Maatschap voor Sport-Fysiotherapie Manuele Therapie Medische Trainings Therapie en Echografie en EMG
P. van der Tas & J.M. Klomp-Jacobs Stadtlohnallee 2 7595 BP Weerselo Telefoon 0541 - 661590 Molemansstraat 52 7561 BE Deurningen Telefoon 074 - 2780556 Fax 0541 - 662331 E-mail
[email protected]
Achillespeesklachten
Internet www.fysiovandertas.nl
De achillespees is de grootste en sterkste pees van het lichaam, maar toch een kwetsbare plek. Niet alleen bij hardlopers komen klachten van de achillespezen regelmatig voor. Dit komt door de grote krachten die tijdens hardlopen op de pezen komen: bij een snelheid van 21 km/uur is deze kracht 9 kN, overeenkomend met 12,5 x het lichaamsgewicht. Tijdens gewoon wandelen is deze kracht 2,6 kN, terwijl bij fietsen deze minder is dan 1 kN.
Anatomie De achillespees is een samengestelde pees van de oppervlakkige tweekoppige kuitspier (m. gastrocnemius) en de dieper gelegen kuitspier (m. soleus). De laatste verloopt alleen over het enkelgewricht, de eerste ook over het kniegewricht. Tevens komt er nog een kleine spier bij die ook over beide gewrichten verloopt (m. plantaris). De kuitspieren zijn actief bij de afzet en bij trap op lopen.
Verschillende soorten klachten van de achillespees We onderscheiden de volgende klachten van de achillespees: 1. Peritendinitis of tendovaginitis. Dit is een ontstekingsreactie van de peeskoker rond de achillespees. Dit is een typische overbelastingsblessure en gaat vaak gepaard met een fijn kraken tijdens bewegen. Het geluid lijkt op het lopen over bevroren sneeuw. Bij chronische ontstekingen ontstaan er verklevingen tussen de peesschede en de pees met onregelmatige verdikkingen van de pees. 2. Bursitis. Dit is een ontsteking van een slijmbeurs en kan gelokaliseerd zijn oppervlakkig (tussen de huid en de achillespees) of dieper (tussen de achillespees en het onderbeen). 3. Haglundse deformiteit. Dit is een uitsteeksel aan het bovenste/buitenste gedeelte van het hielbeen, waardoor er inklemmingsverschijnselen kunnen ontstaan van de achillespees. 4. Tendinopathie. Ontstekingen van de achillespees zelf komen weinig voor, meestal is sprake van degeneratie van de pees, tendinopathie of tendinosis genoemd.
Paul van der Tas – Allround Sport-Fysiotherapeut
Weerselo - Deurningen
Oorzakelijke factoren voor achillespeesklachten We onderscheiden intrinsieke en extrinsieke factoren (resp. factoren van de pees zelf uitgaande en factoren van buitenaf die de pees nadelig beïnvloeden). Intrinsieke factoren: • afnemende doorbloeding van de pees. Dit is een “normaal” verschijnselen bij het toenemen van de leeftijd. De meeste klachten komen dan ook voor tussen de 35 en 45 jarige leeftijd, meer bij mannen dan bij vrouwen • vermindering van de spierkracht en lenigheid van de kuitspieren • overgewicht • standafwijkingen van de voet, zoals hol- en knikvoet, waardoor een versterkte pronatie van de voet ontstaat tijdens het afwikkelen • beperking van de endorotatie (naar binnen draaien) van het heupgewricht • beenlengteverschil en bekkenscheefstand Extrinsieke factoren: • verandering van de trainingsintensiteit • slechte looptechniek • lopen op harde of glibberige ondergrond • slecht schoeisel • sterke afkoeling, natte schoenen/sokken • mate van belasting (springen, wenden, keren) Onderzoek Tijdens operaties werd aangetoond dat bij langdurige klachten van de achillespezen geen ontstekingsmateriaal aanwezig was, maar een zeer slechte kwaliteit van het peesweefsel. Dit uit zich in een verdikking van de pees (vochtvorming in de pees met verbreking van de crosslinks = dwarse verbindingen van het peesmateriaal), waardoor de pees slecht belastbaar wordt. Er is sprake van een toename van de doorbloeding, welke, naar op dit moment wordt aangenomen, verantwoordelijk is voor de optredende pijn. Naast het lichamelijk onderzoek is echografie een prima beeldvormende techniek om de kwaliteit van het peesweefsel te beoordelen in de fysiotherapeutische setting. Voorbeeld echografisch onderzoek
Links tendinopathie
Rechts gezond peesweefsel
Paul van der Tas – Allround Sport-Fysiotherapeut
Weerselo - Deurningen
Tevens dient altijd te worden beoordeeld of er geen sprake is van een ruptuur (scheur) van de achillespees door de proef van Simmonds). Hierbij wordt (patiënt in buiklig met het onderbeen ontspannen) in de kuitspieren geknepen, waarbij een plantairflexie (neerwaarts bewegen van de voet) dient op te treden.
