My big fat Greek divorce

AANDELENOBLIGATIE NIEUWS

&

18DE JAARGANG • NR. 3 JULI / AUGUSTUS / SEPTEMBER 2015

“My big fat Greek divorce” 1 Economie is géén exacte wetenschap zoals fysica, biologie of wiskunde maar een humane wetenschap. In humane wetenschappen2 is het per definitie niet mogelijk om vooraf een oorzaak te koppelen aan een bepaald gevolg. Dat maakt economische analyse des te interessanter natuurlijk, maar leidt er ook toe dat economisten dikwijls van mening verschillen. Mocht de reële context niet te complex zijn, dan zijn die meningsverschillen klein. Zo is de algemene opinie over de staat van de Amerikaanse economie positief want de visibiliteit over de belangrijkste economische bouwstenen is hoog: lage inflatie, lage werkloosheid, vertrouwensindicatoren zowel bij de consument als de producent stevig in het groen. Maar van zodra de visibiliteit afneemt en de interpretatie van de actualiteit bemoeilijkt wordt door de onzekere afloop van bepaalde problemen, zullen de visies over de toekomstige gevolgen danig verschillen.

INHOUD “My big fat Greek divorce”

1

Alleen al de definitie waarover de studie van economie handelt, is stof voor discussie. Sommigen zeggen dat het gaat over alles wat met geld te maken heeft maar dat is te eng; anderen beweren dat het over ‘alles’ gaat en dat is dan weer te breed. Persoonlijk houden we wel

van de definitie dat economie te maken heeft met de rationele keuzes die we in het leven maken: een onderneming starten, een huis kopen, een lening afsluiten,een lening vervroegd afbetalen, een job zoeken, sparen of consumeren, investeren, beleggen ... : de logica van het leven dus. Een belegging moet dus het resultaat zijn van een zo rationeel mogelijk economische analyse, ook al weten we nooit helemaal zeker of de analyse 100% juist is. We beschikken wel over inzicht in economische wetmatigheden, die wanneer ze in identieke omstandigheden worden herhaald tot hetzelfde resultaat leiden. Alleen verschillen in de realiteit de omstandigheden telkens opnieuw en als politieke ideologieën meespelen is er eigenlijk niets meer zeker: we bedoelen natuurlijk de dreiging van een tweede schuldherschikking van de Griekse openbare schuld in 4 jaar tijd of mogelijkerwijze de terugtrekking van Griekenland uit de Eurozone. Verschillende academici hebben onderzoek verricht naar de oorzaken van de grote depressie in de jaren ’30 van de vorige eeuw. Alle economisten, de Griekse alsook die van de Wereldbank en het IMF, weten uit dit onderzoek dat het halsstarrig vasthouden aan een 1.

Het Chinese groeiverhaal een reisverslag

3

4

2.

Wat met uw vastgoedaandelen na een kapitaalsverhoging?

9

LS Value Equity Global Fund

Quo Vadis?

Open architectuur Evaluatie Fondsenselectie

Verlaging schenkbelasting op onroerende goederen in Vlaanderen

7

10 12

Leo Stevens breidt uit Deel III – de laatste rechte lijn 14 Leo Stevens’ Zomerzoeker Boordtabel

15

16

Naar cover van The Economist van 20 juni 2015 We onderscheiden in totaal 3 soorten wetenschappen: exacte wetenschappen, humane wetenschappen en medische wetenschappen

De heilige graal van economische groei komt iedereen ten goede, maar diegene (persoon, bedrijf, land) die over een concurrentieel voordeel beschikt, zal sneller uit de crisis herrijzen en sneller een hoger welvaartspeil bereiken. Het is voor een buitenstaander moeilijk te begrijpen dat de discussies over het Grieks reddingsplan zo lang aanslepen. Het heeft zeker te maken met grote verschillen in politieke overtuiging tussen enerzijds de Grieken die je tenminste gedeeltelijk van communistische sympathiën kan verdenken en anderzijds de neo-liberale Duitsers. Maar een andere belangrijke nieuwe historische factor is natuurlijk het feit dat Griekenland in een muntunie zit. Er is nog geen veldonderzoek verricht naar de gevolgen van een faillissement van een lid van een muntunie op de centrale bank van die muntunie. Het zal u wel geen gedurfde veronderstelling lijken dat zonder muntunie de goede wil van de schuldeisers al veel vroeger zou zijn opgehouden ... . Ervan uitgaande dat de Grieken tot het besef komen dat de meest billijke oplossing te vinden is bij een constructieve samenwerking met de schuldeisers – die zich zeer bewust zijn van het belang van een Keynesiaanse impuls-, staat de Europese economie er goed voor. Naar analogie met de VSA, UK en Japan die ten gevolge van de kwantitatieve versoepeling door hun centrale bank de economische relance in eerste versnelling brachten, mogen we de volgende jaren een soortgelijk effect veronderstellen voor de Eurozone: • • • •

2

Vertrouwensherstel in de financiële sector Lage rente Stijgende kredietvraag en -verlening Lage EUR versus USD

Voeg daar nog het effect van de lage olieprijs toe, en quasi alle voorwaarden voor een positieve economische outlook zijn vervuld: beter kan het niet. Voor de aandelenbelegger weliswaar. De obligatiebelegger ontvangt op risicovrij papier in EUR quasi geen rente. De beproefde methodes om toch meer rente te ontvangen zijn legio: • • •

De looptijd verlengen Meer debiteurrisico aanvaarden In andere hoger rentende munten beleggen

Van het eerste zijn we geen voorstander. Wat het tweede betreft, raden we een beperkte diversificatie naar achtergesteld schuldpapier van debiteurs met hoge kredietwaardigheid niet af. En van het derde zijn we ook weer geen voorstander - op een beperkte diversificatie in USD en Aziatische munten na. Hieronder staat een grafiek met het verloop van de 10-jarige rente in de VSA en de Eurozone. Waar deze vóór 2012 grotendeels gelijk liepen, is er sindsdien sprake van een ontkoppeling. Dergelijke situaties van ontkoppeling blijven nooit duren. Binnen enkele kwartalen zien wij het verschil tussen de Europese rente (zwarte lijn) en de Amerikaanse rente (oranje lijn) terug verkleinen tot nul. Toen de Fed in 2009 de kortetermijnrente naar een historisch dieptepunt van 0.25% verlaagde, dacht de markt dat we een jaar later al terug een stijging zouden zien. We leven nu in 2015 en de voorzitster van de Amerikaanse Centrale Bank heeft meegedeeld dat de lang verwachte verhoging van de kortetermijnrente naar een minder expansief niveau binnen afzienbare tijd zal plaats vinden, maar dat ze heel traag zal verlopen en heel precies zal aangekondigd worden, zodat de invloed ervan op de financiële markten zeer geleidelijk kan geabsorbeerd worden.

Bron: Bloomberg

begrotingsevenwicht in tijden van recessie fout is. Omdat de beleidsmakers in 1930 niet beter wisten dan vast te houden aan strikte budgettaire discipline, is de recessie van 1929 kunnen evolueren naar een depressie zelfs een grote depressie. Het vergde uiteindelijk een “New Deal” van president F.D. Roosevelt waarbij de overheid de economische actoren via extra uitgaven te hulp schoot om de consumptie en investeringen op te drijven. Een Keynesiaanse politiek waarbij de overheid tekorten aangaat en dus extra vraag creëert om de economie aan de praat te houden, biedt dus de juiste antwoorden op een recessie. Maar zo’n Keynesiaanse politiek moet ook gepaard gaan met herstructureringen om de concurrentiekracht, de omzet en de winsten van de ondernemingen, de tewerkstelling en uiteindelijk ook de inkomsten voor de staat, op te drijven. Zoniet zal de schuldencrisis zelfs nog toenemen.

