Loonruimte-akkoord PX-10. Alles over het. Nieuwe ontwikkelingen. DOE MEE aan het FNV-referendum!

06

oktober 2015 uitgave van de algemene federatie van militair personeel

DOE M EE

aan het ndum! FNV-refere A 10 Z IE PAG IN

Alles over het

Loonruimte-akkoord Nieuwe ontwikkelingen

PX-10

OPLINIE OKTOBER 2015

1

ADVERTORIAL

Rechtshulp bij privéproblemen Vanaf 15 september 2015 kunnen AFMP-leden bij DAS tegen een absolute bodemprijs een aanvullende rechtsbijstandverzekering afsluiten met een zeer uitgebreide dekking.

»

Voor slechts € 6,79 per maand (exclusief 21 procent assurantiebelasting) kunnen AFMP-leden zichzelf en hun gezinsleden voortaan bij DAS verzekeren van rechtsbijstand bij problemen in de privésfeer. Een exclusief aanbod met een brede dekking op consumentenrecht, verkeer, letselschade (verkeer en gezondheid), vakantieaangelegenheden, onrechtmatig handelen, strafzaken, erfrecht, conflicten met financiële instellingen en rondom de woning.

Werk en inkomen Als AFMP-lid bent u door uw bondslidmaatschap al verzekerd van rechtsbijstand bij problemen op het gebied van werk en inkomen, inclusief aan het werk gerelateerde letselschade. U betaalt daarvoor dan ook geen premie bij DAS. Voor € 4,96 per maand extra (exclusief 21 procent assurantiebelasting) kunt u de dekking van de aanvul-

02


lende DAS-verzekering echter wel uitbreiden met problemen op het gebied van werk en inkomen voor uw partner en eventuele overige gezinsleden.

Overstappen Er zijn collega’s die al een rechtsbijstandverzekering hebben bij een andere verzekeraar, zoals bijvoorbeeld Univé. Voor die groep is het de moeite waard even goed te kijken naar de nieuwe aanbieding: die biedt namelijk meer voor een lagere prijs. Mocht u willen switchen naar de nieuwe DASverzekering, kijk dan even op www.das. nl/afmp.

Polisvoorwaarden Bij het vergelijken van de nieuwe DASverzekering met andere aanbiedingen is zorgvuldige aandacht voor de kleine lettertjes in de polisvoorwaarden aanbevolen. Bij sommige verzekeraars worden externe kosten maar beperkt

vergoed of is het rechtsgebied beperkt tot Europa. Dat drukt de premie, maar ook de dekking. Waak er dus voor om appels met peren te vergelijken.

Eenvoudig afsluiten Ga naar de speciale website van DAS (www.das.nl/afmp) voor AFMP-leden. Daar kunt u bekijken wat het aanbod inhoudt en desgewenst online een verzekering afsluiten.

SCHADEVERZEKERINGEN BIJ UNIVÉ H Het beëindigde Rechtshulpcontract met Univé staat los van de korting die leden krijgen op andere schadeverzekeringen bij Univé. Huidige verzekerden behouden de korting op overige schadeverzekeringen bij Univé via het FNVvoordeelcontract. Zie voor meer informatie www.fnv-voordeel.nl.

INHOUD

24

22 23 16

Verder in dit nummer 11

Defensiebegroting

12 Mijoenennota 18 Toch toelage bij tijdelijke waarneming 19 Gebrekkige nazorg Afghanistan-veteranen 20 Veteranenberichten

27

06

22 Nachtdienst en voeding 23 Arbocatalogi 24 Elske Douma nieuw lid Algemeen Bestuur 27 Chroom-6, de stand van zaken 28 Bankzitter, gastcolumn 29 Verenigingsnieuws

#06

29 Verenigingsnieuws

Afgekeurd Loonakkoord teruggegeven

PX-10: nieuw onderzoek nodig

De AFMP blijft zich met alle wettelijke middelen verzetten tegen de slechte deal van de bovensectorale loonruimte-overeenkomst en het uitblijven van echte waardering voor het defensiepersoneel. Als praten niet meer mogelijk is, laat je je opvattingen op andere wijze blijken. Zo vond er in Den Haag een spontane actie van de AFMP, MARVER en FNV Overheid plaats, waarbij we het Loonakkoord teruggaven aan de Minister.

Er moet een nieuw onafhankelijk onderzoek naar de kankerverwekkende wapenreinigingsolie PX-10 komen. Dat is nodig omdat in 2011 op een verkeerde manier onderzoek is gedaan naar mogelijke ziektegevallen onder oud-militairen. En omdat er nieuwe informatie boven tafel is gekomen.

06

Gevolgen voor je pensioen

08

Toegegeven, het is erg lastig om een goed beeld te krijgen van de gevolgen van de loonruimteovereenkomst voor je pensioen. Vandaar dat we die gevolgen nog even op een rijtje zetten door middel van eenvoudige vragen en antwoorden.

14

Amin Michel nieuwe secretaris

16

Met Amin Michel als secretaris/ penningmeester haalt de AFMP een ‘oude’ bekende in huis. Iemand die niet alleen de AFMP al vrij goed kent, maar ook de andere bonden van FNV Veiligheid. Iemand die de defensieorganisatie ook van binnenuit kent. Medio oktober gaat hij voluit aan de slag.

30 FNV Voordeel 32 Computerhoek 33 Puzzel 34 Contactpagina 36 Pamflet

Lidmaatschap

Er kan een moment komen dat u uw AFMPlidmaatschap op moet zeggen, bijvoorbeeld omdat u een baan buiten Defensie heeft aanvaard. Houdt u dan rekening met de opzegtermijn van 2 volle kalendermaanden. Voorbeeld: u zegt 15 januari op, het lidmaatschap wordt dan beëindigd per 1 april. U kunt opzeggen door middel van een brief aan AFMP/FNV t.a.v. Ledenadministratie, Postbus 157, 3440 AD Woerden, of [email protected]. Het volgende verenigingsblad verschijnt op donderdag 5 november 2015. Kopij aanleveren is mogelijk tot en met maandag 12 oktober. Salarisbetaaldatum: vrijdag 23 oktober 2015. De salarisbetaaldata over 2015 en 2016 zijn ook te vinden op www.afmp.nl, via de menuknop Actuele thema’s. Cover: ANP


03

BLOG VOORZITTER ANNE-MARIE SNELS EN MARVER-VOORZITTER TON DE ZEEUW

Het Loonakkoord en de defensietafel

W

aarschijnlijk weet u wel dat er veel te doen is over het Loonakkoord. Dit werd op 10 juli onverwacht gesloten tussen het Kabinet en 3 kleine centrales, de FNV bonden werden buitengesloten. Wij vonden dat er éérst goede berekeningen op tafel moesten liggen wat de effecten van het Loonakkoord voor uw pensioen zijn. We wilden dat weten vóórdat er onderhandeld werd over het Loonakkoord. Bovendien vinden we dat het defensiepersoneel na jaren 0-lijn een betere loonsverhoging verdient, en geen “sigaar uit eigen doos” omdat uw loonsverhoging voor een belangrijk deel uit een verslechtering van uw pensioen wordt betaald. Daarnaast wilden we óók dat in de onderhandelingen door het Kabinet de onterechte fiscale boete op de UKW zou worden afgeschaft. Bovendien spraken we met de drie kleine centrales af dat we óf samen een

04 4


Loonakkoord zouden sluiten óf niet. De tegenargumenten Dat “gentlemen’s agreement” bleek niks Andere centrales verdedigen hun waard te zijn voor de andere centrales standpunt met verhalen als ‘uw want zij gingen op 10 juli onderhanpensioen wordt toch wel slechter op delen en zetten wél een handteketermijn’of ‘Brussel gaat ingrijpen in uw ning onder een akkoord waarvan de pensioenen’ of ‘u kunt veel beter zélf gevolgen toen niet waren te overzien. voor uw pensioen gaan sparen’. Dat Later bleek uit berekeningen van zijn allemaal drogredenen; je gaat het ABP dat jongeren er tot -14 % de militaire pensioenregeling op achteruit kunnen gaan, 55 Deze keer geen column dus zélf maar fors verslechtejarigen tot -6% en een 75-jarige ren omdat anderen dat in de maar een blog van Anneis 1% slechter af. toekomst misschien wel gaan Marie Snels en MARVERdoen? We gaan toch ook niet voorzitter Ton de Zeeuw Achterbanberaad allemaal een fors deel van ons over de stand van zaken Bij het hele traject rond het wel loon inleveren en uitkeringen rond het Loonakkoord. of niet onderhandelen over het verder verslechteren omdat we Loonakkoord is ons topkader nauw daar mogelijk een toekomstige betrokken geweest. Onze kaderlefinanciële crisis mee tegenhouden? En den waren héél duidelijk, wij zitten of je van dat lage salaris bij Defensie niet te wachten op een slechte ‘deal’ zelf nog makkelijk even bij kunt sparen. met het Kabinet. Dus trokken we de Onze collectieve pensioenregeling kazernes in, hielden informatiebijeenis nog steeds de beste oplossing om komsten om te horen wat onze leden ervoor te zorgen dat u straks niet op van deze deal vonden. Iedereen was een houtje hoeft te bijten. Dat blijkt ook welkom, óók de leden van de andere uit (internationaal) onderzoek. En het defensie-vakbonden. domste wat je kunt doen is die zelf af gaan breken. Daar werken de AFMP, de We spraken honderden mensen, en MARVER, FNV Overheid en de andere slechts een handjevol was het eens FNV bonden niet aan mee! met de afspraken in het Loonakkoord. Wist u trouwens dat 2,8 miljoen menIedereen had verdraaid goed in de sen de gevolgen van dit Loonakkoord gaten dat het defensiepersoneel de voor hun kiezen krijgen? Zij zitten loonsverhoging voor een fors deel zelf allemaal bij het ABP en krijgen allemaal betaalt uit het eigen pensioen. Daar te maken met de pensioenverslechtestaat dus een fors slechter pensioen ringen, alleen voor de werknemers bij tegenover en jongeren worden het Defensie, de Politie, het Onderwijs en hardst gepakt. En iedereen was boos het Rijk staat daar een schamele loonsdat het Kabinet oneerlijke informatie verhoging tegenover. Al die anderen geeft en ook de andere centrales het betalen dus mee aan die loonsvereerlijke verhaal niet vertellen. Het werd hoging en hen is niet gevraagd wat erg gewaardeerd dat wij wél uitleg zij hiervan vinden. Slim hè, van het kwamen geven. Kabinet en die andere centrales?

FOTO: ANP

Het overleg bij Defensie Door het Kabinet en de andere centrales werd steeds geroepen dat er sprake zou zijn van open en reëel overleg en dat aan de sectorale onderhandelingstafel nog onderhandeld kon worden. Niets bleek minder waar.

De pensioendeal Tegen alle procedures in werden eerst de pensioenafspraken uit het Loonakkoord aan de sectortafel Defensie besproken. Op basis van een paar magere A4-tjes, werd er met één pennenstreek een akkoord gesloten tussen de drie andere centrales en de werkgever. Zónder dat daar ook maar één enkele berekening onder lag. Terwijl we over geringe aanpassingen in de militaire pensioenregeling de afgelopen jaren ellenlang gesproken hebben en er tientallen berekeningen werden gemaakt om te kijken wat de gevolgen voor uw pensioenregeling zijn. Wij hebben hier fors bezwaar tegen aangetekend. Er was immers geen sprake van open en reëel overleg want men wilde de verlaging van de pensioenpremie, de herstelpremie en de indexatie niet ter discussie stellen, de procedures zijn niet gevolgd en zulke belangrijke besluiten neem je op basis van degelijke informatie. Daar was allemaal totaal géén sprake van, dus zijn wij niét akkoord gegaan. En op slinkse wijze werden die slechte pensioenafspraken voor militairen óók nog eens tegen alle procedures in door de Pensioenkamer heen geloodst. Ik zal u zeggen, wij waren flabbergasted.

Anne-Marie Snels en Ton de Zeeuw tijdens actie in Den Haag (zie volgende pagina’s).

De loondeal Een week later stonden de loonafspraken uit het Loonakkoord ter discussie in het arbeidsvoorwaardenoverleg bij Defensie. Daar werd door de werkgever en de 3 andere centrales hetzelfde spelletje gespeeld. Ook hier was géén sprake van een juist gevolgde procedure, er lagen géén stukken voor. En ook hier werden de loonafspraken door de werkgever en de andere centrales één op één door vertaald zonder dat daarover nog open en reëel overleg mogelijk was. En laat u niet voor de gek houden, u krijgt geen 5,05% . 0,8 % had het defensiepersoneel al ontvangen. En in 2015 krijgen ze 500 euro bruto en 1,25 % over slechts 4 maanden. Dat laatste komt uiteindelijk neer op 0,42%. En van de loonsverhoging in 2016 betalen ze 1,4 % zelf (uit pensioenverslechtering). Het Kabinet is de lachende derde; die hebben lagere kosten omdat de pensioenpremie voor alle ambtenaren fors wordt verlaagd en ontvangt ook nog eens 42% loonbelasting over uw extra loon. Kassa!

Er komt géén geld bij En vervolgens wordt óók nog de indruk gewekt dat er straks ook nog een fantastisch arbeidsvoorwaardenakkoord Defensie gaat komen. Wij zijn heel benieuwd van welk geld dat dan gaat gebeuren en welke sigaar uit eigen doos hier weer om de hoek komt kijken. Want de werkgever was héél duidelijk, in 2015 en 2016 komt er géén geld bij! Terwijl er nog zoveel belangrijke besluiten moeten worden genomen over bijvoorbeeld de diensteinderegeling, een structurele oplossing voor het AOW-gat, een nieuw functiehuis én een nieuwe pensioen-

Fiscale boete UKW

»

Het Kabinet merkt de UKW ten onrechte aan als een vroegpensioen regeling. Daardoor betaalt Defensie ieder jaar 160 á 170 miljoen euro boete. Wij willen dat die onterechte boete wordt afgeschaft om dat geld te gebruiken voor bijv. een nieuwe militaire pensioenregeling en de structurele oplossing van het AOW-gat.

regeling. En daarvoor is de ruimte door het Loonakkoord al weggegeven. Omdat er in het arbeidsvoorwaardenoverleg formeel geen besluiten kunnen worden genomen hebben wij een SOD aangevraagd. Dat is het overleg binnen defensie waar de belangrijke formele besluiten worden genomen. Nu wordt er door andere centrales gezegd dat wij tegen houden dat de loonsverhoging snel wordt uitbetaald. Zo lusten wij er nog wel een paar…..

Niks doen geen optie, het defensiepersoneel verdient beter De AFMP, de MARVER en FNV Overheid zijn mordicus tegen de afspraken in dit Loonakkoord en de uitwerking daarvan binnen Defensie. Het defensiepersoneel verdient beter en niks doen is geen optie. Dus hebben we met alle FNVbonden een kort geding aangespannen om dit Loonakkoord van tafel te krijgen. Daarom hadden we defensie en de andere drie centrales ook formeel verzocht om de besluitvorming aan de onderhandelingstafel bij Defensie even uit te stellen. Ook dát hebben ze niet gehonoreerd. Er komt een referendum in oktober, en er worden ook door de AFMP, de MARVER en FNV Overheid acties gestart, net als bij de Politie, het Rijk en andere sectoren. Als FNV-bonden moeten we alles in het werk stellen om dit slechte Loonakkoord voor u van tafel te krijgen. Als praten niet helpt is er géén andere keuze. U verdient na jaren 0-lijn een échte goede loonsverhoging, die niét voor een fors deel wordt betaald uit uw pensioen. En we hebben uw steun nodig om dit tij te keren.

