Milieuvriendelijke activiteiten bij Pasar

Milieuvriendelijke activiteiten bij Pasar Ideeën en tips die de organisatie van je activiteit zo milieuvriendelijk mogelijk maken… Groene Voet? De voorbije 3 jaar werkten Pasar en al haar afdelingen intensief rond het jaarthema ‘Buur Natuur’: genieten van natuur, kennismaken met de natuur, actief ontspannen in de natuur … dat was ons doel. Tijdens de laatste 2 jaar hebben we ons ook systematisch meer ingezet voor het behoud van de natuur: we verkozen onze mooiste natuurplekjes, we werkten mee aan Trage Wegen of de Week van het Bos… Pasaractiviteiten zijn op zich reeds duurzame activiteiten: we doen aan zachte recreatie en dit heel vaak in onze eigen omgeving. En hiermee willen we ook naar buiten komen! We ontwierpen hiervoor de Groene Voet. Via een gemakkelijk vragenlijstje op PasarNet test je in 1,2,3 en helemaal vrijblijvend hoe milieuvriendelijk je activiteit is. In de Groene Voet worden je antwoorden telkens met een aantal punten ‘beloond’. Maar let op: organisatieaspecten die een zware belasting leggen op het milieu halen je puntentotaal omlaag. Label gehaald? We maken jouw activiteit bekend als milieuvriendelijke activiteit en plaatsen de ‘Groene Voet’ bij de aankondiging op de website en in het magazine. Test de Groene Voet zeker uit! We verzamelden in deze bundel bovendien een aantal ‘tips en tricks’ die je kunnen helpen bij de organisatie van milieuvriendelijke activiteiten. Het zijn meestal geen totaal nieuwe aanbevelingen, maar heel logische tips en aandachtspunten. Om het je gemakkelijk te maken, hebben we ze hierbij eens allemaal samen gezet. Je zal de meeste ongetwijfeld herkennen, of reeds toepassen. Een geheugensteuntje dus. Veel succes ermee! Groene Voet: tips en weetjes 1. Aard van de activiteit 2. Promotie 3. Mobiliteit 4. Overnachtingen 5. Catering 6. Afval 7. Evaluatie 8. Varia

1

1

Aard van de activiteit

De ‘aard’ van je activiteit is natuurlijk een belangrijke factor om je de milieuvriendelijkheid van je activiteit te bepalen. De ‘typische’ Pasaractiviteiten (wandelingen en fietstochten, …) zijn op zich reeds milieuvriendelijke activiteiten. Van andere activiteiten ligt de belasting op het milieu wat hoger. Een aantal tips: •

•

•

•

Activiteiten in de natuur zijn aanraders! Een groot aantal afdelingsactiviteiten gaan reeds door in het groen. Je kan een stap verder gaan en er er ook een echte educatieve natuuractiviteiten van maken. Hierbij leren je deelnemers iets bij over milieu en/of natuur. Deze worden extra gewaardeerd in de Groene Voet. Tips nodig voor activiteiten rond natuur? Kijk eens terug in de ‘Jaarthemamap Buur Natuur’: deze bevat tientallen activiteiten in, op en rond natuur en natuurbeleving. De fiches zijn ook terug te vinden op PasarNet (http://www.pasarnet.be/_jaarthema/Archief/Default.asp). Op de website van LNE (het departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse overheid) vind je fiches die je kunnen helpen bij de organisatie van een milieueducatieve activiteiten zoals een bosquiz, een stiltewandeling, enz…. (www.lne.be) In alle Vlaamse provincies zijn er natuureducatiecentra. Je kan er deelnemen aan natuurvriendelijke activiteiten, natuurgebieden bezoeken, meer info krijgen, activiteiten organiseren… Je vindt deze locaties via de provinciale websites. Je vindt de juiste url van deze websites in de online versie van deze handleiding. Deze versie vind je op www.pasarnet.be.

