Jaarverslag ABN AMRO Holding N.V

Jaarverslag 2003 ABN AMRO Holding N.V.

Profiel ABN AMRO • is een vooraanstaande internationale bank met een rijke historie die teruggaat tot

1824; • is, gemeten naar kernvermogen, de elfde Europese bank en staat op een

drieëntwintigste positie op de wereldranglijst; • heeft ruim 3.700 vestigingen in meer dan 60 landen en gebiedsdelen en telt ongeveer

110.000 medewerkers (FTE’s). Ultimo 2003 bedroeg het balanstotaal EUR 560 miljard; • staat genoteerd op onder meer Euronext Amsterdam en de beurzen van Londen en

New York. Onze concernstrategie berust op vijf pijlers: 1. Het creëren van waarde voor onze klanten door hen kwalitatief hoogwaardige financiële oplossingen te bieden. Oplossingen die zo goed mogelijk aansluiten bij hun huidige behoeften en doelstellingen voor de lange termijn. 2. Een duidelijke focus op: • particuliere en zakelijke klanten in onze thuismarkten (Nederland, het Midden-Westen

van de Verenigde Staten en Brazilië) en in bepaalde groeimarkten wereldwijd; • geselecteerde grote ondernemingen, met de nadruk op Europa, alsmede financiële

instellingen; • private banking klanten.

3. Een optimale inzet van producten en medewerkers ten behoeve van onze klanten. 4. Het concernbreed delen van kennis en ervaring en een optimale bedrijfsvoering. 5. Het stimuleren van groei door de allocatie van kapitaal en talent volgens de Managing for Value principes, het door ons gehanteerde model voor waardecreërend management. Onze doelstelling is duurzame groei creëren ten behoeve van alle belanghebbenden bij onze bank: klanten, aandeelhouders, medewerkers en de samenleving. Bij alles wat wij als organisatie en als individu doen, laten wij ons leiden door de ABN AMRO Waarden en Business Principles. Wij voeren onze strategie uit via drie Strategische Business Units: • Consumer & Commercial Clients (C&CC) – voor de bankzaken van onze ongeveer

16 miljoen particuliere en zakelijke klanten, met name in Nederland, het MiddenWesten van de Verenigde Staten en Brazilië. De Business Unit New Growth Markets streeft naar expansie in geselecteerde andere landen. • Wholesale Clients (WCS) – met ongeveer 10.000 klanten, meer dan

17.000 medewerkers en activiteiten in circa 50 landen behoort onze wholesale bank tot de grootste in Europa. • Private Clients & Asset Management (PC&AM) – voor vermogende particulieren en

institutionele beleggers. Ultimo 2003 bedroegen het vermogen onder administratie en het beheerd vermogen respectievelijk EUR 102 miljard en EUR 156 miljard.

Sinds jaren staat het Amsterdamse kindercircus Elleboog op de lijst van vrijwilligersprojecten van medewerkers van ABN AMRO. Juist een klein project en een klein circus als dit verdienen het om eens onder de aandacht te worden gebracht van een groot publiek. Want zij en wij, we hebben goedbeschouwd veel gemeen.

Performance, klantgerichtheid, ambitie, teamwork, dat zijn voor zowel bank als circus de bouwstenen voor succes. Nu en in de toekomst.

Om deze facetten zichtbaar te maken kan de bank in het jaarverslag natuurlijk zichzelf in beeld brengen. Maar zeg nou zelf, dan is kijken naar de kinderen van Circus Elleboog toch heel wat leuker!

Jaarverslag 2003 ABN AMRO Holding N.V.

Inhoud

Bericht van de Voorzitter

5

ABN AMRO in een oogopslag

6

Kerncijfers

6

Resultaten in het kort

2

8

Belangrijke gebeurtenissen in 2003

11

Raad van Commissarissen

12

Audit Committee

16

Nomination & Compensation Committee

17

Beloningsbeleid Raad van Bestuur

17

Corporate governance

21

Concernstrategie

25

Duurzame ontwikkeling

29

Human resources

31

Kernactiviteiten

35

Consumer & Commercial Clients

36

Wholesale Clients

49

Private Clients & Asset Management

54

Overige activiteiten

60

LeasePlan Corporation

60

Corporate Centre

61

Group Shared Services

65

Toetsingsvermogen

67

Risicobeheer

69

Informatie aandeelhouders

89

ABN AMRO vanaf 1994

90

Het aandeel ABN AMRO

92

Peer group ABN AMRO

97

Factoren van invloed op het aandeel ABN AMRO en uw belegging

98

Jaarrekening 2003

99

Grondslagen

102

Geconsolideerde jaarrekening

108

Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening

112

Vennootschappelijke jaarrekening

159

Toelichting op de vennootschappelijke jaarrekening

160

Belangrijke deelnemingen

162

Overige gegevens

165

Accountantsverklaring

166

Statutaire bepalingen inzake de winstbepaling

166

Statutaire bepalingen inzake aandelen

167

International Financial Reporting Standards

167

Eigen vermogen en nettowinst volgens US GAAP

168

ABN AMRO Holding N.V.

171

Organisatie ABN AMRO Bank N.V.

172

Stichting Administratiekantoor ABN AMRO Holding

174

Centrale Ondernemingsraad

175

Profielschets Raad van Commissarissen

176

Curricula vitae

179

Verklarende woordenlijst

181

3

Raad van Bestuur Van links naar rechts: Hugh Scott-Barrett, Wilco Jiskoot, Dolf Collee, Rijkman Groenink, Tom de Swaan en Joost Kuiper.

4

Bericht van de Voorzitter

Geachte aandeelhouder, Namens de Raad van Bestuur doe ik u verslag van de resultaten van onze bank in 2003. De economische omstandigheden verbeterden wereldwijd, maar bleven niettemin lastig. Tegen deze achtergrond bezien stemt het behaalde resultaat over 2003 tot grote tevredenheid. Het bedrijfsresultaat kwam voor het eerst in de geschiedenis van onze bank boven EUR 6 miljard. Hogere baten en stringente kostenbeheersing bij alle Strategische Business Units lagen hieraan ten grondslag. Met name de aanzienlijke verbetering van het resultaat van de SBU Wholesale Clients is vermeldenswaard. Daarnaast konden de voorzieningen worden verlaagd. Uiteindelijk resulteerde dit in een stijging van de nettowinst tot een recordbedrag van EUR 3.161 miljoen. Het zeer goede resultaat over 2003 kan bovenal worden toegeschreven aan de professionaliteit en inzet van onze medewerkers. Het toont tevens aan dat wij ons met de ingezette concernstrategie op de goede weg bevinden. Wij volgen een multi-regionale strategie met de nadruk op retail banking en commercial banking, sterk ondersteund door onze internationale wholesale banking activiteiten. Ook in 2004 blijven wij streven naar verdere batengroei in combinatie met kostenbeheersing. Hoofdtaak van de nieuw opgezette unit Group Shared Services, dat onder de leiding staat van de recent benoemde Chief Operating Officer, is de kostenbasis verder te verlagen en tegelijk de kwaliteit van de bedrijfsvoering te handhaven of te verbeteren. Per 1 januari 2004 is de Nederlandse corporate governance code (de ‘Code Tabaksblat’) van kracht geworden. Ons bestuursmodel kwam reeds grotendeels overeen met de best practice bepalingen van de Code. Op één belangrijk punt zullen wij echter een ingrijpende verandering doorvoeren, namelijk de opheffing van de beschermingsconstructie door de intrekking van de Nederlandse preferente aandelen. Hiermee zetten wij wederom een belangrijke stap op weg naar vergroting van de rol van aandeelhouders binnen ons bestuursmodel. In dit jaarverslag en het supplement gaan wij uitvoerig in op de Code. Als we vooruitkijken naar 2004, en met name naar onze thuismarkten, dan verwachten wij dat de Verenigde Staten en Brazilië een gezonde economische groei zullen laten zien. De toestand van de Europese economie in het algemeen, en de Nederlandse in het bijzonder, zal langzamer verbeteren. Wij gaan er dan ook van uit dat het bedrijfsresultaat en de nettowinst in 2004 verder zullen verbeteren, zij het in een trager tempo. Op basis van het resultaat over 2003 en het vertrouwen waarmee wij 2004 tegemoet zien, zullen wij de aandeelhouders voorstellen het slotdividend te verhogen van EUR 0,45 tot EUR 0,50. Het totale dividend voor het boekjaar 2003 komt daarmee uit op EUR 0,95. Hoogachtend,

Rijkman Groenink Voorzitter van de Raad van Bestuur Amsterdam, 12 maart 2004

5


Kerncijfers (in euro’s)

Baten

Bedrijfsresultaat

(in miljoenen)

(in miljoenen)

2003

20.000

7.000

18.793

6.000

6.208

2002

5.132 5.063

2002

18.280

2001

18.834

4.000

2001

18.469

3.000

2000

5.267

1999

4.918

5.000

15.000 10.000

2003

2000

2.000

5.000

1999

15.527

1.000 0

0 '99

'00

'01

'02

'03

'99

'00

Baten in 2003 per SBU

'01

'02

'03

Bedrijfsresultaat in 2003 per SBU 2003

(in %)

2003

56

C&CC

65

28

WCS

15

5

PC

3

3

AM

2

4

LPC

4

4

CC

11

(in%)

Voorzieningen als % van gemiddelde naar risico gewogen activa 1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Gemiddelde RGA (in miljarden)

134

143

163

193

212

231

255

279

257

232

Voorzieningen (in miljoenen)

681

328

569

547

941

653

617

1.426

1.695

1.274

0,51

0,23

0,35

0,28

0,44

0,28

0,24

0,51

0,66

0,55

Voorzieningen als % van gemiddelde RGA

Gemiddelde RGA (in miljarden, l.a.)

400

0,80

350

0,70

300

0,60

250

0,50

200

0,40

150

0,30

100

0,20

50

0,10

0

0 '94

6

'95

'96

'97

'98

'99

'00

'01

'02

'03

Voorzieningen als % van RGA (r.a.)


Nettowinst

Rendement op eigen vermogen

(in miljoenen)

(in %)

2003

4.000 3.000

30

3.161

2002

2.207

2001

2.363

25

2003

28,5

2002

22,6

2001

20,5

2000

26,5

1999

23,7

2003

31,2

2002

25,5

2001

28,6

2000

37,2

1999

37,4

20 15

2.000 1.000

2000

3.097

1999

2.570

10 5

0

0 '99

'00

'01

'02

'03

'99

'00

'01

'02

Winst per aandeel

Marktkapitalisatie

(in euro’s)

(in miljarden)

2003

2,5

1,94

2,0

2002

1,39

1,5

2001

1,53

1,0

2000

2,04

0,5

1999

1,72

'03

40 1

30 20 10

0

0 '99

'00

'01

'02

'03

'99

'00

'01

'02

'03

1 EUR 1,52 voor bijzonder resultaat

Koersontwikkeling januari 2003-december 2003 (in euro’s) (MSCI en AEX indices herleid tot koers gewoon aandeel ABN AMRO Holding N.V. op 2 januari 2003)

20

15

10

5

0 jan

feb

mrt

apr

mei

juni

juli

aug

sept

okt

nov

dec

ABN AMRO Holding N.V. MSCI European Banking Index AEX

7


Resultaten in het kort

Kerncijfers 2003 2003

2002

2001

Totaal baten

18.793

18.280

18.834

Bedrijfslasten

12.585

13.148

13.771

Bedrijfsresultaat

6.208

5.132

5.063

Waardeveranderingen van vorderingen

1.274

1.695

1.426

16

49

24

4.918

3.388

3.613

(in miljoenen euro’s)

Waardeveranderingen van financiële vaste activa Bedrijfsresultaat voor belastingen

De nettowinst nam toe met 31,1% dankzij

Geconsolideerde resultaten

het tot recordhoogte gestegen bedrijfs-

Winst en baten

resultaat en lagere voorzieningen. De

• Het bedrijfsresultaat steeg met 21,0% tot

onderliggende trends waren batengroei en

een recordhoogte van EUR 6.208 miljoen.

stringente kostenbeheersing in een zich

• Het bedrijfsresultaat voor belastingen liet

herstellend maar nog altijd moeilijk

een verbetering van 45,2% zien. Evenals

economisch klimaat.

vorig jaar bleef door USD dekkingstransacties het dollar-gerelateerde valutakoerseffect

De verdere verbetering van de efficiency-

beperkt. Dit is verantwoord aan de batenkant

ratio en de daling van de naar risico gewogen

onder resultaat uit financiële transacties.

activa (RGA) zijn direct gerelateerd aan de

• De baten namen toe met 2,8%, onder

pijlers van onze Managing for Value (MfV)

invloed van met name het aanhoudend

strategie: kostenbeperking en efficiënte

gunstige klimaat voor de verkoop van

kapitaalallocatie. De belangrijkste factoren in

hypotheken in de Verenigde Staten.

dit verband waren de aanhoudend gunstige

• Door valutakoerseffecten nam het

omstandigheden voor ons Amerikaanse

rentesaldo af met 1,2%. Gecorrigeerd

hypotheekbedrijf en het herstel van

hiervoor was sprake van een stijging van

Wholesale Clients.

9,8% dankzij autonome groei in de thuismarkten.

8

Nettowinst en balans

• De provisies waren 3,8% lager, eveneens

• De nettowinst steeg met 31,1% tot een

als gevolg van valutakoerseffecten. Gesteund

nieuw groepsrecord van EUR 3.161 miljoen.

door het herstel van de markt lieten de

Hiertoe droegen vooral het hogere

provisies in absolute termen evenwel een

bedrijfsresultaat en de lagere voorzieningen

stijging van 4,9% zien.

bij.

• Het resultaat uit financiële transacties

• De nettowinst per gewoon aandeel bedroeg

vertoonde een toename van 34,9%. Dit was

EUR 1,94 (2002: EUR 1,52 exclusief

vooral te danken aan de gunstige handels-

buitengewoon resultaat).

resultaten en winsten uit de USD hedge, die

• Het geconsolideerde balanstotaal nam toe

de negatieve valutakoerseffecten op andere

met EUR 4,4 miljard tot EUR 560,4 miljard

posten compenseerden.

ultimo 2003.

• De overige baten stegen met 20,2%. Deze

• De naar risico gewogen activa daalden

ontwikkeling weerspiegelt de hogere baten

met EUR 5,8 miljard van EUR 229,6 miljard

uit de verkoop van hypotheken en het beheer

ultimo 2002 tot EUR 223,8 miljard ultimo

van bestaande hypotheken (Mortgage

2003.

Servicing Rights / MSR’s) in de Verenigde Staten. De opbrengsten uit effecten en


deelnemingen daalden met EUR 100 miljoen. Dit hield verband met geringere bijdragen van deelnemingen en lagere winsten uit de verkoop van participaties. • Door de combinatie van hogere baten en

lagere bedrijfslasten verbeterde de efficiencyratio (bedrijfslasten als percentage van totale baten) van 71,9% in 2002 tot 67,0% in 2003. Lasten • De bedrijfslasten (het totaal van

personeelskosten, andere beheerskosten en afschrijvingen) kwamen 1,9% lager uit op EUR 12.585 miljoen (voor correctie voor buitengewoon resultaat in 2002). Dit was te danken aan een stringente kostenbeheersing. • Na het recordniveau in 2002 werden de

voorzieningen in 2003 verlaagd met 24,8%. Deze ontwikkeling hield verband met de verbetering van de economische situatie. De post waardeveranderingen van financiële vaste activa vertoonde een daling van EUR 33,0 miljoen tot EUR 16,0 miljoen door lagere niet-gerealiseerde netto waardeverschillen op aandelen in de beleggingsportefeuilles van de bank. • De belastingen stegen, in lijn met het

hogere bedrijfsresultaat voor belastingen, met 37,5% tot EUR 1.503 miljoen, exclusief buitengewoon resultaat. De effectieve belastingdruk (belastingen gedeeld door het bedrijfsresultaat voor belastingen) nam toe van 28,7% in 2002 tot 30,6% in 2003. Belastingvoordelen bij WCS wogen niet op tegen hogere belastingbetalingen in Brazilië. • Het belang van derden is toegenomen met

22,1% van EUR 208 miljoen tot EUR 254 miljoen, hoofdzakelijk door hogere dividenduitkeringen op preferente aandelen.

9

Altijd op weg naar

meerwaarde voor klanten en

dus meer waarde voor aandeelhouders


Belangrijke gebeurtenissen in 2003

Januari

April

landen die de ‘Equator Principles’

Ter ondersteuning van de

ABN AMRO Life Capital, een

ABN AMRO Life Capital gaat

invoeren. Dit betreft vrijwillige

rebranding begint ABN AMRO een

speciaal daartoe opgezette dochter

samenwerken met Acerta op het

richtlijnen voor sociale en milieu-

grote advertentiecampagne die is

van de bank, start met de verkoop

gebied van aanvullende pensioen-

aspecten bij de financiering van

opgebouwd rond 2.500 mede-

van pensioenen levensverzeke-

verzekeringen op de Belgische

ontwikkelingsprojecten.

werkers uit Amsterdam, Chicago,

ringen op de Belgische markt.

markt. Acerta is in België een

Detroit, Londen, São Paulo en

vooraanstaand dienstverlener in

Singapore.

Februari

het segment sociale verzekeringen

Juli

en Human Resources.

ABN AMRO tekent een akkoord

De rebranding van grotere

met ShoreBank en een aantal

Oktober

dochters in de Verenigde Staten

financiële instellingen en bilaterale

ABN AMRO vergroot haar belang

en Europa wordt aangekondigd.

Mei

ontwikkelingsorganisaties

in de Italiaanse bank Capitalia tot

Het groen-gele ABN AMRO

De joint venture tussen ABN AMRO

voor de oprichting van ShoreCap

9% en neemt deel aan een nieuw

schild zal wereldwijd worden

Verzekeringen en Delta Lloyd is

International. Deze onderneming

aandeelhouderspact met Capitalia.

gebruikt in combinatie met

formeel een feit, met terugwer-

gaat kapitaal- en adviesdiensten

bestaande lokale merknamen.

kende kracht vanaf 1 januari 2003.

verlenen aan instellingen die

De acquisitie van Banco Sudameris

krediet verstrekken aan het klein-

in Brazilië wordt afgerond.

Asset Management neemt een

ABN AMRO publiceert het rapport

en microbedrijf in opkomende

belang van 33% in Xiangcai Hefeng

‘Opa in Europa: de Europese

markten.

Fund Management, de vermogens-

pensioenproblematiek’. In dit

beheerdivisie van Xiangcai

rapport worden de mogelijke

Securities uit Shanghai, China.

oplossingen voor de pensioencrisis

Augustus

de Raad van Bestuur voor de

in Europa besproken.

ABN AMRO Rothschild speelt toon-

verschillende (strategische)

aangevende rol bij de beursintro-

business units worden herschikt.

November De verantwoordelijkheden binnen

Maart

ABN AMRO tekent een convenant

De heren M.V. Pratini de Moraes,

met FSC Nederland, waarbij de

P. Scaroni en Lord Sharman of

bank zich verplicht om voor haar

Redlynch worden benoemd tot lid

gebouwen in Nederland uitsluitend

September

De Prime Brokerage Unit in de

van de Raad van Commissarissen.

hout en houten producten met

In het kader van de uitbreiding van

Verenigde Staten wordt verkocht

FSC certificering te gebruiken.

het wholesale banking bedrijf in de

aan Union Bank of Switzerland.

Banco ABN AMRO Real in Brazilië

Dit houtkeurmerk wordt afgegeven

Verenigde Staten investeert de

bereikt overeenstemming met

door de Forestry Stewardship

business unit Financial Markets

ABN AMRO bereikt overeen-

Banca Intesa over de acquisitie van

Council (FSC).

fors in kredieten met ‘high-grade’

stemming over de acquisitie

rating en asset securitisatie.

van de Duitse private bank

een belang van 94,6% in Banco

ductie van Bank Mandiri, Indonesië.

December

Bethmann Maffei voor een bedrag

Sudameris. Hiermee versterkt ABN AMRO haar aanwezigheid in

Juni

ABN AMRO Private Banking

deze thuismarkt aanzienlijk.

Particuliere beleggers in Nederland

introduceert de Sportdesk voor

van EUR 110 miljoen.

tekenen voor EUR 865 miljoen in

topsporters. Oud-Wimbledon

De Professional Brokerage

De verwerving van een belang van

op negen nieuwe ABN AMRO

kampioen Richard Krajicek wordt

activiteiten in de Verenigde Staten

12,25% in Banca Antonveneta in

beleggingsfondsen – de meest

ambassadeur van de Sportdesk.

worden verkocht aan zakenbank

Italië wordt afgerond. ABN AMRO

succesvolle introductie in het

blijft lid van het aandeelhouders-

retailsegment in de geschiedenis

In de eerste 10 dagen na de

pact met Banca Antonveneta.

van de bank.

introductie tekenen particuliere

Merrill Lynch.

beleggers voor EUR 140 miljoen in ABN AMRO behoort tot de tien

op het New High Income Equity

vooraanstaande banken uit zeven

fonds. 11



ABN AMRO behaalde over 2003 een zeer

Op 30 oktober 2003 werd bekendgemaakt dat

goed resultaat. De verschillende bedrijfs-

mr. P.J. Kalff met onmiddellijke ingang

onderdelen droegen over een breed front bij

terugtrad als lid van de Raad van Commis-

aan de solide performance. Illustratief in dit

sarissen van ABN AMRO teneinde een

verband is dat Wholesale Clients (WCS) in het

eventuele tegenstrijdigheid van belangen te

tweede halfjaar weer een bijdrage heeft

vermijden die zou kunnen ontstaan door

geleverd aan de netto groepswinst. Het

zijn functie als voorzitter van de Raad van

uitstekende resultaat kan voor een belangrijk

Commissarissen van Hagemeyer. ABN AMRO

deel worden toegeschreven aan de inzet van

speelde namens een grote groep financiële

management en medewerkers wereldwijd.

instellingen een centrale rol in de

Zij zorgden voor de hogere baten, de goede

onderhandelingen over de financiële

kostenbeheersing en de lagere voorzieningen

herstructurering van Hagemeyer. Onze Raad

die de positieve resultaatontwikkeling

betreurt het terugtreden van de heer Kalff,

ondersteunden.

maar respecteert zijn besluit. Kennis van het bankwezen, toewijding en integriteit

Jaarrekening en dividendvoorstel

kenmerkten zijn lidmaatschap van onze Raad.

Dit jaarverslag bevat onder meer de jaar-

Hij verliet de bank na een carrière van bijna

rekening, die wij na controle door Ernst &

40 jaar, waarvan de laatste drie jaar als

Young Accountants hebben goedgekeurd. Wij

commissaris. De bank is hem zeer erkentelijk

stellen aandeelhouders voor de jaarrekening

voor zijn voortreffelijke bijdrage gedurende

2003 vast te stellen en de Raad van Bestuur

deze lange periode.

en de Raad van Commissarissen decharge te verlenen voor respectievelijk het gevoerde

Mevrouw drs. T.A. Maas-de Brouwer treedt

beleid en het uitgeoefende toezicht. Bij

per 29 april 2004 periodiek af. De Raad heeft

vaststelling van de jaarrekening en de winst-

haar voorgedragen voor herbenoeming door

verdeling ontvangen houders van gewone

de aandeelhouders per 29 april 2004 voor een

aandelen een keuzedividend van EUR 0,95

nieuwe termijn van vier jaar. Voorts doet de

per gewoon aandeel van EUR 0,56. Na aftrek

Raad aan de aandeelhouders de voordracht

van het vastgestelde interimdividend van

voor benoeming van de heer A.A. Olijslager

EUR 0,45 resteert een slotdividend van

tot nieuw lid, eveneens per 29 april 2004.

EUR 0,50 per gewoon aandeel. Houders van

Mevrouw Maas heeft sinds de aanvang van

preferente aandelen ontvangen het statutaire

haar lidmaatschap in 2000 wezenlijk

dividend zoals vermeld op pagina 166 van dit

bijgedragen aan het werk van onze Raad.

jaarverslag.

Haar ruime kennis van personeelsaangelegenheden in grote organisaties zijn tijdens de

12

Samenstelling Raad van Commissarissen

ingrijpende herstructurering van de bank van

Per 29 april 2003 werden de heren

Olijslager is na een geslaagde carrière in het

M.V. Pratini de Moraes, P. Scaroni en

Nederlandse bedrijfsleven momenteel

Lord Sharman of Redlynch als nieuw lid van

voorzitter van de Concerndirectie van het

de Raad van Commissarissen benoemd

internationale zuivelconcern Friesland

voor een periode van vier jaar. De heer

Coberco Dairy Foods. Daarnaast bekleedt hij

D.R.J. Baron de Rothschild en mevrouw drs.

diverse bestuurs- en adviesfuncties. Bij

L.S. Groenman werden per dezelfde datum

benoeming tot onze Raad zal hij zijn functie

herbenoemd voor een nieuwe termijn van

als lid van de Raad van Advies van ABN AMRO

vier jaar.

neerleggen. Wij zijn ervan overtuigd dat

onschatbare waarde gebleken. De heer


mevr. Maas en de heer Olijslager een waarde-

initiatieven ontwikkelen voor ondersteunende

volle bijdrage aan het werk van onze Raad

diensten, waaronder outsourcing, grens-

zullen (blijven) leveren. Hun curriculum vitae

overschrijdende inkoop en bundeling van

staat op de pagina’s 179 en 180 van dit

diensten. Dankzij de voordelen van een

jaarverslag.

betere samenwerking en een commerciëlere aanpak zullen wij onze klanten betere

De voordrachten en benoemingen vonden

producten en diensten tegen lagere kosten

plaats in overeenstemming met de profiel-

kunnen bieden. Nadere informatie over GSS

schets die op pagina 176 en volgende van dit

is opgenomen op pagina 65.

jaarverslag is opgenomen. De Centrale Ondernemingsraad is in kennis gesteld van

Mr. C.H.A. Collee heeft van mr. J.Ch.L. Kuiper

de vacatures en voordrachten.

de verantwoordelijkheid voor de BU Brazilië overgenomen. De heer Kuiper concentreert

Door de bovengenoemde mutaties bestaat de

thans zijn aandacht op de BU’s Noord-Amerika

Raad van Commissarissen onveranderd uit

en Nederland. Drs. W.G. Jiskoot blijft WCS

twaalf leden. Vijf van hen hebben een andere

aansturen en heeft daarnaast Asset

dan de Nederlandse nationaliteit.

Management overgenomen van de heer Collee.

Mutaties in ABN AMRO topkader Onze Raad heeft in oktober 2003, op voorstel

De taakverdeling binnen de Raad van Bestuur

van de Raad van Bestuur, ingestemd met een

is thans in grote lijnen als volgt:

herschikking van verantwoordelijkheden

• mr. R.W.J. Groenink

binnen de Raad van Bestuur voor de verschillende Strategische Business Units (SBU’s) en Business Units (BU’s). Om de synergiemogelijkheden tussen de SBU’s optimaal te benutten, gaat de Raad van Bestuur zich sterker richten op de groep in zijn

voorzitter • drs. T. de Swaan

Chief Financial Officer (CFO) • H.Y. Scott-Barrett

Chief Operating Officer (COO) • mr. J.Ch.L. Kuiper

totaliteit. De kernstructuur van de drie SBU’s


is niet gewijzigd.

(Nederland, Noord-Amerika) • mr. C.H.A. Collee

Na met succes mede leiding gegeven te


hebben aan de inmiddels grotendeels

(Brazilië, New Growth Markets),

voltooide herstructurering van WCS, werd de heer H.Y. Scott-Barrett benoemd tot Chief Operating Officer (COO) en tevens belast met

Private Clients • drs. W.G. Jiskoot

Wholesale Clients, Asset Management.

een aantal concernfuncties op het gebied van strategie en performance management.

Voorts is een Group Business Team opgezet

Daarnaast is de heer Scott-Barrett als COO

dat zich op de belangrijkste strategische en

verantwoordelijk voor Group Shared Services

operationele zaken gaat concentreren en

(GSS). Vanaf 1 januari 2004 is hij niet langer

verdere synergie over de grenzen van de

verantwoordelijk voor WCS.

SBU’s heen moet realiseren. In dit team zitten, naast de leden van de Raad van

GSS is opgezet om gemeenschappelijke

Bestuur, acht vertegenwoordigers vanuit de

diensten te verlenen over de grenzen van

business:

BU’s heen. Daarnaast zal GSS nieuwe 13


• N.R. Bobins

in twee delen uiteen. De commissarissen

Chief Executive Officer (CEO) BU Noord-

spraken eerst in besloten kring over de

Amerika

samenstelling en het functioneren van zowel

• drs. J.P. Schmittmann

de eigen Raad als de Raad van Bestuur. Het

CEO BU Nederland

tweede deel was een normale vergadering

• F.C. Barbosa

samen met de Raad van Bestuur.

CEO BU Brazilië • mr. A.M. Kloosterman

CEO Private Clients / New Growth Markets • P. S. Overmars

Wholesale Clients • mw. drs. A.E.J.M. Cook-Schaapveld

De vergaderingen van de Raad van Commissarissen werden voorbereid door de voorzitter en vice-voorzitter van onze Raad en de voorzitter van de Raad van Bestuur. Vaste onderwerpen op de agenda waren onder-

Wholesale Clients

delen van de concernstrategie, de financiële

• mr. H.G. Boumeester

resultaten, de kredieten overige risico’s, de

CEO Asset Management • drs. M.B.G.M. Oostendorp

CEO Group Shared Services.

SBU prestatiecontracten, de geconsolideerde jaarrekening, corporate governance en de organisatiestructuur, het sociaal beleid en klanten dienstenstrategieën.

De structuurwijzigingen werden in november 2003 van kracht en GSS begon haar

De financiële resultaten van de bank worden

activiteiten per 1 januari 2004.

uitvoerig besproken op de vergaderingen van onze Raad vlak vóór de publicatie van de

De Raad van Bestuur heeft na overleg met

kwartaal-, halfjaar- en jaarcijfers. Hierbij zijn

onze Raad Huibert Boumeester (CEO Asset

ook de verantwoordelijke functionarissen van

Management), Pierre Fleuriot (WCS – Client

de bank en interne en externe accountants

Country Coverage Europe) en Steve Gregg

aanwezig. Voorafgaand aan deze vergade-

(WCS – Industrials) benoemd tot Senior

ringen komt het Audit Committee bijeen. Het

Executive Vice President (SEVP). Als gevolg

Audit Committee adviseert de voltallige Raad

van deze benoemingen, alsmede door

van Commissarissen omtrent de goedkeuring

organisatorische veranderingen en uittreding,

van de financiële resultaten. De uitgebreide

is het aantal SEVP’s met één gestegen tot 22.

informatie die door de Raad van Bestuur wordt verschaft en door het Audit Committee

Plenaire activiteiten

met ondersteuning van interne en externe

De Raad van Commissarissen heeft in de

accountants wordt geëvalueerd, geeft onze

verslagperiode zevenmaal vergaderd, waarvan

Raad een goed inzicht in de risico’s en

zes keer in Nederland en één keer in Londen.

resultaten van de bank, alsmede in haar

Deze laatste vergadering werd gecombineerd

vermogens- en liquiditeitspositie. Niet alleen

met een bijeenkomst met het lokale

in absolute termen, maar ook relatief in

managementteam. Doel hiervan was de leden

verhouding tot de overeengekomen doel-

van onze Raad beter inzicht te geven in de

stellingen en in vergelijking met de

activiteiten van de bank in Londen. Hier zijn

peer group van de bank.

3.000 medewerkers werkzaam, met name

14

binnen WCS en Asset Management. Alle

Regelmatig terugkerende onderwerpen in het

vergaderingen op één na werden plenair met

overleg tussen de Raad van Commissarissen

de voltallige Raad van Bestuur gehouden. De

en de Raad van Bestuur zijn de concern-

bijeenkomst van januari viel zoals gebruikelijk

strategie en de specifieke strategieën voor


de verschillende geografische markten en

Een ander onderwerp dat meerdere keren aan

klantsegmenten, alsmede de ontwikkelingen

de orde kwam, betrof corporate governance.

in de (S)BU’s. Tijdens de jaarlijkse strate-

In dit verband werd van gedachten gewisseld

gische evaluatie kwamen de Raad van

over nationale en internationale ontwik-

Commissarissen en de Raad van Bestuur

kelingen en wetgeving. De Raad van

overeen dat de strategie, die erop is gericht

Commissarissen stemde in met het voorstel

om verdere groei te realiseren vanuit de

van de Raad van Bestuur om het bestuurs-

sterke positie in de kernsegmenten binnen

model van ABN AMRO Holding N.V. te

ons klantenbestand, met daarbij de nadruk op

wijzigen teneinde de invloed van aandeel-

asset gathering, moest worden aangescherpt

houders te vergroten en om gebruik te maken

in het licht van de gewijzigde geopolitieke en

van de juridische vrijstelling en ABN AMRO

economische omstandigheden. Tot de

Holding N.V. het structuurregime te doen

factoren die hierbij in overweging werden

verlaten. Een daartoe strekkend voorstel tot

genomen, behoorden onder meer de cocur-

wijziging van de statuten werd aan de

rentieverhoudingen in landen als Frankrijk,

aandeelhouders voorgelegd en goedgekeurd.

Duitsland en Italië en de ontwikkelingen in de

De bevoegdheid tot benoeming en ontslag

bankmarkt in het Midden-Westen van de

van de leden van de Raad van Bestuur en de

Verenigde Staten en Brazilië. Onze Raad heeft

Raad van Commissarissen en tot vaststelling

ook regelmatig van gedachten gewisseld over

van de jaarrekening en de winstverdeling ligt

het beleid inzake overnames en desinves-

thans bij de aandeelhouders. Met de Centrale

teringen alsmede specifieke transacties.

Ondernemingsraad werd een convenant gesloten waarin de positie wordt geregeld

De Raad van Bestuur heeft onze Raad regel-

zoals hierna beschreven onder ‘Contacten

matig geïnformeerd over voorgenomen

met Centrale Ondernemingsraad’ op

wijzigingen in de organisatiestructuur en het

pagina 20.

topkader van de verschillende onderdelen van de bank, alsmede over het personeelsbeleid.

Op de vergadering van de Raad van

De veranderingen in de taakverdeling binnen

Commissarissen van 6 augustus 2003 werd

de Raad van Bestuur en de oprichting van het

de concept Nederlandse corporate

Group Business Team werden besproken en

governance code van de ‘Commissie

goedgekeurd in de vergadering van oktober

Tabaksblat’ (genoemd naar de voorzitter

en zijn reeds nader toegelicht op pagina’s 13

mr. M. Tabaksblat) uitvoerig besproken. Wij

en 14. De Raad stond ook uitvoerig stil bij de

zijn ervan overtuigd dat een corporate

uitbesteding van het informatietechnologie

governance code die aan de hoogste

(IT) platform van WCS aan Electronic Data

internationale standaarden voldoet, het

Systems (EDS), wereldwijd aanbieder van IT

vertrouwen van beleggers en andere

diensten, en de personele gevolgen daarvan.

belanghebbenden in Nederlandse beurs-

Voorts werden de herstructurering van de

genoteerde ondernemingen aanmerkelijk zal

activiteiten in Frankrijk, de strategische

versterken. Hoewel ABN AMRO de

voordelen daarvan en de gevolgen voor

conceptcode reeds grotendeels toepaste,

organisatie en medewerkers nauwgezet

steunden wij de Raad van Bestuur in zijn

gevolgd. In de vergadering van oktober

pogingen om hetzij direct hetzij samen met

werd het beleid van de bank inzake

andere grote ondernemingen en via de

duurzame ontwikkeling besproken en

Vereniging VNO-NCW, de Nederlandse

goedgekeurd.

Vereniging van Banken (NVB) en de Vereniging Effecten Uitgevende 15


Ondernemingen (VEUO) de Commissie

en rapporteerde haar bevindingen en

Tabaksblat ervan te overtuigen om de

aanbevelingen aan de voltallige Raad van

conceptcode op een aantal punten aan te

Commissarissen.

passen. Op deze punten wordt nader ingegaan in het hoofdstuk over corporate

In het bijzijn van vertegenwoordigers van

governance op pagina 21 en volgende van dit

Group Risk Management besprak de

jaarverslag, alsmede in het supplement bij dit

commissie het totale risicoprofiel van de

jaarverslag.

bank (kredietrisico, marktrisico, grensoverschrijdend risico en operationeel risico),

Audit Committee

de kwaliteit van de kredietportefeuille en

Het Audit Committee wordt door de Raad van

afzonderlijke grote posten en de voor-

Commissarissen uit zijn midden benoemd.

zieningen. Op de agenda stonden ook

Per 29 april 2003 bestond deze commissie uit

regelmatig lopende rechtszaken en rapporten

de heren Loudon (voorzitter), Dik, Kalff (tot

van rating-instituten.

oktober 2003), Martinez, Lord Sharman of Redlynch en Van Veen. De heer Martinez en

In 2003 werd bijzondere aandacht besteed

Lord Sharman werden in april nieuw benoemd

aan ontwikkelingen op het gebied van

voor een periode van vier jaar. Beide zijn

nationale en internationale wetgeving. De

financieel expert. Per 1 januari 2004 trad de

commissie boog zich tijdens meerdere

heer Loudon terug uit het Audit Committee.

vergaderingen over de gevolgen van de

Hij is als voorzitter van de commissie

eisen van nieuwe weten regelgeving.

opgevolgd door de heer Martinez. De leden

Dit resulteerde in een herziening van het

beschikken gezamenlijk en afzonderlijk over

ABN AMRO beleid inzake de onafhankelijk-

de ervaring, financiële deskundigheid en

heid van de externe accountant en in de

onafhankelijkheid die noodzakelijk is om op de

vaststelling van het ABN AMRO beleid inzake

activiteiten, de jaarrekening en het risico-

pre-autorisatie. Dit beleid omvat regels voor

profiel van de bank toezicht uit te kunnen

de benoeming van en het toezicht op

oefenen.

(externe) registeraccountants die accountantsdiensten en overige al dan niet

De commissie vergaderde vijf keer met de

daaraan gerelateerde werkzaamheden

voorzitter van de Raad van Bestuur en de

verrichten ten behoeve van de bank, en voor

CFO. Tijdens de vergaderingen van de

de voorafgaande goedkeuring door de

commissie kwamen de kwartaalcijfers en

commissie van opdrachten daartoe. In

de jaarcijfers, het jaarverslag, het externe

overeenstemming met dit beleid keurde de

accountantsrapport en de management-letter

commissie het budget van de externe

van de interne en externe accountant, met

accountant goed voor alle categorieën

inbegrip van het bijbehorende commentaar

diensten alsmede de aanstellingsbrief van

van de Raad van Bestuur, aan de orde en

de externe accountant.

werden aanbevelingen geformuleerd ten

16

behoeve van de voltallige Raad van Commis-

De commissie stelde, op voorstel van de

sarissen. Deze onderwerpen werden

Raad van Bestuur, na uitvoerige bespreking

besproken in aanwezigheid van interne en

de klachtenprocedure – het ‘klokkenluider’

externe accountants en vertegenwoordigers

beleid – voor medewerkers en juristen vast.

van Group Finance. De commissie toetste

Voorts besprak de commissie de ABN AMRO

ook regelmatig de performance en de

Waarden en Business Principles, die gelden

kwaliteitsnormen van de externe accountant

voor alle medewerkers van de bank.



Het beloningspakket voor de Raad van

Met ingang van 29 april 2003 bestond de

2003 en bleef in overeenstemming met het

commissie uit vier leden: de heren Loudon

beloningsbeleid dat begin 2001 van kracht

(voorzitter) en Burgmans, mevrouw Maas,

werd. Dit beleid wordt hieronder op

voorheen lid van het Audit Committee, en de

hoofdpunten toegelicht.

Bestuur onderging nauwelijks wijziging in

heer Van Veen. De SEVP verantwoordelijk voor Group Human Resources trad als

Beloningsbeleid Raad van Bestuur

secretaris op. Diverse voorstellen werden

Aan het huidige beloningsbeleid liggen twee

voorbereid voor bespreking in de Raad van

basisprincipes ten grondslag. In de eerste

Commissarissen. De voorzitter van de Raad

plaats moet het beloningspakket

van Bestuur werd uitgenodigd om met de

concurrerend zijn, zodat deskundige en

commissie de samenstelling en de

ervaren bestuurders geworven kunnen

honorering van de Raad van Bestuur te

worden, zowel intern als extern, en ook voor

bespreken.

de bank behouden kunnen blijven. Hierbij worden de positie van de bank in Europa en

Het Nomination & Compensation Committee

de verhoudingen ten opzichte van de andere

kwam in 2003 vijf keer in vergadering

banken in de peer group in aanmerking

bijeen en voerde één keer telefonisch

genomen. Gestreefd wordt naar een

overleg.

concurrerend pakket op mid-market niveau ten opzichte van andere toonaangevende

Per brief van 24 april 2003 informeerde de

Europese financiële instellingen. Ten tweede

voorzitter van de Raad van Commissarissen,

moet voor alle beloningselementen, met

tevens voorzitter van de commissie, de

uitzondering van het basissalaris, de nadruk

aandeelhouders over de goedkeurings-

sterk liggen op het behaalde resultaat versus

procedure voor wijzigingen in de aandelen-

ambitieuze doelstellingen op de korte en de

gerelateerde beloningselementen van de

langere termijn.

leden van de Raad van Bestuur. In genoemde brief werd het besluit van de Raad van

Onderstaand volgt een beknopte beschrijving

Commissarissen bevestigd dat dergelijke

van de belangrijkste vaste en variabele

wijzigingen voortaan ter goedkeuring aan de

componenten van het beloningspakket van

Algemene Vergadering van Aandeelhouders

de Raad van Bestuur.

zullen worden voorgelegd. • Het basissalaris is hetzelfde voor alle

Evenals in voorgaande jaren heeft een extern

leden van de Raad van Bestuur, met

beloningsadviseur, Towers Perrin, de

uitzondering van de voorzitter. In 2001

commissie voorzien van informatie uit de

bedroeg het basissalaris EUR 635.292 voor

markt en professioneel advies gegeven over

leden en EUR 889.410 voor de voorzitter.

marktconforme beloningsinstrumenten, best

De basissalarissen zijn sindsdien niet

practices en te verwachten ontwikkelingen.

gewijzigd en worden ook in 2004 niet

Deze diensten worden aan de commissie

verhoogd. In afwijking van het algemeen

verleend onder een afzonderlijke regeling en

pensioenbeleid van ABN AMRO in Nederland

door speciale consultants en staan los van

bedraagt het pensioengevend salaris 90%

andere adviesdiensten die Towers Perrin aan

in plaats van 100% van het basissalaris.

de bank verstrekt.

Vanaf 1 november 2003 zal voor pensioendoeleinden het basissalaris volledig in 17


aanmerking worden genomen. Dit is in

De bonusregeling blijft ook in 2004 van

overeenstemming met een soortgelijke

kracht, maar voor leden van de Raad van

wijziging voor het topkader in Nederland.

Bestuur die voor een SBU verantwoordelijk

Het betreft uitsluitend de toekomstige

zijn, zal het relatieve gewicht veranderen van

pensioenopbouw en heeft geen betrekking

50%-50% in 75% groepsresultaat en 25%

op reeds verstreken dienstjaren.