Tot slot Wij zouden geen knip voor onze neus waard zijn als we u niét het eerlijke verhaal zouden vertellen! Belangrijke besluiten over de gevolgen van het Loonakkoord voor het defensiepersoneel neem je niet ‘in achterkamertjes’, daar betrek je je achterban open en eerlijk bij. Want er staat téveel op het spel, uw loon én uw pensioen, en pensioen is niets meer en niets minder dan uitgesteld loon.


5 05

WERK EN INKLOMEN TEKST ALEX GROOTHEDDE

De AFMP blijft zich met alle wettelijke middelen verzetten tegen de slechte deal van de bovensectorale loonruimte-overeenkomst en het uitblijven van echte waardering voor het defensiepersoneel. Als fatsoenlijk overleg niet meer mogelijk is, laat je je opvattingen op andere wijze blijken. De AFMP sloot zich dus aan bij FNV-acties tegen de loonruimte-overeenkomst. Zo vonden er in de week van 15 september enkele spontane acties plaats, waaronder de aangifte tegen diefstal van je pensioen en een actie in Den Haag. Daarnaast diende op 17 september een kort geding tegen het Loonakkoord. Van 14 t/m 19 oktober houdt de FNV een referendum onder alle deelnemers van het pensioenfonds ABP. Hierover leest u meer op de komende pagina’s.

Zo begon het 1 MRT 2013 Arbeidsvoorwaardenakkoord voor Defensie loopt af.

6


Minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert overhandigt de inzetbrief arbeidsvoorwaarden aan de bonden. 4 NOV 2014

Het Kabinet Rutte sluit, met de andere drie kleine centrales, als een dief in de nacht een bovensectoraal loonakkoord voor overheidspersoneel. 10 JUL 2015

16 APR 2015 De AFMP zegt in het Sector Overleg Defensie met de andere ACOP-bonden MARVER en FNV Overheid ‘NEE’ tegen eerste deelresultaat arbeidsvoorwaarden. De centrales AC, CMHF en CCOOP tekenen wél.

Actie in Den Haag:

Loonakkoord

teruggegeven aan Minister De AFMP, MARVER en FNV Overheid hebben op de dag van de Algemene Beschouwingen in de Tweede Kamer het afgekeurde Loon-overeenkomst teruggegeven aan de Minister. Dat gebeurde in de vorm van een ‘flash mob’ actie bij de voordeur van het Ministerie van Defensie.

D

e waardig verlopen actie van o.a. militairen in uniform trok aardig wat bekijks van voorbijgangers en ook de pers liet zich zien. Vooraf gaven voorzitters Anne-Marie Snels (AFMP) en Ton de Zeeuw (MARVER) de vele tientallen (kader)leden tekst en uitleg over het waarom van deze actie en over de ontwikkelingen aan de onderhandelingstafel bij Defensie. De bestuurders vertelden hoe militairen en burgerpersoneel van Defensie zand in de ogen wordt gestrooid door het Kabinet Rutte. “Laten we elkaar niet voor de gek houden: u kríjgt geen 5,05 procent loonsverhoging,” speechte Anne-Marie Snels. En: “Het gaat om jullie geld, om jullie pensioen. Er staat teveel op het spel om niets te doen.”

FNV-voorzitter Ton Heerts steekt op 16 september voor de actie in Den Haag militairen en burgerpersoneel een hart onder de riem.

Tijdens dit ‘voorafje’ in en zaal aan het Buitenhof kwamen Han Busker (NPB) en FNV-voorzitter Ton Heerts onverwachts langs om tot actie op te roepen. Heerts: “Een heleboel mensen hier weten heel goed hoe pensioenen in elkaar zitten, en ik zeg: deze zomer is er echt diefstal gepleegd, en dat pikken we niet. En dat als we dat niet pikken, dan gaan we strijden. Of we nou militairen, marechaussees of politiemensen zijn, de meest loyale mensen, die strijden voor de vrede en veiligheid van Nederlanders hier en over de hele wereld. Jullie verdienen meer respect en waardering. En

namens de 1.11 miljoen FNV-leden zeg ik jullie onze steun toe. We beginnen en we stoppen niet, totdat we winnen.”

Flash mob Het afgekeurde Loonakkoord was afgebeeld op borden. Hiermee trok de stoet militairen en burgerpersoneel van de zaal aan het Buitenhof naar de officiële entree van het Ministerie van Defensie aan Plein 4. Bij aankomst van de militairen op het Plein werden de borden aan passanten getoond, later werden ze door de voorzitters tegen de voordeur gezet. Er werd een aantal

ZIE PAG 7

Ministerie van Defensie en de drie overige centrales van overheidspersoneel tekenen loonruimte-overeenkomst. 10 SEP 2015

31 AUG 2015 Bij bepalen actiestrategie tijdens Ledenberaad overheidspersoneel in Nieuwegein wordt besloten dat elke overheidssector (defensie, politie, onderwijs, Rijk) zijn eigen actie voert.

AFMP/MARVER/FNV Overheid voeren actie in Den Haag; tegelijkertijd voert de Nederlandse Politie Bond actie en ook andere overheids sectoren (FNV Senioren en AOb) 16 SEP 2015

14 SEP 2015 FNV-brede actie ‘Doe aangifte van diefstal van je pensioen’. Op politiebureaus zaten agenten en marechaussees klaar om de aangifte in ontvangst te nemen

ZIE PAG 10 Kort geding FNV tegen het loonakkoord, uitspraak op 1 oktober 17 SEP 2015

16 SEP 2015 Begin registratie FNV-Referendum


7

WERK EN INKOMEN

© AFMP

MARVER FNV OVERHEID

2015

MINISTER-PRESIDENT

MARK RUTTE

MINISTER

HENNIS

»

Tijdens de actie op 16 december in Den Haag reikten kaderleden bankbiljetten uit aan voorbijgangers. Op de achterzijde staat waarom wij het Loonakkoord afwijzen, onder het motto ‘Pas op voor valsemunters’. Aangegeven is waarom we niet blij zijn met die 5,05 procent, want het is geen loonsverhoging. 0,8% heeft u al ontvangen en komt uit vrijval werkgeverspremie pensioenen per 1 januari 2015. 1,25% is primaire loonsverhoging per 1 september 2015 (over 4 maanden). Van de 3% met ingang van 1 januari 2016 is 1,4% een sigaar uit eigen doos en daar staat een verslechtering van het pensioen tegenover. Daarnaast ontvangt defensiepersoneel eenmalig 500 euro bruto in oktober 2015.

Hoe het loonruimteakkoord uw pensioen sloopt Er wordt veel gezegd en geschreven over de gevolgen van het loonruimte-akkoord. Die verhalen zijn voor een ‘normaal mens’ bijna niet te volgen. Daarom hier enkele brandende vragen mét antwoorden. Wat betekent dit loonruimteakkoord voor mijn pensioen?

» Door het akkoord wordt uw pensioen flink verslechterd.

“

OM IETS TE BEREIKEN, MOETEN WE ALS SECTOR IN ACTIE KOMEN’

keren aangebeld en Snels en De Zeeuw hebben nog rustig gewacht totdat er werd opengedaan, maar de deur bleef gesloten... En dus besloot De Zeeuw de actie als volgt: “Helaas moeten we vaststellen dat deze Minister niet het fatsoen heeft om de deur open te doen voor het eigen personeel.” De flash mob actie moet vooral ook gezien worden in het licht van de acties in andere overheidssectoren. In FNVverband, met kaderleden van de AFMP, is eind augustus al de actiestrategie doorgenomen. Maandag 31 augustus kwamen FNV-bonden van overheidspersoneel (o.a. militairen, politie, zorg, onderwijs) hiervoor bijeen tijdens een grote bijeenkomst in Nieuwegein. Vlak ervoor was er in hetzelfde congrescentrum een bijeenkomst van AFMP- en MARVER kaderleden. AFMP-voorzitter

8


Anne-Marie Snels en MARVER-voorzitter Ton de Zeeuw vertelden de kaderleden dat er met het kabinet en de werkgever niet meer te praten viel. Er moest dus op een andere overtuigende wijze aandacht gevraagd gaan worden voor de mening en belangen van onze leden.. De politiebonden hadden de toon al gezet met al maanden lopende acties. Als wij als Defensie sector iets willen bereiken, zullen we ook zelf in actie moeten komen.” Dat laatste werd ook tijdens de grotere bijeenkomst verteld.

‘Geen verhaal te vertellen’ Tijdens die grote bijeenkomst vertelde NPB-voorzitter Han Busker (in zijn hoedanigheid als dagelijks bestuurslid van de FNV) het volgende. “Wij vroegen vertegenwoordigers van andere centrales om een gat in ons verhaal te schieten. Bovendien hebben wij de andere centrales voor deze bijeenkomst in Nieuwegein uitgenodigd, maar daar zijn ze niet op ingegaan. Zij hebben geen verhaal te vertellen. Want zij hebben voor het loonakkoord gekozen, maar wij niet. We moeten laten zien dat we het niet pikken.”

» Er wordt minder geld in uw pensioen gestopt.

» Daardoor komt er straks ook minder uit. Zo simpel is het!

Noem eens wat voorbeelden?

» Voor jongeren kan dit oplopen tot 14 % minder pensioen.

» Als u later 2000 euro pensioen per » » »

maand zou ontvangen, wordt dat dus 280 euro per maand minder. Een 55-jarige kan er tot 6% op achteruitgaan Een 75-jarige gaat er 1% op achteruit. Deze berekeningen zijn gemaakt door het pensioenfonds ABP. Berekeningen van de FNV laten zien dat de kans groot is dat u er nog méér op achteruit gaat.

Is dat alles waar de AFMP zich druk om maakt? Nee, er is meer!

» Er is nog steeds een grote kans dat u straks een AOW-gat hebt.

» Door deze pensioenverslech-

teringen hebt u straks óók een pensioen-gat.

Valt dat niet op te lossen? Jawel, dat kan, maar…

» U moet dan nóg eens 2 jaar langer

doorwerken om hetzelfde te krijgen.

» Of u moet u zelf bij verzekeren. En

dat is drie keer duurder als wat u nu in uw pensioen stopt.

Ik krijg toch loonsverhoging waarover ik ook weer pensioen opbouw? Dat klopt, maar…

Militairen hebben toch een eindloonregeling? Dan maakt het toch allemaal niks uit? Nou, niets is minder waar, want…

» De minister en de andere bonden »

» De pensioenverslechtering is veel

»

»

»

» »

groter dan het extra pensioen wat u door deze salarisverhoging krijgt. U zou ook zónder een pensioenverslechtering een loonsverhoging hebben gekregen. Die loonsverhoging was dan géén sigaar uit eigen doos geweest. Met een gewone loonsverhoging bouw je óók meer pensioen op.

hebben met stoom en kokend water snel de eindloonregeling voor militairen aangepast. Daarbij zijn geen berekeningen gemaakt wat de gevolgen van die aanpassingen voor u zijn. De AFMP, de MARVER en FNV Overheid waren hier faliekant op tegen. Want ook uw pensioen dreigt nu flink lager te worden.

Wat zegt het ABP over deze aanpassingen in de eindloonregeling?

» De aanpassingen zijn veel te ingewikkeld.

U hoort andere defensiebonden zeggen: ‘de kans dat uw pensioen er op achteruit gaat is heel klein’. Dat zijn we niet met hen eens, want:

» Het ging financieel al niet goed met uw pensioenfonds, het ABP.

» Dat wordt mede door dit loonakkoord nog slechter.

» Verwachten dat het ABP van iedere

euro die u in uw pensioen stopt nóg meer weet te maken is jezelf voor de gek houden.

» De aanpassingen zitten niet goed in »

elkaar. De aanpassingen zijn niet goed uit te leggen aan militairen.

U denkt misschien: ‘Ik begrijp toch al niet veel van pensioen, dus dat maakt niet veel uit’. Maar er is meer aan de hand…

» Er is opnieuw toestemming van de belastingdienst nodig voor deze aanpassingen.

Een mooi moment was het toen militairen tijdens de actie in Den Haag op 16 september een staande ovatie gaven aan een groep langstrekkende politiemensen. Circa zevenduizend agenten waren diezelfde dag naar Den Haag getogen, waar ze van leer trokken tegen het CAO-beleid van Minister Van der Steur en het Loonakkoord.

» De belastingdienst heeft vorig jaar al »

tegen ons gezegd “dat gaan we niet meer doen”. Wij vinden het dus onverantwoord en heel onverstandig dat de minister en de andere bonden deze aanpassingen toch door willen voeren.

We hadden toch een eerste deelakkoord arbeidsvoorwaarden? Heeft dit Loonakkoord hier iets mee te maken? Nee, het loonakkoord was een apart traject. Maar het heeft wél gevolgen voor die afspraken, want…

» Er moet nog een nieuwe militaire pensioenregeling komen.

» En ook nog een nieuwe diensteinderegeling (UKW).

» En daarvoor is geld nodig. » Door de verslechtering van uw pen»

sioen is er volgens ons niet genoeg geld voor een goede nieuwe UKW en militaire pensioenregeling. De minister zegt namelijk dat er in 2015 en 2016 géén extra geld bijkomt.

Wij gunnen alle defensiemedewerkers, óók de jongeren, een goed pensioen. Wij stellen dus alles in het werk om deze verslechtering alsnog van tafel te krijgen! OPLINIE OKTOBER 2015

9

WERK EN INKOMEN

Uitslag op 1 oktober

Kort geding FNV tegen Loonakkoord

»

Op de dag dat de OpLinie bij de meeste leden thuis wordt bezorgd, donderdag 1 oktober, doet de rechter uitspraak in het kort geding over het loonruimte-akkoord voor het overheidspersoneel. De FNV heeft deze rechtszaak aangespannen tegen de overheidswerkgevers en de 3 centrales. Doel is dat de pensioenverslechtering voor 2,8 miljoen mensen uit de loonruimte-overeenkomst van tafel gaat en er ruimte komt voor open en reëel overleg met de FNV bonden om tot een echte loonsverhoging voor het overheidspersoneel te komen.. Het loonruimte-akkoord is 10 juli afgesproken tussen 3 kleinere centrales en werkgevers in de overheidssector. Vooral voor het kabinet is dit een mooie deal: overheidsmedewerkers betalen hun loonsverhoging voor een groot deel zelf door een verslechtering van hun pensioen. Ook alle andere ABP-deelnemers betalen mee, terwijl daar weinig of niets tegenover staat.

Geen open en reëel overleg De FNV heeft als grootste vakcentrale voor het overheidspersoneel, met 60% van de georganiseerde leden in de overheidssector, over dit voorstel niet onderhandeld en volgens de FNV is er geen sprake geweest van zogenoemd open en reëel overleg. Uiteraard volgt de AFMP de uitspraak op de voet; we waren tijdens de druk bezochte zitting aanwezig. De uitspraak zal te volgen zijn via de website www.afmp.nl. Houd deze dus in de gaten!

10


DOE MEE AAN HET FNV-REFERENDUM H Vanaf 14 oktober kunnen alle 2,8 miljoen deelnemers aan pensioenfonds ABP (ambtenaren en oud-ambtenaren) meedoen aan een referendum over het loonruimte-akkoord. Wil jij je ook uitspreken over de pensioenverslechteringen uit deze overeenkomst? Meld je dan nu aan als referendum-deelnemer! Dat is mogelijk tot en met zondag 11 oktober. Aanleiding is het deze zomer door het kabinet Rutte II met drie van de vier ambtenarencentrales afgesloten loonruimte-akkoord voor de publieke sector. De grootste ambtenarencentrale, de ACOP, onderdeel van de vakcentrale FNV, heeft over dit akkoord niet onderhandeld en heeft het dus ook niet ondertekend.

