdam, Pameijer (een organisatie voor mensen met een verstandelijke beperking) en zorgaanbieder Laurens. In januari 2008 won Prinsenhof de VPR Stimuleringsprijs “als beste woonzorginitiatief voor ouderen”. Het ontmoetingscentrum biedt kansen aan bewoners om buiten de eigen woning, maar wel in de vertrouwde buurt, met anderen in contact te komen en iets te ondernemen. Bewoners maken er volop gebruik van. Het centrum was in eerste aanleg een initiatief van bewoners: “Wij willen niet opgesloten zitten in onze woningen”. Nu laten zij Prinsenhof functioneren. Hét voorbeeld van een Civil Society, waarin bewoners elkaar informele zorg bieden. De bewoners, variërend in leeftijd van 45 tot 83 jaar, verzorgen de receptie, de bar, de tuin, de keuken en de activiteiten. Ook is er een gezondheidsdeel waar zij terecht kunnen bij onder andere een huidarts, sociaal psychotherapeut, oefentherapeut Mensendieck of fysiotherapeut. Verder huren de Nieuwe Unie, Laurens en Pameijer en diverse andere organisaties ruimte in het pand, zoals Stichting Onderneming Opbouwwerk Rotterdam (SONOR) en de Rabobank. Ook het ministerie van VWS en de zorgkoepels zijn geïnteresseerd in Prinsenhof, vanuit het “Transitieprogramma in de langdurende zorg”. Prinsenhof wil haar ervaringen graag delen met andere woon-, zorgen welzijnspartners. 3.1.2 Arrangementenlijnen voor extra wooncomfort Door het aanbieden van combinaties van wonen, welzijn en zorg (arrangementenlijnen) willen we het wooncomfort voor ouderen vergroten en de mogelijkheden om lang (zelfstandig) te kunnen wonen verbeteren. Naast zorg gaat het ook om “plezier”, “gemak”, “geborgenheid” en ”bewegen”. We kijken hierbij zowel naar wat op wijkniveau als in specifieke seniorencomplexen extra kan worden aangeboden. In Pendrecht, waar we bijna 800 seniorenwoningen hebben, ontwikkelen we de arrangementenlijn samen met zorgorganisatie De Stromen Opmaat Groep. In 2007 zijn we gestart met het helder krijgen van de wensen van ouderen in de wijk. In De Esch hebben we een klein complex met seniorenwoningen. Het aantal ouderen in deze wijk neemt toe. Daarom bekijken we of en hoe we hier een arrangementenlijn kunnen opzetten. 3.1.3 Laagdrempelig toegang tot een veilige woning Om zelfstandig en veilig in de eigen woning te kunnen blijven wonen, zijn vaak aanpassingen nodig. Bijvoorbeeld het toegankelijk maken van de entree en de gemeenschappelijke ruimten door het verwijderen van drempels, het installeren van elektrische deuropeners en waar nodig het realiseren van stallingsplaatsen voor scootmobiels. Maar ook achter de voordeur moeten extra voorzieningen worden getroffen. Wijze Uilen Sinds 2005 werken we aan een meerjarig uitvoeringsprogramma om woningen en complexen beter toegankelijk te maken voor mensen met lichamelijke beperkingen. Dit doen we volgens 4 de Wijze Uilen-systematiek .

4

Dit is een classificatiesysteem voor toe- en doorgankelijkheid van ouderenwoningen dat de corporaties en gemeente in Rotterdam enkele jaren gelden samen opstelden. Het maakt een onderscheid in de mate van toe- en doorgankelijkheid van een woning in vier niveaus (‘sterren’), op basis van een aantal criteria. Eén ster wil zeggen de woning is gelijkvloers, ligt op de begane grond of is per lift bereikbaar. Vier sterren geeft aan dat de woning volledig toe- en doorgankelijk is voor mensen met een rolstoel

42 Jaarverslag 2007

Huurders kunnen hiermee de geschiktheid van een geadverteerde woning op doorgang en toegang voor rollators beoordelen. In 2007 voerden wij in zes complexen maatregelen uit: Zuiderparkflat (Pendrecht), een seniorencomplex aan de Nassauhaven/Roentgenstraat (Feijenoord), Brielselaanflat (Tarwewijk), Wapitistraat (Kralingse Veer) en Prinsessenlaantorens en Rodariflats (beide in Het Lage Land). We hoogden er galerijen op, verlaagden te hoge drempels en brachten videofoons en automatische deurdrangers aan. In de Prinsessenflats (Het Lage Land) voeren we deze aanpassingen door bij mutatie van de woning. In alle complexen zijn bovendien veiligheidspakketten aangeboden die voldoen aan het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW). In het complex Nassauhaven/Roentgenstraat zijn alle deuren vervangen en direct op PKVW-niveau uitgevoerd. In de Zuiderparkflat en het seniorencomplex aan de Nassauhaven/Roentgenstraat zijn ook nog opstelruimten voor scootmobiels gemaakt. Overal waren de bewoners tevreden over de verbeterde bereikbaarheid van hun woning. Voor 2008 staat de verbetering van de geschiktheid van acht complexen op de planning. Seniorenpakket Sommige aanpassingen in de woning zelf vergoedt de gemeente Rotterdam, in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). In aanvulling hierop bieden wij huurders ook andere individuele aanpassingen tegen een gereduceerd tarief aan: het seniorenpakket. In 2007 hielden wij een uitgebreide proef in zes complexen (A. Schweitzerplaats, Hammerskjoldplaats, Becramming, Spiegelblok, Mauritsstraat en Dahlia 2.2). Nieuw was dat het aanbod werd gecombineerd met een persoonlijk gesprek met de bewoner. Van de ruim 600 aangeschreven klanten gingen er ongeveer 50 op het aanbod in. Vooral klanten boven de 65 jaar vinden het seniorenpakket interessant. Gemiddeld bestelt elke deelnemer drie voorzieningen. Vooral de makkelijk hanteerbare mengkranen en thermostaatkranen zijn populair, evenals extra beugels en een verbeterde toegang naar het balkon. Uit de evaluatie blijkt dat klanten zeer tevreden zijn over onze persoonlijke benadering en de afhandeling door onze huisaannemers. 3.1.4 Veilig wonen door persoonsalarmering Om veilig en zelfstandig te kunnen blijven wonen, bieden wij onze klanten persoonsalarmering aan. Wij nemen de entree- en installatiekosten voor onze rekening. Voor de alarmopvolging hebben we afspraken gemaakt met zorgverleners. Woningbedrijf Rotterdam heeft voor alle huurders een samenwerkingsovereenkomst gesloten met Thuiszorg Rotterdam. Binnen een half uur zijn professionele medewerkers van deze organisatie in de woning aanwezig. De klant kan vervolgens kiezen voor opvolging door Thuiszorg Rotterdam of door alarmering van zelf aangewezen mantelzorgers. In 2007 hebben wij tien nieuwe abonnementen vergoed. Een veel groter aantal, waarbij sprake is van een medische indicatie, is door zorgverzekeraar Achmea betaald. Huurders van de Nieuwe Unie in de seniorencomplexen Leijerwaard en Grienderwaard in IJsselmonde kunnen gebruikmaken van persoonsalarmering via Vierstroomzorgring. Op dit moment hebben 88 van de 440 huishouders een abonnement. Ook bieden we persoonsalarmering aan in de Prinsessenflats in de wijk Het Lage Land. Daar maakt 11% van de bewoners (73 huishoudens) gebruik van deze voorziening. Laurens “Zorg aan Huis” verzorgt gratis de opvolging. Dit in het kader van de samenwerking in en om de Prinsessenflats.

43 Jaarverslag 2007

3.2

Een succesvolle toekomst begint met een diploma

Veel jongeren in ons land maken hun schoolopleiding niet af. Ook Rotterdam kent een grote groep “drop-outs”. Jaarlijks haken enkele duizenden leerlingen vóór de eindstreep van het beroepsonderwijs af. Zij melden zich zonder diploma op de arbeidsmarkt, waarvan ze vervolgens hun hele werkzame leven last blijven houden. Belangrijke oorzaak van de vroegtijdige schooluitval is het ontbreken van een goede leeromgeving. Om het tij te keren is een integrale ketenaanpak voor wonen, leren en werken nodig. Woonstad Rotterdam draagt actief z’n steentje bij. We hebben in 2007 al op een aantal plekken geëxperimenteerd. 3.2.1 Wonen, werken en leren voor jongeren De woonfoyer voor jongeren aan het Sandelingplein is een prima voorbeeld van een intensief samenwerkingsverband met onderwijs- en zorginstellingen om jongeren de combinatie van wonen, werken, leren en zorg te bieden. Jongeren zonder stabiele thuissituatie krijgen hier de kans om alsnog hun opleiding af te maken en daarmee een betere startpositie te verwerven. De woonfoyer aan het Sandelingplein is een samenwerkingsverband met de ROC’s Albeda en Zadkine, en met zorginstelling Flexus. Er is plaats voor ruim 60 jongeren. De huisvesting is tijdelijk, voor de duur van de opleiding. De foyer startte in 2006. Inmiddels stroomden de eerste acht jongeren met diploma uit. De woonfoyer biedt ook stageplaatsen voor zowel bewoners van de woonfoyer als voor andere leerlingen van de ROC’s en de Hogeschool Rotterdam. In 2007 is de woonfoyer als “best practice” genomineerd voor de Zilveren Woonladder. Deze prijs is een initiatief van de ministeries van VWS en WWI voor innovatieve samenwerking gericht op wonen, werken en leren voor jongeren. Afgelopen jaar brachten leden van de Tweede Kamer een bezoek aan de Rotterdamse woonfoyer. Zij constateerden: “De Rotterdamse samenwerkingspartners pakken de gezamenlijke maatschappelijke verantwoordelijkheid geweldig op”. In vervolg op het succes van de woonfoyer aan het Sandelingplein startten wij in 2007 een onderzoek naar twee nieuwe locaties voor grootschalige jongerenhuisvesting. Bovendien realiseerden wij negen plekken voor kleinschalige huisvesting voor jongeren in samenwerking met jeugdzorgorganisatie Prokino. Zij ondersteunt deze jongeren bij het aanleren van vaardigheden voor zelfstandig wonen en zelfredzaamheid. In 2007 ging ook een samenwerking met de deelgemeente Feijenoord van start voor voorlichting aan jongeren over huisvestingszaken. Medewerkers van Woonstad Rotterdam houden spreekuur en verstrekken informatie in het Centrum voor Jeugd en Gezin (Jongeren XL) in de deelgemeente Feijenoord, specifiek voor jongeren met huisvestingsproblemen. 3.2.2 Stage lopen in een professionele organisatie In het kader van de integrale ketenaanpak wonen-werken-leren bieden wij ook diverse stageplaatsen aan jongeren. Wij zetten vooral in op stageplekken voor AKA-leerlingen (Arbeidsmarktgekwalificeerd assistent), omdat dit eenjarige traject bij uitstek bedoeld is om risicojongeren binnen boord te houden en toe te leiden naar een arbeidsmarktkwalificatie. In 2007 zijn 15 stageplaatsen voor AKA-leerlingen gerealiseerd, 14 deelnemers haalden vervolgens hun diploma. Daarnaast zijn bij Woonstad Rotterdam stageplaatsen gerealiseerd voor VMBO-leerlingen van de woonfoyer aan het Sandelingplein, gericht op facilitaire en administratieve werkzaamheden (niveau 2 en 3). In 2007 ontvingen wij van de kenniscentra OVDB, Kenteq en Ecabo de erkenning als stagebedrijf.

44 Jaarverslag 2007

Bij de afdelingen Communicatie en Juridische Zaken lopen HBO‘ers van verschillende studierichtingen stages. Ook werken wij op projectbasis samen met de Hogeschool Rotterdam, zoals bij het uitvoeren van haalbaarheidsonderzoeken naar huisvesting van bijzondere doelgroepen. In 2007 hebben studenten onder begeleiding een locatieonderzoek uitgevoerd, een programma van eisen opgesteld en de relevante regelgeving in kaart gebracht. Besluitvorming over deze grootschalige voorziening staat voor begin 2008 op de agenda. Op Zuid, aan de Sandelingstraat, stelden wij bedrijfsruimte ter beschikking voor huiswerkbegeleiding van VMBO-leerlingen, gericht op doorstroom naar MBO en wellicht zelfs HBO. De exploitatie en begeleiding zijn in handen van respectievelijk ProDelta en de Hogeschool Rotterdam. Studenten Sociaal Pedagogische Hulpverlening kunnen hier stage lopen door VMBO-leerlingen te begeleiden. Verder startten wij verkennende gesprekken met het Calvijncollege over de invulling van maatschappelijke stages in Pendrecht, bijvoorbeeld bij lokale ondernemers. Stageproject Verschoorblok Tien leerlingen van ROC Zadkine hebben in 2007 geholpen met het strippen van woningen in het Verschoorblok in Tarwewijk. Dit was een project van het BOP (Beroeps Oriënterende Praktijkvorming), een initiatief van het OntwikkelingsBedrijf Rotterdam (OBR) in het kader van de kansenzones. De jongeren voerden onder begeleiding werkzaamheden uit in het bestaande werkpakket van het OBR, voornamelijk het strippen en weer opknappen van OBR-panden. Op verzoek van het OBR hebben wij het strippen van de woningen in het Verschoorblok aan het werkpakket toegevoegd. Deelnemende jongeren, tussen de 17 en 23 jaar, krijgen een programma aangeboden met aandacht voor onderwijs, training en zinvolle tijdsbesteding. Rond het investeringsprogramma Pact op Zuid is afgesproken dat de partners in 2007 en 2008 tien MBO-leerlingen een stageplek aanbieden. Door de goed verlopen samenwerking bij het Verschoorblok hebben wij besloten deze stageafspraak vorm te geven via hetzelfde BOP-traject. In 2008 lopen in totaal tien leerlingen van het ROC Zadkine bij ons stage. Dit houdt in dat zij onder begeleiding van één van onze aannemers 400 reparatieverzoeken uitvoeren en 25 woningen strippen.

3.3

Vitale wijkeconomie draagt bij aan prettig wonen

Een vitale wijkeconomie en een goed voorzieningenniveau dragen bij aan een aantrekkelijk en prettig woonklimaat. In een aantal wijken (zoals het Oude Westen, Feijenoord, Noordereiland, Cool en Oude Noorden) bezitten we een substantieel aantal bedrijfsruimtes. Dat geeft, naast de opbrengsten die het genereert, ook kansen om de wijkeconomie te versterken. Een aanzienlijk deel van onze bedrijfsruimtes levert nu al een waardevolle bijdrage aan het voorzieningenniveau en de wijkeconomie. We huisvesten supermarkten, winkels, kroegen, artsenpraktijken, kantoren, maar ook (vaak tegen lagere huurprijzen) maatschappelijke organisaties, zoals Vrouwenstudio’s. Om de wijkeconomie en het voorzieningenniveau te versterken, werkten we in 2007 aan het verbeteren van de branchering, kwaliteit en uitstraling van panden, functiewijzigingen en verplaatsen van ondernemers bij herontwikkeling. Naast de hieronder beschreven voorbeelden is ook de vernieuwde gevel van Galerie Mama (hoek Kromme Elleboog/Witte de Withstraat) het vermelden waard. In 2007 is het beleid voor bedrijfsruimtes (inclusief de gewenste branchering) bij de Nieuwe Unie vastgelegd in het Bedrijfsplan bedrijfsruimtes.

45 Jaarverslag 2007

3.3.1 Luifels Oranjeboomstraat gezamenlijk resultaat De wijkvisie van Feijenoord heeft als doel de leefbaarheid te vergroten en de (woon)wijk vitaler en prettiger te maken. Een van de maatregelen is het vernieuwen van de luifels boven een winkelstrip in één van de oudste en bekendste straten in Rotterdam, de Oranjeboomstraat. De oude, vervallen en vieze luifels zijn vervangen door nieuwe, moderne en eigentijdse luifels. Bijna een jaar lang hebben we regelmatig met de winkeliers, deelgemeente en de architect om tafel gezeten om gezamenlijk tot het huidige resultaat te komen. De winkeliers wilden graag veel licht en genoeg ruimte onder de luifels om hun producten eronder te kunnen uitstallen. De deelgemeente en wij wilden de rolluiken verwijderen, maar de winkeliers wezen op het hoge inbraakrisico. Als compromis werden transparante rolluiken geplaatst aan de binnenzijde van de winkelpanden. Tegelijkertijd is ingezet op het oprichten van een winkeliersvereniging. Onder het motto “samen staan we sterk” dragen de winkeliers hiermee positief bij aan de leefbaarheid van de straat. 3.3.2 Kunstenaars NAC Wolphaertstraat Oud-Charlois Historisch Oud-Charlois biedt bij uitstek kansen voor de vestiging van de opkomende sector creatieve economie. Het project NAC Wolphaertstraat biedt vestigingsmogelijkheden voor kunstenaars, levert een bijdrage aan het verbeteren van de leefbaarheid en het verbeteren van de woonkwaliteit in de wijk. Het complex aan de Wolphaertstraat 15 t/m 55 werd al jaren bewoond door kunstenaars. Sommige met een ingebruikgevingscontract, sommige gekraakt. De woningen stonden op de nominatie om te slopen, maar concrete ontwikkelplannen ontbraken. In 2006 ondertekenden we een overeenkomst met de stichting Nieuwe Ateliers Charlois (NAC) voor een periode van maximaal tien jaar. Hierin spraken zij af dat de 45 woningen door NAC op een gereguleerde wijze aan kunstenaars in gebruik worden gegeven. Voorwaarde is dat de woningen deels door de kunstenaars worden opgeknapt. Wij zorgen voor de verbetering aan het casco en de installaties. Zo kan de Wolphaertstraat uitgroeien tot culturele broedplaats. Het project is in november 2007 opgeleverd. 3.3.3 Ontwikkelmanager Zwaanshals boekt succes Vanaf de zomer van 2006 is er een ontwikkelmanager actief voor het gebied tussen het Zwaanshals, Noordplein, Zaagmolenkade en de Zaagmolendrift. De aanstelling is een initiatief van de Deelgemeente Noord, Woonstad Rotterdam, Com.wonen en PWS. De ontwikkelmanager Zwaanshals heeft als hoofdtaak om goede ondernemers, die passen binnen de branchering van Keuken Koken Kijken, naar dit winkelgebied te halen. Ook adviseert hij zittende ondernemers bij hun bedrijfsvoering en stimuleert hij hen tot samenwerking en meer onderlinge betrokkenheid. Tevens wordt er alles aan gedaan om goede persaandacht te genereren, zodat het winkelend publiek dit gebied meer gaat ontdekken. De inspanningen van de ontwikkelmanager beginnen hun vruchten af te werpen: een aantal passende bedrijven vestigde zich of onderhandelt hierover. Daarnaast organiseerden kunstenaars en een aantal vooroplopende ondernemers een aantal activiteiten in dit gebied. Zo was er in 2007 driemaal de gelegenheid om een kunstroute door de wijk te lopen. De laatste keer trok dit ongeveer 800 bezoekers.