LS Value Equity Global Fund

Het tweede kwartaal van 2015 werd gekenmerkt door 2 grote verrassingen waar de markt niet op gerekend had, alvast niet qua timing: 1. Een daling van de dollar ten opzichte van de euro na een forse stijging van de dollar de voorbije 9 maanden. 2. Maar vooral de forse stijging van de Europese rentevoeten Na een daling van de Duitse staatsrente over een periode van quasi 30 jaar (met tussendoor weliswaar forse correcties), was de rente op een Duitse 10-jarige lening tot 0.06% gedaald, wat vanuit een normale economische situatie een absurd peil is. De consensus begin april was evenwel dat de ECB meer overheidsobligaties moest kopen dan er nieuwe uitgegeven werden en dat de rente bijgevolg niet kon stijgen. Toch steeg de rente tot bijna 1% op 2 maanden tijd. Naar de onmiddellijke aanleiding is het gissen, of het moest de opmerking van obligatiegoeroe Bill Gross (ex-Pimco, nu Janus Capital) zijn. Die tweette dat Duitse obligaties short kandidaat bij uitstek zijn (‘The short of a lifetime’). Sommige marktpartijen zullen ook verwijzen naar de iets hogere inflatieverwachtingen in de Eurozone, en de ECB doelstelling van ‘onder, maar dicht bij 2%’. Die doelstelling is er evenwel al altijd geweest. De forse stijging toont aan dat de markt snel kan veranderen en ook grote marktpartijen kan verrassen. Dit is zeker zo indien de marktomstandigheden zeer extreem zijn en afwijken van een normaal niveau.

Laatste wijzigingen In de maand april werd de cashpositie verhoogd van 1% naar ca 8%. Zo werd Teva en Moncler volledig verkocht. Bij Teva vonden we het risico te groot dat men teveel zou betalen voor overnames. Bij Moncler was ons koersdoel bereikt. Ook onze energiewaarden werden in april nog verder afgebouwd. In mei en juni werd de cash bij correcties aangewend met Henkel als nieuwe naam. Henkel is de grootste producent van industriële lijmen ter wereld (geschat marktaandeel van 14%) en heeft daarnaast ook een portefeuille van sterke merken voor haarverzorging (o.a. Schwarzkopf) en huishoudartikelen (vb. Persil en Dixan). Ook de positie in BNP Paribas werd opgetrokken en is nu onze grootste individuele positie (4.7%) Intrinsieke waarde (NAV) en cashpositie Met nog enkele beursdagen te gaan sluit LS Value het tweede kwartaal af op hetzelfde niveau van eind maart, wereldwijde aandelenbeurzen staan gemiddeld -2% (MSCI World). LS Value Equity Global Fund is geïnvesteerd in 50 bedrijven en is per einde juni opnieuw volledig geïnvesteerd (cash minder dan 1%).

Strategie De belangrijkste strategische visie van het fonds blijft: 1. Focus op interessante waarderingen, gekoppeld aan lagere risico’s (minder schulden op de balans). Dit blijft zo ondanks het feit dat bedrijven met schulden profiteren van de dalende rentes. Bedrijven met teveel schulden zijn immers zeer kwetsbaar indien een recessie of onverwachte tegenslagen zich aandienen. In dat geval kan er sprake zijn van permanente waardevernietiging. De voorbeelden uit het verleden zijn legio maar worden in een positieve beurssfeer al eens vergeten. 2. Overgewicht in bedrijven die in Europa actief zijn 3. Permanente zoektocht naar ondergewaardeerde individuele waarden (ook in kleine en middelgrote bedrijven). Duitse rente op 10 jaar (tweede kwartaal)

Bron: Bloomberg

Het tweede kwartaal is nog niet volledig voorbij en mogelijk brengen de laatste dagen nog een forse beweging teweeg, gelet op de al dan niet definitieve beslissing rond de Griekse saga, of wordt het een Griekse tragedie.

3

Het Chinese groeiverhaal een reisverslag In de Europese pers verschijnt heel wat berichtgeving over het Chinese groeiverhaal van de voorbije 15 jaar. De voorbije 18 maanden gaat de aandacht naar de groeivertraging en de transformatie van ‘fabriek van de wereld’ naar een meer consumptiegedreven economie. China: de VS maar dan 2 maal sneller? Twee van onze analisten zijn net terug van een studiereis naar China om onder meer de bedrijven van het Delta Lloyd Asian participation fonds ter plaatse te gaan bezoeken. Gesprekken met het topmanagement geven immers een goede indicatie omtrent het bedrijf en haar strategische visie, risicoappetijt, mate van innovatie of internationale kennis. Samen reizen met analisten van Delta Lloyd is in deze een groot voordeel: ze spreken de taal en hebben éénzelfde visie op investeren. Niet iedere voorzitter of productiemanager spreekt immers Engels. Hieronder hun reisverslag. De belangrijkste kenmerken van Delta Lloyd Deelnemingen: 1. Denk als een industriële investeerder (lange termijn + doorheen de economische cyclus) 2. Investeer in bedrijven die een track record hebben in zowel moeilijke als goede economische tijden. 3. Investeer voornamelijk in kleine en middelgrote bedrijven: a. Deze worden minder opgevolgd door analisten => lagere waardering b. Grotere groeimogelijkheden c. Overnamekansen 4. Grondige research: kwantitatief en kwalitatief: corporate governance, bedrijfsbezoeken, klanten, leveranciers 5. Wees gedisciplineerd wat betreft waardering: koop onder de intrinsieke waarde en wacht op de juiste verkoopprijs, met intussen een dividend als inkomen.

4

Huizen – en kredietmarkt Dat China het officiële groeicijfer niet op hetzelfde hoge peil kan houden als de voorbije tien jaar is mathematisch zeker. China is immers op verschillende vlakken al de grootste economie ter wereld: het langste wegennet, de grootste automarkt,…. Hoewel de investeringen in vastgoed fors teruggevallen zijn van een jaarlijkse groei van 20 à 30% enkele jaren terug naar 5% nu, is het aantal bouwkranen in een straal van 400 km rond Shanghai nog altijd niet te tellen. Dat er aan dergelijk groeitempo risico’s verbonden zijn en sommige projecten wellicht ondoordacht tot stand komen klopt. Zo bestaan er niet-verifieerbare statistieken van 20 tot 50 miljoen appartementen die nog geen elektriciteitsaansluiting zouden hebben en bijgevolg onbewoond zijn. Deze ontwikkelingen en daarmee gepaard gaande risico’s op oververhitting en vastgoedbubbles mogen wel gerelativeerd worden: 1. Chinezen hebben ondanks hun staatsgeleide economie, ook een sterke drang naar een grotere (materiële) rijkdom. Ze kijken daarbij niet alleen naar zichzelf maar sparen ook voor de kinderen.

Chinezen hebben een historiek van sparen en onderhandse leningen aan elkaar (buiten het bankcircuit om). Heel wat huizen, zeker wanneer het om een eerste woning gaat, betalen ze met eigen middelen. Op dat vlak is er een groot verschil met Amerika waar een huis beschouwd wordt als een actief dat dient om schuldfinanciering aan te gaan en die alsmaar te hernieuwen. Het lijkt ons zo dat de meeste schulden bij de lokale overheden zitten en wellicht is de leegstand van vastgoed vooral te vinden in de kleinere steden. Hoewel onze reis over enkele duizenden kilometers liep, is ons gevoel geen wetenschappelijk onderbouwde studie, doch wel een bevestiging van wat er door de meerderheid van de analisten beweerd wordt. Chinese banken die verplicht worden leningen te verschaffen aan lokale overheden en vastgoedontwikkelaars zouden we wel mijden. Overheden kunnen evenwel lange tijd een hoge schuldgraad dragen, zeker indien de schuld intern gefinancierd wordt. Japan is op dat vlak het klassieke voorbeeld. Gelet op het bovenstaande verwachten we niet meteen een vastgoedcrash, maar de combinatie betaalbaarheid versus lonen (affordability ratio) en de kwaliteit van de huizen lijkt ons in verhouding tot andere landen slecht. Een studie van Mckinsey eind vorig jaar1 bevestigt die visie. Op dat vlak lijkt het Chinees vastgoed een investeringscategorie waar het te verwachten rendement vandaag niet interessant lijkt. Fabriek van de wereld Dat China tot nader order de fabriek van de wereld is en blijft, staat voor ons buiten kijf. China heeft een bevolking die bereid is hard te werken, heeft de wegen- en haveninfrastructuur en heeft een snelheid van uitvoering van plannen waar niemand kan aan tippen. Het land is ook in staat om zich te aan te passen en dat is nodig. Zo zijn de lonen de voorbije 5 jaar quasi verdubbeld. Een gemiddelde fabrieksarbeider aan de Oostkust verdient vandaag 4500 renminbi of 650 euro per maand. Hoewel Chinese werknemers veel productiever zijn dan in goedkopere landen als Cambodja, denken de succesvolle bedrijven meer en meer in termen van verdere automatisering. Hierbij grijpen ze voor industriële toepassingen vaak naar Duitse of Japanse machines. Ze leren evenwel snel. Daar waar de eerste hogesnelheidstrein met hulp van Siemens, Saint-Gobain en andere Europese bedrijven gebouwd werd, zijn de nieuwe verbindingen van Chinese 1