ABP-deelnemers opgelet! Het FNV referendum is één van de middelen om alle ABP deelnemers zich uit te laten spreken over de vraag of zij voor of tegen deze ingreep in hun pensioenregeling zijn en het kabinet duidelijk te maken wat de leden ervan vinden. Alle 2,8 miljoen ABP-deelnemers) krijgen de kans zich over het akkoord uit te spreken.

Registratie vooraf verplicht Om te zorgen dat het referendum zuiver verloopt, moeten ABPdeelnemers die mee willen doen zich registreren. Dat kan door naar www.fnv.nl/referendum te gaan. Vul hier je gegevens in. Daarna ontvang je een bevestiging op het opgegeven mailadres. Dit gebeurt automatisch, we beschermen je privacy en gaan zorgvuldig om met je gegevens. Aanmelden is mogelijk tot en met 11 oktober. Alle ABPdeelnemers kunnen zich registreren en alléén geregistreerden kunnen stemmen!

Persoonlijke stemcode Geregistreerden ontvangen op woensdag 14 oktober via e-mail een stempas met een persoonlijke code waarmee ze kunnen stemmen. Dat kan t/m 19 oktober. Op 20 oktober wordt de uitslag bekend gemaakt. Registreer je nu voor het referendum en vraag zoveel mogelijk collega’s en bekenden met een ABP-pensioen zich ook te registreren!

Defensiebegroting 2016:

MEERJARENBEGROTING NOODZAKELIJK H De krijgsmacht is gebaat bij

Het defensiebudget voor 2016 is volstrekt ontoereikend om Defensie haar taken naar behoren uit te laten voeren en de veiligheid in Nederland en daarbuiten goed te waarborgen. Defensie lijkt er volgend jaar 220 miljoen euro bij te krijgen, maar dat is misleidend. Dit bedrag wordt in 2016 slechts in mindering gebracht op de in 2011 vastgestelde megabezuinigingen van 1,1 miljard euro door het kabinet Rutte.

duidelijkheid, die gecreëerd kan worden door: » het actualiseren van een echte lange termijn visie op de Krijgsmacht en het vaststellen van het ambitieniveau en » op basis daarvan de Organisatie vast te stellen en er tevens voor te zorgen dat Personeel en Financiën daarvoor beschikbaar zijn; » na elke kabinetsformatie een Defensiebegroting te maken die voor de gehele regeerperiode geldt. De investeringen zijn hoog en het gaat veelal om langjarige trajecten. Een begroting voor een langere periode, op het niveau van 2% bbp, geeft personeel meer zekerheid over hun baan en er is dan ook meer duidelijkheid over materieel, inzet en noodzakelijke investeringen.

Kabinet maalt niet om veiligheid defensiepersoneel

D

e ‘extra’ miljoenen zijn volstrekt onvoldoende om de ongekende tekorten op personeel- en materieel gebied terug te dringen, het defensiebudget te indexeren, laat staan dat alle noodzakelijke investeringen kunnen worden gedaan. De krijgsmacht is daardoor, mede gelet op de (inter)nationale dreigingssituatie, volstrekt onvoldoende toegerust. We constateren verder dat bedragen die in de toekomst worden toegezegd (de 220 miljoen euro loopt geleidelijk op tot 345 miljoen in 2020) deze Kabinetsperiode overschrijden en dus allesbehalve ‘hard’ zijn. Ook het extra budget van 60 miljoen euro voor missies (uit de zgn. BIV gelden) is slechts een druppel op de gloeiende plaat.

Respect noch waardering

Dan is er nog de Loonruimteovereenkomst publieke sector, die overhaast buiten ons om is afgesloten. Er ligt nu een té mager loonbod en er is teveel onduidelijk rond de verlaging van de pensioenen. Tevens zijn er onnodig belangrijke zaken weggegeven om een klein voordeeltje dat het Kabinet voorhield binnen te halen. Onbegrijpelijk dat partijen zo’n akkoord gesloten hebben. De pensioenen voor Defensiepersoneel verslechteren door het Loonakkoord fors. Premier Rutte zegt dat er 5,05% loon bij komt, dat staat ook in de begroting, maar dat is een leugen. Een groot deel van dat bedrag betalen mensen zelf, omdat de pensioenpremie fors wordt verlaagd. De pensioenregeling wordt flink verslechterd; hierdoor krijgt het Defensiepersoneel straks veel Veiligheidsrisico’s minder pensioen. Bovendien wordt de De personele én materiële capaciteit en rekening vooral bij de jongere generatie de geoefendheid van militairen zijn niet neergelegd, die moeten straks nóg eens in balans met de uit te voeren taken. Dat veel langer doorwerken. We kunnen blijkt uit rapportages van Defensie zelf en dan ook spreken van een pensioengat. de Rekenkamer. De effectiviteit van de krijgsmacht komt in het gedrang. Er is vaak Daarnaast is het AOW-gat nog steeds niet structureel opgelost. Met het bod dat er onvoldoende personeel beschikbaar. Op opleiding, scholing, training en oefeningen nu ligt toont het Kabinet, na jarenlange is fors bezuinigd en daarvoor is onvoldoen- 0-lijn, geen respect noch waardering voor de budget. Er zijn onvoldoende mogelijkhe- militairen en burgerpersoneel. den o‘skills & drills’ te trainen. Hierdoor loopt het personeel een onverantwoord veiligMeer geld nodig heidsrisico. Voorraden, reserve-onderdelen Het is uitermate slecht gesteld met het en munitie zijn totaal niet op orde. Defensie voorzettingsvermogen van Defensie. De houdt missies nog maar zeer beperkt vol afgelopen jaren is het ene financiële gat en in een veel beperktere omvang dan in met het andere gevuld om op die wijze het verleden. Dit is nog slechts een greep nog enigszins operationeel te blijven. Dat uit de huidige misstanden. kan niet langer voortduren Er moet méér

geld beschikbaar worden gesteld voor het personeel om de daar ontstane problemen op te lossen. Dat geldt vooral voor de arbeidsvoorwaarden, maar ook m.b.t. de personele capaciteit. Defensiepersoneel is bovenmatig trots op hun werk en bovenmatig loyaal. Maar als je je personeel jarenlang niet serieus neemt en verwaarloost, dan heeft die loyaliteit ook een grens.

Wij zien slechts 2 keuzes:

» Of er komt een substantieel bedrag bij en er worden afspraken gemaakt dat het Defensiebudget op afzienbare termijn op het niveau van 2 % bbp zit. Dit conform de toezegging van de premier op de NAVO top in Wales. Uitgaande van die NAVOnorm moet er minstens 4 miljard euro bij. Óf de politiek moet de ambities fors bijstellen zodat de P(personeel), O(organisatie) en F(financiën) bij Defensie weer met elkaar in evenwicht zijn. Dat laatste vinden wij, gelet op de (inter)nationale dreigingssituatie, niet opportuun.

»


11

WERK EN INKOMEN

Miljoenennota 2016

Kabinet vergroot sociale ongelijkheid

In de kabinetsplannen voor volgend jaar wordt te weinig gedaan aan het bevorderen van de werkgelegenheid, het verbeteren van de koopkracht en het herstellen van de publieke dienstverlening. Dat heeft de FNV – de grootste vakcentrale van Nederland, waarbij ook de AFMP is aangesloten – de regering laten weten namens meer dan een miljoen werknemers.

D

e kern van de begroting 2016 is een belastingverlaging van ruim 5 miljard euro. Meer dan de helft daarvan (2,6 miljard) komt tot stand door een verhoging van de arbeidskorting voor inkomens tot ongeveer € 50.000. Daarnaast gaan de heffingstarieven voor de tweede en derde schijf van de inkomstenbelasting – de inkomensdelen tussen de 19.000 en 66.000 euro – met twee procent(punt) omlaag. De FNV is positief over deze maatregelen: ze bevorderen de koopkracht van werkenden met lagere en middeninkomens en dat stimuleert de economie.

Koopkracht Zoals gezegd leidt de aangekondigde lastenverlichting tot meer koopkracht voor werkenden. De koopkracht van uitkeringsgerechtigden blijft echter min of meer hetzelfde. Ouderen met alleen

12


AOW of een klein pensioen krijgen iets meer te besteden door een eenmalige verhoging van de ouderenkorting met € 145. FNV-voorzitter Ton Heerts: ‘Door dit beleid vergroot het kabinet de verschillen tussen arm en rijk. De FNV wil dat ook deze groepen er volgend jaar duidelijk op vooruit gaan. Het is onverteerbaar dat mensen met een minimumuitkering volgend jaar met pijn en moeite hun koopkracht behouden.’ De FNV heeft ook aandacht gevraagd voor de kwalijke gevolgen van het kabinetsbesluit om de AOW-gerechtigde leeftijd versneld te verhogen. Heerts: ‘Dit beleid vergroot de financiële problemen van (verplicht) vroeggepensioneerden en leidt tot meer werkloosheid. De FNV wil dat het kabinet zijn verantwoordelijkheid neemt en dit AOW-gat opheft.’

Herziening belastingstelsel De FNV betreurt het besluit van het kabinet om het belastingstelsel niet fundamenteel aan te passen. Heerts:

‘De afgelopen decennia zijn werkenden een steeds groter deel van de belastingen gaan betalen en vermogenden en bedrijven juist een kleiner deel. En dat terwijl de winsten van bedrijven zijn gestegen van 100 miljard in 2000 tot 180 miljard in 2014.’ De FNV wil dan ook dat bedrijven meer winstbelasting gaan betalen en dat belastingontwijking en -ontduiking harder worden aangepakt. Daarnaast bepleit de vakcentrale een verschuiving van lasten op arbeid naar lasten op vermogen en milieuvervuiling. Ton Heerts: ‘Deze maatregelen zullen leiden tot een aanzienlijk sterkere groei van de werkgelegenheid dan de magere 35.000 extra banen die het kabinet nu verwacht.’

Kinderopvang De politiek heeft de laatste tien jaar een jojobeleid gevoerd ten aanzien van de kinderopvangtoeslag. Na een snelle opbouw volgden al even snel doorgevoerde bezuinigingen van ruim een miljard. Die zullen in 2016 weer deels worden teruggedraaid: ouders krijgen dan 290 miljoen extra ondersteuning in de gemaakte kosten. De FNV hoopt dat dit de aanzet zal zijn tot een definitieve basisvoorziening kinderopvang. Vanuit dat oogpunt is de FNV ook positief over de 60 miljoen die beschikbaar wordt gesteld voor twee dagdelen per week peuteropvang of peuterspeelzaal.

WERK EN INKOMEN

Op 24 november 2014 heeft de Centrale Raad van Beroep in een door de AFMP aangespannen procedure bepaald dat Defensie bij het toekennen van tegemoetkoming(en) voor huisvesting, voeding en reiskosten geen onderscheid mag maken tussen militairen die een eigen huishouding voeren en militairen bij wie dat niet het geval is. Omdat Defensie na deze uitspraak niet direct actie ondernam zijn de afgelopen maanden heel veel verzoeken (rekesten) en bezwaarschriften ingediend.

Nieuwe ontwikkelingen

Eigen huishouding

O

nlangs heeft Defensie echter besloten alle militairen die geen eigen huishouding voeren uit eigen beweging – dus ongeacht of er een verzoek is ingediend – vanaf 24 november 2014 tegemoetkomingen te verstrekken voor (indien van toepassing) huisvesting, voeding en reiskosten. Dit is een belangrijke stap voorwaarts.

Aanspraak voor 24 november 2014 We zijn blij dat Defensie nu eindelijk overgaat tot uitvoering van de uitspraak, maar we vinden het jammer dat Defensie in het midden laat of er een verplichting is om de tegemoetkoming(en) met terugwerkende kracht te verstrekken vanaf een datum vóór de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep (24 november 2014). Defensie geeft aan dat militairen die aanspraak willen maken op de tegemoetkoming(en) vanaf een datum gelegen vóór 24 november 2014 daarvoor zelf een verzoek moeten indienen. Defensie vermeldt niet of die verzoeken gehonoreerd gaan worden. De AFMP vindt op basis van een uitspraak van de Centrale Raad van Beroep van vorig jaar dat goed verdedigbaar is dat Defensie het verzoek van

militairen om de tegemoetkoming(en) met verdergaande terugwerkende kracht te ontvangen moet toewijzen. Als Defensie een andere mening is toegedaan zal de AFMP een procedure aanhangig maken en de rechter uitsluitsel moeten geven.

Hoe te handelen? Voor zover wij nu hebben gezien heeft Defensie op 28 juli 2015 besluiten verstuurd waarin de tegemoetkoming(en) met terugwerkende kracht tot 24 november 2014 worden toegekend. » Heb je op 1 september 2015 nog geen bericht gekregen? Neem dan even contact met ons op, zodat we kunnen achterhalen wat er mis is gegaan. » Heb je het besluit ontvangen en had je eerder, al dan niet met onze hulp, al een verzoek ingediend om de tegemoetkoming(en) vanaf een datum vóór 24 november 2014 te verkrijgen, dan raden we je aan binnen zes weken bezwaar te maken. Het bezwaarschrift met bijbehorende instructies kun je onderaan dit artikel downloaden. Stuur ook een kopie van het besluit mee! Had je nog geen verzoek ingediend? Dan kun je dat nu alsnog doen. De tekst van het verzoek met bijbehorende instructies kun je onderaan dit artikel downloaden. Wij menen dat het niet

“

BESLUIT DEFENSIE IS BELANGRIJKE STAP VOORWAARTS nodig is bezwaar te maken tegen het besluit van 28 juli 2015 als het verzoek na 28 juli 2015 wordt ingediend, maar we hebben recent vernomen dat Defensie zich op het standpunt stelt dat tevens bezwaar aangetekend moet worden. Zekerheidshalve raden we iedereen daarom aan om tegelijk met of kort na de indiening van het verzoek (maar in elk geval vóór 8 september aanstaande) ook een bezwaarschrift in te dienen. Het bezwaarschrift met bijbehorende instructies kun je onderaan dit artikel downloaden. » Loopt er bij ons al een beroepsprocedure over de tegemoetkoming(en)? Neem dan zo snel mogelijk na ontvangst van het besluit contact met ons op. Wij zullen de rechtbank dan vragen om het beroep mede gericht te achten tegen het toekenningsbesluit van Defensie. Je kunt onze afdeling individuele belangenbehartiging bereiken per e-mail ([email protected]) of telefoon (0348-707433).


13

PX-10

Volgens AFMP-voorzitter Anne-Marie Snels moet er een nieuw onafhankelijk onderzoek naar de kankerverwekkende wapenreinigingsolie PX-10 komen. Dat is nodig omdat het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) in 2011 op een verkeerde manier onderzoek heeft gedaan naar mogelijke ziektegevallen onder oud-militairen door het onbeschermde gebruik van PX-10 én omdat er nieuwe informatie boven tafel is gekomen.

