Leiderschapsontwikkeling wat werkt wel, wat werkt niet
Programma • Opening • Presentatie & Interactieve oefening
• Pauze • Worldcafé, in gesprek over leiderschap
• Terugkoppeling • Samenvatting: Wat werkt wel en Wat werkt niet. • Afronding
Leiderschapsontwikkeling wat werkt wel, wat werkt niet dr. Henk Doeleman
‘Leiderschap’ in planning & control? • Minder papier
• Meer participatief en versterkte betrokkenheid • Versterking van de dialoog • Meer inspirerend, stimulerend en toekomstgericht • Grip, overzicht, bijdrage aan veranderen? Benadering (A3 methodiek) gebaseerd op ‘leiderschap in planning & control’?
Verwondering…
482.000.000 Leadership hits 950.000 Leiderschap hits 24.855 Engelstalige boeken 662 Nederlandstalige boeken 43.397 Wetenschappelijke papers met ‘leadership’ in titel 5.145 Nederlandstalige wetenschappelijke papers Yammarino (2005): orde op zaken: 17 conceptueel juist, waarvan bij 11 empirische werking is aangetoond
Voor u relevante concepten: naar verwachting ongeveer 3!
Leiderschap = voorbeeldgedrag gericht op de bedoeling Leiders…..
• …. hebben visie • …. hebben ambitie • …. zijn concreet • …. zijn het voorbeeld En wat doen effectieve leiders nog meer?
Er is wetenschappelijk onderzoek gedaan (leadership en sector in titel / subject; Engelstalig) Sector Bedrijfsleven (diverse sectoren)
Indicatief aantal papers 10.000+
Onderwijs (education)
1396
Preschool leadership
8 (77: )
Brandweer (fire brigades)
1
Politie (police)
59
Ziekenhuizen (hospitals / cure)
480
Publieke sector (public sector)
320
Waterschappen (water-boards)
1
Gemeenten (local community)
231
Elektriciteitsbedrijven (power companies)
12
Energiesector (energy companies)
153
Care (care)
607
Militaire organisaties (defence/ defense / military)
396
Ontwikkeling van de aandacht
Enkele illustraties van benaderingen •
Participatief leiderschap (Vroom en Yetten) o Communicatie van besluitvorming o Processen voor besluitvorming
•
LMX-theorie (Liden, Graen en Uhl-Bien) o In-group en out-group o Ondersteuning, verbondenheid en commitment
•
Theorie van transformationeel leiderschap (Bass) o Actief en passief leiderschap o Twee vormen van actief leiderschap: transformationeel en transactioneel leiderschap o Hoe effectief is uw mix?
Transformationeel leiderschap •
gaat er van uit dat medewerkers hun motivatie niet alleen ontlenen aan extrinsieke factoren, maar ook aan intrinsieke factoren
•
gedrag wordt niet alleen gemotiveerd door de beloningen, maar ook door het proces dat naar die beloningen leidt
•
een leider moet daarom in staat zijn om ook zaken als normen, waarden, behoeften en capaciteiten te beïnvloeden
•
charisma, individuele aandacht, intellectuele stimulatie, motivatie door inspiratie (vier factoren zijn te ontwikkelen)
Transactioneel leiderschap •
gaat uit van principes van ruil
•
verondersteld wordt dat het gedrag van medewerkers gestuurd wordt door het zoeken naar aangename en vermijden van onaangename gevoelens
•
leidinggevenden moeten dus ruilprincipes hanteren die tot bevrediging leiden (de medewerkers krijgen een beloning voor hun bijdrage)
•
met negatieve sancties kunnen ze ongewenst gedrag bijsturen
•
veel vormen van management zijn vormen van transactioneel leiderschap
Passief leiderschap •
Minder populair, ook wel ‘laissez-faire’ leiderschap
•
Afwezigheid van leiderschap
•
Vermijden van interventie
•
Onder de noemer van het geven van ruimte, eigen verantwoordelijkheid en autonomie is het een stijl waarbij de leider het nemen van beslissingen en / of het geven van opdrachten zoveel mogelijk probeert te vermijden
•
Onthouden van richting, focus, doelstellingen en speerpunten
•
De leider probeert zich zoveel mogelijk op een afstand te houden en grijpt slechts in als het strikt noodzakelijk is
Wat kan leiderschapsontwikkeling betekenen voor de waardering / prestaties uw organisatie? • Het gaat om jullie context en strategische prioriteiten (bedoeling)
• Om uw organisatie (historie en cultuur) • Om jullie team op jullie locatie • Ontwikkeling begint bij jullie invloed / visie
Enkele vragen inzake leiderschapsontwikkeling De aanleiding
De keuze voor de aanpak
1.