46 Jaarverslag 2007

4

ORGANISATIE

Eind juni bracht minister Vogelaar goed nieuws. Zij stemde, nadat het Rotterdamse College, huurdersorganisaties, Waarborgfonds Sociale Woningbouw, het Centraal Fonds Volkshuisvesting en de Nederlandse Mededingingsautoriteit positief hadden geadviseerd, formeel in met een fusie tussen de Nieuwe Unie en Woningbedrijf Rotterdam. Op 31 juli 2007 bekrachtigde de notaris de fusie bij acte. Een zeer belangrijke mijlpaal! Met de fusie ontstaat een grotere slagkracht, waardoor Woonstad Rotterdam de in het Ondernemingsplan genoemde ambities in de komende tien jaar kan realiseren. Om de belangen van gemeente en klant te waarborgen, zijn met het College en huurdersorganisaties convenanten afgesloten. Daarbij gaat het onder meer om prestatieafspraken op het gebied van (ver)nieuwbouw en verkoop en het meetbaar verbeteren van de dienstverlening. Tot eind 2009 integreren Woningbedrijf Rotterdam en de Nieuwe Unie stap voor stap. Eén van de uitgangspunten is dat de klant niets mag merken van “de verbouwing”. En als hij iets merkt, dan in positieve zin. Het Ondernemingsplan “Passie voor Rotterdam” was eind 2007 gereed. Dit was voor veel bedrijfsonderdelen de start van een nieuwe fase: welke structuur hebben we nodig om de ambities te realiseren? Welke kwaliteiten en talenten? Hoe houden we draagvlak voor de vele veranderingen? Aan de fusie en de voorbereidingen van de integratie is in 2007 door velen met zeer veel inzet en professionaliteit gewerkt. Artem Moorlag: ‘De vorming van Woonstad Rotterdam vind ik een interessante ontwikkeling’ Artem werkt als Consulent Woondiensten regio zuid sinds januari 2008 in vaste dienst bij Woonstad Rotterdam. In 2007 werkte hij op basis van een jaarcontract. ‘In mijn werk hou ik me onder meer bezig met de coördinatie van verhuring van bedrijfsruimten, VvE-beheer, verkoop van woningen en huurbeleid. Een zeer gevarieerde functie, ik ben eigenlijk een soort spin in het web. Ik ben hier in 2006 als gedetacheerde komen werken. Uit het feit dat ik al snel opleidingen mocht gaan volgen, sprak veel vertrouwen. Dat is mooi om te merken. De vorming van Woonstad Rotterdam vind ik een interessante ontwikkeling. Om meerdere redenen. Natuurlijk ben is samen met mijn collega’s benieuwd wat er met onze functies gaat gebeuren. Hoewel het WBR geen Consulenten Woondiensten kent, ben ik niet bang dat mijn functie vervalt. Een ander aspect van de fusie heeft te maken met de houding van de medewerkers. We moeten betrokkenheid tonen bij de stad en haar inwoners, betrouwbaar zijn en onze deskundigheid doelgericht inzetten. Dat kan als we uit de vorming van Woonstad Rotterdam positieve energie halen. In de praktijk gebeurt dit volgens mij ook. Als het stof over een tijdje is neergedaald, kijken we hoe alles staat en wat er nog moet gebeuren. De dynamiek van dat proces vind ik heel fascinerend.’ Corrie Langezaal: ‘Medewerkers kunnen nog meer bij de ontwikkelingen in het bedrijf worden betrokken’ Corrie werkt sinds 1989 bij het Woningbedrijf Rotterdam Vanaf 1 oktober 1996 op de afdeling P&O. In haar werk heeft ze direct te maken met de vorming van Woonstad Rotterdam. ‘Al voordat de fusie op 1 augustus 2007 een feit was, ben ik mijn werktijd gaan verdelen over de Nieuwe Unie en Woningbedrijf Rotterdam. Daarmee maakte ik direct kennis met onze nieuwe partner. Dat vond ik een heel aparte ervaring. De salarisadministratie valt bij de Nieuwe Unie onder Financiën. Bij het Woningbedrijf Rotterdam is het onderdeel van Personeelszaken. Dit betekent dat je bij het Woningbedrijf Rotterdam eerder met nieuw of vertrekkend personeel te maken hebt dan bij de Nieuwe Unie. Dat was wel even wennen.

47 Jaarverslag 2007

Natuurlijk zijn er ook verschillen in cultuur, maar ik zie absoluut mogelijkheden om naar elkaar toe te groeien. Ik hoop wel dat hier voldoende tijd voor wordt genomen en dat het personeel op tijd en goed over de ontwikkelingen en plannen wordt geïnformeerd en erbij wordt betrokken. Met dat laatste voorkom je dat de medewerkers gaan denken en zeggen: “Het zal mijn tijd wel duren”. Dat zou een verkeerde ontwikkeling zijn. Heel fijn vind ik het om te merken dat er veel jonge mensen binnen komen. Dat geeft mij de mogelijkheid om mijn kennis op tijd en op een goede manier met de jonge garde te delen. Eind van dit jaar begin ik met het opmaken van mijn verlof en op 1 maart 2009 ga ik met pensioen.’ Tineke Schnitzler: ‘Als het nodig is doen we een stapje meer‘ Tineke werkt bij het Wijkteam Kralingen Noord. In 2008 zit ze al 25 jaar bij het “woningbedrijf”. ‘In mijn werk houd ik me vooral bezig met de verhuur. Dat doe ik samen met een collega. Een hartstikke leuke baan, waarbij ik veel contact heb met de huurders. Ik vind het belangrijk om daarbij breder te kijken en te denken. Welke vragen of problemen heeft de huurder en wat kan ik daar aan doen. Om die reden zit ik ook bij het lokale zorgnetwerk. Naar mijn idee geef ik op die manier écht invulling aan onze taak als sociale huisbaas. Als het nodig is, doen we graag een stapje extra. Woonstad Rotterdam zegt me als “nieuw bedrijf” nog niet zoveel. Ik voel me nog echt een medewerker van het Woningbedrijf Rotterdam. Maar dat zal de komende tijd wel gaan veranderen. Voor het werk maakt het volgens mij niet zoveel uit. Andere zaken hebben daar wel invloed op. Onze wijk is wat groter geworden en vroeger hadden we rechtstreeks contact met onze huurders. Daar zit nu de afdeling Klantenservice tussen. De klanten moeten daar nog een beetje aan wennen. In de praktijk heb ik natuurlijk nog wel veel direct contact. Als ik hier door de wijk loop, weten de huurders me wel te vinden. Dat maakt het leuk. Wat ik nu doe, wil ik graag blijven doen. Ik zit hier prima op mijn plek.’

4.1

Personeel & Organisatie

Met ingang van 1 januari 2007 is de nieuwe organisatiestructuur van het Woningbedrijf Rotterdam formeel ingevoerd. Vooruitlopend hierop zijn per 1 juli 2006 vrijwel alle medewerkers in een nieuwe functie geplaatst. Voor 26 medewerkers betekende dit een plaatsing onder voorwaarden. Na een beoordelingsgesprek zijn 24 medewerkers in de loop van 2007 definitief geplaatst. In 2007 volgden 11 medewerkers een outplacementtraject. Eind 2007 was voor acht medewerkers dit traject afgerond. Met twee medewerkers zijn afspraken gemaakt voor de beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Met het afronden van de evaluaties van de reorganisatie zijn bij de Nieuwe Unie de personele verbeterpunten op gebied van werkprocessen en de functie-inrichting afgerond. Het betrof nader onderzoek naar de totaalformatie en een scan op taakomschrijvingen en onderlinge samenhang van functies. Tabel Formatie, eind 2007incl. vacatures, alleen eigen personeel WBR Formatie Aantal medewerkers Waarvan full-time Waarvan part-time % vrouw % man

dNU 279

205,5

Woonstad Rotterdam 484,5

290 222 68 (122) 42% (168) 58%

210 140 70 (112) 53% (98) 47%

500 362 138 (234) 47% (266) 53%

I In 2007 zijn in totaal 87 medewerkers uit dienst gegaan en 67 medewerkers in dienst getreden. Met de fusie in zicht is in 2007 een voorzichtig beleid gevoerd voor wat betreft het

48 Jaarverslag 2007

invullen van vacatures. Woonstad Rotterdam heeft daardoor tijdelijke externe professionals moeten inzetten. Daarnaast zijn ook externen ingehuurd voor de afronding van de invoering van een nieuwe bedrijfssysteem, de herijking van het omvangrijke vastgoedprogramma en de opdracht van minister Vogelaar om versneld te werken aan Rotterdamse krachtwijken.

Ziekteverzuim en reïntegratie Om ziekteverzuim te voorkomen zijn velerlei maatregelen genomen; tijdig signaleren, het gesprek aangaan, afspraken met medewerkers, geven van oprechte aandacht, hulp bij het stellen van prioriteiten en het bieden van een veilige werkomgeving. Daar waar medewerkers langduriger uitvielen, is actieve begeleiding in het kader van Wet Poortwachter geboden. Tabel Ziekteverzuim De Nieuwe Unie Woningbedrijf Rotterdam Woonstad Rotterdam

% 6,01 5,60 5,77

Ontwikkelen, beoordelen en waarderen Er is volop gewerkt aan het verbeteren van plannings-, voortgangs- en beoordelingsgesprekken. Daarbij lag de focus op het inzetten resp. ontwikkelen van de eigen kwaliteiten. Opleidingen In 2007 is een groot aantal opleidingen gevolgd. Denk aan kennis op het eigen vakgebied, mediatrainingen, sociale vaardigheden, huurrecht, klantgericht werken, bedrijfshulpverlening en uiteenlopende HBO- en academische opleidingen.

49 Jaarverslag 2007

50 Jaarverslag 2007

4.2

Verslag van de Ondernemingsraad

2007 was een spannend jaar voor de ondernemingsraden van de Nieuwe Unie en het Woningbedrijf Rotterdam. In het begin van het verslagjaar begonnen de leden van beide ondernemingsraden met een kennismaking. Al snel daarna kwam het idee om beide ondernemingsraden samen te voegen zodra de juridische fusie van het Woningbedrijf Rotterdam en de Nieuwe Unie rond was. Voordat per 1 augustus 2007 beide ondernemingsraden werden samengevoegd tot één Tijdelijke OndernemingsRaad Woonstad Rotterdam (TOR), moesten er eerst afspraken worden gemaakt over onder meer de bevoegdheden van de TOR, de gesprekspartner van het bestuur voor de TOR en de samenstelling van de TOR. Daaruit zijn diverse afspraken (Overeenkomst tijdelijke medezeggenschap Woonstad Rotterdam) gekomen, die door het bestuur van Woonstad Rotterdam en de ondernemingsraden van Woningbedrijf Rotterdam en de Nieuwe Unie zijn getekend. De TOR bestaat uit zeven leden van de Nieuwe Unie en zeven leden van het Woningbedrijf Rotterdam. Zodra de integratie is afgerond, treedt de tijdelijke ondernemingsraad af en zullen er nieuwe verkiezingen worden gehouden. Tot de eerste onderwerpen van overleg behoorden het sociaal plan en het plaatsingsreglement in verband met het integratieproces rond de fusie.

4.3

Governance en maatschappelijk ondernemerschap

Als woningcorporatie zijn wij een maatschappelijk ondernemer. Dat heeft voor ons twee betekenissen. Als maatschappelijk ondernemer pakken wij verantwoordelijkheden op die van belang zijn voor Rotterdam. We investeren in buurten en wijken en bouwen zo samen met anderen aan wijken waar het prettig wonen is. Wij gaan niet voor successen op korte termijn, maar werken efficiënt en effectief aan de duurzame ontwikkeling van Rotterdam. In de voorgaande hoofdstukken hebben we daar veel voorbeelden van laten zien. Maatschappelijk ondernemerschap betekent voor ons ook dat we ons meer dan “gewone” ondernemingen verantwoorden over wat we doen en welke keuzes we maken. Bij de inrichting van het bestuur en toezicht van Woonstad is de Governance Code voor Woningcorporaties leidend geweest. De principes en uitwerkingen van deze code zijn nagevolgd en verankerd in onder andere de statuten, het bestuursreglement en het reglement van de Raad van Commissarissen. Het gaat daarbij om: - het bestuur (taak en werkwijze, rechtspositie en bezoldiging en wijze van omgaan met tegenstrijdige belangen en nevenfuncties) - de Raad van Commissarissen (taak en werkwijze, onafhankelijkheid, deskundigheid en samenstelling, rol van de voorzitter, samenstelling en rol van de twee kerncommissies, wijze van omgaan met tegenstrijdige belangen en bezoldiging) - de audit van de financiële verslaggeving, de positie van de interne control functie en van de externe accountant - de maatschappelijke verantwoording en beleidsbeïnvloeding door belanghebbenden. In het verslag van de Raad van Commissarissen (zie paragraaf 5.3.1) wordt ingegaan op een aantal van deze thema's waarin de Raad van Commissarissen een nadrukkelijke rol speelt. Naast de fusie hebben we in 2007 aan een aantal thema's uit de Governance Code extra aandacht besteed. Activiteiten op het gebied van integriteit In 2007 hebben verschillende activiteiten plaatsgevonden om integriteit verder te verankeren in de organisatie van Woonstad Rotterdam.

51 Jaarverslag 2007

Begin 2007 deed de Nieuwe Unie onderzoek naar het integriteitsklimaat binnen de organisatie. Daarbij is onder meer onderzocht of medewerkers vinden dat leidinggevenden het goede voorbeeld geven en of er duidelijke regels zijn. Uit de resultaten blijkt dat het klimaat gezond is en dat medewerkers goed op de hoogte zijn van het bestaan en de inhoud van de integriteitscode. In juni 2006 stelde Woningbedrijf Rotterdam een gedragscode vast. Ruim een jaar later, in juli 2007, werden hierin enkele wijzigingen doorgevoerd. Verder stelde de Nieuwe Unie in 2007 een klokkenluidersregeling vast. Deze regeling zorgt ervoor dat medewerkers die te goeder trouw (vermoedens van) misstanden aan de orde stellen op geen enkele manier worden benadeeld als gevolg van deze melding. Activiteiten op het gebied van beleidsbeïnvloeding door stakeholders Om te weten of we volgens onze stakeholders slagen in onze rol als maatschappelijk ondernemer, nodigde de Nieuwe Unie in mei 2007 driehonderd stakeholders uit om het digitale imago-onderzoek in te vullen. Een groot aantal stakeholders heeft aan deze oproep gehoor gegeven. Zij gaven de Nieuwe Unie een 7,1 als gemiddeld rapportcijfer. Uit het onderzoek is de belangrijke conclusie te trekken dat stakeholders de Nieuwe Unie een gedegen, betrouwbare en deskundige samenwerkingspartner vinden. Die in hun ogen overigens wel wat zichtbaarder zou mogen worden in de stad. Stakeholders spraken de hoop uit dat de goede kanten van de Nieuwe Unie terugkomen in Woonstad Rotterdam. Maatschappelijk ondernemer zijn, betekent voor ons dat we onze stakeholders betrekken bij het maken van strategische keuzes. In 2007 hebben we dat expliciet vormgegeven door het betrekken van stakeholders bij het opstellen van het Ondernemingsplan voor Woonstad Rotterdam. Er zijn verschillende bijeenkomsten geweest met ”denktanks”, waaraan een gemêleerd gezelschap klanten van Woonstad Rotterdam deelnam: huurders en kopers, autochtoon en allochtoon, jong en oud. Daarnaast is er gesproken met de huurdersorganisaties over het Ondernemingsplan, waarover zij ook advies hebben uitgebracht. In oktober vond een bijeenkomst plaats met een groep stakeholders van Woonstad Rotterdam, waar onder andere de gemeente, enkele collega-corporaties, organisaties op gebied van zorg, welzijn en onderwijs en projectontwikkelaars aanwezig waren. Met hen zijn enkele thema's uit het Ondernemingsplan uitgediept en er is gesproken over de verwachtingen van de stakeholders over de rol en verantwoordelijkheden van Woonstad Rotterdam. In 2008 werken wij verder aan het betrekken van stakeholders bij het uitwerken van onze strategie. Daarnaast zullen wij een keuze maken voor een vorm van visitatie.

4.4

Externe netwerken

Als Woonstad Rotterdam willen we midden in de samenleving staan en ook leren van anderen. Daarom onderhouden we contacten met collega-corporaties in de stad, in de regio, in Nederland en zelfs daarbuiten. In Rotterdam nemen we deel aan diverse netwerken, op wijk-, deelgemeente- en stadsniveau, in allerlei vormen zoals stuurgroepen en klankbordgroepen. In de wijken werken we samen met onze partners: bewoners, zorgorganisaties, welzijnsorganisaties, scholen, de (deel)gemeente en vele anderen. Daar waar Woonstad een rol als wijkregisseur vervult, nemen we samen extra verantwoordelijkheid om samen met onze partners te komen tot nog betere resultaten. Een bijzonder samenwerkingsverband is het Pact op Zuid, waar we samen met 3 andere corporaties, de gemeente en marktpartijen werken om van Rotterdam Zuid weer een goed en sterk woon- en werkgebied te maken.

52 Jaarverslag 2007

Woonstad Rotterdam vervult, mede namens de Rotterdamse corporaties, ook een trekkersrol in de WWI-aanpak, om te komen tot een goede afstemming met de gemeente. In de regio werken we samen in Maaskoepelverband en Citycorp. Ook Woonnet Rijnmond is een voorbeeld van regionale samenwerking. Landelijk overleggen we, naast binnen Aedes (de koepelorganisatie van woningcorporaties), ook intensief met de grotere corporaties in het netwerk De Vernieuwde Stad. Op de agenda van De Vernieuwde Stad staan veelal inhoudelijke thema's die van belang zijn voor grote corporaties. In 2007 is door Woonstad in dat kader onder andere deelgenomen aan de werkgroepen prijsbeleid en stedelijke vernieuwing van De Vernieuwde Stad. Onze samenwerking met Midland Heart uit Birmingham, is in 2007 een nieuwe fase ingegaan. Het eerste concrete resultaat van de samenwerking is op 22 mei geopend: het Servicepunt Pendrecht, gebaseerd op de One Stop Shop zoals Midland Heart die kent. Diezelfde dag is een nieuw “partnership agreement” getekend, waarin het uitwisselen van kennis en ervaringen en het leren van elkaar een prominente plaats heeft gekregen. Zo is onze aanpak van de Millinxbuurt één van de ervaringen die Midland Heart op dit moment aan het vertalen is naar een aanpak voor een dergelijke wijk in Birmingham.

4.5

Samenstelling bestuur

Het bestuur van Woonstad Rotterdam bestond vanaf de fusiedatum, 1 augustus 2007, uit - de heer drs. A.J.M Schakenbos, bestuursvoorzitter - mevrouw ir. M. de Bruyn, bestuurder werkmaatschappij dNU - de heer ir. W.H. Klos, bestuurder werkmaatschappij WBR - de heer D. Stehouwer, bestuurder Finance & Facilities De heer Schakenbos is sinds 1 augustus 2007 bestuursvoorzitter van Woonstad Rotterdam. Hij is in 1957 geboren en heeft de Nederlandse nationaliteit. De heer Schakenbos trad 1 november 2004 in dienst bij het Woningbedrijf Rotterdam, als bestuursvoorzitter. De heer Schakenbos is lid van de Raad van Toezicht van de Velthuis klinieken. Mevrouw De Bruyn is sinds 1 augustus 2007 bestuurder van Woonstad Rotterdam. Zij is in 1956 geboren en heeft de Nederlandse nationaliteit. Mevrouw De Bruyn trad in 1980 in dienst van de rechtsvoorganger van de Nieuwe Unie. Vóór 1 augustus 2007 was zij directeur/bestuurder van de Nieuwe Unie. De heer Klos is sinds 1 augustus 2007 bestuurder van Woonstad. Hij is in 1954 geboren en heeft de Nederlandse nationaliteit. De heer Klos is in 1997 in dienst getreden van de Stichting Woningbedrijf Rotterdam, alwaar hij vanaf 2000 tot aan de datum van fusie de functie van bestuurder vervulde. De heer Stehouwer is sinds 1 augustus 2007 bestuurder van Woonstad. Hij is in 1949 geboren en heeft de Nederlandse nationaliteit. De heer Stehouwer is in 1984 in dienst getreden van de rechtsvoorganger van de Nieuwe Unie, alwaar hij tot aan de datum van fusie de functie van directeur Finance & Facilities vervulde.

53 Jaarverslag 2007

FINANCIËN EN TOEZICHT

4.6

Financiële Resultaten

(bedragen in miljoenen euro's, tenzij anders vermeld)

Enkele kerncijfers - aantal verhuureenheden eind boekjaar - aantal MVE-woningen in bezit van derden eind boekjaar - gemiddeld aantal werknemers in fte

2007

2006

51.624 5.380 497

53.250 4.739 511

Verkorte resultatenrekening - huren - overige opbrengsten - boekwinst verkopen Totaal bedrijfsopbrengsten - afschrijvingen - (terugname) bijzondere waardeverminderingen - onderhoud inclusief projectonderhoud - personeelskosten - overige lasten - kosten herstructurering Totaal lasten Bedrijfsresultaat Rente Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Resultaat deelneming Jaarresultaat

2007

%

2006

%

226,1 10,8 47,3 ______ 284,2 ______

80 4 16 ______ 100 _______

228,5 8,5 56,2 ______ 293,2 ______

78 3 19 ______ 100 _______

1

37,0 -17,7 61,6 39,4 53,1 7,4 ______ 180,8 ______

13 -6 21 14 19 3 ______ 64 _______

36,8 -16,9 58,7 36,7 50,4 26,5 ______ 192,2 ______

13 -6 20 13 18 10 ______ 68 _______

3

103,4 67,4 ______ 36,0 ______

36 24 ______ 12 _______

101,0 70,4 ______ 30,6 ______

32 24 ______ 8 _______

-0,1 ______ 35,9 ______

0 ______ 12 _______

-0,4 ______ 30,2 ______

1 ______ 8 _______

Algemeen Zoals uit de jaarstukken blijkt is over 2007 een positief jaarresultaat behaald van 35,9 miljoen waardoor het eigen vermogen is toegenomen van 448 miljoen ultimo 2006 naar 483,9 miljoen per ultimo 2007. De solvabiliteit nam toe van 24,2% naar 26,2%. Bij voornoemd resultaat moet worden benadrukt dat dit voor 17,7 miljoen bestaat uit een terugname van bijzondere waardeverminderingen die samenhangt met de fusie tussen Woningbedrijf Rotterdam en de Nieuwe Unie. In de kosten herstructurering is een terugname van circa 8 miljoen van reeds eerder bij WBR afgeboekte onrendabele toppen begrepen. De terugname is een gevolg van de gewijzigde waarderingsgrondslagen voor WBR inzake activering van vernieuwbouw.