A blueprint for addressing the global affordable housing challenge

makelij. Niettemin blijft Westerse know how in heel wat sectoren nog steeds noodzakelijk en biedt dit opportuniteiten voor de toekomst. Milieu Hoewel de Chinese hogesnelheidstrein een uiterst comfortabel en efficiënt vervoermiddel is, zal er meer nodig zijn om de grote pollutie aan te pakken. Ingevolge de hoge concentratie aan fabrieken en vooral het hoge percentage steenkoolcentrales zijn smog en pollutie een nijpend probleem geworden. In China wordt nog 75% van alle elektriciteit door steenkoolcentrales geproduceerd. Het gevolg is dat men in Shanghai het zeldzaam aantal dagen met schone, blauwe lucht elk jaar telt. De overheid is zich bewust van het probleem en mogelijk biedt schaliegas reeds op middellange termijn een oplossing. Naast de VS, Canada, Argentinië en Algerije heeft China volgens schattingen aanzienlijke voorraden schaliegas. Aangezien de VS het grote voorbeeld is, zou het ons niet verwonderen mocht de Chinese regering hier de komende 5 jaar op inzetten. Chinese beurs De Chinese beurs is ook een mooi voorbeeld van economische groei, die niet altijd gelijklopend is met de evolutie van haar beursindex. Op de onderstaande grafiek ziet men de evolutie van 2 beursindexen: de Shanghai index van het Chinese vasteland en de Hang Seng index (Hong Kong noteringen van Chinese bedrijven). In lokale Chinese munt (renminbi) presteerde de Shanghai index slecht tussen 2001 en 2006, steeg nadien op een jaar tijd met 200% en viel nadien even hard terug om opnieuw 5 jaar zwak te presteren. De voorbije 12 maanden steeg de Shanghai index opnieuw met 150%. Het moet gezegd dat handelen in A-aandelen op Shanghai niet vrij was en er vandaag ook nog quota zijn voor internationale investeerders. Het is bijgevolg geen vrije markt zoals die van Hong Kong die minder vreemde bokkesprongen maakt.

Bron: Bloomberg

2. Daarom verhuizen steeds meer Chinezen nog steeds naar de steden waar de lonen hoger liggen. De voorbije 15 jaar verdubbelde de urbanisatiegraad tot 52%. Concreet verhuisden 325 miljoen Chinezen van het platteland naar de steden. Deze trend zet zich nog steeds door.

De Shanghai aandelenmarkt wordt gestuwd door speculatie, opname in sommige wereldindexen en trackers en een vloedgolf van nieuwe lokale beleggers die op zoek zijn naar rendement. Het aantal nieuwe beleggersrekeningen is sinds begin dit jaar astronomisch gestegen. Zo werden er in de laatste week van mei maar liefst 4,4 miljoen nieuwe beleggersrekeningen geopend. Deze statistieken zijn 5

opnieuw niet te verifiëren, maar de verhalen worden bevestigd door lokale analisten, bedrijfsleiders en private bankers die we de afgelopen weken gesproken hebben. Deze nieuwe beleggers stellen de aankoop van een auto uit in de verwachting dat ze binnen 3 of 6 maanden hun beleggersrekening (opnieuw) met 50% zullen zien stijgen. Bovendien is het voor deze nieuwe beleggers de normaalste zaak van de wereld dat ze met hun 10000 euro voor 16000 euro beleggen en dus aandelen kopen met een lening (margin). Dit alles is bijzonder leuk als de beurzen fors stijgen, maar bij een correctie zorgt dit voor een extra daling die de volledige ‘portefeuille’ kan liquideren. De bank die de lening voorziet, in ruil voor een mooie rentemarge, zal immers posities verkopen indien de portefeuille voor onvoldoende waarborgen zorgt. Aantal nieuw geopende beleggersrekeningen per week (A-shares accounts) in China (in duizendtallen)

In onderstaande tabel vindt u enkele parameters van het Delta Lloyd Asian fonds op einde mei. We blijven investeren in het fonds omdat we tevreden waren over de meeste bedrijven die we bezocht hebben en over de antwoorden van de beheerders op onze vragen.

Bron: Bloomberg

DL L Asian Participation Fund (29/05/2015)

We hopen dat u overtuigd bent dat de stijging van de Chinese A-aandelen niet fundamenteel onderbouwd is. Bijgevolg is het onze taak om een belegging hierin af te raden. Dat betekent uiteraard niet dat ze op korte termijn niet verder kunnen doorstijgen. Alleen is die stijging onvoorspelbaar en gerelateerd aan de psyche van de Chinese massabelegger. De op Hong Kong genoteerde aandelen daarentegen noteren nog wel aan aanvaardbare waarderingen. Chinese retail beleggers die niet in Hong Kong geregistreerd zijn, kunnen immers geen Hong Kong aandelen kopen.

6

Dividend yield

4.3%

P/E (forward)

9.7

P/B

1.2

ROE (5yr average)

12.7

Net debt/EBITDA

0.8

Ook onze investering in Xingda blijven we behouden. Xingda heeft het grootste marktaandeel (35%) in China voor de toelevering van staaldraad voor banden, de hoogste marges, een conservatieve balans met weinig schulden en aantrekkelijk dividendrendement (dat niet dubbel belast wordt). Bovendien worden hun fabriekssites efficiënt gerund. Ze hebben daarenboven bepaalde lokale voordelen ten opzichte van hun grootste concurrent Bekaert. De kleine lokale spelers zijn alle verlieslatend. Xingda heeft in deze moeilijke periode marktaandeel gewonnen en we verwachten dat de groep versterkt uit de situatie van sectorale overcapaciteit zal komen.

Quo Vadis? Financieel-economische vooruitzichten: mid year update van de beleggingsstrategie Door het aanbieden van open architectuur houdt Leo Stevens frequent en nauw contact met een aantal gereputeerde internationale fondsbeheerders. Graag delen wij deze informatie en interessante contacten ook met onze cliënten.

nieuwe huizenbouw en de verkoop van lichte voertuigen zorgen voor ontwakende inflatie en een groter consumentenvertrouwen. De FED is daarom redelijk comfortabel en zal allicht binnenkort (mogelijk al in september) de rente kunnen verhogen.

Na een geslaagde doortocht vorig jaar van de beheerders van Aberdeen A.M., mochten we op 18 juni jl. JP Morgan Asset Management verwelkomen in Antwerpen.

Europa heeft volgens de twee sprekers zeker werk aan de winkel…met betrekking tot de te hoge werkloosheidscijfers. Anderzijds zorgen de exportbevorderende eurodaling en de interventie van de ECB met Quantitative Easing dan weer voor een goed klimaat om een betere groei neer te zetten. Griekenland blijft daarbij erg moeilijk, maar het effect ervan zou beperkt moeten blijven tot zo’n 2% van het BBP, wat niet onoverkomelijk is.

De ruim 200 genodigden werden verwelkomd door mevrouw Ingrid Stevens, zaakvoerder. Zij konden genieten van een hoogstaande en erg informatieve avond. De inzichten van JP Morgan Asset Management werden er ook getoetst aan die van het beleggingscomité van Leo Stevens & Cie. De heer Koen D’haluin, zaakvoerder, vertolkte de standpunten van Leo Stevens & Cie en gaf toelichting bij haar beleggingsstrategie.