Proef van Simmonds Therapie De achillespees reageert op bovengenoemde intrinsieke en/of extrinsieke factoren eerst met een ontstekingsreactie, welke nog reageert op medicijnen als NSAID, mits daarbij de negatieve factoren worden geëlimineerd. In een later stadium treden degeneratieve veranderingen van de pees op, welke in een beginstadium goed behandelbaar zijn. Wordt er niet goed behandeld, dan kan de pees dermate slecht van kwaliteit worden, dat een ruptuur kan optreden. Het injecteren van cortisonen is gecontraïndiceerd, vanwege de grotere kans op rupturen. Rust is evenmin aangewezen, omdat hierdoor de kwaliteit van het peesweefsel verder zal verslechteren. In de praktijk heeft excentrische oefentherapie op dit moment de voorkeur. Deze oefenvorm is recent in meerdere RCT’s (Randomised Clinical Trials) onderzocht. Hierbij wordt aanvankelijk alleen belast met de zwaartekracht mee. Als het peesweefsel zich herstelt (met echografie goed te beoordelen) kan isometrisch en in het laatste stadium concentrisch (tegen de zwaartekracht) worden geoefend. Daarna wordt overgegaan op functionele oefentherapie. Het oefenprogramma dient dagelijks meerdere keren te worden herhaald. Langzaam kan op geleide van de pijnklachten en de bevindingen van echografisch onderzoek, de belasting worden opgevoerd. Hieronder staan de oefeningen voor de 1e en 2e fase. Uw fysiotherapeut zal u adviseren waanneer u kunt overgaan op de 2e fase. Hierna zal worden overgegaan naar functionele oefentherapievormen tot uw normale belastingsniveau is hersteld.
Paul van der Tas – Allround Sport-Fysiotherapeut
Weerselo - Deurningen
Excentrische oefentherapie achillespees (1e fase) Met rechte knie
Uitvoering
Met gebogen knie
Stand op beide voeten
Tenenstand op beide voeten
Nu wordt het niet aangedane been gebogen
Langzaam op het aangedane been doorzakken
Eindigen met stand op beide voeten en terug naar de uitgangspositie (figuur 1)
Maak 3 series van 10 à 15 herhalingen (waarna telkens 15 seconden rust). Dit geheel 3 à 5 x per dag herhalen. Paul van der Tas – Allround Sport-Fysiotherapeut
Weerselo - Deurningen
Excentrische oefentherapie achillespees (2e fase) Met rechte knie
Uitvoering
Met gebogen knie
Stand op beide voeten op een verhoging, bv. de onderste traptrede
Tenenstand op beide voeten
Nu wordt het niet aangedane been gebogen
Langzaam op het aangedane been doorzakken
Eindigen met stand op beide voeten en terug naar de uitgangspositie (figuur 1)
Maak 3 series van 10 à 15 herhalingen (waarna telkens 15 seconden rust). Dit geheel 3 à 5 x per dag herhalen. Paul van der Tas – Allround Sport-Fysiotherapeut
Weerselo - Deurningen