54 Jaarverslag 2007

2

4 5 6 7 8

9

Daarnaast is om verschillende redenen een groot aantal nieuwbouw- en transformatieprojecten welke in 2007 in uitvoering zouden worden genomen, doorgeschoven naar 2008 en volgende jaren. Het daarmee samenhangende onrendabele deel ad 21 miljoen is derhalve ook doorgeschoven naar latere jaren. Financieel beleidsuitgangspunt Het financiële beleid van Woonstad Rotterdam is gericht op een solide financiële positie zowel op korte als lange termijn. Daarvoor gelden de volgende uitgangspunten: • een solvabiliteit op basis van historische kostprijswaardering van structureel minimaal 15%, en op basis van reële waarde structureel minimaal 25%. • voldoen aan de kredietwaardigheidnorm van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW); • voldoen aan de classificatie voor A-corporatie van het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV). Toelichting op verkorte resultatenrekening 1. De huuropbrengsten daalden per saldo met 2,4 miljoen Dit is met name een gevolg van de afname van het woningbezit door verkopen en sloop. Daarnaast is de huurderving (leegstand en oninbaar) circa 1,4 miljoen hoger dan in 2006. De huurverhoging per 1 juli 2007 van slechts 1,1% (2006 nog 2,3% gemiddeld) was onvoldoende om voornoemde negatieve invloeden op de huuropbrengsten te compenseren. De huurderving door leegstand als gevolg van herstructureringsprojecten (circa 3 miljoen) is als herstructureringslast verantwoord. 2. De boekwinst op verkopen bedraagt 47,3 miljoen. Dit verkoopresultaat bestaat voornamelijk uit verkopen bestaand bezit. In totaal zijn 718 woningen verkocht (getransporteerd). Daarvan werden 508 woningen onder MVE-voorwaarden verkocht (eerste verkoop, 2006: 569 woningen). Ultimo 2007 was de voorraad verkochte, maar nog niet getransporteerde woningen 81 woningen. 3. De afschrijvingslasten namen toe met 0,2 miljoen en zijn vrijwel gelijk aan die van vorige jaar. 4. De terugname van bijzondere waardeverminderingen bedraagt in 2007 17,7 miljoen en heeft daarmee een positief effect op het jaarresultaat. De terugname van bijzondere waardeverminderingen is het gevolg van wijzigingen in ten eerste de indeling van de kasstroomgenerende eenheden en ten tweede de berekening van de reële waarde voor de bedrijfspanden van de Nieuwe Unie, meer in het bijzonder de wijze waarop in de berekening de bedrijfspanden worden meegenomen. o In verband met de fusie van Woningbedrijf Rotterdam en de Nieuwe Unie werd de indeling van kasstroomgenerende eenheden (kge’s) van Woningbedrijf Rotterdam aangepast van wijkteams naar CBS-buurten. Door de samenvoeging van de kge’s op Woonstad niveau vindt in kge’s met gezamenlijk bezit een saldering plaats. Het resultaateffect daarvan per ultimo 2007 is 5,4 miljoen positief. o De bepaling van de reële waarde voor de kasstroomgenerende eenheden is voor de kge’s van de Nieuwe Unie bepaald inclusief de reële waarde van de bedrijfspanden (commercieel onroerend goed). Het resultaateffect daarvan per ultimo 2007 is 12,3 miljoen positief. 5. De onderhoudskosten exclusief onderhoud herstructurering namen met 2,9 miljoen toe. Dat is per saldo voornamelijk het gevolg van hoger niet planmatig onderhoud.

55 Jaarverslag 2007

6.

7.

8.

9.

De personeelslasten namen per saldo toe met 2,7 miljoen door hogere salariskosten als gevolg van de nieuwe CAO (circa 0,5 miljoen meerkosten) en extra inhuur van tijdelijk personeel. Het gemiddelde aantal werknemers in vaste dienst daalde van 511 naar 497 fte. Inhuur van extern personeel is nodig in verband met het vervullen van vacatures en extra activiteiten in verband met de fusie en voorbereiding van projecten. De overige lasten namen toe met 2,7 miljoen ten opzichte van 2006 als gevolg van: o Hogere volkshuisvestelijke uitgaven circa 1 miljoen o Incidentele kosten voor onderzoek en advies (onder meer inventarisaties t.b.v. het planmatig onderhoud en fusiekosten) circa 1,5 miljoen o Stijging van de zakelijke lasten in 2007 met 0,6 miljoen De kosten herstructurering zijn in 2007 circa 19,1 miljoen lager dan in 2006. De harmonisatie van de waarderingsgrondslagen - het activeren van onrendabele toppen totdat het saldo van reële waarde en boekwaarde van de kge nihil is - heeft een positief resultaateffect van circa 11 miljoen tot gevolg (terugname van reeds afgeboekte onrendabele toppen in 2006 van projecten die in 2007 nog in uitvoering waren, 8 miljoen) Van in 2007 bij WBR gestarte projecten is circa 3 miljoen van de onrendabele top geactiveerd. Het aantal projecten dat in 2007 is gestart, was beperkt. De rentelasten daalden met 3 miljoen voornamelijk als gevolg van aflossingen in 2006 (circa 45 miljoen zonder herfinanciering) waardoor zowel de omvang van de rentedragende schuld als de gemiddelde rentevoet daalde.

Het totale investeringsvolume in bedroeg 63 miljoen inclusief koopprojecten tegen 82 miljoen in 2006, aangekocht bezit en exclusief onderhoud. Dit is 19 miljoen lager dan vorig jaar o.a. als gevolg van langere doorlooptijden van planontwikkeling en een gewijzigde investeringsplanning. De kasstroom vóór financieringsactiviteiten bedroeg 4,6 miljoen en was daarmee 20,4 miljoen lager dan vorig jaar. Per saldo werd 14,1 miljoen aan leningen afgelost. Hierdoor namen de liquide middelen af met 9,5 miljoen tot 10,1 miljoen. Woonstad Rotterdam beschikt over voldoende kasmiddelen om investeringsprojecten in uitvoering te kunnen financieren. Verkorte balans (in miljoenen euro's)

Onroerend goed Overige vaste activa Vlottende activa Totaal activa Niet-rentedragende schulden Werkzaam vermogen Rentedragende schulden Voorzieningen Eigen vermogen

31-12-2007

%

31-12-2006

%

1.753,4 19,7 74,8 ______ 1.847,9 70,1 ______ 1.777,8 1.293,7 0,3 ______ 483,9 ______

94,9 1,1 4,0 ______ 100,0 3,8 ______ 96,2 70,0 0,0 ______ 26,2 _______

1.743,4 20,0 87,2 ______ 1.850,5 83,1 ______ 1.767,4 1.318,8 0,6 ______ 448,0 ______

94,2 1,1 4,7 ______ 100,0 4,5 ______ 95,5 71,3 0,0 ______ 24,2 _______

De bedrijfswaarde van het onroerend goed ligt circa 20% boven de boekwaarde. Als gevolg van het positieve resultaat enerzijds en afname van leningen anderzijds verbeterde de solvabiliteit van circa 24,2% tot circa 26,2% ultimo 2007 (percentages van het balanstotaal).

56 Jaarverslag 2007

De rentabiliteit over het werkzame vermogen bedroeg 5,6%, wat 0,2% hoger is dan vorig jaar. De rentabiliteit over het eigen vermogen bedroeg 7,4% versus 6,7% vorig jaar.

4.7

Vennootschapsbelasting

In het 2007 zijn de uitkomsten van de beoordeling van de voor- en nadelen van de twee VSO-modellen, waaruit een keuze gemaakt moet worden, uitgebreid besproken met de auditcommissie. Uiteindelijk heeft dit begin 2008 geleid tot de keuze voor model 1. Omdat ingaande 1 januari 2008 de integrale Vpb-heffing voor woningcorporaties is ingevoerd betekent dit dat de VSO alleen werking heeft voor de fiscale boekjaren 2006 en 2007. Op basis van het door een extern bureau uitgevoerd onderzoek ten behoeve van de modelkeuze Vennootschapsbelasting, is ingeschat dat, uitgaande van modelkeuze I, een fiscaal verrekenbaar verlies in 2006 en 2007 is gerealiseerd van circa 21 miljoen Compensatie van dit verlies zal naar verwachting niet plaatsvinden binnen een periode van 5 jaar. Daarmee is de tijdshorizon waarbinnen zicht op compensatie ontstaat langer dan de 5 jaar, die binnen de sector als norm geldt voor het tot waardering brengen van dergelijke verliezen.

4.8

Treasury

4.8.1 Treasurystatuut Op 18 oktober 2007 is door de Raad van Commissarissen het nieuwe treasurystatuut voor Woonstad Rotterdam goedgekeurd. Dit nieuwe treasurystatuut vervangt de treasurystatuten van Stichting Woningbedrijf Rotterdam en Stichting de Nieuwe Unie afzonderlijk. In het treasurystatuut zijn de formele kaders voor alle activiteiten op het gebied van treasury binnen Woonstad Rotterdam vastgelegd. Ondermeer de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden op het gebied van treasury bij Woonstad Rotterdam zijn beschreven. Tevens zijn de beleidskaders vastgelegd die daarbij gelden. De uitgangspunten en beleidskaders waarbinnen treasury activiteiten plaatsvinden zijn zo vastgesteld dat weloverwogen, verantwoord en risicomijdende inzet van de toegestane instrumenten gegarandeerd is. In het treasurystatuut is voorzien in het instellen van een treasurycommissie die een brede adviserende taak ten behoeve van het bestuur heeft op het gebied van financiën en treasury. De eerste bijeenkomst van de treasurycommissie van Woonstad Rotterdam was op 17 december 2007. Daarin is ondermeer gesproken over het voorfixeren van renterisico’s en het herfinancieren van aflossingen op bestaande leningen in de komende jaren. Begin 2008 zijn daarop een aantal concrete acties ondernomen. 4.8.2 Renterisicomanagement Een belangrijke doelstelling van treasury is het bewaken en zekerstellen van de financierbaarheid door tijdige en voldoende toegang tot de gelden kapitaalmarkt op zowel korte als lange termijn. Dit gebeurd door actief saldobeheer op korte en lange termijn. Als deelnemer van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) worden nieuwe langlopende leningen afgesloten onder borgstelling door het WSW. Volgens de recente financiële toets van het WSW (2006) wordt aan de eisen van kredietwaardigheid en solvabiliteit voldaan. Alle acties op het gebied van langjarige financiering en renterisico management worden vooraf met het WSW afgestemd. Door actieve spreiding van de renterisico’s over de jaren wordt de exploitatie minder blootgesteld aan schommelingen van het renteniveau en worden de rentelasten gelijkmatiger over de jaren verdeeld.

57 Jaarverslag 2007

4.8.3 Treasurybeleid Het treasurybeleid van Woonstad Rotterdam is gericht op het actief beheersen van financierings -en renterisico’s. De belangrijkste uitgangspunten zijn: het benutten mogelijkheden herfinanciering leningen, benutten lage rentemarkt, het spreiden en vermijden van risico’s, zo veel mogelijk intern financieren, streven naar balansverkorting. In 2007 is onderzoek gedaan naar de mogelijkheden tot het actief beheersen van renterisico’s voor de komende jaren. Uitkomst van dit onderzoek was het mogelijke gebruik van rentederivaten voor het optioneel indekken van het renterisico. Naar aanleiding van dit onderzoek is van de Raad van Commissarissen mandaat gegeven aan het bestuur voor het voorfixeren van renterisico’s tot en met 2012 voor een bedrag van maximaal 500 miljoen. Alle concrete acties worden vooraf afgestemd met de Auditcommissie van de Raad van Commissarissen. Uitgangspunt voor het voorfixeren van renterisico’s is dat afhankelijk van de mate van (on)zekerheid van de renterisico’s binnen het mandaat door het bestuur nader besloten wordt voor het daadwerkelijk vastleggen van toekomstige rentepercentages door het aantrekken van leningen dan wel het vastleggen van toekomstige rentepercentages door ondermeer het gebruik van rentederivaten (met name swaps en swaptions). 4.8.4 Ondernomen acties voorfixeren renterisico’s Eind 2006 zijn zes fixe-leningen van elk 22,5 miljoen afgesloten met stortingsdata in de jaren 2007 (drie leningen) en 2008 (drie leningen). Op 3 en 28 december 2007 zijn drie van de leningen gestort. De leningen golden als herfinanciering van finale aflossingen van bestaande leningen. Het gemiddelde rentepercentage op de drie leningen met looptijden van 12 en 13 jaar bedraagt 4,58%. Voor een lineaire lening met een restant hoofdsom van 13,9 miljoen is vanaf de contactuele datum van renteaanpassing 31 december 2007 met de geldgever een nieuwe rente overeengekomen van 4,60%. Als concrete uitwerking van het hiervoor beschreven in afstemming met de Raad van Commissarissen geformuleerde treasurybeleid zijn begin 2008 een aantal concrete acties op het gebied van voorfixeren van renterisico’s ondernomen. Vanwege de invloed van deze acties op het renterisicoprofiel zijn de effecten daarvan verwerkt in het renterisicoprofiel zoals in de grafiek weergegeven. In februari 2008 zijn voor tien leningen met de geldgevers afspraken gemaakt over de rentepercentages die gaan gelden vanaf de contractuele momenten van renteaanpassing in 2008 tot en met 2011 (totale hoofdsom 84 miljoen). De restant looptijden van de leningen zijn 11 tot 30 jaar en de gefixeerde rentepercentages variëren van 4,375% tot 4,945%. Op 25 maart 2008 zijn vijf nieuwe fixe-leningen afgesloten (totale hoofdsom 105 miljoen) als herfinanciering van finale aflossingen op bestaande fixe-leningen in 2009 tot en met 2011. De looptijden van de leningen zijn 10 en 15 jaar en de gefixeerde rentepercentages variëren van 4,485% tot 4,634%. Alle ondernomen acties hebben geleid tot een verdere verlaging van rentelasten en de renterisico’s voor de komende jaren. Het gemiddelde rentepercentage van de leningportefeuille bedroeg per 31 december 2007 5,29% (was per 31 december 2006 5,42%). 4.8.5 Renterisicoprofiel Renterisico is door het WSW gedefinieerd als het totale bedrag waarover te zijner tijd een nu nog onbekend rentepercentage wordt betaald en betreft naar per jaarschijf ingedeelde eindaflossingen en renteaanpassingen van langlopende leningen. De huidige norm van het WSW voor het maximaal aanvaardbare renterisico in een jaar is bepaald op 15% van de restant hoofdsom van langlopende leningen. Voor de grafiek is uitgegaan van de restant hoofdsom van de leningen per 31 december 2007.

58 Jaarverslag 2007

Het renterisicoprofiel voor de komende jaren kent een redelijk spreiding en bedraagt gemiddeld 6% per jaar. Dat ligt ruim onder de norm van 15% die het WSW hanteert. In het renterisicoprofiel in de grafiek zijn de effecten van de onder 5.3.4 genoemde gerealiseerde acties meegenomen.

Grafiek:Renterisicoprofiel volgens definitie van het WSW (in 1.000)

4.9

Verbindingen

Woonstad Rotterdam is aandeelhouder van: Woningbedrijf Rotterdam Extra BV, gevestigd te Rotterdam (100%). Deze vennootschap heeft als doel het ontwikkelen woningbouwprojecten op herstructureringslocaties ten behoeve van lagere inkomensgroepen. Momenteel worden er geen activiteiten ondernomen door deze vennootschap. Vanwege de geringe omvang van activa, passiva, omzet en resultaat wordt deze dochtermaatschappij niet geconsolideerd. Stadsherstel Historisch Rotterdam NV, gevestigd te Rotterdam (1%). Deze vennootschap beoogt een wezenlijke bijdrage te leveren aan het behoud van monumenten in Rotterdam. Tot op heden heeft de vennootschap jaarlijks stockdividend uitgekeerd. Deze verbinding wordt niet geconsolideerd. OCNC BV, gevestigd te Rotterdam (33 1/3%). Deze vennootschap treedt als beherend vennoot op van de CV Ontwikkelings- combinatie Nieuw Crooswijk. De Raad van Commissarissen van OCNC bestaat uit de bestuursvoorzitter van Woonstad Rotterdam, de voorzitter van de directie van ERA Bouw en de voorzitter van de directie van Proper-Stok, dan wel de door hen aan te wijzen volledig gemandateerde vertegenwoordigers. Met partijen is overeengekomen dat besluitvorming op basis van unanimiteit geschiedt. Deze verbinding wordt niet geconsolideerd.

59 Jaarverslag 2007

CV Ontwikkelingscombinatie Nieuw Crooswijk Woonstad Rotterdam is commanditair vennoot van CV Ontwikkelingscombinatie Nieuw Crooswijk te Rotterdam (OCNC CV). Het doel van de vennootschap is het ontwikkelen en realiseren van de plannen voor de herstructurering van Nieuw Crooswijk, conform de daarvoor bepaalde uitgangspunten. De andere commanditaire vennoten zijn Era Bouw BV en Proper-Stok Woningen BV De beherende vennoot is OCNC BV De omvang van het financiële risico voor Woonstad Rotterdam wordt beperkt door bepalingen in de overeenkomst tot oprichting van de ontwikkelingscombinatie. Dit betreft bepalingen t.a.v. financiering, vergoeding voor grond en te slopen woningen, aantal en prijs van de aan Woonstad Rotterdam te leveren sociale sector woningen. Woonstad Rotterdam deelt niet mee in het verlies van de ontwikkelingscombinatie en deelt vanaf een bepaald percentage wel mee in de winst. In verband met deze beperkte gerechtigdheid tot de reserves en resultaten van deze vennootschap wordt deze deelneming tegen verkrijgingsprijs gewaardeerd. Deze deelneming wordt niet geconsolideerd. Eind 2007 heeft Woonstad Rotterdam 10 miljoen te vorderen op de OCNC CV uit hoofde van: • 1,6 miljoen aan verstrekte renteloze hypothecaire leningen in verband met door OCNC aangekocht onroerend goed ten behoeve van het project. Deze leningen kennen een looptijd tot 1 januari 2015. Op het aangekochte onroerend goed heeft de vennootschap hypotheek gegeven aan Woonstad Rotterdam. Woonstad Rotterdam beheert deze panden voor eigen rekening en risico. • 0,7 miljoen aan aangekocht onroerend goed ten behoeve van het project. Dit onroerend goed zal op moment van sloop tegen kostprijs worden overgedragen aan OCNC. • 4,2 miljoen ingebrachte boekwaarden van woningen. • 4 miljoen aan vooruitbetaalde kosten ten behoeve van herhuisvesting van bewoners en bedrijven ( 2,8 miljoen) en planvoorbereidingskosten ( 0,7 miljoen). De kosten van herhuisvesting kunnen in rekening gebracht bij de OCNC op moment van start bouw van betreffende planfase. • 0,5 miljoen verschuldigd in verband met overliquiditeit van OCNC ultimo 2007. DNU Holding BV In het laatste kwartaal van 2004 is vooruitlopend op de verwachte invoering van het ‘nieuwe’ BBSH een zogenoemde Holding BV-structuur opgericht. De Stichting Woonstad Rotterdam is 100% eigenaar van de DNU Holding BV, terwijl de Holding 100% eigenaar is van een drietal BV’s, te weten: 1. De Nieuwe Unie Deelnemingen 1 BV met als doelstelling het optreden als commandite in CV-constructies; 2. DNU Ontwikkelings Maatschappij BV met als belangrijkste doelstelling het ontwikkelen van koopwoningen; 3. DNU Exploitatie Maatschappij BV met als belangrijkste doelstelling het exploiteren van commercieel onroerend goed. Bij iedere BV bedraagt het maatschappelijk kapitaal 90.000, waarvan 18.000 geplaatst en gestort is. In alle BV’s wordt de directie c.q. het bestuur gevormd door de Stichting Woonstad Rotterdam. De Deelnemingen BV is indertijd opgericht om te dienen als beschermingsvehikel tegen ongewenste beheerhandelingen, daar waar als commandite wordt opgetreden. Als zodanig wordt deze BV nu gebruikt bij de Wijk Ontwikkelingsmaatschappij (WOM) Tarwewijk CV en de Ontwikkelings Combinatie Tarwewijk (OCT) CV.