SBU performance. De bonussen over 2002 varieerden van 72,5% tot 80% van het

• De jaarlijkse prestatiegebonden bonus

basissalaris in 2002 en werden in maart 2003

wordt vastgesteld aan de hand van een

uitgekeerd. Nadere gegevens zijn opgenomen

combinatie van criteria als economische

in de toelichting bij de beloning van de Raad

winst, rendement op eigen vermogen,

van Bestuur en Raad van Commissarissen

efficiencyratio’s en andere belangrijke

op pagina 146 en volgende van de jaar-

doelstellingen die aan het begin van elk jaar

rekening. De bonusbedragen voor 2002 zijn

voor de organisatie worden bepaald. Het

een afspiegeling van het feit dat de concern-


doelstellingen dat jaar werden gerealiseerd

toetst de feitelijke prestatie in het betreffende

en in een aantal gevallen zelfs overtroffen,

jaar, waarbij omgevingsfactoren zoals

ondanks de moeilijke economische

economisch klimaat, concurrentie en

omstandigheden. Omdat het behaalde

overheidsmaatregelen, alsmede hoe de

resultaat over 2003 de door de Raad van

Raad van Bestuur hiermee omgaat, in

Commissarissen vastgestelde doelstellingen

aanmerking worden genomen. De bonus

heeft overtroffen, zullen de in 2004 uit te

van de voorzitter en de CFO – en vanaf 2004

keren bonussen hoger zijn dan de bonussen

ook die van de COO – is uitsluitend

die in 2003 werden uibetaald (zie de

gerelateerd aan het groepsresultaat. De

jaarrekening, pagina 147).

jaarlijkse bonus van de overige leden van de Raad van Bestuur die verantwoordelijk

• De jaarlijkse toekenning van aandelenopties

zijn voor een SBU, is echter voor 50%

vormt een integraal onderdeel van het

afhankelijk van het SBU resultaat. Het

beloningspakket van leden van de Raad van


Bestuur. De nominale waarde varieert tussen

maakt de individuele bonuscriteria voor de

twee en tweeëneenhalf maal het basissalaris.

afzonderlijke leden van de Raad van Bestuur

In 2003 ontvingen de leden 95.000 en de

niet bekend.

voorzitter 133.000 opties. Het aantal toe te kennen aandelenopties in 2004 zal iets lager

Als de prestatiedoelstellingen volledig

zijn als afspiegeling van de gestegen

worden gehaald, ligt de bonus in de regel

onderliggende waarden.

tussen 60% en 75% van het basissalaris. Het maximum is in principe op 100% van het

De opties kunnen gedurende de eerste drie

basissalaris gesteld, maar de Raad van

jaar na de datum van toekenning niet worden

Commissarissen heeft het Nomination &

uitgeoefend, en daarna alleen als het

Compensation Committee de bevoegdheid

behaalde groepsresultaat aan bepaalde

gegeven om een bonus van maximaal 125%

voorwaarden voldoet. De voorwaarden voor

van het basissalaris voor te stellen indien

de optieseries 2002 en 2003 zijn:

sprake is van daadwerkelijk superieure

– reële groei van de economische winst over

resultaten (op concern-, SBU of

een periode van drie boekjaren, beginnend in

individueel niveau).

het boekjaar waarin de aandelenopties worden toegekend, en

18


– rendement op eigen vermogen volgens in

overleg bij de bank moet zijn vertrokken. Het

Nederland algemeen aanvaarde waarderings-

aantal toegekende aandelen zal doorgaans in

grondslagen gelijk aan of groter dan 12,5% in

de orde van grootte van anderhalf maal het

het boekjaar voorafgaand aan het jaar waarin

basissalaris liggen.

de opties voor het eerst uitgeoefend konden worden.

In 2003 werden aan ieder lid van de Raad van

Als drie jaar na toekenning van de opties niet

Bestuur 70.000 aandelen ABN AMRO

aan beide criteria wordt voldaan, kan de

voorwaardelijk toegekend en aan de voorzitter

toetsing in de drie daaropvolgende jaren

98.000 aandelen. Deze aantallen zijn

steeds worden herhaald. De opties komen

gerelateerd aan het basissalaris en dezelfde

echter te vervallen indien de concern-

als in 2001 en 2002. De waarde van de

doelstellingen zes jaar na de datum van

voorwaardelijk toegekende aandelen overtrof

toekenning nog steeds niet zijn gehaald. De

in deze drie jaar de norm. Bij de toekenning

Raad van Commissarissen heeft op voorstel

werd namelijk rekening gehouden met de

van het Nomination & Compensation

grote uitdagingen waarvoor de Raad van

Committee besloten om vanaf 2004 de

Bestuur stond bij de transformatie van de

voorwaarden te wijzigen. Het herhalen van

bank. Nu dit transformatieproces is afgerond,

de toetsing van de prestatiecriteria in latere

zal de toekenning in 2004 plaatsvinden op

jaren komt te vervallen en voortaan wordt

basis van de norm. De in 2003 toegekende

uitsluitend nog een rendement op eigen

aandelen komen pas definitief in hun bezit

vermogen volgens de International Financial

aan het einde van de vierjarige cyclus (2003

Reporting Standards (IFRS, voorheen de

tot en met 2006). Het aantal aandelen dat

International Accounting Standards) van 15%

uiteindelijk wordt uitgekeerd, hangt af van de

aan het einde van de driejarige meetperiode

positie van ABN AMRO qua totaal rendement

als criterium gehanteerd. Dit voorstel zal ter

voor aandeelhouders binnen de peer group.

goedkeuring aan de Algemene Vergadering

Hiertoe wordt de volgende schaal

van Aandeelhouders worden voorgelegd.

gehanteerd:

• Het vierde element is het Performance

Positie in

Definitief als %

Share Plan. Deze regeling is bij uitstek

peer group

van oorspronkelijk

geschikt om de verwezenlijking van de

1

150%

ambitieuze doelstellingen ten aanzien van het

2

130%

totaal rendement voor aandeelhouders te

3

120%

stimuleren. Het plan gaat uit van meet-

4

110%

periodes van vier opeenvolgende jaren,

5

100%

waarbij ieder jaar een nieuwe periode begint.

6

85%

Aan het begin van elke meetperiode wordt

7

70%

aan de leden van de Raad van Bestuur

8

55%

voorwaardelijk een aantal aandelen

9

40%

toegekend. Afhankelijk van het gerealiseerde

10

25%

totaal rendement voor aandeelhouders,

11 of lager

0%

wordt aan het einde van de periode de toekenning volledig, gedeeltelijk of

Deze bijzondere beloningscomponent kan

helemaal niet gestand gedaan. Bijkomende

weliswaar fors oplopen, maar het basis-

voorwaarde is dat het betreffende lid nog in

principe is dat alleen tot uitkering wordt

dienst van de bank moet zijn of in goed

overgegaan als de bank zeer ambitieuze 19


doelstellingen heeft gehaald. Zo eindigde de bank in de periode van tien jaar vóór de invoering van het Performance Share Plan in 2001 slechts één keer in het bovenste kwartiel van de peer group. Gemiddeld over deze periode scoorde de bank een achtste positie.

Contacten met Centrale Ondernemingsraad Na het besluit dat ABN AMRO Holding N.V. het structuurregime zou verlaten, werd een convenant gesloten met de Centrale Ondernemingsraad (COR). In dit convenant is vastgelegd dat de COR zal worden geraadpleegd over vacatures in de Raad van Commissarissen en de curricula vitae van kandidaten, maar dat de COR afziet van zijn formele recht om een bindende voordracht tot benoeming van leden van de Raad van Commissarissen te doen. Tegelijkertijd werd afgesproken dat de COR, in overeenstemming met de Wet op de Ondernemingsraden (WOR), zijn inspraak zou beperken tot de activiteiten van de bank in Nederland. Drie leden van onze Raad, namelijk de heren Van Veen en Dik en mevrouw Groenman, onderhouden de contacten met de COR over Nederlandse aangelegenheden. Voorts voert de voorzitter van onze Raad regelmatig overleg met vertegenwoordigers van de COR over de samenstelling van de Raad van Commissarissen en de benoeming van nieuwe leden. In 2003 bezochten een of meer leden van onze Raad bij toerbeurt vijf vergaderingen van de COR. De dialoog was constructief en nuttig. Amsterdam, 12 maart 2004 Raad van Commissarissen

20



ABN AMRO beschouwt corporate governance

jaarverslag 2004. ABN AMRO hecht evenwel

als de wijze waarop de relaties tussen Raad

groot belang aan een transparante corporate

van Commissarissen, Raad van Bestuur en

governance structuur en heeft dan ook

aandeelhouders worden geregeld. Voor

besloten niet te wachten tot 2005, maar

ABN AMRO is een goede corporate

direct duidelijkheid te verschaffen over

governance noodzakelijk om haar strategische

toepassing van de code door middel van het

doelstelling te verwezenlijken, namelijk

supplement bij dit jaarverslag. Wij vertrouwen

duurzame waardecreatie op lange termijn

erop dat de uitvoerige beschrijving van onze

voor alle belanghebbenden: aandeelhouders,

corporate governance structuur het

klanten, medewerkers en de samenleving.

vertrouwen van aandeelhouders en andere

Met het oog op een goede corporate

belanghebbenden in onze bank verder zal

governance is gekozen voor een bestuurs-

versterken.

model dat ondernemerschap door de Raad Raad van Commissarissen namens alle

Corporate governance in de Verenigde Staten

belanghebbenden bevordert. Integriteit en

ABN AMRO is geregistreerd bij de

transparantie zijn de hoofdkenmerken van

Amerikaanse Securities and Exchange

corporate governance binnen ABN AMRO.

Commission (SEC) en staat genoteerd aan de

van Bestuur en een effectief toezicht door de

New York Stock Exchange. Onze bank is dan

Nederlandse corporate governance code

ook onderworpen aan de Amerikaanse

Corporate governance was het afgelopen jaar

Oxley Act. In deze wet staat de integriteit van

in Nederland een belangrijk onderwerp van

medewerkers, bestuurders en accountants

maatschappelijke discussie. De Commissie

centraal. Zo is bepaald dat beursgenoteerde

Tabaksblat publiceerde op 9 december 2003

vennootschappen een audit committee

de Nederlandse corporate governance code.

moeten hebben dat is samengesteld uit

ABN AMRO is van mening dat een goede

onafhankelijke leden. Voorts bevordert de wet

corporate governance code die voldoet aan

de onafhankelijkheid van accountants door

hoge internationale standaarden, het

het verbod om naast de accountantscontrole

vertrouwen in Nederlandse beursvennoot-

bepaalde andere, niet aan de controletaak

schappen aanzienlijk zal versterken en het

gerelateerde diensten te verlenen. Toezicht

ondernemingsklimaat in Nederland ten goede

en corporate governance voldeden bij

zal komen. Gezien het internationale karakter

ABN AMRO reeds in alle opzichten aan de

van onze activiteiten zijn strikte corporate

Sarbanes-Oxley Act, zowel naar de geest als

governance regels in Nederland en een zo

naar de letter. Zo heeft de bank reeds lang

groot mogelijke convergentie daarvan met

een Audit Committee dat onafhankelijk is en

internationaal aanvaarde standaarden ook in

dat ook zal blijven.

effectenwetgeving, waaronder de Sarbanes-

het voordeel van ABN AMRO. Naar aanleiding van de Sarbanes-Oxley Act De door de Commissie Tabaksblat opgestelde

heeft ABN AMRO een Disclosure Committee

code is in werking getreden met ingang van

ingesteld. Hiermee zijn de functies en

het boekjaar dat op of na 1 januari 2004

disciplines die verantwoordelijk zijn voor de

aanvangt. Dit houdt in dat formele verant-

nauwkeurigheid en volledigheid van

woording van de corporate governance

gepubliceerde gegevens, geformaliseerd. In

structuur en toepassing van de code voor de

deze commissie hebben zitting de Principal

eerste keer moet worden afgelegd in het

Accounting Officer (voorzitter), de hoofden 21


van Group Legal & Compliance, Investor

Het belangrijkste gevolg van de statuten-

Relations, Group Audit en Group Risk

wijziging is dat de bevoegdheid tot het

Management Reporting, alsmede des-

benoemen van de leden van de Raad van

gewenst vertegenwoordigers van andere

Commissarissen en de Raad van Bestuur

bedrijfsonderdelen.

thans bij de aandeelhouders in plaats van bij de Raad van Commissarissen berust. De

Integriteit is een van de ABN AMRO Waarden

leden van de Raad van Bestuur van de Holding

en derhalve een zaak die binnen ABN AMRO

worden benoemd door de Algemene

uiterst serieus wordt genomen. Ter

Vergadering van Aandeelhouders op bindende

bevordering van een cultuur van openheid

voordracht van de Raad van Commissarissen.

waarin medewerkers niet schromen hun

Voor afwijking van de bindende voordracht is

bezorgdheid over mogelijke onoorbare

een gekwalificeerde meerderheid van

praktijken kenbaar te maken, heeft de bank

stemmen van de aandeelhouders vereist. De

een beleid ten aanzien van klokkenluiders


vastgesteld. Met dit beleid biedt de bank

benoemt ook de leden van de Raad van

haar medewerkers de gelegenheid om

Commissarissen, maar voordrachten voor

onoorbare praktijken via duidelijke en

benoeming tot commissaris zijn niet bindend.

eenvoudige procedures te melden. Door het

De Bank – als sub-holding van de Holding – is

afschrikkingseffect en de verplichting om

nog wettelijk verplicht tot toepassing van het

verantwoording af te leggen, alsmede door

structuurregime. De samenstelling van

de toegenomen kans dat medewerkers

zowel de Raad van Bestuur als de Raad van

reeds in een vroegtijdig stadium vermoedens

Commissarissen van de Holding en de Bank is

kenbaar maken en er vervolgens actie

evenwel identiek op grond van een convenant

wordt ondernomen, versterkt het ‘klokken-

tussen de Holding, de Centrale Onder-

luider’ beleid tevens de structuur voor

nemingsraad en de Bank.

risicobeheer. In overeenstemming met internationale

Rol van aandeelhouders

ontwikkelingen die de invloed van aandeel-

ABN AMRO Holding N.V. (de ‘Holding’) en

houders vergroten, werd het uitstaande

ABN AMRO Bank N.V. (de ‘Bank’) zijn

prioriteitsaandeel geconverteerd in gewone

naamloze vennootschappen volgens

aandelen. Het prioriteitsaandeel werd als

Nederlands recht.

soort afgeschaft en de Stichting Prioriteit ABN AMRO Holding, die het uitstaande

ABN AMRO stelt zich op het standpunt dat

prioriteitsaandeel hield, werd ontbonden. Aan

het bestuursmodel transparant en in

het prioriteitsaandeel waren speciale rechten

overeenstemming met internationale normen

verbonden, namelijk de vaststelling van het

moet zijn. Op grond hiervan werd aan de

aantal leden van de Raad van Commis-


sarissen en de Raad van Bestuur en de goed-

van 29 april 2003 voorgesteld de statuten

keuring van wijzigingen van de statuten van

zodanig te wijzigen dat de Holding het

de Holding. Wij zijn van mening dat in een

structuurregime conform artikel 2:152 tot

modern bestuursmodel geen behoefte

en met 164 van het Burgerlijk Wetboek

bestaat aan een dergelijk aandeel. Het recht

kon verlaten. De Algemene Vergadering

om de omvang van de Raad van Commis-

van Aandeelhouders stemde in met het

sarissen en de Raad van Bestuur vast te

voorstel.

stellen berust thans bij de Raad van Commissarissen, terwijl de aandeelhouders het recht

22


hebben gekregen om de statuten van de

procedure wordt nageleefd. Leden van de

Holding te wijzigen, op voorstel van de Raad

Raad van Commissarissen van ABN AMRO

van Bestuur en na goedkeuring daarvan door

ontvangen een vaste vergoeding. Commis-

de Raad van Commissarissen.

sarissen die buiten Nederland woonachtig zijn, ontvangen per bijgewoonde vergadering

Een wetsvoorstel tot wijziging van Boek 2 van

tevens een presentievergoeding.

het Burgerlijk Wetboek is ingediend bij het parlement. Tot de voorgestelde wijzigingen

De Raad van Commissarissen van

behoort de verruiming van de bevoegdheden

ABN AMRO telde per 29 april 2003 twaalf

van aandeelhouders. Vooruitlopend op de

leden en vanaf oktober 2003 elf leden. De

parlementaire goedkeuring van het wets-

leden worden benoemd voor een termijn van

voorstel zijn de statuten van de Holding reeds

vier jaar en herbenoeming is mogelijk tot een

aangepast. Zo kunnen aandeelhouders

maximale zittingsduur van twaalf jaar. De

onderwerpen doen plaatsen op de agenda

Raad benoemt uit zijn midden een voorzitter

van de aandeelhoudersvergadering, mits zij

en vice-voorzitter, alsmede een Audit

ten minste 1% van het aandelenkapitaal in

Committee van minimaal vier leden en een

economische zin vertegenwoordigen. Als het

Nomination & Compensation Committee van

wetsvoorstel wordt aangenomen, zal de

minimaal drie leden. De leden van het Audit

invloed van aandeelhouders verder toe-

Committee werden met ingang van de

nemen. De aandeelhouders van de Holding


en de Bank krijgen dan onder meer het recht

van 29 april 2003 benoemd voor een termijn

om belangrijke besluiten die de identiteit en

van vier jaar. Met ingang van 1 januari 2004 is

het karakter van de onderneming veranderen,

de voorzitter van de Raad van Commis-

en het beloningsbeleid voor de Raad van

sarissen niet langer voorzitter noch lid van het

Bestuur goed te keuren. Naar verwachting zal

Audit Committee.

het wetsontwerp in 2004 door het parlement worden goedgekeurd.

Het reglement van de Raad van Commissarissen van de Holding en zijn commissies,


dat voortdurend wordt herzien, en de

Kandidaten voor (her)benoeming als lid van de

uitgebreide curricula vitae van de leden liggen

Raad van Commissarissen moeten voldoen

ter inzage ten kantore van de vennootschap

aan de profielschets, die is opgenomen op

en staan ook op de ABN AMRO internetsite.

pagina 176 tot en met 178 van dit jaarverslag.

De curricula vitae van nieuwe commis-

Om de onafhankelijkheid van de Raad van

sarissen worden tevens opgenomen in het

Commissarissen te waarborgen worden

jaarverslag van de Holding dat verschijnt in

strikte criteria gehanteerd. Zo mogen bijvoor-

het jaar waarin zij worden benoemd.

beeld medewerkers van de Holding of een verbonden onderneming niet tot commissaris

Het Audit Committee bespreekt de kwartaal-

van de Holding worden benoemd. Commis-

en jaarcijfers en brengt daaromtrent advies uit

sarissen mogen evenmin specifieke belangen

en toetst ook regelmatig het totale risico-

vertegenwoordigen. Als een belang van een

profiel, de kwaliteit van de kredietportefeuille

lid van de Raad van Commissarissen strijdig is

en afzonderlijke grote posten. Risicoprofiel

met het belang van de onderneming, moet de

omvat in dit verband alle soorten risico:

voorzitter van de Raad van Commissarissen

tegenpartijen marktrisico, operationeel,

hiervan in kennis worden gesteld. Deze dient

liquiditeits- en solvabiliteitsrisico en, niet in de

erop toe te zien dat de toepasselijke

laatste plaats, reputatierisico. De onafhanke23


lijkheid van de accountant heeft de bijzondere

Voor alle besluiten van de Raad van Bestuur

aandacht van het Audit Committee. Het

zijn zij zowel gezamenlijk als afzonderlijk

evalueert formeel de onafhankelijkheid van de

verantwoording verschuldigd. De voorzitter

externe accountant, de maatstaven voor de

van de Raad van Bestuur geeft leiding aan de

kwaliteitscontrole van diens werkzaamheden

Raad bij het algemene bestuur van de

en het jaarlijkse accountantsbudget. In 2002

vennootschap dat erop is gericht de

heeft het Audit Committee het beleid inzake

prestatiedoelstellingen en ambities te

de onafhankelijkheid van de externe

verwezenlijken. Hij is het belangrijkste

accountant vastgesteld. Dit beleid, dat ter

aanspreekpunt voor de Raad van Commis-

inzage ligt ten kantore van de vennootschap

sarissen. Een lid van de Raad van Bestuur

en kan worden nagelezen op de ABN AMRO

heeft verantwoordelijkheid voor hetzij

internetsite, omvat regels voor de benoeming

aangelegenheden op concernniveau

en honorering van en het toezicht op (externe)

(voorzitter, CFO en COO) hetzij een waarde-

registeraccountants. Als gevolg van dit beleid

creërend centrum (SBU en BU).

zijn de voorschriften voor opdrachten aan onafhankelijke accountantsfirma’s aan-

De leiding van de SBU’s en het Corporate

gescherpt. De externe accountant wordt

Centre is gedelegeerd aan Executive

(her)benoemd door de Algemene Vergadering

Committees, die bestaan uit een of meer

van Aandeelhouders voor een periode van

leden van de Raad van Bestuur en een of

vijf jaar, op advies van de Raad van Commis-

meer SEVP’s en Executive Vice Presidents

sarissen. Voor contracten met onafhankelijke

(EVP’s). Nadere informatie over de

accountantskantoren, alsmede voor de

verantwoordelijkheden en activiteiten van

vergoedingen voor controleopdrachten en

de Raad van Commissarissen en de Raad van

andere, al dan niet aan de controletaak

Bestuur is opgenomen in het verslag van de

gerelateerde werkzaamheden is de goed-

Raad van Commissarissen.

keuring van het Audit Committee vereist. De controleert, mag bepaalde andere werkzaam-

ABN AMRO Waarden en duurzaamheid

heden niet voor de bank uitvoeren.

Processen, systemen, regels en procedures

externe accountant die de jaarrekening

om een goede corporate governance te Het Nomination & Compensation Committee

bevorderen, vertellen slechts een deel van het

heeft onder meer als taak de selectie en

verhaal. De naleving van een krachtige morele

voordracht van kandidaten voor benoeming

code voor zowel persoonlijke als zakelijke

tot de Raad van Commissarissen en de Raad

integriteit vormt het fundament, terwijl de

van Bestuur voor te bereiden, het belonings-

ABN AMRO Waarden en Business Principles

beleid voor beide Raden voor te bereiden ter

het ethisch kader aangeven. Zij zijn de

goedkeuring door de Raad van Commis-

leidraad bij alles wat wij als organisatie en als

sarissen en de feitelijke beloning van leden

individu doen en vormen ook het fundament

van de Raad van Bestuur te bepalen en voor

onder ons duurzaamheidbeleid. Dit wordt

formele vaststelling aan de Raad van

nader toegelicht in het hoofdstuk ‘Duurzame

Commissarissen voor te leggen.

ontwikkeling’ vanaf pagina 29.

Raad van Bestuur De leden van de Raad van Bestuur besturen gezamenlijk de vennootschap en zijn verantwoordelijk voor de behaalde resultaten. 24

Concernstrategie

Concernstrategie

ABN AMRO is een multi-regionale bank die

ontwikkeling’ vanaf pagina 29. Om duurzame

haar wortels in Europa heeft en zich vooral

groei te verwezenlijken is het vermogen om

richt op consumer banking en commercial

duurzame relaties op te bouwen, zowel intern

banking, in sterke mate ondersteund door

binnen de bank als extern met derden, van

een internationaal wholesale banking bedrijf.

essentieel belang. Door enerzijds onze positie

Deze mix van activiteiten geeft ons een

als grote internationale organisatie en

concurrentievoordeel in de markten en

anderzijds onze lokale aanwezigheid in een

klantsegmenten waarin wij actief zijn. Onze

groot aantal markten beschikken wij over de

doelstelling is maximale waarde te creëren

vereiste fundamentele kracht – kennis,

voor al onze klanten, en tegelijk ook voor onze

ervaring en middelen – voor het opbouwen

aandeelhouders als het ultieme bewijs van en

van duurzame relaties.

voorwaarde voor succes.

Onze dienstverlening aan klanten Vanuit deze basis werken wij aan de verdere

Onze klanten profiteren het meest van onze

versterking en expansie van ons bedrijf. De

op duurzame relaties gerichte markt-

hierbij gevolgde strategie is gebaseerd op de

benadering. Wij bedienen hen via onze drie

volgende vijf pijlers:

SBU’s:

1. Het creëren van waarde voor onze klanten

• Consumer & Commercial Clients (C&CC):

door hen kwalitatief hoogwaardige financiële

voor de bankzaken van particuliere en

oplossingen te bieden. Oplossingen die zo

zakelijke klanten, met name in Nederland, het

goed mogelijk aansluiten bij hun huidige

Midden-Westen van de Verenigde Staten en

behoeften en hun doelstellingen voor de

Brazilië, alsmede in onder meer Groot-China

lange termijn.

en India waar wij actief zijn via de BU New

2. Een duidelijke focus op:

Growth Markets (BU NGM);

• particuliere en zakelijke klanten in onze

• Wholesale Clients (WCS): grote inter-

thuismarkten (Nederland, het Midden-Westen

nationale ondernemingen, met name in

van de Verenigde Staten en Brazilië) en in

Europa, en financiële instellingen;

bepaalde groeimarkten wereldwijd;

• Private Clients & Asset Management

• geselecteerde grote ondernemingen, met

(PC&AM): vermogende particulieren en

de nadruk op Europa, alsmede financiële

institutionele beleggers.

instellingen; • private banking klanten.

Onze groeistrategie is erop gericht om te

3. Een optimale inzet van producten en

opereren vanuit de sterke positie van

medewerkers ten behoeve van onze klanten.

ABN AMRO in deze kernsegmenten, met

4. Het concernbreed delen van kennis en

daarbij de nadruk op asset gathering. Dit blijkt

ervaring en een optimale bedrijfsvoering.

ook uit verschillende transacties die in 2003

5. Het stimuleren van groei door de allocatie

totstandkwamen. Binnen C&CC hebben wij

van kapitaal en talent volgens de Managing

door de acquisitie van Banco Sudameris onze

for Value principes, het door ons gehanteerde

positie in Brazilië, vooral in de belangrijke

model voor waardecreërend management.

regio São Paulo, aanzienlijk versterkt. In WCS hebben wij onze prime en professional

Wij streven naar duurzame groei ten behoeve

brokerage activiteiten in de Verenigde Staten

van alle belanghebbenden bij onze bank:

verkocht. Hierdoor zijn middelen vrijgekomen

klanten, aandeelhouders, medewerkers en de

voor extra investeringen op terreinen waar wij

samenleving. Ons duurzaamheidbeleid wordt

ten opzichte van de concurrentie sterk zijn,

nader toegelicht in het hoofdstuk ‘Duurzame

zoals de slagkracht van de BU Financial 25

Concernstrategie

Markets op het gebied van kredieten met

Deze acquisities betreffen allemaal relatief

een ‘investment grade’ rating en asset

volgroeide markten. Wij zijn echter ook

securitisatie. En in Private Clients

voortdurend op zoek naar nieuwe groei-

markeerden de integratie van Delbrück & Co

gebieden. De BU NGM van C&CC is actief

en de in december 2003 aangekondigde

in een aantal opkomende markten met

overname van Bethmann Maffei, dat begin

aantrekkelijke perspectieven zoals Groot-

2004 met Delbrück & Co zal worden

China en India. In Europa zijn wij via onze

samengevoegd, een belangrijke uitbreiding

strategische belangen in Banca Antonveneta

van ons Europese private banking netwerk.

en Capitalia goed gepositioneerd om te profiteren van ontwikkelingen in de Italiaanse bankmarkt.

Rebranding Een goed voorbeeld van onze steeds meer Als wij in het verleden bedrijven overnamen, veranderden wij in de

klanten distributiegerichte marktbenadering

meeste gevallen hun merknaam niet. Hiermee onderstreepten wij het

binnen C&CC is de geslaagde bancassurance

belang dat wij hechten aan continuïteit en voortzetting van bestaande

joint venture met Delta Lloyd, waarin de

tradities. De logo’s verschilden echter sterk van het ABN AMRO

distributiekracht van het Nederlandse

beeldmerk.

kantorennet van ABN AMRO is gekoppeld aan de expertise van Delta Lloyd op

Deze lokale merken zijn een waardevol bezit. In hun eigen land zijn het

verzekeringsgebied. De uitbreiding en

namen met een rijke geschiedenis. De verschillende identiteit van deze

groeiende populariteit van onze internet

merken beperkte echter de mate waarin ABN AMRO als groep het

bankdiensten, de 7x24 callcenters en het

vertrouwen van klanten kon winnen voor haar complete aanbod van

netwerk van bankshops en advieskantoren

producten en diensten. Bovendien vormde de grote verscheidenheid

onderstrepen het succes van het multi-

van merknamen een belemmering voor de samenwerking tussen de

channel distributieconcept waarmee wij

verschillende onderdelen van onze groep en het realiseren van

klanten in Nederland en op soortgelijke

kostensynergie.

wijze in de Verenigde Staten en Brazilië benaderen. Onze hypotheekklanten in de

Wij besloten dan ook begin 2003 om relationship banking dochters

Verenigde Staten worden benaderd via

waar ABN AMRO geen onderdeel van het beeldmerk uitmaakte, te

ons retail banking netwerk, het samen-

rebranden. Het eigen logo van deze dochters werd vervangen door het

werkingsverband met een nationaal broker

ABN AMRO schild, maar de oorspronkelijke merknaam werd behouden

netwerk en ons mortgage.com internet-

onder toevoeging van de naam ABN AMRO. Aan het rebranding

platform.

programma namen deel LaSalle Bank en Standard Federal Bank in de Verenigde Staten, Alfred Berg in Zweden, Hoare Govett in het Verenigd

De herstructurering van WCS begint

Koninkrijk en Delbrück & Co in Duitsland. Begin 2004 volgden onze

vruchten af te werpen. De vorming van de

Franse dochters Banque NSMD en Banque OBC.

nieuwe BU’s Financial Markets en Working Capital en de intensievere concentratie op

De rebranding ging in het vierde kwartaal van 2003 van start met een

kernrelaties heeft zich direct vertaald in een

interne en externe mediacampagne, waaronder ook TV commercials. In

verbetering van de financiële resultaten

deze campagne lag de nadruk op de eenheid van de ABN AMRO groep.

over 2003.

Klanten en medewerkers reageerden zeer positief op de rebranding. De voordelen zijn al duidelijk merkbaar in de vorm van het sterkere gevoel

Solvabiliteit

van een gezamenlijke identiteit, de grotere synergie binnen de groep

Wij streven ernaar de huidige AA rating van

en het duidelijker beeld van ABN AMRO bij klanten.

onze bank te handhaven. Hiertoe werken wij aan de verdere verbetering van de verhouding

26

Concernstrategie

tussen het kernvermogen (tier 1 ratio) en de

waarin het delen van kennis wordt

naar risico gewogen activa. De ratio voor het

gestimuleerd en beloond. In 2003 is het

kernvermogen is verbeterd van 7,03% ultimo

Horizon programma geïntroduceerd, een

2001 tot 8,15% ultimo 2003 tegenover een

verzamelnaam voor een hele reeks

norm van minimaal 4%. In dezelfde periode is

initiatieven gericht op het delen van kennis

de core tier 1 ratio (kernvermogen exclusief

binnen de ABN AMRO groep. De

preferente aandelen) toegenomen tot 5,9%.

achterliggende gedachte is dat wij, door het

Wij verwachten dat wij onze doelstelling van

onderkennen en cultiveren van nieuwe

minimaal 6,0% voor deze ratio in 2004 zullen

mogelijkheden voor samenwerking, zowel

verwezenlijken.

binnen als tussen bedrijfsonderdelen, bijvoorbeeld de productiviteit kunnen

Eén bank

verhogen en de benodigde tijd voor het

Waardecreatie voor klanten en aandeel-

ontwikkelen en op de markt brengen van

houders zal steeds sterker afhankelijk worden

nieuwe producten en diensten kunnen

van het vermogen om kennis en ervaring te

verkorten. Hierdoor zal de efficiency

delen binnen de groep en van een optimale

verbeteren en kunnen wij onze klanten beter

bedrijfsvoering concernbreed. De her-

bedienen.

schikking van verantwoordelijkheden binnen de Raad van Bestuur en de instelling van de

ABN AMRO is bezig haar strategische

nieuwe functie van COO moeten ertoe

positionering op zowel groepsniveau als SBU

bijdragen dat op groepsniveau een zo groot

niveau af te stemmen op de solvabiliteits-

mogelijke baten- en kostensynergie wordt

richtlijnen van het concept Bazel II Akkoord.

gerealiseerd. Een belangrijke rol in dit

Voor kredietrisico’s zal de bank de Advanced

proces is weggelegd voor Group Shared

Internal Ratings Based (AIRB) benadering

Services (GSS), dat onder de verantwoor-

toepassen en voor operationele risico’s de

delijkheid van de COO valt. GSS is opgezet

Advanced Measurement Approaches (AMA).

om kostenbesparingen te realiseren via

Dit wordt nader toegelicht onder Bazel

verdere consolidatie en standaardisatie.

Akkoord op pagina 70.

Daarnaast gaat GSS nieuwe initiatieven ontwikkelen voor ondersteunende diensten,

Managing for Value

met als doel onze klanten op een zo efficiënt

Inmiddels is Managing for Value (MfV)

mogelijke wijze nóg betere producten en

ingevoerd in de hele organisatie. MfV is het

diensten te bieden. De internationale

instrument dat ABN AMRO gebruikt voor

rebranding campagne, waarbij het groen-gele

de allocatie van de beschikbare middelen

ABN AMRO schild is toegevoegd aan sterke

aan die activiteiten die op lange termijn de

lokale merknamen, ondersteunt onze

hoogste economische winst (nettowinst na

strategische doelstelling om optimaal gebruik

belastingen verminderd met de naar risico

te maken van de binnen de hele groep

gewogen kapitaalkosten) genereren, en voor

aanwezige lokale slagkracht, vaardigheden

het meten van de resultaten. Wij zullen

en expertise.

voortbouwen op de successen die MfV reeds heeft opgeleverd. Een optimale

Onze medewerkers zijn van doorslaggevend

allocatie van onze belangrijkste activa

belang bij het delen van kennis en het behalen

(kapitaal en talent) aan die activiteiten die

van synergievoordelen. Wij streven ernaar om

de hoogste economische waarde genereren,

het potentieel van onze medewerkers ten

is onze primaire groeistimulans.

volle te benutten door een cultuur te creëren 27

Werken aan een

high-performance cultuur



Voor ABN AMRO is duurzame ontwikkeling een zaak van fundamenteel belang. In 2003

ABN AMRO Waarden en Business Principles

hebben wij gedefinieerd wat duurzame ontwikkeling voor ons betekent en duurzame

Waarden

ontwikkeling gekoppeld aan het Triple P

• Integriteit

concept – People, Planet & Profit – en aan de

• Respect

ABN AMRO Waarden en Business Principles.

• Teamwork

Duurzame ontwikkeling betekent voor ons:

• Professionaliteit

‘Handelen naar onze waarden en Business Principles om in de huidige behoeften van

Business Principles

onze organisatie en onze belanghebbenden te

Voor onze medewerkers:

voorzien en tegelijkertijd het menselijk

• Wij zijn het hart van onze organisatie.

kapitaal, de natuurlijke hulpbronnen en de

• Wij streven naar topkwaliteit.

financiële middelen die in de toekomst nodig

Voor onze aandeelhouders:

zijn, te beschermen, in stand te houden en te

• Wij streven naar maximale

versterken’.

aandeelhouderswaarde op lange termijn. • Wij managen risico’s gedegen en

Onze reputatie staat centraal bij alles wat wij

professioneel.

doen en laten. Ons bestaansrecht staat of

Voor onze klanten:

valt immers met het vertrouwen dat

• Wij streven naar optimale

belanghebbenden in onze bank stellen. Om dit vertrouwen te winnen en te behouden moeten wij, afgezien uiteraard van een

dienstverlening. • Wij bouwen ons bedrijf op

vertrouwelijkheid.

prima productaanbod en een uitstekende

Voor onze zakenpartners:

dienstverlening, ons gedragen als een

• Wij beoordelen onze zakenpartners op

‘good corporate citizen’ en als een

hun normen en waarden.

verantwoordelijke organisatie die kan

In de maatschappij:

worden aangesproken op haar handelen.

• Wij zijn een verantwoordelijke

Door duurzame ontwikkeling te verankeren in

organisatie en gedragen ons als een

onze organisatie worden wij als bank sterker

‘good corporate citizen’.

en flexibeler. Zo zijn wij weer beter in staat om waarde te creëren.

• Wij respecteren de mensenrechten en

het milieu.

Compliance: Wij werken daarom voortdurend aan de integratie van duurzame ontwikkeling in alle

• Wij zijn aanspreekbaar op ons handelen

en zullen openheid betrachten.

facetten van ons bedrijf. De procedures voor allocatie van de beschikbare middelen en performance management zullen dit proces versterken. Als vooraanstaande financiële

Een volledig overzicht van onze activiteiten

instelling willen wij een proactieve en

ten aanzien van duurzame ontwikkeling zal

leidende rol spelen om binnen de grenzen

worden opgenomen in het afzonderlijke

van onze invloed een bijdrage te leveren

Sustainability Report (duurzaamheidverslag)

aan duurzame ontwikkeling. Wij zijn

dat in de tweede helft van 2004 voor de

aanspreekbaar op en ook open over

eerste keer wordt uitgegeven. Het verslag

onze resultaten op het gebied van

wordt door een onafhankelijke accountant

duurzaamheid.

gecontroleerd, hoewel het in dit stadium 29


mogelijk niet haalbaar is om alle informatie

heeft de bank soortgelijk beleid voor andere

te verifiëren. Wij streven er evenwel naar dat

kwetsbare sectoren zoals mijnbouw en olie &

het verslag in de toekomst volledig wordt

gas geïntroduceerd. Belanghebbenden – met

gecontroleerd zodra de omstandigheden dit

name klanten en een groot aantal niet-

toelaten.

gouvernementele maatschappelijke en milieuorganisaties – waren betrokken bij de

Duurzaamheid in de praktijk

ontwikkeling van dit beleid.

ABN AMRO ziet zich bij duurzame

• ABN AMRO is opgenomen in

ontwikkeling voor meerdere uitdagingen

duurzaamheidindices zoals de Dow Jones

geplaatst:

Sustainability World Index, de Dow Jones

• integratie van duurzaamheid in onze

Sustainability Stoxx Index, de FTSE4Good

organisatie en bedrijfsprocessen;

Europe 50 en de FTSE4Good World 100.

• proactieve dialoog met belanghebbenden

Dit onderstreept dat wij vooroplopen bij het

in duurzaamheidkwesties;

toepassen van duurzaamheidcriteria. Het

• realisatie en behoud van transparantie;

betekent ook dat wij automatisch worden

• selectie en beoordeling van nieuwe

geplaatst op de lijst van elke belegger die

projecten.

belangstelling heeft voor duurzaam beleggen.

Voor alle SBU’s en BU’s worden doel-

van ShoreCap International, samen met

stellingen geformuleerd en plannen van

partners als de International Finance

aanpak opgesteld, die vervolgens in hun

Corporation (IFC, het onderdeel van de

prestatiecontracten zullen worden

Wereldbank dat zich bezighoudt met

opgenomen. Een Sustainability Team van

investeringen in de particuliere sector),

ongeveer 30 medewerkers afkomstig uit onze

ShoreBank en een aantal Europese bilaterale

thuismarkten, WCS, PC&AM, NGM en het

ontwikkelingsinstellingen. ShoreCap gaat

Corporate Centre kwam een aantal keer

leningen verschaffen aan het klein- en

bijeen. Tijdens deze bijeenkomsten is

microbedrijf in opkomende markten en

uitvoerig gesproken over initiatieven om

economieën. Hiermee treedt ShoreCap in

op groepsniveau synergie in duurzaamheid

de voetsporen van Banco ABN AMRO Real

te realiseren en de performance van onze

die in 2002 microkrediet introduceerde.

bank op dit punt te verbeteren.

Ook in India bieden wij sinds 2003

• Wij zijn betrokken geweest bij de oprichting

microfinanciering aan. De belangrijkste ontwikkelingen in 2003 ten aanzien van duurzaamheid binnen de bank

Nadere informatie over duurzame

waren:

ontwikkeling bij ABN AMRO en onze

• In juni hebben wij de Equator Principles

Business Principles kunt u vinden op

ingevoerd. ABN AMRO behoort tot de groep

www.abnamro.com.

van vooraanstaande banken die aan de wieg hebben gestaan van de ontwikkeling en introductie van deze richtlijnen voor sociale en milieuaspecten van projectfinanciering. Tot op heden hebben 19 banken die zich bezighouden met projectfinanciering, de Equator Principles ingevoerd. • Sinds de publicatie in 2002 van haar beleid

voor de financiering van bosbouwprojecten 30

Human resources

Human resources

Goed opgeleide en sterk gemotiveerde

waarin de prestatiecriteria voor de BU worden

medewerkers presteren beter en bieden

vastgesteld en de gerealiseerde resultaten

klanten een betere service. Hierdoor

daaraan worden getoetst – en zal vanaf 2004

verbetert ook het rendement voor aandeel-

een integraal onderdeel van deze cyclus

houders. Bepalend voor het succes van onze

vormen.

strategie is dan ook of wij erin slagen om toegewijd, deskundig en competent

Bouwen aan prestatiecultuur

personeel – zowel leidinggevenden als

De belangrijkste kenmerken van een ‘high-

medewerkers – aan te trekken, zich te laten

performance’ organisatie zijn vertrouwen,

ontwikkelen en te behouden. De beste

discipline, ondersteuning en ambitie. Stuk

manier om dit te bereiken is commitment aan

voor stuk aspecten die stimulerend werken,

medewerkers te combineren met sterke

zowel voor het individu als voor de

prestatiegerichtheid. Om een cultuur te

organisatie. Door deze eigenschappen

creëren waarin commitment en prestatie

te combineren, ontstaat een organisatie waar

hand in hand gaan, zijn het delen van kennis

de beste mensen graag willen werken. In

en het opereren als één team, met

2003 hebben wij sterker de nadruk gelegd

gebruikmaking daarbij van de vele sterke

op het verbeteren van de kwaliteit van

punten van onze diverse organisatie, van

performance management, te beginnen op

essentieel belang. Zo kan er één bank

het niveau van Top Executives en van daaruit

ontstaan die meer is dan de som der delen.

geleidelijk naar de rest van de bank. De processen voor performance management op

Van plan naar praktijk

business niveau en op individueel niveau zijn

Inzicht in de gevolgen die onze strategieën

verder geïntegreerd. Bij performance

en doelstellingen hebben voor onze

management gaat het namelijk evenzeer

medewerkers, is een noodzaak. Immers,

om het groepsresultaat als de individuele

commitment aan onze medewerkers en

ontwikkeling. In 2004 zal deze vorm van

het stimuleren van topprestaties zijn

performance management ook op lagere

onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wij

niveaus in de organisatie worden ingevoerd,

hebben in 2003 daarom het business

zodat iedere medewerker doelstellingen heeft

planning proces aangepast. Elke BU moet

die aansluiten bij de doelstellingen van zijn of

voortaan een formeel People Capability en

haar BU.