Intern gewenste cultuuromslag
1.
Een leidinggevende had een duidelijke voorkeur
2.
Externe ontwikkelingen 2.
Onze staf of adviesbureau adviseerde ….
3.
Wij hebben een andere succesvolle organisatie gevolgd
4.
Wij doen niet systematisch aan leiderschapsontwikkeling
5.
Wij hebben gekeken naar ‘what works’ in onze sector (leiderschap en toegevoegde waarde)
6.
Overig …………..
3.
Strategieverandering
4.
Individuele competentieverbetering
5.
Strategische personeelsplanning
6.
Structuurverandering
7.
Overig ……
Visie op leiderschapsontwikkeling CEBL Analyse context organisatie: focus Ontwikkelen visie op gewenst leiderschap
Analyse werkzame benaderingen
Ontwikkelbehoeften in kaart brengen
Uitvoeren bouwstenen ontwikkelprogramma
Evalueren en borgen in (HRM)cyclus
Onderzoek effectieve leiderschapsontwikkelingstrajecten: 1. Koppeling met de strategie
Onderzoek effectieve leiderschapsontwikkelingstrajecten: 2. Collectieve aanpak
Onderzoek effectieve leiderschapsontwikkelingstrajecten: 3. Persoonlijke ervaringen centraal stellen
Rendement: ‘leiderschapsontwikkeling’
25 Resultaatgerichtheid 5 Flexibiliteit 4,5 4 3,5 Stimuleren 3 2,5 2 Omgevingsbewustzijn 1,5 1
20
15
Seksuele intimidatie Bedreiging intimidatie
%
Fysiek geweld
10 Inlevingsvermogen Luisteren Groepsgericht leiderschap
5
Vertrouwen creëren
0
2004
2007
2011
Rol Center of Evidence Based Leadership (CEBL) • Ontwikkelen strategie en aansluitende visie op leiderschap
• Gids in het woud van ‘leiderschapsbenaderingen’ • Impactmeting van leiderschapsontwikkeling • Werkzame route en interventies • ‘De individu centraal’ in een collectief traject!
Mijn boodschap • Focus op die ‘bewezen’ benaderingen die voor uw organisatie werken • Houd rekening met de drie belangrijkste lessen voor MD- of leiderschapstrajecten o Verbonden aan strategie o Collectief o Neem ervaringen/praktijk als uitgangspunt • Richt uw planning & control benadering zo in dat dit effectief leiderschap ondersteunt
Wat werkt niet 1. Ontbreken gezamenlijk gedragen leiderschapsvisie en diagnose
2. Leiderschapsvisie opstellen zonder praktijkillustraties 3. Leiderschap is van leidinggevenden 4. Leiderschapsontwikkeling als een éénmalig programma
5. Doen van een leiderschapsmeting zonder opvolging 6. Leiderschapsontwikkeling door alleen individuele ontwikkeltrajecten 7. Zo maar kiezen voor een populaire benadering (kan wel inspireren) 8. Leidinggeven en leiderschap verwarren 9. Denken dat de trend naar zelfsturing leiderschap overbodig maakt
10. Meten van leiderschap bij alleen leidinggevenden
Wat werkt 1. Verwoord de bedoeling van uw organisatie
2. Vertaal deze in gemeenschappelijke waarden (voorbeeldgedrag) 3. Verzamel relevante effectieve benaderingen (what works) 4. Een nulmeting start de dialoog over ontwikkeling 5. Leiderschapsontwikkeling: sluit aan bij strategie 6. Leiderschapsontwikkeling: collectieve aanpak als basis
7. Leiderschapsontwikkeling: vertrek vanuit reflectieve praktijk 8. Richt de verdeling van TVB’s en planning & control zo in dat deze ondersteunend werken aan de leiderschapsvisie
9. Monitor periodiek de effecten van leiderschapsontwikkeling 10. Borg de cyclus in de strategische en HR-cyclus
Welk boek kiest u?
Afronding en borrel