60 Jaarverslag 2007

Deelgenomen wordt in de WOM CV met een commandietenkapitaal van 975.000 en in OCT CV met een commandietenkapitaal van 43.200; voorts is aan laatstgenoemde CV een achtergestelde lening verstrekt van 750.000, ter gedeeltelijke financiering van haar projecten. De cijfers van de Holding BV zijn integraal geconsolideerd in de jaarrekening van de Stichting Woonstad Rotterdam. Wijkontwikkelingsmaatschappij Tarwewijk Voor de aanpak van de Tarwewijk is in april 2004 een samenwerkingsovereenkomst getekend door de gemeente Rotterdam, AM en Woonstad Rotterdam. Deze samenwerking is geformaliseerd met een gebruikelijke en gangbare CV/BV-constructie. Op 27 december 2004 is daartoe opgericht de Wijkontwikkelings-maatschappij Tarwewijk CV, waarin wordt deelgenomen door De Nieuwe Unie Deelnemingen 1 BV, Commandite Rotterdam BV, Amstelland Deelnemingen Grondbedrijf BV en de Wijkontwikkelingsmaatschappij Tarwewijk Beheer BV. De eerstgenoemde drie partijen nemen ieder deel voor 32,5% en de laatstgenoemde, welke als beherend vennoot optreedt, neemt deel voor 2,5%. De CV beschikt over een maatschappelijk kapitaal van 3 miljoen, waarvan in overeenstemming met haar aandeel de Nieuwe Unie Deelnemingen 1 BV 975.000 heeft ingebracht. In de op 24 november 2004 opgerichte Wijkontwikkelingsmaatschappij Tarwewijk Beheer BV bedraagt het geplaatste en gestorte maatschappelijk kapitaal 90.000. Hierin nemen deel, ieder voor een derde, de Stichting Woonstad Rotterdam, AM Grondbedrijf BV en de gemeente Rotterdam. Daarnaast heeft Woonstad Rotterdam zich, net zoals de overige deelnemende partijen, garant gesteld voor eenderde van een laagrentende (0,5%) SVn-lening ten bedrage van 2,7 miljoen, ofwel 0,9 miljoen. Met de NV Bank Nederlandse Gemeenten is door de Wijkontwikkelingsmaatschappij Tarwewijk een kredietovereenkomst aangegaan tot een bedrag van maximaal 20 miljoen. Hiervan was eind 2007 voor 4,6 miljoen gebruik van gemaakt. Deze deelneming wordt niet geconsolideerd. Ontwikkelingscombinatie Tarwewijk (OCT) In eerdergenoemde overeenkomst is voorzien dat een deel van de projecten binnen de WOM Tarwewijk ontwikkeld zullen worden en dat voor een ander deel een ontwikkelingscombinatie opgericht zal worden met als participanten Woonstad Rotterdam en AM Wonen. Ook hier is gekozen voor een CV/BV-constructie. De CV beschikt over een maatschappelijk kapitaal van 90.000, waarvan in overeenstemming met haar 48%-aandeel de Nieuwe Unie Deelnemingen 1 BV in 2006 43.200 heeft ingebracht. In de Ontwikkelings Combinatie Tarwewijk Beheer BV bedraagt het maatschappelijk kapitaal 90.000, waarvan 18.000 geplaatst en gestort. Hierin heeft in 2006 de Stichting Woonstad Rotterdam net zoals AM Wonen BV 9.000 gestort. Ultimo 2007 was het project Kater onderhanden. Dit is een project van 35 koopwoningen met een totaal investeringsniveau van 5,9 miljoen Hiervoor hebben zowel Woonstad Rotterdam als AM Wonen een achtergestelde lening verstrekt van 0,75 miljoen en is met de NV Bank Nederlandse Gemeenten een kredietovereenkomst gesloten, voor het afgeronde project Heinenoord en het in 2007 gestarte project Kater, tot een bedrag van maximaal 5 miljoen. Eind 2007 werd hier geen gebruik meer van gemaakt. Per 1 januari 2008 is het maximum verlaagd naar 3 miljoen aangezien het complex Heinenoord opgeleverd en (nagenoeg) verkocht is. Deze deelneming wordt niet geconsolideerd.

61 Jaarverslag 2007

Vastgoed Woonhotel Rotterdam VOF Woonstad Rotterdam en Woonbron nemen ieder voor 50% deel in de VOF Woonhotel Rotterdam. Hierin zijn het vastgoed en de inventaris van het Woonhotel ondergebracht. De essentie van het Woonhotel is dat het gebouw tijdelijke huisvesting biedt, enerzijds op commerciële basis en anderzijds voor begeleiding van huurders die verwezen worden door sociale instellingen. Woongedrag, veiligheid en verblijfsklimaat kunnen door het Woonhotel gegarandeerd worden. De VOF verhuurt het Woonhotel aan een door derden gedreven exploitatie-BV. Door het hanteren van de bij verhuur gebruikelijke calculatietechnieken ontstaat in de eerste jaren een verlies, dat in latere jaren gecompenseerd moeten worden. Daarnaast is in het bedrijfsplan voorzien in een lagere bezettingsgraad in de beginjaren. Het tekort over 2007 bedroeg 73.377 (begroot 160.000), waarvan 50% ( 36.668) voor rekening van Woonstad Rotterdam komt. Het lagere negatieve resultaat dan begroot, is grotendeels positief beïnvloed door het laten vrijvallen van de gereserveerde rioolrechten over de jaren 2005 en 2006 . De financiële gegevens van de VOF zijn door het 50%-aandeel hierin van Woonstad Rotterdam proportioneel geconsolideerd opgenomen in de jaarrekening 2007. Proplan Woonservices BV Op 1 oktober 2002 is samen met PWS Rotterdam Proplan Woonservices BV opgericht. Het maatschappelijk en geplaatst aandelenkapitaal bedraagt 45.000, waarvan ieder van de participanten 50% bezit. De BV ontplooide activiteiten op het gebied van zakelijke en commerciële dienstverlening, zoals verkoop van woningen, VVE-beheer en bedrijfsverhuur. In verband met een strategische heroriëntatie is door de aandeelhouders, Woonstad Rotterdam en PWS, besloten om per 31 december 2007 te stoppen met de bedrijfsvoering van deze vennootschap. Daarbij is de afspraak gemaakt dat beide partners ieder voor 50% het eigen vermogen zullen afdekken, zodat er sprake is van een zogenaamde "schone" liquidatie. In 2007 is door Proplan een negatief resultaat gerealiseerd van 37.185 . Het negatieve vermogen per 31 december 2007 bedraagt 2,6 miljoen, waarvan 1,3 miljoen ten laste van Woonstad Rotterdam komt. Ten laste van de jaarresultaten 2005 en 2006 is door Woonstad Rotterdam een voorziening inzake Proplan opgebouwd van 1,0 miljoen en is derhalve aanvullend 0,3 miljoen ten laste van het jaarresultaat 2007 gebracht. NV Stads Vastgoed Woonstad Rotterdam neemt, net zoals nog drie collega-corporaties, voor 2,2 miljoen (= 19,6%) deel in het aandelenkapitaal inclusief agioreserve van de NV Stads Vastgoed. Naast de vier corporaties nemen de gemeente Rotterdam, de NV Bank Nederlandse Gemeenten en een bouwbedrijf deel in voornoemde NV. De NV Stads Vastgoed is een bijzonder bedrijf dat een actieve bijdrage aan de volkshuisvesting levert door verwerving en verbetering van woningen in maatschappelijk kwetsbare buurten binnen de Rotterdamse regio. De bedrijfsactiviteiten zijn aanvullend op de reguliere werkzaamheden van de woningcorporaties waar het woningverbetering betreft. Vooral door de verspreide ligging en beperkte aantallen leent de verbetering zich niet als reguliere werkzaamheid van de corporaties. Over 2006 is een positief resultaat behaald van 10.000. Ten tijde van het samenstellen van dit jaarverslag was het resultaat over 2007 nog niet bekend. Deze deelneming wordt niet geconsolideerd.

62 Jaarverslag 2007

NCCW BV Woonstad Rotterdam neemt voor 5%, ofwel 1,6 miljoen, door middel van certificaten van de Stichting Administratiekantoor NCCW deel in het aandelenkapitaal van NCCW BV. Het formele transport van de certificaten heeft plaatsgevonden op 6 januari 2004. NCCW BV richt zich voornamelijk op de ontwikkeling en het beheer van databasegeoriënteerde, volledig geïntegreerde bedrijfsinformatiesystemen in de vastgoed- en volkshuisvestingsector. Dankzij de Stichting Administratiekantoor NCCW ontstaat een directere invloed op de ontwikkeling van nieuwe computerprogrammatuur van NCCW BV en op het onderhoud van bestaande programmatuur, dit om de continuïteit van specifiek op de behoeften van woningcorporaties afgestemde dienstverlening voor een langere periode te waarborgen. Door de Stichting NWR is een 100%-garantie afgegeven op de nominale waarde van de participatie. Indien gewenst kan deze garantie worden geëffectueerd in de periode van 1 mei 2009 tot 15 juni 2009. Aan Woonstad Rotterdam is in 2007 is over het boekjaar 2006 een dividend uitgekeerd van 125.000. Deze deelneming wordt niet geconsolideerd. Prinsenhof In 2006 is, samen met Stichting Pameijerkeerkring en Stichting Laurens, de Stichting Beheer Ontmoetingscentrum Prinsenhof opgericht. In de statuten is de doelstelling als volgt omschreven: De stichting heeft den doel het beheren van het pand Bramantestraat 30 te Rotterdam met als doelstelling het in stand houden en exploiteren van het pand als ontmoetingscentrum voor omwonenden, in het bijzonder de omwonenden met een verstandelijke beperking en ouderen en voorts al hetgeen met een en ander rechtstreeks of zijdeling verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords. In 2007 is de samenwerking verder uitgebreid met een transitieprogramma in het kader van vernieuwingen in de zorg. Deze deelneming wordt niet geconsolideerd. Stichting Flexibel Wonen Rotterdam Rijnmond Corporaties zijn slechts beperkt toegerust om woonbegeleiding aan bijzondere doelgroepen te bieden. Daarom is samen met Com.wonen en PWS in 2005 de Stichting Flexibel Wonen Rotterdam Rijnmond (FWRR) opgericht. De participanten vormen gezamenlijk het bestuur van de stichting. FWRR is een aparte beheerorganisatie, die zich specifiek op de huisvesting van bewoners met een woon- en hulpvraag richt. Met dit initiatief hebben deze corporaties hun kennis en ervaring gebundeld om te kunnen voorzien in een professionele aanpak voor wonen op maat voor kwetsbare groepen in de samenleving en binnen zorginstellingen. Met woontoezicht geeft FWRR waar nodig kamerbewoners ondersteuning bij het wonen. Ze wil op die manier tegelijkertijd overlast voor omwonenden voorkomen. Dit concept past geheel binnen het collegeprogramma van de gemeente Rotterdam die een gezonde woningmarkt voor ogen heeft. Hiermee voorkomen we ook dat veel kwetsbare groepen zijn aangewezen op een kamer in een illegale verblijfsinrichting. De corporaties gaan met de gemeente de verplichting aan om de komende vijf jaar gemiddeld 150 kamers per jaar op te leveren. Naast een vaste bijdrage van 100.000 per participant wordt er een variabele vergoeding betaald voor elke bij FWRR in beheer zijnde woning. In 2007 heeft FWRR zo’n 360 woningen in beheer van Woonstad Rotterdam. Deze deelneming wordt niet geconsolideerd.

63 Jaarverslag 2007

Woonstad Rotterdam FBI BV In december 2007 is Woonstad Rotterdam FBI BV opgericht en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Woonstad Rotterdam FBI BV is een fiscale beleggingsinstelling is opgericht in verband met de voorgenomen keuze voor model I op basis van de zgn. Vaststellings-overeenkomst ‘Belastingplicht Woningcorporaties’ (VSO). In 2008 heeft Woonstad Rotterdam definitief gekozen voor model I. In dit model is sprake van een juridische scheiding tussen vrijgestelde activiteiten en belaste activiteiten. De stichting Woonstad Rotterdam verricht alleen vrijgestelde activiteiten en de belaste activiteiten worden fiscaal uitgevoerd voor rekening en risico van één of meerdere dochtervennootschappen. Deze deelneming wordt geconsolideerd.

64 Jaarverslag 2007

Verklaring Bestuur Het bestuur van Woonstad Rotterdam verklaart dat Woonstad Rotterdam een adequate invulling heeft gegeven aan het uitgangspunt ‘uitsluitend werkzaam in het belang van de volkshuisvesting’, zoals omschreven in Artikel 11 van het Besluit beheer sociale huursector (BBSH). Rotterdam, 3 juni 2008 Bestuur Woonstad Rotterdam

65 Jaarverslag 2007

Aan: het Bestuur van Stichting Woonstad Rotterdam RAPPORT VAN FEITELIJKE BEVINDINGEN INZAKE HET VOLKSHUISVESTINGSVERSLAG Ingevolge uw opdracht hebben wij een aantal specifieke werkzaamheden verricht met betrekking tot het volkshuisvestingsverslag, bedoeld in artikel 26, tweede lid, van het Besluit beheer sociale-huursector over het boekjaar 2007, van Stichting Woonstad Rotterdam te Rotterdam en met betrekking tot een aantal overige aspecten, zoals genoemd in het controleprotocol in rubriek B in Bijlage III bij het Besluit beheer sociale-huursector. Het volkshuisvestingsverslag is opgesteld onder verantwoordelijkheid van het Bestuur van Stichting Woonstad Rotterdam. Deze rapportage bevat de uitkomsten van onze werkzaamheden. Aard en reikwijdte van de verrichte werkzaamheden Onze werkzaamheden zijn verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder Standaard 4400 ‘Opdrachten tot het verrichten van overeengekomen specifieke werkzaamheden met betrekking tot financiële informatie’. De opdracht houdt in dat op de in het volkshuisvestingsverslag opgenomen gegevens en toelichtingen daarop geen accountantscontrole is toegepast en dat tevens geen beoordelingsopdracht is uitgevoerd. Een en ander impliceert dat aan onze rapportage geen zekerheid kan worden ontleend omtrent de getrouwheid van de in het volkshuisvestingsverslag opgenomen gegevens en toelichtingen daarop. Volledigheidshalve wijzen wij er nog op dat, indien wij aanvullende werkzaamheden zouden hebben verricht of een controle- of beoordelingsopdracht zouden hebben uitgevoerd, wellicht andere onderwerpen zouden zijn geconstateerd die voor rapportering in aanmerking zouden zijn gekomen. Verrichte werkzaamheden Wij hebben de werkzaamheden verricht volgens het controleprotocol in rubriek B in Bijlage III bij het Besluit beheer sociale-huursector. Feitelijke bevindingen Onze bevindingen ter zake zijn als volgt: 1. 2. 3.

Wij hebben vastgesteld dat het volkshuisvestingsverslag een uiteenzetting geeft over alle onderwerpen, genoemd in artikel 26, tweede lid, van het Besluit beheer socialehuursector, dan wel vermeldt waarom geen uiteenzetting is gegeven. Daarnaast hebben wij vastgesteld dat alle in het volkshuisvestingsverslag opgenomen informatie niet strijdig is met de jaarrekening. Voorts hebben wij vastgesteld dat: a. de toegelaten instelling, voor zover uit ons onderzoek is gebleken, inzicht heeft e gegeven, als bedoeld in artikel 26, 2 lid, onderdelen j en k, in haar verbindingen met andere rechtspersonen en/of vennootschappen als bedoeld in artikel 2a van het Besluit beheer sociale-huursector, zodanig dat hieruit de geldstromen van de toegelaten instelling naar de verbinding(en) en vice versa zijn af te leiden en inzicht kan worden verkregen in de geldstromen die verbonden zijn aan de uitvoering van de kerntaken enerzijds en aan die van de nevenactiviteiten anderzijds, alsmede inzicht wordt verkregen in de maatregelen die zijn genomen om de financiële risico’s voor de toegelaten instelling zoveel mogelijk te beperken;

66 Jaarverslag 2007

b. de toegelaten instelling slechts woongelegenheden en onroerende aanhorigheden in eigendom en in beheer heeft gehad binnen het statutair vastgestelde werkgebied, bedoeld in artikel 7, eerste lid, onderdeel a, van het Besluit beheer socialehuursector; c. de samenstelling van het bestuur en van het orgaan, bedoeld in artikel 7, eerste lid, onderdeel b, van het Besluit beheer sociale-huursector (Raad van Toezicht), in het verslagjaar voldeed aan de statutaire bepalingen daarover, bedoeld in artikel 7, eerste lid, onderdelen c, d en e, en tweede lid, onderdeel a, van dat besluit; d. de toegelaten instelling in het verslagjaar geen woongelegenheden heeft vervreemd tegen een prijs die lager ligt dan 90% van de onderhandse verkoopwaarde vrij van huur en gebruik van die woongelegenheden, tenzij er hiertoe overeenkomstig artikel 11c, vierde lid, van het Besluit beheer sociale-huursector toestemming is verleend, dan wel de verkrijger een toegelaten instelling is, dan wel de woning is verkocht aan een eigenaar-bewoner in de zin van de Wet bevordering eigenwoningbezit, die een eigenwoningbijdrage in de zin van die wet heeft ontvangen en in die woning zijn hoofdverblijf zal hebben; dan wel een bestaande woning is verkocht aan een eigenaar-bewoner in de zin van de Wet bevordering eigenwoningbezit, die een eigenwoningbijdrage in de zin van die wet heeft ontvangen en reeds zijn hoofdverblijf in die woning had; e. de toegelaten instelling in het verslagjaar, geen woningen heeft vervreemd aan eigenaar-bewoners in de zin van de Wet bevordering eigenwoningbezit, die een eigenwoning-bijdrage in de zin van die wet hebben ontvangen en in die woning hun hoofdverblijf zullen hebben, tegen een prijs lager dan 80% van de onderhandse verkoopwaarde vrij van huur en gebruik van die woningen; f. de toegelaten instelling in het verslagjaar geen bestaande woningen heeft vervreemd aan eigenaar-bewoners in de zin van de Wet bevordering eigenwoningbezit, die een eigenwoning-bijdrage hebben ontvangen en in die woning reeds hun hoofdverblijf hadden, tegen een prijs lager dan 70% van de onderhandse verkoopwaarde vrij van huur en gebruik van die woningen; g. de toegelaten instelling heeft gehandeld overeenkomstig de in de circulaires MG 2002-27 van 23 december 2002 en MG 2006-06 van 10 juli 2006 gegeven regels en richtlijnen over meldingsplicht, ontheffing van het 90% criterium en verplichte taxatie door een onafhankelijke taxateur die op geen enkele wijze bij de transactie zelf betrokken is geweest. De taxaties niet ouder zijn dan 1 jaar. h. de toegelaten instelling in het verslagjaar overeenkomstig artikel 11d, eerste en tweede lid, van het Besluit beheer sociale-huursector - voor zover dit van toepassing is - haar voornemens tot het vervreemden van onroerende zaken aan en het op onroerende zaken vestigen van een recht van erfpacht, van opstal of van vruchtgebruik ten behoeve van natuurlijke personen en/of rechtspersonen en/of vennootschappen die geen toegelaten instelling zijn heeft gemeld aan de Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer; i. de toegelaten instelling in het verslagjaar beschikte over criteria voor de vervreemding van woongelegenheden als bedoeld in artikel 15 van het Besluit beheer sociale-huursector en dat deze niet strijdig zijn met de door het bestuur genomen besluiten tot vervreemding; j. de toegelaten instelling de gemiddelde huurprijs per 1 juli van het verslagjaar met een niet hoger percentage heeft verhoogd, dan is toegestaan op voet van artikel 15a; k. een klachtencommissie als bedoeld in artikel 16, eerste lid, van het Besluit beheer sociale-huursector is ingesteld en dat gedurende het verslagjaar een reglement omtrent de samenstelling en werkwijze van de commissie van kracht is; l. de toegelaten instelling in het verslagjaar ten minste een maal per jaar overleg heeft gevoerd met de huurders van haar woongelegenheden of hun vertegenwoordigers, overeenkomstig artikel 17 van het Besluit beheer sociale-huursector, en dat gedurende het verslagjaar een reglement omtrent dat overleg van kracht was;