In een vlotte en interactieve stijl stonden Nicolas Deblauwe (Landenhoofd Benelux en Geneve) en Vincent Juvyns (Global Market Strategist) stil bij de marktomstandigheden van het voorbije halfjaar. Zij zien de Europese bedrijfswinsten inlopen op de Amerikaanse en benadrukten dat de Japanse beurs in erg goede doen is, en duidelijk minder politieke problemen kent dan Europa. Dat de rentedaling van de laatste 30 jaar niet kan blijven duren, spreekt voor zich en noopt dan weer tot voorzichtigheid… De komende jaren zien er volgens hen goed uit: het IMF hield haar recentste prognoses stabiel en bespeurt enkele hoopgevende factoren. Anderzijds weegt de sterke dollar natuurlijk wel op de Amerikaanse groei, net als de havenstakingen. Dat belet niet dat de detailhandel in de VS erg sterk is en dat de consumptie toeneemt. Ook en vooral de

De risicopremie in de Amerikaanse aandelenmarkten is, ook na de recente rentestijging, vrij hoog en de kwaliteit van de bedrijven is merkelijk beter dan voorheen: de schuldratio van de bedrijven is lager, en dat bij ruime cashposities. Niet verwonderlijk dat er weer plaats is voor fusies en overnames. Waar Europa nog wat aarzelend is op het geopolitieke en macro-economische vlak, ervaren de sprekers daar echter veel rugwind op het micro-vlak. Ook de impact van de verzwakte euro en de goedkope olie is erg groot Juvyns ziet op het rentevlak de bodem bereikt, ergens logisch na ruim 30 jaar rentedaling… De laatste maand zag hij de 10jaars obligaties een koersverlies boeken van 10%. En al zal de ECB tot september 2016 voor 60 miljard “papier” opkopen; zolang de werkloosheid zo hoog blijft (11%!) zal de inflatie (en de rente) allicht laag blijven. Correcties blijven mogelijk en voorzichtigheid is geboden al spreekt Juvyns liever over een correctie dan wel een echte ommekeer. JP Morgan AM mijdt daarom staatsobligaties en opteert eerder voor High Yield obligaties of obligaties van opkomende markten. Het moge voor JP Morgan AM duidelijk zijn dat gemengde portefeuilles en een goede diversificatie lonen. Zij concludeerden dat het vanuit risicostandpunt zeker wijs is om momenteel aandelen te overwegen. De aantrekkende economie voedt immers nog een tijdje stijgende aandelenbeurzen. Zij verkiezen bedrijfs- boven staatsobligaties en zien de USD nog verder versterken (mede door de nakende rentestijging in de VSA). Omwille van de dollargevoeligheid ervan blijven ze erg voorzichtig voor de opkomende markten. De prijzen zijn er momenteel wel redelijk laag, waardoor er voor de langere termijn allicht wel instapmomenten zijn en komen. Het tweede deel van de avond werd verzorgd door Koen D’haluin, zaakvoerder bij Leo Stevens. Op een erg 7

toegankelijke manier, ondersteund door enkele sprekende slides maakte Koen een wrap-up van wat voor hem werd verteld en toetste hij dit aan de beleggingsstrategie van Leo Stevens. Hij ziet de kortetermijnrente in lage regionen blijven tot 2016 en de ontkoppeling tussen de Europese en Amerikaanse rente nog even aanhouden. Tussentijdse rente-opstoten zoals de afgelopen maand hebben een enorme impact op de obligatieprijzen, wat met enkele sprekende voorbeelden werd geïllustreerd, met zelfs negatieve rendementen tot gevolg in pure obligatieportefeuilles. Ook Leo Stevens opteert voor bedrijfs- in plaats van staatsobligaties en kiest voor een korte duratie ingeval van vaste rentevoeten en langere looptijden met variabele rentevoeten. Ook steepeners zitten in de gratie. Koen ziet een unieke cocktail die ook de VSA 3 jaar geleden meemaakte (met het intussen gekende gevolg voor de aandelenmarkten daar): de gedaalde olieprijs en de dalende werkloosheidscijfers (hoewel nog te hoog) geven de Europese aandelen wind in de zeilen, net als de QE van de ECB en de goedkope euro, wat een enorm concurrentieel voordeel oplevert voor Europese exporteurs. Wanneer de korte rente in de VSA gaat stijgen, zal dit effect nog verder gaan en zou de USD misschien wel kunnen verdapperen tot pariteit met de Euro. Leo Stevens ziet dan ook eerder een time out voor Amerikaanse aandelen in 2015: in onze portefeuilles zijn we dan ook voorzichtig, niet zozeer met betrekking tot de waardering maar eerder vanuit de te realiseren winstmarges. De Amerikaanse markt bevat immers al veel goed nieuws. Europese aandelen verdienen dan ook onze voorkeur momenteel. We leggen een klemtoon op banken, industriële

waarden, holdings en cyclische consumptie. We focussen op internationale Europese large caps en selecteren ook lokale small en midcaps. We leggen ook een blijvende focus op de emerging markets, voornamelijk omwille van de enorme te verwachten groei van de middenklasse daar. Net als JP Morgan AM eindigde Koen op een positieve noot. Records op de beurs zijn normaal en hij blijft uitgaan van verdere beursstijgingen, weliswaar met veel volatiliteit en op een hobbelig pad. Griekenland, de aangekondigde renteverhoging in de VSA, enkele geopolitieke risico’s blijven immers ieders aandacht vragen, los van de mooie en stimulerende omgevingsfactoren. Stof genoeg dus om na te praten tijdens de smakelijke receptie achteraf en tegelijk een uitgelezen moment om de portefeuillebeheerders terug te zien en van gedachten te wisselen. Een mooie avond, zeker voor herhaling vatbaar!

Kapitaaloperaties bij Belgische vastgoedbevaks sinds 01/01/2015 Datum

Gereglementeerde Operatie Vastgoed Vennootschap

1/26/2015

Wereldhave Belgium

31/03/2015

Warehouses De Pauw

4/21/2015

Cofinimmo

5/6/2015

Retail Estates

6/3/2015

Care Property Invest

6/10/2015

Aedifica

6/17/2015

Intervest O&W

8

Verhoging kapitaal met voorkeursrecht Kapitaalsverhoging zonder voorkeursrecht gevolgd door private plaatsing Verhoging kapitaal met voorkeursrecht Verhoging kapitaal met voorkeursrecht Verhoging kapitaal met voorkeursrecht Verhoging kapitaal met voorkeursrecht Private plaatsing van bestaande aandelen

Bedrag in mio EUR

Aanleiding

Koersprestatie sinds 1/1/15

Uitgifteprijs

Bruto Huidige Dividendkoers rende6/24/2015 ment

50

Financiering aankoop Kortrijk Ring Shopping Center

-11,67%

79.25 EUR

91

4,95%

48

Aankoop multimodale site van DHL Supply Chain in Bornem

9,17%

70.33 EUR / 72.50 EUR

68,19

4,99%

285

Diverse investeringen

-0,87%

95 EUR

93,54

5,85%

6,58%

60.50 EUR

70,16

4,28%

-11,69%

13.45 EUR

13,99

4,50%

-7,60%

49 EUR

50,89

3,72%

-9,33%

19.50 EUR

20,70

6,76%

76 38 160 111

Financiering overname van 81 winkelpanden Investeren in nieuwe projecten en versterken balansstructuur Financieren van investeringen in huisvesting voor senioren Verkoop van bestaande aandelen van referentieaandeelhouder

Wat met uw vastgoedaandelen na een kapitaalsverhoging? De voorbije maanden gingen de koersen van vele Belgische Gereglementeerde Vastgoedvenootschappen (GVV) tegen de stijgende markttrend in. De plotse opstoot in de lange termijn rente en de algemene correctie van de Europese beursindices tengevolge van de moeizame onderhandelingen tussen Griekenland en haar schuldeisers waren de hoofdschuldigen. Daarbovenop passeerden enkele GVV’s langs de beurs om extra kapitaal op te halen of verkochten referentie aandeelhouders versneld een pakket aandelen met extra tijdelijke verkoopdruk op de koers. We gaan kort in op deze kwestie met meer duiding. Sinds begin dit jaar klopten achtereenvolgens Wereldhave Belgium, Cofinimmo, Retail Estates, Care Property Invest en Aedifica aan bij hun bestaande aandeelhouders voor een kapitaalsverhoging voor een totaal bedrag van net iets meer dan 600 miljoen EUR. Buiten Wereldhave Belgium, dat al einde januari haar kapitaal verhoogde, kwamen de anderen slechts de laatste twee maanden met hun kapitaaloperatie naar buiten. De forse opstoot van de lange termijnrente is hier een zeer belangrijke katalysator geweest. Vastgoedbevaks betalen naar goede gewoonte een stevige coupon die voor verzekeraars en pensioenfondsen een zeer interessant alternatief is voor vastrentende obligaties. Ook onder de particuliere beleggers is er veel appetijt voor het hoge dividend. Het dividendrendement van vastgoedaandelen evolueert in grote mate mee met de lange termijnrente. Als die plots begint te stijgen, volgt het dividendrendement die stijging wat de prijs van het aandeel onder druk zet. De bevak zelf moet dan meer nieuwe aandelen uitgeven om eenzelfde som op te halen. De historisch lage rente creëert dus een ‘window of opportunity’ voor de vastgoedbevak om haar kapitaalstructuur te versterken tegen gunstige voorwaarden. Wil dit dan meteen zeggen dat de belegger die intekent op de kapitaalsverhoging aan de verkeerde kant van de tafel zit? In onze ogen niet, de extra middelen uit de kapitaalsverhoging worden aangewend om overnames van vastgoedactiva te financieren die daarna meteen bijdragen aan de winst per aandeel. Retail Estates bijvoorbeeld verhoogde voor 129 mio EUR haar totale huuroppervlakte met 16% terwijl ook het aantal uitstaande aandelen verhoogde met 16%. Het geschatte huurrendement op de nieuw aangekochte winkelpanden bedraagt 6.16% en draagt ook meteen bij tot de winst en het dividend. Bovendien kan u als belegger intekenen met een korting die bij Retail Estates opliep tot 17%. Naast de kapitaalsverhoging met voorkeurrecht voor bestaande aandeelhouders kozen Intervest Offices &