Organisation Plan opstellen en aan de Raad van Bestuur voorleggen. Doel hiervan

De leiders van nu

is commitment en prestatie te integreren. In

In 2001 besloten wij meer aandacht te

het plan worden key performance indicatoren

besteden aan de ontwikkeling van Top

gerelateerd aan de behoeften en de

Executives op lange termijn. Zij spelen

capaciteiten van de medewerkers.

immers een cruciale rol in het uitdragen van een mensgerichte prestatiecultuur

Op basis van de discussie over het plan zal de

binnen de hele bank. Het idee was om ze te

BU het ontwikkelingspad van medewerkers

ondersteunen bij nieuwe uitdagingen en ze

bepalen dat nodig is om de BU prestatie-

voor te bereiden op het verbeteren van de

doelstellingen te realiseren. Hierbij valt te

resultaten van hun business. In de eerste fase

denken aan vaardigheden, kennis, gedrag

zijn van elke Top Executive de sterke kanten

en/of waarden en normen. Dit proces heeft

en ontwikkelingspunten in kaart gebracht.

zijn waarde al bewezen in de reguliere

Dit betrof de door hen gehanteerde

business review cyclus – de jaarlijkse cyclus

leiderschapsstijlen en de werksfeer die 31

Human resources

ze daarmee creëerden voor hun

Kernthema’s van de workshops waren

medewerkers. Ook is gekeken hoe Top

waarden, klanten en leiderschap. Ruim

Executives het beste bijdragen aan een

1.300 Top Executives en direct aan hen

superieure performance van de bank. In 2003

rapporterende senior managers (samen meer

hebben bijna tweehonderd Top Executives

dan 130 managementteams) hebben

feedback gekregen over hun leiderschapsstijl

deelgenomen aan deze workshops.

en het effect daarvan op de werksfeer. Op de hoofdvestigingen van de bank zijn in Een groot aantal Top Executives heeft al

totaal dertien workshops georganiseerd.

gebruikgemaakt van het aanbod om samen

Elke workshop werd geleid door een SEVP.

met een externe coach (‘executive coaching’)

De aanwezige Top Executives moesten hun

verder aan de eigen ontwikkeling te werken.

eigen teams coachen en ze helpen hun

Vele anderen hebben inmiddels belangstelling

vaardigheden op het gebied van coaching te

voor dit programma getoond. Door het

ontwikkelen. Veel deelnemers hebben

gebruik van een grotere diversiteit van

gevraagd om een vervolg waarbij ze de

leiderschapstijlen, en met name de coaching

gelegenheid krijgen om zelf hun eigen team

stijl, dragen Top Executives bij aan de

te coachen. De workshops gaan tot ver in

verbetering van de werksfeer en zal hun team

2004 door. In 2004 zullen wij het leider-

vervolgens beter gaan presteren. Wij zijn van

schapsprofiel van Top Executives ook

plan om in 2004 de 360-graden feedback

geschikt maken om te gebruiken voor aan Top

beoordeling bij deze groep te herhalen.

Executives rapporterende senior managers.

Hierbij geven de direct leidinggevende van de Top Executive, zijn of haar naaste collega’s

Betrokkenheid en diversiteit

en de rechtstreeks aan of hem of haar

Begin 2003 besloot de bank de betrokken-

rapporterende medewerkers commentaar

heid van medewerkers systematischer en

op zijn of haar functioneren, met daarbij de

regelmatiger te meten. In totaal 23.000

nadruk op het leidinggevend gedrag.

medewerkers van vijf grote BU’s is gevraagd

Daarnaast maakt ook een zelfbeoordeling

aan het onderzoek deel te nemen. De eerste

door de Top Executive onderdeel uit van dit

resultaten zijn aan de betreffende

proces.

managementteams gepresenteerd. Met het verkregen inzicht in de mate van

De leiders van morgen

betrokkenheid van de medewerkers en de

In 2003 heeft ABN AMRO het initiatief

belangrijkste drijvende factoren heeft elk

voor de ontwikkeling van Top Executives

managementteam een plan opgesteld om de

uitgebreid. Ook geselecteerde senior

resultaten te verbeteren. In 2004 doen alle

managers die rapporteren aan Top

BU’s mee en het onderzoek zal regelmatig

Executives, komen in aanmerking voor

worden herhaald.

een analyse van leiderschapsstijl en de

32

mogelijkheid van executive coaching. In het

Een andere grote uitdaging ligt bij de

kader van het Velocity programma, dat

diversiteit van ons personeelsbestand. In

tot doel heeft het ontstaan van een

2003 is vooruitgang geboekt bij het streven

prestatiecultuur te bevorderen, heeft de

om deze diversiteit goed te benutten. In

bank ook een reeks workshops

samenwerking met de Young Bankers

georganiseerd om de ontwikkeling van

Association hebben wij bijvoorbeeld de

leiderschap onder een bredere groep senior

mogelijkheden geïnventariseerd om

managers en hun teams te introduceren.

talentvolle jonge bankiers meer internationale

Human resources

ervaring te laten opdoen. En dankzij een netwerk van vrouwen in hoge posities binnen de bank zijn wij thans vertrouwd met een aantal problemen waarmee zij tijdens hun carrière te maken krijgen. In 2004 zal een begin worden gemaakt met de uitvoering van de aanbevelingen die uit deze onderzoeken zijn voortgekomen, en zullen andere diversiteitsaspecten nader worden onderzocht. In 2003 hebben wij een grootschalig onderzoek gehouden onder ongeveer 15.000 medewerkers verspreid over de hele wereld om inzicht te verwerven in de karakteristieken van ABN AMRO als werkgever die onze medewerkers het belangrijkst vinden. De uitkomsten van dit belangrijke onderzoek zullen ons in staat stellen om in 2004 onze aantrekkingskracht als werkgever verder te vergroten. Mede op basis van de onderzoeksresultaten zullen wij een aantal van de beste gemeenschappelijke karakteristieken van de bank definiëren. Andere noodzakelijke karakteristieken om een prestatiecultuur te creëren, waarin ook aandacht is voor de ontwikkeling en stimulering van medewerkers, zullen worden bevorderd en sterker worden benadrukt.

33

34

Kernactiviteiten

Kernactiviteiten


Kerncijfers C&CC 2003

2002

2001

Rente

6.832

6.853

6.812

Provisie

1.532

1.658

1.852


Resultaat uit financiële transacties

241

226

272

Overige baten

1.933

1.645

1.267

Totaal baten

10.538

10.382

10.203

Bedrijfslasten

6.470

6.710

7.052

Bedrijfsresultaat

4.068

3.672

3.151

817

881

802

3

8

2

Bedrijfsresultaat voor belastingen

3.248

2.783

2.347

Belastingen

1.081

744

584

Waardeveranderingen van vorderingen Waardeveranderingen van financiële vaste activa

Belang van derden

27

21

99

Nettowinst

2.140

2.018

1.664

Balanstotaal

222.762

229.181

242.796

Naar risico gewogen balanstotaal

142.359

143.449

158.141

77.799

71.340

73.736

3.331

3.078

3.180

Aantal medewerkers (fte) Aantal vestigingen

De SBU Consumer & Commercial Clients

Resultaten in 2003

(C&CC) bedient ongeveer 16 miljoen parti-

C&CC liet in 2003 een robuuste performance

culiere klanten en relaties in het middenen

zien. De nettowinst steeg met 6,0% naar

kleinbedrijf (MKB) in Nederland, het Midden-

EUR 2.140 miljoen. Het bedrijfsresultaat nam

Westen van de Verenigde Staten en Brazilië.

toe met EUR 396 miljoen ofwel 10,8% naar

Dit zijn onze thuismarkten waar wij prominent

EUR 4.068 miljoen. Hiermee droeg de SBU

aanwezig zijn, opereren onder gevestigde

65,5% bij aan het groepsresultaat. De

lokale namen en werken met lokaal

grootste verbeteringen deden zich voor in

personeel. Onze consumer en commercial

Nederland en bij Bouwfonds. Het bedrijfs-

banking activiteiten in nieuwe groeimarkten

resultaat voor belastingen kwam door lagere

in Azië en in Europa maken eveneens deel

voorzieningen 16,7% hoger uit op EUR 3.248

uit van C&CC. Ook Bouwfonds, de dochter-

miljoen.

onderneming van ABN AMRO voor projectontwikkeling en vastgoedfinanciering, en de

De totale baten stegen met EUR 156 miljoen

strategische belangen in Capitalia en Banca

ofwel 1,5% naar EUR 10.538 miljoen, terwijl

Antonveneta in Italië vallen onder deze SBU.

de bedrijfslasten met EUR 240 miljoen ofwel 3,6% daalden naar EUR 6.470 miljoen. Met

36

De prominente aanwezigheid van C&CC in

EUR 1.081 miljoen vielen de belastingen in

diverse markten biedt aanzienlijke ruimte voor

2003 EUR 337 miljoen hoger uit. Deze stijging

schaalvoordelen en synergie. Wij maken van

werd hoofdzakelijk veroorzaakt door het

deze mogelijkheden gebruik door middel van

hogere bedrijfsresultaat voor belastingen en

een reeks initiatieven die zijn gericht op het

door het wegvallen van een belastingvoordeel

delen van kennis.

dat in 2002 in Brazilië werd genoten.

Kernactiviteiten

Kerncijfers BU Nederland (in miljoenen euro’s)

Rente

2003

2002

2001

2.604

2.323

2.102

579

650

697

Provisie Resultaat uit financiële transacties

24

26

56

Overige baten

137

109

134

Totaal baten

3.344

3.108

2.989

Bedrijfslasten

2.519

2.554

2.596

Bedrijfsresultaat

825

554

393


246

137

108

2

8

1


577

409

284

Belastingen

159

135

89

Waardeveranderingen van financiële vaste activa

Belang van derden

3

1

0

Nettowinst

415

273

195

Balanstotaal

84.150

93.146

85.345


52.634

54.223

54.307

Aantal medewerkers (fte)

21.417

23.156

26.977

581

591

701

Aantal vestigingen

Nederland

aanwas van klanten in de primaire doel-

De BU Nederland (BU NL) bedient bijna

groep.

4,6 miljoen particuliere klanten, ruim 300.000 MKB relaties en ongeveer 3.000

De BU NL heeft een nieuw bedrijfsmodel

grote ondernemingen. ABN AMRO behoort

ingevoerd dat bestaat uit drie waarde-

hiermee tot de top van het Nederlandse

creërende centra op basis van de

bankwezen. Wij bedienen onze klanten via

klantgroepen particulier, advies en zakelijk.

een distributienetwerk dat bestaat uit

Doel hiervan is klantgerichtheid nog steviger

80 advieskantoren, vijf Corporate Client Units,

in te bedden in onze bedrijfsvoering en de

580 bankshops en 400 stand-alone

relatie met onze klanten verder te versterken.

geldautomaten, alsmede onze geïntegreerde

Ons streven om klanten te helpen hun doel-

callcenters en internetkanalen.

stellingen te verwezenlijken, komt goed tot uiting in onze nieuwe slagzin: ‘Het begint met

Strategie, producten en diensten

ambitie’.

De BU NL is met name sterk gepositioneerd onder meer bemiddelde particulieren, middel-

De BU NL biedt een volledig assortiment

grote bedrijven en grote ondernemingen.

bank-, beleggings- en verzekeringsproducten.

Maar ook onder overige particulieren en

Dankzij de joint venture die in 2003 met

kleine bedrijven bekleedt de BU een sterke

Delta Lloyd werd aangegaan, kunnen onze

positie. Deze laatste twee doelgroepen

klanten profiteren van de expertise van

spelen dan ook een essentiële rol in de

Delta Lloyd op het gebied van verzekeren.

strategie. Zij ondersteunen de merknaam,

Wij onderzoeken de mogelijkheden om de

creëren schaalvoordelen en zorgen voor

organisatie te stroomlijnen, de efficiency te 37

Kernactiviteiten

Acquisitiefinanciering beter en sneller geregeld

Uit klanttevredenheidsonderzoek blijkt duidelijk dat onze klanten inmiddels

De aanvankelijk voorzichtige samenwerking tussen Corporate Clients

vertrouwd zijn met het nieuwe

in de BU NL en WCS bij de financiering van acquisities bleek een

dienstverleningsconcept en dit steeds

succes. Om hieraan een verder vervolg te geven werd een gezamenlijk

meer gaan waarderen.

aangestuurd Finance Team opgezet. Deze groep structureert mezzanine financieringen in het kader van buy-outs en acquisities.

Resultaten in 2003

Veel van deze transacties komen tot stand via de contacten die de

De nettowinst van de BU NL steeg met

bank onderhoudt met venture capital huizen.

EUR 142 miljoen ofwel 52% naar EUR 415 miljoen door hogere baten, hoofdzakelijk als

Klanten uit het Corporate Clients segment van de BU NL kunnen nu

gevolg van twee incidentele factoren. Voorts

profiteren van de expertise die binnen de wholesale bank ontwikkeld

konden wij de vruchten plukken van de

is voor de bovenkant van de markt. Grotere acquisities liggen hierdoor

efficiencyverhogende maatregelen die

thans binnen het financieel bereik van klanten.

werden genomen in het kader van de in 2001 gestarte operatie ‘Zonder Omwegen’.

Voor venture capital huizen biedt de samenwerking binnen de bank het voordeel dat zij de financiering van hun participaties en de

De batenstijging van EUR 236 miljoen ofwel

bancaire dienstverlening aan deze participaties bij dezelfde bank

7,6% naar EUR 3.344 miljoen kan grotendeels

kunnen onderbrengen. Voor de bank heeft de synergie tussen

worden toegeschreven aan de winst van

Corporate Clients en WCS geleid tot de snelle ontwikkeling van een

EUR 111 miljoen uit de verkoop van ons

relatief nieuw marktsegment, waarin ABN AMRO een toonaangevend

verzekeringsbedrijf aan de joint venture met

speler is.

Delta Lloyd en de eenmalige vrijval van een rentereserve van EUR 120 miljoen als gevolg van de afwikkeling van een securitisatie. De provisies namen echter af met EUR 71 verbeteren en ons vooral te richten op onze

miljoen ofwel 10,9% naar EUR 579 miljoen.

kerncompetenties: het bedienen van klanten

Deze daling werd vooral veroorzaakt door

en de distributie van financiële producten en

lagere verzekeringsprovisies als gevolg van de

diensten die klanten helpen hun ambities te

verkoop van ons verzekeringsbedrijf en door

verwezenlijken.

lagere provisies uit het betalingsverkeer, hoofdzakelijk als gevolg van EU regelgeving.

Het multi-channel dienstverleningsconcept

De effectenprovisies bleven stabiel.

dat vanaf 2001 werd uitgerold, is inmiddels volledig operationeel. Onze klanten in

Ondanks de gestegen pensioenkosten

Nederland kunnen thans 7 dagen per week,

daalden de bedrijfslasten in 2003 met

24 uur per dag bij ons terecht voor een

EUR 35 miljoen ofwel 1,4% naar

volledig pakket financiële diensten, en wel

EUR 2.519 miljoen. Deze daling was

via verschillende kanalen (internet,

voornamelijk het gevolg van lagere

callcenters of kantoren). Het aantal klanten

personeelskosten. Door de operatie ‘Zonder

dat gebruikmaakt van ons product Internet

Omwegen’ zijn de lasten structureel ongeveer

Bankieren, bereikte in maart 2003 de mijlpaal

met EUR 400 miljoen per jaar afgenomen. Als

van één miljoen. Voorts introduceerde de BU

onderdeel van ‘Zonder Omwegen’ is ook het

NL Mobiel Bankieren, een dienst die klanten

dienstverleningsconcept volledig herzien.

in staat stelt via hun mobiele telefoon

Hierdoor is de tevredenheid van klanten

rekeninginformatie op te vragen en

toegenomen.

transacties uit te voeren. 38

Kernactiviteiten

De voorzieningen werden verhoogd tot

positie. ABN AMRO is de op één na grootste

EUR 246 miljoen, een toename van 79,6%

buitenlandse bank in de Verenigde Staten.

ten opzichte van het niveau van EUR 137 miljoen in 2002. Deze verhoging weer-


spiegelde het recessieve economisch klimaat

De BU NA richt zich op het middenen

in Nederland en het effect daarvan op de

kleinbedrijf en de particuliere markt in het

kredietverlening aan particulieren en op de

Midden-Westen van de Verenigde Staten.

MKB kredietportefeuille.

De vier hoofdactiviteiten zijn het zakelijk bankbedrijf, het particulier bankbedrijf,

Het aantal medewerkers daalde met

hypothecaire dienstverlening en

1.739 FTE’s. De efficiencyratio verbeterde

kapitaalmarktdiensten.

aanmerkelijk, van 82,2% in 2002 tot 75,3% in 2003.

Het zakelijk bankbedrijf bedient het middenen kleinbedrijf vanuit Chicago en Michigan

Ambities voor 2004

alsmede regionale kantoren in dertien andere

De nadruk ligt op versterking van de klant-

steden, voor het merendeel in het Midden-

relatie. Wij zijn ervan overtuigd dat wij

Westen van de Verenigde Staten. Wij bieden

dit kunnen bereiken door het aanbod van

een volledig assortiment producten en

producten en diensten aan onze doelgroepen

diensten, waaronder kredietverlening,

verder te verbeteren en door hen te

cashmanagement, valutahandel, treasury en

stimuleren vaker ABN AMRO als hun

adviesdiensten. Daarnaast verlenen wij op

hoofdbankier in te schakelen. Een sterke

landelijk niveau diensten als commercieel-

prestatiegerichte cultuur onder onze

vastgoedfinanciering, objectfinanciering en

medewerkers moet deze initiatieven

leasing. Onze Amerikaanse klanten hebben

ondersteunen. De groeiende tevredenheid

voorts toegang tot alle ABN AMRO producten

van klanten biedt waarschijnlijk meer kansen

en diensten die via het internationale

voor cross-selling.

ABN AMRO netwerk worden aangeboden, zoals handelsbemiddeling, valutahandel en

Noord-Amerika

internationaal betalingsverkeer.

De thuisbasis van de BU Noord-Amerika (BU NA) ligt in het Midden-Westen van de

Het particulier bankbedrijf bedient zijn klanten

Verenigde Staten, waar wij actief zijn onder

(particulieren en kleine bedrijven) via het

twee merknamen: LaSalle Bank in Illinois en

kantorennet in de twee regionale markten

Standard Federal Bank in Michigan. Deze

waarin wij in de Verenigde Staten actief zijn.

twee bankdochters bedienen samen vier

Wij bieden een volledig pakket financiële

miljoen klanten via een netwerk van 406

diensten, waaronder sparen en beleggen,

kantoren in het Midden-Westen alsmede

woninghypotheken en kredieten. De Wealth

een aantal kantoren specifiek voor zakelijke

Management Group verzorgt hierbij de

relaties in andere delen van de Verenigde

dienstverlening aan vermogende

Staten. De activiteiten in de particuliere

particulieren. Gemeten naar toevertrouwde

en zakelijke markt gecombineerd maken

middelen zijn wij de op één na grootste bank

ons tot de op één na grootste bank in het

in Illinois en de grootste in Michigan.

Midden-Westen van de Verenigde Staten. Qua balanstotaal zijn wij de dertiende bank

Via onze hypotheekdochter ABN AMRO

in de Verenigde Staten en qua toever-

Mortgage Group bekleden wij een vooraan-

trouwde middelen staan wij op de vijftiende

staande positie op de Amerikaanse hypotheek39

Kernactiviteiten

Kerncijfers BU Noord-Amerika (in miljoenen euro’s)

Rente Provisie Resultaat uit financiële transacties

2003

2002

2001

2.377

2.616

2.652

603

711

815

152

153

133

Overige baten

1.373

1.038

652

Totaal baten

4.505

4.518

4.252

Bedrijfslasten

2.258

2.307

2.378

Bedrijfsresultaat

2.247

2.211

1.874

Waardeveranderingen van vorderingen Bedrijfsresultaat voor belastingen Belastingen Belang van derden

306

477

442

1.941

1.734

1.432

674

604

432

1

0

84

Nettowinst

1.266

1.130

916

Balanstotaal

82.997

97.762

115.431


55.263

61.669

73.542


19.356

18.680

18.139

425

426

426

Aantal vestigingen

markt. In 2003 werd voor USD 123 miljard aan

In 2003 hebben LaSalle Bank en Standard

nieuwe woninghypotheken verkocht, waarmee

Federal Bank het groen-gele ABN AMRO

het record van USD 119 miljard werd

schild aan hun merknaam toegevoegd.

overtroffen. De MSR portefeuille (beheer van

Dit vormt onderdeel van de internationale

bestaande hypotheken / mortgage servicing

campagne van ABN AMRO om in de

rights) van ABN AMRO Mortgage Group

belangrijkste merknamen waaronder de bank

bereikte in 2003 eveneens een recordomvang

actief is, een gemeenschappelijke uitstraling

en doorbrak de grens van USD 200 miljard.

te realiseren. Dit zal de herkenbaarheid vergroten en efficiencyvoordelen voor de

De activiteiten van Capital Markets & Trust

hele groep opleveren doordat wij beter zijn

omvatten broker/dealer diensten, de verkoop

gepositioneerd om nieuwe markten te

van derivaten en het beheer van de

betreden. Handhaving van de lokale

beleggingsportefeuille van de bank.

merknamen stelt ons anderzijds in staat te

Daarnaast treden wij op als trustee voor

profiteren van onze gevestigde reputatie en

Collateralised Debt Obligations, asset-backed

sterke identiteit in bestaande markten

securitisatie en securitisatie van particuliere en zakelijke hypotheekportefeuilles. Wij zijn

Resultaten in 2003

de op één na grootste trustee van CDO’s ter

De nettowinst nam toe met EUR 136 miljoen

wereld. Capital Markets ontwikkelt ook

ofwel 12% tot EUR 1.266 miljoen. Doordat in

financieringsproducten als verhandelbare

2003 de Amerikaanse dollar 16,7% in waarde

certificates of deposit en Medium Term Notes

daalde ten opzichte van de euro, viel de

voor ABN AMRO en onze klanten.

stijging in lokale valuta nog hoger uit. Bijna alle bedrijfsonderdelen van de BU NA rapporteerden hogere resultaten in lokale

40

Kernactiviteiten

valuta. De verkoop van nieuwe hypotheken en

hypotheken, de groei van de zakelijke

het beheer van bestaande hypotheken stegen

kredietportefeuille en de ruime marge tussen

tot een recordniveau. De baten van het

enerzijds de ontvangen rente uit langlopende,

hypotheekbedrijf lieten in lokale valuta dan

nog niet gesecuritiseerde hypotheken en

ook een toename van 53% zien. Vooral

anderzijds de lagere betaalde rente op

hierdoor was de nettowinst in lokale valuta

kortlopende opgenomen gelden ter

33,3% hoger.

financiering van deze hypotheken tot het moment van securitisatie.

De totale baten bleven vrijwel constant op EUR 4.505 miljoen. De krachtige groei van het

De provisies daalden in euro’s met EUR 108

hypotheekbedrijf gaf de overige baten een

miljoen ofwel 17,9% naar EUR 603 miljoen.

forse impuls. Deze stegen met EUR 335 miljoen ofwel 32% tot EUR 1.373 miljoen. In

Het resultaat uit financiële transacties bleef

lokale valuta waren de overige baten 55,5%

constant op EUR 152 miljoen. Ook hier werd

hoger. De hypotheekproductie bereikte in

de waardedaling van de Amerikaanse dollar

2003 een volume van ruim EUR 108 miljard

gecompenseerd door de sterke performance:

(USD 123 miljard) en de MSR portefeuille

in lokale valuta nam het resultaat uit

overschreed de mijlpaal van USD 200 miljard. Toen de hypotheekrente zoals verwacht in het tweede halfjaar begon te stijgen,

European Direct Access Notes

vertraagde de hypotheekproductie en werden de marges kleiner. Niettemin bleven de

In 2003 heeft ABN AMRO het EuroDANs (European Direct Access

resultaten over het derde en vierde kwartaal

Notes) programma ontwikkeld, de Europese versie van het initiatief

goed. De oplopende hypotheekrente leidde

dat onze Amerikaanse dochter LaSalle Bank met groot succes in de

ook tot lagere afschrijvingen op MSR’s

Verenigde Staten op de markt heeft gebracht. LaSalle Bank is een

doordat minder hypotheken werden

toonaangevend distributeur van Medium Term Notes voor particuliere

overgesloten en er dus minder vervroegd

beleggers in de Verenigde Staten en is de afgelopen tien jaar erin

werd afgelost.

geslaagd een solide positie op te bouwen in dit segment.

De baten uit het particuliere bankbedrijf

De productkennis en ervaring van LaSalle Bank en de pan-Europese

bleven in lokale valuta stabiel. De particuliere

aanwezigheid van ABN AMRO in zowel de zakelijke als de particuliere

kredietportefeuille groeide krachtig verder

markt vormen de hoekstenen van EuroDANs. LaSalle Bank beschikt

doordat meer mensen de overwaarde van

over een diepgaand inzicht in de Amerikaanse markt en biedt de

hun woning benutten. De baten uit het

noodzakelijke ondersteuning op het gebied van technologie en

zakelijk bankbedrijf lieten evenwel een

marketing. De inbreng van ABN AMRO betreft haar omvangrijke

stijging van 5% zien. Dit was mede te

distributienetwerk in Europa. Dankzij deze combinatie kunnen wij,

danken aan de groei van de krediet-

vanaf begin 2004, onze zakelijke klanten het ideale platform bieden

commitments met 11%.

voor de plaatsing van hun EuroDANs programma bij Europese particuliere beleggers.

De netto rentebaten daalden in euro’s met EUR 239 miljoen ofwel 9,0% naar

Onze distributiekracht in het Europese retailsegment omvat zowel de

EUR 2.377 miljoen. Uitgedrukt in lokale valuta

eigen ABN AMRO kantoren als het externe netwerk van dealers. Onder

was echter sprake van een stijging van 9,4%.

ons wereldwijd bestand van zakelijke klanten bevinden zich talrijke

De ontwikkeling van de netto rentebaten

bedrijven die toegang zoeken tot de Europese obligatiemarkten om

werd ondersteund door de toename van

hun financieringsbronnen te diversifiëren.

het volume van nog niet gesecuritiseerde 41

Kernactiviteiten

financiële transacties toe met 19,3%. De

Banco ABN AMRO Real als een universele

belangrijkste bijdrage aan deze stijging

bank die zakelijke en particuliere producten

kwam van onze Broker Dealer groep. De

aanbiedt aan een breed particulier en zakelijk

volatiliteit van de aandelenmarkten en de

klantenbestand.

historisch lage rente vertaalden zich in een gestegen verkoop van vastrentende

Sinds de acquisitie van Banco Real in 1998

producten, met name in de markt voor

heeft ABN AMRO haar positie in Brazilië

Collateralised Mortgage Obligations. Mede

steeds verder uitgebouwd, vooral door

door de toename van hedging ten behoeve

sterke autonome groei. Zo is de krediet-

van zakelijke klanten stegen de baten uit de

portefeuille gemiddeld met ruim 20% per jaar

valutahandel.

toegenomen en is de distributiecapaciteit uitgebreid van 1.539 kantoren en mini-

De bedrijfslasten namen in euro’s af

kantoren in december 2000 tot 1.607 in

met EUR 49,0 miljoen ofwel 2,1% tot

december 2003.

EUR 2.258 miljoen, maar lieten in lokale valuta een stijging van 17,9% zien. Het

In 2003 kon ABN AMRO haar positie in de

gestegen kostenniveau werd voornamelijk

lokale markt aanmerkelijk versterken door de

veroorzaakt door hogere resultaatafhankelijke

acquisitie van Banco Sudameris. Deze bank is

vergoedingen, de opening van een nieuw

sterk vertegenwoordigd in het economisch

centrum voor operationele activiteiten en

belangrijke zuidoosten van Brazilië, dat goed

technologie en de rebranding campagne.

is voor meer dan de helft van het bruto

De efficiencyratio verbeterde van 51,1%

binnenlands product van het land. Door

in 2002 tot 50,1% in 2003.

de acquisitie van Banco Sudameris is ABN AMRO de op twee na grootste

De kwaliteit van met name de zakelijke

particuliere bank van het land geworden qua

kredietportefeuille verbeterde aanzienlijk.

deposito’s en de op drie na grootste qua

De voorzieningen konden dan ook worden

balanstotaal en leningen. Met de overname

verlaagd, namelijk in euro’s met EUR 171

van Banco Sudameris, die in oktober werd

miljoen ofwel 35,8% tot EUR 306 miljoen en

afgerond, verwierf ABN AMRO een gunstig

in lokale valuta met 22,6%.

gesitueerd netwerk van 294 kantoren en kreeg zij toegang tot ongeveer 700.000

Ambities voor 2004

klanten, waarvan een aanzienlijk aantal in het

De primaire doelstelling is uitbreiding van het

segment vermogende particulieren.

aantal klanten en vergroting van de waarde van elke klantrelatie. Onze organisatie en

De integratie van Banco Sudameris verloopt

targets zijn erop afgestemd om dit te

voorspoedig. Inclusief Banco Sudameris

realiseren onder particuliere, zakelijke en

bedient ABN AMRO ongeveer 8,3 miljoen

nationale klanten. Dankzij de recente

klanten in alle segmenten via een uitgebreid

stroomlijning van de organisatie zijn onze

kantorennet.

bedrijfsonderdelen goed toegerust om hun marktpositie te verbeteren.

Strategie, producten en diensten ABN AMRO wil tot de meest efficiënte en

42

Brazilië

gewaardeerde banken van Brazilië behoren

ABN AMRO is in Brazilië een toonaangevend

binnen de absolute top van grote particuliere

aanbieder van financiële diensten en opereert

banken in het land. Hierbij richten wij ons op

in de Braziliaanse markt onder de merknaam

een brede groep klanten in verschillende

Kernactiviteiten

Kerncijfers BU Brazilië (in miljoenen euro’s)


2003

2002

2001

1.304

1.385

1.520

214

175

226

44

30

44

Overige baten

132

146

130

Totaal baten

1.694

1.736

1.920

Bedrijfslasten

1.071

1.199

1.290

Bedrijfsresultaat

623

537

630


258

193

193


365

344

437

Belastingen

147

– 57

39

12

10

9

Belang van derden Nettowinst

206

391

389

Balanstotaal

12.329

8.813

13.248

7.819

5.955

8.181

28.160

21.954

20.932

1.970

1.696

1.660



segmenten die wij de financiële diensten

In 2003 hebben wij voorts onze distributie-

verlenen waaraan zij behoefte hebben om

kanalen gemoderniseerd en verder

hun ambities te verwezenlijken.

geïntegreerd. Klanten kunnen nu via ons internet banking netwerk veilig transacties

De sterke concurrentiepositie van

uitvoeren en via meerdere distributiekanalen

ABN AMRO in Brazilië biedt een uitstekend

(internet, callcenters of kantoren) dezelfde

uitgangspunt voor verdere groei van de

producten en diensten krijgen.

consumer banking en commercial banking activiteiten. Onder de merknaam Aymoré

De macro-economische omstandigheden in

Financiamentos zijn wij marktleider in auto-

Brazilië verbeterden in 2003. De koers-

financiering.

volatiliteit van de nationale munt zwakte af en het vertrouwen in de begrotingsdiscipline van

Vergroting van de klanttevredenheid heeft

de regering nam toe. De industriële productie

onze voortdurende aandacht. Dit vormt

ontwikkelde zich daarentegen negatief. Voor

immers de hoeksteen van een succesvolle

2004 wordt een herstel van de economische

relatie met de klant. In 2003 scoorden wij

bedrijvigheid verwacht, gesteund door een

voor het derde achtereenvolgende jaar hoger

dalende rente, lagere inflatie en groeiende

in een onderzoek naar de tevredenheid van

kredietvraag.

onze klanten. Om gerichter op de behoeften en verwachtingen van klanten te kunnen

Resultaten in 2003

inspelen en een beter productaanbod in de

De nettowinst verminderde met EUR 185

markt te kunnen zetten, hebben wij ons

miljoen ofwel 47,3% tot EUR 206 miljoen. In

klantenbestand gesegmenteerd naar

lokale valuta was de nettowinst 35,5% lager.

kenmerken en behoeften.

De Braziliaanse real daalde in 2003 gemiddeld 43

Kernactiviteiten

22,1% in waarde ten opzichte van de euro.

voorzieningen (+33,7% tot EUR 258 miljoen)

Hoewel de nettowinst dus lager uitkwam,

onder invloed van het zwakke economisch

verbeterde het bedrijfsresultaat met

klimaat en de stijging van de effectieve

EUR 86 miljoen ofwel 16,0% tot EUR 623

belastingdruk. Dit laatste is weer het gevolg

miljoen. Dit kan aan twee factoren worden

van het gecombineerde fiscale effect van

toegeschreven: de verhoging van de

de in het buitenland aangehouden dollarportefeuille en het verbeterde bedrijfsresultaat.

Geïntegreerde dienstverlening De totale baten daalden met EUR 42,0 Analyse van de Braziliaanse wholesale banking en corporate banking

miljoen ofwel 2,4% tot EUR 1.694 miljoen,

markt bracht aan het licht dat onze wholesale banking klanten

mede doordat de netto rentebaten

behoefte hebben aan een breed assortiment financiële producten en

EUR 81 miljoen ofwel 5,8% lager waren op

diensten, waaronder salarisadministratie, cashmanagement,

EUR 1.304 miljoen. In lokale valuta lieten

kredietfaciliteiten, gestructureerde handelsfinanciering,

de baten een stijging van 23,6% zien,

obligatieleningen en andere schuldbewijzen, aandelenkapitaal en

gesteund door hogere provisies uit het

advisering bij fusies & overnames.

retailsegment. De bedrijfslasten namen af met EUR 128 miljoen ofwel 10,7% naar

Uit de analyse kwam ook naar voren dat wholesale banking klanten

EUR 1.071 miljoen.

een aanzienlijk deel van hun kapitaal aanwenden voor de financiering van hun waardeketen (van inkoop tot en met distributie). Deze klanten

In lokale valuta vertoonde het bedrijfs-

hebben dan ook behoefte aan een totaalpakket op maat van retail

resultaat een verbetering van 49,3%,

banking en wholesale banking producten waarmee zij de financiering

exclusief de bijdrage van Banco Sudameris

van de hele waardeketen kunnen afdekken en kapitaal kunnen

over twee maanden. Deze ontwikkeling was

vrijmaken voor investeringen in hun kernactiviteiten.

te danken aan enerzijds de batengroei in lokale valuta en anderzijds goede kosten-

In 2003 zijn diverse pilots gestart waarbij aan klanten een geïntegreerd

beheersing, waardoor de lastenstijging

assortiment producten en diensten van zowel WCS als de BU Brazilië

ondanks de hoge inflatie beperkt bleef tot

wordt aangeboden. Dit totaalpakket is toegesneden op de behoeften

12,4%. De toename van de totale baten

in de hele waardeketen. Deze benadering is uiterst succesvol gebleken

vloeide voor een belangrijk deel voort uit de

en heeft reeds extra baten in de orde van grootte van EUR 30 miljoen

hogere netto rentebaten (+17,3% dankzij

gegenereerd.

zowel de hoge rentestand als volumegroei). De lastenstijging hield verband met de

Op dit moment wordt gewerkt aan een gecombineerde C&CC – WCS

invoering van een nieuwe collectieve

benadering van het Braziliaanse grootbedrijf met een compleet en

arbeidsovereenkomst in september. De

geïntegreerd productaanbod. Hiertoe is het ‘Empresas’ project

efficiencyratio verbeterde van 69,1% tot

opgezet. Op deze manier willen wij niet alleen nieuwe klanten

63,2%.

aantrekken, maar tevens ons aandeel in de bankzaken van bestaande klanten uitbreiden.

Vermeldenswaard is dat de kredietgroei in de loop van het jaar versnelde, dankzij de daling

Daarnaast creëren wij zo het kader voor een efficiënter gebruik van de

van de korte rente van 26% in juni naar 16,5%

beschikbare middelen en de naar risico gewogen activa en maken wij

in december.

optimaal gebruik van het aanwezige intellectueel kapitaal in de diverse marktsegmenten. Hierdoor kunnen wij het inzicht in de totale markt

Ambities voor 2004

verdiepen.

Onze primaire doelstelling voor 2004 is de integratie van Banco Sudameris in de Banco

44

Kernactiviteiten

ABN AMRO Real af te ronden. Eind 2004

in de diamantfinanciering en -handel, met

moeten beide organisaties één bank

meer dan 2.000 klanten wereldwijd.

vormen. De integratie zal de beoogde synergievoordelen opleveren en een meer

Bouwfonds

concurrerende en flexibele kostenstructuur

Bouwfonds is de grootste project-

creëren. Een andere belangrijke doelstelling

ontwikkelaar van vastgoed in Nederland

is volumegroei van de kredietportefeuille ter

qua volume, een belangrijk verstrekker van

compensatie van de verwachte sterke

woninghypotheken en een internationaal

verkrapping van de rentemarges. Bijzondere

vastgoedfinancier. De strategie is gericht op

aandachtspunten van de Banco ABN AMRO

behoud van leiderschap in de Nederlandse

Real zijn voorts de betrokkenheid van

markt voor koopwoningen en expansie van

medewerkers, klanttevredenheid en

de ontwikkeling van woningen en commer-

klantentrouw. Een verdere verbetering

cieel vastgoed in andere Europese landen.

van deze aspecten zal de merknaam

Bouwfonds streeft naar uitbreiding van

versterken.

haar activiteiten op het gebied van vastgoedfinanciering in Nederland en

Rest van de Wereld

daarbuiten en wil voorts haar vastgoed-

De overige activiteiten van C&CC bestaan uit

gerelateerde asset management activiteiten

de BU NGM, Bouwfonds en de activiteiten in

voor particuliere en institutionele beleggers

een aantal andere landen, waaronder Italië

uitbreiden.

met een belang van 9,0% in Capitalia en 12,7% in Banca Antonveneta, Hongarije waar

Resultaten in 2003

wij een belang hebben in Kereskedelmi és

De nettowinst uit de activiteiten van Rest van

Hitelbank, en Thailand via ons belang in Bank

de Wereld nam toe met EUR 29 miljoen ofwel

of Asia.

12,9% naar EUR 253 miljoen. De totale baten daalden met 2,5% naar EUR 995 miljoen,


maar de bedrijfslasten namen sneller af

In Azië, waar de BU NGM snel groeit, ligt

(–4,3% naar EUR 622 miljoen), terwijl de

de strategische focus op meer bemiddelde

voorzieningen fors werden verlaagd met

particulieren. De BU NGM heeft bijna

90,5% tot EUR 7,0 miljoen. De efficiencyratio

2,5 miljoen klanten in Azië en is actief in India

verbeterde van 63,7% tot 62,5%.

en Groot-China (China, Hongkong en Taiwan). Wij hebben een belang van 81% in Bank of

New Growth Markets

Asia in Thailand en van 40% in Saudi

Binnen Rest van de Wereld boekte de

Hollandi Bank.

BU NGM een aanzienlijke winststijging van EUR 54 miljoen in 2002 tot EUR 107 miljoen

In Europa is de BU NGM actief in consumer

dankzij met name alsnog geïnde vorderingen

en commercial banking in Frankrijk en België.

in België en in de kredietportefeuille van Bank

Daarnaast ontplooit NGM pan-Europese

of Asia waarvoor reeds voorzieningen waren

activiteiten op het gebied van pensioen-

getroffen.

diensten en de securitisatie van hypotheken. Onder de BU NGM valt ook het belang in

De totale baten van NGM verminderden met

Stater, een end-to-end dienstverlener voor de

6% tot EUR 496 miljoen. Van dit bedrag kwam

Europese hypotheekmarkt. De International

EUR 309 miljoen voor rekening van Azië,

Diamond & Jewelry Group, die opereert

terwijl Europa EUR 187 miljoen bijdroeg.

vanuit België, speelt een toonaangevende rol

Exclusief valutakoerseffecten vertoonden 45

Eersteklas service en

maatwerk, in grote en

kleine zaken

Kernactiviteiten

Kerncijfers Rest van de Wereld 2003

2002

Rente

547

529

538

Provisie

136

122

114



2001

21

17

39

Overige baten

291

352

351

Totaal baten

995

1.020

1.042

Bedrijfslasten

622

650

788

Bedrijfsresultaat

373

370

254


7

74

59


1

0

1


365

296

194

Belastingen

101

62

24

Belang van derden

11

10

6

Nettowinst

253

224

164

Balanstotaal

43.286

29.460

28.772


26.643

21.602

22.111

8.866

7.550

7.688

355

365

393


de baten een groei van 5%. De belangrijkste

De bedrijfslasten gingen omhoog met 16,5%

stuwende kracht betrof de krachtige expansie

tot EUR 247 miljoen, hoofdzakelijk door

van onze retail banking activiteiten in Azië.

hogere personeelskosten. Als gevolg van

De bedrijfslasten namen af met 5% tot

autonome groei en de integratie van MNF

EUR 365 miljoen, maar vertoonden bij

nam het aantal FTE’s toe.

constante valutakoersen een stijging van 4%. Deze toename werd veroorzaakt

Het bedrijfsresultaat steeg met 51,0% tot

door hogere personeelskosten als gevolg

EUR 299 miljoen en de efficiencyratio

van de expansie in Azië. Het bedrijfsresultaat

verbeterde met ruim 6,6 procentpunt

was 8% lager op EUR 131 miljoen maar 9%

tot 45,1%.

hoger bij constante valutakoersen. De efficiencyratio was met 73,5% gelijk aan

Voor nadere informatie wordt verwezen naar

die van 2003.

het jaarverslag van Bouwfonds en de internetsite www.bouwfonds.nl.

Bouwfonds

De baten stegen met 33,3% naar EUR 547

Ambities voor 2004

miljoen. De stuwende krachten achter deze

De BU NGM streeft naar uitbreiding van

forse verbetering waren de oversluiting van

onze consumer banking activiteiten in Azië.

woninghypotheken en de hogere marges.

De nadruk zal hierbij liggen op autonome

Voorts droeg ook de integratie van MNF – een

groei in India en Groot-China in afwachting

hypotheekportefeuille die voorheen bij de

van versoepeling van de lokale regelgeving.

BU NL was ondergebracht – bij aan de

Ook acquisities zullen mogelijk een rol

batengroei.

spelen bij de verwezenlijking van onze 47

Kernactiviteiten

ambitie om uit te groeien tot een van de toonaangevende spelers in consumer banking in Azië.

Van Gogh Preferred Banking Van Gogh Preferred Banking (VGPB) werd in 2001 door de BU NGM ontwikkeld. Het is een concept voor het relatiebeheer voor de meer bemiddelde particulieren, zelfstandige beroepen en bedrijfseigenaren. VGPB geeft deze doelgroepen toegang tot zowel bancaire als nietbancaire producten en diensten van superieure kwaliteit. VGPB klanten kunnen rekenen op persoonlijke service door een vaste relatiebeheerder, die erop is gericht om in alle financiële behoeften van de klant te voorzien en daarop zoveel mogelijk te anticiperen. Deze klantgroep wordt ook bediend met uiterst aantrekkelijke producten en diensten als Wealth Management Account en Comprehensive Financial Planning.

Na een geslaagde pilot in Bangalore, India, in november 2001 vond in 2002 de officiële introductie van VGPB plaats in Taiwan. Het concept sloeg goed aan bij klanten en won snel aan populariteit. Inmiddels is VGPB geïntroduceerd in Hongkong, China, Pakistan, Saoedi Arabië (via Saudi Hollandi Bank), Singapore en de Verenigde Arabische Emiraten.

In een speciaal voor VGPB opgezette ‘Community of Practice’ kunnen de deelnemende units kennis en ervaring delen. De BU Brazilië hoorde via deze Community of Practice over het succes van VGPB en kwam tot de conclusie dat VGPB perfect zou passen in haar strategie voor het hogere segment van de particuliere markt. In het voorjaar van 2003 brachten vertegenwoordigers uit Brazilië een bezoek aan VGPB kantoren in Hongkong en India. Al snel daarna werd besloten het concept ook in Brazilië toe te passen. Met ondersteuning vanuit NGM zal de BU Brazilië in 2004 haar eerste VGPB kantoor openen.