Nieuw onafhankelijk onde naar PX-10 nodig

B

innen- en buitenlandse wetenschappers, onder wie arbeidsgeneeskundige prof. dr. Gert van der Laan (oprichter van het Nederlands Centrum voor Beroepsziektes) en de toxicologen dr. Pieter van Broekhuizen (IVAM, Universiteit van Amsterdam) en prof. dr. Jan Tytgat (KU Leuven), meldden dit zaterdag 5 september in EenVandaag. Volgens hen is het RIVM onderzoek onjuist uitgevoerd. Er is door het RIVM gewerkt met de aanname dat PX-10 weinig benzeen zou bevatten, wat niet klopt. RIVMonderzoeker prof. dr. ir. Erik Lebret gaf zaterdag in de uitzending van EenVandaag ook toe dat slechts met 23 mensen van alleen de Marine gesproken is, en op basis daarvan is de werksituatie gereconstrueerd voor de hele Krijgsmacht. En dat terwijl er in totaal

14


zo’n 2 miljoen (oud)militairen met PX-10 hebben gebruikt om hun eigen wapen schoon te maken. Verder is de blootstelling aan PX-10 berekend op basis van een gemiddelde over 365 dagen in plaats van de gangbare acht uur. In het RIVM-onderzoek is dus aanname op aanname gedaan.

Andere stof onderzocht Verder is het RIVM-onderzoek uit 2011 voor een deel uitgevoerd met een andere stof dan benzeen vanwege het ‘risico voor de onderzoekers die de experimenten uitvoerden’. Dat blijkt uit nieuwe informatie die in handen is van het actualiteitenprogramma EenVandaag. In plaats van benzeen is de stof tolueen voor het onderzoek onderzocht. Volgens het RIVM zouden de stoffen vergelijkbaar zijn, maar toxicologen stellen dat benzeen drie keer sneller verdampt dan tolueen, en is dus veel schadelijker. In het rapport is al evenmin een herberekening opgeno-

men op basis van dat snellere verdampen. Hierdoor komen ook de vastgestelde waardes van blootstelling aan de kankerverwekkend stof benzeen in een ander daglicht te staan. Op basis van de conclusies van het RIVM-rapport uit 2011 worden alle claims van ziek geworden militairen afgewezen door het Ministerie van Defensie.

Nieuw onderzoek Deze nieuwe informatie komt bovenop de forse kritiek die afgelopen zaterdag werd geuit door binnenlandse en buitenlandse experts over de validiteit van het uit 2011 stammende RIVMonderzoek naar het onbeschermd werken met PX-10. De gebruikte methodes door het RIVM zijn niet juist, aldus de deskundigen. Het RIVM gaf in een reactie aan dat de gevolgde werkwijze ‘conform de stand van wetenschappelijke kennis’ is. Begin september riep de AFMP op tot een nieuw onderzoek en in afwachting daarvan alvast een voorlopige schadevergoedingsregeling voor oud-militairen die stellen ziek te zijn geworden door

“

ZO’N 2 MILJOEN (OUD-) MILITAIREN HEBBEN OOIT MET PX-10 HUN WAPEN SCHOONGEMAAKT’

derzoek het onbeschermd werken met PX-10. Anne-Marie Snels gaf tijdens een Radio-uitzending van EenVandaag op 7 september aan ‘heel blij’ te zijn dat de genoemde wetenschappers en EenVandaag opnieuw een aantal zaken blootleggen, waardoor de conclusies uit het eerdere RIVM onderzoek in 2011 over het gebruik van PX-10 binnen

Defensie wat haar betreft opnieuw ter discussie staan.

zo zijn dat hier geen gevolg aan wordt gegeven.”

Wij van WC-eend…

Politieke doodzonde?

Het RIVM heeft in het eerdere onderzoek het (volgens hen zeer lage) benzeengehalte van PX-10 ingeschat op basis van vermoedens/aannames. Er ligt dus geen feitelijke vaststelling aan ten grondslag. Tijdens het vragenuurtje in de Tweede Kamer op dinsdag 8 september is minister Hennis-Plasschaert hier op aangesproken. Zij gaf aan dat het RIVM haar eigen toets had doorstaan, maar dat betekent volgens de AFMP niet veel meer dan ‘wij van wc-eend adviseren wc-eend.’ De Kamerleden van de SP en het CDA trapten hier niet in. D66 en SP willen een uitvoerig Kamerdebat over PX-10.

De Tweede Kamer is vorig jaar in oktober en november door minister Hennis verkeerd geïnformeerd in het dossier van het kankerverwekkende wapenreinigingsmiddel PX-10. De minister meldde toen aan de Tweede Kamer dat er sinds 1981 door Defensie beschermende maatregelen zijn genomen voor personeel dat werkte met PX-10. Uit een nieuw opgedoken document uit 1986, door EenVandaag verkregen via een WOB procedure, blijkt echter dat Defensie geen beschermende maatregelen heeft genomen. De SP en D66 willen dat de minister reageert op deze ‘politieke doodzonde’.

Onacceptabele zaken

Rapport uit 1986

Anne-Marie Snels sprak in haar reactie in EenVandaag verder van ‘onacceptabele zaken’ nu overduidelijk blijkt dat er geen beschermingsmiddelen aanwezig waren, dat defensiepersoneel in niet geventileerde of slecht geventileerde ruimtes werkte, dat mensen niet geïnformeerd waren over de gevaren van het werken met PX-10 en ook de protocollen niet werden nageleefd. “Het kan niet zo zijn dat op basis van dat slechte RIVM onderzoek uit 2011 dezelfde conclusies overeind blijven en defensie haar verantwoordelijkheid niet neemt.” Veel defensiemedewerkers zijn ziek geworden van het werken met PX-10 of inmiddels overleden.

Het door EenVandaag opgedoken document is een rapport uit augustus 1986 wat niet eerder ter beschikking is gesteld. Dit rapport is opgesteld door het bedrijfsveiligheidscentrum van Defensie. Het betreft een groot onderzoek naar het werken met PX-10 aan boord van 20 marineschepen. Het rapport stelt dat er geen arbeidshygiëne tijdens het werk was, er geen handschoenen aanwezig waren, geen chemische beschermbril, geen voorschoten, er geen tekst in het orderboek commandant was opgenomen en geen tekst of chemiekaart op de werkplek aanwezig. Dat staat dus haaks op de informatie die de Tweede Kamer kreeg dat Defensie vanaf 1981 beschermende maatregelen heeft genomen. Ook tal van geïnterviewde defensiemedewerkers gaven in de uitzendingen van EenVandaag aan dat er geen beschermingsmiddelen aanwezig waren, de werkruimten niet of onvoldoende geventileerd werden en men geen informatie had over de schadelijke gevolgen van het werken met PX-10. Terwijl die schadelijke gevolgen bij de defensietop wel bekend waren

Schaderegeling à la chroom-6

HOEZO, GEEN PX-10 MEER? H Defensie en het RIVM beweerden dat er geen PX-10 beschikbaar meer was in het kader van het onderzoek. Maar dat blijkt niet waar te zijn, want de AFMP heeft veel reacties gekregen naar aanleiding van de uitzending, ook van mensen die nog PX-10 in de schuur hebben staan. Bij EenVandaag waren er ruim honderd reacties van mensen die het schoonmaakmiddel nog in de schuur hebben staan. Het programma is voornemens een ongeopend blik door het RIVM te laten testen.

Er ligt nu voldoende informatie om opnieuw onafhankelijk onderzoek naar PX-10 te doen. Er moet wat de AFMP betreft een schadefonds komen en een collectieve schaderegeling à la de chroom-6-regeling. Snels wil niet dat alle betrokkenen onafhankelijk moeten procederen omdat dat jarenlang gaat duren. Vlak voordat minister Hennis akkoord ging met het onderzoek naar chroom-6 zei de minister in de Tweede Kamer: “De onderste steen zal bovenkomen.” Snels gaf in het interview aan dat ze vindt dat dit ook voor PX-10 moet gelden. “Defensie heeft haar zorgplicht ernstig verzaakt. Het kan niet

De AFMP zal de minister in een brief opnieuw vragen een onafhankelijk onderzoek uit te gaan voeren naar het gebruik van PX-10 en de schadelijke effecten daarvan voor de (voormalig) defensiemedewerkers.


15

VERENIGINGSNIEUWS TEKST ALEX GROOTHEDDE

Amin Michel nieuwe secretaris AFMP

Ver-één-igen Amin Michel is op 4 september in een Buitengewone Bondsvergadering benoemd tot secretaris/penningmeester bij de AFMP. Met Amin Michel als secretaris/penningmeester haalt de AFMP een ‘oude’ bekende in huis. Iemand die niet alleen de AFMP al vrij goed kent, maar ook de andere bonden van FNV Veiligheid. Iemand die de defensieorganisatie ook van binnenuit kent. De nieuwe secretaris was werkzaam als stafofficier bij het Commando Luchtstrijdkrachten.

B

ij de Luchtmacht was Amin verantwoordelijk voor het logistiek management van middelen en ondersteunende systemen voor Luchtmachteenheden. Daarnaast heeft hij als organisatieadviseur en trainer talloze projecten opgezet voor en met organisaties zoals KLM, Philips, FNV, de Raad van Europa en de OVSE (Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa).

16


Stevig Amin is kortom, van vele markten thuis en staat met beide benen in de samenleving. Zijn motto luidt ‘hard op de inhoud en zacht op de relatie’. Dat heeft hij de selectiecommissie heel duidelijk laten weten. Stevig moet je ook zijn, wil je je als culturele minderheid een plaats verwerven in Nederland. Zeker wanneer je je vanuit een persoonlijke betrokkenheid sterk maakt voor de positie van vrouwen, biculturelen en LHBT’s. “Hart (met een t dus) is minstens zo belangrijk voor het koesteren van gezonde en

CV AMIN MICHEL duurzame werkrelaties”. Sinds 2010 werkt Amin op projectbasis bij de AFMP voor de projecten Krijgsmacht Alliantie en Dutch Government Pride. Via een ander project, European Gay Police Association, heeft hij nauw samengewerkt met de Nederlandse Politie Bond. “Het is echt een luxe dat ik alle drie de bonden al vijf jaar lang heb leren kennen. Hoeveel mensen krijgen nou de kans om vijf jaar lang te werken bij de organisatie die later hun werkgever blijkt te worden?”

Ver-één-igen De keuze om bij de AFMP te solliciteren was voor Amin snel gemaakt. “ De afgelopen jaren lag mijn focus al op het creëren van sociale veiligheid en het versterken van de positie van werknemers. Dat is precies waar de AFMP ook voor staat. De AFMP past bij wie ik ben. Ik noem mezelf geen activist, maar in de praktijk ben ik dat al 13 jaar.” Amin’s ervaring met de drie bonden van FNV Veiligheid en de werkorganisatie zal in de nieuwe functie zeker van pas komen. Want, zegt Amin, “Als secretaris zal mijn aandacht de komende tijd vooral uitgaan naar het faciliteren en optimaliseren van de vereniging. Het verenigen, het ver-één-igen; dát moet de kracht zijn en blijven van onze vereniging.” Hoe ziet Amin dat concreet?

Voelsprieten Sectoren en kaderleden hebben een heel belangrijke positie. Ze zijn de voelsprieten van de vereniging binnen de defensieorganisatie. Ze weten de wegen binnen Defensie te bewandelen. En ze hebben een adviesrol richting de vereniging, het Dagelijks Bestuur en het Algemene Bestuur. De samenwerking met hen is belangrijk, want zij kennen de cultuuraspecten en ontwikkelingen. Zijn de collega’s tevreden op het werk? En lopen er belangen van de werknemers gevaar? Zij kennen de antwoorden op deze vragen. Dus weten wat er op deze gebieden speelt, is nodig zodat we tijdig kunnen anticiperen. Voor dat laatste heb je een werkorganisatie nodig met specialisten zoals sectorhoofden, juristen, beleidsadviseurs, en administratieve en facilitaire ondersteuning. Mijn rol als secretaris is ervoor te zorgen dat

die werkorganisatie zo duidelijk mogelijk weet wat de AFMP nodig heeft en hoe de kaderleden en de vereniging het beste kunnen worden ondersteund. Hierdoor kunnen we samen de belangen van onze leden zo goed mogelijk behartigen.”

Krijgsmacht Alliantie Vijf jaar geleden werd het project Krijgsmacht Alliantie in het leven geroepen. Deze werd door de alliantiepartners SHK (Stichting Homoseksualiteit en Krijgsmacht) en de AFMP gevormd. Het doel was het bevorderen van de diversiteit en inclusiviteit (sociale veiligheid) voor LHBT (lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen en transgenders) Defensiepersoneel. Amin: “Bij het zoeken naar geschikte alliantiepartners was de AFMP de eerste, tweede en derde keuze. Doorslaggevend was dat de AFMP aangaf de sociale veiligheid van deze doelgroep belangrijk te vinden. Dat was een krachtig signaal en wellicht is dat in het verleden nog nooit zo krachtig benadrukt.” De AFMP heeft door deze alliantie aan te gaan, en haar betrokkenheid en steun te geven veel goodwill gekweekt bij de LHBT achterban. Amin: “Er waren ook collega’s bij die niet eens van het bestaan van de AFMP wisten. Een aantal is uiteindelijk zelfs lid geworden, of overgestapt van een andere vakbond.” En zo komen we als vanzelf op de ledenwerving. “Ook dat is een belangrijk punt die ik vanuit mijn rol als secretaris ga ondersteunen.” Amin heeft gedurende de vijf jaar dat hij op projectbasis voor de FNV Veiligheid bonden werkte, goede banden gesmeed met organisaties zoals EUROMIL (de Europese Organisatie van Militaire Verenigingen) en EuroCOP (Europese samenwerking van politiebonden). “Vlak na mijn benoeming kreeg ik een sms van de EUROMILvoorzitter, die me feliciteerde.”

Niet alleen in de strijdstoel De nieuwe secretaris heeft Defensie leren kennen als een organisatie met “een bijzondere dynamiek, en kameraadschap en broederschap die je ergens anders weinig tegenkomt. Begrijpelijk, want als je leven afhangt van hoe je col-

1973 Geboren in Willemstad, Curaçao. 1994 Immigratie naar Nederland. 1997 Diploma behaald aan het InterCollege Business School in Den Haag. Studierichting: International Business Management. 1998-1999 Ground Supervisor bij Menzies Aviation. 1999-2002 International Project Manager bij Verizon. 2002-2006 Officiersopleiding voltooid aan KMA Breda, Studierichting: Militaire Logistiek. Tewerkgesteld als stafofficier bij het hoofdkantoor van het Commando Luchtstrijdkrachten. 2006-2007 Projectmanager bij KLM Passenger Business (aandachtsgebied personeelsbeleid). 2007-2015 Diverse projecten als senior management consultant en trainer op het gebied van diversiteit en inclusiviteit. O.a. als oprichter en woordvoerder van de Krijgsmacht Alliantie, het Dutch Government Pride en de internationale NAVO+ LHBT werkgroep.

Amin Michel wordt gefeliciteerd door Anne-Marie Snels.

lega functioneert, en andersom, schept dat een behoefte aan kameraadschap, broederschap en vertrouwen. Defensie heb ik daarnaast ook ervaren als een bureaucratisch en koppig apparaat. Op momenten zelfs als een slordige werkgever met ernstige gevolgen voor haar werknemers. Daar komt mijn motivatie om secretaris te worden deels vandaan. Defensie moet blijvend en proactief aan haar verantwoordelijkheden als werkgever, geweldmonopolist en overheidsvertegenwoordiger worden gehouden. Daarnaast vind ik dat wij als vereniging niet alleen maar in de strijdstoel moeten schieten. Het is ook belangrijk dat we als vereniging proactief bekijken hoe wij onze achterban, via Defensie, extra kunnen ondersteunen. Bijvoorbeeld door de inkleuring van de sociaal veilig en inclusief (personeels) zorg voor onze leden. Daarom vind ik het recent gehouden AFMP-onderzoek naar de maatwerk behoeften van het thuisfront zo relevant. Dat zijn namelijk

OPLINIE OKTOBER OKOTBER 2015

17

VERENIGINGSNIEUWS

WERK EN INKOMEN

“

IK STA TE POPELEN OM AAN DE SLAG TE GAAN’ initiatieven waarmee proactief concrete oplossingen worden aandragen - naast het strijden voor loon, pensioen en andere belangrijke dossiers.