67 Jaarverslag 2007

m. indien de toegelaten instelling en/of haar verbindingen nieuw gebouwde woningen hebben verkregen, waarvan de kosten voor het verkrijgen in eigendom hoger zijn dan of gelijk zijn aan 200.000 per woning, zij een uiteenzetting heeft gegeven om aannemelijk te maken, dat de werkzaamheden dienaangaande hebben bijgedragen aan de beleidsresultaten, zoals die voor de toegelaten instelling zijn genoemd in artikel 26, tweede lid, onderdelen a tot en met f; n. de toegelaten instelling een overzicht heeft gegeven van haar activiteiten in het verslagjaar op het gebied van beleggingen, overeenkomstig artikel 26, lid 2, onderdeel l; o. de toegelaten instelling na overleg met de huurders van haar woongelegenhedenof hun vertegenwoordigers een reglement heeft vastgesteld met betrekking tot de bijdragen in de kosten van verhuizing van huurders in verband met een voorgenomen renovatie dan wel sloop, bedoeld in artikel 11g, eerste en tweede lid en de MG 200604, waarin in elk geval de hoogte van die bijdragen is vastgelegd, en p. voorzover de toegelaten instelling financiële ondersteuning heeft gegeven aan buitenlandse instellingen zoals bedoeld in de MG 2005-04, hier in de jaarrekening en het volkshuisvestingverslag expliciet melding van is gemaakt. Deze financiële ondersteuning bedraagt in enig jaar niet meer dan 0,3 promille van het balanstotaal van de toegelaten instelling. Wij wijzen er nog op dat onze werkzaamheden uitsluitend zijn verricht ten behoeve van de door de Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer aangewezen bevoegde instanties en dat deze rapportage derhalve niet (geheel of gedeeltelijk) aan anderen mag worden verstrekt, zonder onze uitdrukkelijke toestemming vooraf. Rotterdam, 3 juni 2008 KPMG ACCOUNTANTS N.V. M.A. Noorlander RA

68 Jaarverslag 2007

Kengetallen Aantallen ultimo boekjaar 2007

2006

2005

2004

2003

Gegevens bezit Woningen Bedrijfspanden (incl. garages) Overig Woonwagens

Aantal MVE-woningen ultimo boekjaar

49.235

50.896

51.988

53.760

55.644

1.743

1.694

1.745

1.782

1.813

634

648

705

703

605

12

12

12

12

12

51.624

53.250

54.450

56.257

58.074

5.380

4.739

4.197

3.477

2.381

Het verhuren van woningen Mutatiegraad in %

10,0

9,3

10,9

8,7

5,7

Huurachterstand totaal in %

2,2

2,0

1,7

2,8

2,8

Huurderving in %

1,8

1,9

2,7

1,5

1,3

0,7

0,7

0,6

Continuïteit Liquiditeit

0,7

0,7

Sovabiliteit eigen vermogen

26,2

24,2

22,2

19,5

12,8

Rentabiliteit eigen vermogen

7,4

6,7

10,4

9,4

12,8

Rentabiliteit vreemd vermogen

5,5

5,6

5,7

4,7

6,2

Rentabiliteit totaal vermogen

5,6

5,4

6,2

6,4

7,0

9.648

8.948

8.636

7.699

7.344

9.373

8.413

7.674

6.657

5.844

5

11

35

103

172

Totale exploitatie-opbrengsten per vhe

4.587

4.450

4.348

4.186

4.158

Totale opbrengsten/vhe (incl. verkoopwinst)

5.504

5.505

5.491

5.466

5.239

Rentelasten per vhe

1.306

1.321

1.357

1.563

1.650

Interne financiering per vhe Balans en winst-en-verliesrekening Eigen vermogen per vhe Overige voorzieningen per vhe

Afschrijvingen per vhe

718

691

645

587

547

-343

-318

-191

110

-252

1.193

1.102

1.054

876

940

266

593

593

429

336

1.153

1.052

847

862

809

Overige (zakelijke) lasten per vhe

515

498

389

414

459

Jaarresultaat per vhe

695

566

797

625

750

(Terugname) bijz. waardevermindering/vhe Onderhoudsuitgaven per vhe Kosten herstructurering+leefbaarheid/vhe Kosten werkapparaat per vhe *

*

Hiervan is in 2007 141 per woning doorbelast aan projecten, VvE-beheer e.d. De netto-kosten na aftrek bedragen derhalve 1.012 per woning. NB Sommige cijfers over voorgaande jaren zijn aangepast vanwege vergelijkingsdoeleinden.

69 Jaarverslag 2007

Jaarrekening Balans per 31 december 2007 (voor winstbestemming) (bedragen in duizenden euro's) __________________________________________________________________________ 31-12-2007 31-12-2006 __________________________________________________________________________ VASTE ACTIVA Materiële vaste activa Onroerende zaken in exploitatie Onroerende zaken in ontwikkeling Onroerende zaken ten dienste van de exploitatie

1.704.430 37.150 11.867 ________ 1.753.447

1.709.245 18.657 15.515 _______ 1.743.417

3.265 4.934 10.784 681 ________ 19.664 ________ 1.773.111 ________

5.761 4.913 8.335 876 _______ 19.885 _______ 1.763.302 ________

Voorraden

34.268

24.064

Onderhanden werk

15.564

27.496

2.982 1.970 1.307 2.749 5.795

2.810 438 1.753 8.102 2.975

10.136 ________ 74.771

19.600 _______ 87.238

1.847.882 ________

1.850.540 ________

Financiële vaste activa Te vorderen subsidies Deelnemingen Vorderingen op deelnemingen Overige financiële vaste activa

Totaal vaste activa VLOTTENDE ACTIVA

Vorderingen Huurdebiteuren Vorderingen deelnemingen Gemeente Overige vorderingen Overlopende activa

Liquide middelen Totaal vlottende activa

TOTAAL

70 Jaarverslag 2007

Balans per 31 december 2007 (voor winstbestemming) (bedragen in duizenden euro's)

__________________________________________________________________________ 31-12-2007 31-12-2006 __________________________________________________________________________ PASSIVA Eigen vermogen Algemene bedrijfsreserve Resultaat boekjaar

Voorzieningen

Langlopende schulden Leningen overheid en kredietinstellingen Waarborgsommen Totaal langlopende schulden

Kortlopende schulden Aflossingsverplichting langlopende schulden Schulden aan leveranciers Belastingen en sociale premies Overige schulden en overlopende passiva Totaal kortlopende schulden

TOTAAL

448.003 35.868 ________ 483.871 ________ 261 ________

417.837 30.166 ________ 448.003 ________ 598 ________

1.256.924 1.703 ________ 1.258.627 ________

1.271.033 1.659 ________ 1.272.692 ________

35.051 9.376 3.115 57.581 ________ 105.123 ________

46.126 6.805 4.635 71.681 ________ 129.247 ________

1.847.882 ________

1.850.540 ________

71 Jaarverslag 2007

Winst-en-verliesrekening over 2007 (bedragen in duizenden euro's)

__________________________________________________________________________ 2007 2006 __________________________________________________________________________ Bedrijfsopbrengsten Huren Overheidsbijdragen Verkoop onroerende goederen Overige bedrijfsopbrengsten

226.141 290 47.322 10.446 _______

228.503 285 56.194 8.164 _______

284.199

293.146

37.042 - 17.683 32.538 3.071 3.780 61.597 53.032 7.422 ______

36.773 - 16.950 29.770 3.093 3.880 58.662 50.387 26.580 ______

Som der bedrijfslasten

180.799 ______

192.195 ______

Bedrijfsresultaat

103.400

100.951

Rentebaten en soortgelijke opbrengsten Rentelasten en soortgelijke kosten

3.228 - 70.635 _______ - 67.407

4.759 - 75.128 _______ - 70.369

Resultaat uit gewone bedrijfsvoering

35.993

30.582

Resultaat deelnemingen

- 125 _______

- 416 _______

Jaarresultaat

35.868 _______

30.166 _______

Totaal bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten Afschrijvingen vaste activa Overige waardeveranderingen van materiële vaste activa Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Lasten onderhoud Overige bedrijfslasten Kosten herstructurering

72 Jaarverslag 2007

Kasstroomoverzicht (bedragen in duizenden euro's)

Kasstroomoverzicht uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat Aanpassingen voor: - afschrijvingen 39.239 - bijzondere waardeverminderingen - 16.913 - winst verkoop woningen - 47.322 - onrendabele investeringen - 9.318 - veranderingen in werkkapitaal - mutaties voorraden 1.728 - mutaties vorderingen 1.275 - mutaties kortlopende schulden - 24.124 _______ 55.435 - mutaties voorzieningen - 337

2007

2006

103.400

100.951 38.368 - 16.665 - 39.682 2.471 2.919 512 14.113 _______ 2.036 - 1.313

- 55.772 _______ 47.628 _______ - ontvangen rente - betaalde rente - Resultaat deelnemingen

3.228 - 70.635 - 125 _______

723 _______ 101.674 _______ 2.829 - 73.197 - 416 _______

- 67.532 _______ - 19.904 Kasstroom uit investeringsactiviteiten - investeringen in materiële vaste activa - desinvesteringen in materiële vaste activa - mutatie financiële vaste activa

- 63.333 87.617 221 ______

-70.784 _______ 30.890 - 82.630 74.070 2.644 ______

24.505 _______ 4.601 Kasstroom uit financieringsactiviteiten - ontvangen uit langlopende leningen - aflossing op langlopende leningen - klim langlopende leningen

67.500 - 82.279 714 ______

- 5.916 _______ 24.974 20.000 - 74.847 738 ______

Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten

- 14.065 _______

- 54.109 _______

Netto kasstroom

- 9.464 _______

- 29.135 _______

liquide middelen begin boekjaar netto kasstroom

19.600 - 9.464 ______ 10.136 _______

48.735 - 29.135 ______ 19.600 _______

liquide middelen einde boekjaar

73 Jaarverslag 2007

Toelichting behorende tot de jaarrekening 2007 Algemeen Stichting Woonstad Rotterdam is op 01-08-2007 ontstaan vanuit een fusie tussen Stichting De Nieuwe Unie en Stichting Woningbedrijf Rotterdam. De stichting is werkzaam op het gebied van volkshuisvesting. Bij deze fusie treedt stichting De Nieuwe Unie op als verkrijgende partij. De activa en passiva van stichting Woningbedrijf Rotterdam zijn tegen balanswaarden overgenomen. Voor de presentie van de vergelijkende cijfers over 2006 zijn de gegevens van De nieuwe Unie en Woningbedrijf Rotterdam gesommeerd. De cijfers over 2007 zijn gebaseerd op de administratie van 2007. Het doel van de stichting is zorgen voor goede en betaalbare woningen voor brede lagen van de bevolking. De jaarrekening 2007 is ingericht overeenkomstig de voorschriften van het BBSH. Voor de verslaglegging houdt dit in dat overeenkomstig artikel 26 van het BBSH de jaarrekening en het jaarverslag zijn opgesteld overeenkomstig titel 9 van boek 2 Burgerlijk Wetboek, behalve de door het BBSH uitgezonderde afdelingen 1,9,10 en 12. Deze jaarrekening heeft betrekking op de periode 1 januari tot en met 31 december. Waarderingsgrondslagen De grondslagen die worden toegepast voor de waardering van activa en passiva zijn gebaseerd op historische kosten. Voorzover niet anders is vermeld, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. De bedrijfsopbrengsten en het bedrijfsresultaat worden bepaald op basis van historische kostprijs. De bedrijfsopbrengsten, bedrijfslasten en financiële baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. De balans, de winst-en-verliesrekening evenals de toelichtingen luiden in duizenden euro's, tenzij anders vermeld. De jaarrekening is opgesteld op basis van de richtlijnen van het Besluit Beheer Sociale Huursector (BBSH). Dit betekent dat de jaarrekening is opgesteld conform de bepalingen zoals in het Burgerlijk Wet_boek (titel 9, boek 2) is opgenomen. Daarnaast is de Richtlijn Toegelaten Instellingen van de Raad voor de Jaarverslag_geving in acht genomen. De gehanteerde waarderingsgrondslagen zijn hierop aangepast, voor zover van toepassing voor en passend bij het gevoerde financiële beleid. Consolidatie In de jaarrekening zijn de financiële gegevens van Woonstad Rotterdam en de financiële gegevens van haar 100% dochtermaatschappijen De Nieuwe Unie Deelnemingen I BV, DNU Holding BV, DNU Exploitatiemaatschappij BV en DNU Ontwikkelingsmaatschappij BV opgenomen. De financiële gegevens van deze dochtermaatschappijen zijn integraal geconsolideerd. In de jaarrekening worden tevens de financiële gegevens van Vastgoed Woonhotel Rotterdam VOF opgenomen. De financiële gegevens van Vastgoed Woonhotel Rotterdam VOF worden voor het 50%- aandeel van de Woonstad Rotterdam proportioneel geconsolideerd.

74 Jaarverslag 2007

BALANSWAARDERING Materiële vaste activa De materiële vaste activa bestaan uit (on)roerende zaken in exploitatie, (on)roerende zaken in ontwikkeling en (on)roerende zaken ten dienste van de exploitatie. Onroerende en roerende zaken in exploitatie Grond Op grond in eigendom wordt niet afgeschreven. De afgekochte erfpacht wordt annuïtair afgeschreven de economische levensduur van het complex. Woningen en woongebouwen en onroerende zaken niet zijnde woningen Zowel de woningen en woongebouwen als de onroerende zaken niet zijnde woningen (bedrijfsruimten en winkels) zijn gewaardeerd tegen historische kostprijs, verminderd met de hierop toegepaste annuïtaire afschrijvingen of tegen lagere reële waarde. De historische kostprijs bestaat uit de verkrijgings- en vervaardigingskosten. Hierin zijn begrepen de kosten van rente tijdens de bouw, toezicht en ontwikkeling en administratie. Investeringssubsidies van de overheid worden op de stichtingskosten in mindering gebracht. De afschrijvingstermijnen zijn gelijk aan de exploitatieduur van het woningcomplex dan wel de bedrijfsruimte. Reële waarde Ter toetsing van de boekwaarde aan de reële waarde is het woningbezit ingedeeld in kasstroomgenererende eenheden op basis van CBS-buurten. De reële waarde is de contante waarde van het verschil tussen toekomstige inkomsten en uitgaven over de resterende exploitatieduur. Voor de berekening van de reële waarde zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: Jaarlijkse huurontwikkeling Huurderving Lasten Huurharmonisatie Jaarlijkse lastenontwikkeling Levensduur Restwaarde Disconteringsvoet Rentabiliteitswaardecorrectie Verkopen Bepaling onrendabele top

Verhuureenheden 2008:1,8%,2009:2,7%, daarna: 2,25% 1,50% Op basis van (onderhouds-) begroting Ja 2008: 1,75%, 2009: 2,5%,daarna 2,25% Maximaal 53 jaar Historische kostprijs grond in eigendom en vergoeding boekwaarde te slopen bezit Nieuw Crooswijk. 6% Gemiddelde rentevoet van de leningsportefeuille; de uitkomst naar rato over de complexen regulier woningbezit verdeeld. Op basis van meerjarenbegroting periode 2008-2017 Op CBS-buurt niveau

De reële waarde van de volgens de regeling KoopGoedkoop in erfpacht uitgegeven gronden is de afkoopwaarde per 31 december 2007. Afschrijvingsmethode en -termijnen Afschrijving vindt plaats conform de annuïteitenmethode. Hierbij wordt als levensduur van de woningen de periode gehanteerd, die behoort bij de historisch op de desbetreffende woningen van toepassing zijnde subsidieregeling. Over het algemeen is dit voor nieuw gebouwde woningen 50 jaar.

75 Jaarverslag 2007

Voor gerenoveerde woningen is de levensduur sterk afhankelijk van het investeringsniveau. De levensduur varieert veelal van 10 tot 53 jaar. Als levensduur van de bedrijfsruimten wordt voor nieuwbouw 30 jaar en voor renovatie 10 tot 30 jaar. Eén pand heeft een afschrijvingstermijn van 75 jaar. De levensduur van de na-investeringen loopt tot het einde van de exploitatieduur van het complex. De gehanteerde levensduur voor de overige zaken in exploitatie is sterk afhankelijk van de aard van de investering en de daarbij horende levensduur, en varieert van minimaal 5 tot maximaal 25 jaar. De in erfpacht uitgegeven gronden zijn tegen een fictieve grondwaarde gewaardeerd. Deze waarde is gebaseerd op de gehanteerde afkoopsom van de erfpachtcanon voor een periode van 50 jaar. Afschrijving vindt plaats volgens de annuïteitenmethode. Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie Deze activa worden gewaardeerd tegen de historische aanschafwaarde, onder aftrek van annuïtaire/ lineaire afschrijving, waarbij wordt uitgegaan van de geschatte economische levensduur. De gehanteerde afschrijvingstermijnen zijn als volgt: Grond kantoorgebouwen: Bedrijfsgebouwen: Inventarissen en computerapparatuur:

75 jaar annuïtair 10 tot 50 jaar annuïtair/lineair 2 tot 10 jaar lineair.

Financiële vaste activa Te vorderen subsidies De post overheidsubsidies omvat de reeks van jaarlijkse bijdragen inclusief regiotoeslag die door de overheid is toegekend inzake BWS-complexen. De subsidie is bepaald op basis van de contante waarde van de voorcalculatorisch berekende exploitatietekorten. Uitbetaling vindt plaats in termijnen van minimaal 10% van deze contante waarde over een periode van maximaal 30 jaar. Jaarlijks wordt rente toegevoegd op basis van het subsidierendement. Tevens bevat deze post te vorderen subsidies MIVA-woningen. Waardering van de post "Te vorderen subsidies MIVA-woningen" vindt plaats tegen historische uitgaafprijs, onder aftrek van het aflossingsgedeelte van de jaarlijkse bijdrage conform de Beschikking Geldelijke Steun Huisvesting Gehandicapten. Deze subsidie is annuïtair berekend en toegekend voor een periode van 20 jaar. Deelnemingen Onder deze rubriek zijn gerangschikt de duurzame kapitaalbelangen die voor eigen rekening ten dienste van de eigen werkzaamheden worden aangehouden. Indien invloed van betekenis op het beleid kan worden uitgeoefend, vindt waardering van de aandelen plaats op basis van het aandeel in de netto_vermogenswaarde. Indien geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden de aandelen gewaardeerd op kostprijs of lagere opbrengstwaarde. Vlottende activa Voorraad MVE-woningen Dit betreft de voorraad teruggekochte MVE-woningen en opgeleverde onverkochte MVEwoningen uit projecten. Deze zijn gewaardeerd tegen aankoopprijs respectievelijk historische kostprijs, of lagere marktwaarde.

76 Jaarverslag 2007

Voorraad koopwoningen De voorraad koopwoningen bestaat uit de nog niet verkochte gereedgekomen koopwoningen uit de projectontwikkelingsactiviteiten. Deze woningen worden gewaardeerd tegen de verwachte verkoopwaarde. Kleine materialen De voorraden zijn gewaardeerd tegen de laatst bekende inkoopprijs met aftrek van een voorziening wegens incourantheid. Onderhanden werk De voorraad onderhanden werk bestaat uit koopwoningen in aanbouw die worden gewaardeerd tegen de directe kosten verhoogd met een opslag ter dekking van indirecte kosten voor toezicht, ontwikkeling en toegerekende rentekosten, alsmede een proportioneel deel van de verwachte verkoopwinst. Eventuele verwachte verliezen worden direct genomen en in mindering gebracht op de waardering. Indien sprake is van koopwoningen die worden ontwikkeld in het kader van een gecombineerd project van door de stichting te exploiteren huurwoningen en koopwoningen, wordt de verwachte winst op de koopwoningen in ontwikkeling allereerst aangewend ter dekking van een eventuele onrendabele top op de in het project begrepen huurwoningen. Van kopers ontvangen termijnen worden op het onderhanden werk in mindering gebracht. Vorderingen De vorderingen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. Voorzieningen Voorziening worden getroffen voor alle voorzienbare risico's en verplichtingen welke hun oorzaak vinden in het verslagjaar, of eerder, en worden afhankelijk van de verwachte looptijd gewaardeerd tegen nominale of tegen contante waarde. Resultaatbepaling Het resultaat wordt bepaald met inachtneming van de hiervoor vermelde waarderingsgrondslagen. Als opbrengsten zijn verantwoord die bedragen die over het verslagjaar zijn te ontvangen, en als kosten zijn verantwoord alle bedragen die over het verslagjaar verschuldigd waren of in het verslagjaar voorzienbaar waren. Winst-en-verliesrekening Huren Hieronder worden opgenomen de netto opbrengsten van alle onroerende zaken onder aftrek van huurderving, alsmede de mutaties in getroffen voorzieningen voor oninbare huurvorderingen. Huurderving als gevolg van leegstand door herontwikkelingsprojecten en MVE-verkoop wordt verantwoord onder herstructureringslasten. Koopprojecten De netto-omzet koopprojecten betreft de opbrengstwaarde van de in het verslagjaar opgeleverde en verkochte woningen. De wijziging in onderhanden werk vormt de productie van enig jaar voor eigen ontwikkelingsprojecten inclusief aan de projecten in uitvoering toegerekende winsten en/of getroffen verliesvoorzieningen. De kosten uitbesteed werk en externe kosten betreft de in het boekjaar bestede kosten. Bij verkoop van nieuwbouw of verbeterde woningen geschiedt winstneming op basis van percentage van voltooiing en worden verliezen voor het gehele project genomen op het moment dat deze bekend zijn.