Wist je dat…? De term ‘natuur- en milieueducatie’ omvat activiteiten die je iets bijleren over natuur, ecologie, milieu, landschap en duurzaamheid. Hoe meer mensen ‘weten’ over de natuur, hoe meer ze zich betrokken voelen… en hoe milieuvriendelijker ze zullen handelen! Enkele websites voor meer tips: http://nietvoorgroentjes.lne.be http://nme.milieuinfo.be http://www.natuurpunt.be/educatie http://www.c-v-n.be

2

2

Verplaatsingen

Om deel te nemen aan een activiteit moeten je deelnemers zich naar de afspraakplaats begeven. Veel van onze activiteiten gaan door in onze eigen omgeving, een aantal ook in de eigen gemeente. Dat is een beetje ‘het handelsmerk’ van onze vereniging: waardevolle recreatie dichtbij aanbieden. We verkennen ook graag andere streken… Als je hier een aantal tips en aanbevelingen aan je deelnemers meegeeft, kan je ook hier de belasting op het milieu zo laag mogelijk houden. •

• •

•

•

•

•

•

Activiteiten in je eigen streek of gemeente zijn natuurlijk absolute toppers: voor veel van je deelnemers betekent dit dat ze zich ev. te voet of per fiets kunnen verplaatsen. En zeggen we niet altijd dat er nog zoveel moois onder onze neus ligt om ontdekt te worden? Denk je aan een ‘veilige afspraakplaats’: makkelijk te bereiken, via veilige wegen voor voetgangers en fietsers, gezinnen met kinderen, …? Ga je op verkenning in anders streken, probeer het aantal autokilometers dan zo laag mogelijk te houden: is je afspraakplaats bv. bereikbaar met het openbaar vervoer (bus, trein, belbus, ….)? Bij een vlotte verbinding laten sommige deelnemers hun auto misschien graag eens thuis staan. Bovendien vermijden ze zo parkeerzorgen… Vermeld dit in je promotie! Organiseer een Groene Halte (www.groenehalte.be) wandeling: deze uitgestippelde wandelingen lopen van station naar station. Jaarlijks komen er wel een paar wandelingen bij! Meer en meer afdelingen maken gebruik van carpoolen: spreek af op een gemakkelijk bereikbare plaats in je gemeente en beperk het aantal wagens door samen te rijden. Je kan een prijs per kilometer afspreken voor mensen die graag meerijden. Dit geeft deelnemers zonder wagen of mensen die zich moeilijk kunnen verplaatsen ook de gelegenheid deel te nemen aan je activiteit. Vermeld deze mogelijkheid vooraf in al je promotie. Ben je met een grotere groep en leg je een behoorlijke afstand af, dan kan gemeenschappelijk vervoer via een ingelegde bus de beste oplossing zijn. Voor kortere afstanden en een beperkte groep kan het interessant zijn een belbus te reserveren via De Lijn. Dit is ook financieel interessant. Check de website van De Lijn (www.delijn.be/over/aanbod/belbus.htm) voor meer info. Reserveren van Belbus kan op 03/218 14 94 (Antwerpen), 011/85 03 00 (Limburg), 09/211 91 91 (Oost-Vlaanderen), 016/31 37 00 (Vlaams-Brabant) of 059/56 52 56 (WestVlaanderen). Motorhomes en auto’s met aanhangwagen of caravan gebruiken vanzelfsprekend meer brandstof dan gewone wagens. Anderzijds scoren caravans en motorhomes voor overnachtingen beter … dat compenseert dus. Dat het vliegtuig nemen niet heel milieuvriendelijk is weten we natuurlijk al. Je kan de schade beperken door voor kortere bestemmingen te bekijken of de trein een alternatief kan zijn. Voor verre bestemmingen is geen alternatief mogelijk. Dan kan je uiteraard wel je uitstoot compenseren. Zie bij Overnachtingen voor meer informatie over GreenSeat.

Wist je dat…? 1/3 van het alle autoverkeer is vrijetijdsverkeer.