Warehouses en WDP voor een zogenaamde Accelerated Book Building (ABB). Dit betekent dat een aandeelhouder een pakket bestaande aandelen versneld wenst te plaatsen bij institutionele beleggers. Bij Warehouses De Pauw (WDP) verkochten diverse nieuwe aandeelhouders in totaal 3.8% van de aandelen tegen een korting van 2% ten opzichte van de slotkoers van de dag voordien. WDP had deze aandelen recent uitgegeven voor de aankoop van een nieuwe site te Bornem. Bij Intervest Offices & Warehouses verkocht de referentieaandeelhouder NSI 35% van haar belang in het kader van een strategische heroriëntatie. NSI ziet zo haar belang in Intervest dalen tot 15.2%. Vandaag kan U Intervest O&W 30% goedkoper aankopen op de beurs dan begin april. Een versnelde plaatsing is enkel open voor institutionele beleggers, maar ook particuliere beleggers kunnen opportunistisch aankopen omdat de koers zich aanpast aan de uiteindelijke verkoopkoers bij de plaatsing. Het aandeel Intervest O&W werd aangeboden aan 19.50 EUR, een korting van 13% ten opzichte van de laatste beurskoers de dag voordien. De koersen van de Belgische vastgoedaandelen kenden de afgelopen weken een duidelijke correctie door de plotse stijging van de rente en de Griekse perikelen. Tijdelijke koersdruk bij sommige specifieke namen door kapitaalverhogingen of een private plaatsing stippen we aan als ‘extra’. Verschillende vastgoedbevaks hebben geprofiteerd van de lage rente om via gerichte overnames toekomstige groei goedkoop te financieren. Dit zowel via verhoging van het kapitaal alsook via het aangaan van extra schulden aan zeer interessante voorwaarden. In vergelijking met die lange termijn rente bieden verschillende bevaks nog een interessant dividendrendement aan. Onder meer daarom gaat onze absolute voorkeur uit naar Retail Estates en Warehouses De Pauw. Zij combineren toekomstige groei met een interessant dividendrendement en een sterke track record. Zie overzicht tabel kapitaaloperaties op pagina 8 onderaan

9

Open architectuur Evaluatie Fondsenselectie In het tweede kwartaal van 2015 dook er meer volatiliteit op in de markten. Zowel aandelenfondsen als obligatiefondsen zagen daardoor een deel van hun opgebouwde winsten afkalven. De aandelenmarkten keken met angstige ogen naar het Griekse schulddrama en werden heen en weer geslingerd tussen hoop en vrees. Een Grexit scenario werd weer vanonder het stof gehaald waarbij de mogelijke gevolgen nog niet eenduidig in te schatten zijn. Op de obligatiemarkten was het ook al kommer en kwel. Hier zorgden andere factoren voor een ongeziene duik in obligatiekoersen, na een erg sterke performantie de afgelopen jaren. Door aantrekkende inflatieverwachtingen omwille van betere economische groei in Europa en een technische factor (grotere obligatie-uitgifte overheden in mei tov het obligatie-opkoopprogramma van de ECB) trok de langetermijnrente fors aan, wat zijn verwachte negatieve impact had op de koersen van overheids- en bedrijfsobligaties. De schade is het grootst bij obligatiefondsen die een hogere interestgevoeligheid (of langere duratie) hebben. Ondanks de turbulenties van de laatste maanden zijn de prestaties van de aandelenfondsen toch zeer puik. Vooral de fondsen met een focus op de Europese aandelenmarkten namen het voortouw. Fidelity Fast Europe kon dankzij Naam

zijn mogelijkheid om short te gaan (in overgewaardeerde aandelen) gebruik maken van de volatiliteit op de markten en zo een winst van ongeveer 20% neerzetten. LS Value Equity, ons huisfonds, heeft al sinds vorig jaar de kaart van Europa getrokken en dit heeft ons dit jaar geen windeieren gelegd. Een dubbelcijferige koersgroei sinds het begin van het jaar sterkt ons vertrouwen in de gevolgde strategie waarbij de keuze voor bedrijven die profiteren van betere economische vooruitzichten in Europa belangrijk is. Het thematisch fonds, Quest Cleantech, is een van de sterkste groeiers in onze selectie. Zijn focus op bedrijven die duurzaamheid hoog in het vaandel dragen blijft renderen. Het gaat voornamelijk om Europese bedrijven met goede groeivooruitzichten en waarvan de marktkapitalisatie middelgroot tot klein is. Ondanks de sterke stijging van het fonds blijven we geloven in de toekomst van dit thema en blijft het op onze lijst prijken. De Aziatische aandelenmarkten deelden mee in de beurseuforie. Vooral de Chinese on-shore markt in Shanghai waar de toegang tot de zogenaamde Chinese A-aandelen opengesteld werd, lokte een enorme toeloop van Chinees spaargeld waardoor deze beurs een ongeziene vlucht kende. Gegeven de snelheid van deze forse opmars vreest men

Morningstar

Munt

Koers

Datum

Perf ytd

Perf 2014

Perf 2013

Perf 2012

Perf 2011

****

EUR

370,37

26/06/2015

20,07%

5,97%

20,18%

14,76%

-4,46%

ABERDEEN GLOBAL ASIA SMALLER COMPANIES EUR

*****

EUR

12,36

26/06/2015

7,88%

15,42%

DELTA LLOYD ASIAN PARTICIPATION FUND CAP

**

EUR

1.502,54

26/06/2015

12,37%

7,87%

17,16%

9,96%

SCHRODER ISF ASIAN EQUITY YIELD - CAP

****

EUR

130,72

26/06/2015

10,62%

22,23%

-6,73%

AANDELEN EUROPA FIDELITY FAST EUROPE FD A - EUR - ACC AANDELEN OPKOMENDE MARKTEN

AANDELEN GLOBAAL VALUE SQUARE EQUITY FUND WORLD-CAP

***

EUR

166,85

26/06/2015

12,35%

0,49%

3,68%

EUR

131,87

25/06/2015

11,61%

2,21%

13,52%

***

EUR

616,83

25/06/2015

14,08%

19,41%

****

EUR

226,18

25/06/2015

21,84%

8,26%

LS VALUE EQUITY MERCLIN GLOBAL EQUITY FUND C CAP

14,75%

-8,76%

18,07%

6,88%

-2,63%

30,30%

22,62%

-15,20%

AANDELEN THEMATISCH QUEST CLEANTECH FUND-C MIXFONDSEN GLOBAAL (GEBALANCEERD EN FLEXIBEL) BLACKROCK GLOBAL ALLOCATION FD-EUR A2 CAP