77 Jaarverslag 2007

Verkoop bestaande woningen Winstneming van verkochte bestaande woningen geschiedt op het moment van juridische levering. De toepassing van Richtlijn voor de Jaarverslaggeving 270 en 645 voor de verantwoording van omzet en resultaat voor verkoopconstructies van woningcorporaties wordt door deelnemers van de werkgroep RJ 645 bediscussieerd. Naar verwachting zal een voorstel ter besluitvorming door de Raad van de Jaarverslaggeving worden geformuleerd. Voor MVE-A (50% winst/verliesdeling gedurende onbepaalde tijd) zou dit tot gevolg kunnen hebben dat deze niet meer als verkoop wordt beschouwd. Derhalve is besloten ingaande het boekjaar 2006 de verkoop van dit product te beëindigen. Voor MVE-C wordt verwacht dat de omzet als gerealiseerd kan worden beschouwd doordat de winst- en verliesdeling na 5 jaar beëindigd wordt. In afwachting van mogelijk te wijzigen regelgeving worden de huidige waarderingsgrondslagen toegepast. Pensioenen Woonstad Rotterdam heeft een pensioenregeling die wordt geclassificeerd als een zogenaamde 'toegezegde pensioenregeling'. De pensioenregeling is ondergebracht bij het SPW (Stichting Pensioenfonds voor de Woningcorporaties). Dit betreft een bedrijfstakpensioenfonds en Stichting Woonstad Rotterdam heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in het geval van een tekort bij het bedrijfstakpensioenfonds, anders dan het voldoen van hogere toekomstige premies. Conform de richtlijnen is de pensioenregeling daarom verwerkt als zou sprake zijn van een toegezegde bijdrageregeling. De pensioenlast in de winst-en-verliesrekening bestaat bij een toegezegde bijdrageregeling uit de verschuldigde premies over het lopende jaar. De in 2008 door SPW gepubliceerde voorlopige dekkingsgraad per 31 december 2007 bedraagt 139%. Gebruik van schattingen Bij het opstellen van de jaarrekening dient de ondernemingsleiding, overeenkomstig algemeen geldende grondslagen, bepaalde schattingen en veronderstellingen te doen die medebepalend zijn voor de opgenomen bedragen. De feitelijke resultaten kunnen van deze schattingen afwijken.

78 Jaarverslag 2007

Toelichting op de balans (bedragen in duizenden euro's)

Vaste activa Materiële vaste activa

Onroerende en roerende zaken in exploitatie Het verloop van de onroerende zaken in exploitatie in het boekjaar is als volgt: (On)roerenWoningen en woongebouwen Saldo per 31 december 2006 - Aanschaffingswaarde - Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen Boekwaarde Mutaties in het boekjaar - (na)-investeringen - aankopen - desinvesteringen - afschrijvingen - terugname bijzondere waardevermindering Boekwaarde per 31 december 2006 Saldo per 31 december 2007 - Aanschafwaarde - Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen Boekwaarde

de zaken niet zijnde woningen

Totaal

1.998.006 81.626 2.079.632 -347.103 -23.284 -370.387 ______________________ ___________ 1.650.903 58.342 1.709.245 38.552 4.382 42.934 10.508 1.396 11.904 -37.844 -2.450 -40.294 -34.130 -2.912 -37.042 17.683 0 17.683 ______________________ ___________ -5.231 416 -4.815 ______________________ ___________ 1.987.785 83.894 2.071.679 - 342.113 -25.136 -367.249 ______________________ ___________ 1.645.672 58.758 1.704.430 ______________________ ___________

Verzekering De vaste activa zijn verzekerd tegen brand- en stormschade. Onderverzekering is bij voorwaarde uitgesloten

79 Jaarverslag 2007

Ontwikkeling reële waarde - totale reële waarde ultimo vorig verslagjaar - correctie aanpassing rekenmethodiek Autonome ontwikkeling - vrijval kasstroom 2007 - vereist rendement (effect 1 jaar opschuiven)

2.050.620 17.831 _________ 2.068.451 -111.806 43.215 _________ -68.591

Voorraadmutaties - investeringen - desinvesteringen

38.716 3.837 _________ 42.553

Parameteraanwijzingen - aanpassing huurindex en inflatie - wijziging schatting levensduren - bijstelling restwaarden - aanpassing bedrijfskostenniveau - aanpassing huurprijsniveau

-17.445 8.257 19.101 54.574 -56.467 _________

Wijziging geschatte kasstroom Mutatie rentabiliteitswaardecorrectie Reële waarde ultimo huidig verslagjaar

8.020 1.967 _________ 2.052.400 _________

Woningen bestemd voor verkoop op korte termijn In komend jaar wordt verwacht dat 642 woningen zullen worden verkocht met een opbrengst van 69,4 miljoen en een boekwaarde van 22,6 miljoen. De vastgestelde waarde van de onroerende zaken in exploitatie volgens de Wet WOZ-waarde Waardering Onroerende Zaken (waardepeildatum 1 januari 2005) bedraagt circa 5,8 miljard. Onroerende en roerende zaken in ontwikkeling Saldo per 31 december 2006 - investeringen - opleveringen Saldo per 31 december 2007

18.657 73.303 -54.810 _________ 37.150 _________

Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie

80 Jaarverslag 2007

Saldo per 31 december 2006 - aanschaffingswaarde - cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde

Kantoorpand en inrichting

Computer systemen

Overige

Totaal

21.320 -8.540 _______ 12.780

3.618 -1.125 ______ 2.493

945 -703 ______ 242

25.883 -10.368 _______ 15.515

-1.013 -965 -770 _______ -2.748 _______

128 -1.175 0 ______ -1.047 ______

204 -57 0 ______ 147 ______

-681 -2.197 -770 _______ -3.648 _______

17.908 - 7.875 _______ 10.033 _______

3.745 -2.300 ______ 1.445 ______

1.150 -761 ______ 389 ______

22.803 -10.936 _______ 11.867 _______

Mutaties in het boekjaar

- investeringen - afschrijvingen - afwaarderingen

Saldo per 31 december 2007 - aanschaffingswaarde - cumulatieve afschrijvingen Boekwaarde per 31 december 20075.332 Financiële vaste activa

Te vorderen subsidies Dit betreft overheidssubsidies in het kader van BWS en MIVA. Deelnemingen Dit betreft de volgende deelnemingen: - Stadsherstel Historisch Rotterdam NV (1%) - Ontwikkelingscombinatie Nieuw Crooswijk BV (33%) (OCNC) - NV Stads Vastgoed, Rotterdam (19,6%) - NCCW BV, Almere (5%) - Wijkontwikkelingsmaatschappij Tarwewijk CV, Rotterdam (32,5%) - Wijkontwikkelingsmaatschappij Tarwewijk Beheer BV, Rotterdam (33,3%) - Ontwikkelcombinatie Tarwewijk Beheer BV, Rotterdam (50%) - Ontwikkelcombinatie Tarwewijk CV, Rotterdam (48%) - Ontwikkelingscombinatie Nieuw Crooswijk CV (commanditair vennoot 33,3%) (OCNC) - FBI Woonstad Rotterdam BV (100%)

77 6 2.200 1.575 975 31 9 43 0 18 _______ 4.934 _______

Totaal

Stadsherstel Historisch Rotterdam NV beoogt een wezenlijke bijdrage te leveren aan het behoud van monumenten in Rotterdam. De stijging van de waarde houdt verband met de uitkering van stockdividend. Aan de Stichting Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten is een concerngarantie afgegeven van 896.000 voor de aan de Wijkontwikkelingsmaatschappij Tarwewijk CV verstrekte geldlening. Deelnemingen in de joint venture OCNC houden verband met herstructurering van de wijk Nieuw Crooswijk. De stichting is beperkt gerechtigd tot de reserves en het resultaat van deze

81 Jaarverslag 2007

joint venture. Uit dien hoofde worden deze deelnemingen gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Vorderingen op deelnemingen Dit betreft o.a. een vordering op de joint venture OCNC uit hoofde van voorfinanciering van projectkosten. Het kortlopende deel is opgenomen onder de vlottende activa. De vordering kan als volgt worden gespecificeerd: - renteloze hypothecaire lening - aangekocht onroerend goed - ingebrachte boekwaarde - vooruitbetaalde kosten - verschuldigd in verband met overliquiditeit OCNC

1.600 700 4.200 4.000 -500 _______ 10.000 _______

Totaal

Een achtergestelde lening van 750.000 verstrekt aan Ontwikkelingscombinatie Tarwewijk Beheer CV ter voorziening in de eigen financieringsbehoefte bij de uitvoering van hun projectontwikkeling tegen een rente van 6% voor onbepaalde tijd. Overige financiële vast activa - geactiveerde boeterente en agio bij afkoop leningen - leaseplan - leningen U.G. Totaal

31-12-2007

31-12-2006

0 251 430 _______ 681 _______

220 294 362 _______ 876 _______

Als uitvloeisel van de lease-overeenkomst met betrekking tot de financiering van het wagenpark wordt een depot bij Leaseplan BV aangehouden ter grootte van de boekwaarden. Over het saldo van deze investerings_rekening wordt geen rente vergoed. Leningen U.G. Dit betreft een lening tegen een rente van 9,5%, waarvan de restant aflossingstermijn 9 jaar bedraagt. In 2007 is een lening van 78.000 verstrekt ten behoeve van de voorfinanciering van het benchmark-onderzoek. Leningen van in totaal 204.000 verstrekt aan Stichting Durban-Rotterdam Housing Project ten behoeve van de bouw van betaalbare nieuwe woningen in Durban, met een looptijd van 10 jaar tegen 0%.

Vlottende activa

82 Jaarverslag 2007

Voorraden - voorraad nieuwbouwkoopwoningen/MGE-woningen - teruggekochte MVE-woningen - opgeleverde onverkochte MVE-woningen - overige voorraden Totaal

31-12-2007

31-12-2006

11.671 18.987 3.304 306 ______ 34.268 ______

10.457 13.259 146 202 ______ 24.064 ______

31-12-2007

31-12-2006

113 295 -192 -60 ______ 156 ______

63 241 -141 -50 ______ 113 ______

31-12-2007

31-12-2006

55.988 -40.424 ______ 15.564 ______

55.132 -27.636 ______ 27.496 ______

Het verloop van de voorraad teruggekochte MVE-woningen is als volgt: - beginvoorraad teruggekochte woningen - teruggekochte woningen - verkochte woningen - terug naar verhuur Eindvoorraad teruggekochte woningen Onderhanden werk Deze post is als volgt te specificeren - kostprijs onderhanden werk koopprojecten *) - af: gefactureerde termijnen

*) inclusief naar rato van de voortgang genomen winst verminderd met voorziening voor verliezen en risico's

Huurdebiteuren - huurdebiteuren - af: voorziening wegens oninbaarheid Totaal

31-12-2007

31-12-2006

4.409 - 1.427 ______ 2.982 ______

4.108 - 1.298 ______ 2.810 ______

31-12-2007

31-12-2006

2.225 3.570 _______ 5.795 ______

1.274 1.701 _______ 2.975 ______

Overlopende activa

- Vooruitbetaalde bedragen - nog te ontvangen bedragen

Liquide middelen De liquide middelen staan geheel ter vrije beschikking van de stichting.

Passiva

83 Jaarverslag 2007

Eigen vermogen Overige reserves en resultaat boekjaar Algemene bedrijfsreserve - Saldo per 31 december voorgaand boekjaar - resultaat vorig boekjaar - resultaat lopend boekjaar

417.837 30.166 0 _________ 448.003 _________

- Saldo per 31 december lopend boekjaar

Resultaat boekjaar

Totaal

30.166 -30.166 35.868 _________ 35.868 _________

448.003 0 35.868 _________ 483.871 _________

Resultaatbestemming Het resultaat over het boekjaar 2007 bedraagt 35,9 miljoen en wordt toegevoegd aan de Algemene bedrijfsreserve. Voorzieningen Voorziening reorganisatie Deze kortlopende voorziening is gevormd ter dekking van kosten met betrekking tot de reorganisatie. Saldo per 31 december 2006 vrijval uitgaven in 2007

598 -141 -196 _________

Saldo per 31 december 2007

261 _________

Leningen overheid en kredietinstellingen 31-12-2007 Looptijd Totaal > 5 jaar - lening en overheid en kredietinstellingen - waarborgsommen

825.595 1.703 _______ 827.298 _______

1.256.924 1.703 ______ 1.258.627 ______

31-12-2006 Looptijd Totaal > 5 jaar 912.508 1.659 ______ 914.167 ______

1.271.033 1.659 _______ 1.272.692 _______

Het gemiddeld rentepercentage van de portefeuille bedraagt 5,29% (2006: 5,42%) Waarborgsommen Betreft de waarborgsommen welke o.m. worden geheven bij verhuur van bedrijfsruimten, winkels en IGON-woningen. Er vindt geen rentevergoeding plaats. Kortlopende schulden Overige schulden en overlopende passiva

31-12-2007

31-12-2006

84 Jaarverslag 2007

- niet vervallen rente op leningen - vooruit ontvangen huur - overige nog te betalen huur Totaal

30.010 3.380 24.191 ______ 57.581 ______

34.898 2.346 34.437 ______ 71.681 _______

Niet in de balans opgenomen verplichtingen De aangegane verplichtingen voor de in uitvoering zijnde projecten bedragen ultimo boekjaar 54,5 miljoen (2006 110,1 miljoen). Deze verplichtingen bestaan uit de geraamde projectkosten, onder aftrek van de te ontvangen subsidies en tot en met balansdatum bestede bedragen. Ten behoeve van het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) dient een obligo aangehouden te worden voor leningen die door het WSW geborgd zijn. Invordering kan alleen plaatsvinden wanneer het risico vermogen van het WSW daalt onder 0,25% van het gegarandeerde vermogen. De obligo ultimo boekjaar bedraagt 52,6 miljoen (2006 47,2 miljoen). Ten aanzien van de verkochte woningen in MVE verband bestaat een terugkoopverplichting en een aanbiedingsplicht door eigenaren. Woningen verkocht onder MVE voorwaarden worden teruggekocht tegen de marktwaarde op moment van terugkoop rekening houdend met een eventuele winst-/verliesdeling. Bij terugkoop van een woning die is verkocht onder MVE-A voorwaarden is sprake van 50% winst-/verliesdeling gedurende onbepaalde tijd. Bij terugkoop van een woning die is verkocht onder MVE-C voorwaarden is sprake van winst-/verliesdeling gedurende vijf jaar volgens een afnemende staffel van 50 naar 10%. Na vijf jaar wordt teruggekocht tegen marktwaarde. Marktontwikkelingen geven geen aanleiding om een voorziening te treffen voor terugkoopverplichtingen waarvan de verwachte terugkoopprijs hoger is dan de verwachte marktwaarde. Het betreft ultimo boekjaar 5.380 woningen (2006: 4.739 woningen). Vennootschapbelasting Over het boekjaar 2006 en 2007 is sprake van een partiële vennootschapsbelastingplicht voor woningcorporaties. In de VSO zijn de vrijgestelde activiteiten gedefinieerd en is aangegeven dat alle overige activiteiten belast zijn. De vrijgestelde activiteiten betreffen met name de activiteiten met betrekking tot sociale huurwoningen (huurprijs lager dan huurtoeslaggrens). Woonstad Rotterdam heeft, gebaseerd op de uitgangspunten van de VSO, de geschatte fiscale positie bepaald over de jaren 2006 en 2007. Gelet op de vele subjectieve elementen waarmee de bepaling van de financiële positie over 2006 en 2007 is omgeven, zijn door de belastingadviseur van Woonstad Rotterdam verschillende scenario’s doorgerekend. Het indicatieve totale fiscale verlies over de jaren 2006 en 2007 bedraagt circa 21 miljoen. Dit bedrag omvat uitsluitend geschatte fiscale verliezen uit projectontwikkeling aangezien de keuze voor Model I met zich brengt dat exploitatieresultaten, binnen een daartoe opgerichte fiscale beleggingsinstelling, niet fiscaal belast zijn. Compensatie van dit verlies zal naar verwachting niet plaatsvinden binnen een periode van vijf jaar. Daarmee is de tijdshorizon waarbinnen zicht op compensatie ontstaat langer dan de vijf jaar die binnen de sector als norm geldt voor het tot waardering brengen van dergelijke verliezen. Definitief uitsluitsel ten aanzien van de fiscale resultaten over 2006 en 2007 zal eerst in een later stadium kunnen worden verkregen. Faciliteiten en zekerheden Woonstad Rotterdam heeft bij de BNG een kredietfaciliteit van 40 miljoen beschikbaar.

85 Jaarverslag 2007

Toelichting op de winst-en-verliesrekening over 2007 Bedrijfsopbrengsten

Huren Te ontvangen netto huur: - woningen en woongebouwen - onroerende zaken niet zijnde woningen - huurderving wegens frictieleegstand - huurderving wegens afboekingen - mutatie voorziening huurdebiteuren

Huurderving

- frictieleegstand - afboekingen

2007

2006

219.173 13.390 ______ 232.563 -4.365 -1.513 -544 ______ 226.141 ______

220.180 13.290 ______ 233.470 -3.361 -1.290 -316 ______ 228.503 _______

in geld

2007 in %

in geld

2006 in %

4.365 1.514 _______ 5.879 _______

1,9 0,7 ______ 2,5 ______

3.361 1.290 ______ 4.651 ______

1,4 0,6 _______ 2,0 _______

De projectenleegstand en leegstand ten behoeve van MVE verkopen zijn verantwoord onder kosten herstructurering. Afboekingen vinden plaats nadat van deurwaarders het bericht is ontvangen dat incasso-acties zijn gestaakt wegens oninbaarheid van de betreffende vordering, dan wel betreffende vordering tegen een lagere opbrengstwaarde is verkocht. Overheidsbijdragen Dit betreft de ontvangen jaarlijkse overheidsbijdragen.

86 Jaarverslag 2007

Verkoop onroerende goederen Totaal nieuwbouw woningen en onroerende goederen in exploitatie Nieuwbouwwoningen - verkoopprijs nieuwbouwwoningen - wijziging onderhanden werk - kosten uitbesteed werk en externe kosten

Onroerende goederen in exploitatie - verkoopprijs onroerende goederen - boekwaarde onroerende goederen bij verkoop - verkoopkosten

2007

2006

47.322

56.194

57.262 -13.029 -44.447 ______ -214 ______

16.042 -1.075 -9.289 ______ 5.678 _______

106.251 -54.555 -4.160 ______ 47.536 ______

101.259 -46.691 -4.052 ______ 50.516 _______

In het boekjaar zijn 897 woningen verkocht (2006: 956), waarvan 508 woningen (2006: 569) de eerste verkoop in MVE-verband betrof. Er werden 192 teruggekochte MVE-woningen opnieuw in MVE-verband verkocht (2006: 141). Overige bedrijfsopbrengsten - vergoeding voor MVE-diensten - overige vergoedingen voor verrichte diensten - doorberekende kosten projecten - diversen

2007

2006

3.562 627 5.402 855 ______ 10.446 ______

3.198 691 2.929 1.346 ______ 8.164 _______

Onder de post Overige vergoedingen voor verrichte diensten worden opbrengsten verantwoord zoals dekking uit hoofde van administratiekosten, vergoedingen ten laste van eigenaren en huurders en dergelijke. De post Diversen betreft met name nagekomen baten en dergelijke. Bedrijfslasten Afschrijvingen vaste lasten - woningen en woongebouwen - onroerende goederen niet zijnde woningen

2007

2006

34.130 2.912 ______ 37.042 ______

33.991 2.782 ______ 36.773 _______

Overige waardeveranderingen van materiële vaste activa Dit betreft een terugname van de waardevermindering van de materiële vaste activa in exploitatie in verband met wijziging van de indeling in kasstroomgenerende eenheden en wijziging van berekening van reële waarde. Zie toelichting op de Materiële vaste activa, Onroerende zaken in exploitatie.