3

Enkele websites voor meer tips: Groene halte wandelingen op www.groenehalte.be Routeplanner van De Lijn http://reisinfo.delijn.be/reisinfo/ www.nmbs.be www.thalys.com/be/nl www.delijn.be/over/aanbod/belbus.htm 3

Promotie

Een goede promotie is onontbeerlijk! We willen zoveel mogelijk geïnteresseerden op de hoogte brengen van ons aanbod. Ook hier kunnen we rekening houden met de weerslag van onze communicatie op het milieu. • •

• • •

•

Gebruik voor flyers en affiches steeds het promotiemateriaal van Pasar! Je bent zeker van drukwerk op 100 % gerecycleerd papier. Maak gebruik van de digitale mogelijkheden om je activiteit bekend te maken: denk aan - Pasar.be, - je eigen afdelingswebsite. Heb je nog geen eigen website voor je afdeling, dan is dit misschien het moment om hier eens aan te denken? Maak gebruik van een digitale nieuwsbrief. - aankondigingen op andere bestaande websites: de website van je gemeente, de cultuurdienst,… Denk aan aankondiging van je activiteit op UitinVlaanderen.be ! - stuur gerichte mails naar contacten uit je adresboek Waarom niet overwegen om ook sociale netwerksites zoals Facebook te gebruiken voor het aankondigen van je activiteiten? Gebruik je promotie op gerecycleerd (Pasar)papier? Wees selectief in de keuze van de plaatsen en momenten waarop je promotie voert. Beperk de hoeveelheid papier ter promotie door vooraf je adressenbestand uit te zuiveren en op juiste adressen te controleren. Dit heeft ook(positieve) gevolgen voor je afdelingskas. Evalueer tijdens een bestuursvergadering na de activiteit ook hoe het promotiemateriaal verdeeld werd: werd alles uitgedeeld? Of liggen hier en daar nog restjes folders en/of affiches?

Wist je dat…? Het Belgische papierverbruik is het 2de hoogste in de wereld: Belgen verbruiken gemiddeld meer dan 350kg/persoon/jaar. Het papierverbruik blijft toenemen ondanks het stijgende internetverkeer. Het promotiemateriaal van Pasar is gedrukt op 100% gerecycleerd papier.

4

4

Overnachtingen

Ook afdelingen plannen af en toe weekends, reizen, uitstappen met overnachting. Deze zijn niet zo eenvoudig ‘op een duurzame manier’ te organiseren. Het blijft moeilijk om te beoordelen hoe groen en duurzaam een verblijfsadres is. Er bestaan verschillende labels die garantie bieden. •

De groene sleutel De Groene Sleutel is een internationaal keurmerk voor milieuvriendelijke toeristische bedrijven. Met het behalen van de Groene Sleutel engageert dit bedrijf zich om op een duurzame manier te werk te gaan. Er wordt zorgvuldig omgesprongen met water, energie en afval, zonder toe te geven op vlak van comfort. Onder meer campings & kampeerverblijfparken, vakantieparken, hotels en gastenkamers, vakantiecentra, jeugdlogies en attracties kunnen het label aanvragen. Meer info vind je op www.groenesleutel.be Een afdelingsweekend of –reis die overnacht in een accommodatie die dit label heeft, zal hiervoor in de Groene Voet extra gewaardeerd worden.

Twee concrete voorbeelden van milieuvriendelijke Pasarbestemmingen zijn: • Kompas campings Nieuwpoort en Westende hebben het Groene Sleutel label. Kompas camping Nieuwpoort is trouwens koploper in de campingsector wat betreft de opvang en het gebruik van regenwater en grijs water. Grijs water is herbruikbaar afvalwater (vb. douchewater). • Sol Cress in Spa: de appartementen Pavillon Clementine benaderen de passiefnorm. Ook de andere vakantiecentra die aangesloten zijn bij Pasar investeren in een duurzame uitbating. ‘Meten is weten’ en dus volgen deze vakantiecentra maandelijks de energiefactuur op en investeren ze in isolerende maatregelen, rationeel watergebruik (douchespaarkoppen, elektronische ogen bij sanitair). •