48

Kernactiviteiten

Wholesale Clients

Kerncijfers WCS 2003

2002

2001

Rente

1.906

2.115

2.378

Provisie

1.826

1.866

2.220



1.372

1.092

1.322

Overige baten

189

223

273

Totaal baten

5.293

5.296

6.193

Bedrijfslasten

4.389

4.874

5.302

Bedrijfsresultaat

904

422

891


399

742

543

2

4

20


503

– 324

328

Belastingen

108

– 42

124

1


1

Belang van derden

8

12

17

Nettowinst

387

– 294

187

Balanstotaal

249.865

238.703

284.490


61.554

67.236

95.171


17.624

20.238

22.423

145

142

173

Aantal vestigingen

1 2002 aangepast voor buitengewoon resultaat.

De SBU Wholesale Clients (WCS) behoort


tot de wereldtop in corporate banking en

Onze strategie stellen wij voortdurend bij,

investment banking. Door onze sterke

maar zij is sinds de invoering in 2001 niet

klantgerichtheid, onze mondiale slagkracht,

fundamenteel gewijzigd. WCS is een

het geïntegreerde productaanbod en de

klantgerichte, geïntegreerde wholesale unit

kwaliteit van onze dienstverlening kunnen

en het accent van de activiteiten ligt op

wij onze klanten producten en diensten van

Europa, waar wij voldoende kritische massa

wereldformaat bieden.

qua klanten en transacties hebben.

Om te voldoen aan de behoeften en doel-

De primaire doelgroep van WCS bestaat

stellingen van een gevarieerd, internationaal

uit financiële instellingen en grote bedrijven

klantenbestand biedt WCS een breed

in landen of regio’s waar wij sterk vertegen-

assortiment financieringsproducten en

woordigd zijn, en dan vooral vooraanstaande

adviesdiensten. Wij willen aan onze klanten

lokale spelers die behoefte hebben aan

overal ter wereld het beste leveren wat de

grensoverschrijdende dienstverlening.

bank te bieden heeft. Hiertoe hebben wij de activiteiten van WCS gegroepeerd in Klant

Onze klanten kunnen rekenen op perfect

BU’s en Product BU’s, waarbij de Klant BU’s,

maatwerk dankzij de combinatie van drie

in lijn met onze klantgerichte strategie, de

ingrediënten. De Klant BU’s hebben inzicht

koers bepalen.

in de doelstellingen van onze klanten, de Product BU’s beschikken over een grondige, wereldwijde productkennis en het netwerk 49

Kernactiviteiten

van de bank zorgt voor slagkracht op de

bouwmaterialen, bosbouw, pulp & papier,

internationale kapitaalmarkten.

ondersteunende diensten en transport) en consumentengoederen.

WCS werkt voortdurend aan verbetering van haar bedrijfsactiviteiten en streeft in dit

Product BU’s

verband naar vergroting van het aandeel van

Onze productkennis is geconcentreerd in de

producten die een vaste inkomstenstroom

volgende Product BU’s: Financial Markets,

genereren in de totale baten, alsmede naar

Working Capital, Corporate Finance, Equities

een efficiënter beheer en allocatie van

en Private Equity.

medewerkers en kapitaal, verhoging van de kwaliteit van de kredietportefeuille en

Financial Markets heeft de activiteiten op

transformatie van de infrastructuur.

het gebied van de uitgifte van obligaties en andere schuldbewijzen, kapitaalbeheer en

Vorig jaar zijn wij ook overgegaan tot een

risicobeheeradvies gebundeld tot een

ingrijpende opwaardering van ons MfV kader,

omvangrijk en geïntegreerd productenpakket.

waarbij geavanceerde methoden voor het

Wij bieden onze zakelijke en institutionele

meten van risico’s zijn ingebed in de

klanten diensten voor het beheer van hun

beoordeling van de performance. Daarnaast

valuta-, geldmarkt- en derivatenrisico’s.

zijn maatstaven voor economisch kapitaal

Gesteund door sterke research en een

verankerd in alle WCS processen.

netwerk van vestigingen in meer dan 40 landen werken onze gespecialiseerde

Klant BU’s

teams specifieke oplossingen uit voor

WCS kent drie Klant BU’s: Financial

emissies van schuldbewijzen en

Institutions & Public Sector (FIPS),

gestructureerde financieringen.

Global Specialised Industries en Industrials. Deze BU’s zijn op mondiale leest geschoeid

Working Capital levert cashmanagement-,

als een ‘centre of excellence’, zodat wij

clearing-, handels- en effectendiensten aan

klanten steeds de best mogelijke expertise

zakelijke klanten. Dankzij onze expertise op

kunnen bieden, ongeacht waar zij zich

het gebied van treasury en liquiditeitsbeheer,

bevinden.

bewaarneming en clearing, handelsfinanciering en financiële markten kunnen

De doelgroep van de BU FIPS omvat banken,

wij flexibele oplossingen voor werkkapitaal

verzekeringsmaatschappijen, pensioen-

bieden, met een optimaal evenwicht tussen

fondsen, centrale banken, financiële

efficiency en risico.

sponsors, vermogensbeheerders en de overheid.

Corporate Finance vormt een integraal onderdeel van de brede relatie die

De BU Global Specialised Industries richt

ABN AMRO met klanten opbouwt. Wij

zich op onze klanten in de sectoren

bieden strategisch financieel advies inzake

telecommunicatie, media, technologie &

fusies en overnames, met inbegrip van

gezondheidszorg en chemie & geïntegreerde

desinvesteringen, verzelfstandigingen,

energie.

strategische samenwerkingsverbanden en andersoortige herstructureringen, dit alles

De BU Industrials omvat zware industrie

gekoppeld aan een goed inzicht in lokale

(auto’s, verwerkende industrie, luchtvaart en

omstandigheden.

defensie), algemene industrie (bouw & 50

Kernactiviteiten

Equities verleent diensten voor aandelen-

brokerage activiteiten in de Verenigde Staten

transacties in zowel de primaire als de

aan Merrill Lynch.

secundaire markten. Wij behoren tot de toonaangevende effectenhuizen in Europa

Resultaten in 2003

en zijn met name sterk gepositioneerd in

WCS behaalde een goed resultaat, zeker

Nederland, het Verenigd Koninkrijk en, via

gezien de opgaande lijn in het tweede

onze dochter Alfred Berg, Scandinavië. Onze

halfjaar. De nettowinst bedroeg EUR 387

unieke positie in deze markten waar de

miljoen, terwijl in 2002 nog sprake was van

concurrentie groot is, wordt ondersteund

een verlies van EUR 294 miljoen.

door de krachtige pan-Europese distributiecapaciteit van onze bank. Voorts zijn wij actief op de internationale aandelenmarkten via onze joint venture ABN AMRO

Belangrijke WCS transacties in 2003

Rothschild. Bank Mandiri

Private Equity opereert onder de merknaam

ABN AMRO Rothschild trad op als joint global coordinator en

ABN AMRO Capital. Het bestaat uit een

bookrunner bij de beursintroductie van Bank Mandiri. Bij deze grootste

internationaal netwerk van participatieteams

beursgang in Azië in 2003 fungeerde bovendien PT ABN AMRO Asia

en behoort tot de leiders in de Europese

Securities Indonesia als stabilisation agent. ABN AMRO Rothschild

participatiemarkt. Het accent ligt op buyouts

arrangeerde een innovatieve structuur van ‘greenshoe’ en ‘redshoe’

van middelgrote ondernemingen.

elementen en overtrof de verwachtingen door 60,4% van alle inschrijvingen binnen te halen.

Internationaal netwerk

De internationale kapitaalmarktactiviteiten

France Telecom

van ABN AMRO vinden hoofdzakelijk plaats in

Via ABN AMRO Rothschild waren wij exclusief adviseur voor de

Amsterdam, Chicago, Hongkong, Londen,

kapitaaluitbreiding van EUR 15 miljard door France Telecom en, na

New York, Singapore en Sydney. Wij zijn een

intekening door bestaande aandeelhouders tot 94%, joint bookrunner

van de grootste Europese effectenhuizen qua

voor de plaatsing van de resterende EUR 1,32 miljard; dit betrof de

geografische spreiding, emissies, handels- en

grootste internationale kapitaaluitbreiding en de grootste

plaatsingsvolume en research. In de

internationale claimemissie aller tijden.

Verenigde Staten houdt ABN AMRO Inc. zich bezig met de handel in en clearing van

Koninklijke Ahold

futures, effecten en opties, alsmede de

In maart 2003 ondertekenden Koninklijke Ahold N.V. en vijf financiële

verlening van grensoverschrijdende

instellingen kredietfaciliteiten ten bedrage van EUR 600 miljoen en

investment banking diensten.

USD 2,2 miljard. ABN AMRO speelde een leidende rol bij de structurering hiervan. Wij coördineerden de eerste fase van de syndicering.

In 2003 is de geografische structuur verder

Later in het jaar traden wij op als joint global coordinator en joint

vorm gegeven via de voortschrijdende

bookrunner voor een claimemissie van EUR 3 miljard, de eerste

evolutie naar een model dat is gebaseerd op

claimemissie in Nederland van enige omvang sinds ruim tien jaar.

enerzijds de lokale levering van producten en diensten en anderzijds centrale

Morrisons

ondersteuning. In december 2003 werden

ABN AMRO Corporate Finance was exclusief financieel adviseur van de

de prime brokerage activiteiten in de

Britse supermarktketen Morrisons bij het bod van GBP 3 miljard op

Verenigde Staten verkocht aan Union Bank

concurrent Safeway. ABN AMRO trad op als sole arranger en

of Switzerland en werd overeenstemming

underwriter van nieuwe bankfaciliteiten tot in totaal GBP 1,75 miljard.

bereikt over de verkoop van onze professional 51

Kernactiviteiten

Ondanks de moeilijke marktomstandigheden

WCS Klanten en Producten

bleven de totale baten op jaarbasis stabiel op EUR 5.293 miljoen. Gecorrigeerd voor

Klanten

valutakoerseffecten stegen de baten echter

• Financial Institutions & Public Sector:

met 9%. Dit illustreert de voordelen van

banken, verzekeringsmaatschappijen,

onze klantgerichte strategie. Het succes

pensioenfondsen, centrale banken,

van onze marktbenadering blijkt ook uit

financiële sponsors, vermogens-

klanttevredenheidsonderzoek, waarin wij steeds beter scoren, en uit onze hogere

beheerders en overheid • Global Specialised Industries:

positie op een aantal belangrijke

telecommunicatie, media, technologie &

productranglijsten.

gezondheidszorg en chemie & geïntegreerde energie

De baten van de BU Financial Markets stegen

• Industrials: zware industrie (auto’s,

in alle kwartalen van het jaar. De resultaten

verwerkende industrie, luchtvaart en

van de BU’s Equities en Corporate Finance

defensie) en algemene industrie (bouw &

trokken in de loop van het jaar aan in lijn met

bouwmaterialen, bosbouw, pulp &

de verbeterende marktomstandigheden. De

papier, ondersteunende diensten en

baten van de BU Working Capital bleven

transport)

relatief stabiel in 2003, terwijl het resultaat van de BU Private Equity sterk verbeterde

Producten

dankzij winsten op de verkoop van

• Financial Markets: treasury,

participaties en lagere afwaarderingen. In de

valutahandel, vastrentende waarden,

resultaten over 2003 is overigens het

obligatiemarkten, gestructureerde

gecombineerde effect van de verkoop van

kredieten, risicobeheeradvies en

onze Prime Brokerage en Professional

kredietverlening aan bedrijven en

Brokerage units verwerkt (opbrengst EUR 49

overheden

miljoen met een nettowinst van EUR 25 miljoen).

• Working Capital: geïntegreerd beheer

van werkkapitaal, cashmanagement, clearing en orderuitvoering, handels-

De bedrijfslasten, exclusief buitengewone posten, daalden in 2003 met 3,5% naar EUR 4.389 miljoen. Gecorrigeerd voor valutakoerseffecten was echter sprake van een toename met 5%.

diensten, effectenbewaarneming • Corporate Finance: fusies & overnames,

adviesdiensten • Equities: sales, trading en research,

alsmede aandelenmarkten (via ABN AMRO Rothschild)

Het aantal medewerkers nam af met 2.614 FTE’s, waarvan 878 FTE’s als gevolg

• Private Equity: management buyouts,

leveraged buyouts

van de overheveling van de functies risicobeheer en audit naar het Corporate Centre en 1.100 FTE’s als gevolg van de uitbesteding van IT activiteiten aan EDS.

Het bedrijfsresultaat steeg met EUR 482

De overheveling van genoemde functies naar

miljoen ofwel 114,2% tot EUR 904 miljoen.

het Corporate Centre verliep kostenneutraal.

Gecorrigeerd voor valutakoerseffecten

De besparingen met betrekking tot de

bedroeg de stijging 34,0%. De efficiencyratio

uitbesteding aan EDS zullen vanaf 2004

verbeterde van 92,0% tot 82,9%.

worden gerealiseerd. 52

Kernactiviteiten

De voorzieningen werden met EUR 343

Wereldwijde funding via retailsegment

miljoen ofwel 46,2% verlaagd tot EUR 399 miljoen. Dit weerspiegelt de verbeterde

In 2003 heeft ABN AMRO zich voor het plaatsen van emissies actief

kwaliteit van de portefeuille en het geringere

gericht op internationale particuliere beleggers in in Amerikaanse

effect van grote faillissementen. Als

dollars luidende waarden. Via twee preferente leningen (ABN AMRO

percentage van de naar risico gewogen

Capital Funding Trust V en VI) werd in totaal USD 1,45 miljard uit het

activa daalde het voorzieningenniveau op

retailsegment aangetrokken. Bij de eerste lening (USD 1,25 miljard)

jaarbasis van 87 tot 59 basispunten.

trad ABN AMRO op als lead manager voor het internationale gedeelte. Onze bank verkocht ruim tweemaal zoveel als de andere lead

De combinatie van enerzijds een hoger

managers en vestigde hiermee een reputatie op het gebied van

bedrijfsresultaat en anderzijds lagere

wereldwijde plaatsingscapaciteit. De emissie was in nog een ander

voorzieningen en een lagere belastingdruk

opzicht baanbrekend: de verhouding tussen Amerikaanse en niet-

vertaalde zich in een forse stijging van de

Amerikaanse orders was ongeveer 50:50 terwijl deze verhouding

nettowinst.

doorgaans meer in de richting van 75:25 ligt.

Ambities voor 2004

Na dit succes introduceerde ABN AMRO in februari 2004 als sole

In 2004 zullen de volgende vijf thema’s

bookrunner de Capital Funding Trust VII. Ook deze emissie werd goed

centraal staan binnen WCS: sterkere

ontvangen en is tot op heden de grootste in zijn soort.

batengroei (bijvoorbeeld door verbetering van de baten uit flow-producten), verdere

Credit Markets van WCS werkte nauw samen met het Corporate Centre

kostenverlaging (mede door middel van

om de emissie te structureren en te syndiceren. Dankzij het

nieuwe grootschalige kostenmaatregelen),

wereldwijde retail en private banking distributienetwerk van de bank

versnelde expansie van BU Financial Markets

beschikten wij over een sterke plaatsingscapaciteit. De vraag was

(onder andere via derivaten en gestructu-

vooral groot vanuit de BU Private Clients en vanuit C&CC (BU NA,

reerde producten), verbetering van kapitaal-

BU NGM en BU NL).

beheer (bijvoorbeeld door een stringent beheer van de naar risico gewogen activa) en

De omvang van deze emissies onderstreept dat goede samenwerking

SBU overschrijdende synergie.

tussen strategische centra binnen de bank bijdraagt aan een maximale waardecreatie voor aandeelhouders. Dankzij de combinatie van een wereldwijd distributieplatform voor het retailsegment en een kwalitatief hoogstaand product konden wij tegen aanzienlijk lagere kosten dan voorheen voorzien in de behoefte van de bank aan kapitaal in Amerikaanse dollars.

53

Kernactiviteiten

Private Clients & Asset Management

Kerncijfers Private Clients 2003

2002

Rente

367

363

308

Provisie

457

417

450


42

45

43

Overige baten

71

69

45

Totaal baten

937

894

846

Bedrijfslasten

752

673

663

Bedrijfsresultaat

185

221

183


Waardeveranderingen van vorderingen Bedrijfsresultaat voor belastingen Belastingen Belang van derden

2001

9

14

13

176

207

170

39

61

47

–

1

3

Nettowinst

137

145

120

Balanstotaal

16.143

16.134

15.821


6.027

6.104

6.121


3.877

4.004

3.633

87

84

81

Aantal vestigingen

De SBU Private Clients & Asset Management

Banque NSMD en Banque OBC, hebben wij

(PC&AM) bestaat uit de BU Private Clients

onze positie als marktleider in beide

en de BU Asset Management. De BU Private

belangrijke Europese landen versterkt.

Clients verleent private banking diensten aan vermogende particulieren en families

In 2003 maakten wij de overname van

met een belegbaar vermogen van minimaal

Bethmann Maffei bekend. De geschiedenis

EUR 1 miljoen. De BU Asset Management

van deze in het zuiden van Duitsland

verzorgt het aanbod van beleggingsfondsen

gevestigde bank gaat terug tot 1748.

en beheert vermogen in de vorm van

De transactie is in het eerste kwartaal

beleggingsmandaten. Deze vermogens-

van 2004 afgerond en zal onze positie in

beheerproducten worden zowel via

Duitsland versterken. Bethmann Maffei

financieel intermediairs gedistribueerd als

wordt samengevoegd met de gerenom-

rechtstreeks aangeboden aan institutionele

meerde private banker Delbrück & Co, die wij

klanten.

in 2002 overnamen. De nieuwe combinatie opereert onder de naam Delbrück Bethmann

Private Clients

Maffei.

De BU Private Clients behoort qua vermogen onder administratie met EUR 102 miljard eind

Daarnaast zijn wij sterk gepositioneerd in

2003 tot de top 10 in de wereld van private

Luxemburg, Miami, Singapore en

banking (ultimo 2002: EUR 96 miljard).

Zwitserland, terwijl onze activiteiten in nieuwere markten als de regio Azië/Pacific

Dankzij de netto inleg van nieuw vermogen zowel in Nederland als in Frankrijk, waar wij opereren onder onze lokale merknamen 54

tekenen van krachtige groei vertonen.

Kernactiviteiten


Klantbehoefte centraal bij productontwikkeling

Klanttevredenheid is de sleutel tot ons succes. Onze klanten en hun behoeften lopen

In 2003 is ABN AMRO Private Banking Nederland bij de ontwikkeling

sterk uiteen. Wij zijn daarom overgegaan tot

van beleggingsproducten een nieuwe weg ingeslagen. In het

segmentatie van ons private banking aanbod,

verleden was productontwikkeling voornamelijk een zaak van de

met een duidelijk afgebakende dienst-

productleveranciers. Vanaf 2003 vaart ABN AMRO Private Banking

verlening die is toegesneden op de specifieke

Nederland echter een sterk klantgerichte koers. Centraal in de nieuwe

eisen en bronnen van vermogensvorming van

aanpak staat de Product Marketing Kalender. Deze kalender geeft een

klanten. De in september geïntroduceerde

overzicht van de belangrijkste beleggingsthema’s en marktontwikke-

Sportdesk voor topsporters en anderen

lingen voor private banking klanten.

die actief zijn in de sportwereld, is een goed voorbeeld van deze nieuwe aanpak. In

Een belangrijke fase in het ontwikkelingsproces is ook de grondige

Nederland hebben wij een nieuw bedrijfs-

analyse van de behoeften van specifieke klantgroepen.

model geïntroduceerd dat is opgezet om de

Productleveranciers, zoals ABN AMRO Asset Management en WCS,

relatie met klanten te verdiepen.

worden al in een vroegtijdig stadium in het proces betrokken. Hierdoor kunnen zij gericht aan de slag om de gesignaleerde thema’s

Private Clients profiteert van de nauwe

en ontwikkelingen te vertalen in voor onze klanten aantrekkelijke

relatie met C&CC: klanten in het hogere

producten.

particuliere segment schuiven vaak door naar private banking. Ook bestuurders van

De nieuwe aanpak heeft de eerste vruchten reeds afgeworpen, zowel

grote ondernemingen en bedrijfseigenaren

voor Private Banking als voor interne productleveranciers. Zo was het

in de MKB markt zijn potentiële private

voorjaar van 2003 voor Private Banking Nederland en ABN AMRO

banking relaties.

Asset Management de meest succesvolle actieperiode ooit met een inleg van EUR 1 miljard in een reeks nieuwe beleggingsfondsen. Ook

Een onderscheidend kenmerk van onze

de introductie van het ABN AMRO High Income Equity Fund in

Europese private banking strategie is dat wij

september 2003 trok een recordinleg van klanten.

opereren onder sterke lokale merknamen in combinatie met de ondersteuning van een solide, internationale bank. De rebranding campagne is opgezet vanuit het besef dat

De netto rentebaten bleven stabiel op

klanten groot vertrouwen hebben in lokale

EUR 367 miljoen.

merknamen. De rebranding brengt enerzijds dit vertrouwen tot uitdrukking en benadrukt

De bedrijfslasten stegen met EUR 79 miljoen

anderzijds het verband met de hele

ofwel 11,7% tot EUR 752 miljoen, maar de

ABN AMRO groep.

voorzieningen waren EUR 5 miljoen ofwel 35,7% lager op EUR 9 miljoen. Het

Resultaten in 2003

bedrijfsresultaat voor belastingen daalde

De nettowinst liep terug met EUR 8 miljoen

met EUR 31 miljoen ofwel 15,0% naar

ofwel 5,5% naar EUR 137 miljoen. De totale

EUR 176 miljoen.

baten gingen omhoog met EUR 43 miljoen ofwel 4,8% naar EUR 937 miljoen. De

Zoals voorzien verslechterde de efficiency-

belangrijkste stuwende kracht was de

ratio in 2003, namelijk met vijf procentpunt

toename van de provisies met

tot 80,3%. Dit werd met name veroorzaakt

9,6%, gesteund door de verbeterde

door tijdelijk hogere kosten als gevolg van de

resultaten in Nederland na de implementatie

herstructurering die in de loop van het jaar in

van een nieuw gericht distributieconcept.

Frankrijk werd uitgevoerd. Goede vooruitgang 55

Klanten helpen te

geven wat zij

vandaag nodig hebben en waarvan zij morgen dromen

Kernactiviteiten

Kerncijfers Asset Management (in miljoenen euro’s)

Rente

2003

2002

2001

4

6

22

480

515

533


5

–3

–

Overige baten

7

11

18

Totaal baten

496

529

573

Bedrijfslasten

396

421

473

Bedrijfsresultaat

100

108

100

Provisie

Waardeveranderingen van vorderingen Waardeveranderingen van financiële vaste activa Bedrijfsresultaat voor belastingen Belastingen Belang van derden

–

–1

–

–1

1

–

101

108

100

29

35

37

4

1

–

Nettowinst

68

72

63

Balanstotaal

911

866

832


695

647

408

2.124

2.175

2.246

34

32

35


is geboekt met de centralisatie van de back-

Asset Management

office van onze kleinere private banking units.

ABN AMRO Asset Management is een

Door deze ontwikkelingen, in combinatie met

internationale vermogensbeheerder met

het wegvallen van een aantal incidentele

een beheerd vermogen van EUR 156 miljard

kosten, zal de efficiencyratio weer

dat is belegd in individuele mandaten en

verbeteren.

beleggingsfondsen. Wij zijn actief in meer dan 30 landen in Europa, Noord- en Zuid-Amerika,

Ambities voor 2004

Azië en Australië. Onze beleggingsactiviteiten

De focus van onze groeistrategie ligt

zijn geconcentreerd in zes centra, namelijk

onveranderd op continentaal Europa, terwijl

Amsterdam, Atlanta, Chicago, Hongkong,

betrokkenheid bij de klant de sleutel tot

Londen en Singapore. Wij bieden beleggings-

verdere groei blijft. Aan dit uitgangspunt gaan

producten aan in alle belangrijke regio’s en

wij langs diverse wegen verdere invulling

vermogenscategorieën en hanteren een

geven, zoals de werving van extra private

actieve beleggingsstijl. Onze beleggings-

bankers en commerciële medewerkers,

filosofie wordt gekenmerkt door een

kleine acquisities in belangrijke Europese

internationaal gecoördineerd beleggings-

markten en versnelde realisatie van synergie-

beleid en zorgvuldige risicobewaking.

mogelijkheden met andere ABN AMRO concernonderdelen op gebieden als


klantmigratie (het onderling doorspelen

Onze groeistrategie is primair gericht op

van klanten die belangstelling hebben voor

autonome groei en het aangaan van

andere producten en diensten), product-

partnerships, alsmede op de benutting van

ontwikkeling en distributie.

synergiemogelijkheden binnen ABN AMRO. 57

Kernactiviteiten

In 2003 is Asset Management partnerships

Asset Management heeft een nieuw

aangegaan met Aspis in Griekenland, Türk

managementinformatiesysteem

Ekonomi Bankasi in Turkije en Xiangcai Hefeng

geïntroduceerd waarin informatie over

in China om gebruik te maken van hun lokale

klantgroepen (particulier, institutioneel en

kennis en distributiecapaciteit. In Noorwegen

private banking) en geografische gebieden

hebben wij onze positie versterkt door

wordt gekoppeld. Doel is een duidelijker

de asset management activiteiten van

beeld te krijgen hoe en waar binnen de BU

Sparebank 1 Aktiv Forvaltning over te nemen.

waarde wordt gecreëerd.

Onze positie in de Braziliaanse asset management markt hebben wij uitgebouwd

Resultaten in 2003

door de acquisitie van Banco Sudameris.

De nettowinst kwam EUR 4 miljoen ofwel

Voorts is een nieuwe unit opgezet in India om

5,6% lager uit op EUR 68 miljoen. De totale

te profiteren van de distributiekanalen van

baten namen af met EUR 33 miljoen ofwel

C&CC en Private Clients in deze markt.

6,2% tot EUR 496 miljoen, hoofdzakelijk door de daling van de provisies die het merendeel

De producten van Asset Management

van de baten van Asset Management vormen.

worden rechtstreeks verkocht aan institutio-

De provisies lieten namelijk een daling van

nele klanten als centrale banken, pensioen-

EUR 35 miljoen ofwel 6,8% zien tot

fondsen, verzekeringsmaatschappijen en

EUR 480 miljoen. Dit hield verband met de

grote liefdadigheidsinstellingen. Beleggings-

waardedaling van de Amerikaanse dollar ten

fondsen voor particuliere beleggers worden

opzichte van de euro. Ruim 30% van het

via de retail en private banking distributie-

beheerd vermogen luidt immers in

kanalen van ABN AMRO alsmede via derden

Amerikaanse dollars. Andere factoren die

gedistribueerd. Institutionele beleggers

bijdroegen aan de daling van de provisies,

vertegenwoordigen iets meer dan de helft van

betroffen de waardevermindering van

het beheerd vermogen, beleggingsfondsen

vermogens in het eerste halfjaar en de

40% en de voor Private Clients beheerde

overstap van beleggers van aandelen naar

separate portefeuilles de rest.

vastrentende waarden en liquide middelen, waarop de marges geringer zijn.

ABN AMRO Trust levert vanuit zeven centra verspreid over de wereld professionele

De bedrijfslasten daalden met EUR 25 miljoen

beheer- en trustdiensten aan een mondiaal

ofwel 5,9% tot EUR 396 miljoen dankzij

klantenbestand. Hierbij worden strikte

stringente kostenbeheersingmaatregelen en

normen voor compliance en risicobeheer

valutakoerseffecten. Het bedrijfsresultaat

gehanteerd.

kwam EUR 8 miljoen ofwel 7,4% lager uit op EUR 100 miljoen. Bij constante valutakoersen

De BU Asset Management wil optimaal

was evenwel sprake van een toename van

profiteren van de verwachte toenemende

4,6% tot EUR 113 miljoen. De efficiencyratio

vraag naar vermogensbeheerproducten, met

bleef op 79,8% vrijwel onveranderd ten

name in Europa waar een forse groei wordt

opzichte van 2002.

voorzien van de reeds omvangrijke markt van beleggingsfondsen. In de Verenigde Staten

Het bedrijfsresultaat voor belastingen daalde

willen wij inspelen op de kansen die ons

met EUR 7 miljoen ofwel 6,5% tot EUR 101

Amerikaans asset management bedrijf

miljoen.

(Montag & Caldwell in Atlanta en ABN AMRO Asset Management in Chicago) biedt. 58

Kernactiviteiten

Ambities voor 2004

Geïntegreerde klantbenadering voor werkkapitaal

In 2004 gaat Asset Management werken aan een raamwerk voor duurzame groei. De

In 2003 hebben Asset Management en WCS hun samenwerking op het

middle- en back-office organisatie zal worden

gebied van liquiditeitsbeheer geïntensiveerd. Het resultaat is

gemoderniseerd door optimalisatie van de

inmiddels tastbaar: de producten van ABN AMRO Asset Management

operationele efficiency, het beheer van de

voor cashmanagement zijn thans volledig geïntegreerd in het

operationele risico’s en de kwaliteit van

productaanbod van de BU’s Working Capital en Financial Markets van

klantenservice en ondersteuning. Hiertoe zijn

WCS.

wij van plan onze beleggingsadministratie en operations zoveel mogelijk uit te besteden.

Door de binnen Asset Management aanwezige kennis van

Tot de geïnventariseerde mogelijkheden

instrumenten voor vermogensbeheer te combineren met WCS

behoren voorts het realiseren van synergie

producten voor liquiditeitsbeheer zijn wij thans beter gepositioneerd

door nauwere samenwerking met andere

voor een superieure dienstverlening aan onze klanten. Dankzij

ABN AMRO bedrijfsonderdelen en het

de samenwerking bedroeg de inleg in ons belangrijkste

vormen van nieuwe partnerships. Een

geldmarktfonds, het ABN AMRO Global Liquidity Fund, in 2003

duidelijke klantgerichtheid zal de bepalende

meer dan EUR 1,0 miljard.

factor zijn bij het vaststellen van ons aanbod van beleggingsproducten en ten aanzien van

Deze ervaring sterkt ons in de overtuiging dat het van groot belang is

beleggingsresultaten stellen wij ons

om de behoeften van de klant te kennen. Want alleen als wij weten wat

ambitieus op.

onze klanten willen, zijn wij in staat om de beste oplossingen aan te dragen, waarbij producten uit verschillende delen van onze organisatie worden gebruikt. Klanten van WCS en Asset Management ontvangen al een geïntegreerde dienstverlening op het gebied van werkkapitaal. In 2003 zijn diverse initiatieven opgestart om te komen tot een verdere integratie van de producten van Asset Management en WCS.

59

Overige activiteiten

LeasePlan Corporation

Kerncijfers LeasePlan Corporation 2003

2002

2001

Rente

271

265

243

Provisie

175

184

177

Overige baten

367

344

350

Totaal baten

813

793

770

Bedrijfslasten

556

543

521

Bedrijfsresultaat


257

250

249


10

18

22


247

232

227

55

52

61

Belastingen Nettowinst

192

180

166

Balanstotaal

10.769

10.575

10.491


10.190

10.150

10.016

Aantal voertuigen in beheer (in duizenden)

1.075

1.089

1.107


7.221

7.378

7.306

121

130

103

Efficiencyratio

68,4

68,5

67,7


19,9

22,3

25,3

BIS-ratio kernvermogen

10,8

9,3

7,8

BIS-ratio totaal vermogen

13,2

11,7

10,2

Aantal vestigingen

Ratio’s (in percentages)

LeasePlan Corporation, met als belangrijkste

Bij de verschillende maatschappijen van

merknaam LeasePlan, is Europees markt-

LeasePlan Corporation zijn wereldwijd

leider in operationele autoleasing en behoort

7.221 mensen (FTE’s) werkzaam. Het aantal

tot de grootste wagenparkbeheerders in de

voertuigen onder beheer bedraagt 1,1 miljoen

wereld. In 2003 verbeterde de nettowinst van

en de geconsolideerde portefeuille

LeasePlan Corporation met 6,7% van

leasecontracten heeft een omvang van

EUR 180 miljoen tot EUR 192 miljoen. De

EUR 9,6 miljard.

baten stegen met 2,5% van EUR 793 miljoen tot EUR 813 miljoen.

LeasePlan Corporation streeft naar een leidende positie in alle belangrijke markten

LeasePlan Corporation is een volledige

waarin zij actief is en is voortdurend alert op

dochter van ABN AMRO en heeft vestigingen

expansiemogelijkheden in nieuwe landen.

in 27 landen (21 in Europa, en verder in

Haar ambitie is diensten met toegevoegde

Noord- en Zuid-Amerika, Azië, Australië,

waarde te bieden aan alle segmenten in de

Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika). Via QEK Global

automotive bedrijfskolom.

Solutions worden beheerdiensten voor de

60

automotive industrie geboden in Australië,

Voor nadere informatie wordt verwezen naar

Nederland, de Verenigde Staten en het

het jaarverslag van LeasePlan Corporation en

Verenigd Koninkrijk.

de internetsite www.leaseplancorp.com.

Corporate Centre

Corporate Centre

Kerncijfers Corporate Centre (in miljoenen euro’s)


2003

2002

2001

343

243

327

–6

–1

– 18

333

117

– 85

Overige baten

46

27

25

Totaal baten

716

386

249

Bedrijfslasten

22

– 73

– 240

694

459

489


39

41

46


12

36

2


643

382

441

Belastingen

191

123

145

–

–

867

215

173

133

Bedrijfsresultaat

Buitengewoon resultaat na belasting Belang van derden Nettowinst

237

86

1.030

Balanstotaal

59.987

60.559

42.933


2.951

1.986

3.530


1.556

573

586

Het Corporate Centre geeft richting aan de

te opereren en is verantwoordelijk voor

concernstrategie en ondersteunt de

corporate governance. Het is voorts

implementatie daarvan in overeenstemming

belast met het toezicht op de naleving

met MfV. Het stimuleert actief de toepassing

van weten regelgeving, inclusief

van de ABN AMRO Waarden en Business

samenstelling en rapportage van de

Principles binnen de hele bank.

jaarrekening. • Beïnvloeding en beleidsvorming: het


Corporate Centre voegt waarde toe door de

Het Corporate Centre profileert zich als een

implementatie van de door de Raad van

‘centre of excellence’, dat de mogelijkheden

Bestuur vastgestelde strategische koers te

voor waardecreatie onderzoekt, de SBU’s

faciliteren. Het ontwerpt, implementeert en

helpt bij de verwezenlijking van hun

bewaakt de standaarden en het beleid

doelstellingen en ervoor zorgt dat de

waarbinnen de SBU’s opereren. Het

belangen van de SBU’s en die van de hele

Corporate Centre bewaakt ook de prestatie-

bank met elkaar in evenwicht zijn. Op deze

doelstellingen en de daarbij gemaakte

manier bevordert het Corporate Centre de

vorderingen en verstrekt op belangrijke

internationale reputatie van onze merknaam

terreinen advies en ondersteuning.

en de gezamenlijke kracht van de

• Dienstverlening: het Corporate Centre

groepsmaatschappijen als één bank.

faciliteert en benut de synergiemogelijkheden tussen de SBU’s door de levering van ‘shared

Dit vertaalt zich in drie functies:

services’ voor de hele groep op specifieke

• Governance: het Corporate Centre stelt

functiegebieden, in nauwe samenwerking

de bank in staat als één juridische entiteit

met de SBU’s. 61

Corporate Centre

Resultaten in 2003


De nettowinst steeg met EUR 151 miljoen

miljoen dankzij hogere resultaten uit het

ofwel 175,6% naar EUR 237 miljoen.

balansbeheer.

De rentebaten uit de portefeuille van het

Het resultaat uit financiële transacties steeg

Corporate Centre namen in 2003 toe met

met EUR 216 miljoen ofwel 184,6% tot

Functies Corporate Centre • Corporate Development: adviseert de

Raad van Bestuur over de ontwikkeling

Infrastructure: behartigt de belangen van

van de concernstrategie, met inbegrip

ABN AMRO via het EU Liaison Office,

van de inventarisatie, analyse en

stemt de interne strategiebepaling af op

uitwerking van fusie- en overname-

infrastructurele ontwikkelingen op het

mogelijkheden, en voert het beheer van de totale portefeuille van activiteiten vanuit strategisch perspectief. • Corporate Communications: is

gebied van betalingsverkeer en effecten. • Group Human Resources: adviseert de

Raad van Bestuur over personele aspecten van de strategie, verstrekt

verantwoordelijk voor externe en interne

advies en ondersteuning inzake concern-

communicatie, Investor Relations en

beleid voor Executive Development en

perscontacten, de merknaam van de

Leadership Development, ontwikkelt

bank en het duurzaamheidbeleid.

kaders en richtlijnen op belangrijke

• Group Audit: beoordeelt en adviseert

Human Resources gebieden voor

inzake de adequaatheid van interne

internationaal gebruik door alle SBU’s,

beheersmaatregelen door middel van

waaronder een bankbreed centraal

onafhankelijk onderzoek. • Group Finance: adviseert de Raad van

Human Resources kader. • Group Legal & Compliance: bepaalt en

Bestuur omtrent MfV, bewaakt de totale

onderhoudt standaarden, beleid en

financiële positie, rapporteert aan

richtlijnen voor de totale juridische en

toezichthouders en aandeelhouders.

compliance functie binnen ABN AMRO,

• Group Risk Management: ontwikkelt en

uitvoering van juridische zaken op

keurt risicobeleid op concernniveau

concernniveau, verlening van juridische

goed, fiatteert risicoposities, beheert

diensten aan de SBU’s, naleving van

inter-SBU risico’s en voert het dagelijks

externe weten regelgeving, met

beheer van alle onafhankelijke risico-

inbegrip van die van nationale en

functies ten behoeve van WCS.

supranationale instellingen en

• Group Organisation & Standards: is

primair verantwoordelijk op groepsniveau

toezichthoudende instanties. • Economisch Bureau: voert onderzoek uit

voor het vaststellen van beleid,

ten behoeve van beleidsondersteuning

standaarden en procedures voor de

en voor strategische doeleinden, draagt

processen van de bank, met als

bij aan het risicobeheer van de bank,

doelstelling de efficiency te verhogen,

vervaardigt economische en bedrijfstak-

de risico's te verminderen en

rapporten, -analyses en -prognoses.

kostenbeheersing te bevorderen.

62

• European Union Affairs & Market

Corporate Centre

EUR 333 miljoen dankzij de voornoemde

Het belang van derden nam toe met EUR 42

hedgeresultaten. De overige baten, hoofd-


zakelijk de verkoopopbrengst van een

Deze stijging was het gevolg van de uitgifte

gebouw, namen toe met EUR 19,0 miljoen

van trust preferred shares.

ofwel 70,4% tot EUR 46,0 miljoen. Het Corporate Centre beheert het kapitaal van Het Corporate Centre belast de kosten van

de bank als onderdeel van het balansbeheer.

ondersteunende functies door hetzij

Beleggingen en overige activa die in dit kader

volgens interne berekeningen van het

onder de verantwoordelijkheid van het

management hetzij op basis van afgesloten

Corporate Centre vallen, bedroegen

contracten.

EUR 60,0 miljard per 31 december 2003 en vertegenwoordigden een naar risico gewogen

De bedrijfslasten stegen tot EUR 22,0 miljoen, doordat in 2002 voorzieningen vrijvielen tot een bedrag van EUR 42,0 miljoen

Synergie tussen SBU’s

na de verkoop van European American Bank (EAB) in 2001.

In 2003 was het Corporate Centre nauw betrokken bij een groot aantal initiatieven die gericht waren op waardecreatie voor en tussen de

Het bedrijfsresultaat voor belastingen was

SBU’s. Dankzij deze initiatieven konden synergiemogelijkheden

eveneens aanzienlijk hoger en nam toe met

worden gerealiseerd. In veel gevallen resulteerde dit in aanzienlijke

EUR 261 miljoen ofwel 68,3% naar EUR 643

waardecreatie.

miljoen. Deze stijging was vooral te danken aan hogere baten uit de USD profit-hedge

In overeenstemming met het streven van de bank naar verdere

(valutaposities die zijn ingenomen om de

versterking van WCS heeft de Raad van Bestuur het Corporate Centre

verwachte USD-gerelateerde nettowinst af te

en WCS opgedragen om in een gezamenlijk initiatief het gebruik van

dekken) en aan hogere rentebaten uit het

het beschikbare kapitaal te evalueren, op basis van de klantgerichte

balansbeheer. De totale baten stegen met

strategie van WCS en de MfV principes. Dit initiatief – onder de naam


Risk Action Track – heeft ertoe geleid dat Group Risk Management

miljoen.

samen met WCS het strategische bedrijfsplan opstelt en dat het gebruik en de kennis van economisch kapitaal worden afgewogen bij

De voorzieningen bedroegen EUR 39 miljoen

beslissingen. Het Risk Action Track initiatief zal het WCS bedrijf

en waren vrijwel ongewijzigd ten opzichte van

versterken en ervoor zorgen dat een van de kerncompetenties van de

2002 als gevolg van een getroffen voorziening

bank, namelijk risicobeheer, onderdeel vormt van de strategische

voor het risico op Argentijnse overheids-

besluitvorming.

obligaties. De post waardeveranderingen van financiële vaste activa daalde met EUR 24

Een ander initiatief betrof de bundeling door Group Operations van


een aantal operationele functies die voorheen door de SBU’s werden

Dit weerspiegelt de geringere verliezen op

uitgevoerd, in bankbrede ‘shared services’ functies, die thans zijn

aandelen in de beleggingsportefeuilles van

ondergebracht in GSS (zie pagina 65).Tegelijkertijd ontwikkelde en

het Corporate Centre dan in 2002.

introduceerde Group Human Resources diverse BU overschrijdende leertrajecten gericht op de persoonlijke en professionele ontwikkeling

De belastingen stegen in 2003 met EUR 68

van Top Executives, hun teams en de organisatie. Doel van deze

miljoen ofwel 55,3% tot EUR 191 miljoen, in

programma’s is Top Executives te ondersteunen bij het uitoefenen van

lijn met het hogere bedrijfsresultaat voor

goed afgewogen leiderschap en het verstrekken van een optimale

belastingen.

dienstverlening aan klanten.

63

Corporate Centre

waarde van EUR 3,0 miljard, een toename van EUR 1 miljard ten opzichte van ultimo 2002.

Ambities voor 2004 Onze hoofddoelstelling is synergie tussen BU’s te faciliteren en daaraan een bijdrage te leveren en tegelijkertijd alert te blijven op kostenbeheersing. Met de MfV principes als uitgangspunt zal het Corporate Centre zijn rol als drijvende kracht achter de implementatie van de concernstrategie, zoals bepaald door de Raad van Bestuur, blijven vervullen.