Interne rol Amin verheugt zich op de samenwerking met de voorzitter en de vicevoorzitter. Amin:” Ik zal de voorzitter en vicevoorzitter zo goed mogelijk ondersteunen. Anne-Marie Snels is niet alleen onze voorzitter maar ook het boegbeeld van onze vereniging. René Schilperoort heeft als vice-voorzitter de primaire verantwoordelijk als onderhandelaar richting de werkgever. Ook dit is een externe rol. Beide externe rollen moeten worden ondersteund en daar zal mijn kracht liggen. Mijn verantwoordelijkheid is het faciliteren en optimaliseren van de vereniging. Mijn rol als secretaris is dus meer intern gericht”. Overigens moet nog worden bepaald op welke beleidsdossiers Amin zich gaat richten. Over de nieuwe verdeling van de dossiers onder de dagelijks bestuursleden zal, zoals gebruikelijk, binnen het DB nog een zorgvuldige afstemming plaatsvinden. Ongetwijfeld zal meer duidelijk worden tijdens de eerste honderd dagen in zijn functie. Amin volgt nu nog een parttime inwerkprogramma en gaat vanaf de derde week van oktober fulltime aan de slag. Gedurende die tijd zal hij ook meer inzicht krijgen in de financiën, die hij als penningmeester zal bewaken. In zijn toespraak na de benoeming sprak Amin van een meetlat van de secretaris van de AFMP. Een van de vijf punten op deze meetlat is “een financieel gezonde vereniging waarin u, waarin ik, waarin jij en wij, ons senang voelen”. De vraag aan Amin of hij er zin in heeft, wordt direct met een brede glimlach beantwoord. “Ja zeker! De selectieprocedure was zeer zorgvuldig en heeft mede door de vakantieperiode iets langer geduurd. Ik sta te popelen om aan de slag te gaan!”

18


Defensie moet inbinden:

Toch toelage bij gedeeltelijke waarneming

»

Een militair die 19 maanden lang een functie als hoofd van de afdeling gedeeltelijk waarnam, heeft recht op een financiële tegemoetkoming gelijk aan de waarnemingstoelage. Dat bepaalde de rechtbank Den Haag op 15 juli 2015 in een zaak die de AFMP namens een lid aanspande tegen een besluit van Defensie.

nemen. Het feit dat de waarneming 19 maanden heeft geduurd, kan volgens de rechtbank gezien worden als zo’n uitzonderlijke omstandigheid.

Geen goed werkgeverschap

Defensie wilde geen financiële compensatie geven voor het tijdelijk vervullen van de hogere functie. Volgens het Inkomstenbesluit bestaat er bij gedeeltelijke waarneming namelijk geen recht op een waarnemingstoelage. Dat is alleen het geval bij een volledige waarneming van een functie in de naasthogere rang. Defensie is blijkbaar hardleers, want begin 2013 speelde een soortgelijke zaak, die door Defensie werd verloren. Toen weigerde Defensie een waarnemingstoelage te verstrekken bij meer dan een rang verschil.

De AFMP wees er verder op dat de nota van toelichting op het AMAR artikel 22 niet het oogmerk heeft om te voorzien in financiële voorzieningen. Met andere woorden: Defensie laat de functie waarnemen zonder dat er de mogelijkheid van een waarnemingstoelage is. Door geen financiële compensatie te bieden handelt Defensie in strijd met de norm van goed werkgeverschap – overigens net als in de zaak uit 2013. De rechter ging mee in deze redenering en voorkomt hiermee dat Defensie militairen langdurig met waarneming kan belasten zonder daar een cent voor te betalen. De militair krijgt nu een financiële compensatie als had hij de functie in de naasthogere rang waargenomen.

Nota van toelichting

Aan de bel trekken

Ditmaal was het AFMP-procesjurist Wiebe Herweijer die erop wees dat de nota van toelichting op dit AMARartikel geen onderscheid maakt tussen gehele of gedeeltelijke waarneming. Volgens de nota van toelichting die op AMAR-artikel 22 van toepassing is, kunnen onvoorziene omstandigheden ertoe noodzaken dat de militair een functie geheel of gedeeltelijk kan waar-

De AFMP is blij met deze uitspraak en hoopt dat de uitspraak ook in een eventueel door Defensie aan te spannen hoger beroepsprocedure in stand blijft. De AFMP roept haar leden op in herkenbare gevallen aan de bel te trekken bij de afdeling Individuele Belangenbehartiging. U kunt bellen naar nummer 0348 – 707 433, of stuur een e-mail naar: [email protected].

Patrouille in Tarin Kowt in 2010.

VETERANEN TEKST FRED LARDENOYE

Defensie opnieuw berispt door Nationale ombudsman

‘Gewonde Afghanistanveteranen kregen geen gehoor’

Er is nauwelijks gerichte begeleiding geweest van drie Afghanistanveteranen die gewond raakten bij een bermbomaanslag in 2009. Dat concludeert Nationale ombudsman Reinier van Zutphen, tevens Veteranenombudsman, in een op 11 september verschenen rapport. Van Zutphen: “Ik begrijp heel goed dat deze drie veteranen het gevoel hebben dat zij niet serieus zijn genomen.”

D

e drie militairen (destijds 21, 27 en 27 jaar) raakten op 10 december (zwaar)gewond tijdens een operationele verplaatsing in Uruzgan toen zij met een Bushmaster op een IED (geïmproviseerd explosief) reden. Twee van hen raakten door de explosie buiten westen, één had een gebroken arm en alle drie lijden sinds het ongeluk aan ernstige rugpijnen. Het was hun inmiddels overgeplaatste pelotonscommandant die op 7 mei vorig jaar aan de bel trok. Omdat ze vonden dat ze te weinig gehoor kregen bij Defensie, besloten de drie een klacht in te dienen bij de Veteranenombudsman. Intussen zijn zij alle drie aan een re-integratietraject begonnen.

‘Zorgwekkend’ Wie het rapport van de Veteranenombudsman leest, ziet een opeenstapeling van fouten en tekortkomingen, ook op medisch gebied. Foute diagnoses, medicijnen die niet helpen en één van de veteranen krijgt na herhaaldelijk verzoek pas na twee jaar

een MRI-scan waaruit blijkt dat er een tussenwervel beschadigd is. Dat het zolang geduurd heeft dat het drietal formeel ziek is gemeld, heeft ook te maken met de angst voor het verliezen van hun baan. Desalniettemin is de Veteranenombudsman van oordeel dat de veteranen direct na terugkomst in Nederland onvoldoende zijn begeleid en gevolgd. Van Zutphen: “Ik vind het zorgwekkend dat signalen lange tijd niet gezien of herkend werden door het kader van hun eenheid en de betrokken medische diensten.” De Veteranenombudsman heeft ook geconstateerd dat de drie, toen zij eenmaal formeel ziek waren gemeld, vervolgens niet tijdig zijn overgedragen aan het Dienstencentrum Re-integratie (DCR). Volgens het re-integratiebeleid van Defensie moet doorverwijzing binnen zes maanden gebeuren. Bij twee militairen heeft dit ruim negen maanden geduurd. Van Zutphen: “Daardoor is kostbare tijd om te re-integreren verloren gegaan.”

Nationale ombudsman, tevens Veteranenombudsman, Reinier van Zutphen.

Nieuwe richtlijn In zijn beoordeling van de klachten van de drie militairen wijst de ombudsman erop dat de minister van Defensie in het kader van de Veteranenwet verantwoordelijk is voor de voorbereiding, begeleiding en nazorg van veteranen. De ombudsman beoordeelt de gedraging van de minister tegenover de drie gewonde veteranen als ‘niet behoorlijk’. Van Zutphen: “Ik begrijp heel goed dat deze drie veteranen het gevoel hebben dat zij niet serieus zijn genomen.” Minster van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert heeft de Veteranenombudsman laten weten dat zij in gesprek zal gaan met de drie militairen. Zij is van mening dat de zorg die de veteranen ontvingen ontoereikend was, gelet op wat zij in Afghanistan hebben meegemaakt. De minister laat onderzoeken waarom de signalen niet (eerder) zijn opgepikt. De Veteranenombudsman heeft de minister ook geadviseerd een richtlijn op te stellen om in gevallen van ‘blastblootstelling’ (een explosie van dichtbij meemaken) een standaardonderzoek in te stellen waarbij de betrokken militair kan aangeven of er nog iets aan schort. Ook dat is volgens Van Zutphen een aspect van de bijzondere zorgplicht van de minister.


19

VETERANEN TEKST LINDE VAN DETH, FRED LARDENOYE EN JANKE ROZEMULLER

Generaal b.d. Ted Meines ontvangt het ereburgerschap uit handen van de Israëlische ambassadeur Haim Divon.

FOTO MINISTERIE VAN DEFENSIE

KNGF-directeur Ellen Greve met minister Jeanine Hennis-Passchaert.

OUD-MID’ER WIL BOEK VERBIEDEN H Een oud-medewerkster van

20


Generaal b.d. Ted Meines ereburger Israël

» FOTO KNGF GELEIDEHONDEN

Aantal buddyhonden verdubbeld

Erevoorzitter van het Veteranen Platform generaal b.d. Ted Meines is benoemd tot ereburger van de staat Israël. De Indiëveteraan kreeg deze bijzondere eretitel vanwege zijn verzetswerk in de Tweede Wereldoorlog. Via zijn activiteiten voor de verzetsgroep Naamloze Vennootschap was Meines betrokken bij de redding van joodse kinderen, onder wie de latere PvdA-politicus en burgemeester van Amsterdam Ed van Thijn. Om die reden werd in 1992 de naam van Meines al bijgeschreven op de eremuur van Yad Vashem in FL Jeruzalem.

»

Minister van Defensie Jeanine Hennis-Plasschaert heeft op 24 augustus tijdens een werkbezoek aan KNGF Geleidehonden drie Libanonveteranen persoonlijk het draaginsigne Nobelprijs VN-militairen opgespeld. KNGF-instructeur Kees Tinga, buddyhondenbaas John de Roode en Max Amson, voorzitter raad van bestuur van KNGF Geleidehonden, kregen de onderscheiding voor hun inzet bij VN-vredesmissies. Reden voor het werkbezoek van de minister, die vorig jaar geld beschikbaar stelde voor het opleiden van buddyhonden, was dat het aantal opgeleide buddyhonden voor (oud-)geüniformeerden met PTSS binnen een jaar is verdubbeld. Voor het einde van dit jaar komen er naar verwachting nog vier bij. Eind 2015 zal de organisatie dan in totaal 25 buddyhonden beschikbaar hebben gesteld aan veteranen en politieagenten met PTSS. De eerste resultaten van een onderzoek van KNGF Geleidehonden en de Open Universiteit naar de invloed van de buddyhond op het welzijn van zijn JR baasje zijn veelbelovend.

VETERANS MC EIST VERVOLGING POLITIECHEF H Motorclub Veterans MC heeft begin september bij het gerechtshof in Den Bosch geëist dat korpschef Gerard Bouman wordt vervolgd. Volgens Veterans MC plakken de baas van de nationale politie en zijn organisatie ten onrechte criminele etiketten op de club. De politie vindt dat de Veterans MC thuishoort in het rijtje van Hells Angels, Satudarah, No Surrender en Bandidos, de zogenoemde outlaw clubs. Maar de leden van Veterans MC, actief dienende militairen en veteranen, onderstrepen dat ze niet crimineel zijn en eisen dat de ‘onterechte aantasting van hun imago stopt.’ De motorclub wil nu dat het gerechtshof het OM dwingt Bouman daarom alsnog te vervolgen voor laster, smaad en belediging. Daarnaast eist de motorclub de vervolging van de politie als rechtspersoon. JR FOTO BIRGIT DE ROIJ

de Militaire Inlichtingendienst (MID, nu MIVD) wil dat het boek De doofpotgeneraal van Edwin Giltay van de markt wordt gehaald, dat er een rectificatie komt en dat er een schadevergoeding wordt betaald. Het boek beschrijft hoe een strijd binnen de MID werd uitgevochten in het particuliere bedrijf waar de auteur destijds werkte en waar twee medewerkers van Defensie zouden zijn geïnfiltreerd. In het boek wordt beweerd dat een van die medewerkers de echtgenote zou zijn van voormalig IGK, luitenantgeneraal b.d. Ad van Baal. Het boek ligt al bijna een jaar in de winkel. Volgens de oudmedewerkster staan er veel fouten in het boek, waardoor zij in haar goede naam en eer zou zijn aangetast. Omdat het ook handelt over het ‘fotorolletje van Srebrenica’ zou ook haar veiligheid in het geding zijn. Auteur Giltay geeft in een persbericht aan dat de zaken in zijn boek wel kloppen en dat een aantal van haar claims gaat over beweringen die er niet in staan. Hij wil graag met haar het gesprek aangaan, maar denkt er niet over om zijn boek uit de handel te halen. Volgens Giltay is het boek al aan een tweede LvD druk toe.

Veteranendag 2014.

FOTO JAN PETER MULDER

28e Indiëherdenking in Roermond Na een persoonlijk getinte toespraak legde minister-president Mark Rutte op 5 september namens de regering een krans bij het Nationaal Indië-monument 19451962 in Roermond. De opkomst bij de 28e Indiëherdenking viel tegen, maar daar was ook het druilerige weer debet aan. Dat neemt niet weg dat de rijen van de Indiëveteranen steeds verder uitdunnen.

‘Stokje doorgeven

Premier Mark Rutte was voor het eerst aanwezig bij de Indiëherdenking.

aan jonge generaties’

»

Naarmate het aantal Indiëveteranen afneemt, lijkt het wel of de autoriteiten in steeds grotere getale aanwezig zijn bij de jaarlijkse Indiëherdenking in het Roermondse park Hattem. Behalve minister-president Mark Rutte heette voorzitter Pascal Limpens van het bestuur van het Indiëmonument onder anderen de voorzitter van de Tweede Kamer Anouchka van Miltenburg, de IGK, tevens Inspecteur der Veteranen, luitenant-generaal Bart Hoitink en de Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp, en de Gouverneur van Limburg Theo Bovens welkom. “Het moet geen Bobo-bijeenkomst worden”, reageerde Libanonveteraan Cor Dedecker, die zelf met een delegatie van veelal jonge veteranen van veteranenontmoetingscentrum De Treffer helemaal uit Eindhoven was afgereisd. Ondanks die aanwezigheid van jonge veteranen is het aantal deelnemers aan de herdenking van ruim 20.000 enkele jaren geleden intussen gehalveerd. Onder hen voor het eerst premier Rutte, die in zijn toespraak een verbinding legde tussen de erkenning voor Indiëveteranen en de huidige inzet van militairen overal op de wereld. “Daarom

is het goed dat hier in het park ook een monument is waar de gevallenen tijdens vredesoperaties sinds Korea herdacht worden.” De premier vertelde in zijn toespraak dat zijn vader en diens eerste echtgenote de oorlog in een jappenkamp doorbrachten. Zijn echtgenote overleefde de oorlog niet en Rutte’s vader trouwde later met haar zus, nu de moeder van de premier. “Ik ben zelf pas in 1967 geboren, maar dat Indische verleden, het verhaal over de spanningen en angsten uit de oorlog en over het gevaar en altijd dreigende geweld in de jaren erna is een onderdeel van mijn familiegeschiedenis. Daar was ik me altijd van bewust en toch was het nooit dichtbij omdat er nauwelijks over werd gesproken.”