87 Jaarverslag 2007

Lonen en salarissen - Lonen en salarissen - extern personeel (tijdelijk)

2007

2006

24.054 8.484 ______ 32.538 ______

22.841 6.929 ______ 29.770 _______

Bezoldiging bestuur en gemiddeld aantal werknemers Het gemiddeld aantal werknemers in dienst bedroeg in 2007 497 fte's (2006: 511 fte's). Beloning bestuurders 2007 (bedragen in euro's)

1. beloning - salaris, inclusief vakantietoeslag - variabele beloning korte termijn (bonus) - vaste onkostenvergoeding (bruto) - privé kilometers leaseauto Total cash 2. arbeidsvoorwaardelijke afspraken naast de CAO - aanvullende pensioenverzekering - pensioenvoorziening (compensatie 50% - pensioencompensatie Total cash

bestuursvoorzitter

bestuursleden (3)

totaal

172.148 30.339 8.000 0 ______ 210.487 ______

393.865 38.000 3.617 11.423 ______ 446.905 ______

566.013 68.339 11.617 11.423 _______ 657.392 _______

16.250 9.270 3.985 ______ 29.505 ______

14.356 7.763 0 ______ 22.119 ______

30.606 17.033 3.985 _______ 51.624 _______

1. De beloningselementen in tabel 1 zijn gebaseerd op het advies van de Commissie Arbeidsvoorwaarden Statutair Directeur Woningcorporaties ( Commissie Izeboud). De “total cash” op grond van Izeboud is exclusief sociale lasten, de bijdrage ziektekostenverzekering en wettelijk verplichte, dan wel in de CAO voorziene pensioenvoorzieningen. 2. Opgemerkt wordt dat deze beloningselementen afwijken van de beloningselementen als bedoeld in artikel 383 Titel 9 BW2. Ook de beloningselementen zoals bedoeld in de Wet openbaarmaking van uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (WOPT) wijken af van de beloningselementen zoals de Commissie Izeboud die hanteert. 3. De maximale beloning (total cash) van zowel de bestuursvoorzitter als de bestuursleden bedraagt met toepassing van het advies van de Commissie Izeboud, gebaseerd op de Total Cash schalen per 1 juli 2006, maximaal 194.815. 4. De beloning van de bestuursvoorzitter en de bestuursleden vallen binnen de bandbreedte van de Commissie Izeboud. Indien echter rekening wordt gehouden met de arbeidsvoorwaardelijke afspraken naast de CAO (tabel 2) dan valt de beloning van de bestuursvoorzitter buiten de bandbreedte. 5. De belangrijkste reden om met de bestuursvoorzitter aanvullende arbeidsvoorwaardelijke afspraken te maken was de pensioenbreuk waarmee hij bij indiensttreding werd geconfronteerd. Met de Raad van Commissarissen is daarom overeengekomen dat die pensioenbreuk (afbouwend en tijdelijk) wordt gecompenseerd door de inkoop van extra pensioen. In het verlengde hiervan wordt in goed overleg met de bestuursvoorzitter diens aanvullende pensioenverzekering, in samenhang met de overige honoreringsafspraken bijgesteld naar het door de Commissie Izeboud geadviseerde niveau. 6. De bestuursvoorzitter heeft dubbele huisvestingskosten. Hiervoor heeft hij tot 1 september 2007 tijdelijk een tegemoetkoming van 681 per maand ontvangen.

88 Jaarverslag 2007

Beloning commissarissen 2007 De beloning van de (uit negen leden bestaande) Raad van Commissarissen bedroeg in 2007 99.268. Opgaaf op grond van de wet publicatie topinkomens De som van het belastbaar inkomen en pensioenbijdrage van de volgende functionarissen is groter dan 169.000 o.b.v. 1 fte (2006: 171.000): Functionaris en dienstverband (bedragen in duizenden euro's)

2007 belastbaar pensioen inkomen bijdrage*

- bestuursvoorzitter - bestuurslid

203 166

79 48

2006 belastbaar pensioen inkomen bijdrage* 170 157

88 54

*) Onder aftrek van eigen bijdrage: bestuursvoorzitter 10.657 (2006: 13.323), bestuurslid 7.053 (2006: 8.266).

Lasten onderhoud - niet-planmatig onderhoud - planmatig onderhoud - planmatig onderhoud in herstructureringsprojecten

Overige bedrijfslasten - algemene bedrijfskosten - zakelijke bedrijfslasten - resultaat op goederen en diensten (negatief) - overige lasten - mutaties voorziening niet actieven en projecten

Algemene bedrijfskosten - huisvestingskosten - automatiseringskosten - communicatiekosten - overige kosten (inclusief erfpacht)

2007

2006

19.058 36.473 6.066 ______ 61.597 ______

15.842 33.314 9.506 ______ 58.662 _______

2007

2006

17.150 18.033 715 17.215 -81 ______ 53.032 ______

17.689 17.269 952 14.978 -501 ______ 50.387 _______

2007

2006

5.166 4.427 3.496 4.061 ______ 17.150 ______

5.837 4.748 3.173 3.931 ______ 17.689 _______

89 Jaarverslag 2007

Zakelijke bedrijfslasten - belastingen - verzekeringen

2007

2006

16.005 2.028 ______ 18.033 ______

15.434 1.835 ______ 17.269 _______

Resultaat overige goederen en diensten Dit betreft het verschil tussen de aan de bewoners in rekening gebrachte kosten van water en licht, glasverzekering, schoonmaakkosten en dergelijke en de feitelijke kosten hiervan. Overige lasten Betreft alle overige aan de normale bedrijfsuitoefening toe te rekenen kosten zoals kosten uit hoofde van milieuproblematiek, onderzoeks- en advieskosten, kosten bewonersparticipatie, bijdragen aan VvE's en dergelijke. 2007 2006 - leefbaarheid - onderzoek en advies - VVE-bijdragen - reorganisatiekosten - diversen

6.329 3.072 1.456 -13 6.371 ______ 17.215 ______

5.013 1.572 1.250 1.578 5.565 ______ 14.978 _______

2007

2006

3.527 0 0 3.895 ______ 7.422 ______

10.343 912 2.708 12.617 ______ 26.580 _______

2007

2006

152 68 2.026 982 ______ 3.228 ______

21 507 3.521 710 ______ 4.759 _______

Mutaties voorziening niet actieven en projecten Dit betreft de mutatie in de voorziening. Kosten herstructurering - projecten en MVE-verkoopleegstand - kosten uitvoeringsorganisatie - afboeking boekwaarde sloop- en te slopen objecten - onrendabele kosten projecten

Rentebaten en soortgelijke opbrengsten - rente beleggingen lange termijn - rente te vorderen BWS-subsidie - rente op uitgezette middelen - overige rentebaten

90 Jaarverslag 2007

Rentelasten en soortgelijke kosten - rente langlopende schulden - betaalde agio op afgekochte leningen - rente kortlopende schulden - rente voorzieningen

2007

2006

70.339 0 296 0 ______ 70.635 ______

74.443 330 355 0 ______ 75.128 _______

Resultaat deelnemingen Dit betreft het resultaat op deelnemingen

91 Jaarverslag 2007

Aan: het Bestuur van Stichting Woonstad Rotterdam ACCOUNTANTSVERKLARING Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de jaarrekening 2007 van Stichting Woonstad Rotterdam te Rotterdam bestaande uit de balans per 31 december 2007 en de winst-en-verliesrekening over 2007 met de toelichting gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het Bestuur van Stichting Woonstad Rotterdam is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met de bepalingen inzake de jaarrekening en het jaarverslag als opgenomen in artikel 26, eerste lid, van het Besluit beheer sociale-huursector en richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht en het controleprotocol in rubriek A van Bijlage III bij het Besluit beheer sociale-huursector. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de entiteit. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het Bestuur van de stichting heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

92 Jaarverslag 2007

Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Woonstad Rotterdam per 31 december 2007 en van het resultaat over 2007 in overeenstemming met artikel 26, eerste lid, van het Besluit beheer sociale-huursector en richtlijn 645 van de Raad voor de Jaarverslaggeving. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften/en of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de verplichting ingevolge BBSH artikel 28, sub a melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Voorts merken wij op dat, op grond van artikel 6 van de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens, is voldaan aan de wettelijke verplichting tot vermelding van de informatie over topinkomens. Rotterdam, 3 juni 2008 KPMG ACCOUNTANTS N.V. M.A. Noorlander RA

93 Jaarverslag 2007

4.10 Toezicht 4.10.1 Verslag van de Raad van Commissarissen Algemeen De Raad van Commissarissen heeft tot taak toezicht te houden op het bestuur en op de algemene gang van zaken in de corporatie en staat tevens het bestuur met raad ter zijde. De Raad van Commissarissen houdt onder andere toezicht op: - realisatie van de doelstellingen van de corporatie; - realisatie van de volkshuisvestelijke opgaven; - strategie en de risico's verbonden aan de activiteiten van de corporatie; - opzet en werking van de interne risicobeheersing- en controlesystemen; - kwaliteitsbeleid; - kwaliteit van de maatschappelijke verantwoording; - financieel verslagleggingsproces; - naleving van toepasselijke weten regelgeving. Dit toezicht strekt zich tevens uit tot de met de corporatie verbonden ondernemingen. De taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de Raad van Commissarissen zijn in artikel 17 van de statuten van Stichting Woonstad Rotterdam omschreven. Een en ander is verder uitgewerkt in het reglement van de Raad van Commissarissen d.d. 7 augustus 2007. Verantwoording In dit verslag legt de Raad van Commissarissen, als onderdeel van een maatschappelijk ondernemende organisatie, publiekelijk verantwoording af over de wijze waarop in 2007 invulling is gegeven aan zijn toezichthoudende en adviserende taak. Het verslag maakt deel uit van het Jaarverslag van Woonstad Rotterdam, waarin de aanpak en uitvoering van de vele beleidsterreinen en aandachtsvelden worden belicht. Het jaarverslag is door de Raad van Commissarissen goedgekeurd nadat dit met het bestuur was besproken. Als toezichtkader voor het uitoefenen van zijn taken hanteert de Raad van Commissarissen het BBSH, het jaarplan en de begroting, het ondernemingsplan 2008-2012, de prestatieafspraken met de gemeente Rotterdam en concrete normen op het gebied van solvabiliteit, financiële continuïteit en kredietwaardigheid. Het verslagjaar 2007 stond uiteraard vooral in het teken van de fusie tussen de Stichting Woningbedrijf Rotterdam en Stichting de Nieuwe Unie, die op 1 augustus 2007 is geëffectueerd, en waardoor de Stichting Woonstad Rotterdam is ontstaan. In verband hiermee wordt onderstaand een driedeling gemaakt met betrekking tot de verantwoording door de Raad van Commissarissen van de Nieuwe Unie over de periode van 1 januari tot 1 augustus 2007, de verantwoording van de Raad van Commissarissen van het Woningbedrijf Rotterdam over dezelfde periode, en de verantwoording door de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam over de periode van 1 augustus tot en met 31 december 2007. De Nieuwe Unie In de periode van 1 januari tot 1 augustus 2007 heeft de Raad van Commissarissen van de Nieuwe Unie drie maal met het bestuur over een veelheid van onderwerpen van gedachten gewisseld. In deze vergaderingen heeft de Raad een aantal formele besluiten genomen: de goedkeuring van de jaarrekening en het jaarverslag 2006 (in aanwezigheid van de externe accountant), de financiële meerjarenbegroting 2007-2016 en uiteraard het definitieve besluit tot fusie met de Stichting Woningbedrijf Rotterdam, alsmede de goedkeuring van diverse daarmee verband houdende zaken als statuten, reglementen, profielschetsen, et cetera met betrekking tot de nieuwe organisatie.

94 Jaarverslag 2007

Daarnaast heeft de Raad besloten om één nieuw lid te benoemen, ter vervanging van een per 31 januari 2007 vertrokken commissaris. Hierbij is gebruik gemaakt van de op dat moment vigerende profielschets. De besluitvorming van de Raad heeft steeds plaatsgevonden op basis van consensus en een open gedachtewisseling met het bestuur. De Raad van Commissarissen vergaderde zoals gebruikelijk aan de hand van door het bestuur schriftelijk voorbereide documenten en nam besluiten welke stipt werden genotuleerd. Aparte vermelding behoeft het besluit om - op grond van een strategische heroriëntatie Proplan Woonservices BV, een in 2002 samen met collega-corporatie PWS opgezette dochteronderneming op het gebied van VVE-beheer, beheer commercieel onroerend goed en verkoop van bestaand bezit, per 31 december 2007 op te heffen. Verder heeft de Raad ingestemd met het voorstel om het complex De Magistraat, bestaande uit 24 luxe koopappartementen, en ook het complex De Kruisboog, een kleinschalig winkelcentrum in het Oude Westen, aan een belegger af te stoten. Ook heeft de Raad ingestemd met het voorstel om het project ‘Driehoek’ in Katendrecht uit te voeren als z.g. ‘kluswoningen’. Hierbij worden de woningen onverbeterd tegen een lage prijs verkocht, met de verplichting voor de koper om ze met een bepaald kwaliteitsniveau zelf op te (laten) knappen. Tenslotte heeft de Raad ingestemd met de sloop van de Tolhuispoort in Katendrecht en de ondertekening van de Vaststellingsovereenkomst met de Belastingdienst inzake de vennootschapsbelasting. Woningbedrijf Rotterdam In de periode van 1 januari tot 1 augustus 2007 heeft de Raad van Commissarissen van het Woningbedrijf vier maal met het bestuur over een veelheid van onderwerpen van gedachten gewisseld. In deze vergaderingen, waarbij in enkele gevallen ook de externe accountant aanwezig was, heeft de Raad een aantal formele besluiten genomen, te weten de goedkeuring van de jaarrekening en het jaarverslag 2006, de meerjarenbegroting 2006-2010 alsmede – na bespreking van het advies van de Huurdersraad – het bedrijfsjaarplan 2007. Voorts heeft de Raad het definitieve besluit genomen tot fusie met de Stichting de Nieuwe Unie, alsmede de goedkeuring van diverse daarmee verband houdende zaken als statuten, reglementen, profielschetsen etc. met betrekking tot de nieuwe organisatie. De besluitvorming van de Raad heeft steeds plaatsgevonden op basis van consensus en een open gedachtewisseling met het bestuur. De Raad van Commissarissen vergaderde zoals gebruikelijk aan de hand van door het bestuur schriftelijk voorbereide documenten en nam besluiten welke stipt werden genotuleerd. Presentaties vonden plaats van projecten en ontwikkelingen in Nieuw Crooswijk, Spangen en Jaffa. Voorts besteedde de Raad aandacht aan het Pact op Zuid en het bod van Aedes aan de minister van VROM. Bijzondere aandacht besteedde de Raad aan het investeringsprogramma en de cijfers over het eerste kwartaal 2007. Aparte vermelding behoeft de instemming van de Raad met een vernieuwde, decentrale opzet van de bewonersparticipatie en het ondertekenen van de Vaststellingsovereenkomst met de Belastingdienst inzake de vennootschapsbelasting. Tenslotte is op voorstel van de Auditcommissie ingestemd met het met behulp van rente-instrumenten afdekken van renterisico’s. Woonstad Rotterdam In de periode van 1 augustus tot en met 31 december 2007 heeft de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam vier maal met het bestuur over een veelheid van onderwerpen van gedachten gewisseld. Naast de formele besluitvorming over de begroting en het jaarplan 2008 heeft de Raad tevens ingestemd met de aanbesteding van het project De Eilanden fase 2 in Pendrecht, en de aanpak van de particuliere voorraad in Oud-Charlois. Ook heeft de Raad ingestemd met het Ondernemingsplan 2008-2012 voor Woonstad Rotterdam, het Treasurystatuut voor Woonstad en het voorstel om, analoog aan de binnen het WBR gemaakte afspraken, rentederivaten te hanteren om renterisico’s af te dekken.

95 Jaarverslag 2007

Een ander onderwerp waar de Raad uitgebreid met het bestuur over van gedachten heeft gewisseld, betreft de gang van zaken rond het onderhandelaarsakkoord tussen Aedes en de Minister van VROM en de plannen om een landelijk Investeringsfonds voor de WWI-wijken in te stellen. Fusie De fusie tussen Woningbedrijf Rotterdam en de Nieuwe Unie werd voorbereid in een politiek klimaat, waarbij in 2006 een motie in de Tweede Kamer was aangenomen. Deze motie hield een 'nee-tenzij-principe' in. Dit betekende dat de minister geen toestemming voor een fusie zou geven, als een corporatie daarmee groter zou worden dan 10.000 woningen, tenzij de meerwaarde van de fusie duidelijk kon worden aangetoond. Omdat de besturen en de Raden van Commissarissen overtuigd waren van de meerwaarde van deze fusie voor de stad Rotterdam, is gewerkt met een efficiencyparagraaf met daarin de te verwachten efficiency- en schaalvoordelen. Ook is uitgebreid overlegd met de gezamenlijke huurdersorganisaties over de voorgenomen fusie. In een huurdersstatuut zijn met de huurdersorganisaties onder meer afspraken gemaakt over de kwaliteit van de dienstverlening en de participatie door bewoners. Met het College van Burgemeester en Wethouders van Rotterdam is een fusieconvenant aangegaan, waarin specifieke afspraken rond de (meerwaarde van de) fusie zijn vastgelegd, waaronder prestatieafspraken op het gebied van de volkshuisvesting. Effecten Rijksoverheidsbeleid Deze Regering heeft het dossier Woningmarkt hoog op de agenda staan. Wonen, Wijken en Integratie heeft in 2007 veel beleidsmatige aandacht gekregen. Daarbij lag de focus op het werken aan vitale wijken. Een goede zaak. Een onderwerp dat in Rotterdam overigens al jaren hoge prioriteit had. In het verslagjaar bleek dat de financiering van de aanpak 'wonen en wijken' vanuit de corporatiebranche moest komen. De Raad van Commissarissen deelt de zorg van het bestuur over de risico's die deze ontwikkelingen met zich meebrengen voor het consistent uitvoeren van het omvangrijke Woonstad-investeringsprogramma. Remuneratiecommissie De Raad van Commissarissen heeft een Remuneratiecommissie. De primaire functie van die commissie is het voorbereiden van de besluitvorming door en het adviseren van de Raad ten aanzien van de benoeming van leden van de Raad van Commissarissen, het functioneren van de Raad van Commissarissen als geheel en van de leden afzonderlijk, het gewenste profiel van de Raad van Commissarissen en de evaluatie van dat profiel, de honorering van de leden van de Raad van Commissarissen, de benoeming van de leden van het bestuur, de door het bestuur te leveren prestaties, de door het bestuur geleverde prestaties, het functioneren van het bestuur als geheel en van de leden afzonderlijk en de honorering van de leden van het bestuur. De Remuneratiecommissie bestond vanaf 1 augustus 2007 uit mr. W.G. van Hassel (voorzitter), ir. J.H. van der Meer en ir. J.J. Verwer. De commissie heeft in de periode van 1 augustus tot en met 31 december 2007 twee maal vergaderd. In deze vergaderingen is het reglement van de Remuneratiecommissie vastgesteld en is gesproken over de honorering van de leden van de Raad van Commissarissen en de prestatieafspraken en arbeidsvoorwaarden voor de bestuursleden. In verband met de fusie is voor wat betreft de prestatieafspraken met de bestuursleden een onderscheid gemaakt tussen de periode tot aan de fusie en de periode daarna.