64



Verbetering van de effectiviteit en efficiency

De SBU’s zullen GSS aansturen via een GSS

van de diensten die veel bedrijfsonderdelen

Board en de SSU’s via specialistische

van ABN AMRO nodig hebben om hun

gebruikersplatforms.

klanten op concurrerende wijze te bedienen is van cruciaal belang voor de bank om haar strategische doelstellingen te verwezenlijken. Eind 2003 heeft de Raad van Bestuur dan ook besloten om Group Shared Services (GSS) op te zetten als een natuurlijk verlengstuk van bestaande (S)BU initiatieven op het gebied van shared services. GSS is officieel van start gegaan op 1 januari 2004 en zal in de loop van het jaar haar activiteiten vormgeven. De visie achter GSS is dat het: • de transformatie van bankbrede dienst-

verlening een verdere impuls zal geven, waarbij de doelstelling is een positie in het bovenste kwartiel van de markt qua optimale bedrijfsvoering; • een vooraf bepaalde bijdrage zal leveren aan

de realisatie van de (S)BU doelstellingen ten aanzien van klanttevredenheid, economische waarde en kwaliteit van de dienstverlening; • aanzienlijke waarde zal creëren via shared

services, strategische outsourcing en verplaatsing van bepaalde activiteiten naar andere landen. GSS gaat de verleende diensten toetsen aan een externe benchmark en voor alle diensten prestatiecriteria formuleren. Shared Service Units (SSU’s) binnen GSS gaan de diensten verlenen. Alleen units die voor meerdere SBU’s werken, komen in aanmerking voor overheveling naar GSS. In eerste instantie betreft het de volgende shared services: ABN AMRO Central Enterprise Services (ACES) in India, het beheer van IT infrastructuur, ontwikkeling en onderhoud op groepsniveau, een Europese betalingsverkeercentrale, concerninkoop en personeelsadministratie. De vaststelling van beleid en standaarden blijft de verantwoordelijkheid van het Corporate Centre. 65

Samen bouwen aan de perfecte match tussen klanten, medewerkers en onze activiteiten

Toetsingsvermogen

Toetsingsvermogen

Het aansprakelijk groepsvermogen bedroeg

ingekocht tegen een gemiddelde koers van

ultimo 2003 EUR 31.803 miljoen, een

EUR 17,34. Ten slotte werden 0,5 miljoen

toename van EUR 1.379 miljoen ofwel 4,5%.

preferente aandelen geconverteerd in 1,9 miljoen gewone aandelen onder

Eigen vermogen

bijbetaling van in totaal EUR 1,5 miljoen.

Het eigen vermogen steeg met EUR 1.966

De conversieperiode voor preferente

miljoen ofwel 17,7%, hoofdzakelijk door

aandelen liep af per 31 oktober 2003. De

ingehouden winst. De groei van het eigen

resterende 44.988 aandelen werden

vermogen werd gedrukt door goodwill en

omgezet in niet-converteerbare preferente

negatieve omrekenverschillen op in het

aandelen. Het dividendpercentage voor

buitenland geïnvesteerd vermogen. Uit

deze aandelen is per 1 januari 2004 voor

de nettowinst zal na uitkering van dividenden

een periode van tien jaar vastgesteld

een bedrag van EUR 2.461 miljoen aan de

op 3,3231%.

algemene reserve worden toegevoegd. De herwaardering van participaties en

Belang van derden

onroerende zaken deed het eigen vermogen

Door een combinatie van factoren daalde

met EUR 159 miljoen toenemen. Voor

het belang van derden met EUR 97,0 miljoen.

acquisities werd in totaal EUR 425 miljoen

Cumulatieve valutakoerswijzigingen hadden

aan goodwill afgeboekt van de reserves. Dit

een negatief effect van EUR 572 miljoen,

betrof onder meer Banco Sudameris, Artemis

waarvan EUR 499 miljoen betrekking had

en de uitbreiding van het belang in Banca

op elementen van het kernvermogen.

Antonveneta. Het overnamebedrag voor

Hiertegenover stond een stijging als gevolg

Banco Sudameris werd gedeeltelijk betaald

van de acquisitie van Banco Sudameris en

door de uitgifte van nieuwe aandelen in

mutaties per saldo in andere dochters met

Banco ABN AMRO Real, waardoor een

een belang van derden.

verwateringsagio van EUR 207 miljoen aan het eigen vermogen werd toegevoegd. Het

Fonds voor algemene bankrisico’s

negatieve valutaomrekenverschil bedroeg

Door valutakoerseffecten nam de omvang van

EUR 466 miljoen, waarvan EUR 227 miljoen

het fonds met EUR 112 miljoen af.

verband hield met de waardevermindering van de Amerikaanse dollar.

Achtergestelde schulden Het achtergestelde vermogen nam met

Het aantal uitstaande gewone aandelen nam

EUR 378 miljoen af tot EUR 13.900 miljoen.

toe met 52,3 miljoen tot 1.637,9 miljoen,

Door lagere valutakoersen daalden de

waarvan 50,0 miljoen betrekking had op

achtergestelde schulden met EUR 1.102

stockdividend tegen een gemiddelde koers

miljoen, waarvan EUR 338 miljoen tot het

van EUR 15,67. Met betrekking tot het

kernvermogen behoorde. Aflossingen

slotdividend 2002 en het interimdividend

bedroegen in totaal EUR 164 miljoen,

2003 koos respectievelijk 50% en 59% van de

terwijl voor EUR 137 miljoen achter-

aandeelhouders voor stockdividend. Hierdoor

gesteld schuldpapier werd ingekocht.

werden 23,6 miljoen aandelen uitgegeven

Hiertegenover stonden nieuwe achter-

tegen een koers van EUR 15,075 en

gestelde leningen (EUR 867 miljoen)

26,4 miljoen aandelen tegen een koers van

en acquisities (EUR 158 miljoen).

EUR 16,20. De uitoefening van personeelsopties leidde tot de uitgifte van 0,4 miljoen aandelen. Hiertoe waren eigen aandelen 67

Toetsingsvermogen

Vereist vermogen en ratio’s Op grond van richtlijnen van de Bank for International Settlements (BIS) en de Nederlandsche Bank worden eisen gesteld aan de omvang van het vermogen. Het vermogen van de bank wordt afgezet tegen de uitzettingen op en buiten de balans. Deze uitzettingen worden gewogen naar het daarin begrepen risico. Ook voor het in de handelsactiviteiten van de bank begrepen marktrisico moet vermogen worden aangehouden. De norm voor het kernvermogen (tier 1 ratio) bedraagt 4% en voor het totale toetsingsvermogen 8%. ABN AMRO voldoet ruimschoots aan deze normen: ultimo 2003 bedroeg de ratio voor het kernvermogen 8,15% (core tier 1: 5,91%) en die voor het totaal vermogen 11,73%. Het toetsingsvermogen is in 2003 met 0,9% gedaald. De naar risico gewogen activa bedroegen ultimo 2003 EUR 223,8 miljard, een daling van EUR 5,8 miljard ten opzichte van ultimo 2002. De in 2003 uitgevoerde securitisatieprogramma’s namen toe met EUR 8,7 miljard tot EUR 39,4 miljard.

68

Risicobeheer

Risicobeheer

Kader

Structuur risico-organisatie

Risicobeheer is voor ABN AMRO een

Raad van Bestuur

afgestemd op haar langetermijnstrategie en

Corporate Centre

risicofunctie die onafhankelijk is van de commerciële lines of business. Het kader voor risicobeheer wordt gekenmerkt door de combinatie van centrale beleidsvorming en breed toezicht, alsmede

Group Risk Management Group ALCO Risicobeheer

wordt ondersteund door een professionele

Risicobeleid


behoudend risicobeleid dat volledig is Risicobewaking en -controle

kerncompetentie. De bank volgt een

- Kredietrisico

- Renterisico

- Marktrisico

- Valutarisico

- Landenrisico

- Liquiditeitsrisico

- Operationeel risico - Milieu- en

decentrale uitvoering en specifiek toezicht via

sociaal risico

het netwerk van de groep. Deze opzet stelt het management in staat de omvangrijke en

SBU’s

SBU’s

sterk gediversifieerde portefeuille van de bank effectief te controleren. De risicobeheersystemen van de bank

(GRM) en Group Asset and Liability

hebben tot doel risico’s in een vroegtijdig

Management (GALM). GRM is verant-

stadium te onderkennen en te analyseren,

woordelijk voor het beheer van krediet-,

alsmede verantwoorde limieten vast te

landen-, markten operationele risico’s,

stellen en te bewaken. Risicobeheer wordt

alsmede voor de aansturing van de

gekenmerkt door een voortdurend voort-

werkzaamheden in het kader van het

schrijdend inzicht teneinde nóg effectiever te

New Capital Accord (Bazel II) en de

kunnen inspelen op volatiele markten en snel

voorbereidingen voor de invoering daarvan.

veranderende omstandigheden. De toe-

GALM heeft tot taak de winst en kapitaal-

gevoegde waarde voor de aandeelhouder

positie van de bank te beschermen tegen

wordt dan ook in belangrijke mate mede

ongunstige rente- en valutabewegingen in

bepaald door een effectief risicobeheer.

andere dan de handelsportefeuilles en het liquiditeitsprofiel van de groep op langere

Risico-organisatie

termijn te beheren. Het dagelijkse

De Raad van Bestuur stelt, onder toezicht van

liquiditeitsbeheer en cashmanagement

de Raad van Commissarissen, de door

vinden plaats door de afdeling Treasury.

ABN AMRO te volgen strategische risicofilosofie vast. De Raad van

Group Risk Management

Commissarissen evalueert regelmatig,

Het Group Risk Committee (GRC), waarvan

als onderdeel van zijn toezichthoudende

de stemgerechtigde leden hoofdzakelijk

taak, de risico’s die verbonden zijn aan de

afkomstig zijn uit GRM, is het hoogste

portefeuille van de bank. De CFO, die

beleidsbepalende en fiatterende orgaan voor

tevens lid is van de Raad van Bestuur, is

krediet-, landen- en marktrisico.

verantwoordelijk voor de implementatie van het risicobeleid binnen de groep.

De hoofdtaken van het GRC zijn: • bepaling van het risicobeleid, alsmede de

Risicobeheer vindt met name plaats binnen

procedures en methodes om risico’s te

de directoraten Group Risk Management

meten en te bewaken; 69

Risicobeheer

• vaststelling van gedelegeerde

• beheer van individuele probleemkredieten

bevoegdheden voor lagere commissies en

en bewaking van noodlijdende kredieten met

individuele functionarissen binnen GRM,

inachtneming van de ABN AMRO risico-

C&CC en PC&AM;

normen;

• goedkeuring van de krediet-, markten

• het treffen van voorzieningen binnen de

operationele risico’s die samenhangen met

gedelegeerde bevoegdheid;

nieuwe producten;

• goedkeuring van kredietproducten voor de

• fiattering van het risico op transacties

particuliere markt en de MKB markt binnen de

waarvan de waarde de aan lagere commissies

gedelegeerde bevoegdheid;

gedelegeerde bevoegdheid overschrijdt;

• vaststelling van de controlemechanismen

• fiattering van gestructureerde

voor operationeel risico en handhaving van de

financieringen en transacties op basis van

discipline bij de toepassing daarvan;

fiscale constructies;

• toezicht op de naleving van de ABN AMRO

• toetsing elke drie maanden of de voor-

Waarden en Business Principles.

zieningen voor de kredietportefeuille toereikend zijn;

Bazel Akkoord

• bewaking van de totale risicoportefeuille

In april 2003 publiceerde het Bazel Comité

van de bank ten behoeve van WCS, C&CC

voor Bankentoezicht (BCBT), na afronding

en PC&AM.

van de derde Quantitative Impact Study (QIS 3), zijn derde discussienota. In augustus

Kredietrisicobeheer binnen C&CC en

volgde een rapport over de op concernniveau

PC&AM is lokaal gestructureerd, onder

toe te passen regels voor de grensover-

toezicht van GRM. De WCS risicofunctie is

schrijdende implementatie van het nieuwe

volledig geïntegreerd in GRM. Marktrisico

akkoord.

en operationeel risico zijn afzonderlijke risicofuncties binnen GRM. De Country

ABN AMRO streeft ernaar te voldoen aan de

Risk Officers (CRO’s) vormen onderdeel

voorwaarden voor toepassing van de

van GRM en zijn belast met het lokaal

AIRB benadering voor kredietrisico’s en AMA

toezicht. Binnen GRM is een nieuwe

voor operationele risico’s. Met het oog op de

groep, Structured Risk Interface (SRI),

noodzakelijke wijzigingen om te voldoen aan

opgezet om de risico’s binnen het complexe

de eisen van Bazel II van de BCBT en de

en brede productassortiment van WCS te

derde Richtlijn inzake Kapitaaltoereikendheid

beheren.

(Capital Adequacy Directive / CAD 3) van de Europese Commissie, heeft de bank een

De belangrijkste taken van GRM en de

groepsbrede projectstructuur opgezet voor

risicobeheerfuncties binnen C&CC en

het vaststellen van relevante standaarden en

PC&AM zijn:

beleid binnen het Corporate Centre en het

• uitoefening van toezicht op alle

invoeren van wijzigingen binnen de (S)BU’s.

aangelegenheden inzake kredietrisico,

De projectstructuur rapporteert rechtstreeks

marktrisico en regelgeving, alsmede op de

aan de Raad van Bestuur.

naleving van lokale wetgeving;

70

• fiattering van krediettransacties binnen de

Binnen deze structuur, alsmede voor elke

gedelegeerde bevoegdheden en advisering

(S)BU, zijn implementatieprojecten

over kredieten die daarbuiten vallen;

gedefinieerd, met als doel de tijdige invoering

• uitvoering van revisie- en controlebeleid

van de regels en bepalingen van Bazel II te

voor alle kredietportefeuilles;

waarborgen. Daarnaast zijn afzonderlijke

Risicobeheer

projecten gestart om de gevolgen van Bazel II

• De fiattering van kredieten geschiedt

voor de bedrijfsactiviteiten te bepalen en

onafhankelijk van de commerciële line of

maatregelen te nemen. Alle (S)BU project-

business.

groepen rapporteren aan een eigen stuur-

• Voor alle commerciële activiteiten waarbij

groep en, via het Group Basel II Project

de bank risicogevoelige transacties aangaat,

Office, aan de Bazel II stuurgroep op concern-

is de voorafgaande goedkeuring van

niveau. De implementatie van Bazel II en

commissies of ten minste twee bevoegde

CAD 3 wordt afgestemd op de ontwikkeling

functionarissen (het vier ogen principe)

van een uitgebreid intern kader voor

vereist.

economisch kapitaal.

• De Raad van Bestuur heeft de fiatterings-

bevoegdheid gedelegeerd aan GRM binnen In oktober 2003 maakte het BCBT bekend

het Corporate Centre en vervolgens verder

dat werd gestreefd naar afronding en

aan de SBU’s.

ondertekening van Bazel II medio 2004.

• Binnen de gedelegeerde bevoegdheden zijn

Dit houdt in dat er nog ingrijpende

de BU’s verantwoordelijk voor alle bedrijfs-

wijzigingen in de tekst van het akkoord

activiteiten.

kunnen komen en/of nieuwe vertragingen

• Verstrekte kredieten worden zorgvuldig

in het proces kunnen ontstaan. Dit zal

gedocumenteerd en bewaakt.

onvermijdelijk enige onzekerheid met zich meebrengen.

Beheer zakelijk krediet

Besluiten over de kredietverlening aan De bank juicht de thans voorgestelde

zakelijke klanten worden gebaseerd op:

veranderingen toe en accepteert de daaruit

• het Global One Obligor Exposure (GOOE) –

voortvloeiende vertraging als deze

alle kredieten obligofaciliteiten die

veranderingen uiteindelijk resulteren in

wereldwijd aan een relatie zijn verstrekt, en

betere en wereldwijd onderschreven regels.

• de Uniform Counterparty Rating (UCR) – de

Daarnaast hoopt de bank dat – gegeven het

risicoclassificatie van de individuele

grote aantal markten waarin zij actief is – de

tegenpartij.

betrokken toezichthouders bereid zijn tot het maken van praktische afspraken over taken en

Binnen WCS stellen de relatiebeheerders

verantwoordelijkheden, waardoor eventuele

samen met productspecialisten de krediet-

overlappingen op het gebied van toezicht

behoeften van klanten vast en doen zij

worden verminderd.

voorstellen voor de structurering van kredietfaciliteiten. Hierbij wordt ook het

Kredietrisico

advies van de Portfolio Management (PM)

Binnen ABN AMRO is kredietrisico

Group betrokken. GRM is verantwoordelijk

gedefinieerd als het risico dat een

voor de fiattering van individuele WCS

tegenpartij en/of uitgevende instelling zijn

kredieten en voor het kredietbeleid ten

verplichtingen tegenover de bank niet

aanzien van specifieke sectoren en regio’s.

nakomt of de kwaliteit van een uitgevende

Kredietvoorstellen die de bevoegdheid van de

instelling verslechtert.

CRO te boven gaan, worden doorgestuurd naar GRM Amsterdam.

Basisprincipes van kredietrisicobeheer

De belangrijkste principes voor het

De CRO’s binnen C&CC en PC&AM hebben

risicobeheer van zakelijk en particulier

een functionele rapportagelijn naar GRM.

krediet zijn als volgt:

Kredietvoorstellen die de aan de (S)BU 71

Risicobeheer

gedelegeerde bevoegdheid te boven gaan,

door externe partijen geleverde scorecards.

worden doorgestuurd naar GRM voor advies

Indien mogelijk wordt gebruikgemaakt van

en goedkeuring door de bevoegde instantie.

kredietbureaus.

Beheer particulier krediet

In het kader van een optimaal beheer van de

De fiattering van particuliere kredieten vindt

kredietportefeuille houden de verschillende

plaats op basis van het ABN AMRO Product

bedrijfsonderdelen databases bij met

Programme proces. Om goedkeuring aan te

informatie over de ontwikkeling van de

vragen voor een kredietproduct dat zij wil

portefeuille. Binnen de BU’s is gedetailleerde

aanbieden, moet een BU eerst een Product

informatie beschikbaar aan de hand waarvan

Programme opstellen. Hierin moet worden

portefeuilles gesegmenteerd kunnen worden.

aangegeven voor welke doelgroep of

GRM houdt gegevens bij op het niveau van

klantsegment het product is bestemd en

productportefeuilles teneinde de bewaking op

welke standaardnormen voor risicoacceptatie

regionaal en wereldwijd niveau te

worden gehanteerd bij het beoordelen en

ondersteunen.

goedkeuren van individuele transacties. Voorts moet uit het Product Programme

Instrumenten voor risicobeheer

blijken dat de portefeuille een voorspelbaar

Risicoclassificatie: UCR en LGD

verloop zal vertonen qua rendement,

ABN AMRO hanteert wereldwijd een

achterstalligheid en afboekingen. De

uitgebreid classificatiesysteem voor zakelijk

bewakings- en rapportagemechanismen

krediet. Het systeem omvat twee soorten

moeten afdoende zijn om in een vroeg

classificaties: (1) een zogenaamde Uniform

stadium trends in het gedrag van de

Counterparty Rating (UCR) en (2) een Loss

portefeuille te signaleren en daarop tijdig

Given Default (LGD), een classificatie voor

actie te ondernemen.

specifieke faciliteiten. De UCR geeft aan hoe groot de kans wordt geacht dat de tegenpartij

De Raad van Bestuur heeft de bevoegdheid

in gebreke zal blijven. De LGD geeft een

voor het goedkeuren van Product

indicatie van het verlies dat de bank naar

Programmes aan GRM en de drie BU’s voor

verwachting op een faciliteit zal lijden als de

onze thuismarkten gedelegeerd. De overige

tegenpartij in gebreke blijft.

BU’s moeten alle programma’s ter goedkeuring aan GRM voorleggen. De

Beide classificaties zijn van groot belang voor

fiatteringsbevoegdheid is gebaseerd op de

het meten en beheren van het kredietrisico.

geplande maximale portefeuilleomvang voor

UCR’s en LGD’s worden onafhankelijk van de

een bepaald product. Nadat een Product

commerciële afdelingen toegekend door

Programme is goedgekeurd, worden

risicofunctionarissen of risicocommissies.

individuele krediettransacties gefiatteerd door de daartoe bevoegde functionarissen.

De UCR classificatie wordt binnen de bank wereldwijd toegepast voor alle uitzettingen op

72

De besluitvorming over kredietaanvragen,

andere dan particuliere klanten. Binnen de

kredietrevisies en invorderingen geschiedt op

UCR classificatie worden vijftien verschillende

basis van objectieve criteria, aangevuld met

gradaties onderscheiden voor normale

richtlijnen zoals beschreven in het

kredieten zonder betalingsachterstand (‘non-

goedgekeurde Product Programme, of aan de

default grades’) en drie gradaties voor

hand van kredietscores. De business units

probleemkredieten (‘default grades’). De

maken gebruik van intern ontwikkelde en

non-default gradaties kunnen ook worden

Risicobeheer

Kredietverlening per SBU

Totaal 2003

C&CC

WCS

PC&AM/ CC/LPC

2002

2001

5,5

1,0

3,8

0,7

7,4

14,1

Private sector

234,8

168,1

43,3

23,4

247,2

260,2

Totaal *

240,3

169,1

47,1

24,1

254,6

274,3

(in miljarden euro’s)

Overheid

* Exclusief professionele effectentransacties.

gerelateerd aan de ratings van externe

Dit model wordt hoofdzakelijk gebruikt voor

instituten. Er is een aantal instrumenten

het bewaken van risicoconcentraties en

ontwikkeld voor de vaststelling en herziening

veranderingen in het risicoprofiel van de

van UCR’s. Deze ratinginstrumenten

portefeuilles die van invloed kunnen zijn op

kwantificeren het relatieve effect van diverse

het verwachte verlies en het economisch

risicofactoren en maken de besluitvorming

kapitaal. Het RAROC model vormt tevens de

transparant. Inmiddels zijn er rating-

basis voor de instrumenten voor de prijs-

instrumenten beschikbaar of in een

stelling van kredieten (Loan Pricing Tools die

vergevorderd stadium van ontwikkeling

door de BU’s worden gebruikt).

voor alle grote kredietportefeuilles van de bank. De door ABN AMRO gebruikte rating-

In 2001 heeft PM van WCS het Loan Pricing

instrumenten zijn zodanig op de verschillende

Tool (LPT) ingevoerd. Dit instrument is

specifieke markten toegesneden dat zij de

inmiddels stevig verankerd binnen WCS en

onderliggende risicofactoren weerspiegelen.

stelt belanghebbenden in staat de

In 2003 zijn nieuwe ratinginstrumenten

economische waarde die wordt gecreëerd of

ontwikkeld en geïmplementeerd voor de

vernietigd door kredietproducten, te meten.

financierings- en leasebedrijven, de

Het LPT zorgt voor discipline in het

goederen- en grondstoffenhandel en de

prijsstellingsproces, waardoor medewerkers

vastgoedactiviteiten.

van PM en Relationship Bankers de juiste tarieven kunnen bepalen om maximale

De LGD classificatie wordt per faciliteit

waarde te creëren. Hierdoor zijn de

bepaald op basis van bevoorrechting,

gemiddelde baten per eenheid gebruikt

verstrekte zekerheden en analyse van de

kapitaal binnen PM aanzienlijk toegenomen.

juridische positie. Het beleid voor de LGD

PM heeft voorts initiatieven ontplooid om

classificatie is afgestemd op specifieke

kapitaal aan te wenden voor kredietstructuren

(lokale) markten, soorten tegenpartijen

en producten met een betere liquiditeit.

en producten. Gegevens over geleden opgeslagen in een LGD database, zodat

Samenstelling ABN AMRO kredietportefeuille

de LGD classificatie en het achterliggende

De ontwikkeling van het volume van de totale

beleid kunnen worden getoetst en verbeterd.

kredietverlening in 2003 weerspiegelt het

verliezen op kredieten worden verzameld en

beleid van ABN AMRO ten aanzien van RAROC en pricing tools

balansbeheer, waarbij sterker de nadruk

Om het beheer van haar kredietportefeuilles

wordt gelegd op rentabiliteit en efficiency

te ondersteunen hanteert ABN AMRO een

dan op batengroei door toename van het

intern ontwikkeld multi-factor RAROC model.

kredietvolume. 73

Risicobeheer

Kredietverlening C&CC aan private sector per BU

Totaal 2003

Nederland

NoordAmerika

Brazilië

Zakelijk

68,5

25,2

30,9

2,5

9,9

70,1

Particulier

99,6

54,5

14,6

3,5

27,0

102,4

Waarvan hypotheken

82,1

42,1

14,1

0,3

25,6

85,5

168,1

79,7

45,5

6,0

36,9

172,5


Totaal

Rest van de Wereld

2002

De totale kredietverlening aan de overheid

andere valuta’s vertoonde de kredietporte-

en de private sector daalde. Dit werd

feuille op jaarbasis een bescheiden daling.

hoofdzakelijk veroorzaakt door de waardestijging van de euro ten opzichte van andere

Het volume van de Nederlandse zakelijke

valuta’s, met name de Amerikaanse dollar.

kredietportefeuille (exclusief Bouwfonds) steeg met ongeveer 3,3%. De samenstelling

Van het uitstaande kredietvolume kwam ook

naar sector is gediversifieerd, waarbij de top

in 2003 het grootste deel voor rekening van

drie wordt gevormd door verwerkende

C&CC (ongeveer 70%), gevolgd door WCS

industrie, transport & communicatie en

met 19,6%. Het restant betreft uitzettingen

financiële diensten.

van PC&AM en andere onderdelen van de ABN AMRO groep. Het grote aandeel van

In Noord-Amerika is het kredietbedrijf van

C&CC in het totale kredietvolume is een

C&CC vooral actief in het Midden-Westen van

logisch gevolg van de omvang van de

de Verenigde Staten. De nadruk ligt op de

activiteiten van C&CC in de thuismarkten

kredietverlening aan middelgrote bedrijven,

van de bank (Nederland, het Midden-Westen

vastgoed-gerelateerd krediet, object-

van de Verenigde Staten en Brazilië).

financiering en leasing. Het jaar 2003 begon met sterke groei in het segment vastgoed-

C&CC kredietportefeuille

gerelateerd krediet, gesteund door de lage

Nederland (exclusief Bouwfonds dat onder

rentestand. In de tweede helft van het jaar

Rest van de Wereld valt) is met 47,4% van de

trokken de kredietverlening aan middelgrote

totale kredietverlening door C&CC aan de

bedrijven en leasing aan. De portefeuille kent

private sector de grootste geografische

een goede sectordiversificatie; het zwaarte-

concentratie, gevolgd door Noord-Amerika

punt ligt bij bouw & vastgoed, verwerkende

met 27,1%. In 2004 zal ABN AMRO streven

industrie en groothandel & detailhandel.

naar verdere groei van de C&CC kredietportefeuille in landen als China, Hongkong

De Braziliaanse zakelijke kredietportefeuille

en India, die eveneens onder Rest van de

van C&CC nam fors toe door de autonome

Wereld vallen.

groei van de lokale kredietmarkt en de acquisitie van Banco Sudameris.

Zakelijk krediet

74

De zakelijke kredietportefeuilles van C&CC

De groei van de zakelijke kredietportefeuille

vertegenwoordigden 40,8% van de totale

van Rest van de Wereld kwam grotendeels

kredietverlening door C&CC aan de private

voor rekening van de Bouwfonds portefeuille.

sector. Door de kracht van de euro tegenover

De overige kredietportefeuilles waren stabiel.

Risicobeheer

Particulier krediet

WCS zakelijke kredietportefeuille van Noord-

De particuliere kredietportefeuille is goed

Amerika naar Europa. Telecommunicatie,

voor 59% van de kredietverlening door C&CC

automobielfabrikanten en geïntegreerde

aan de private sector. Het aandeel van

energie waren de drie belangrijkste sectoren.

hypotheken in de particuliere kredietverlening

De sectorposities worden over geografische

bedraagt 82,4%.

grenzen heen beheerd op basis van de vastgestelde maxima.

De Nederlandse portefeuille vertoonde een bescheiden groei ondanks de moeilijke

De kredietmigratie vertraagde in 2003. Dankzij

marktomstandigheden. In de Verenigde

de verbetering van het economisch klimaat,

Staten werden in het eerste halfjaar veel

een strakke discipline in het kredietproces en

hypotheken overgesloten. LaSalle Bank

de preventieve maatregelen die in 2001 en

Corporation (LBC) verstrekte voor een bedrag

2002 waren genomen (vermindering van de

van USD 123 miljard aan woninghypotheken.

uitzettingen, scherpere limieten voor bepaalde

Eind 2003 had LBC woninghypotheken tot

sectoren, uitvoering van stress-tests op

een bedrag van ruim USD 200 miljard onder

individuele portefeuilles, hedgestrategieën)

administratief beheer.

kon WCS de moeilijke periode goed doorstaan en zich gunstig positioneren om te profiteren

De particuliere kredietportefeuille van C&CC

van het economisch herstel in 2003.

Brazilië bestaat voor het merendeel uit autofinancieringen en persoonlijke leningen. Door

In lijn met ontwikkelingen in het interna-

de acquisitie van Banco Sudameris groeide de

tionale bankwezen heeft PM via de markt

kredietportefeuille met EUR 1.905 miljoen.

voor kredietderivaten het tegenpartijrisico in de zakelijke kredietportefeuille afgedekt en

De particuliere kredietportefeuille van

het beslag van de portefeuille op het

Rest van de Wereld betreft hoofdzakelijk

economisch kapitaal en het toetsings-

Bouwfonds. De omvang van de portefeuille

vermogen verminderd. Selectieve hedging

nam toe met EUR 8,0 miljard, mede door de

heeft PM in staat gesteld de risico-

overheveling van de MNF portefeuille van de

concentraties te beheren op zowel

BU NL in het eerste kwartaal.

klantniveau als sectorniveau. Dit is een belangrijk instrument voor de uitbreiding van

WCS kredietportefeuille

het model voor actief portefeuillebeheer.

De kredietportefeuille van WCS daalde in 2003 met 17,5%. Hoofdoorzaken waren de

Voorzieningen

verdere daling van de Amerikaanse dollar

Voorzieningenbeleid

tegenover de euro en de sterke nadruk binnen

ABN AMRO heeft per kredietsoort een

ABN AMRO op balansbeheer.

specifiek voorzieningenbeleid ontwikkeld. Dit beleid wordt voortdurend getoetst en op

De klanten van WCS zijn vooral in lidstaten

basis van onder meer eigen ervaringen,

van de Organisatie voor Economische Samen-

ontwikkelingen in kredietrisicotechnieken en

werking en Ontwikkeling (OESO) gevestigd,

veranderingen in wetgeving in de rechts-

waarbij het zwaartepunt van de krediet-

gebieden waar de bank actief is, bijgesteld.

verlening ligt in Europa en de Verenigde Staten. Door de marktomstandigheden en

Zakelijk krediet

wisselkoersschommelingen was er in 2003

Zakelijke kredietrelaties worden ten minste

sprake van een duidelijke verschuiving in de

eenmaal per jaar formeel gereviseerd door de 75

Risicobeheer

Specifieke voorzieningen per SBU (netto toevoeging)

Totaal 2003

C&CC

WCS

PC/AM/ CC/LPC

2002

2001


Totaal debiteurenvoorzieningen

1.240

817

386

37

1.681

1.342

34

–

13

21

14

84

1.274

817

399

58

1.695

1.426

55

56

59

30

66

51

2003

2002

2001

4.955

6.132

5.858

2,08

2,44

2,21

1,68

1,64

1,70

Risico op overheden / landenrisico Totaal specifieke voorzieningen Specifieke voorzieningen / gemiddelde RGA (in basispunten)

Non-performing kredieten Totaal non-performing kredieten (in miljoenen euro’s) Non-performing kredieten t.o.v. kredieten private sector (bruto, in procenten)

Debiteurenvoorzieningen t.o.v. kredieten private sector (bruto, in procenten)

betreffende kredietcommissies van de bank

Voorzieningen voor deze producten worden

of bevoegde functionarissen. Daarnaast

per portefeuille bepaald, waarbij een

houden onze kredietmedewerkers continu

specifieke voorziening voor elk product wordt

toezicht op de kwaliteit van de verstrekte

vastgesteld op basis van de omvang van de

kredieten. Wanneer de kwaliteit van een

portefeuille en het historische verlies-

krediet of de financiële situatie van een

percentage van de bank.

debiteur zodanig verslechtert dat er aanleiding is te twijfelen aan het vermogen tot

In ons beleid ten aanzien van de particuliere

terugbetaling, wordt het beheer van de

kredietportefeuille is bepaald dat wanneer

relatie overgeheveld naar de afdeling

rente of aflossing op een particulier krediet

Financial Restructuring & Recovery (FR&R)

90 dagen of langer achterstallig is, de

van GRM. Na evaluatie bepaalt FR&R de

renteverantwoording wordt stopgezet en

hoogte van de eventuele specifieke voor-

dergelijke kredieten worden aangemerkt als

ziening die moet worden gevormd, waarbij

‘non-accrual’ kredieten.

rekening wordt gehouden met de waarde van de verstrekte zekerheden. Aan het einde van

Risico op overheden

elk kwartaal beoordeelt GRC de toereikend-

De bank heeft een classificatiesysteem

heid van de specifieke voorzieningen.

ontwikkeld voor het risico op overheden. Vanaf 2002 wordt alleen een voorziening voor

Particulier krediet

dit risico gevormd voorzover betalingen

De bank biedt een breed pakket particuliere

achterstallig zijn of naar verwachting

kredietproducten en -programma’s, zoals

achterstallig zullen worden.

persoonlijke leningen, woninghypotheken, creditcards en woningverbeteringskrediet. 76

Risicobeheer

Non-performing kredieten

De voorzieningen in Brazilië werden, onder

Kredieten worden aangemerkt als ‘non-

invloed van de moeilijke bankmarkt en de

performing’ wanneer er sprake is van twijfel

druk op de autofinancieringsportefeuille,

over het vermogen van de kredietnemer tot

verhoogd van EUR 193 miljoen in 2002 tot

terugbetaling van de hoofdsom.

EUR 258 miljoen in 2003. Deze stijging op jaarbasis hield voor een deel verband met

Specifieke voorzieningen en non-performing kredieten per SBU

de acquisitie van Banco Sudameris. Het

Voorzieningen C&CC: trends per BU

van 2003, zorgde ervoor dat de voorzieningen

De voorzieningen die door C&CC in 2003

ondanks de moeilijke omstandigheden op een

werden getroffen, daalden in totaal met 7,3%

aanvaardbaar niveau konden worden

tot EUR 817 miljoen. Op basis van

gehandhaafd.

goede productaanbod, in combinatie met de opleving van de economie in de tweede helft

gemiddelde naar risico gewogen activa (RGA) namen de voorzieningen af van 58 basis-

Voorzieningen WCS: sectortrends

punten in 2002 tot 56 basispunten in 2003.

De voorzieningen werden verlaagd van

Van de totale voorzieningen in 2003 had

EUR 742 miljoen in 2002 tot EUR 399 miljoen

53,9% betrekking op particulier krediet

in 2003 doordat er een einde kwam aan

en 46,1% op zakelijk krediet.

de donkere tijden voor de bank in de sectoren telecommunicatie en geïntegreerde

De aanhoudende economische zwakte in

energie. Dit wordt onderstreept door de

Nederland manifesteerde zich in hogere

verbetering van de kredietkwaliteit, zoals

voorzieningen (EUR 246 miljoen tegenover

blijkt uit de gemiddelde UCR van de WCS

EUR 137 miljoen in 2002). Het MKB was

portefeuille.

verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de toename. Ook voor ongedekt

ABN AMRO heeft alle vertrouwen in de

particulier krediet moesten voorzieningen

algehele kwaliteit van haar kredietportefeuille

worden getroffen. De Nederlandse

en het sterke kredietprofiel. Gezien de

hypotheekportefeuille bleef het

verbeterde economische vooruitzichten,

daarentegen goed doen; de verliezen

met name in de Verenigde Staten, is het

waren minimaal.

management voorzichtig optimistisch ten aanzien van het verwachte voorzieningen-

In de Verenigde Staten verbeterde het

niveau voor 2004.

kredietklimaat in 2003. Dit kwam tot uiting in van EUR 477 miljoen in 2002 tot EUR 306

Grensoverschrijdend risico en risico op overheden

miljoen in 2003. Tekenen van verbetering

ABN AMRO beheert het landenrisico op

waren zichtbaar in de kredietverlening aan

uitzettingen in opkomende markten

middelgrote bedrijven, leasing en object-

(zowel het risico op overheden als het

financiering. De verliezen in de portefeuilles

grensoverschrijdend risico) op

vastgoed-gerelateerd krediet en particulier

portefeuillebasis.

het voorzieningenniveau, dat werd verlaagd

krediet bleven laag. De leveraged finance activiteiten bleven gering doordat de

Grensoverschrijdend risico

portefeuille in de loop van het jaar verder

Het grensoverschrijdend risico betreft het

werd afgewikkeld.

risico dat bedragen in vreemde valuta’s door overheidsmaatregelen of andere omstandig77

Risicobeheer

Grensoverschrijdend risico Grensoverschrijdend risico

(ultimo, in miljarden euro’s)

Na risicovermindering 1

2003

2002

2001

2003

2002

2001

3,2

3,7

4,1

0,7

0,9

1,2

3,0

3,7

4,3

1,9

2,5

2,8

Azië / Pacific

7,7

7,1

6,8

4,8

4,8

5,0

Oost-Europa

3,6

3,0

2,9

2,3

1,6

2,0

Midden-Oosten en Afrika

3,1

2,7

3,0

2,2

1,9

1,9

20,6

20,2

21,1

11,9

11,7

12,9

Regio

Brazilië Overig Latijns-Amerika (inclusief Mexico)

Totaal

1 Uitzettingen met een verminderd risico betreffen doorgaans transacties die zijn gedekt door swaps in

kredietderivaten, verzekering van het politieke risico, offshore deposito’s en effectendepots, specifieke garanties, ringfenced funding of andere in de markt beschikbare instrumenten voor risicovermindering.

Risico op overheden Totaal uitzettingen

(ultimo, in miljarden euro’s)

Regio

2002

2001

2003

2002

2001

5,2

3,7

5,0

0,1

0,3

2,6

Brazilië Overig Latijns-Amerika

Uitzettingen in vreemde valuta 1

2003

1,4

1,4

1,6

0,6

0,9

1,3

Azië / Pacific

3,7

3,5

2,7

0,3

0,6

1,7

Oost-Europa

1,7

1,5

1,4

0,4

0,8

0,7

Midden-Oosten en Afrika

1,0

0,8

0,7

0,6

0,4

0,5

13,0

10,9

11,4

2,0

3,0

6,8

Totaal

2

1 Gedeeltelijk opgenomen in grensoverschrijdend risico. 2 Inclusief Mexico.

heden (bijvoorbeeld burgeroorlog, embargo)

portefeuille een bepaald bedrag zullen

niet uit een bepaald land kunnen worden

overschrijden.

overgemaakt. Ten opzichte van 2002 nam het totale Onder de meting van het grensoverschrijdend

grensoverschrijdend risico in 2003 toe met

risico vallen alle posten op en buiten de

2,0%. Deze stijging werd hoofdzakelijk

balans die rechtstreeks door een dergelijk

veroorzaakt door hogere uitzettingen in Azië

risico zouden kunnen worden beïnvloed.

en Oost-Europa.