• •

•

•

Tentkampeerders zijn de winnaars als het gaat om milieuvriendelijk overnachten! Maar ook kampeerweekends of vakanties in een caravan of motorhome zijn milieuvriendelijke manieren om op vakantie te gaan! Overnachten in groepshuizen of in een bungalow scoort beter dan op hotel verblijven! Meer info over duurzaam reizen en links naar tal van websites rond duurzaam reizen, vind je op www.toerismevlaanderen.be, doorklikken naar ‘Werken aan’ en ‘duurzaam toerisme’. Test je graag eens je individuele reisgedrag: klik dan naar www.ikkenmijnwereld.be: met een ludieke quiz check je hoe duurzaam jouw reisgedrag is. Je krijgt er een heel aantal tips bovenop. GreenSeat geeft jou de mogelijkheid om de schadelijke uitstoot van je reis te compenseren door het aanplanten en beschermen van bossen. Bomen halen namelijk CO2 uit de lucht en gebruik dat om te groeien. Op www.greenseat.com kan je eenvoudig uitrekenen hoeveel bomen er nodig zijn om je stoel ‘groen’ te maken en hoeveel dat kost.

Wist je dat…? Het gemiddelde waterverbruik van Europeanen ligt tussen 100 en 200 liter.Toeristen in Griekenland verbruiken echter gemiddeld zo’n 450 liter water per overnachting verbruiken.

5

Enkele websites voor meer tips • Op onderstaande website kan je meer informatie over milieuvriendelijke bestemmingen terugvinden: www.groenesleutel.be • In het vakantiedossier op de website van Milieucentraal (www.milieucentraal.nl), kan je heel wat nuttige info vinden over hoe de milieu-impact zo klein mogelijk te houden op vakantie. 5

Een hapje en een drankje

Natuurlijk verwen je jouw deelnemers tijdens je activiteit graag met een hapje en drankje onderweg. Net dat extraatje wordt door de deelnemers geapprecieerd. Hier kunnen we op een gemakkelijke manier werken aan een milieuvriendelijk aanbod! De aanbevelingen en tips hier hangen nauw samen met het volgende punt rond afvalbeheersing! •

• •

•

•

• • •

•

Kies voor versnaperingen in grote verpakkingen en niet voor individueel verpakte porties: een plakje cake, wafeltjes, … Of nog beter: ga voor hapjes zonder verpakking (zie ‘afval’), zoals een gezond stukje fruit. Ook drankjes schenk je best uit grote flessen in plaats van uit apart verpakte brikjes. Zet eens eigen streekproducten op het menu! Op www.streekproduct.be vind je tips, weetjes, recepten … en adressen van producenten van je eigen (en andere) streken terug! Denk aan streekeigen producten: deze moeten niet aangevoerd worden uit andere landen. Je kan je deelnemers ook eens terug laten kennismaken met fruit- of groentesoorten ‘uit de oude doos’. Ze zullen zeker gesmaakt worden. Koop seizoensgebonden en lokale hapjes op de markt, bij boerderijen of bij plaatselijke producenten. Zo verlaag je niet enkel je ecologische voetafdruk door je kilometers te beperken, maar steun je ook de lokale bevolking en ontdek je nieuwe smaken en tal van streekspecialiteiten. Voorzie eens een vegetarisch alternatief. Het is minstens even lekker en het heeft een veel kleinere impact op het milieu! In de Groene Voet worden biologische, streekeigen, seizoensgebonden en vegetarische producten extra gewaardeerd. Grote overschotten (bv. belegde broodjes, fruit, etc) gooi je niet weg. Bekijk eens of je er in je omgeving iemand een plezier mee kan doen: het rusthuis, de school, de jeugdvereniging… Producten van Oxfam Wereldwinkels zijn ook vaak biologisch en dus milieuvriendelijk. Bovendien zijn deze producten steeds fair trade: de boeren in het zuiden kregen dus een eerlijke prijs voor hun product.