****

EUR

46,43

26/06/2015

12,15%

15,38%

9,36%

6,11%

-1,25%

R VALOR-F CAP

*****

EUR

1.571,74

25/06/2015

10,97%

14,98%

23,58%

8,52%

-10,20%

OBLIGATIEFONDSEN GLOBAAL BLUEBAY INVESTMENT GRADE BOND R ACC

***

EUR

170,21

25/06/2015

-1,82%

6,43%

3,44%

15,50%

-0,22%

TRANSPARANT B BOND CORPORATE - CAP

**

EUR

1.308,23

25/06/2015

1,16%

4,59%

2,15%

7,48%

0,37%

FIDELITY EURO CORPORATE BOND FUND A-ACC-EUR

***

EUR

29,34

26/06/2015

-1,41%

9,33%

2,10%

14,57%

1,53%

INVESCO EURO CORPORATE BOND FUND CAP

****

EUR

17,17

26/06/2015

-0,67%

8,01%

3,22%

20,34%

-1,42%

INVESCO GLOBAL TOTAL RETURN BOND FUND

****

EUR

13,34

26/06/2015

1,29%

6,48%

2,02%

18,40%

3,05%

***

EUR

19,64

26/06/2015

7,09%

16,37%

-6,91%

8,32%

2,76%

OBLIGATIEFONDSEN OPKOMENDE MARKTEN TEMPLETON ASIAN BOND FUND EUR CAP

10

hier eerder een beursbubbel en de laatste weken zien we de eerste gaten in deze bubbel verschijnen. Onze geselecteerde fondsen in deze regio blijven het echter goed doen. Ze verkiezen een investering in Chinese aandelen genoteerd op de beurs van Hong Kong, omdat hier de regels van deugdelijk bestuur (corporate governance) beter gecontroleerd worden en beleggen bovendien in tal van andere Aziatische landen. Het Delta Lloyd Asian Participation Fund stelde niet teleur met een dubbelcijferige groei. Tijdens onze rondrit in China (verslag zie elders in deze nieuwsbrief) hebben we kunnen kennismaken met enkele van de belangrijkste participaties van dit fonds en dit heeft onze overtuiging in de beheerders bevestigd. Schroder ISF Asian Equity Yield legt de focus op de consistente dividendbetalers, waarbij het eerder de grote Aziatische kapitalisaties zoals Jardine Holding en Hutchison Whampoa zijn die tot de grootste posities van het fonds behoren. Ze hebben zich na de sterke beursstijgingen wat voorzichtiger opgesteld met betrekking tot de cyclische waarden en zoeken eerder naar waarde in de stabielere bedrijven. R Valor is een flexibel fonds, dat de mogelijkheid heeft om zijn aandelenblootstelling in extreme omstandigheden naar 0 te herleiden. Dit is absoluut nog niet aan de orde; integendeel, ze gaan nog voluit voor aandelen (96% van de portefeuille einde mei) waarbij Amerikaanse waarden zoals Facebook en Google nog altijd de helft van de portefeuille uitmaken, ondanks recente winstnames. Het fonds blijft sterk presteren. BlackRock Global Allocation Fund behoudt zijn geloof in de aandelenmarkt (62% van het fonds einde mei) maar stelt zich voorzichtiger op wat betreft de obligatiemarkt (maar 18% van het totale fonds). De historische lage renteniveaus verklaren deze voorzichtigheid (zie hieronder meer). De goede performance danken ze aan een overweging in USD genoteerde aandelen. Zoals we al enkele malen gewaarschuwd hadden, maakte een stijging in de langetermijnrente een einde aan het mooie liedje voor de obligatiefondsen. Vooral de fondsen die belegd zijn in obligaties met langere looptijden (duratie) waardoor hun interestgevoeligheid hoger ligt, zagen hun opgebouwde winsten snel verdwijnen. Twee fondsen onderscheiden zich hier echter van. Transparant

Corporate Bond Fund bengelde begin dit jaar nog achteraan in het lijstje van performers doordat ze reeds eerder een zeer voorzichtig standpunt innamen. Nu wordt deze voorzichtigheid beloond en prijken ze bovenaan de lijsten. De beheerders van het Invesco EURO Corporate bond fund hebben in mei reeds hun voorzichtige standpunt verder bevestigd en hebben de interestgevoeligheid drastisch verlaagd door onder andere meer cash aan te houden. Fondsen in focus Invesco Global Total Return EUR Bond Fund Om het risico van stijgende langetermijnrentes te beperken hebben we er voor gekozen om een obligatiefonds aan te kopen dat de flexibiliteit heeft om zijn interestgevoeligheid drastisch te reduceren. Het Invesco Global Total Return (EUR) Bond Fund beantwoordt aan dit criterium. Invesco is een onafhankelijke vermogensbeheerder met een consistente track record en een globaal beheerd vermogen van 798 miljard USD. Het obligatieteam, onder leiding van twee zeer ervaren beheerders (elk meer dan 25 jaar ervaring), heeft een zeer goede reputatie opgebouwd met het Invesco EUR Corporate Bond Fonds. Sinds september 2010 beheren ze ook het Invesco Global Total Return Bond Fund. Dit fonds is gebaseerd op dezelfde fundamentele inzichten als het Corporate Bond Fonds maar heeft meer flexibiliteit. Zo beperken de investeringen zich niet tot bedrijfsobligaties, maar kan er ook in overheidsobligaties geïnvesteerd worden. De twee belangrijkste vrijheden van het fonds zijn het onbeperkte percentage in cash (min -100% en max 100%) en bovendien hebben ze geen limieten wat betreft de interestgevoeligheid of duratie (mag negatief zijn). Dit laatste kunnen ze realiseren via het beheer van de looptijden van obligaties, maar ook door short posities te nemen in futures op de Bunds of de US treasuries. Het wisselrisico wordt afgedekt ten opzichte van EURO. Ze delen onze fundamentele voorzichtige visie over de obligatiemarkten waarbij liquiditeit (eind april 26% cash) en kredietkwaliteit (gemiddelde rating BBB) de belangrijkste factoren zijn in hun zoektocht naar rendement. De gemiddelde duratie bedroeg 4.23 einde mei. Het gemiddeld lopend rendement bedroeg 3.07%. Het fonds krijgt een 4-sterren rating van Morningstar.

11

Verlaging schenkbelasting op onroerende goederen in Vlaanderen Bij het verschijnen van deze nieuwsbrief zou de verlaging van de schenkbelasting (de nieuwe benaming voor de schenkingsrechten in Vlaanderen) een feit moeten zijn. De Vlaamse regering heeft immers een akkoord bereikt om met ingang van 1 juli 2015 ook de tarieven voor schenking van onroerende goederen grondig te hervormen, lees: te verminderen. Reeds meer dan 10 jaar geleden was Vlaanderen de pionier in ons Belgische Staatsbestel om de schenkingsrechten op roerende goederen, zoals gelden en effecten, drastisch te verlagen: geregistreerde schenkingen in rechte lijn en tussen partners worden sindsdien nog maar aan 3% belast en schenkingen tussen alle andere personen slechts aan 7%. Dit zijn vlakke tarieven die van toepassing zijn ongeacht de waarde van de schenking en, mits betaling van dit lage schenkingsrecht, zullen er ook geen successierechten meer verschuldigd zijn, zelfs niet indien de schenker binnen een periode van drie jaar na de schenking zou overlijden. De redenering die er achter zat, was dat de invoering van een beperkt schenkingstarief, dat door de bevolking als rechtvaardig wordt ervaren, ertoe zou moeten leiden dat het verlies aan successierechten (thans ‘erfbelasting’ genaamd) zou gecompenseerd worden door een groter volume aan schenkingen aan een lager tarief. Deze redenering bleek ook te kloppen en sindsdien zijn ook de andere gewesten op de kar gesprongen zodat nu in heel België min of meer dezelfde schenkingstarieven gelden op roerende goederen. Een hervorming van de schenkingsrechten op onroerend goed werd echter als veel minder noodzakelijk ervaren: onroerend goed kan bij leven immers toch niet overgedragen worden zonder registratie- of registratierechten te betalen en het was zelfs vaak zo (toch in rechte lijn en tussen echtgenoten en partners) dat gewoon laten vererven goedkoper uitviel dan schenken. De enige gunstmaatregel die tot nu toe bestond inzake schenkingen van onroerende goederen betrof de verlaging van de schenkingsrechten op bouwgronden. Deze maatregel was niet zozeer bedoeld om uiteindelijk meer belastingen in het laatje te brengen maar wel als beleidsinstrument vanuit een bezorgdheid om de vele ‘slapende’ bouwgronden in Vlaanderen te activeren. 12