‘Muur van stilzwijgen’ Rutte vergeleek dat met de ‘muur van stilzwijgen’ waarmee Indiëveteranen in Nederland werden ontvangen. “Het luisterend oor, de begrip en erkenning kwamen pas later. Dit monument helpt om het verleden te begrijpen en verwerken en het is belangrijk dat we blijven herdenken uit respect voor de doden, maar ook zodat de levenden zich gehoord voelen.”

Daar waar Rutte zorgvuldig om de actuele discussie over ontsporingen tijdens de politionele acties in voormalig Nederlands-Indië heen manoeuvreerde, benoemde aalmoezenier Liduina van den Broek in haar toespraak op subtiele wijze het dilemma van de uitgezonden militair. “In mijn pastorale zorg voor veteranen kom ik er zoveel tegen die nu nog in gewetensnood verkeren over wat zij hebben meegemaakt, wat bij mij de vraag oproept of hun taak soms niet bovenmenselijk belastend is. Als samenleving moeten wij ervan doordrongen zijn dat militairen vaak terechtkomen in situaties waarin het zicht op goed en kwaad wordt verduisterd door al het geweld en leed dat zij aantreffen.” De aanwezigen werden ook toegesproken door Indiëveteraan en generaal b.d. Ted Meines. Als medeoprichter van het Veteranen Platform memoreerde hij dat veteranen destijds zelf het voortouw hebben genomen in de strijd om erkenning. “Toen wij thuiskwamen, was er geen veteranenbeleid. Maar we hebben de handen ineengeslagen.” Ook Meines is zich bewust van de onverbiddelijke tijd. “We zullen het stokje door moeten geven aan jonge generaties veteranen.” FL


21

BLIKOPENER

Nachtdienst? Weet wat je eet!

Draai je wel eens een nachtdienst? Wie een beetje goed oplet met wat hij eet, slaapt gemiddeld 53 minuten langer en voelt zich een stuk minder vermoeid. En zo zijn er wel meer voordelen, zo blijkt uit een onderzoek.

H

et werk van veel militairen houdt niet om 24:00 uur op. Van tijd tot tijd staat er ook voor defensiemedewerkers een nachtdienst op het rooster. Deze dienst verstoort hun dagen nachtritme. Uit onderzoeken in andere sectoren blijkt dat de juiste voeding op het juiste moment kan helpen om de negatieve effecten van nachtarbeid te verminderen. Maar is dat ook zo als je bij de politie of bij Defensie werkt? Begin 2013 schreven we in OpLinie over de gezondheids- en veiligheidsrisico’s van werken in de nacht. We stonden toen stil bij de maatregelen die werkgever en werknemers volgens recente onderzoeken in vooral ziekenhuizen zouden kunnen nemen om die risico’s te beperken. Ruim een jaar later was FNV Veiligheid via de Nederlandse Politie Bond betrokken bij een kleinschalig onderzoeksproject binnen de politie. Initiatiefnemer is SAOP (Stichting Arbeidsmarkt- en Opleidingsfonds Politie)

22


Nu zijn de resultaten van de tweede fase van dit onderzoek bekend. In de afgelopen maanden deden ruim zestig politiemedewerkers, werkzaam bij verschillende politie-eenheden in het land, mee aan het project ‘Gezond de nacht door’. Zij hielden zich tijdens hun nachtdiensten aan een voedingsprotocol, dat hen vertelde wat ze op bepaalde tijdstippen (voor, tijdens en na de nachtdienst) het beste wél en niet konden eten. Een voedingsdeskundige begeleidde het onderzoek. De deelnemers vulden na elke nachtdienst dezelfde standaardvragenlijst in, in een online database. Om de effecten van voeding te meten hielden ze zich bij hun eerste nachtdienst niet aan het voedingsprotocol, en bij de volgende nachtdiensten wel. De resultaten uit het onderzoek zijn veelbelovend. Ze tonen aan dat het een positief effect heeft op de gezondheid als je let op wat je eet voor, tijdens en na je nachtdienst. Uit het onderzoek blijkt dat de onderzoeksgroep, door op bepaalde momenten tijdens de nachtdienst gezonder te eten:

VARIABELEN EFFECT VOEDINGSINTERVENTIE vermoeidheid -20% slaperigheid -21% maag/darmklachten -15% slaapduur +53 minuten slaapkwaliteit +14%

» zich beter voelde tijdens de dienst » minder maag- en darmklachten hadd » na de nachtdienst langer en beter sliep

» Kortom: letten op wat je eet tijdens de nachtdienst loont!

Kort en lang slapen Ook is onderzocht of kort slapen voor de nachtdienst ervoor zorgt dat je minder vermoeid bent tijdens de nachtdienst. Het blijkt dat een dutje inderdaad helpt om alerter te zijn tijdens de nachtdienst. Des te langer deze slaapperiode, des te hoger de alertheid. Maar zo’n lange periode slapen is onnodig als je het aangepaste voedingspatroon volgt. De vermoeidheid was tijdens de onderzoeksperiode namelijk op een gelijk (of lager) niveau. En dat had niets te maken met de duur van de slaap voorafgaand aan de nachtdienst. Sterker nog: de deelnemers in het onderzoek sliepen zelfs beter na de nachtdienst, als ze voorafgaand hieraan slechts kort geslapen hadden.

ARBO

Arbocatalogi goedgekeurd

Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) is akkoord met de inhoud van de voorgelegde Arbocatalogus Defensie. Daarmee is er nu formeel een Arbocatalogus Defensie, die bestaat uit een algemeen deel (de zogenaamde rompcatalogus) en de eerste twee deelcatalogi zijnde Dieselmotorenemissies (DME) en Agressie en Geweld.

H

et heeft even geduurd voordat het zover was. Begin 2012 was het algemene deel van de serie arbocatalogi al klaar en was er overeenstemming tussen de werkgever en de bonden over de inhoud, maar werd de stap richting SZW door de werkgever niet gemaakt vanwege die grote financiele gevolgen die met name de arbocatalogus DME met zich meebrengt. Om te voldoen aan de normen die de Arbocatalogus DME stelt voor met name de LCF’s is namelijk een flinke investering nodig. Eindelijk is de werkgever bereid deze investering nu wel te doen. Met de Arbocatalogus heb je als defensieorganisatie een beleidsdocument dat houvast biedt om risico’s te voorkomen, te beheersen en de arbeidsomstandigheden te verbeteren. Je kunt uit tal van maatregelen en oplossingen uit de arbocatalogus putten om risico’s te voorkomen of te beheersen. De catalogus is van toepassing op de gehele Defensieorganisatie. Commandanten, leidinggevenden, deskundigen, werknemers en de MC hebben ieder hun eigen rol. De oplossingen en maatregelen sluiten aan op de RI&E (risico-inventarisatie & -evaluatie) volgens het Risico Identificatie en Analyse Systeem (RIAS). De arbocatalogus moet door het bedrijfsonderdeel worden gehanteerd als blijkt dat er sprake is van arbeidsgerelateerde risico’s voor werknemers of voor derden. Dat moet gebeuren op basis van de RI&E, of indirect op basis van voorvallen, ziekteverzuim of gezondheidsklachten,

Agressie en geweld De deelcatalogus Agressie en geweld richt zich op agressie en geweld door defensiepersoneel of burgers tegen (groepen) defensiemedewerkers met een (publieke) dienstverlenende functie. Om agressie en geweld goed aan te kunnen pakken, is eenheid van opvatting vereist. En dat betekent dat de begrippen agressie en geweld helder moeten worden omschreven en in de juiste context moeten worden geplaatst. In de deelcatalogus wordt de omschrijving gehanteerd uit het landelijke programma Veilige Publieke Taak; het beleidsprogramma van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) om agressie en geweld tegen medewerkers met een publieke taak tegen te gaan (zie www.agressievrijwerk.nl). In de deelcatalogus worden concrete voorbeelden genoemd van (non)verbale agressie, persoonsgerichte bedreiging en fysiek geweld. De beschrijvingen zijn zeer uitgebreid, de AC Agressie en Geweld schrijft voor hoe je moet omgaan met geweld door en tegen Defensiepersoneel. Zo wordt geadviseerd om maatwerk te laten uitvoeren, en wel door de Centrale Organisatie Integriteit Defensie, dat sinds 2010 het expertisecentrum is op het gebied van integriteit. Commandanten en leidinggevenden kunnen hier ondersteuning en advies vragen. Op het gebied van preventie biedt de deelcatalogus uitgebreide handvatten en adviezen. Dat varieert van het inschakelen van vertrouwenspersonen en het opstellen van

een klachtenregeling tot bouwkundige adviezen (bijvoorbeeld een goed verlichte werkplek). Voor de afhandeling van voorvallen worden per categorie geweld aanbevelingen gedaan. Dan kunnen ze zich richten tot de vertrouwenspersoon en uiteraard altijd bij hun vakbond.

Dieselmotorenemissie Langdurige blootstelling aan Dieselmotorenemissie (DME) kan ernstige schade aan de gezondheid toebrengen. DME komt vrij bij alle werkende dieselmotoren. Deze motoren worden veel toegepast in onder andere (vracht) auto’s, (mobiele) werktuigen en schepen. Door de vele toepassingen is de kans dat werknemers aan DME worden blootgesteld groot.

DME kan tot gezondheidsproblemen leiden, Dat kunnen directe (acute) effecten zijn, zoals irritatie aan de ogen en de luchtwegen. Verder kunnen algemene symptomen zoals hoofdpijn, vermoeidheid en misselijkheid optreden. Maar ook effecten die pas optreden na jarenlange blootstelling (chronische effecten), zoals longkanker, -fibrose, -emfyseem, en op hart- en vaatziekten.


23

VERENIGINGSNIEUWS TEKST ALEX GROOTHEDDE

Elske Douma gekozen in Algemeen Bestuur

‘Werken voor Defensie is een manier van leven’

Tijdens de Algemene Vergadering op woensdag 3 juni is Elske Douma gekozen als bestuurslid in het Algemeen Bestuur. Wie is Eske, wat doet zij en wat heeft zij de AFMP-leden te bieden?

matig verhuisd voor Defensie. De twee buitenlandplaatsingen zijn daarbij bijzonder geweest. Eerst Groot-Brittannië, waar hij was geplaatst op Naphill bij High Wycombe. En waar zij kort voor de Britse Luchtmacht heeft gewerkt op RAF Halton als tandartsassistente van tandheelkundig specialisten. Later verhuisden ze naar Duitsland voor een plaatsing op Ramstein. Elske deed daar administratief- en personeelswerk voor de Nederlandse eenheid. “Dat waren allebei leuke ervaringen. Hoewel ik Groot-Brittannië leuker vind, de Britten en hun land zijn fantastisch.”

E

lske Douma groeide op in een van de vele dienstwoningen in de Generaal Spoorlaan in Ede, waar het overgrote merendeel van de kostwinners militair was, net als haar vader. Als kleine meid zag ze op straat veel militairen. “’s Ochtends gingen de groene mannetjes weg en ’s avonds kwamen ze weer terug.” Zo vertrouwd als Elske al jong met Defensie was, zo verslingerd raakte ze er later aan. “Het is een manier van leven,” zegt ze over haar ‘capitulatie’ voor Defensie. Dat ervoer ze ook op latere leeftijd, toen zijzelf nog niet bij Defensie werkte maar haar voormalig echtgenoot wel. Met hem is ze regel-

24


Ontzorgen Op dat moment was de AFMP nog buiten zicht, maar dat veranderde toen zij in 2006 in Nederland voor Defensie ging werken. Ze vervulde functies als facilitair medewerkster en stafmede-

“

INTERESSANT OM TE ZIEN HOE JE MENSEN EN MIDDELEN GOED KUNT LATEN SAMENKOMEN’

werkster. Elske heeft sinds juli vorig jaar een (burger)functie als projectleider bij Dienstenmanagement binnen de divisie Facilitair en Logistiek van het CDC (Commando Diensten Centra). “Als projectleider ondersteun en ontzorg je de (interne) klant in de aanvraag tot dienstverlening, van coördinatie- of regiewerkzaamheden tot maatwerkopdrachten. Ze brengt, anders gezegd, mensen en diensten met elkaar in verbinding. “Het is interessant om te zien hoe je mensen en middelen op goede wijze kunt laten samenkomen.”

Stevig gesprek Elske was altijd al lid van een vakbond, in welke branche ze ook werkte. Toen ze bij Defensie ging werken kwam ze bij de AFMP terecht. Echt contact met de bond kreeg ze pas toen ze een probleem had met de belastingaangifte van haar overleden vader. “Ik heb toen een oud-collega bij de bond gebeld, Bert Weeren, en om hulp gevraagd.

We raakten in gesprek en het was Bert die zei: zou je willen overwegen je in te zetten voor de bond? Ik heb toen een eerste gesprek met onder anderen voorzitter Anne-Marie Snels gehad. Dat was een informerend gesprek waarin we bespraken wat we van elkaar verwachten. Vervolgens had ik een gesprek met het Algemeen Bestuur en erna met de toetsingscommissie. Dat was een heel stevig gesprek – het was goed om te merken dat er heel secuur met de benoeming werd omgegaan. Diezelfde dag belde Anne-Marie Snels om te zeggen dat de toetsingscommissie met mijn voordracht had ingestemd.”

Verantwoordelijkheidsgevoel Elske is vanuit een sterk gevoel van verantwoordelijkheid ingegaan op de vraag om Algemeen Bestuurslid te worden. “We zijn binnen de AFMP met elkaar voor elkaar verantwoordelijk. Het vrijwilligerswerk is daarin belangrijk. Er is behoefte aan, en het geeft je de kans je ergens in te ontwikkelen, net zoals ik van Defensie de mogelijkheid kreeg een opleiding te volgen. Het wereldje van Defensie is heel ambtelijk en hiërarchisch, voor mij is het interessant om die harde aspecten te combineren met de meer softe kanten. De arbeidsvoorwaarden laat ik aan de financiële mensen over; maar de menselijke kant van de Arbeidsomstandigheden heeft zeker mijn voorkeur. Waar ondersteuning nodig is en waar dat kan, zal ik er zeker over meepraten. Anne-Marie Snels wil graag dat een actief dienende uit de burgerwereld meespreekt.”

Invullen rol Hoe zij haar rol gaat invullen? “De tijd zal leren hoe het zich ontwikkelt.” Dat haar rol nog niet vastomlijnd is, komt omdat binnen het Algemeen Bestuur de rollen worden herverdeeld, iets waarover ze zelf ook gaat mee discussiëren. Maar ook is het deels aan haarzelf om haar rol als bestuurslid in te vullen. “Het is nu dus nog even aftasten, zoals iemand dat ook doet in een nieuwe baan.” Al is het wel zonneklaar waar haar interesses liggen. “Het wordt, in het kader van de numerus fixus en de bezuinigingen, voor defensiemedewerkers steeds moeilijker

om bij een reorganisatie een volgend plekje te vinden. Daar heb ik wel een mening over. Ik heb het zien gebeuren dat iemand voor de laatste jaren van zijn loopbaan moest leuren voor een plekje. Maar het brengt ook voor jongeren heel veel onzekerheid met zich mee. Ze vragen zich af of de volgende functie wel aansluit op hun carrièrepad. En ook voor burgers hakt de ene na de andere reorganisatie er flink in. Het gekke is, als er platgezegd stront aan de knikker is en puntje bij paaltje komt, we dankzij de grote loyaliteit en militaire hiërarchie alles kunnen regelen, maar als er ogenschijnlijk niets aan de hand is, duurt het allemaal véél langer. Je ziet steeds meer mensen hieronder lijden. Al ligt het natuurlijk ook aan het feit dat de politiek de geldkraan heeft dichtgedraaid, waardoor steeds meer met steeds minder mensen moet worden gedaan. Dat er bezuinigd moet worden begrijp ik, dat is een politieke keuze, maar je kunt er ook in doorslaan. En tegelijkertijd blijven reorganisaties op de planning staan, waardoor de onzekerheid alleen maar blijft. Communiceert Defensie daar wel goed over? Als werkgever heb je toch ook een brengplicht. Als we op deze manier doorgaan verliezen we de loyaliteit van de mensen.”