Wist je dat…? Bijna 30% van je ecologische voetafdruk wordt bepaald door je voeding? Je kan je ecologische voetafdruk – ook tijdens activiteiten – gemakkelijk verkleinen door te letten op wat je als hapje of drankje aanbiedt. Zo is de productie van veevoeder (dat nodig is voor onze intensieve veeteelt) verantwoordelijk voor 88% van de ontbossing van het Amazonewoud. Het lijkt misschien een kleine stap, maar door een vegetarisch alternatief te voorzien voor zij die het wensen, draag je al veel bij tot het behoud van het Amazonewoud. Een appel uit Chili heeft al 13.000 km afgelegd voor hij hier is. Deze CO2-uitstoot is vergelijkbaar met die van een lamp die je 50 uur laat branden. Kies dus voor producten uit eigen streek! 6

Enkele websites voor meer tips • Meer informatie over seizoensgebonden en lokale voeding vind je op de website van Wervel (www.wervel.be), lokale verkooppunten vind je op www.fermweb.be of op www.hoeveproducten.be. • Eens een vegetarisch hapje proberen? Je vindt receptjes op www.vegetarisme.be. 6

Afval voorkomen

Bij alles wat we organiseren ontstaat meestal afval: na evenementen of grotere initiatieven blijven bergen afval achter. De activiteiten van Pasar zijn meestal een heel pak kleinschaliger. Maar ook tijdens de ‘gewone’ wandelingen of fietstochten is het belangrijk om vooraf even te bekijken hoe je het afval dat deelnemers meebrengen of dat je zelf overhoudt aan een activiteit aanpakt. Een paar logische tips: • • •

• •

•

Voorkom verpakkingsafval door grote verpakkingen en/of retourverpakkingen aan te kopen, zoals bulkverpakkingen en glazen flessen met statiegeld. Je kan ook ‘eetbare’ verpakkingen kiezen: een ijsje op een hoorntje, vis of vlees in een broodje, slaatjes uit een koolblad,…. Vraag je deelnemers geen verpakkingsmateriaal mee te brengen, geen afval achter te laten, eventueel afval terug mee naar huis te nemen en het daar te sorteren. Je kan dit ook (standaard) vermelden op de uitnodiging, op je website, via een bevestigingsmail… Kies voor herbruikbare bekers of glazen. Dit wordt extra gewaardeerd in de Groene Voet. Ook herbruikbaar bestek en borden leveren een milieuwinst op! Spreek bij de voorbereiding af wie – bv. na een pauze onderweg – als laatste checkt of alle afval meegenomen werd. Neem een vuilniszakje mee om toch achtergebleven afval op te ruimen en mee te nemen. Ga spaarzaam om met plastic zakjes en ander verpakkingsafval.

Wist je dat…? In 2009 800.000 ton verpakkingsmateriaal op de Belgische markt gebracht werd. Dat is zo’n 77 kg per inwoner per jaar. Deze hoeveelheid niet-herbruikbare verpakkingen stijgt jaar na jaar hoewel er reeds verschillende milieuvriendelijkere alternatieven bestaan. Let ook op met composteerbaar materiaal. Een sinaasappelschil heeft zes maanden nodig om te composteren. Hij trekt bovendien insecten aan en verpest zo een picknickplaats voor andere wandelaars of fietsers. Het duurt 1 tot 3 jaar (afhankelijk van het weer) om een bananenschil te composteren. Aluminiumfolie blijft 18 maanden liggen, een plastic zak 10 jaar en een blikje maar liefst 85(!) jaar. Wist je dat Pasar ook herbruikbare bekers heeft? Afdelingen die inspelen op de Groene Voet kunnen een pakketje krijgen. Enkele websites voor meer tips • De rubriek 'Maaltijden & tussendoortjes' op www.milieukoopwijzer.be bevat een lijst met leveranciers van voedingswaren in grootverpakkingen. • Herbruikbare bekers kan je ook meestal gratis of tegen betaling van een waarborg per beker uitlenen bij gemeente of provincie. Op de website van OVAM (http://www.ovam.be/jahia/Jahia/pid/839) vind je meer informatie over de uitleenmogelijkheden. • Op de website van OVAM (www.ovam.be) vind je veel informatie over afval en afvalinzameling. • Je vind er ook een overzicht van alle tips over afval (http://www.ovam.be/jahia/Jahia/pid/170). 7