Het uitzonderingstarief voor bouwgronden in Vlaanderen voorziet in een verlaging van de schenkingstarieven met 2% voor schenkingen van ouders aan kinderen en tussen echtgenoten/samenwoners tot een bedrag van 150.000 EUR, daarboven gelden terug de normale tarieven. Voor schenkingen van bouwgronden aan alle andere personen geldt een vlak tarief van 10% tot 150.000 en voor de tranches daarboven geldt ook weer het normale tarief. De belangrijkste voorwaarde om te kunnen genieten van dit verlaagde tarief (dat zeker in de zijlijn en tussen vreemden toch wel een heel belangrijke besparing betekent) is dat de begiftigde zich moet engageren binnen de 5 jaar na het verlijden van de schenkingsakte de grond te bewonen en er zijn hoofdverblijfplaats van te maken. Er moet dus effectief sprake zijn van een bouw op de grond. De hervorming die de Vlaamse regering nu doorvoert, is veel ingrijpender: ze slaat op alle onroerende goederen en is ingegeven door volgende motieven: • De huidige tarieven zijn, zeker in de zijlijn, zo zwaar dat ze ontradend werken om tot een schenking over te gaan: toptarieven die liggen tussen 65% en 80% al naargelang de verwantschap geven het gevoel van confiscatie door de fiscus en zorgen ervoor dat er heel wat slapend onroerend patrimonium in Vlaanderen aanwezig is. • Door een redelijke en vereenvoudigde schenkbelasting in te voeren op onroerend goed wil men een winwinsituatie creëren voor de burger en de overheid: de jongere generatie krijgt het slapend onroerend

• Daarnaast tracht de Vlaamse regering ook een vergroening te bereiken en een versterking van de private huurmarkt: ‘energievriendelijke’ werken zullen beloond worden met een extra korting op de schenkingstarieven evenals verhuringen voor een periode van minsten 9 jaar (zie verder). In tegenstellig tot de bestaande regeling voor bouwgronden, die naast de nieuwe regeling zal blijven bestaan (tot eind 2019), worden er geen bijkomende verplichtingen opgelegd voor de nieuwe tarieven. De nieuwe tarieven zijn de volgende:

3%

9%

6%

18%

12%

27%

18%

Oud tarief

3%

Tarief bouwgrond (bouwverplichting)

12.500 25.000 50.000 100.000 150.000 200.000 250.000 450.000

Nieuw tarief na renovatie / lange verhuur

Tot

0 12.500 25.000 50.000 100.000 150.000 200.000 250.000 Boven 450.000 Boven 5000.000

Nieuw tarief

Van

IN RECHTE LIJN EN TUSSEN PARTNERS

1% 2% 3% 5% 8% 14% 18% 24%

3% 4% 5% 7% 10% 14% 18% 24%

24%

24%

30%

30%

0 12.500 25.000 50.000 75.000 100.000 150.000 175.000 250.000 Boven 450.000

12.500 25.000 50.000 10% 75.000 100.000 150.000 175.000 20% 250.000 450.000 30% 40%

9%

10%

Oud tarief alle anderen

20% 25% 30%

35% 40%

40%

50%

55%

60%

Zie tarieven 60% 24% kolommen 65% 31% rechts 17%

Oud tarief oom/tante Neef/nicht

Oud tarief broer/zus

Tarief bouwgrond (bouwverplichting)

Nieuw tarief na renovatie / lange verhuur

Nieuw tarief

Tot

NIET-RECHTE LIJN

Van

kapitaal vroeger en goedkoper in handen en zal dit activeren. Dit is goed voor de begiftigden, want zij krijgen op die manier een financieel duwtje in de rug. Voor onze economie is het ook gunstig want het zal leiden tot verhoogde bouwactiviteit en de Vlaamse overheid hoopt meer en alleszins veel vlugger de ontvangsten uit deze onroerend goed-overdrachten in handen te krijgen. Dat er meer ontvangsten zullen komen, wordt door sommige tegenstanders van deze maatregel betwist, want het gaat enkel om een verschuiving in de tijd, die uiteindelijk aanleiding geeft tot de heffing van minder rechten. Wij zijn daar echter nog niet zo zeker van: zeker in de zijlijn wordt toch al vlug naar creatieve oplossingen gezocht om onroerend goed toch fiscaal voordelig over te dragen door bijvoorbeeld onroerend in vennootschap onder te brengen en vervolgens de aandelen (die een roerend goed zijn) fiscaal voordelig over te dragen, of wordt een overdracht van een onroerend goed als een verkoop voorgesteld om uiteindelijk de koopprijs terug te schenken of wordt een overdracht maar uitgesteld vanuit de idee dat het uiteindelijk toch ooit verkocht zal worden en op dat ogenblik de ontvangen gelden wel fiscaal vriendelijk kunnen geschonken worden.

55% 65%

70% 80%



Het nieuwe tarief is dus geldig op alle onroerende goederen zonder bijkomende verplichting. We brengen hier ook nog even de algemene regel in herinnering dat de tarieven gelden ‘per schenking’ waarmee we bedoelen dat wanneer ouders bijvoorbeeld een gezamenlijk onroerend goed schenken aan twee kinderen er sprak is van vier schenkingen: een schenking door elke ouder aan elk van de kinderen wat betekent dat een onroerend goed van 600.000 EUR (= 4 x 150.000 EUR) kan worden geschonken aan 3% schenkbelasting. Bovendien geldt dit tarief voor alle onroerende goederen die in België zijn gelegen als de schenker, in de vijf jaar voorafgaand aan de schenking, het langst zijn woonplaats in het Vlaams Gewest heeft gehad. Ook als de schenker geen Belgisch rijksinwoner zou zijn maar het onroerend goed dat wordt geschonken, ligt in het Vlaamse Gewest, zal het bovenvermelde tarief van toepassing zijn. Voor wat betreft het bovenvermelde ‘renovatie-tarief’, zal eerst het (nieuwe) tarief van de schenkbelasting moeten betaald worden. Als de begunstigde dan aantoont dat hij aan extra voorwaarden voldoet zal hij de energiebonus kunnen bekomen, die gelijk is aan het verschil tussen het ‘nieuw tarief’ en het ‘nieuw tarief na renovatie’. Dit renovatie-tarief is enkel van toepassing op onroerende goederen gelegen in het Vlaamse Gewest en wanneer de begiftigde binnen de vijf jaar na de datum van de schenking renovatiewerken laat uitvoeren voor een totaalbedrag van minstens 10.000 EUR (exclusief BTW) waarbij de aannemer attesteert dat de facturen voor de

13

renovatiewerken beantwoorden aan de omschrijvingen in het Energiebesluit. Deze bijkomende verlaging kan ook bekomen worden (via teruggave) als de begiftigde een geregistreerde huurovereenkomst afsluit van minstens 9 jaar. Om de huurmarkt te versterken met kwaliteitsvolle woningen dient voor deze huurovereenkomsten ook een conformiteitsattest, beschreven in de Vlaamse Wooncode te worden voorgelegd. De begiftigde zal, om aan beide voorwaarden te voldoen en de teruggave te bekomen, 3 jaar de tijd krijgen vanaf de schenkingsakte. We merken tot slot nog wel op dat, in tegenstelling tot de schenking van roerende goederen waar men de driejaarstermijn kan afkopen door de schenkbelasting te betalen, hier nog wel het zogenaamde progressievoorbehoud zal gelden. Als de schenker binnen 3 jaar zou overlijden na de schenking van het onroerend goed, zal de begiftigde een ‘opduweffect’ krijgen waarbij op de waarde van de reeds geschonken goederen weliswaar geen successierechten meer verschuldigd zijn maar deze worden nog wel in rekening genomen bij het bepalen van het tarief van de

successierechten op de nalatenschap van de erflater. Dit betekent ook dat men om de 3 jaar nieuwe onroerende schenkingen kan verrichten aan lage tarieven. Het schenken van bouwgronden (met bouwverplichting) vormt echter een uitzondering op deze regel: hier speelt het progressievoorbehoud niet. Conclusie We kunnen besluiten dat de nieuwe verlaging van de schenkbelasting op onroerende goederen zonder twijfel zal leiden tot een spectaculaire toename van het aantal onroerende schenkingen; dit wordt trouwens ook bevestigd door de notarissen die nu al heel wat akten in de pijplijn hebben in afwachting van de datum van 1 juli. Of het terugverdieneffect zo groot zal zijn als waarop de Vlaamse regering hoopt, valt af te wachten maar deze nieuwe regeling komt zeer zeker tegemoet aan de verzuchting van velen om op een betaalbare manier onroerend goed over te dragen naar de volgende generatie.