ABN AMRO houdt al jaren toezicht op

78

grensoverschrijdende uitzettingen en maakt

Risico op overheden

gebruik van een Value at Risk (VaR) model om

Het risico op overheden is gedefinieerd als

het grensoverschrijdend risico van de totale

het tegenpartijen kredietrisico op een

portefeuille te bepalen. Met behulp van het

overheid, ongeacht de valuta waarin de

VaR model wordt een analyse van historische

uitzetting luidt. Onder overheden worden

markttrends gemaakt teneinde de waarschijn-

verstaan nationale regeringen, centrale

lijkheid in te schatten dat de verliezen op een

banken en andere expliciet door hen

Risicobeheer

VaR per risicotype Boekjaar 2003

(99% eendaagsrisico) (in miljoenen euro’s)

Minimum

Maximum

Gemiddeld

Valutarisico

0,6

11,0

3,3

Renterisico

11,0

40,4

17,5

Equity risico

3,8

18,9

11,4

Commodity risico

0,1

2,5

0,3

14,1

34,3

21,7

Totaal

1

1 Het minimum en het maximum per risicocategorie werden op verschillende dagen bereikt en zijn niet relevant

voor het totaal. De VaR van de totale handelsportefeuille omvat het diversificatie-effect dat ontstaat door de imperfecte of negatieve correlaties tussen bepaalde risicosoorten en kan daardoor lager uitvallen dan het maximum van een afzonderlijke risicosoort.

gegarandeerde entiteiten (met uitzondering

wordt hierna beschreven onder Group Asset

van lagere overheden). In 2003 introduceerde

and Liability Management.

de bank, naast de bestaande rating voor het risico op overheden in vreemde valuta’s, een

Het risico bij handelsactiviteiten ontstaat uit

interne rating voor het risico op overheden in

waardemutaties van open (ongedekte)

lokale valuta’s.

posities en imperfecte correlaties tussen marktposities die zijn ingenomen om elkaar

Als gevolg van met name de acquisitie van

te neutraliseren. ABN AMRO beheert het

Banco Sudameris in Brazilië nam het risico op

marktrisico door verschillende marktrisico-

overheden in 2003 toe. Het totale risico op

factoren te meten en te bewaken, zoals

overheden steeg weliswaar, maar de

rentegevoeligheid, open valutaposities,

valutacomponent nam af. Dit kan worden

aandelenkoersen, spread-gevoeligheden en

toegeschreven aan het actieve beheer om

de ‘Greeks’ (delta, gamma, vega, rho).

uitzettingen in vreemde valuta’s terug te

Daarnaast berekent ABN AMRO VaR, stress-

dringen ten gunste van uitzettingen in lokale

tests, scenarioanalyses, positieconcentraties

valuta’s. Het risicoprofiel van deze laatste

en positielooptijden. Voor deze grootheden

uitzettingen wordt door ABN AMRO lager

zijn marktrisicolimieten vastgesteld.

ingeschat. Het marktrisico wordt van dag tot dag op

Marktrisico

verschillende niveaus bewaakt, vanaf

Marktrisico betreft het risico dat de handels-

individuele handelsboeken tot op belangrijke

en beleggingsportefeuilles van de bank in

geaggregeerde niveaus. Market Risk

waarde stijgen of dalen als gevolg van

Management (MRM), dat onderdeel uitmaakt

koersschommelingen op de financiële

van GRM, is verantwoordelijk voor de

markten (rentetarieven, wisselkoersen of

bewaking, beheersing en rapportage van

aandelenkoersen). Dit risico ontstaat zowel

marktrisico’s in de handelsportefeuilles.

uit de handel voor klanten als uit de handel

Marktrisicospecialisten beheersen de risico’s

voor eigen rekening van de bank. Het rente-

van dag tot dag op de dealing floors. Product

en valutarisico dat verbonden is aan

Analysis & Modelling (PA&M), eveneens

activiteiten die niet voor handelsdoeleinden

onderdeel van GRM, is belast met het

plaatsvinden, wordt beheerd door GALM en

valideren van nieuwe financiële instrumenten 79

Risicobeheer

en modellen. De interne modellen van de

feitelijke handelsresultaat als op een

bank voldoen aan de eisen van de

hypothetisch handelsresultaat, waarbij alleen

toezichthoudende instanties en zijn voor de

marktbewegingen in aanmerking worden

berekening van solvabiliteitseisen voor

genomen en het effect van provisies,

marktrisico door de Nederlandsche Bank

emissiebeloningen en intradag-transacties

goedgekeurd. Wijzigingen in onze eigen

buiten beschouwing wordt gelaten. De

modellen worden intern goedgekeurd door

uitkomsten van back-testing op het feitelijke

GRC.

en hypothetische handelsresultaat worden regelmatig aan de Nederlandsche Bank

Dagelijkse toetsing van het marktrisico van de

gerapporteerd. Back-testing is een belangrijk

handelsactiviteiten vindt primair plaats met

instrument voor de validering van onze

behulp van de VaR methode. Het betreft een

interne modellen

statistische inschatting van het potentiële verlies dat bij ongewijzigde posities kan

Uit de back-testing resultaten (zie grafiek 1 op

ontstaan als gevolg van veranderingen van

pagina 81) blijkt dat het hypothetisch verlies

marktprijzen onder normale omstandigheden.

slechts op één dag in 2003 groter was dan

De methode die de bank hanteert voor de VaR

de berekende VaR. Dit is binnen de grenzen

berekening, gaat uit van historische simulatie

van het model. De overschrijding werd

op basis van gegevens over een periode van

veroorzaakt door de onverwacht forse stijging

vier jaar. De bank gaat uit van een tijdsinterval

van de korte rente.

van één dag, relatieve veranderingen van historische koersen, een betrouwbaarheids-

Als aanvulling op de VaR berekening wordt

niveau van 99% en gelijkelijk gewogen

een reeks stress-tests en scenarioanalyses

simulaties. In onze VaR berekeningen worden

uitgevoerd. Deze geven inzicht in het gedrag

ook posities in derivaten en liquide middelen,

van een portefeuille en het handelsresultaat

die als handelsactiva en -passiva worden

onder extreme marktomstandigheden.

verantwoord, meegenomen. De VaR wordt

Stress-tests zijn intern ontwikkeld als

dagelijks voor iedere handelsportefeuille en

afspiegeling van specifieke kenmerken van de

productlijn alsmede voor de bank als geheel

portefeuilles van de bank. Scenario’s zijn

gerapporteerd aan de leiding van de

gebaseerd op historische gebeurtenissen

betreffende BU’s, GRM en de verantwoorde-

zoals de crisis op de financiële markten in de

lijke leden van de Raad van Bestuur.

periode juli – oktober 1998. Zowel stresstests als scenarioanalyses worden dagelijks

De VaR geeft een goede indicatie van het

voor iedere handelsportefeuille berekend en

potentiële verlies onder normale

op meerdere niveaus geaggregeerd, onder

omstandigheden, maar gaat voorbij aan het

andere op groepsniveau.

effect van bijzondere gebeurtenissen. De

80

effectiviteit van de VaR berekeningen wordt

Andere controlemaatregelen die in het kader

getoetst aan de hand van back-testing, een

van het beheer van het marktrisico worden

techniek waarbij het aantal dagen wordt

toegepast, betreffen netto openstaande

geteld waarop de verliezen hoger zijn dan de

posities, rentegevoeligheid per basispunt,

berekende VaR. Bij een betrouwbaarheids-

spread-gevoeligheden, optieparameters,

niveau van 99% zal in theorie het negatieve

positieconcentraties en positielooptijden.

handelsresultaat eens in de honderd

Deze niet-statistische variabelen zijn een

handelsdagen groter zijn dan de VaR. Back-

hulpmiddel om de handelsrisico’s verder

testing wordt uitgevoerd op zowel het

te verminderen. Ter facilitering van

Risicobeheer

Grafiek 1 Value at Risk versus hypothetisch resultaat voor handelsportefeuilles in 2003 (in miljoenen euro’s)

55

45

35

25

15

5 0 -5

-15

-25

-35

-45

jan

feb

apr

Value at Risk

mei

Winst

june

jul

aug

sep

okt

nov

52

51

50

49

48

47

46

45

44

43

42

41

40

39

38

37

36

35

34

33

32

31

30

29

28

27

26

25

24

23

22

21

19

20

17

18

16

15

14

13

11

maa

12

9

10

8

7

6

5

4

3

2

1

week

-55

dec

Verlies

gecentraliseerd risicobeheer, -beheersing en

De gecontracteerde bedragen (notional

-bewaking zijn bovendien de handels-

amounts) van derivaten, die per 31 december

activiteiten geconcentreerd in vooral

2003 in totaal EUR 4.187 miljard bedroegen,

Amsterdam, Chicago, Hongkong, Londen,

vormen een indicatie van de omvang van onze

New York en Tokio. Gezien de wereldwijde

derivatenactiviteiten maar niet van het

spreiding van handelsactiviteiten en de

daaraan verbonden kredietrisico. Het

gediversifieerde portefeuille, is ABN AMRO in

kredietrisico betreft het mogelijk verlies dat

het algemeen niet bijzonder gevoelig voor

ontstaat wanneer een tegenpartij in gebreke

plotselinge sterke marktbewegingen.

blijft en wij geconfronteerd worden met een gedeeltelijk ongedekte positie. Het werkelijke

Financiële derivaten

risico wordt bepaald door de kosten die

Derivaten vormen een integraal onderdeel

gemaakt moeten worden voor de vervanging

van ons rente- en valutarisicobeheer. De

van een in gebreke blijvende tegenpartij, en

resultaten uit derivatentransacties die worden

bedraagt slechts een fractie van de

aangegaan in het kader van het beheer van

gecontracteerde bedragen. Wij proberen dit

deze risico’s, worden in dezelfde verslag-

kredietrisico zoveel mogelijk te beperken door

periode verantwoord als de winsten en

overeenkomsten af te sluiten die onder

verliezen op de gedekte activa en passiva.

bepaalde omstandigheden waarborgen dat alle contracten die door ons met een 81

Risicobeheer

tegenpartij zijn afgesloten, netto worden

Hieronder vallen ook de voorbereidingen voor

afgewikkeld.

de AMA benadering in het kader van Bazel II. Het Group ORM Committee bestaat uit de

Om het kredietrisico te kwantificeren voor

CFO van de bank (voorzitter), de COO’s en

solvabiliteitsdoeleinden, worden de kosten

CRO’s van de (S)BU’s en de senior managers

berekend van de noodzakelijke vervangings-

van de betreffende Corporate Centre functies.

transacties als een tegenpartij in gebreke blijft. Deze kosten worden vervolgens

Uitgangspunt bij het operationeel

vermeerderd met een bepaald percentage

risicobeheer is dat op alle niveaus het

van de gecontracteerde bedragen. Dit

lijnmanagement van de business

percentage is afhankelijk van de aard en

verantwoordelijk is voor het sturen en

de resterende looptijd van het contract. Het

beheren van de operationele risico’s. Binnen

berekende kredietequivalent van onze totale

de hele bank zijn ORM functionarissen

derivatenactiviteiten bedroeg per

benoemd om het lijnmanagement bij de

31 december 2003 EUR 45,9 miljard.

uitvoering van deze taak te ondersteunen.

Gewogen voor het tegenpartijrisico (voornamelijk banken) voor solvabiliteits-

Programma’s en instrumenten

doeleinden, bedroeg het kredietequivalent

Het lijnmanagement van de business heeft

slechts EUR 9,1 miljard ofwel 4,1% van de

informatie nodig om operationele risico’s te

naar risico gewogen activa per 31 december

onderkennen en analyseren, risicoverlagende

2003.

maatregelen in te voeren en de effectiviteit van dergelijke maatregelen te bepalen.

Operationeel risico

Diverse programma’s en instrumenten zijn

Kader en structuur

hiervoor beschikbaar of zullen beschikbaar

Operationeel risico is het risico dat een verlies

worden gesteld, waaronder:

ontstaat als gevolg van niet afdoende of

• Risk Self-Assessment

falende interne processen, menselijk gedrag

Een hulpmiddel voor het lijnmanagement om

en systemen of als gevolg van externe

risico’s in kaart te brengen en te beoordelen,

gebeurtenissen. Onder deze definitie vallen

zodat corrigerende maatregelen kunnen

operationele gebeurtenissen zoals IT

worden genomen. De risico’s worden met

problemen, tekortkomingen van de

ondersteuning van getrainde facilitators

organisatiestructuur of interne controle,

beoordeeld.

menselijke fouten, fraude en externe

• Corporate Loss Database

bedreigingen.

Een database die het mogelijk maakt om verliezen uit hoofde van operationele risico’s

82

ABN AMRO kent een concernbeleid en -kader

systematisch vast te leggen. Het is een hulp-

voor operationeel risicobeheer. Hierin worden

middel voor het hoger kader bij de analyse van

de taken en verantwoordelijkheden op elk

operationele risico’s en verschaft een basis

niveau van de organisatie beschreven. Het

voor de berekening van kapitaalallocatie.

Group Operational Risk Management (ORM)

• External Loss Database

Committee is verantwoordelijk voor het

ABN AMRO is medeoprichter van de

vaststellen van beleid en standaarden op

Operational Risk eXchange (ORX), een

groepsniveau ten aanzien van operationeel

internationaal samenwerkingsverband voor

risicobeheer en houdt toezicht op de

gegevensbestanden. Gegevens over externe

activiteiten die in dit verband binnen de hele

verliezen kunnen worden gebruikt voor het

ABN AMRO groep worden ondernomen.

uitvoeren van benchmarkanalyses en in de

Risicobeheer

toekomst ook voor scenarioanalyses en

van de bank, kantoordirecteuren, relatie-

stress-tests.

beheerders, kredietfunctionarissen en

• Risk Approval Process

risicobeheerders deelgenomen aan

Een totaalbenadering van het fiatterings-

cursussen om het algehele bewustzijn van

proces, waarbij de operationele, juridische

milieu-, sociale en ethische aspecten te

en reputatierisico’s van alle belangrijke

vergroten. Daarnaast zijn medewerkers die

veranderingen in de bedrijfsvoering expliciet

zich bezighouden met projectfinanciering,

worden beoordeeld. Dit omvat ook de

voorbereid op de toepassing van de Equator

bekrachtiging door alle betrokkenen en de

Principles door middel van een workshop die

goedkeuring door de bevoegde commissie(s).

werd georganiseerd samen met adviseurs

• Key Risk Indicators

van de IFC.

Een methode om mogelijke veranderingen in het operationele risicoprofiel te

ESRMU is gevestigd in Amsterdam en heeft

signaleren. Deze kernindicatoren van

een kantoor in Singapore, waar de activiteiten

risico’s maken het mogelijk trends over een

voor de regio Azië/Pacific gecoördineerd

langere periode te analyseren en waar nodig

worden. Onze dochterondernemingen Banco

actie te ondernemen om dit risico te

ABN AMRO Real, LaSalle Bank en Standard

verminderen.

Federal Bank hebben eigen teams die zich

• Key Operational Risk Controls

bezighouden met de screening van

Een naslagwerk waarin per proces de

milieuaspecten.

belangrijkste risico’s en de vereiste omschreven. De beschrijvingen dragen bij aan

Group Asset and Liability Management

een verbeterd risicobewustzijn en vormen

GALM vormt onderdeel van Group Finance,

input voor de Risk Self-Assessment.

een van de functies van het Corporate Centre,

controlemaatregelen duidelijk worden

en rapporteert aan de CFO. Het heeft tot taak

Milieu- en sociaal risico

de winst en de kapitaalpositie van de bank te

In 2001 werd binnen GRM de Environmental

beschermen tegen ongunstige rente- en

& Social Risk Management Unit (ESRMU)

valutabewegingen en de liquiditeitspositie

opgezet. ESRMU heeft tot taak beleid te

van de bank te beheren. Het Group Asset and

formuleren en de milieu-, sociale en ethische

Liability Management Committee (Group

gevolgen van onze relaties met klanten en het

ALCO), waarvan de leden afkomstig zijn uit

indirecte effect daarvan op de reputatie van

finance, treasury en risicobeheer, heeft

de bank te analyseren.

wereldwijde SBU overschrijdende verantwoordelijkheid. Het houdt ook toezicht op de

Sinds de oprichting van ESRMU heeft

activiteiten van de lokale ALCO’s in de thuis-

ABN AMRO vooruitgang geboekt op het

markten van de bank. Ook in andere landen

gebied van beleidsontwikkeling en de

zijn er ALCO’s, maar het beheer van het

integratie van milieu-, sociale en ethische

renterisico door deze commissies valt binnen

aspecten in het risicobeheerproces, met als

het GRM kader voor marktrisicobeheer.

hoofddoel een bijdrage te leveren aan duurzame ontwikkeling.

Renterisico Een van de hoofddoelstellingen van GALM is

Vanuit het besef dat medewerkers een

de gevoeligheid van het rentesaldo voor

cruciale rol spelen bij de ontwikkeling van

fluctuaties in de marktrente te beheersen.

duurzaam bankieren, hebben het topkader

Group ALCO stelt limieten vast om het 83

Risicobeheer

mogelijk nadelige effect van markt-

gebaseerd op de informatie in contracten met

bewegingen op de baten uit handels-

individuele klanten.

activiteiten en overige activiteiten te begrenzen. Het beheer en de bewaking van

De gevoeligheid van het rentesaldo voor

de handelsgerelateerde renteposities is

wijzigingen in het renteklimaat wordt

beschreven onder Marktrisico op pagina 79.

geraamd op basis van een direct ingaande en blijvende stijging met 100 basispunten in de

Voor de bewaking en beperking van het

rentestructuur respectievelijk een direct

renterisico uit overige activiteiten worden

ingaande en blijvende daling met 50 basis-

verschillende methoden gebruikt, waaronder

punten. Uit onze sensitiviteitsanalyse blijkt

scenarioanalyse, gap-analyse en markt-

dat op basis van onze posities per

waardelimieten. Scenarioanalyse wordt aan

31 december 2003 een dergelijke rente-

de hand van simulatiemodellen toegepast om

stijging in het eerste jaar een nadelig effect

in EUR en USD luidende renterisicoposities in

van 4,0% op het rentesaldo zou hebben.

Europa en de Verenigde Staten te bewaken.

Een rentedaling met 50 basispunten zou

Renterisicoposities in andere muntsoorten en

leiden tot een daling van het rentesaldo

andere landen worden beheerst op basis van

met 0,2%. Bij de analyse zijn bepaalde aan-

gap-analyse en/of marktwaardelimieten,

names gehanteerd, onder meer dat geen

omdat deze posities doorgaans minder

compenserende maatregelen worden

complex zijn.

genomen.

Het rentesaldo is het saldo van ontvangen en

Renterisico woninghypotheek-

betaalde rente. Het gaat hierbij om grote

activiteiten in Verenigde Staten

aantallen contracten en transacties en allerlei

ABN AMRO behoort in de Verenigde Staten

verschillende producten. Simulatiemodellen

tot de top 10 van zowel verstrekkers als

en schattingstechnieken worden gebruikt om

beheerders van woninghypotheken. Wij

de gevoeligheid van het rentesaldo voor

verkopen of securitiseren het merendeel

mutaties in de vorm en de hoogte van de

van de nieuwe woninghypotheken die wij

yieldcurve te bepalen. Aannames ten aanzien

afsluiten, maar behouden in de meeste

van het gedrag van klanten spelen bij deze

gevallen wel zelf de rechten met betrekking

berekeningen een belangrijke rol. Dit is met

tot het beheer daarvan (Mortgage Servicing

name relevant voor uitzettingen zoals

Rights / MSR’s). Bij de verkoop van een

hypotheken waar de klant eventueel tot

hypotheek wordt een MSR verantwoord

vervroegde aflossing kan overgaan.

tegen de contante waarde van de geschatte toekomstige netto kasstroom uit het beheer

Aan de passivazijde wordt de rente-

van de hypotheek gedurende de geschatte

gevoeligheid van de tarieven van spaargelden

looptijd van de lening.

en deposito’s vastgesteld op basis van schattingen; deze tarieven zijn namelijk niet

84

De Amerikaanse markt voor woning-

aan een specifieke marktrente gekoppeld.

hypotheken staat bloot aan complexe risico’s.

Voor prognoses en sensitiviteitsanalyses

Ons kredietrisico is minimaal omdat

wordt voor deze producten een statistische

ABN AMRO het grootste deel van de

benadering gevolgd omdat dit het beste

verstrekte woninghypotheken weer

aansluit bij het karakter daarvan. Hoewel deze

verkoopt of securitiseert. De gevoeligheid

benadering in veel opzichten vergelijkbaar is

van opbrengsten uit de verkoop van

met macro-economische prognoses, is zij

nieuwe hypotheken en MSR’s voor rente-

Risicobeheer

schommelingen kan echter een aanzienlijke

ABN AMRO maakt gebruik van verschillende

invloed hebben op de winst.

strategieën voor het beheer van het risico waaraan de netto-opbrengsten uit alle

Als de rente hoog is of stijgt, zal de vraag naar

bronnen over een langere periode zijn

woninghypotheken mogelijk afnemen en

blootgesteld, en het risico van een directe

zullen de opbrengsten uit de verkoop van

vermindering van de reële waarde van de

nieuwe hypotheken dalen. Een hoge of

MSR’s. Derivaten en, in sommige gevallen,

stijgende rentestand zal echter ook leiden tot

hypothecair gedekte effecten worden

minder vervroegde aflossingen in de MSR

gebruikt om deze risico’s binnen de door

portefeuille en aldus tot een evenredige

Group ALCO vastgestelde parameters te

vermindering van de afschrijvingskosten.

houden.

Daarentegen kan, als de rente laag is of daalt, zoals het geval was in 2002 en 2003, de vraag

MSR’s worden in de Verenigde Staten

naar woninghypotheken toenemen. In dat

afgedekt door middel van op reële waarde

geval zullen de opbrengsten uit de verkoop

gebaseerde hedgestrategieën, met als doel

van nieuwe hypotheken stijgen. Een lage of

de gevoeligheid van ABN AMRO voor de

dalende rente zal waarschijnlijk echter ook

invloed van veranderingen in de rente-

zorgen voor een toename van vervroegde

volatiliteit op de reële waarde van de MSR

aflossingen in de MSR portefeuille en van de

portefeuille te beperken.

daarmee verband houdende afschrijvingskosten.

Om te waarborgen dat een hedge voldoet aan de Amerikaanse verslaggevingsregels (US

Als de rente ver genoeg daalt, bestaat de

GAAP), worden hedgerelaties door ons vanaf

mogelijkheid dat door het versneld

het moment van totstandkoming als zodanig

oversluiten van hypotheken en de daarmee

aangeduid en gedocumenteerd. Hierbij wordt

gepaard gaande toename van vervroegde

onder meer informatie vastgelegd over doel

aflossingen bestaande MSR’s in waarde dalen

en strategie van het risicobeheer voor de

en voorzieningen moeten worden getroffen

hedgerelatie, met inbegrip van welke post en

voor duurzame waardevermindering. Deze

welk risico worden afgedekt, welk type

voorzieningen worden mogelijk gecom-

derivaten wordt toegepast en op welke wijze

penseerd door hogere toekomstige

de effectiviteit van de hedge wordt bepaald.

opbrengsten uit de verkoop van nieuwe

Bij de beoordeling van de effectiviteit van een

hypotheken, maar de bedragen zullen niet

hedgestrategie worden geen elementen van

precies gelijk zijn. Bovendien zal er

de verandering in de reële waarde van de

waarschijnlijk een verschil ontstaan in het

derivaten buiten beschouwing gelaten. Voorts

tijdstip van verantwoording: de MSR voor-

toetsen wij, zowel doorlopend als op het

ziening wordt direct na een rentewijziging ten

moment dat een hedgetransactie wordt aan-

laste gebracht van de netto-opbrengsten,

gegaan, de effectiviteit van derivaten binnen

maar de hogere baten uit de verkoop van

onze hedgestrategieën. De verantwoording

nieuwe hypotheken worden pas over een

van hedgetransacties wordt prospectief

langere periode gerealiseerd. Hierdoor kan de

gestaakt wanneer wij constateren dat een

omvang van een voorziening in een bepaald

derivaat niet zeer effectief is als hedge of dit

kwartaal een aanzienlijke invloed hebben op

niet langer zal zijn. Het derivaat zal vervolgens

de winst, ook als er gemeten over een

worden aangemerkt als handelsinstrument

volledige 12-maandsperiode andere

totdat het wordt ingezet ten behoeve van een

winstbronnen tegenover staan.

andere hedgerelatie. 85

Risicobeheer

De hedge-instrumenten die wij het meest

marktrisicolimieten op basis van VaR. Onder-

toepassen, zijn renteswaps (vaste versus

en overdekkingen worden bewaakt om ervoor

variabele rente, waarbij het variabele gedeelte

te zorgen dat zij binnen de door GRC

is gebaseerd op de LIBOR swaprente).

vastgestelde limieten blijven. Het beheer en

Andere instrumenten die van tijd tot tijd

de bewaking van het marktrisico in onze

gebruikt worden zijn:

handelsportefeuilles, met inbegrip van het

• long en/of short futures (geïndexeerd aan

daaraan verbonden valutarisico, is uiteen-

Amerikaans schatkistpapier en ander

gezet onder Marktrisico op pagina 79 tot 82.

overheidspapier of eurodollarleningen); • rentecaps en/of rentefloors (waarbij het

Niet-handelsgerelateerde activiteiten

uitoefentarief is gekoppeld aan de LIBOR

Om het geïnvesteerd vermogen in het

swaprente, het rendement op Amerikaans

buitenland en de daarop gerealiseerde

schatkistpapier met een vaste looptijd of de

winsten te beschermen tegen nadelige

swaprente voor papier met een vaste looptijd);

effecten van de conversie van vreemde

• gekochte opties die het recht geven om

valuta’s in de euro worden diverse hedge-

renteswaps aan te gaan (opties die bij uit-

strategieën toegepast.

oefening contant moeten worden verrekend);

• Ratio-hedge

• incidenteel ook hypothecair gedekte

De BIS-ratio’s van de bank (kernvermogen en

effecten die zijn uitgegeven door de Federal

totaal vermogen als percentage van RGA)

Home Loan Mortgage Corporation

worden beschermd tegen schommelingen in

(Freddie Mac), de Government National

de EUR/USD koers. Aangezien het vermogen

Mortgage Association (Ginnie Mae) en de

en de RGA onderhevig zijn aan valuta-

Federal National Mortgage Association

omrekening, worden de BIS-ratio’s voor in

(Fannie Mae) om MSR’s af te dekken.

Amerikaanse dollar luidende onderdelen dicht in de buurt van de totale BIS-ratio’s

De waarderingsmethode van MSR’s is van

gehandhaafd.

grote invloed op de resultaten van de BU

• Kapitaal-hedge

Noord-Amerika en vereist, gezien de

Het in buitenlandse activiteiten geïnvesteerd

inherente onzekerheden, een subjectieve en

vermogen in andere muntsoorten dan de

complexe beoordeling door het management.

Amerikaanse dollar wordt selectief afgedekt.

Het management gebruikt periodiek de

Hedging wordt overwogen wanneer het

verkoop van MSR’s en externe taxaties om

verwachte valutaverlies groter is dan het

haar schattingen te vergelijken met

renteverschil tussen de twee muntsoorten

marktgegevens.

(het renteverschil is namelijk de kostprijs van de hedgetransactie). Winsten en verliezen op

Valutarisico

dergelijke kapitaalposities, evenals de

Valutarisicoposities vloeien voort uit

hedgekosten, worden verantwoord via het

investeringen in het buitenlands bedrijf van de

eigen vermogen. Op basis van de positie per

bank of uit handelsactiviteiten. Binnen een

31 december 2003 zouden de reserves met

breed kader voor risicobeheer proberen wij

EUR 390 miljoen afnemen als de euro 10% in

het valutarisico te beheersen en te beperken.

waarde stijgt tegenover alle andere

Group ALCO is verantwoordelijk voor de

muntsoorten. In geval van een waardedaling

coördinatie van het valutarisicobeleid.

doet zich de tegenovergestelde situatie voor. Dankzij de ratio-hedge zal een dergelijke

86

Het valutarisico in de handelsportefeuilles

ontwikkeling evenwel geen wezenlijk effect

wordt beheerst door middel van

hebben op de BIS-ratio’s van de bank.

Risicobeheer

• Winst-hedge

in de diepte. Daarom is het lokale lijn-

Om de invloed van wisselkoerswijzigingen op

management verantwoordelijk voor het

het resultaat te verminderen worden winsten

beheer van de lokale liquiditeitsbehoeften,

selectief afgedekt. De criteria die hierbij

onder toezicht van Group ALCO.

worden gehanteerd, zijn vergelijkbaar met die voor kapitaal-hedging. Per 31 december 2002

Het dagelijks liquiditeitsbeheer is onder meer

was de gebudgetteerde in Amerikaanse dollar

afhankelijk van het goed functioneren van de

luidende nettowinst voor 2003 via termijn-

nationale en internationale financiële

verkopen afgedekt tegen een koers van

markten. Aangezien dit niet altijd het geval is,

USD 0,8994 per euro. Per 31 december 2003

hebben wij plannen opgesteld voor concern-

was de gebudgetteerde in Amerikaanse dollar

brede noodfinanciering. Deze plannen treden

luidende nettowinst voor 2004 via termijn-

in werking zodra zich een drastische wijziging

verkopen afgedekt tegen een koers van

voordoet in onze normale bedrijfsactiviteiten

USD 0,9563 per euro. De in Amerikaanse

of in de stabiliteit van de lokale of internatio-

dollar luidende winst voor 2005 is voor

nale financiële markten. Het Group Strategic

ongeveer 60% via termijnverkopen afgedekt

Funding Committee heeft volledige bevoegd-

tegen een koers van USD 1,1567 per euro en

heid van handelen om een dergelijke crisis

voor ongeveer 40% buiten een bandbreedte

het hoofd te bieden. In het kader van de

van USD 0,96 tot USD 1,13.

planning van liquiditeitsbeheer in noodsituaties beoordelen wij mogelijke trends,

Liquiditeitsrisico

behoeften, commitments, gebeurtenissen en

Er doet zich een liquiditeitsrisico voor bij de

onzekerheden die redelijkerwijs zouden

algehele financiering van de activiteiten van

kunnen leiden tot een toename of afname van

een bank als een bank bijvoorbeeld niet in

onze liquiditeit. Meer specifiek kijken wij naar

staat is de benodigde gelden voor de juiste

het effect dat deze mogelijke veranderingen

looptijden en tegen de juiste tarieven aan te

hebben op bronnen voor korte financiering en

trekken of een positie niet tijdig kan

liquiditeitsplanning op lange termijn.

afwikkelen tegen een redelijke prijs. Om onverwachte verliezen op te vangen wordt

Voor wat betreft onherroepelijke krediet-

kapitaal aangehouden. Liquiditeitsbeheer

faciliteiten die zijn aangegaan, beoordelen wij

heeft tot doel ervoor te zorgen dat voldoende

als onderdeel van ons liquiditeitsbeheer het

middelen beschikbaar zijn om in verwachte en

effect dat dergelijke transacties in

onverwachte financieringsbehoeften van de

noodsituaties redelijkerwijs op onze normale

bank te voorzien. Wij houden te allen tijd op

bronnen van liquiditeit en financiering kunnen

groepsniveau een hoeveelheid liquide

hebben.

middelen die volgens onze inschatting voldoende is om geldopnames te honoreren, opgenomen leningen terug te betalen en nieuwe uitzettingen te financieren, zelfs onder moeilijke omstandigheden. Liquiditeitsbeheer binnen onze bank vindt plaats op dagelijkse basis in alle landen waar wij actief zijn. Financiële markten, concurrentie, productenpakket en klantprofiel verschillen per land, zowel in de breedte als 87

88



ABN AMRO vanaf 1994 (in euro’s)

2003

Resultaten

2003

2002

2001

10.090

(USD)4

(in miljoenen)

Rente

9.723

11.094

9.845

Overig inkomen

9.070

10.349

8.435

8.744

Totaal baten

18.793

21.443

18.280

18.834

Bedrijfslasten

12.585

14.360

13.148

13.771

1.274

1.454

1.695

1.426

–

–

–

–


4.918

5.611

3.388

3.613

Groepswinst

3.415

3.897

2.415

2.615

Nettowinst

3.161

3.607

2.207

3.230

3.116

3.555

2.161

3.184

1.589

1.813

1.462

1.421

13,0

16,4

11,1

12,1

31,8

40,1

30,4

34,3

Toevertrouwde middelen en schuldbewijzen

361,6

455,8

360,7

384,9

Kredieten

296,8

374,1

310,9

345,3

Balanstelling

560,4

706,3

556,0

597,4

162,5

204,8

180,3

193,4

223,8

282,1

229,6

273,4

Waardeveranderingen van vorderingen Fonds voor algemene bankrisico’s (mutaties)

Nettowinst, beschikbaar voor houders van gewone aandelen Dividendbedrag

Balans

(in miljarden)

Eigen vermogen

7

Aansprakelijk groepsvermogen

7

Voorwaardelijke schulden en onherroepelijke faciliteiten Naar risico gewogen activa

Gegevens van gewone aandelen

1

Aantal uitstaande aandelen (in miljoenen)

1.637,9

1.585,6

1.535,5

Gemiddeld aantal uitstaande aandelen (in miljoenen)

1.610,2

1.559,3

1.515,2

Nettowinst per aandeel (in euro’s)

2,5

1,94

2,21

1,39

1,53

1,93

2,20

1,38

1,52

0,95

1,12

0,90

0,90

64,7

58,8

6,47

7,34

20,5

Nettowinst per aandeel na volledige verwatering (in euro’s)

2,5

Dividend per aandeel (afgerond)

3

Uitkeringspercentage per aandeel (dividend / nettowinst) Vermogenswaarde per aandeel (ultimo, in euro’s)

Ratio’s

3,7

6

49,0 7,47

9,42

(in %)


28,5

22,6

BIS-ratio kernvermogen

8,15

7,48

7,03

11,73

11,54

10,91

67,0

71,9

73,1

Nederland

31.332

32.693

36.984

Overige landen

81.331

73.745

74.726

BIS-ratio totaal vermogen Efficiencyratio

Medewerkers

(nominale aantallen)

Vestigingen Nederland Overige landen

Aantal landen en gebieden van vestiging

90

612

627

736

3.106

2.839

2.836

63

66

67

De cijfers van voorgaande jaren zijn aangepast voor vergelijkingsdoeleinden. 1 Gecorrigeerd voor ingekochte aandelen ter dekking van uitgegeven personeelsopties. 2 Berekend op basis van het gemiddeld uitstaande aantal gewone aandelen en gecorrigeerd in verband met kapitaalsuitbreidingen. 3 Waar nodig gecorrigeerd in verband met kapitaalsuitbreidingen.


2000

1999

1998

1997

1996

1995

1994

9.404

8.687

7.198

6.294

5.230

4.646

4.442

9.065

6.840

5.340

4.491

3.433

2.708

2.353

18.469

15.527

12.538

10.785

8.663

7.354

6.795

13.202

10.609

8.704

7.450

5.867

4.962

4.595

617

653

941

547

569

328

681

– 32

– 20

– 101

179

66

308

–

4.725

4.250

2.897

2.626

2.175

1.743

1.526

3.401

2.930

1.989

1.872

1.563

1.233

1.081

2.498

2.570

1.828

1.748

1.499

1.187

1.037

2.419

2.490

1.747

1.666

1.414

1.075

925

1.424

1.250

906

844

733

623

550

12,9

12,4

10,9

11,9

11,5

9,5

9,0

32,9

29,3

24,5

24,2

20,3

15,5

14,4

339,8

284,2

243,5

221,1

159,3

147,3

138,5

319,3

259,7

220,5

201,1

150,5

132,8

122,8

543,2

457,9

432,1

379,5

272,0

248,0

229,0

187,5

159,0

124,0

102,8

80,9

63,8

51,0

263,9

246,4

215,8

208,7

176,7

149,6

136,9

1.500,4

1.465,5

1.438,1

1.405,6

1.364,5

1.255,6

1.213,3

1.482,6

1.451,6

1.422,1

1.388,7

1.346,3

1.232,5

1.193,3

2,04

1,72

1,23

1,20

1,05

0,87

0,78

2,02

1,71

1,22

1,19

1,03

0,83

0,74

0,90

0,80

0,58

0,54

0,48

0,41

0,36

44,1

46,5

46,9

45,5

45,5

46,9

46,9

8,43

7,87

6,94

7,84

7,06

6,44

6,27

26,5

23,7

16,9

15,7

16,4

13,9

12,4

7,20

7,20

6,94

6,96

7,21

6,51

6,74

10,39

10,86

10,48

10,65

10,89

10,80

11,02

71,5

68,3

69,4

69,1

67,7

67,5

67,6

38.958

37.138

36.716

34.071

32.531

34.587

35.677

76.140

72.800

71.014

42.678

33.641

29.107

26.504

905

921

943

967

1.011

1.050

1.102

2.774

2.668

2.640

921

706

620

601

74

76

74

71

70

67

64

4 De resultaten zijn omgerekend tegen de gemiddelde dollarkoers en de balans tegen de ultimo dollarkoers. 5 2002, inclusief bijzonder resultaat. Exclusief, bedraagt de winst per aandeel EUR 1,52 en na volledige verwatering EUR 1,51. 6 2002, inclusief bijzonder resultaat. Exclusief, bedraagt de ratio 59,2. 7 Berekend op basis van de richtlijn van de Raad van Jaarverslaggeving per 1 januari 2003.

91


Het aandeel ABN AMRO

Koersontwikkeling januari 2003 – december 2003 (in euro’s) (MSCI en AEX indices, herleid tot koers gewoon aandeel ABN AMRO Holding N.V. op 2 januari 2003)

20

15

10

5

0 jan

feb

mrt

apr

mei

juni

juli

aug

sept

okt

nov

dec

ABN AMRO Holding N.V. MSCI European Banking Index AEX

Beursnoteringen

De certificaten van preferente aandelen

Het gewone aandeel ABN AMRO Holding N.V.

alsmede de (voorheen converteerbare)

is genoteerd op de beurzen van Amsterdam,

preferente aandelen zijn genoteerd op

Brussel, Düsseldorf, Frankfurt, Hamburg,

Euronext Amsterdam.

Londen, New York, Parijs, Singapore en op de zijn de aandelen beschikbaar in de vorm van

Ontwikkeling van aandelenkapitaal

American Depositary Shares, die worden

In 2003 is het aantal uitstaande gewone

vertegenwoordigd door American Depositary

aandelen met 52,3 miljoen toegenomen

Receipts (ADR’s), waarbij één ADR één

van 1.585,6 miljoen tot 1.637,9 miljoen.

gewoon aandeel vertegenwoordigt. Ultimo

Deze stijging was het gevolg van

2003 bedroeg het totaal aantal uitgegeven

stockdividenden (50,0 miljoen aandelen),

ADR’s 53.944.253 (ultimo 2002: 61.261.393).

de uitoefening van personeelsopties

Zwitserse beurs. Op de beurs van New York

(0,4 miljoen aandelen) en de conversie van converteerbare preferente aandelen

Uitstaande rechten per 31 december 2003 (aantallen in duizenden)

(1,9 miljoen aandelen). Personeelsopties

Gemiddelde uitoefenprijs (in euro’s)

2004

10.317

20,84

1.559,3 miljoen). In de berekening tellen de in

2005

5.652

21,18

de loop van het jaar uitgegeven aandelen

2007

4.542

21,30

tijdsevenredig mee, met uitzondering van

2008

9.571

22,73

gewone aandelen die uit de conversie van

2009

4.412

20,42

converteerbare preferente aandelen

2010

898

15,06

voortkomen. Deze worden meegeteld vanaf

Uitoefenperiode tot en met

Het gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen bedroeg 1.610,2 miljoen (2002:

2012

9.759

19,11

het begin van het jaar waarin conversie

2013

13.998

14,45

plaatsvindt.

59.149

19,30

92


Het aantal uitstaande preferente aandelen bleef ongewijzigd 362,5 miljoen. Per

Maatschappelijk kapitaal (in euro’s)

31 oktober 2003 liep conform de

4.000.000.400 gewone aandelen

van EUR 0,56

2.240.000.224

emissievoorwaarden de conversieperiode

1.000.000.000 preferente aandelen

van EUR 2,24

2.240.000.000

van EUR 2,24

224.000.000

van de converteerbare preferente aandelen af.

100.000.000 converteerbare preferente

Tot en met 31 oktober 2003 werden

aandelen

476.315 converteerbare preferente aandelen

4.704.000.224

geconverteerd in 1,9 miljoen gewone aandelen. De resterende 44.988 converteerbare preferente aandelen zijn niet geconverteerd en zijn thans omgezet in (niet-converteerbare) preferente aandelen.

Geplaatst kapitaal per 31 december 2003 (in euro’s)

1.643.220.517 gewone aandelen

Personeelsopties geven recht op de in de

362.503.010 preferente aandelen

tabel genoemde aantallen gewone aandelen.

van EUR 0,56

920.203.489,52

van EUR 2,24

812.006.742,40

44.988 (voorheen converteerbare)

Bij volledige uitoefening van de personeels-

preferente aandelen

van EUR 2,24

100.773,12

opties kan het aantal gewone aandelen

1.732.311.005,04

met 59,1 miljoen ofwel 3,6% van de ultimo 2003 uitstaande gewone aandelen toenemen.

Kerncijfers gewone aandelen 2003

2002

2001

• Hoog

18,88

22,78

27,80

contanten dan wel geheel in gewone

• Laag

11,93

10,45

15,78

aandelen ten laste van de agioreserve

• Ultimo

18,55

15,58

18,09

1,94

1,39

1,53

Dividendbeleid

(in euro’s)

Zowel het interim- als het slotdividend wordt,

Slotkoersen

naar keuze van de aandeelhouder, geheel in

uitgekeerd. De keuzeperiode voor het slotdividend begint na sluiting van de beurs

Winst per aandeel

op de eerstvolgende werkdag na de dag van

Winst per aandeel na volledige verwatering

1,93

1,38

1,52

de Algemene Vergadering van

Uitkeringspercentage in %

49,0

64,7

58,8

Aandeelhouders. Bij keuze voor uitkering in

Dividend per aandeel

0,95

0,90

0,90

aandelen dienen de aandeelhouders hun

Dividendrendement in % (ultimo)

stockdividendrechten gelijktijdig met de

Vermogenswaarde per aandeel (ultimo)

opgave van hun keuze in te leveren bij het

Koers/winstverhouding (ultimo)

ABN AMRO Verwisselkantoor. Derhalve zal

Koers/vermogenswaarde in %

1

2

5,1

5,8

5,0

7,47

6,47

7,34

9,6

11,2

11,8

248,3

240,8

246,5

geen officiële notering van en handel in stockdividenden plaatsvinden. Op lange termijn wordt gestreefd naar een uitkeringspercentage van 45% tot 50% van

1 Berekend op basis van het gemiddelde aantal uitstaande gewone aandelen en

gecorrigeerd voor kapitaaluitbreidingen (2002, inclusief bijzonder resultaat). 2 Verhouding tussen dividend en nettowinst per aandeel (2002, inclusief bijzonder

resultaat).

de nettowinst.

Certificaten van preferente aandelen Ultimo 2003 stonden 362,5 miljoen certificaten van preferente aandelen van EUR 2,24 nominaal uit. Jaarlijks wordt een 93


Historisch overzicht dividend gewone aandelen

contant dividend uitgekeerd van EUR 0,12432 Volledig in contanten

of Contant

Aantal nieuwe aandelen (x 1.000)

plus aandelen als % van nominale waarde

(in euro’s)

Uitkeringspercentage

per aandeel ofwel 5,55% van het nominaal bedrag van EUR 2,24. Volgens de statuten van ABN AMRO Holding N.V. is het dividend-

Interimdividend 1994

0,17

2% gewone aandelen

13.316

Slotdividend 1994

0,20

2,9% gewone aandelen

23.961


0,18


11.074

Slotdividend 1995

0,23


10.453


0,20


8.968

Slotdividend 1996

0,27


14.697


0,24


11.882

Slotdividend 1997

0,30


13.058


0,27


13.451

Slotdividend 1998

0,30


14.045


0,30


8.339

Slotdividend 1999

0,50


13.990


0,40


14.293

Slotdividend 2000

0,50


19.508


0,45


19.554

Slotdividend 2001

0,45


19.298


0,45


25.068

Slotdividend 2002

0,45


23.599


0,45


26.412

0,04

percentage voor preferente aandelen en 46,9

certificaten van preferente aandelen per 1 januari 2001 vastgesteld op 5,55%. Per

46,8

1 januari 2011 en vervolgens iedere tien jaar nadien zal het dividendpercentage worden

45,4

aangepast aan het alsdan bepaalde gemiddelde effectieve rendement van de

45,5

vijf langstlopende Nederlandse staatsleningen, verhoogd met een opslag van

46,9

minimaal 25 en maximaal 100 basispunten, afhankelijk van de alsdan geldende

46,5

marktomstandigheden.

55,2

Per 31 december 2003 stonden 44.988 (voorheen converteerbare) preferente

58,8

aandelen van EUR 2,24 nominaal uit. Jaarlijks wordt een contant dividend

59,2

uitgekeerd van EUR 0,95 per aandeel ofwel 3,3231% van het bij uitgifte per 1 januari 2004 gestorte bedrag van EUR 28,58815. Per 1 januari 2014 en vervolgens iedere tien jaar nadien zal het dividendpercentage worden

Dagomzet gewone aandelen in 2003

aangepast aan het alsdan bepaalde effectieve Euronext Amsterdam

NYSE (ADR’s)

Hoog

22.031,9

1.194,9

Laag

496,1

41,4

7.983,2

239,4

(aantallen in duizenden, dubbeltelling)

Gemiddeld

rendement van Nederlandse staatsleningen met een (resterende) looptijd van negen tot tien jaar, eventueel verhoogd met een opslag of verlaagd met een afslag van maximaal 100 basispunten.

Geografische spreiding gewone aandelen ABN AMRO Dagomzet preferente aandelen in 2003 op Euronext Amsterdam (aantallen in duizenden, dubbeltelling)

Hoog Laag Gemiddeld

Het aantal gewone aandelen ABN AMRO dat Certificaten van preferente aandelen

Converteerbare preferente aandelen

775,0

19,8

in handen van buitenlandse beleggers is, bedraagt circa 68%. De belangrijkste geografische concentraties buiten Nederland

0,5

0,0

zijn het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde

37,3

1,4

Staten (beide ongeveer 21%). Institutionele beleggers bezitten circa 85% van het totaal aantal uitstaande gewone aandelen.

94


Grootaandeelhouders

Opgave Wet Melding Zeggenschap* (in procenten)

Gewone aandelen

(Certificaten van) preferente aandelen

meegedeeld het daarin vermelde

Aegon N.V.

0,35

13,54

aandelenbelang in ABN AMRO Holding N.V. te

Fortis Utrecht N.V.

0,54

15,72

bezitten. De belangen zijn weergegeven als

Delta Lloyd Leven

0,73

9,90

percentage van het totaal aantal uitstaande

ING Groep N.V.

8,32

17,64

gewone aandelen en certificaten van

Rabobank Nederland

0,07

10,61

preferente aandelen per ultimo 2003.

De Zonnewijser (beleggingsfonds)

–

14,19

5,20

–

De instellingen in de tabel hebben op basis van de Wet Melding Zeggenschap

Capital Group International, Inc

De certificaten van preferente aandelen worden uitgegeven door de Stichting

* Aandeelhouders met een belang van 5% of meer in het totale nominale kapitaal.

Administratiekantoor ABN AMRO Holding. Ultimo 2003 hield deze Stichting 99,99% van de uitstaande preferente aandelen in

In verband met de notering van de gewone

administratie.

aandelen aan de New York Stock Exchange publiceert ABN AMRO ook een rapport dat

Indexen

voldoet aan de regels die door de

De belangrijkste indexen waarin het gewone

Amerikaanse SEC zijn vastgesteld.

aandeel ABN AMRO Holding N.V. is

Exemplaren van deze zogenoemde 20-F

opgenomen, zijn:

rapporten zijn, in een beperkte oplage, verkrijgbaar via de afdeling Investor Relations.