Thuisfront Een ander dossier dat Elske zeer aan het hart gaat, is het thuisfront. In de loop der jaren is het er door onder andere maatschappelijke ontwikkelingen niet makkelijker op geworden voor de partners van militairen. “Vaak zijn ze al gesetteld en willen ze niet nog eens verhuizen als de partner elders geplaatst wordt. Dat kan te maken hebben met de onverkoopbaarheid van hun huis of het feit dat ze een eigen carrièrepad kiezen. Ook zijn er meer uitzendingen, die een grote belasting leggen op het leven van de militair en de partner. En hoewel er tegenwoordig al veel gebeurt op het gebied van PTSS, mag er volgens haar wel meer aandacht voor komen. Een

mooi voorbeeld is de TedX Defensie in april dit jaar, waar militairen op het podium vertelden wat hun missieervaringen hadden gedaan met hen en hun partner. “ Tijdens die verhalen kwamen de emoties weer terug, hoe lang geleden de uitzending ook was geweest. Voelbare en zichtbare emoties, veel slikmomentjes, ook in de zaal en ja ook bij mij. Een ieder werd geraakt. Tijdens missies, en zeker als het erom gaat spannen, hebben militairen en hun partners elkaar nodig. Ook na de missie! Er is wel een adaptatieprogramma voor de militair na de uitzending, maar is dat voldoende? Dat is voor mij een interessante vraag. Ook wil ik bekijken hoe je het thuisfront van militairen, die

“

JE ZIET STEEDS MEER MENSEN LIJDEN ONDER DE VOORTDURENDE REORGANISATIES’

op dezelfde eenheid werken maar van wie de partners door het land heen verspreid wonen, (beter)met elkaar kunt verbinden. We mogen best kritisch kijken naar hoe we het proces kunnen verbeteren, maar de vraag is ook: hoe ver moet je daar als bond in gaan?”

Reële behoeften Het is volgens haar natuurlijk ook belangrijk om je als bond af te vragen wat de reële behoeften zijn. De Thuisfrontenquête die de AFMP onlangs heeft gehouden is wat haar betreft een mooie ingang. In haar ogen verdient ook het effect van missies op achterblijvende collega’s in defensieonderdelen meer aandacht. “Een aantal collega’s is opeens, inclusief de opwerktijd, zo’n half jaar of langer weg. Kan en wordt dit altijd wel adequaat opgevangen? Ik moet nog wel uitzoeken en binnen het AB bespreken in hoeverre ik hiermee iets kan doen richting de achterban.” Kortom, er veel werk aan de winkel. “Ik heb er zin in mijn steentje bij te dragen.”


25

WERK EN INKOMEN

Website Arbeidsmarkt en Scholingsfonds ASD, het Arbeidsmarkt- en Scholingsfonds Defensie heeft op 22 juli haar website www. scholingsfondsdefensie.nl gelanceerd. Met deze website wil ASD breder bekendheid geven aan wat ASD is, doet en bereikt heeft voor de sector Defensie.

Op vrijdag 9 oktober 2015 presenteert de FNV een speciaal evenement voor mensen die regelmatig in de nacht of in de vroege ochtend werken. Kom het meemaken in de Rijtuigenloods in Amersfoort, van 10.00 tot 16.00 uur. Voor AFMP-leden is de toegang gratis. Meld je snel aan, want vol = vol!

Festival

voor de Nacht

T

ijdens het Festival voor de Nacht kun je meer te weten komen over de nieuwste wetenschappelijke inzichten over werken in de nacht. Wat zijn de effecten op bijvoorbeeld je alertheid? Wat is geschikte voeding tijdens een nachtdienst? Hoe gaan mensen uit andere sectoren om met de gevolgen van onregelmatig werken? Wat is er zo goed aan de nieuwste Nachtwerk-app?

Je eigen programma De antwoorden op deze vragen vind je tijdens het Festival op allerlei plekken, bijvoorbeeld in de kenniswagon of op het ervaringsplein, het doe-plein of het inspiratieplein. Als deelnemer kies je – zoals op een echt festival – je eigen programma. Wat je interessant vindt volg je; wat je niet leuk lijkt laat je lekker voor een ander. Het Festival is ook erg interessant voor OR-leden die graag met andere OR-leden willen sparren over vraagstukken op het gebied van onregelmatige werktijden en werktijdregelingen. De organisatie is in handen van het team Arbeidstijden FNV.

» 26

Meer weten of aanmelden? Ga naar www.fnv.nl/festivalvoordenacht


»

De stichting ASD is een samenwerkingsverband van het ministerie van Defensie en de vier Defensievakbonden. ASD is actief sinds 1995. Vanaf dat jaar is vrijwel jaarlijks gebruik gemaakt van Europese subsidiegelden voor scholingsactiviteiten binnen de Defensie-onderdelen. De website markeert een nieuwe fase in het bestaan van ASD, namelijk de start van activiteiten die worden ondernomen in het kader van het sectorplan Politie/Defensie. De waarde van die plannen is 44 miljoen euro. De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft de komende twee jaar 16 miljoen euro subsidie verleend; de overige kosten worden door Defensie/ASD en de Nationale Politie zelf gefinancierd. De maatregelen in het sectorplan zijn vooral gericht op instroom, vakbekwaamheid en mobiliteitsopleidingen op diverse niveaus. Deze laatste opleidingen zijn bedoeld om de kansen van Defensiemedewerkers op arbeidsmarkt te vergroten zowel binnen Defensie als buiten Defensie. Daarnaast bevat het sectorplan ook maatregelen die door Defensie samen met de sector Politie worden uitgevoerd. Naast inhoudelijke informatie over de projecten vind je op de website ook informatie over de samenstelling van het bestuur van ASD. Meer informatie op www.scholingsfondsdefensie.nl

Chroom-6:

de stand van zaken Zoals wij al eerder berichten is de Coulanceregeling Chroom-6 een feit. De voorbereidingen voor het Defensiebrede RIVM-onderzoek naar chroom-6 zijn in volle gang. Het RIVM houdt dit najaar focusgroepgesprekken met betrokkenen om een goed beeld te krijgen van waar op gelet moet worden en welke vragen er zijn.

I

n het najaar organiseert het RIVM in samenwerking met Defensie wederom informatiebijeenkomsten voor (oud)-medewerkers die met Chroom-6 hebben gewerkt. Het doel van deze informatiebijeenkomsten is het verstrekken van informatie over de stand van zaken van het onderzoek, de gevaren van Chroom-6 en de Coulanceregeling. Uiteraard is er ook ruimte voor het stellen van vragen. Zodra de data en lokaties van de bijeenkomsten bekend zijn zullen we deze op onze website publiceren.

Rondetafelbijeenkomsten Eind vorige maand organiseerde de AFMP opnieuw een ronde tafelbijeenkomst voor leden die met Chroom-6 gewerkt hebben en ziek zijn geworden. Ook ditmaal was de bijeenkomst zeer geslaagd en was er alle ruimte voor informatie, het delen van ervaringen en verhalen en het stellen van vragen. Voorzitter Anne-Marie Snels vertelde de laatste stand van zaken over het onderzoek. Een belangrijk onderwerp tijdens

de bijeenkomst was de Coulanceregeling. Een aantal van de aanwezigen heeft inmiddels een uitkering ontvangen. Voor anderen is dat helaas nog niet het geval. Uiteraard ondersteunt de AFMP leden die onterecht een afwijzing voor de Coulanceregeling kregen.

Aanmelden bij ziekte Denkt u ziek te zijn geworden van het werken met chroom-6? Meldt u zich dan aan! Het CAOP heeft de registratie overgenomen van het ABP. Registreren kan via deze link: https://vragenlijst.caop.nl/ chroom-registratie/home.html. Voor vragen is het informatiepunt van het CAOP te bereiken op 070-376 5 476 en via de mail: [email protected]. Als u lid bent van de AFMP, heeft gewerkt met Chroom-6 en u klachten heeft, meld u zich dan ook vooral bij onze afdeling Individuele Belangenbehartiging (IBB) via [email protected] en telefoonnummer. Uiteraard kunt u hier ook terecht met al uw vragen. Ook als u al ziek bent en er nieuwe ziektebeelden ontstaan wordt u verzocht contact met ons op te nemen.

NIEUW ADRES AFMP H De AFMP is verhuisd naar een pand vlakbij NS station Woerden. Na tien jaar kantoor te hebben gehouden op de Steinhagenseweg 2 is de AFMP per 28 september ingetrokken op Houttuinlaan 3. Naast de AFMP zijn ook de andere bonden van FNV Veiligheid, de MARVER en de Nederlandse Politie Bond, verhuisd naar hetzelfde adres waar ook de FNV is gehuisvest. De postcode is 3447 GM, voor de rest blijven alle overige gegevens hetzelfde, zoals telefoonnummers en het postbus adres.


27

COLUMN

GASTCOLUMN

De bankzitter

Kruideniers

»

We schrijven ver terug in de tijd: jaren tachtig vorige eeuw. Er moest dringend nieuwe communicatieapparatuur aangeschaft worden voor - in ieder geval - de Landmacht. Diverse fabrieken werden uitgenodigd om hun producten te showen. Heel simpel: paste de beoogde apparatuur in de diverse opstellingen in de diverse voertuigen die indertijd bij de Landmacht in gebruik waren. Alles nogal met spoed te inventariseren, s.v.p. Een goedwillende collega sjouwde met eigen fotoapparatuur de verschillende eenheden langs, fotootjes maken voor een uitgebreid en geïllustreerd verslag van dit onderzoekje. De collega wilde toch wel graag dat de kosten van de fotorolletjes betaald zouden gaan worden door Defensie. Nou: dat kon zomaar niet. Het ging toch al gauw om zo’n tachtig gulden. Voor het communicatieproject was een bedrag beschikbaar van enkele tientallen miljoenen guldens. Voorstel vanuit de techneuten: breng die kosten voor rekening van het project vervanging communicatieapparatuur. Bijna wel zeker: de fotorolletjes zijn nooit betaald. We schrijven 2015, nieuwe eeuw. Honderden miljoenen euro’s heeft Defensie inmiddels betaald en gereserveerd voor uitzendingen all over the world. Een militair dreigt uitgezonden te worden naar een diep Afrikaans binnenland. Op advies van vele collega’s heeft hij ter waarde van bijna achthonderd euro verbruiks- en gebruiksartikelen aangeschaft. Om de eerste onzekere dagen door te komen: van zaklamp via tweedehands laptop tot houdbare etenswaren. Je weet maar nooit. Nou wil het geval dat de collega op het laatste moment niet uitgezonden wordt. En het ziet er niet naar uit dat hij ooit nog wél zal gaan. Deze bewuste uitzending zou zijn laatste kunstje zijn geweest. Hij wil gewoon de kosten van de aangeschafte artikelen vergoed krijgen. Omdat hij van z’n levensdagen geen gebruik meer zal maken van die spullen. Lang verhaal kort: hij zal vermoedelijk misschien wel een deel, maar zeker niet alles vergoed krijgen. Waarin de kruideniers van Defensie groot kunnen zijn. Je kunt van Defensie zeggen wat je wilt; men voert een uiterst stabiel en consistent beleid.

28


lynnmilitair.blogspot.nl

Mooi gebaar

»

Het was op een mooie donderdagochtend toen we naar de medaille uitreiking reden. Een uitreiking die we voor de tweede keer bezochten. Een uitreiking die ook precies op dezelfde datum viel als de datum dat mijn man twee jaar eerder voor het eerst op uitzending vertrok. Het voelde als de afsluiter van de afgelopen periode. Aangekomen in de ontvangstruimte was het bijkletsen met andere thuisfronters erg gezellig en al snel was het tijd voor de uitreiking. In de grote hal stonden de militairen al opgesteld en de CDS kwam binnen. Na de ceremoniële ontvangst hield hij een speech waarbij hij zijn waardering voor de militairen en het thuisfront uitsprak. Het was een hele mooie ervaring om dit mee te mogen maken. Maar het mooiste gedeelte van de hele ceremonie vond ik toch wel het uitreiken van de kindermedaille. Twee kinderen en hun moeder die met grote trots naar voren mochten komen om in die grote hal met honderden militairen hun medaille in ontvangst mogen komen nemen. In de schijnwerpers en met camera’s en fototoestellen van de pers op hun gericht, kregen ze uit handen van hun vader en de CDS de kindermedaille, en je zag de kinderen stralen. De spanning was op hun gezichtjes te lezen, wat zagen ze er trots uit. Het is een mooi gebaar dat het thuisfront comité en de CDS dit doen. Zonder de steun van de kinderen wordt een uitzending een stuk moeilijker. En deze twee stralende gezichtjes staan als voorbeeld voor die duizenden kinderen die van hun vader of moeder die dag hun kindermedaille mogen ontvangen. Die dag reed ik naar huis als een trotse vrouw en moeder. Want mijn man en kinderen verdienen die medaille, net als vele andere militairen en hun kinderen.

Groetjes Lynn

VERENIGINGSNIEUWS

Overleden Dhr. H.J.A. van der Heijden Kwendelhof 119 5044 ED Tilburg 7 juni 2015 (74) Dhr. J.H. Boxma Sportleane 5 9033 WZ Deinum 10 juni 2015 (69) Dhr. M. de Roode Beethovenlaan 1- a132 7604 GC Almelo 12 juni 2015 (94) Dhr. P.A. Vroon Hertogshoef 34 4941 KB Raamsdonksveer 7 juli 2015 (85)

Dhr. P.L. Geldof Hoog Buurloseweg 15 7339 EK Ugchelen 25 juli 2015 (81)

Dhr. H.J.W. Wijnands Teylingen 38 3894 AG Zeewolde 29 augustus 2015 (72)

Dhr. J.H. van Draanen Meilanden 48 3773 ZM Barneveld 29 juli 2015 (82)

Dhr. G. van der Linden Blumenstrasse 35 49767 Twits 30 augustus 2015 (52)

Dhr. J. de Vries Speenkruidstraat 101 9404 HD Assen 8 augustus 2015 (82)

Dhr. J.M.V. Niesten Looierstraat 8 - B 6271 BB Gulpen 8 september 2015 (84)

Dhr. G.J. Buenk Brouwerijdreef40 5551 VB Valkenswaard 20 augustus 2015 (88)

Dhr. W. Oosterom Mgr F B J Frenckenstraat 2 5683 HS Best 12 september 2015 (84)

Word Kaderraadslid Luchtmacht

»

Op 24 november vindt de verkiezing plaats van de Kaderraadsleden in de sector Luchtmacht. We zoeken nog collega’s die willen meewerken om de sector nog beter op de kaart te zetten. Opgeven voor 15 november. Opgave en meer informatie bij Ron Segers, 06 – 53 52 60 83.