Leo Stevens breidt uit Deel III – de verbouwing in laatste rechte lijn De uitbreidingswerken aan onze ‘loft’ + 400 m2 aan de Coquilhatstraat, de belendende straat aan de Schildersstraat, lopen voorspoedig. Het ziet ernaar uit dat we de planning helemaal zullen kunnen respecteren, met dank aan de architecte, de aannemer en zijn vaklui en niet in het minst aan Ingrid Stevens en Ive Mertens, die de werf nauwgezet opvolgen. De structuurwerken, de technische aanpassingen (water, elektriciteit, data-lijnen), en de bezettingswerken zijn voorbij. Vóór het bouwverlof zal nog een gietvloer worden aangebracht. De verdere afwerking en inrichting van de kantoren zijn gepland voor na het bouwverlof. Ook de lokalen en vergaderruimtes in de Schildersstraat worden dan grondig onder handen genomen. Op het gelijkvloers is een aangename toegang naar een binnentuintje gerealiseerd. En op de eerste verdieping wordt een bibliotheek als extra spreekkamer ingericht. 14

Als alles goed is worden de kantoren aan de Coquilhatstraat in de loop van augustus in gebruik genomen. We plannen opendeurdagen op 22-23-24 oktober 2015 waarvoor u nog een uitnodiging zult ontvangen.  Dus… SAVE THE DATE!

Leo Stevens’ Zomerzoeker 2015 1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

WEDSTRIJD: Met de oranje letters uit het kruiswoordraadsel kan een woord van tien letters gevormd worden.

• • • •

Puzzelaars die wensen deel te nemen aan de wedstrijd, mogen hun woord doormailen naar [email protected] of per post naar Schildersstraat 33 2000 Antwerpen. Gelieve steeds naam, adres en telefoonnummer te vermelden. Onder de juist ingevulde zomerzoekers worden op maandag 24 augustus 2015 vijf puzzelaars door lottrekking geselecteerd. De winnaars worden persoonlijk verwittigd en krijgen een heerlijke fles champagne bezorgd. Vanaf 24 augustus zal de volledige oplossing van onze LS Zomerzoeker 2015, samen met het te vormen woord op de website www.leostevens.com gepubliceerd worden.

Deelnemers mogen slechts één oplossing insturen, medewerkers van Leo Stevens mogen niet deelnemen.

Horizontaal 1. Griekse Premier  farmaconcern 2. voorloper van Ethias verzekeringen 3. zoekrobot  United States 4. Italiaans schoenenmerk 5. Network-to-network interface (afk.)  voorbij  voorzitter Europese Centrale Bank 6. failliete modeketen 7. Europese Monetaire Unie  amberkleurig bier  kleinste bouwsteen van scheikundig element 8. Europese President  Egyptische zonnegod 9. loofboom  aluminiumproducent  Duits filosoof 10. binnen 11. Londens financieel centrum  oproer 12. chemieconcern  memorabele Belgische restbank 13. heffing 14. voorloper van euro  programmeerbare machine 15. soort beige 16. farmaceutische onderneming  prijsvoorstel Verticaal 1. Belgische vastgoedontwikkelaar 2. smaken 3. religieuze kunst  vogeltje  vaal 4. Belgacom 5. openbaar register 6. Belgisch biotechbedrijf  brandpunt 7. Franse verzekeraar  koekjesmerk 9. persverantwoordelijke 11. domeinnaam voor Roemenië 12. lening  muzieknoot 13. Griekse uitstap uit eurozone 14. Belgische specialist in materiaaltechnolgie  Chinese lengtemaat 15. terugvordering, claim  gietvorm  supermarktketen 15

Boordtabel Dow Jones 30.06.2015 31.03.2015 31.12.2014 30.09.2014 30.6.2014 1.1.2014 1.1.2013 1.1.2012 1.1.2011 1.1.2010 1.1.2009 1.1.2008 1.1.2007 1.1.2006 1.1.2005 1.1.2004 1.1.2003 1.1.2002 1.1.2001 1.1.2000 1.1.1999

30.06.2015 31.03.2015 31.12.2014 30.09.2014 30.06.2014 1.1.2014 1.1.2013 1.1.2012 1.1.2011 1.1.2010 1.1.2009 1.1.2008 1.1.2007 1.1.2006 1.1.2005 1.1.2004 1.1.2003 1.1.2002 1.1.2001 1.1.2000 1.1.1999

17946 17976 17823 17113 16851 16478 14578 12318 11548 10428 8776 13044 12475 10847 10729 10453 8341 10021 10780 11500 9167

Euro- Fed Funds ECB-repo Stoxx 50 (%) (%) 3499 0,25 0,05 3734 0,25 0,05 3146 0,25 0,05 3220 0,25 0,05 3227 0,25 0,15 3102 0,25 0,25 2635 0,25 0,75 2293 0,25 1 2634 0,25 1 2964 0,25 1 2477 0,25 2,5 3634 4,25 4 4182 5,25 3,5 3360 4,25 2,25 2788 2,25 2 2660 1 2 2407 1,25 2,75 3706 1,75 3,25 4560 6,50 4,75 4730 5,50 3,00 3300 4,75 3,00

CPI (VSA) (%)

CPI BBP-groei BBP-groei Werkloosh. Werkloosh. ISM IFO Cons (Euro-12) (VSA) (Eurozone) (VSA) (Euro-12) Verwerkende Duitsland Vertr (%) (%) (e-YoY) (%) (e-YoY) (%) (%) Nijverhd -VSA Eurozone

0 0 1,30 1,70 2,10 1,20 1,70 3,40 1,60 2,10 0 4,10 2,50 3,40 3,00 2,00 2,50 1,90 3,70 2,70 2,10

● Schildersstraat 33 2000 Antwerpen T +32 3 242 03 70 F +32 3 242 03 89

0,30 -0,3 0,30 0,40 0,50 0,90 2,20 3,00 1,90 1,00 0,00 3,20 2,40 2,30 2,10 2,00 2,10 2,30 2,40 1,70 1,10

2,20 3 3,00 2,10 2,20 2,50 2,00 2,00 2,60 2,50 -1,50 1,50 2,50 3,40 3,10 4,00 2,00 0,50 5,00 4,20 4,00

● BTW BE 0404 496 829 RPR Antwerpen [email protected] www.leostevens.com

1,50 1,3 1,00 0,80 1,10 0,70 -0,10 -0,90 1,70 1,50 -1,50 2,00 2,50 1,90 1,80 1,80 1,00 1,60 3,30 3,30 2,00

US 10 YR (%) 2,34 1,95 2,2 2,53 2,53 2,99 1,75 2,02 3,38 3,83 2,15 4,02 4,70 4,39 4,21 4,25 3,81 5,05 5,10 6,46 4,83

5,50 5,5 5,80 6,10 6,30 7,00 7,80 8,60 9,00 9,70 6,70 5,00 4,60 4,90 5,40 5,70 6,00 5,80 4,20 4,40 4,50

Bund 10 YR (%) 0,78 0,21 0,54 0,97 1,26 1,95 1,31 1,92 2,97 3,38 2,95 4,30 3,95 3,33 3,64 4,29 4,20 5,00 4,83 5,33 3,84

11,10 11,2 11,50 11,50 11,70 12,10 11,80 10,30 10,00 9,90 7,70 7,20 7,50 8,40 8,90 8,80 8,50 8,50 8,70 9,60 10,50

Brent $/brl 62,2 55,7 59,7 96,6 112,85 111,56 111,27 108,2 94,06 78,1 44,25 97,83 60,52 61,15 41,07 30,2 28,7 19,9 24 24 10

52,8 52,9 58,7 59 55,4 57,3 50,2 52,7 56,6 54,9 36,2 50,7 49 55,6 56,4 66,2 55,2 48,1 44,2 57,5 50

Goud $/ons 1178 1180 1181 1219 1314 1203 1676 1597 1401 1097 882 833 636 517 429 415 348 279 273 287 288

107,4 107,9 105,5 104,7 109,7 109,5 102,5 107,2 109,9 95,8 82,6 103,4 107,9 99,7 96,7 96,8 87,3 85,8 96,8 98,8 99

USD/EUR Nat Gas VSA 1,106 2,75 1,077 2,63 1,219 3,06 1,269 4,02 1,365 4,41 1,377 4,45 1,308 3,36 1,306 3,15 1,321 4,08 1,433 5,82 1,397 6,00 1,459 7,34 1,320 6,25 1,182 9,64 1,347 6,14 1,260 6,20 1,049 5,12 0,890 2,25 0,94 9,26 1 2,18 1,16 1,83

-5,6 -3,7 -10,9 -11,4 -7,5 -13,6 -26,3 -21,2 -11 -16 -25 -9 -7 -11 -13 -16 -16 -10 -1 -1 0

Cons Vertr VSA

95,4 96,4 88,7 92,4 85,2 70,4 66,7 64,5 52,5 53,6 38 90,6 110 103,8 102,7 91,3 80,7 94,6 115,7 144,7 128,9