AEX

MSCI Euro Index

S&P Euro Index

FTSE Euro Top 100

DJ Euro Stoxx 50 Index

FTSE Euro Top 300

DJ Sustainability Indexes

FTSE4Good Index

Geografische spreiding Europa Geografische spreiding wereldwijd

(% van wereldwijd)

2003

2003

Europa: 78,2%

Nederland: 32,1%

Noord- & Zuid-Amerika: 21,2%

Verenigd Koninkrijk: 20,5%

Afrika/Australië/Azië: 0,6%

Luxemburg: 7,0% België: 7,2% Duitsland: 4,4% Zwitserland: 4,7% Overig: 2,3%

95


Marktkapitalisatie 2003

2002

2001

30.383

24.704

27.778

841

776

794

Converteerbare preferente aandelen

–

30

47

(Voorheen converteerbare) preferente aandelen

1

–

–

31.225

25.510

28.619

8,1%

6,9%

5,3%

Lang

Kort

(ultimo, in miljoenen euro’s)

Gewone aandelen (uitstaand) Preferente aandelen

Kapitalisatie als % van totale beurswaarde van alle beursgenoteerde Nederlandse gewone aandelen

Credit ratings Moody’s

Aa3

P-1

Standard & Poor’s

AA-

A-1+

FitchIBCA

AA-

F1+

Kalender 2004 28 april

Kalender 2005 Bekendmaking cijfers

7 februari

eerste kwartaal 2004 29 april

Algemene Vergadering

31 maart

van Aandeelhouders 3 mei

Ex-dividendnotering

3 mei - 17 mei

Keuzeperiode slotdividend 2003

18 mei (na beurs)

Vaststelling stockkoers

24 mei

Betaalbaarstelling

2 augustus

Bekendmaking cijfers

29 oktober

Bekendmaking cijfers

Publicatie jaarverslag 2004 en 20-F rapport

28 april

Bekendmaking cijfers eerste kwartaal 2005

28 april


1 augustus

Bekendmaking cijfers tweede kwartaal 2005

slotdividend 2003 31 oktober

Bekendmaking cijfers derde kwartaal 2005

tweede kwartaal 2004 derde kwartaal 2004

Bekendmaking jaarcijfers 2004

Investor Relations

Richard Bruens, Dominique Maas, Alexander Mollerus, Ingrid Keller Cayet tel.: +31 (0)20 6287835 fax: +31 (0)20 6287837 e-mail: [email protected] website: www.abnamro.com/investorrelations

96


Peer group ABN AMRO De maatstaf die wij hanteren om op concernniveau onze performance te meten, is het totaal rendement voor aandeelhouders (Total Return to Shareholders / TRS). Het TRS wordt afgezet tegen dat van 20 concurrenten die onze peer group1 vormen. Ons doel is een positie in de top 5 van deze peer group eind 2004.TRS wordt vanaf 1 januari 2001 gemeten. Op 31 december 2003 stond onze bank op de dertiende plaats. Een grafiek van onze TRS performance kunt u vinden op de internetsite www.abnamro.com.

Bank One

Crédit Suisse Group

ING Group

Nordea

Barclays

Deutsche Bank

JPMorganChase

SCH

BBVA

Fleet Boston

Lloyds TSB

Société Générale

BNP Paribas

HSBC Holdings

Merrill Lynch

UBS

Citigroup

HVB Group

Morgan Stanley

Wells Fargo

1 Situatie ultimo 2003. Bank One en JPMorganChase hebben inmiddels het voornemen tot een fusie

bekendgemaakt.

97


Factoren van invloed op het aandeel ABN AMRO en uw belegging

Het resultaat uit bedrijfsactiviteiten en de

kunnen het bedrijfsresultaat en de waardering

financiële positie van de bank kunnen worden

van activa en passiva die in een andere valuta

beïnvloed door onzekere of ongunstige

dan de euro luiden, in negatieve zin

economische, markt-, juridische en andere

beïnvloeden.

omstandigheden. Dit betreft mogelijk onder meer de onderstaande factoren.

Concurrentiedruk De concurrentie is aanzienlijk bij alle soorten

Economisch en bedrijfsklimaat

banken andere producten en diensten die

Onze resultaten worden mede bepaald door

wij aanbieden. Deze concurrentie wordt

de algehele economische situatie en andere

bepaald door de vraag van de consument,

bedrijfsomstandigheden. In dit verband moet

technologische veranderingen, het

bijvoorbeeld worden gedacht aan

consolidatieproces, maatregelen van

veranderingen in de conjunctuurcyclus die de

toezichthouders en andere factoren. Als wij

vraag naar beleggings- en bankproducten

niet in staat zijn aantrekkelijke producten en

beïnvloeden. Deze cyclische bewegingen

diensten te bieden op winstgevende basis,

staan onder invloed van internationale

bestaat de kans dat wij marktaandeel moeten

politieke ontwikkelingen, zoals terroristische

inleveren of verlies lijden op bepaalde of alle

aanslagen, oorlog en andere vijandelijkheden,

activiteiten.

alsmede door marktspecifieke gebeurtenissen zoals veranderingen in het

Wet- en regelgeving

consumentenvertrouwen, industriële

Wijzigingen in weten regelgeving in de

productie, arbeids- of sociale onrust en

rechtsgebieden waar wij actief zijn, alsmede

politieke onzekerheid. Dergelijke factoren

juridische procedures waarbij ABN AMRO

hebben in het verleden een effect gehad, en

betrokken is, kunnen een nadelig effect

zullen dit ook in de toekomst hebben, op de

hebben op onze bedrijfsvoering en resultaten.

vraag van klanten naar onze producten en op het vermogen van sommige klanten om hun

Operationeel risico

schuldverplichtingen ten opzichte van onze

Wij staan, zoals overigens alle financiële

bank na te komen.

instellingen, bloot aan allerlei operationele risico's. Hoewel wij controlemaatregelen

Rente- en valutabewegingen

hanteren om het operationeel risico tot

Schommelingen in rentetarieven en

een gepast niveau te beperken, hebben

wisselkoersen, met name in onze drie

wij verliezen geleden als gevolg van

thuismarkten Nederland, het Midden-Westen

operationele risico's. Er kan evenmin

van de Verenigde Staten en Brazilië, zijn

worden gegarandeerd dat dit in de toekomst

eveneens van invloed op ons resultaat en

niet opnieuw zal gebeuren.

onze financiële positie. Rentebewegingen kunnen ook een negatieve uitwerking hebben

Een volledige beschrijving van risicofactoren

op waarderingsniveaus en de behoefte van

is opgenomen in het 20-F rapport voor de

klanten aan onze producten. Bovendien is een

Amerikaanse SEC en staat ook op onze

aanzienlijk deel van onze inkomsten

internetsite www.abnamro.com.

onderhevig aan valutakoerseffecten, met name van de Amerikaanse dollar en de Braziliaanse real. Mutaties in wisselkoersen en het vermogen om de gevolgen hiervan te beperken door middel van hedgetransacties, 98

Jaarrekening 2003

100

Inhoud

Grondslagen

102

Geconsolideerde balans per 31 december 2003

108

Geconsolideerde winsten verliesrekening over 2003

109

Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2003

110

Mutatieoverzicht eigen vermogen over 2003

111

Toelichting op de geconsolideerde balans en winsten verliesrekening

112

Vennootschappelijke balans per 31 december 2003 na winstverdeling

159

Vennootschappelijke winsten verliesrekening over 2003

159

Toelichting op de vennootschappelijke balans en winsten verliesrekening

160

Belangrijke deelnemingen

162

101

Jaarrekening 2003

Grondslagen

Algemeen

tijdstip dat de vennootschap recht heeft op

De jaarrekening is in overeenstemming met

de voordelen danwel gebonden is aan de

de in Nederland algemeen aanvaarde

verplichtingen voortkomend uit de

grondslagen voor financiële verslaggeving

contractuele bepalingen van het financieel

opgesteld. Waar nodig liggen aan de

instrument. Vanaf het tijdstip dat niet meer

bedragen, zoals vermeld in de jaarrekening,

wordt voldaan aan deze voorwaarden wordt

schattingen en veronderstellingen ten

een financieel instrument niet meer in de

grondslag.

balans opgenomen. Financiële activa en passiva worden per saldo in de balans

In verband met de notering van het gewone

opgenomen indien ABN AMRO op grond van

aandeel ABN AMRO Holding N.V. in de vorm

wettelijke of contractuele bepalingen over de

van American Depositary Receipts op de

bevoegdheid beschikt en de intentie heeft

New York Stock Exchange (NYSE) publiceert

deze activa en passiva gesaldeerd of

ABN AMRO ook een jaarverslag (Form 20-F)

simultaan af te wikkelen.

dat voldoet aan de regels die de Amerikaanse Securities and Exchange Commission (SEC)

Grondslagen voor consolidatie

stelt. Deze regels betreffen onder meer vorm

De activa, passiva, baten en lasten van

en inhoud van de toelichting op de

ABN AMRO Holding N.V., haar

jaarrekening. Bovendien wordt inzicht

dochtermaatschappijen en overige

gegeven in het eigen vermogen en resultaat

groepsmaatschappijen, die met haar een

bij toepassing van de Amerikaanse

organisatorische en economische eenheid

verslaggevingsregels (US GAAP).

vormen, worden volledig geconsolideerd. Een groepsmaatschappij is een entiteit

Wijzigingen grondslagen

waarvoor ABN AMRO het financieel en

Met ingang van 1 januari 2003 wordt conform

operationeel beleid kan bepalen en waarvan

de gewijzigde Richtlijnen voor de jaarverslag-

de baten voor het merendeel aan ABN AMRO

geving het naar verwachting te betalen

toekomen, tenzij het belang in de betreffende

bedrag aan gewoon dividend niet meer als

entiteit is bedoeld als een investering met

verplichting aangemerkt maar blijft dit

een niet-duurzaam karakter. Entiteiten die zijn

onderdeel vormen van het eigen vermogen

opgezet met een speciale doelstelling,

zolang de aandeelhouders de voorgestelde

bijvoorbeeld om van ABN AMRO gekochte

winstverdeling niet hebben goedgekeurd. Het

activa te securitiseren, en die aan deze

effect van deze wijziging op het eigen

criteria voldoen, worden eveneens als

vermogen per 1 januari 2003 bedraagt

groepsmaatschappij aangemerkt. Entiteiten

EUR 300 miljoen.

worden geconsolideerd vanaf de datum waarop de zeggenschap overgaat op

Eveneens met ingang van 1 januari 2003 is de

ABN AMRO en gedeconsolideerd vanaf de

definitie van buitengewone baten en lasten

datum dat de zeggenschap van ABN AMRO

herzien. De inperking van het begrip

ophoudt te bestaan. Het belang van derden in

buitengewone post heeft tot gevolg dat

zowel het vermogen als het resultaat van de

posten, die voorheen gepresenteerd werden

dochtermaatschappijen en overige

als buitengewoon resultaat, nu als gewoon

groepsmaatschappijen wordt afzonderlijk

resultaat worden gerubriceerd. De winsten

vermeld. Entiteiten waarover ABN AMRO

verliesrekening over 2002 is dienovereen-

gezamenlijk zeggenschap uitoefent, worden

komstig aangepast.

geconsolideerd pro rata het belang van ABN AMRO in de betreffende entiteit.

102

Grondslagen voor opname van financiële instrumenten in de balans

Goodwill

Een financieel actief of financieel passief

groepsmaatschappijen, joint ventures en

wordt in de balans opgenomen vanaf het

deelnemingen waarin een invloed van

Goodwill kan ontstaan bij de verwerving van

Jaarrekening 2003

betekenis wordt uitgeoefend. Het

andere grondslag wordt vermeld. Waar nood-

vertegenwoordigt de meerwaarde van de

zakelijk zijn waardecorrecties in mindering

verwervingsprijs ten opzichte van het aandeel

gebracht. Transacties en gebeurtenissen

van ABN AMRO in de reële waarde van de

worden verantwoord op het moment dat deze

verworven activa en passiva per de datum van

plaatsvinden; baten en lasten worden

verwerving. Goodwill wordt niet

toegerekend aan het boekjaar waarop zij

gekapitaliseerd maar ten laste van het eigen

betrekking hebben. Agio’s en disagio’s

vermogen gebracht conform een van de

worden toegerekend aan de verslagperioden

volgens de Nederlandse wet toegestane

overeenkomstig de resterende looptijd van

mogelijkheden.

de desbetreffende posten en worden opgenomen onder overlopende activa

Grondslagen voor omrekening van vreemde valuta

danwel overlopende passiva.

De activa en passiva in vreemde valuta en de

Waardepapieren en schuldbewijzen, waarvan

financiële instrumenten die worden gebruikt

de rente geheel of grotendeels op het

om het aan deze activa en passiva verbonden

moment van aflossing wordt verrekend,

valutarisico af te dekken, worden in euro’s

worden opgenomen tegen de aankoopprijs of

omgerekend tegen de contante koersen per

de contante waarde bij uitgifte vermeerderd

balansdatum. Omrekenverschillen worden in

met de opgelopen rente, tenzij zij behoren tot

de winsten verliesrekening verwerkt. De

de handelsportefeuille.

omrekenverschillen op het geïnvesteerd vermogen, inclusief de daarin opgenomen

Voor financiële instrumenten die worden

resultaten, van buitenlandse vestigingen

gebruikt om de aan specifieke activa of

in landen zonder hyperinflatie worden,

passiva verbonden risico’s af te dekken

tezamen met de uitkomsten van hiermee

(hedging), geschiedt de waardering en de

samenhangende dekkingstransacties en

resultatenbepaling volgens dezelfde

rekening houdend met belastingeffecten, ten

grondslagen als die welke gelden voor de

gunste of ten laste van het eigen vermogen

gehedgde posten. Transacties worden

gebracht.

aangemerkt als dekkingstransactie indien deze als zodanig zijn geïdentificeerd en de

Resultaten uit transacties in vreemde valuta

resultaten van de hedge een sterke correlatie

worden omgerekend tegen de koers per

vertonen met die van de te dekken positie.

transactiedatum danwel, voor zover nog niet

Resultaten behaald bij voortijdige beëindiging

ontvangen of betaald, tegen de ultimokoers

van een hedge worden geactiveerd of

van de maand waarop de resultaten

gepassiveerd en toegerekend aan de

betrekking hebben. De resultaten van de

resterende looptijd van de gedekte posities.

buitenlandse vestigingen, met uitzondering

Indien financiële instrumenten worden

van die in hyperinflatielanden, worden

gebruikt om aan specifieke activa of passiva

omgerekend tegen de ultimokoers van de

verbonden risico’s af te dekken en deze

maand waarin de resultaten worden

activa en passiva worden verkocht of

verantwoord. Het resultaat van de

beëindigd, dan worden deze financiële

vestigingen in hyperinflatielanden wordt

instrumenten niet meer als hedge

gecorrigeerd voor het effect van de inflatie en

beschouwd. Resultaten bij de afwikkeling

vervolgens omgerekend tegen de koers per

van een hedge worden in dezelfde periode

balansdatum.

verantwoord als de resultaten van de afwikkeling van de gedekte positie.

Grondslagen voor waardering en resultatenbepaling

De grondslagen voor andere financiële

Algemeen

instrumenten worden hieronder toegelicht

De activa en passiva worden gewaardeerd

onder handelsactiviteiten. Krediet-

tegen de verkrijgingsprijs, tenzij hierna een

gerelateerde provisies worden, voor zover 103

Jaarrekening 2003

zij de eerste kosten overstijgen, als rente

Het fonds voor algemene bankrisico’s dient

toegerekend aan de desbetreffende periode.

ter dekking van de algemene risico’s

Door het levensverzekeringsbedrijf aan

verbonden aan kredietverlening. De ontstane

derden en het bankbedrijf betaalde afsluit-

actieve belastinglatenties worden op het

provisie wordt als eerste kosten geactiveerd

fonds in mindering gebracht.

en afgeschreven. Kosten verbonden aan het plaatsen van gewone en preferente aandelen

Handelsactiviteiten

worden ten laste van het eigen vermogen

De effecten die tot de handelsportefeuilles

gebracht.

behoren, worden gewaardeerd tegen marktwaarde. In het kader van handels-

Kredieten

transacties verworven eigen obligaties

Kredieten worden in het algemeen

worden gewaardeerd tegen de verkrijgings-

opgenomen tegen de hoofdsom. Kredieten

prijs of, indien lager, de marktwaarde.

worden als dubieus aangemerkt zodra er

Valutacontracten, aandelen-, obligatie-,

enige twijfel bestaat over het vermogen

valuta- en overige opties, alsmede rente-

van de debiteur om aan zijn betalings-

overeenkomsten zoals renteswaps en

verplichtingen jegens de bank te voldoen.

rentetermijncontracten, worden gewaardeerd

Indien dit noodzakelijk wordt geacht, wordt

tegen de marktwaarde. De marktwaarden van

per post een waardecorrectie bepaald,

deze contracten worden per saldo onder

waarbij rekening wordt gehouden met de

overige activa of overige passiva

waarde van de verstrekte zekerheden. De

gerubriceerd. De mutaties die uit de

waardecorrecties voor particulier krediet

beschreven waarderingswijze voortvloeien,

worden per portefeuille bepaald, waarbij

worden onder resultaat uit financiële

een specifieke voorziening voor elk product

transacties in de winsten verliesrekening

wordt vastgesteld op basis van de omvang

verwerkt.

van de portefeuille en het historisch verliespercentage. Waardecorrecties voor nieuwe

Financiële en andere vaste activa

oninbare vorderingen en voor mutaties in

Beleggingen

bestaande oninbare vorderingen worden in

De tot de beleggingsportefeuilles behorende

het resultaat verwerkt onder waarde-

schuldbewijzen, uitgezonderd die waarvan de

veranderingen van vorderingen.

rente geheel of grotendeels op het moment van aflossing wordt verrekend, worden

104

‘Non-performing’ kredieten zijn dubieuze

opgenomen tegen de aflossingswaarde.

kredieten waarvan de renteverantwoording is

De in deze portefeuilles begrepen aandelen

stopgezet, hetgeen betekent dat de contrac-

worden gewaardeerd tegen marktwaarde;

tuele rente niet langer wordt verantwoord

veranderingen in de waarde worden na aftrek

in de winsten verliesrekening. De niet

van belastingen in het eigen vermogen

verantwoorde rente wordt dan (i) geboekt ten

verwerkt. Indien de aldus gevormde

gunste van een tussenrekening, of (ii) als het

herwaarderingsreserve per portefeuille niet

vanwege administratieve redenen niet als een

toereikend is om waardeverminderingen op te

specifieke onbetaalde renteclaim kan worden

vangen, worden deze onder waarde-

geboekt, direct ten gunste van de specifieke

veranderingen van financiële vaste activa in

debiteurenvoorziening geboekt. Rente-

de winsten verliesrekening verwerkt.

bedragen op ‘non-performing’ kredieten

Resultaten uit verkopen worden in het jaar

worden bij feitelijke ontvangst alleen dan

van verkoop ten gunste van de resultaten-

verantwoord als rentebaten indien de

rekening gebracht. Per saldo positieve

hoofdsom naar verwachting volledig kan

verschillen uit verkopen vóór de aflossings-

worden geïnd. Dubieuze kredieten worden

datum, welke gedaan zijn in het kader van

pas afgeschreven zodra duidelijk is dat

ruiltransacties met betrekking tot rente-

terugbetaling van de hoofdsom kan worden

dragende waardepapieren, worden echter

uitgesloten.

toegerekend aan de verslagperioden

Jaarrekening 2003

overeenkomstig de gemiddelde resterende

van belastingen in het eigen vermogen

looptijd van de portefeuille en als rente

verwerkt. Indien de aldus gevormde

verantwoord. Beleggingen die uit hoofde

herwaarderingsreserve per individuele

van verzekeringsovereenkomsten worden

deelneming niet toereikend is om waarde-

aangehouden voor rekening en risico van

verminderingen op te vangen, worden deze

polishouders, worden gewaardeerd op

onder waardeveranderingen van financiële

marktwaarde; veranderingen in de waarde

vaste activa in de winsten verliesrekening

van deze beleggingen worden onder

verwerkt.

overige baten (resultaten verzekeringsmaatschappijen) verantwoord.

Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

Aandelen in het kader van venture

De gebouwen van de bank voor eigen gebruik,

capital activiteiten

inclusief grond, worden gewaardeerd tegen

Participaties, dit wil zeggen aandelen die in

de actuele waarde, afgeleid van de

het kader van venture capital activiteiten

vervangingswaarde. Deze actuele waarde

worden gehouden, worden opgenomen tegen

wordt roulerend vastgesteld door externe

verkrijgingsprijs of de duurzaam lagere

deskundigen, waarbij elk jaar minimaal 10%

marktwaarde. Waardeveranderingen worden

van de bankgebouwen wordt getaxeerd.

in de winsten verliesrekening verwerkt.

Grotere objecten worden één keer per vijf jaar getaxeerd. De opstallen en de duurzame

Deelnemingen

installaties worden lineair afgeschreven

De waardering van deelnemingen, waarin

gedurende de geschatte gebruiksduur met

ABN AMRO of een van haar dochterbedrijven

een maximum van 50 jaar zonder rekening te

invloed van betekenis uitoefent op het zakelijk

houden met een restwaarde. Veranderingen

en financieel beleid, vindt plaats tegen netto-

in de waarde worden blijvend ten gunste of

vermogenswaarde, bepaald volgens de

ten laste van het eigen vermogen gebracht,

grondslagen van deze jaarrekening. Er wordt

onder aftrek van de op deze mutaties

geacht sprake te zijn van invloed van

betrekking hebbende belastingen. De

betekenis als ABN AMRO vertegenwoordigd

investeringen in huurpanden worden

is in de directie of een gelijkwaardig bestuurs-

geactiveerd en eveneens lineair

orgaan van de deelneming, zelfs wanneer

afgeschreven, rekening houdend met de

ABN AMRO minder dan 20% van het

gebruiksperiode.

stemrecht in de deelneming heeft. Overeenkomstig deze grondslagen worden mutaties

Bouwterreinen, onderhanden projecten in

in de nettovermogenswaarde in het eigen

commercieel vastgoed en woningen in

vermogen – zoals herwaarderingen en

aanbouw worden gewaardeerd op de bestede

goodwill – of in de winsten verliesrekening

kosten vermeerderd met toegerekende rente,

verwerkt. Verschuldigde belasting over

onder aftrek van noodzakelijk geachte

uitkeringen wordt hierbij op het moment van

voorzieningen. Op omvangrijke, langlopende

het besluit tot uitkering in aanmerking

ontwikkelingsprojecten waarvan het resultaat

genomen.

op betrouwbare wijze kan worden vastgesteld, wordt winst genomen naar rato

De overige deelnemingen, die voornamelijk

van de voortgang van het werk. Nog niet

bestaan uit kapitaalbelangen in bedrijven met

verkocht vastgoed wordt gewaardeerd tegen

verwante activiteiten, worden voor zover het

de kostprijs vermeerderd met bouwrente of,

genoteerde belangen betreft tegen beurs-

indien lager, de geschatte verkoopopbrengst.

waarde per balansdatum en voor zover het niet genoteerde belangen betreft tegen de

Onroerende zaken voor beleggingsdoeleinden

geschatte opbrengstwaarde gewaardeerd.

worden gewaardeerd tegen de reële waarde;

Veranderingen in de waarde van deel-

mutaties in de reële waarde komen ten

nemingen zonder invloed worden na aftrek

gunste of ten laste van het resultaat. 105

Jaarrekening 2003

De inventaris, de computerinstallaties, de van

jaarrekening. Hierbij wordt onderscheid

derden gekochte software en de kosten van

gemaakt tussen het beschikbaar premie-

intern gegenereerde software welke

stelsel (‘defined contribution plan’) en het

betrekking hebben op de ontwikkelingsfase,

salaris-/dienstjarensysteem (‘defined benefit

worden gewaardeerd tegen de aanschaffings-

plan’).

prijs minus de afschrijvingen; afschrijving geschiedt lineair op basis van de geschatte

De pensioenverplichtingen voor het defined

gebruiksduur, namelijk:

benefit plan worden berekend in overeen-

• inventaris 5-12 jaar;

stemming met de ‘projected unit credit

• computerinstallaties 2-5 jaar;

method of actuarial cost allocation’. Volgens

• software 3 jaar.

deze methode wordt de contante waarde van de pensioenverplichtingen en overige

Servicing-rechten van hypotheken

personeelsverplichtingen bepaald op basis

Rechten met betrekking tot de administratie-

van het aantal actieve dienstjaren tot aan de

voering van hypotheken (servicing-rechten)

balansdatum, het geraamde salarisniveau per

worden geactiveerd tegen de oorspronkelijke

de verwachte pensioneringsdatum en de

boekwaarde onder aftrek van afschrijvingen

marktrente op bedrijfsobligaties van hoge

of, indien lager, tegen de reële waarde.

kwaliteit.

Afschrijving vindt plaats in verhouding tot en over de looptijd van de geschatte nettobaten

Voor de bepaling van de pensioenlasten wordt

uit de servicing-rechten. Tot de boekwaarde

tevens het verwachte rendement op de

worden tevens gerekend overlopende posten

beleggingen in de berekening betrokken.

uit vroegtijdig afgewikkelde derivatenhedges.

Verschillen tussen het verwachte en het

De reële waarde van servicing-rechten wordt

gerealiseerde rendement op de beleggingen,

bepaald op basis van de geschatte contante

alsmede actuariële wijzigingen worden niet in

waarde van toekomstige netto kasstromen,

de winsten verliesrekening verantwoord,

waarbij rekening wordt gehouden met

tenzij het totaal van deze cumulatieve

het tempo van vervroegde aflossing,

verschillen en wijzigingen buiten een

disconteringsvoet, servicing-kosten en

bandbreedte van 10% van de grootste van de

andere economische factoren. Om te bepalen

verplichtingen uit hoofde van de regeling of

of er sprake is van een duurzame waarde-

de reële waarde van de bijbehorende

vermindering wordt ook de reële waarde

beleggingen valt. Het deel dat buiten de

van hedges meegenomen. Servicing-rechten

bandbreedte valt, wordt ten gunste of ten

van hypotheken zijn opgenomen onder de

laste van de winsten verliesrekening

post overige activa.

gebracht over de resterende arbeidsjaren van de deelnemers. Indien als gevolg van de

106

Voorzieningen

herziening van pensioenregelingen de

Voor de medewerkers in Nederland en voor

verwachte verplichtingen op basis van

de meeste medewerkers in het buitenland

toekomstige salarisniveaus ten aanzien van

zijn pensioen- of andere oudedagsregelingen

reeds verstreken dienstjaren (backservice-

getroffen in overeenstemming met de in die

kosten) toenemen, wordt deze toename niet

landen bestaande voorschriften en usances.

volledig verantwoord in de periode waarin de

Deze regelingen zijn grotendeels bij

rechten verleend worden, maar gespreid over

afzonderlijke pensioenfondsen of bij derden

de resterende dienstjaren van de leden ten

ondergebracht. De verplichtingen worden

laste van de winsten verliesrekening

gezien als eigen verplichtingen van

gebracht. Verschillen tussen de aldus

ABN AMRO, ongeacht of de uitvoering is

berekende pensioenlasten en de af te dragen

ondergebracht bij een pensioenfonds of op

premies worden als voorziening danwel

een andere wijze plaatsvindt. Tegen die

vooruitbetaalde bedragen verantwoord.

achtergrond is de aard en inhoud van de

Indien de cumulatieve pensioenverplichtingen

regeling bepalend voor de verwerking in de

(de verwachte verplichtingen zonder rekening

Jaarrekening 2003

te houden met toekomstige salaris-

Met uitzondering van de voorziening voor

verhogingen) hoger zijn dan de reële waarde

latente belastingverplichtingen worden de

van de pensioenbeleggingen, is eventueel

overige voorzieningen voor verplichtingen en

een extra passiefpost (voorziening voor

risico’s opgenomen tegen de nominale

pensioenverplichtingen) vereist. Dit zal het

waarde.

geval zijn indien dit excedent groter is dan de reeds verantwoorde voorziening voor

Belastingen

pensioenverplichtingen, rekening houdend

Bij de bepaling van de belastingdruk worden

met de hierboven beschreven methode.

alle tijdelijke verschillen tussen het bedrijfsresultaat voor belastingen op basis van de

Indien een aanvullende voorziening voor

grondslagen van ABN AMRO en het

pensioenverplichtingen wordt gevormd,

belastbaar bedrag volgens de fiscale

wordt hetzelfde bedrag, tot evenwel

wetgeving in aanmerking genomen. Latente

maximaal de omvang van nog niet in

belastingvorderingen en -verplichtingen

aanmerking genomen lasten over verstreken

worden gewaardeerd tegen de contante

dienstjaren, opgenomen als immaterieel

waarde op basis van de nettorente. Latente

activum. Alle bedragen die niet als

belastingvorderingen worden uitsluitend in de

immaterieel activum worden verantwoord,

balans opgenomen indien er voldoende

zullen ten laste van het eigen vermogen

zekerheid bestaat over de inbaarheid in de

worden gebracht.Verplichtingen uit hoofde

toekomst. Bij de bepaling van de belasting-

van vervroegde uitkering van medewerkers

druk wordt de toevoeging danwel de

(VUT) worden in dit kader als pensioen-

onttrekking aan het fonds voor algemene

verplichtingen aangemerkt.

bankrisico’s in aanmerking genomen. Belastingen met betrekking tot waarde-

De verschuldigde premies voor defined

veranderingen van activa en passiva die

contribution plans komen rechtstreeks

direct ten laste of ten gunste van het eigen

ten laste van het resultaat over het

vermogen worden gebracht, worden ook

desbetreffende jaar.

direct onder het eigen vermogen verantwoord.

Voorzieningen uit hoofde van andere rechten na pensionering, welke voornamelijk betrekking hebben op de bijdrage ziektekostenverzekering, en uit hoofde van nonactiviteitregelingen worden eveneens berekend volgens actuariële grondslagen. De verzekeringstechnische voorzieningen betreffen in hoofdzaak de voorzieningen voor levensverzekering. Deze worden vastgesteld volgens actuariële methoden op basis van de grondslagen waarop ook de premie is berekend. Periodiek wordt de toereikendheid van deze voorzieningen getoetst aan de hand van sterfte-, rente- en kostenontwikkelingen. Bij gebleken ontoereikendheid worden deze voorzieningen verhoogd. Technische voorzieningen waarbij polishouders het beleggingsrisico dragen, worden op dezelfde grondslagen gewaardeerd als de onderliggende beleggingen. 107

Jaarrekening 2003

Geconsolideerde balans per 31 december 2003 (in miljoenen euro’s)

2003

2002

12.734

9.455

Activa Kasmiddelen

1

Kortlopend overheidspapier Bankiers

2,5

3

Kredieten aan de overheid Kredieten aan de private sector Professionele effectentransacties Kredieten

4

Rentedragende waardepapieren Aandelen

5

5

Deelnemingen

6

Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen Overige activa

7

8

Overlopende activa

9

9.240

3.901

58.800

41.924

5.489

7.365

234.776

247.229

56.578

56.309

296.843

310.903

132.041

141.494

16.245

15.736

2.629

2.166

7.204

6.982

16.548

15.148

8.153

8.309

560.437

556.018

110.887

95.884

Passiva Bankiers

10

Spaargelden Overige toevertrouwde middelen Professionele effectentransacties Toevertrouwde middelen Schuldbewijzen

12

Overige schulden

8

Overlopende passiva Voorzieningen

11

9

13

Fonds voor algemene bankrisico’s Achtergestelde schulden Eigen vermogen

14

15

16

Belang van derden

17

Groepsvermogen Aansprakelijk groepsvermogen

Voorwaardelijke schulden

23

Onherroepelijke faciliteiten

De bij de posten vermelde nummers verwijzen naar de toelichting.

108

73.238

74.249

168.111

165.034

48.517

50.178

289.866

289.461

71.688

71.209

33.207

45.682

11.840

10.120

11.146

13.238

528.634

525.594

1.143

1.255

13.900

14.278

13.047

11.081

3.713

3.810

16.760

14.891

31.803

30.424

560.437

556.018

42.838

44.176

119.675

136.122

Jaarrekening 2003

Geconsolideerde winsten verliesrekening over 2003 2003

2002

2001

Rentebaten

23.529

27.370

35.013

Rentelasten

13.806

17.525

24.923

9.723

9.845

10.090

269

369

455

Provisiebaten

5.160

5.421

5.793

Provisielasten

696

782

579

4.464

4.639

5.214

1.993

1.477

1.552

30

2.344

1.950

1.523

Overig inkomen

9.070

8.435

8.744

18.793

18.280

18.834

7.080

7.407

7.653

4.575

4.647

5.161

11.655

12.054

12.814


Baten

Rente

26

Opbrengsten uit effecten en deelnemingen

Provisie

27

28

Resultaat uit financiële transacties Overige baten

29

Totaal baten

Lasten Personeelskosten

31

Andere beheerskosten

32

Personeels- en andere beheerskosten Afschrijvingen

930

1.094

957

12.585

13.148

13.771

1.274

1.695

1.426

16

49

24

13.875

14.892

15.221


4.918

3.388

3.613

Belastingen

1.503

973

998

3.415

2.415

2.615 962

33

Bedrijfslasten Waardeveranderingen van vorderingen

34


36

Totaal lasten

37

Bedrijfsresultaat na belastingen Buitengewone baten

38

–

–

Buitengewone lasten

38

–

–

147

–

–

– 52

Belasting over buitengewoon resultaat Buitengewoon resultaat na belastingen Groepswinst na belastingen Belang van derden

39

Nettowinst Winst per gewoon aandeel

40

–

–

867

3.415

2.415

3.482

254

208

252

3.161

2.207

3.230

1,94

1,39

2,10

1,93

1,38

2,09

0,95

0,90

0,90

Winst per gewoon aandeel na volledige verwatering

40

Dividend per gewoon aandeel

De bij de posten vermelde nummers verwijzen naar de toelichting

109

Jaarrekening 2003

Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2003 (in miljoenen euro’s)

Groepswinst Afschrijvingen Waardeveranderingen van vorderingen Toename / afname voorzieningen Toename / afname te ontvangen interest Toename / afname te betalen interest Toename / afname actuele belasting Overige overlopende posten

2003

2002

2001

3.415

2.415

3.482

930

1.006

957

1.274

1.695

1.426 – 580

287

– 723

– 1.236

2.277

383

2.092

– 1.387

– 1.660

226

331

595

908

91

811

Overheidspapier en effecten, handel

– 6.546

– 2.311

– 835

Overige effecten

– 1.500

3.865

4.975

839

1.238

– 4.351

– 4.638

1.888

1.135

– 4.158

5.890

– 9.241

14.741

– 3.451

8.292

Bankiers, niet terstond opeisbaar Kredieten Professionele effectentransacties

(onder kredieten)

Toevertrouwde middelen Professionele effectentransacties (onder toevertrouwde middelen)

Schuldbewijzen, exclusief obligaties en notes Overige activa en passiva

6.661

4.658

8.971

– 4.616

1.324

2.962

– 10.673

– 14

– 1.597

Netto kasstroom uit operationele / bancaire activiteiten Investeringen in beleggingsportefeuilles

– 1.994

18.792

15.725

– 151.771

– 144.584

– 99.189

Verkopen en aflossingen uit beleggingsportefeuilles

148.015

122.697

77.199

Saldo

– 3.756

– 21.887

– 21.990

Investeringen in deelnemingen

– 1.010

– 479

– 4.977

364

280

1.752

– 646

– 199

– 3.225

– 1.563

– 1.292

– 1.611

491

497

414

Saldo

– 1.072

– 795

– 1.197

Netto kasstroom uit investeringsactiviteiten

– 5.474

– 22.881

– 26.412

1.281

106

– 126

Verkopen van deelnemingen Saldo Investeringen in onroerende zaken en bedrijfsmiddelen Desinvesteringen

Toename / afname groepsvermogen Aflossing preferente aandelen Opname achtergestelde leningen Aflossing achtergestelde leningen

0

– 415

1.025

114

4.048 – 1.615

– 164

– 964

19.426

8.815

11.865

– 10.236

– 7.349

– 4.003

Betaald contant dividend

– 915

– 999

– 1.108

Netto kasstroom uit financieringsactiviteiten

9.159

– 277

8.646

Kasstroom

1.691

– 4.366

– 2.041

Opname obligatieleningen en notes Aflossing obligatieleningen en notes

Zie toelichting punt 43.

110

– 1.258

Jaarrekening 2003

Mutatieoverzicht eigen vermogen over 2003 (in miljoenen euro’s)

2003

2002

2001

890

862

851

–

2

–

Gewone aandelen Beginstand Uitoefening rechten uit opties en warrants Conversie van converteerbare preferente aandelen Stockdividenden Redenominatie Eindstand

1

1

–

28

25

22

–

–

– 11

919

890

862

814

815

825

–1

–1

–

–

–

– 10

813

814

815

2.543

2.504

2.518

1

63

8

–

(Converteerbare) preferente aandelen Beginstand Conversie Dematerialisatie Eindstand Agioreserve Beginstand Uitoefening rechten uit opties en conversie Conversie van converteerbare preferente aandelen Uit algemene reserve inzake personeelsopties Stockdividenden Eindstand

1

1

32

–

–

– 28

– 25

– 22

2.549

2.543

2.504

8.933

8.161

8.751

3.116

2.161

3.184

– 655

– 599

– 606

– 425

– 201

– 3.186

Algemene reserve en wettelijke reserves Beginstand Nettowinst, beschikbaar voor houders van gewone aandelen Betaald contant dividend Goodwill en verwatering minderheidsdeelnemingen Invloed stelselwijziging pensioenlasten Naar agioreserve inzake personeelsopties

–

– 430

–

– 32

–

–

14

– 374

–

Toevoeging / vrijval voorziening pensioenverplichtingen Gerealiseerde herwaarderingen, uit herwaarderingsreserve Overige Eindstand

–

186

–

215

29

18

11.166

8.933

8.161

124

355

300

Herwaarderingsreserves Beginstand Gerealiseerde herwaarderingen, naar algemene reserve

–

– 186

–

Herwaarderingen

159

– 45

55

Eindstand

283

124

355

– 2.098

– 476

– 326

Reserve koersverschillen Beginstand Valutaomrekenverschillen Eindstand

– 466

– 1.622

– 150

– 2.564

– 2.098

– 476

– 125

– 123

– 21

6

–2

– 102

Ingekochte eigen aandelen Beginstand Toename / afname Eindstand Totaal eigen vermogen

– 119

– 125

– 123

13.047

11.081

12.098

111

Jaarrekening 2003

Toelichting op de geconsolideerde balans en winsten verliesrekening (alle bedragen zijn opgenomen in miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven) 1

Kasmiddelen

Hieronder worden opgenomen de wettige betaalmiddelen en de direct opeisbare tegoeden bij de centrale banken in de landen waar de bank gevestigd is.

2

Kortlopend overheidspapier

Hieronder worden opgenomen de door overheden uitgegeven waardepapieren, zoals schatkistpapier, voor zover deze een oorspronkelijke looptijd hebben van twee jaar of korter en herfinancierbaar zijn bij een centrale bank.

3

Bankiers (uitgezette gelden)

Hieronder worden opgenomen de vorderingen, inclusief die uit hoofde van professionele effectentransacties, op kredietinstellingen, centrale banken en multilaterale ontwikkelingsbanken voor zover niet begrepen onder kasmiddelen. Vorderingen in de vorm van waardepapieren worden opgenomen onder rentedragende waardepapieren of aandelen.

Professionele effectentransacties

2003

2002

40.922

27.644

Direct opeisbare tegoeden

4.299

4.692

Termijndeposito’s

9.831

7.135

Uitgezette gelden bij banken

3.748

2.453

58.800

41.924

Totaal bankiers

4

(uitgezette gelden)

Kredieten en kredietrisico

Hieronder worden opgenomen de vorderingen uit kredietverlening, inclusief die uit hoofde van professionele effectentransacties, voor zover niet begrepen onder bankiers. Vorderingen in de vorm van waardepapieren worden opgenomen onder rentedragende waardepapieren of aandelen. Door het verlenen van faciliteiten en door uitzettingen ontstaat kredietrisico, zijnde het risico dat de vordering niet wordt terugbetaald. Dit heeft vooral betrekking op de balansposten bankiers, kredieten en rentedragende waardepapieren alsmede op de posten buiten de balans. Concentratie van kredietrisico kan tot gevolg hebben dat, indien een bedrijfstak of land wordt getroffen door een wijziging in de economische omstandigheden, de bank een materieel verlies lijdt.

Kredieten per sector 2003

Overheid

2002

5.494

7.371

Zakelijk

130.983

142.296

Particulier

107.706

108.965

56.578

56.309

Professionele effectentransacties Voorzieningen voor debiteuren en risico’s op overheden Kredieten

112

– 3.918

– 4.038

296.843

310.903

Jaarrekening 2003

Zakelijke zekerheden voor kredieten aan private sector Bij de kredietverlening worden in veel gevallen zakelijke zekerheden bedongen. In de volgende tabellen wordt de onderverdeling naar soort zekerheidsbelang weergegeven. Kredieten waarvoor is afgesproken dat de bank desgewenst de zekerheden kan verkrijgen, zijn opgenomen onder blanco kredieten. 2003

2002

Garantie van overheden

11.382

10.313

Hypothecaire dekking

28.074

20.859

Effectendekking

1.006

1.764

Garanties van andere kredietinstellingen

3.113

2.896

Zakelijk

Overige zekerheden en blanco kredieten

87.408

106.464

130.983

142.296

50

472

Hypothecaire dekking

80.794

85.455

Overige zekerheden en blanco kredieten

26.862

23.038

107.706

108.965

2003

2002

Landbouw, mijnbouw en energie

11.202

13.877

Industrie

27.980

31.132

Bouw en onroerend goed

19.025

20.477

Handel

18.329

19.280

Transport en communicatie

12.966

14.375

Financiële dienstverlening

21.188

20.198

Overige zakelijke dienstverlening

10.565

11.881

Totaal zakelijk Particulier Garantie van overheden

Totaal particulier

Zakelijke kredieten naar bedrijfstak

Onderwijs, gezondheidszorg en overige diensten Totaal zakelijk

9.728

11.076

130.983

142.296

113

Jaarrekening 2003

Kredieten per regio 2003

2002

Nederland Overheid

1.128

2.262

Zakelijk

52.990

54.319

Particulier

84.382

80.664

1.268

762

139.768

138.007

Professionele effectentransacties Totaal Nederland Noord-Amerika Overheid

898

1.129

Zakelijk

38.185

47.471

Particulier

14.668

20.855


38.372

41.709

Totaal Noord-Amerika

92.123

111.164

Rest van de wereld Overheid Zakelijk Particulier

3.468

3.980

39.808

40.506

8.656

7.446


16.938

13.838

Totaal Rest van de wereld

68.870

65.770

300.761

314.941

2003

2002

2001

Beginstand

4.129

4.500

4.195

Valutaomrekenverschillen en overige mutaties

– 331

– 590

– 227

– 1.343

– 1.711

– 1.158

Totaal

Verloop debiteurenvoorzieningen

Afboekingen Ontvangen na afboeking Niet verantwoorde rente

246

142

193

2.701

2.341

3.003

71

107

155

1.856

2.447

2.245

– 370

– 624

– 710

Nieuwe en toename van specifieke debiteurenvoorzieningen Vrijval van specifieke debiteurenvoorzieningen

114

Ontvangen na afboeking

– 246

– 142

– 193

Netto toename

1.240

1.681

1.342

Eindstand

4.012

4.129

4.500

Jaarrekening 2003

Voorzieningen op debiteuren en overheden 2003

2002

2001

Voorzieningen op debiteuren

4.012

4.129

4.500

Voorzieningen op overheden

215

181

345

4.227

4.310

4.845

3.918

4.038

4.469

8

8

3

243

217

336

58

47

37

4.227

4.310

4.845

Totaal De voorzieningen zijn als volgt over de diverse balansposten verdeeld: Kredieten Bankiers Rentedragende waardepapieren Overige Totaal

Risico’s op overheden Kredieten en andere uitzettingen zijn veelal niet beperkt tot het land van vestiging van het kredietverlenende kantoor, maar worden ook verstrekt aan banken, overheden en andere klanten daarbuiten, veelal in een andere valuta. Het totaal van deze grensoverschrijdende uitzettingen is zeer omvangrijk, maar heeft vooral betrekking op OESO landen. Een verhoogd risico inzake dergelijke uitzettingen ontstaat indien en voorzover in bepaalde landen door overheidsmaatregelen of extreme economische omstandigheden betaling van rente en hoofdsom wordt belemmerd. Tot 2002 werden in dergelijke omstandigheden voorzieningen getroffen voor in vreemde valuta luidende schulden van bepaalde overheden. Met ingang van 2002 wordt uitsluitend een voorziening getroffen indien sprake is van een (te verwachten) betalingsachterstand. Op deze wijze worden vorderingen op overheden niet anders behandeld dan vorderingen op andere kredietnemers.