50-JARIG LIDMAATSCHAP Dhr. E. Hordijk Hendrik-Ido-Ambacht Dhr. B.W.E. Vos Barneveld Dhr. C.W. van Beek Wijk Bij Duurstede Dhr. A.G.M. de Haas Malden

Dhr. E. Burema A J Duymaer van Twiststr. 17 7413 VW Deventer 26 augustus 2015 (79)

Dhr. W.L. Kors Havelte Dhr. R.J.M. van Leeuwen Zuidlaren

PA-bijeenkomsten datum

PA-groep

locatie

adres

tel.nummer

sectorhoofd PA

05 okt 15 13.30 u Enschede

tijd

plaats

Twente

Boerderij Bosch (gebouwnr. 62)

Campuslaan 15

053-4894071

Bert Weeren

06 okt 15 14.00 u Harderwijk

NO-Veluwe

Zalencentrum ‘De Kiekmure’

Tesselschadelaan 1

0341-434749

Peter Verwoerd

Paviljoen ‘Rozenoord’

Beukenlaan 14

0164-234210

Bert Weeren

07 okt 15 10.00 u Bergen op West-Brabant & Zoom Roosendaal 07 okt 15 13.00 u Goes

Zeeland

Wijkgebouw de Spinne (zaalnr. 78-80) Joseph Lunslaan 7

0113-794513

Bert Weeren

12 okt 15

10.00 u Lijnden

Kennemerland

Dorpshuis De Vluchthaven

Schipholweg 649

023-5551692

Peter Verwoerd

13 okt 15

14.00 u Rolde

Assen

Zalencentrum ‘De Aanleg’

Asserstraat 63

0592-241251

Peter Verwoerd

15 okt 15

13.30 u Dordrecht

Rijnmond

Cultureel Centrum ‘Sterrenburg’

Dalmeyerplein 10

078-6549747

Peter Verwoerd

9 okt 15

13.30 u Apeldoorn

Apeldoorn & Salland Wijkontmoetingscentr. ‘De Stolp’

Violierenplein 101

055-5414441

Peter Verwoerd

21 okt 15

13.30 u Wezep

IJsselland

Dorpshuis

Zuiderzeestr.weg 500B 038-372716

Peter Verwoerd

Veluwe

‘Eigen Gebouw’

Bettekamp 29

Bert Weeren

26 okt 15 11.00 u Zeven-Brauel Seedorf

Gasthof ‘Zur Linde ‘

Wallweg 2

27 okt 15 14.00 u Leeuwarden Friesland

Zalencentrum ‘De Fontein’

Goudenregenstraat 77 058-2671110

22 okt 15 13.30 u Ede

0049 42813913 Bert Weeren Peter Verwoerd

27 okt 15 11.00 u Blomberg

Duitsland

Café ‘Bei Heini’

Neue Torstrasse 38

0049 52356070 Bert Weeren

28 okt 15 13.30 u Utrecht

Utrecht e.o.

Marcus Centrum

Wijnesteinlaan 2

030-2880302

29 okt 15 14.00 u Heerlen

Zuid-Limburg

Café d’r Klinge

Pancratiusweg 47

045-5741441

Bert Weeren

29 okt 15 10.30 u Venlo

Venlo & Roermond

Hotel ‘Wilhelmina’

Kaldenkerkerweg 1

077-3516251

Bert Weeren

30 okt 15 13.30 u Breda

De Baronie & Rijen

Café ‘De Toerist’

Teteringsedijk 145

076-5215473

Bert Weeren

10 nov 15 14.00 u Emmen

Emmen

Wijkcentrum ‘t Brinkenhoes’

Mantingerbrink 140

0591-610201

Peter Verwoerd

Peter Verwoerd


29

30



31

COMPUTERHOEK TEKST WIM VAN DEN BURG

WALLPAPERKUNST H Wil je een echt mooi plaatje als achtergrond op je monitor of telefoon, kijk dan eens rond op de website deviantART. Daar tref je duizenden kunstwerken aan die je als wallpaper kunt gebruiken. Foto’s, graphics en schilderijen. Zowel abstract als realistisch. Maar over het algemeen kunstwerkjes waar de maker ziel en zaligheid in heeft gestopt. Het enorme aanbod wordt gevoed door talloze grafische ontwerpers, fotografen, photoshop-kunstenaars, schilders en tekenaars, die hun werk op de site publiceren. In de meeste gevallen zijn dat hobbyisten, de één met meer talent dan de ander. De website bestaat al sinds augustus 2000. het werd destijds opgezet om elke artiest, fotograaf of schrijver de kans en de plaats te geven om zijn werk tentoon te stellen en in contact te komen met andere kunstenaars. Intussen kent deviantART meer dan een miljoen deelnemende gebruikers, en een veelvoud aan door hen gepubliceerd werk. Al dit werk is te downloaden, voor gebruik als wallpaper op de computer, en vaak ook voor de mobiele telefoon. Ga naar de volgende website en verbaas je: www.deviantart.com/browse/ all/customization/wallpaper/

32


WEBSITE PROEFDRAAIEN H Als je een website maakt kan het heel

Gratis alternatief Microsoft Project

»

Het openbron programma GanttProject is krachtig genoeg om professioneel projecten te plannen en te managen. De planningen kunnen eventueel op een webserver worden gepubliceerd zodat ze door alle betrokkenen te raadplegen zijn. Dat kan in HTML, maar bijvoorbeeld ook in een spreadsheet-formaat. Je deelt een project op in verschillende fases, waaraan je mensen en middelen kunt koppelen. Het is mogelijk om de fases elkaar te laten overlappen, of in te stellen dat een fase afhankelijk is van de afronding van een andere fase. GanttProject is een gebruiksvriendelijk programma, dat bovendien Nederlands ‘spreekt’. Er kan geïmporteerd en geëxporteerd worden naar grote broer Microsoft Project, en een conversie naar PDF is mogelijk. Hierdoor kan kun je ook makkelijk op papier aan anderen rapporteren. Downloaden: www.ganttproject.biz

handig zijn om dat lokaal op je computer te doen. Je kunt dan in alle rust dingen uitproberen, fouten maken en instellingen veranderen. Maak je een HTML-website dan is dat geen enkel probleem. HTML werkt immers standaard in iedere browser, dus kun je probleemloos op je Windows-computer draaien. Het wordt anders als je één of meerdere databases aan je website hangt. Dan is het nodig om programma’s als MySQL en PHP op je computer te draaien. MySQL is database-software en PHP is een scripttaal voor dynamische webpagina’s. Zo’n taal heb je nodig om gegevens uit de database te tonen, aan te passen, te verwijderen en toe te voegen. Bovendien heb je een webserver nodig om MySQL en PHP te draaien. Bijvoorbeeld Apache. Apache, PHP en MySQL zijn allemaal gratis te downloaden en te gebruiken. Maar het installeren en vooral het aan elkaar koppelen van deze drie losse programma’s wordt door veel mensen als lastig ervaren. Gelukkig is er een eenvoudige oplossing inde vorm van het eveneens gratis programma WAMP Server. WAMP (een afkorting van Windows, Apache, Mysql en Php) is een totaalpakket van deze drie programma’s plus een makkelijke gebruikersinterface. WAMP laat zich probleemloos installeren en legt zelf alle nodige koppelingen tussen de programma’s. Bovendien biedt WAMP Server de mogelijkheid verschillende versies van Apache, PHP en MySQL te installeren, waarna je makkelijk van de ene naar de andere versie kunt switchen. Heel handig om programma’s uit te testen. Ook zijn veel andere programma’s om websites te maken, zoals Joomla! en WordPress toe te voegen aan je WAMP Server zodat je deze ook op je Windows PC kunt gebruiken. Downloaden: www.wampserver.com/en/

PUZZEL DOOR PIPUZZELS

Woordzoeker

»

Zoek al de gegeven Nederlandse plaatsnamen (horizontaal, verticaal en diagonaal) en streep ze door. De niet doorgestreepte letters vormen daarna de oplossing.

WI N

een 4-seizo Queens® enen d ganzen ekbed dons t.w.v.

€ 229,95

90% ganzendons! Dit is het neusje van de zalm onder de dekbedden. De meest hoogwaardige dekbedden zijn namelijk gevuld met ganzendons. Daarbij is het donspercentage weer erg belangrijk. Hoe hoger het donspercentage, des te beter de isolerende en vochtregulerende eigenschappen. Het donspercentage van deze 4-jaargetijden dekbedden van Queens® is maar liefst 90%. Dit dekbed wordt ter beschikking gesteld door Ledenshop.com. Kijk op www.ledenshop.com voor meer aanbiedingen en informatie over dit product.

OPLOSSING

HAAFTEN HEETEN HOGEBEINTUM HAAKSBERGEN HEIDENHOEK HOGEVEEN HAANWIJK HEILOO HOLLUM HAARLEM HEINO HOLTHEME

HAARLO HELLENDOORN HOMOET HALFWEG HELLUM HONTHEM HALLE HEMELUM HOOGCRUTS HALSTEREN HEMMEN HOOGEZAND

HAPS HENGELO HOOGKARSPEL HASKERHORNE HENGEVELDE HOOGKERK HASSELT HERTME HOORNAAR HATTEM HEIJENRATH HOPEL

HAULE HEZINGEN HULHUIZEN HEDEL HIAURE HULST HEEG HIEN HULTEN HEEK HIERDEN HUMMELO

HEELSUM HILLEGOM HURWENEN HEEMSERVEEN HITZUM HIJKEN HEERDE HOBREDE HIJKERSMILDE HEERLERHEIDE HOENZADRIEL

Winnaar vorig nummer Uit de oplossingen van de puzzel uit het vorige nummer trokken wij L. Honinga uit Apeldoorn.

Kans maken op dit donzen dekbed? Stuur dan voor 12.10.2015 uw oplossing naar: puzzel@afmp. nl of naar de AFMP, Postbus 157, 3440 AD Woerden


33

CONTACTPAGINA

Colofon Algemene adresgegevens bezoekadres Houttuinlaan 3 3447 GM Woerden postadres Postbus 157, 3440 AD Woerden telefoon 0348 – 487 050 fax 0348 – 707 411 e-mail [email protected] internet www.afmp.nl rekeningnr NL72INGB0001933098 geopend maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17.00 uur

Sectorhoofden

Landmacht Elze Mulder mobiel 06 – 53 51 00 73 e-mail [email protected]

Afdeling Individuele Belangenbehartiging (IB) telefoon 0348 – 707 433 fax 0348 – 487 056 e-mail [email protected]

Ledenadministratie telefoon 0348 – 707 432 e-mail [email protected] Opzegging van het lidmaatschap kan geschieden door middel van een brief gericht aan AFMP/FNV, t.a.v. Ledenadministratie, Postbus 157, 3440 AD Woerden, of per e-mail: [email protected]. Houd rekening met de opzegtermijn van 2 volle kalendermaanden. Voorbeeld: u zegt 15 januari op, het lidmaatschap wordt dan beëindigd per 1 april. Wilt u iets doorgeven? Een adreswijziging, ambtsjubilea, leeftijdontslag, opname in ziekenhuis of een uitzending. Of heeft u vragen over het lidmaatschap, ledenbenefits of verzekeringen? Dit kunt u doorgeven via onze website www.afmp.nl of zenden aan: AFMP/FNV t.a.v. Ledenadministratie Postbus 157 3440 AD Woerden

Marine Rutger Radema, Lizet Wolters mobiel 06 - 23 89 55 07 e-mail [email protected]

Luchtmacht Ron Segers mobiel 06 – 53 52 60 83 e-mail [email protected]

Postactief regio West en Noord Peter Verwoerd mobiel 06 – 53 52 60 84 e-mail [email protected]

Sluitingsdatum kopij Oplinie 7 – 2015 sluit op 12.10.2015 en verschijnt 05.11.2015

34


aangesloten bij • Algemene Centrale van Overheidspersoneel (ACOP) • Federatie Nederlandse Vakbeweging (FNV) • EUROMIL (Europese organisatie van militaire belangenverenigingen) redactie Alex Groothedde, Dick Harte, Fred Lardenoye, Jos van Nieuwenhuizen, René Schilperoort, Anne-Marie Snels. redactieadres Postbus 157 3440 AD Woerden telefoon 0348 707 434 e-mail [email protected] ontwerp & vormgeving MW | studio voor grafisch ontwerp De inhoud van Oplinie valt onder de verantwoordelijkheid van het AFMP/FNV Algemeen Bestuur, behoudens artikelen op naam en de inhoud van de opgenomen advertenties. De redactie behoudt zich het recht voor om ingezonden artikelen te weigeren of te redigeren. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaan de toestemming van de redactie. oplage 20.700

Kantoor Den Helder Wiebe Herweijer van de afdeling Individuele Belangenbehartiging bemant het kantoor. adres Kerkgracht 3, 1782 GJ Den Helder telefoon 0223 – 693 522 fax 0223 – 693 515 (b.g.g. 0348 – 487 050)

Uitgave van FNV Veiligheid onder verantwoordelijkheid van de Algemene Federatie van Militair Personeel

internet www.afmp.nl

Postactief regio Zuid en Oost Bert Weeren mobiel 06 – 53 52 60 79 e-mail [email protected] Werkzaam bij CDC, DMO of BS? Meld u via [email protected]

email [email protected] druk Senefelder Misset

DFD-abonnement

Helder, zeker en gemakkelijk Als militaire professional wilt u zekerheid en duidelijkheid over al uw militaire- en privérisico’s. DFD biedt dit. Zoals u als militair wereldwijd onze veiligheid garandeert, zo biedt het DFD-abonnement in combinatie met het DFD MaatwerkPakket de zekerheid dat uw verzekeringen en overige financiële zaken altijd en overal in orde zijn. Alles onder één dak!

bron: ministerie van Defensie

Het DFD-abonnement biedt u de zekerheid van: • Onafhankelijk persoonlijk advies. • Advies bij u thuis, ook ‘s avonds en in het weekend. • Eén aanspreekpunt, 24/7 bereikbaar. • Maatwerk oplossingen voor uw beroeps- en privérisico’s. • Schadeverzekeringen zonder provisie. • Geen verrassingen. U weet precies hoeveel en waarvoor u betaalt. • Een vlotte schadeafwikkeling. • Gemak. U en uw thuisfront hebben er geen omkijken naar.

DFD is klaar voor uw toekomst! Verzekeren • Hypotheken • Sparen Tel: (040) 20 73 100 • E-mail: [email protected] • www.dfd.nl


35

Ook voor onafhankelijk hypotheekadvies kunt u bij ons terecht!

Jazeker!

DFD is ruim 20 jaar dé specialist op het gebied van verzekeringen voor (ex-) militairen en hun gezinsleden. Om u nog beter van dienst te zijn, werkt DFD samen met De Hypotheker, de grootste onafhankelijke hypotheekadviesketen van Nederland met zo’n 160 vestigingen. De Hypotheker adviseerde inmiddels één miljoen Nederlanders succesvol bij de grootste en leukste aankoop van hun leven: hun huis. Onze samenwerking biedt u zorgeloos woongenot en voordeel door: De expertise en zorg van twee specialisten; Ook hypotheken aan te bieden voor militairen met een FPS fase-1 of -2 contract; Echt onafhankelijk en persoonlijk advies; Maximale zekerheid, ook voor de toekomst; Duidelijkheid en transparantie, u weet hoeveel en waarvoor u betaalt; De optimale hypotheek met de scherpste tarieven; Gezamenlijk alles voor u te regelen. Interesse in onze gezamenlijke dienstverlening op het gebied van hypotheekadvies? Bezoek onze site www.dfd.nl of bel met (040) 20 73 100.

Uw hypotheek onze zorg! 36

Verzekeren • Hypotheken • Sparen Tel: (040) 20 73 100 • E-mail: [email protected] • www.dfd.nl


Loonruimte-akkoord PX-10. Alles over het. Nieuwe ontwikkelingen. DOE MEE aan het FNV-referendum!

Recommend Documents