96 Jaarverslag 2007

Met betrekking tot de periode van 1 januari tot 1 augustus 2007 is vastgesteld dat de bestuursleden hebben voldaan aan de voor die periode gemaakte prestatieafspraken. Voor de periode van 1 augustus tot en met 31 december 2007 is afgesproken om deze begin 2008 te beoordelen. Tevens zullen dan prestatieafspraken voor 2008 worden vastgesteld. Auditcommissie De Raad van Commissarissen kent een Auditcommissie. De primaire functie van deze commissie is het ondersteunen van de Raad van Commissarissen bij het toezicht op de interne risicobeheersings- en controlesystemen, de naleving van weten regelgeving en gedragscodes, de betrouwbaarheid van de verslaggeving, inclusief de gehanteerde grondslagen van waardering en resultaatbepaling, de toepassing van nieuwe weten regelgeving, schattingen, rapportages door de externe accountant enzovoorts, het belastingbeleid, het financierings- en beleggingsbeleid, de toepassing van informatie- en communicatietechnologie, de opvolging van de aanbevelingen van de externe accountant en de relatie met de externe accountant, in het bijzonder de toewijzing, de onafhankelijkheid, het functioneren, de contractvoorwaarden en het honorarium. Daarnaast kan de Auditcommissie het bestuur aanwijzingen geven over te onderzoeken onderdelen van deelgebieden in de organisatie en daarbij behorende aandachtspunten. In bijzondere situaties is de Auditcommissie het eerste aanspreekpunt voor interne controleaspecten door daartoe aangewezen functionarissen. De Auditcommissie bestond vanaf 1 augustus 2007 uit prof.dr.mr. J.C.M. van Sonderen (voorzitter), drs. P. Maaskant RA en ir. J.H. van der Meer. De commissie heeft in de periode van 1 augustus tot en met 31 december 2007 twee maal vergaderd. In die vergaderingen zijn onder andere behandeld de Vpb-modelkeuze in het kader van de vaststellingsovereenkomst, de beheersing van de renterisico’s en de uniformering van de waarderingsgrondslagen, het Jaarplan 2008 en het Auditplan. Tevens is het reglement voor de Auditcommissie vastgesteld, alsmede het treasurystatuut en het Auditplan voor Woonstad Rotterdam, en zijn afspraken gemaakt over de procedure voor de accountantskeuze vanaf boekjaar 2008. Visie op governance en toepassing governancecode (commissie Winter) De Raad van Commissarissen heeft zijn visie op governance vastgesteld. Deze visie luidt: Goed bestuur staat voor moreel gezag, vertrouwen, integriteit en respect; maar ook voor transparantie, verantwoording afleggen, risico’s onderkennen, zien aankomen en beperken. Goed bestuur is offensief: regels leiden niet tot ‘afvinkprocedures’. Ze worden gebruikt om een scherp inhoudelijk debat te voeren en hiermee de aandachtspunten in de organisatie op te sporen. De essentie van goed bestuur is daarmee de aanwezigheid van kwaliteit, vertrouwen en inspiratie. Toepassing governancecode De Raad van Commissarissen onderschrijft de in de Aedescode en de Governancecode Woningcorporaties vastgelegde beginselen en aanbevelingen. Zo heeft de Raad van Commissarissen ingestemd met het op de website plaatsen van het reglement en de profielschets van de Raad van Commissarissen, het rooster van aftreden, de governancestructuur, de integriteitscode, een klokkenluidersregeling en de hoofdlijnen van het remuneratiebeleid. Over de (vierjaarlijkse) visitatie is afgesproken om hiermee pas te starten nadat het fusietraject tussen de Nieuwe Unie en het Woningbedrijf Rotterdam is afgerond. Over de vorm van de visitatie zal in 2008 nader overleg plaatsvinden.

97 Jaarverslag 2007

De aanbeveling voor een maximale benoeming van bestuurders voor vier jaar zal vooralsnog niet worden gevolgd. De Raad van Commissarissen is van mening dat kan worden volstaan om met duidelijke en concrete prestatieafspraken te werken, dit in combinatie met een zorgvuldig voorbereide en uitgevoerde jaarlijkse evaluatie van het bestuur. Ten aanzien van de aanbevolen jaarlijkse stakeholdersvergadering zal Woonstad naar de geest daarvan handelen. Volgens de letter van de regel is een dergelijke vergadering voor een corporatie met de omvang van Woonstad (bijna 60.000 vhe's) onwerkbaar gezien het groot aantal stakeholders (12 deelgemeenten, 21 wijken). Gekozen wordt daarom voor maatwerk met focusgroepen van prioritaire stakeholders. In de komende jaren zal daarvoor een passende vorm van verantwoording ontwikkeld worden. Onafhankelijkheid De Raad van Commissarissen waakt ervoor dat de leden van de Raad van Commissarissen onafhankelijk zijn in de zin van de in de Governancecode Woningcorporaties onder bepaling III 2.2. aangeduide criteria. De benoeming van de meerderheid van de Raad is niet aan enig voordrachtsrecht gebonden. In 2007 heeft de Raad van Commissarissen de in 2006 door de Nieuwe Unie opgestelde integriteitscode volledig onderschreven. In deze algemene integriteitscode, die van toepassing is op alle medewerkers van Woonstad, zijn de bepalingen over onafhankelijkheid en tegenstrijdige belangen vastgelegd. De volledige tekst van de integriteitscode is in 2007 op de website geplaatst. De Raad heeft vastgesteld dat er geen sprake is van belangenverstrengeling van de leden van de Raad met andere functies. Er is evenmin sprake geweest van (transacties met) tegenstrijdige belangen waarbij leden van de Raad van Commissarissen en/of het bestuur betrokken waren. Zelfevaluatie Zoals gebruikelijk heeft de Raad van Commissarissen eenmaal onderling overleg gevoerd, buiten aanwezigheid van het bestuur. Daarbij is onder andere het eigen functioneren van de raad geëvalueerd en is nagegaan of de samenstelling en de aanwezige deskundigheden nog voldoen aan het vastgestelde profiel. Ook de wenselijkheid van bijscholing van, alsmede de informatievoorziening aan de Raad zijn besproken. Hierbij is ook het oordeel van het bestuur over het functioneren van de Raad betrokken. Dit beraad heeft niet geleid tot een bijstelling van de werkwijze van de Raad of andere maatregelen. Overleg met de OR Volgens het Reglement van de Raad van Commissarissen neemt de Raad eenmaal per jaar deel aan het reguliere overleg tussen bestuur en ondernemingsraad, waarin de algemene gang van zaken binnen de organisatie wordt besproken. Op 13 december 2007 heeft een afvaardiging van de Raad van Commissarissen kennisgemaakt met een afvaardiging van de (tijdelijke) ondernemingsraad en de gang van zaken in de onderneming en de voortgang van het fusietraject besproken. Externe contacten De Raad van Commissarissen bezoekt elk jaar in september enkele wijken en buurten waar de organisatie actief is, om zich op de hoogte te stellen van de ontwikkelingen op het gebied van beheer en stedelijke vernieuwing. In 2007 werden enkele complexen en projecten in Bloemhof en Oud-Charlois bezocht.

98 Jaarverslag 2007

Deskundigheid In 2007 is de profielschets voor de Raad van Commissarissen opnieuw vastgesteld. Voor de samenstelling van de Raad van Commissarissen geldt als algemeen uitgangspunt dat hij beschikt over: - kennis en ervaring op het gebied van bestuur en toezicht, - een strategische oriëntatie, - een brede maatschappelijke ervaring en betrokkenheid, - kennis van en affiniteit met de volkshuisvesting, - kennis van de financiële regelgeving en het financiële beheer van een onderneming, - duidelijke binding met Rotterdam, - affiniteit en betrokkenheid bij de fusiecorporatie. Met inachtneming van deze algemene uitgangspunten dienen binnen de Raad specifieke deskundigheden aanwezig te zijn op de volgende gebieden: - financiën, bedrijfseconomie, treasury - juridische zaken - bedrijfskunde - human resource management - volkshuisvesting, stedelijke ontwikkeling en planologie - ontwikkeling, bouw en commercieel beheer van vastgoed - zorg, welzijn en sociale zaken - openbaar bestuur Door de Raad van Commissarissen is vastgesteld dat zowel de algemene als de specifieke deskundigheden ruimschoots aanwezig zijn. Actie op dit punt is derhalve niet aan de orde. Honorering Raad van Commissarissen De honorering van de Raad van Commissarissen is gekoppeld aan de zwaarte van de functie van de afzonderlijke leden van de Raad van Commissarissen en houdt rekening met maatschappelijk waarden en normen. Bij de fusie is afgesproken om voorlopig uit te gaan van de bij het Woningbedrijf Rotterdam gehanteerde vergoedingen, te weten 16.701 op jaarbasis voor de voorzitter, 14.546 voor de vice-voorzitter en de commissievoorzitters, en 12.391 per jaar voor de overige leden. Een en ander is mede gebaseerd op de uitgangspunten en aanbevelingen van de commissie Meijerink. Een onkosten- of vacatiegeldregeling is niet van toepassing. Tevens is afgesproken om de honorering van de Raad van Commissarissen in 2008 opnieuw te toetsen. Tot slot De Raad van Commissarissen spreekt zijn grote waardering uit voor de wijze waarop bestuur en medewerkers zich hebben ingezet om de gestelde doelen te bereiken, zeker gelet op het extra tijdsbeslag dat de fusie en integratie van beide organisaties voor veel medewerkers met zich meebrengt. De Raad van Commissarissen ziet dan ook met veel vertrouwen uit naar de verdere uitwerking van het omvangrijke fusiedocument en de daarin geformuleerde ambities en doelstellingen, alsmede de integratie van de beide organisaties.

99 Jaarverslag 2007

4.10.2 Samenstelling Raad van Commissarissen Volgens de statuten bestaat de Raad van Commissarissen uit tenminste zeven en ten hoogste negen personen. Twee leden worden benoemd op voordracht van de gezamenlijke huurdersorganisaties van de Nieuwe Unie en het WBR, en één lid op voordracht van de ondernemingsraad. In de periode van 1 augustus tot 31 december 2007 bestond de Raad van Commissarissen uit de volgende leden: Ir. J.J. Verwer (1941) voorzitter Was voor zijn pensionering in 2005 algemeen directeur van Eon Benelux NV. Is thans adviseur van de Raad van Bestuur van Eon AG in München, adviseur van Nauta Dutilh advocaten en voorzitter van de Raad van Commissarissen van Electrorisk (captive van de ebedrijven). De heer Verwer is per 1 augustus 2007 benoemd tot lid en voorzitter van de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam. Daarvoor was hij sinds 2001 voorzitter van de Raad van Commissarissen van de Nieuwe Unie. Zijn huidige zittingsperiode loopt 31 december 2008 af. Binnen de Raad van Commissarissen is hij lid van de Remuneratiecommissie. Ir. J.H. van der Meer (1938) vice-voorzitter Was voor zijn pensionering directievoorzitter van de divisie Europa van Rodamco NV. Is thans voorzitter van de Raad van Commissarissen van Kuijper Compagnons BV, lid van de Raad van Commissarissen van steenfabriek De Rijswaard BV en non-executive director bij vastgoedonderneming BCRE BV. De heer Van der Meer is per 1 augustus 2007 benoemd tot lid en vice-voorzitter van de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam. Daarvoor was hij sedert 1997 lid van de Raad van Commissarissen van het Woningbedrijf Rotterdam, waar hij laatstelijk de functie van voorzitter vervulde. Zijn huidige en laatste zittingsperiode loopt 31 december 2009 af. Binnen de Raad van Commissarissen is hij lid van de Remuneratiecommissie en de Auditcommissie. Mevrouw mr. W.L. Gillis-Burleson (1960) Is directeur-eigenaar van Legato Opleidingen en is voorts plaatsvervangend voorzitter van de Kamer van Koophandel in Rotterdam. Daarnaast is zij bestuurlid van de Economic Development Board en de Rotterdamse Ondernemers Organisatie, en lid van de Raad van Commissarissen van de Rabobank Rotterdam, de Raad van Toezicht van STR (Thuiszorg/Kraamzorg/Ouder en Kind). Tenslotte is zij secretaris van de Stichting Zwarte Zakenvrouwen Nederland en penningmeester van Opportunity in bedrijf Mevrouw Gillis is op 1 augustus 2007 benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam. Daarvoor was zij sedert 2003 op voordracht van de Centrale Huurdersraad benoemd als lid van de Raad van Commissarissen van het Woningbedrijf Rotterdam. Haar zittingsperiode liep af per 31 december 2007 en is voor een periode van vier jaar verlengd tot 31 december 2011. Mr. W.G. van Hassel (1946) Was tot 2000 advocaat te Rotterdam, waarvan de laatste jaren bestuursvoorzitter van Trenité Van Doorne Advocaten. Is thans onder andere voorzitter van de Raad van Commissarissen van Ahoy Rotterdam NV, Eurocommercial Properties NV en Aan de Stegge Verenigde Bedrijven BV, en lid van de Raad van Commissarissen van Holding AVR Bedrijven NV, Bakkenist & Emmens NV en Box Consultants BV. Verder is hij bestuursvoorzitter van de Kunsthal Rotterdam, het Verbond van Beveiligingsorganisaties (VvBO) en (de Raad van Toezicht) van Sint Franciscus Gasthuis.

100 Jaarverslag 2007

De heer Van Hassel is op 1 augustus 2007 benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam. Daarvoor was hij sedert 1997 lid van de Raad van Commissarissen van het Woningbedrijf Rotterdam. Zijn huidige zittingsperiode loopt af per 31 december 2008. Binnen de Raad van Commissarissen is hij voorzitter van Remuneratiecommissie. Mevrouw mr. E.L. Kuijper (1948) Was voorheen gemeenteraadslid en wethouder van de gemeente Rotterdam. Is thans zelfstandig adviseur en bestuurder. Zij is voorzitter van de Algemene Bezwaarschriften Commissie van de gemeente Rotterdam, commissaris bij NV Netwerk, afval- en reinigingsbedrijf in het Drechtstedengebied, bestuursvoorzitter van de Stichting Rotterdamse Volksuniversiteit, Stichting Fonds de Boer en (de Raad van Toezicht) van Stichting De Meeuw, en lid van het Hoofdbestuur van Humanitas, Nederlandse Vereniging voor maatschappelijke dienstverlening en samenlevingsopbouw. Mevrouw Kuijper is per 1 augustus 2007 benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam. Daarvoor was zij sedert 15 juni 2007 lid van de Raad van Commissarissen van de Nieuwe Unie. Haar huidige zittingsperiode loopt af op 31 december 2009. Drs. P. Maaskant RA (1946) Was voorheen bestuursvoorzitter van Arthur Andersen Nederland. Is zelfstandig financieel adviseur en voorts voorzitter van de Raad van Commissarissen van Royal Burger Group en lid van de Raad van Commissarissen van Citco Group Ltd, Citco Bank Nederland en Citco Banking Corporation, FR2 Capital en Fashion Fund One. De heer Maaskant is op 1 augustus 2007 benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam. Daarvoor was hij sedert 2003 lid van de Raad van Commissarissen van het Woningbedrijf Rotterdam. Zijn huidige zittingsperiode loopt af per 31 december 2008. Binnen de Raad van Commissarissen is hij lid van de Auditcommissie. Prof.dr.mr. J.C.M. van Sonderen (1955) Is belastingdeskundige en voorzitter van de Raad van Bestuur, tevens maat van de maatschap PKF Wallast, Accountants en Belastingadviseurs te Delft. Daarnaast is hij hoogleraar aan de juridische faculteit van de Erasmus Universiteit te Rotterdam en raadsheer-plaatsvervanger bij het Gerechtshof te Amsterdam. De heer Van Sonderen is op 1 augustus 2007 benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam. Daarvoor was hij sedert 1997 lid van de Raad van Commissarissen van de Nieuwe Unie, waarbij hij tevens fungeerde als contactpersoon voor de ondernemingsraad. Binnen de Raad van Commissarissen is hij voorzitter van de Auditcommissie. Zijn huidige zittingsperiode liep af per 31 december 2007 en is met een periode van vier jaar verlengd tot 31 december 2011. W.J.J.M. Verbakel (1949) Was voorheen wethouder volkshuisvesting in de gemeente Dordrecht. Is thans wijkmanager bij de gemeente Utrecht. De heer Verbakel is op 1 augustus 2007 benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam. Daarvoor was hij sedert 2003 op voordracht van de gezamenlijke huurdersorganisaties lid van de Raad van Commissarissen van de Nieuwe Unie. Zijn huidige zittingsperiode loopt af per 31 december 2010.


Dr. F.J. de Wuffel (1954) Is zelfstandig organisatieadviseur. Is voorts voorzitter van de Frentrop Stichting en voorzitter van de Raad van Toezicht van de Careyn Zorggroep te Schiedam. De heer De Wuffel is op 1 augustus 2007 benoemd tot lid van de Raad van Commissarissen van Woonstad Rotterdam. Daarvoor was hij sedert 1 januari 2007 op voordracht van de ondernemingsraad lid van de Raad van Commissarissen van het Woningbedrijf Rotterdam. Zijn huidige zittingsperiode loopt af per 31 december 2010. Vertrokken commissarissen Per 31 januari 2007 heeft de heer C.A.M. de Boo zijn lidmaatschap van de Raad van Commissarissen van de Nieuwe Unie beëindigd. Mevrouw E.L. Kuijper heeft per 15 juni 2007 zijn plaats ingenomen. Tot de fusie telde de Raad van Commissarissen van het Woningbedrijf Rotterdam zes leden en de Raad van de Nieuwe Unie vijf leden. Bij fusie zou dit derhalve leiden tot een Raad van Commissarissen van elf leden, waarvan vier voorgedragen door huurdersorganisaties. Om als Raad goed te functioneren, is besloten om voorlopig uit te gaan van negen commissarissen, waarvan twee door de huurdersorganisaties voorgedragen. In goed overleg met de betreffende commissarissen en met de betrokken huurdersorganisaties is afgesproken dat twee van de vier 'huurderscommissarissen' zullen terugtreden. Dientengevolge hebben ir. A.L. Ouwehand (Woningbedrijf) en drs. J.J. de Leede (de Nieuwe Unie) hun lidmaatschap van de Raad van Commissarissen per fusiedatum beëindigd. Op termijn zal de Raad van Commissarissen uit maximaal zeven leden bestaan.


COLOFON De Stichting Woonstad Rotterdam ontstond op 1 augustus 2007 uit de fusie tussen Stichting de Nieuwe Unie (opgericht op 5 februari 1909) en Stichting Woningbedrijf Rotterdam (opgericht op 16 december 1993). De statuten zijn als gevolg van de fusie gewijzigd op 31 juli 2007. De stichting is ingeschreven in het Handelsregister onder nummer 24041502 van de Kamer van Koophandel en Fabrieken te Rotterdam.

Bestuur en stafafdelingen Rochussenstraat 21 3015 EA Rotterdam Telefoon: (010) 440 88 00 Fax: (010) 436 36 50 e-mail: [email protected] Postadres: Postbus 2370 3000 CJ Rotterdam Prins Alexanderlaan 201 3065 RH Rotterdam Telefoon: (010) 286 64 00 Fax: (010) 286 64 01 e-mail: [email protected] Postadres: Postbus 8183 3009 AD Rotterdam

www.woonstadrotterdam.nl

Vastgoedontwikkeling Groot Handelsgebouw e Weena 723, Unit C 6.071 (6 verdieping) 3013 AM Rotterdam Telefoon: (010) 289 23 18 e-mail: [email protected] Postadres: Postbus 2370, 3000 CJ Rotterdam Verkoop en Commercieel Beheer Heer Bokelweg 104, Rotterdam Telefoon: (010) 440 88 00 e-mail: [email protected] Postadres: Postbus 2370, 3000 CJ Rotterdam Commerciële dienstverlening Pegasusweg 200, Rotterdam Telefoon: (010) 286 64 00 e-mail: [email protected]

Vestiging Kralingen/Noord e 1 Pijnackerstraat 64, Rotterdam Telefoon: (010) 440 88 00 e-mail: [email protected] Postadres: Postbus 3604, 3003 AP Rotterdam Vestiging Overschie/West Spaanseweg 16, Rotterdam Telefoon: (010) 440 88 00 e-mail: [email protected] Postadres: Postbus 61137, 3002 HC Rotterdam Vestiging Zuid/Centrum Strevelsweg 700/105, Rotterdam Telefoon: (010) 440 88 00 e-mail: [email protected] Postadres: Postbus 5364, 3008 AJ Rotterdam Regio Noord Westblaak 210, Rotterdam Telefoon: (010) 286 64 00 e-mail: [email protected] Postadres: Postbus 8183, 3009 AD Rotterdam Regio Zuid Zuidplein 10-14-18, Rotterdam Telefoon: (010) 286 64 00 e-mail: [email protected] Postadres: Postbus 8183, 3009 AD Rotterdam

Dit is de uitgebreide versie van ons jaarverslag voor relaties van gemeentelijke instellingen en overheid. Op onze website www.woonstadrotterdam.nl vindt u een digitale versie van de publieksversie van ons jaarverslag. Tekst en samenstelling - Woningbedrijf Rotterdam en de Nieuwe Unie Coördinatie en productie - Afdelingen Communicatie en Beleid Redactie en interviews - Geert Struiksma, tekstschrijvers.nl, Barendrecht Juni 2008

Passie voor Rotterdam. Jaarverslag 2007

Recommend Documents