7

Evalueer na je activiteit

Tijdens bestuursvergaderingen worden de voorbije activiteiten traditioneel altijd wel even geëvalueerd: hoeveel deelnemers waren er, verliep alles zoals verwacht, wat was het financieel resultaat… Dankzij deze evaluaties kunnen volgende activiteiten telkens een beetje bijgestuurd worden. Ook de ‘milieuvriendelijkheid’ van je activiteit is een interessante factor om op te volgen: samen bekijken hoe een aantal dingen gelopen zijn… om er dan bepaalde conclusies uit te trekken of een evolutie te zien door de jaren heen… We halen een aantal factoren aan die hierbij kunnen besproken worden. •

•

•

Bespreek in je bestuursploeg per activiteit wie het milieuaspect van je activiteit opvolgt voor, tijdens en na een activiteit. Hij of zij let voor en tijdens de organisatie dat er gedacht wordt aan milieuvriendelijke aspecten, voorkomen van afval, enz. Als je affiches en flyers digitaal laat printen, doe dit dan in fasen, zodat je tijdig kan ingrijpen in de hoeveelheid. Als je affiches of flyers laat drukken, dan kan je het beter in één keer laten doen. Bij een drukproces worden er immers drukplaten aangemaakt. Je evalueert elke activiteit ongetwijfeld tijdens de volgende bestuursvergadering. Bekijk volgende keren ook volgende aspecten: o De hoeveelheid promotiedrukwerken die je nodig had. De overschotten die er nog zijn… o Voor hapjes en tapjes: de verbruikte hoeveelheden, wat werd met overschot gedaan ? o Voor hapjes en tapjes: welke werden gebruikt, hoe werden ze geapprecieerd, … o Moest er veel afval geruimd worden tijdens/na de activiteit ? o Bespreek even kort hoe de meeste deelnemers naar de vertrekplaats kwamen (te voet, met de wagen, aantal carpoolers, ….) Zie je hier evolutie in ? Spelen de deelnemers in op een aanbod van gedeeld vervoer of openbaar vervoer?

Wist je dat…? Een kwart van het voedsel weggegooid wordt, hoewel het in de meeste gevallen nog eetbaar is. Programmaboekjes en -kranten, strooifolders, flyers, stickers, bierviltjes,... worden vaak ongelezen weggegooid en leveren dus zwerfvuil op dat noodgedwongen bij het restafval belandt.

8

8

En ook nog dit … •

•

•

Sommige faciliteiten of materialen die we gebruiken voor recreatie verslinden zeer veel energie. Wanneer we deze gebruiken weten we dat onze Groene Voet, heel wat minder groen zal kleuren. Iets om even bij na te denken. We sommen een paar goed gekende ‘energieverslinders’ op: o Quads (of andere gemotoriseerde vervoersmiddelen) verbruiken heel wat energie. Bovendien kunnen ze ook hinder veroorzaken voor andere recreanten en dieren. o Niets zo leuk als een terrasje doen. In de koude wintermaanden verbruiken terrasverwarmers veel energie. Alle opgewekte warmte lost in openlucht bovendien zeer snel op. In de lente- en zomermaanden kan je zonder verwarmers genieten van een gezellig terrasje … met een veel kleinere ecologische voetafdruk. Boten, ijspistes …zijn eveneens grote energieverbruikers, die bij gebruik de ‘Groene Voet’ van je activiteit naar boven zullen trekken.

Tot slot… We hopen met deze bundel een aantal bruikbare tips te hebben samengebracht. Deze tips zijn niet nieuw of wereldschokkend, maar helpen ons wel activiteiten te organiseren met respect voor de natuur. Ongetwijfeld zijn er nog veel andere tips te vinden. Maakt jouw afdeling gebruik van een paar vernieuwende tips? Bezorg ze ons … en wij zorgen mee voor de verspreiding ervan bij andere afdelingen. Zo wordt dit geen afgeronde bundel, maar een uitwisseling van goede voorbeelden en handige ideeën waarmee we elkaar kunnen inspireren. Veel succes! Vragen, opmerkingen en suggesties mogen naar [email protected].

9