Specificatie risico’s op overheden en voorzieningen per 31 december 2003

Latijns-Amerika en het Caraïbisch gebied Overige landen Totaal

Verloop voorzieningen risico’s op overheden Beginstand

Obligo

Voorziening

305

186

33

29

338

215

2003

2002

2001

181

345

272

Valutaomrekenverschillen

–7

– 42

12


34

14

84

7

– 136

– 23

215

181

345

Overige mutaties Eindstand

De voorzieningen voor risico’s op overheden zijn als waardecorrectie in mindering gebracht op kredieten en rentedragende waardepapieren. 115

Jaarrekening 2003

Leasing Onder kredieten zijn begrepen leaseovereenkomsten waarbij ABN AMRO optreedt als lessor. De toekomstige minimale leasebetalingen uit hoofde van financiële leases en de contante waarde daarvan hebben de volgende looptijdstructuur. Minimale leasebetalingen

Korter dan één jaar Van één jaar tot vijf jaar Langer dan vijf jaar Totaal Totaal onverdiende financieringsbaten

Contante waarde

766

761

1.828

1.735

930

826

3.524

3.322

357

Ongegarandeerde restwaarde ten gunste van lessor

500

Van de operationele leaseovereenkomsten (voertuigen) is de samenstelling als volgt: Minimale leasebetalingen

Korter dan één jaar

2.798

Van één jaar tot vijf jaar

6.126

Langer dan vijf jaar Totaal

138 9.062

Overig Onder kredieten zijn achtergestelde vorderingen begrepen tot een bedrag van EUR 35 miljoen (2002: EUR 5 miljoen), alsmede door de bank gesecuritiseerde vorderingen ten bedrage van EUR 10,5 miljard (2002: EUR 9,9 miljard). De hiertegenover uitgegeven schuldbewijzen zijn in de balans opgenomen.

5

Effecten

In de balansposten kortlopend overheidspapier, rentedragende waardepapieren en aandelen zijn begrepen de beleggingsportefeuilles en de handelsportefeuilles, de in waardepapieren belichaamde vorderingen zoals schatkistpapier en commercial paper, alsmede participaties. Rentedragende waardepapieren behorend tot een beleggingsportefeuille, voornamelijk obligaties van centrale overheden, dienen onder meer als liquiditeitsbuffer. Door middel van een actief beheer wordt gestreefd naar een zo hoog mogelijk rendement. Aandelenpakketten die duurzaam worden aangehouden, zijn eveneens in de beleggingsportefeuilles opgenomen.

116

Jaarrekening 2003

Van de genoemde balansposten is de samenstelling als volgt: 2003

2002

Beleggingsportefeuilles

95.446

100.823

Handelsportefeuilles

51.180

48.965

790

1.191

Andere waardepapieren van banken

3.501

3.269

Andere schuldbewijzen

4.040

3.998

938

1.190


Overige aandelen Participaties Totaal effecten

1.631

1.695

157.526

161.131

waarvan: Ter beurze genoteerd

Niet ter beurze genoteerd

2003

2002

2003

2002

Waardepapieren overheden

71.014

69.022

14.743

17.148

Overige waardepapieren

23.086

26.286

32.438

32.939

Aandelen

13.983

11.376

2.262

4.360

108.083

106.684

49.443

54.447

Totaal effecten

Ter beurze genoteerde effecten betreffen alle effecten die op enige effectenbeurs worden verhandeld. Voor een deel van de in de portefeuilles opgenomen effecten berust het juridisch eigendom bij derden. Dit betreft tijdelijk verkochte effecten met terugkoopverplichting tot een bedrag van EUR 17.080 miljoen (2002: EUR 27.310 miljoen) en in verbruikleen gegeven effecten tot een bedrag van EUR 3.004 miljoen (2002: EUR 5.222 miljoen). Daarnaast heeft ABN AMRO tot een bedrag van EUR 10.536 miljoen (2002: EUR 17.567 miljoen) effecten in verbruikleen. Deze effecten zijn niet in de balans opgenomen. Onder rentedragende waardepapieren zijn posten met een achtergesteld karakter van EUR 93 miljoen (2002: EUR 144 miljoen) begrepen, alsmede niet-achtergestelde rentedragende waardepapieren uitgegeven ten laste van groepsmaatschappijen tot een bedrag van EUR 197 miljoen (2002: EUR 726 miljoen). In het kader van de uitoefening van het effectenbedrijf wordt in eigen aandelen gehandeld. Tevens zijn in verband met verstrekte personeelsopties en het Performance Share Plan, alsmede ter dekking van met cliënten ingenomen posities via de beurs aandelen ingekocht. Per balansdatum hadden groepsmaatschappijen 5,3 miljoen gewone aandelen ABN AMRO Holding N.V. voor eigen rekening in portefeuille. Het hiermee corresponderende bedrag van EUR 119 miljoen is in mindering gebracht op de reserves. In 2004 zal op grond van de aflossingsschema’s EUR 44.862 miljoen vervallen.

117

Jaarrekening 2003

Beleggingsportefeuilles Het volgende overzicht toont de boekwaarde alsmede de reële waarde van de beleggingsportefeuilles van ABN AMRO. De reële waarde is gebaseerd op de genoteerde koersen voor effecten waarin handel plaatsvindt, en op de geschatte marktwaarde voor effecten waarin geen handel plaatsvindt. 2003

Nederlandse Staat

2002

Boekwaarde

(Dis)agio

Reële waarde

Boekwaarde

(Dis)agio

Reële waarde

4.749

77

4.895

5.342

126

5.816

9.859

51

10.074

12.131

173

12.793

38.121

822

39.802

37.183

482

38.703

21.707

348

22.276

23.774

259

24.645

15.998

24

16.424

16.175

145

16.452

90.434

1.322

1.185

98.409

Amerikaans schatkistpapier en overheid Overige OESO staten Hypothecair gedekte waardepapieren Overige rentedragende waardepapieren Totaal rentedragende waardepapieren en kortlopend overheidspapier Aandelen

93.471

94.605

5.012

5.012

6.218

6.218

95.446

98.483

100.823

104.627

Totaal beleggingportefeuilles

Verloop van de boekwaarde van beleggingsportefeuilles in 2003:

Beginstand beleggingsportefeuille

Rentedragend

Aandelen

92.995

753

Mutaties: • Aankopen • Verkopen • Aflossingen • (De)consolidatie • Herwaarderingen • Valutaomrekenverschillen • Overige

Eindstand beleggingsportefeuille

150.500

1.271

– 121.092

– 1.090

– 25.833

–

444

0

0

– 10

– 6.439

–6

– 369

337

90.206

1.255

Eindstand beleggingsportefeuille voor rekening polishouders Totaal beleggingsportefeuilles

118

228

3.757

90.434

5.012

Cumulatief bedrag herwaarderingen

–

3

Cumulatief bedrag waardeverminderingen

–

82

Jaarrekening 2003

Agio’s en disagio’s betreffende de beleggingsportefeuilles worden geamortiseerd; de verkrijgingsprijs van de beleggingsportefeuilles ligt met inbegrip van de nog te amortiseren bedragen uit ruiltransacties EUR 280 miljoen beneden de aflossingswaarde.

Handelsportefeuilles In de volgende tabel wordt de samenstelling van de handelsportefeuilles nader gespecificeerd. 2003

2002

Nederlandse Staat

2.219

955

Amerikaans schatkistpapier en overheid

8.212

12.104

Overige OESO staten

19.242

16.199

Overige rentedragende waardepapieren

12.843

13.074

Totaal rentedragende waardepapieren

42.516

42.332

Aandelen Totaal handelsportefeuilles

8.664

6.633

51.180

48.965

Overige effecten In de volgende tabel worden de boekwaarde en de reële waarde van de overige effecten nader gespecificeerd. 2003 Boekwaarde


2002 Reële waarde

Boekwaarde

Reële waarde

790

788

1.191

1.176

Andere waardepapieren van banken

3.501

3.501

3.269

3.269

Andere schuldbewijzen

4.040

4.075

3.998

3.856

Totaal rentedragende waardepapieren

8.331

8.364

8.458

8.301

Aandelen en participaties

2.569

2.455

2.885

2.821

10.900

10.819

11.343

11.122

Totaal overige effecten

119

Jaarrekening 2003

6

Deelnemingen

Hieronder worden de kapitaalbelangen opgenomen, welke duurzaam voor de bedrijfsuitoefening worden aangehouden. 2003

Kredietinstellingen

1.661

1.034

968

1.132

2.629

2.166

2.166

2.420

887

196

– 127

– 176

83

0

12

78

Overige deelnemingen Totaal deelnemingen

2002

Verloop: Beginstand Mutaties: • Aankopen / uitbreidingen • Verkopen / verminderingen • Herwaarderingen • Aandeel resultaat deelnemingen met

invloed van betekenis • Ontvangen dividend deelnemingen met

invloed van betekenis • Valutaomrekenverschillen

–7

– 21

– 184

– 178

• Overige

– 201

– 153

Eindstand

2.629

2.166

84

1

Cumulatief bedrag herwaarderingen

De boekwaarde van de deelnemingen die op een officiële beurs zijn genoteerd, bedroeg EUR 1.225 miljoen (2002: EUR 674 miljoen).

7

Onroerende zaken en bedrijfsmiddelen 2003

2002

Onroerende zaken voor eigen gebruik

3.167

3.028

Onroerende zaken niet voor eigen gebruik

2.455

2.300

Bedrijfsmiddelen

1.582

1.654

Totaal onroerende zaken en bedrijfsmiddelen

7.204

6.982

Ultimo 2003 was intern gegenereerde software tot een bedrag van EUR 385 miljoen (2002: EUR 363 miljoen) geactiveerd onder bedrijfsmiddelen.

120

Jaarrekening 2003

Onroerende zaken

Totaal

Eigen gebruik

Niet eigen gebruik

Bedrijfsmiddelen

6.982

3.028

2.300

1.654

• Aankopen

1.563

518

436

609

• Verkopen

– 491

– 81

– 401

–9

6

6

0

0

– 930

– 184

–3

– 743

Verloop: Beginstand Mutaties:

• Herwaarderingen • Afschrijvingen • (De)consolidatie • Valutaomrekenverschillen • Overige

1

120

73

10

37

– 240

– 122

– 47

– 71

194

– 71

160

105

222

139

155

– 72

Cumulatieve bedragen: Vervangingswaarde

11.754

4.746

2.466

4.542

Afschrijvingen

– 4.550

– 1.579

– 11

– 2.960

7.204

3.167

2.455

1.582

153

153

–

–

Eindstand Cumulatief bedrag herwaarderingen

1 De post ‘Niet eigen gebruik, Overige’ omvat de toename per saldo uit hoofde van projectontwikkeling.

Van onroerende zaken en bedrijfsmiddelen berust tot een bedrag van EUR 27 miljoen (2002: EUR 53 miljoen) het juridisch eigendom bij derden. De te betalen bedragen uit hoofde van financiële leaseovereenkomsten zijn EUR 22 miljoen, waarvan EUR 20 miljoen voor computers en EUR 2 miljoen voor inventaris.

8

Overige activa en overige schulden

Onder overige activa en overige schulden worden die bedragen opgenomen, die niet overlopend zijn of niet onder andere balansposten gerubriceerd kunnen worden, zoals belastingvorderingen EUR 267 miljoen (2002: EUR 408 miljoen), belastingverplichtingen EUR 992 miljoen (2002: EUR 1.447 miljoen), latente belastingvorderingen EUR 1.201 miljoen (2002: EUR 1.523 miljoen), een immaterieel actief inzake nog niet verantwoorde backservicekosten EUR 368 miljoen (2002: EUR 432 miljoen), opties, servicing-rechten, edele metalen en andere goederen, saldi van nog te verrekenen posten in het betalingsverkeer, baisseposities effecten en marktwaarde van rente- en valutacontracten in het kader van handelsactiviteiten. Hieronder zijn tevens opgenomen opties voor rekening en risico van klanten tot een bedrag van EUR 267 miljoen (2002: EUR 295 miljoen).

121

Jaarrekening 2003

9

Overlopende activa en overlopende passiva

Onder overlopende activa en overlopende passiva worden baten en lasten gerubriceerd, die zijn toegerekend aan de verslagperiode, maar waarvan de feitelijke ontvangst of betaling valt in een andere periode. Daarnaast wordt onder deze balansposten opgenomen het saldo van alle verschillen tussen de contractkoers en de contante koers van contracten die zijn afgesloten ter dekking van het valutarisico.

10 Bankiers (opgenomen gelden) Hieronder worden opgenomen de schulden, inclusief die uit hoofde van professionele effectentransacties, aan kredietinstellingen, centrale banken en multilaterale ontwikkelingsbanken. 2003

2002


33.672

23.152

Direct opeisbare tegoeden

13.954

18.881

Termijndeposito’s

52.015

33.525

11.246

20.326

110.887

95.884

Opgenomen leningen bij banken Totaal bankiers

(opgenomen gelden)

11 Toevertrouwde middelen Hieronder worden opgenomen de door klanten toevertrouwde middelen, zoals rekeningcourantverhoudingen, spaargelden en deposito’s, alsmede de schulden uit hoofde van professionele effectentransacties en niet-achtergestelde onderhandse leningen. 2003

2002

Spaargelden

73.238

74.249

Deposito’s zaken

81.636

75.833


48.517

50.178

Overige creditsaldi

86.475

89.201

289.866

289.461

Totaal toevertrouwde middelen

12 Schuldbewijzen Hieronder worden opgenomen obligaties en andere verhandelbare rentedragende waardepapieren, voorzover niet achtergesteld.

Obligatieleningen en notes

2003

2002

50.997

40.678

Kas- en spaarbiljetten, spaar- en bankbrieven

4.590

6.579

Certificates of deposit en commercial paper

16.101

23.952

Totaal schuldbewijzen

71.688

71.209

De obligatieleningen zijn vooral opgenomen op de Nederlandse kapitaalmarkt en de Euromarkt en luiden voornamelijk in euro’s en Amerikaanse dollars. Het commercial paper programma wordt vooral gevoerd in de Verenigde Staten en luidt in Amerikaanse dollars. De overige schuldbewijzen zijn instrumenten voor de markten waarop ABN AMRO werkzaam is en luiden 122

Jaarrekening 2003

veelal in de lokale valuta. Van de schuldbewijzen ultimo 2003 luidde EUR 37.037 miljoen in euro’s en EUR 24.184 miljoen in Amerikaanse dollars. De obligatieleningen en notes, uitgegeven in de Nederlandse kapitaalmarkt, bestonden per 31 december 2003 voor een bedrag van EUR 12.175 miljoen uit verplichtingen met variabele rente. Daarnaast waren ultimo 2003 obligatieleningen en notes tot een bedrag van EUR 9.208 miljoen geconverteerd in variabelrentende verplichtingen door middel van derivatencontracten die in het kader van het balansbeheer werden afgesloten. Gecorrigeerd voor ultimo 2003 uitstaande derivatencontracten in het kader van het balansbeheer, bedroeg het gemiddelde rentepercentage van de obligatieleningen en notes 3,31%.

Overzicht resterende looptijden Korter dan één jaar

2003

2002

31.927

33.489

Van één tot twee jaar

9.000

7.507

Van twee tot drie jaar

4.014

2.132

Van drie tot vier jaar

4.224

5.255

Van vier tot vijf jaar

2.782

4.963

Langer dan vijf jaar

19.741

17.863

Totaal schuldbewijzen

71.688

71.209

2003

2002

1.061

714

706

880

329

309

13 Voorzieningen

Voorziening voor latente belastingverplichtingen (zie toelichting punt 37)

Voorziening voor pensioenverplichtingen (inclusief VUT)

Voorziening bijdrage ziektekostenverzekering na pensionering Overige personeelsvoorzieningen

357

413

7.845

10.015

Herstructureringsvoorziening

181

290

Overige voorzieningen

667

617

11.146

13.238

Verzekeringstechnische voorzieningen

Totaal voorzieningen

De overige personeelsvoorzieningen hebben met name betrekking op ingegane uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid en andere non-activiteitsregelingen niet zijnde VUT-uitkeringen. Voorzieningen uit hoofde van personeelsregelingen in het kader van herstructureringen worden verantwoord als herstructureringsvoorziening. Onder de verzekeringstechnische voorzieningen zijn opgenomen de wiskundige reserves en de premie- en schadereserves van de tot de groep behorende verzekeringsmaatschappijen.

123

Jaarrekening 2003

In het algemeen zijn de voorzieningen naar hun aard langlopend.

Beginstand

Overige personeelsvoorzieningen

Herstructurering

Overige voorzieningen

413

290

617

9

–

86

Mutaties: • (De)consolidatie • Toevoegingen ten laste van resultaat • Uitgaven ten laste van voorziening • Valutaomrekenverschillen

285

100

108

– 335

– 206

– 149

– 12

–3

–

• Overige

–3

–

5

Eindstand

357

181

667

In de volgende tabellen wordt een samenvatting gegeven van de wijziging in uitkeringsverplichtingen en activa van de belangrijkste pensioenen andere uitkeringsregelingen zoals berekend volgens FAS 87 en FAS 106, alsmede van de kapitaaldekking van de regelingen.

Pensioen

Bijdrage ziektekostenverzekering

8.841

536

dienstjaren

280

20

• Rentelasten

489

33

Beginstand Mutaties in geraamde uitkeringsverplichtingen: • Kosten met betrekking tot huidige

• Bijdragen / restituties medewerkers

10

0

• Actuariële winsten (-) / verliezen (+)

128

– 13

– 296

– 20

• (De)consolidatie

105

22

• Beëindiging / inperking

– 52

0

– 180

– 17

• Uitkeringen

• Valutaomrekenverschillen • Overige

– 18

0

Eindstand

9.307

561

Pensioen


6.776

25

789

4

Beginstand Mutaties in activa: • Werkelijk rendement op beleggingen • Bijdragen / restituties werknemers • Werkgeversbijdrage • Uitkeringen • Beëindiging / inperking • (De)consolidatie • Valutaomrekenverschillen • Overige

Eindstand

124

(reële waarde)

12

0

833

9

– 296

–2

– 30

–

63

17

– 173

–9

14

–

7.988

44

Jaarrekening 2003

Kapitaaldekking: overschot (+) / tekort (-)

Pensioen


– 1.319

– 517

1.405

138

386

20

–1

30

471

– 329

Niet verantwoorde actuariële winsten (-) / verliezen (+) Niet verantwoorde lasten over verstreken dienstjaren Niet verantwoorde overgangsverplichting Vooruitbetaalde (+) / nog te betalen (-) bedragen

De gewogen gemiddelden van de belangrijkste actuariële veronderstellingen voor de waardering van de voorzieningen voor pensioenverplichtingen en de bijdrage ziektekostenverzekering per 31 december waren: 2003

2002

• Disconteringsvoet

5,5%

5,4%

• Verwachte salarisstijging

2,6%

2,8%

• Verwacht rendement op beleggingen

7,2%

7,3%

• Disconteringsvoet

6,0%

5,4%

• Gemiddelde kostenstijging gezondheidszorg

6,2%

5,5%

Pensioenen:

Ziektekostenverzekering:

Het verwachte rendement op beleggingen inzake pensioenverplichtingen is gewogen op basis van de reële waarde van die beleggingen. Alle overige veronderstellingen zijn gewogen op basis van de verplichtingen volgens het salaris-/dienstjarensysteem (‘defined benefit plan’). Voor de pensioenregelingen in Nederland is de beoogde en feitelijke samenstelling van de beleggingen als volgt:

Beleggingen ABN AMRO Pensioenfonds Strategische mix

2003

2002

• Aandelen

40%-50%

50%

40%

• Vastrentende waarden

50%-60%

Categorie

Totaal

50%

60%

100%

100%

125

Jaarrekening 2003

De premie die in 2004 naar verwachting aan het ABN AMRO Pensioenfonds zal worden afgedragen, bedraagt EUR 464 miljoen. De nog niet in aanmerking genomen lasten over verstreken dienstjaren betreffen de extra pensioenverplichtingen als gevolg van de verlaging van de pensioenleeftijd tot 62 jaar voor de medewerkers in Nederland per 1 januari 2000 en zullen worden afgeschreven over de gemiddelde resterende dienstjaren van de medewerkers. Voor de pensioenregelingen in Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Duitsland is de cumulatieve pensioenverplichting (exclusief toekomstige salarisstijgingen) EUR 651 miljoen hoger dan de waarde van de pensioenbeleggingen per 31 december 2003. Rekening houdend met vorderingen op het Pensioenfonds is een additionele voorziening van EUR 901 miljoen gevormd, waarvan EUR 533 miljoen (netto EUR 353 miljoen) ten laste van het eigen vermogen is gebracht en EUR 368 miljoen is opgenomen als immaterieel actief onder de post overige activa. Aannames betreffende de ontwikkeling van de ziektekosten hebben een aanzienlijke invloed op de verantwoorde bedragen voor de bijdrage ziektekostenverzekering na pensionering. Als de veronderstelde ontwikkeling van de kosten in de gezondheidszorg 1% hoger is, neemt de cumulatieve verplichting voor overige rechten na pensionering per 31 december 2003 toe met ongeveer EUR 109 miljoen, terwijl de netto periodekosten van overige rechten na pensionering over 2003 met EUR 12 miljoen stijgen. Als de veronderstelde ontwikkeling van de kosten in de gezondheidszorg daarentegen 1% lager wordt geraamd, nemen beide bedragen af met respectievelijk ongeveer EUR 87 miljoen en EUR 9 miljoen.

14 Fonds voor algemene bankrisico’s Het fonds voor algemene bankrisico’s heeft betrekking op het algemene risico uit hoofde van kredietverlening. Het fonds is na aftrek van belastingen en maakt deel uit van het kernvermogen; het wordt gedeeltelijk aangehouden in andere valuta dan de euro.

Beginstand

2003

2002

1.255

1.381

Mutaties:

126


– 112

– 126

Eindstand

1.143

1.255

Jaarrekening 2003

15 Achtergestelde schulden Onder deze post worden opgenomen de achtergestelde obligaties en leningen die voor de geconsolideerde solvabiliteitstoetsing door de Nederlandsche Bank in aanmerking genomen worden. Dit betreft zowel schulden die achtergesteld zijn bij alle andere tegenwoordige en toekomstige verplichtingen van ABN AMRO Bank N.V. ten bedrage van EUR 8.840 miljoen (2002: EUR 8.398 miljoen) alsmede achtergestelde schulden opgenomen door geconsolideerde deelnemingen ten bedrage van EUR 5.060 miljoen (2002: EUR 5.880 miljoen). Vervroegde gehele of gedeeltelijke aflossing is in het algemeen niet toegestaan. Het gemiddelde rentepercentage van de achtergestelde schulden bedroeg 6,2%.

Overzicht resterende looptijden 2003


2002

442

150

Van één tot twee jaar

1.118

467

Van twee tot drie jaar

1.136

1.292

Van drie tot vier jaar

1.380

1.273

Van vier tot vijf jaar

695

1.499


9.129

9.597

Perpetueel behorend tot kernvermogen

1.680

2.018

Overige perpetueel

2.136

2.136

13.900

14.278

Waarvan

Totaal achtergestelde schulden

Van de achtergestelde schulden ultimo 2003 luidde EUR 7.731 miljoen in euro’s en EUR 6.014 miljoen in Amerikaanse dollars; een bedrag van EUR 3.163 miljoen bestond uit verplichtingen met variabele rente.

16 Eigen vermogen 2003

Kapitaal Reserves Ingekochte eigen aandelen Totaal eigen vermogen

2002

2001

1.732

1.704

1.677

11.434

9.502

10.544

13.166

11.206

12.221

– 119

– 125

– 123

13.047

11.081

12.098

Voor een specificatie van de mutaties in het eigen vermogen wordt verwezen naar het mutatieoverzicht eigen vermogen op pagina 111.

127

Jaarrekening 2003

Aandelenkapitaal Het maatschappelijk kapitaal van ABN AMRO Holding N.V. bedraagt nominaal EUR 4.704.000.224 en bestaat uit vier miljard en vier honderd gewone aandelen, één miljard preferente aandelen en honderd miljoen converteerbare preferente aandelen, waarbij ieder preferent aandeel kon worden omgewisseld in vier gewone aandelen. Het geplaatst en gestort kapitaal is samengesteld uit de volgende aandelen (in aantallen): Gewone aandelen (nominaal EUR 0,56)

1.643.220.517

Preferente aandelen (nominaal EUR 2,24)

362.503.010

(Voorheen converteerbare) preferente aandelen (nominaal EUR 2,24)

44.988

Per 31 december 2003 zijn 5.337.689 gewone aandelen ingekocht in het kader van het Performance Share Plan en de toekomstige uitoefening van personeelsopties. De preferente aandelen zijn uitgegeven op naam; het dividend is met ingang van 1 januari 2001 vastgesteld op 5,55% van de nominale waarde en zal conform de statutaire bepalingen per 1 januari 2011 worden herzien. Het dividend van de tot en met 31 oktober 2003 converteerbare preferente aandelen is op 1 januari 2004 vastgesteld op EUR 0,95 per aandeel per jaar tot en met het boekjaar 2013.

Reserves Agioreserve

2003

2002

2001

2.549

2.543

2.504

Herwaarderingsreserves

283

124

355

Overige wettelijke reserves

280

297

258

10.550

8.336

7.592

Algemene reserve Naar verwachting te betalen contant slotdividend gewone aandelen Reserve koersverschillen Overige reserves Totaal reserves

336

300

311

– 2.564

– 2.098

– 476

8.322

6.538

7.427

11.434

9.502

10.544

De agioreserve is fiscaal erkend. De agioreserve met betrekking tot (voorheen converteerbare) preferente aandelen bedraagt EUR 1 miljoen (2002: EUR 14 miljoen; 2001: EUR 18 miljoen). Van de herwaarderingsreserves is door verkopen en afschrijvingen EUR 66 miljoen als gerealiseerd te beschouwen. Het overige gedeelte kan worden beschouwd als een wettelijke reserve. Ten aanzien van het slotdividend is rekening gehouden met de verwachte keuze door de aandeelhouders voor stockdividend (59%).

128

Jaarrekening 2003

Personeelsopties Aan de Raad van Bestuur, het overig topkader en circa 2.900 direct aan het topkader rapporterende medewerkers van ABN AMRO wordt periodiek de gelegenheid geboden aandelenopties te verkrijgen, waarbij de waarde gerelateerd is aan de uitoefenprijs van de opties. De uitoefenprijs van de uitgegeven personeelsopties is gelijk aan het gemiddelde van de hoogste en laagste notering van het gewone aandeel aan de Euronext Amsterdam op de dag waarop de optierechten worden verleend. Met ingang van 2002 hebben de opties toegekend aan de Raad van Bestuur en het overig (top)kader een voorwaardelijk karakter. Zij kunnen niet eerder dan drie jaar na de datum van toekenning worden uitgeoefend, mits in de tussenliggende periode bepaalde performance indicatoren zijn gerealiseerd. Wordt hieraan niet voldaan, dan kan de toetsing in de drie daaropvolgende jaren steeds worden herhaald. De opties komen echter te vervallen indien de doelstellingen in het zesde jaar na de datum van toekenning nog steeds niet zijn gehaald. De totale looptijd van de opties is verlengd van zeven jaar naar tien jaar. Het merendeel van de onvoorwaardelijk toegekende opties mag gedurende de eerste drie jaar na toekenning niet uitgeoefend worden. Voor het topkader en andere daartoe aangewezen personen zijn open perioden voor de uitoefening vastgesteld. Buiten deze perioden is uitoefening door deze groep van medewerkers niet toegestaan, uitgezonderd onder bepaalde voorwaarden op de expiratiedatum en de vijf daaraan voorafgaande werkdagen. In 2003 maakten circa 9.000 medewerkers gebruik van de mogelijkheid aandelenopties te verkrijgen. De uitoefeningen in 2001, 2002 en 2003 varieerden in prijs tussen EUR 10,02 en EUR 24,32. Indien de ultimo 2003 uitstaande rechten volledig worden uitgeoefend, neemt het aantal gewone aandelen toe met 59,1 miljoen (zie onderstaand overzicht).


Personeelsopties (in duizenden)


Bandbreedte uitoefenprijs (in euro’s)

2004

10.317

20,84

18,10 - 24,32

2005

5.652

21,18

17,95 - 24,11

2007

4.542

21,30

21,30

2008

9.571

22,73

22,34 - 23,14

2009

4.412

20,42

20,42

2010

898

15,06

15,06

2012

9.759

19,11

17,46 - 19,53

2013

13.998

14,45

14,45 - 14,65

Totaal

59.149

19,30

14,45 - 24,32

129

Jaarrekening 2003

2003 Personeelsopties (in duizenden)

Beginstand

58.334

2002


21,31

Personeelsopties (in duizenden)


50.658

21,23

Mutaties: Opties verleend aan Raad van Bestuur

608

14,45

592

19,53

Opties verleend aan overig topkader

8.039

14,45

7.392

19,53

Overige verleende opties

6.249

14,54

6.540

19,57

Uitgeoefende opties

– 362

17,34

– 5.051

16,31

Afgelopen en vervallen opties

– 13.719

22,68

– 1.797

18,95

Eindstand

59.149

19,30

58.334

21,31

Waarvan voorwaardelijk

23.756

16,36

9.828

19,11

3.150

18,10

–

–

488

17,00

–

–

Waarvan uitoefenbaar en in the money Waarvan ingedekt

Vanaf 1 januari 2001 stelt ABN AMRO ter voldoening aan haar verplichtingen uit hoofde van verleende opties jaarlijks nieuwe gewone aandelen beschikbaar tot maximaal 1% van de uitstaande gewone aandelen. Het totaal van de uitstaande optieverplichtingen, welke zullen worden voldaan door de uitgifte van nieuwe gewone aandelen, zal maximaal 10% van het aantal uitstaande gewone aandelen bedragen. Indien door het verlenen van opties deze grenzen worden overschreden, zal ABN AMRO aan haar verplichtingen voldoen door aandelen in de vrije markt in te kopen of zal zij optieposities afdekken door middel van derivatentransacties. Indien alle uitoefenbare rechten zouden worden uitgeoefend, zou het eigen vermogen toenemen met EUR 434 miljoen. De levering van de in 2003 uitgeoefende opties vond plaats door middel van 362.311 op het moment van toekenning ingekochte aandelen. Indien ABN AMRO de in 2003 verleende personeelsopties zou hebben gewaardeerd tegen de reële waarde van de opties op de datum van verlening daarvan in plaats van tegen de intrinsieke waarde, zouden de nettowinst en de winst per gewoon aandeel respectievelijk EUR 41 miljoen en EUR 0,03 lager zijn uitgevallen.

130

Jaarrekening 2003

17 Belang van derden Hieronder is opgenomen het aandeel van derden in het vermogen van dochtermaatschappijen en overige groepsmaatschappijen, alsmede de door dochtermaatschappijen in de Verenigde Staten aan derden uitgegeven preferente aandelen. Het recht op terugbetaling van deze preferente aandelen berust in alle gevallen bij de uitgevende instelling, maar voor terugbetaling is wel de instemming van de toezichthouders vereist. Voor preferente aandelen waarbij geen sprake is van een vast dividend zal, indien geen gebruik gemaakt wordt van het recht van terugbetaling, een opwaartse aanpassing van het dividend (step-up) plaatsvinden. De Trust preferred shares zijn voor wat betreft de dividenden liquidatierechten vergelijkbaar met door ABN AMRO Holding N.V. uitgegeven preferente aandelen. 2003

2002

2001

2.170

2.382

2.834

319

384

458

40

270

321

Overige belangen van derden

1.184

774

943

Totaal

3.713

3.810

4.556

2003

2002

2001

3.810

4.556

5.287

– 572

– 732

244

9

–

– 413

439

–

–

1.290

–

–

Niet-cumulatief preferente aandelen • Trust preferred shares met vast dividend • Overige aandelen met vast dividend • Overige aandelen met dividendherziening

Beginstand Mutaties: Valutaomrekenverschillen (De)consolidatie Uitbreiding Uitgifte preferente aandelen Aflossing / inkoop preferente aandelen Overige mutaties Eindstand

– 1.258

–

– 415

–5

– 14

– 147

3.713

3.810

4.556

131

Jaarrekening 2003

18 Solvabiliteit De door de Nederlandsche Bank gestelde normen voor de belangrijkste vermogensratio’s zijn afgeleid van de solvabiliteitsrichtlijnen van de Europese Unie en het Bazels Comité voor het Bankentoezicht. Deze ratio’s vergelijken het totale vermogen en het kernvermogen van de bank met het totaal van de naar risico gewogen activa en buitenbalansposten en het marktrisico van de handelsportefeuilles. De minimaal vereiste percentages voor totaal vermogen en kernvermogen bedragen respectievelijk 8% en 4% van de naar risico gewogen activa. De volgende tabel geeft een overzicht van het aanwezige vermogen en het volgens de normen van de toezichthouder minimaal vereiste vermogen. 2003 Minimaal vereist

Totaal vermogen

2002

Aanwezig

Minimaal vereist

Aanwezig

17.902

26.254

18.366

26.493

Ratio totaal vermogen

8,0%

11,73%

8,0%

11,54%

Kernvermogen

8.951

18.236

9.183

17.178

Ratio kernvermogen

4,0%

8,15%

4,0%

7,48%

19 Verhoudingen met deelnemingen De vorderingen op en schulden aan deelnemingen, zoals opgenomen onder de diverse balansposten, bedroegen: 2003

Bankiers

2002

6

24

Kredieten

584

396

Bankiers

143

480

257

9

(uitgezette gelden)

(opgenomen gelden)

Toevertrouwde middelen

20 Looptijden Tegenover de op korte termijn opeisbare schulden staan in het algemeen liquide middelen, op korte termijn in liquide middelen om te zetten activa, danwel uitzettingen die passen in het renterisicobeleid. De balans is reeds ingedeeld naar afnemende liquiditeit; voor een aantal balansposten, waarbinnen uiteenlopende resterende looptijden gelden, wordt hieronder een aanvullend overzicht gegeven. In dit overzicht zijn niet opgenomen de liquide activa zoals kasmiddelen en kortlopend overheidspapier en de beleggingsportefeuilles obligaties, welke gezien hun karakter direct in liquide middelen zijn om te zetten. In alle landen waar ABN AMRO werkzaam is, voldoet de liquiditeit aan de normen van de toezichthoudende instanties.

132

Jaarrekening 2003

Looptijdenoverzicht (in miljarden euro’s) Opeisbaar

< – 3 mnd

> 3 mnd < – 1 jr

> 1 jr < – 5 jr

> 5 jr

22

72

9

6

2

27

40

3

3

0

86

100

17

8

6

Schuldbewijzen

0

19

12

21

20

Achtergestelde schulden

0

0

1

4

9

Bankiers

(opgenomen gelden)

Spaargelden Overige toevertrouwde middelen (inclusief professionele effectentransacties)

Bankiers

(uitgezette gelden)

Kredieten

(inclusief professionele effectentransacties)

4

44

6

4

1

11

106

31

63

86

21 Valutapositie Van de totale activa en de totale passiva luidt omgerekend respectievelijk EUR 359 miljard en EUR 358 miljard in een andere valuta dan de euro; de in de balans begrepen posities zijn in het algemeen door middel van niet in de balans opgenomen valutacontracten afgedekt. De feitelijke valutaposities voortkomend uit de eigen handelsposities zijn beperkt van omvang. De investeringen in buitenlandse vestigingen worden grotendeels in euro’s gefinancierd. Een deel van de hieruit voortvloeiende valutaposities wordt aangehouden als tegenwicht voor de eveneens aan valutakoersschommelingen onderhevige solvabiliteitseis over de risicodragende activa in vreemde valuta. In dit beleid past ook het aantrekken van preferent vermogen en achtergestelde schulden in vreemde valuta.

22 Zakelijke zekerheden In verband met zekerheidstelling ten behoeve van bepaalde passiva en voor buiten de balans opgenomen voorwaardelijke schulden, alsmede in het kader van transacties op de financiële markten, staan bepaalde activa niet ter vrije beschikking. Dit betreft kasmiddelen (EUR 4,1 miljard), effecten (EUR 4,9 miljard) en kredieten (EUR 35,9 miljard). Ten behoeve van verplichtingen is zekerheid gesteld onder bankiers (EUR 17,1 miljard), schuldbewijzen (EUR 13,1 miljard) en toevertrouwde middelen (EUR 4,5 miljard).

23 Voorwaardelijke schulden 2003

2002

39.434

39.754

3.362

4.370

Verplichtingen wegens verstrekte borgtochten en garanties Verplichtingen uit hoofde van onherroepelijke accreditieven Regresverplichtingen uit hoofde van verdisconteerde wissels

42

52

42.838

44.176

133

Jaarrekening 2003

24 Derivaten Derivaten zijn financiële instrumenten, waarvan de gecontracteerde bedragen niet in de balans worden opgenomen, omdat sprake is van rechten en verplichtingen uit één overeenkomst, waarvan de prestatie ligt na de balansdatum, danwel omdat deze uitsluitend fungeren als rekengrootheden. Voorbeelden van derivaten zijn valutatermijntransacties, opties, swaps, futures en forward rate agreements. De onderliggende waarde kan een rente-, valuta-, commodity-, obligatie- of aandelenproduct zijn dan wel een combinatie van deze producten. Transacties in derivaten worden afgesloten als handelsactiviteit (inclusief dienstverlening aan klanten) en ter afdekking van de eigen rente- en valutarisico’s. De in het overzicht weergegeven gecontracteerde bedragen of notional amounts (inclusief looptijdprofiel op basis van resterende looptijd) weerspiegelen de mate waarin ABN AMRO op de desbetreffende (deel)markten actief is. Deze notional amounts geven echter geen indicatie van de omvang van de kasstromen en het aan transacties in derivaten verbonden marktrisico en kredietrisico. Het marktrisico komt voort uit verandering van variabelen die de waarde van derivaten bepalen, zoals rente en koers. Het kredietrisico betreft het mogelijke verlies dat ontstaat wanneer een tegenpartij in gebreke blijft. Dit laatste kan niet los gezien worden van het marktrisico omdat de hoogte van het kredietrisico mede wordt bepaald door feitelijke en verwachte marktbewegingen. Bij de berekening van het kredietrisico in de volgende tabel is geen rekening gehouden met netting-overeenkomsten en andere zekerheden.

Derivatentransacties Notional amounts


> 1 jr < – 1 jaar

< – 5 jaar

Krediet> 5 jaar

Totaal

risico

48

Rentecontracten OTC:

Beurs:

Swaps

593

1.513

180

2.286

Forwards

183

38

–

221

0

Opties

129

232

11

372

3

Futures

146

88

–

234

–

Opties

165

8

–

173

0

Swaps

265

55

25

345

15

Forwards

348

12

–

360

12 1

Valutacontracten OTC:

Opties

40

28

14

82

Futures

5

1

–

6

–

Opties

2

–

–

2

0

OTC:

Forwards / Swaps

7

46

6

59

1

Opties

9

9

1

19

1

Beurs:

Futures

7

2

–

9

–

Opties

14

5

–

19

0

1.913

2.037

237

4.187

81

Beurs:

Overige contracten

Totaal derivaten

134

Jaarrekening 2003

De volgende tabellen gesplitst naar contracten behorend tot de handelsportefeuilles en contracten afgesloten in het kader van het eigen rente- en valutabeleid (hedgeportefeuilles) geven een overzicht van de notional amounts en de (gemiddelde) marktwaardes daarvan, nader onderverdeeld naar de belangrijkste instrumenten. De intercompany transacties tussen hedgeportefeuilles en handelsportefeuilles zijn niet geëlimineerd.

Handelsportefeuille derivaten 2003 (in miljoenen euro’s)

Marktwaarde

Gemiddelde marktwaarde

Notional amounts

Positief

Negatief

Positief

Negatief

2.421.819

50.131

47.593

55.748

53.271 119

Rentecontracten Swaps Forwards

220.521

129

89

119

Gekochte opties

283.735

12.637

–

3.732

–

Verkochte opties

263.135

–

3.099

–

3.327

Futures

221.145

–

–

–

–

3.410.355

62.897

50.781

59.599

56.717

Swaps

363.544

15.704

15.806

10.279

11.293

Forwards

360.469

11.500

8.252

6.550

6.972

Gekochte opties

40.619

1.376

–

1.114

–

Verkochte opties

42.018

–

1.127

–

901

6.169

–

–

–

–

812.819

28.580

25.185

17.943

19.166

Gekochte aandelenopties

19.017

1.246

–

1.298

–

Verkochte aandelenopties

18.859

–

970

–

669

Totaal rentecontracten Valutacontracten

Futures Totaal valutacontracten Overige contracten

Overige aandelen- en commoditycontracten

67.614

1.051

86

804

697

Totaal overige contracten

105.490

2.297

1.056

2.102

1.366

Notional amounts

Positief

Negatief

Rentecontracten

2.976.769

60.246

56.330

41.196

37.390

Valutacontracten

758.290

17.603

20.101

14.847

17.193

80.978

2.198

2.412

1.987

2.511

Handelsportefeuille derivaten 2002 (in miljoenen euro’s)

Overige contracten

Marktwaarde

Gemiddelde marktwaarde Positief

Negatief

135

Jaarrekening 2003

Hedgeportefeuille derivaten

2003

2002

Marktwaarde


Marktwaarde

Notional amounts

Positief

Negatief

Notional amounts

Positief

Negatief

184.610

2.260

3.779

222.310

4.189

6.066

1.239

1

1

3.248

10

10

Rentecontracten Swaps Forwards Gekochte opties

2.718

17

–

4.620

53

–

14.172

–

3

11.993

–

–

202.739

2.278

3.783

242.171

4.252

6.076

Swaps

22.498

885

1.091

7.298

165

233

Forwards

11.757

362

345

11.346

229

231

Futures Totaal rentecontracten Valutacontracten

Gekochte opties Totaal valutacontracten

1.440

24

–

1.887

30

–

35.695

1.271

1.436

20.531

424

464

Derivaten en solvabiliteitseisen Bij de bepaling van het voor de solvabiliteitstoetsing vereiste vermogen wordt naast het huidige kredietrisico ook rekening gehouden met het toekomstige kredietrisico. Dit gebeurt door het huidige potentiële verlies, de zogenoemde positieve vervangingswaarde op basis van de marktomstandigheden op de balansdatum, te verhogen met een van de aard en de resterende looptijd van het contract afhankelijk percentage van de relevante gecontracteerde bedragen. Op deze manier wordt rekening gehouden met het mogelijk nadelige verloop van de positieve vervangingswaarde gedurende de resterende looptijd van het contract. In de volgende tabel wordt het totaal zowel ongewogen als gewogen voor het tegenpartijrisico (voornamelijk banken) weergegeven. Hierbij is wel rekening gehouden met de risico- en solvabiliteitsverlagende invloed van netting-overeenkomsten en andere zekerheden.

Kredietequivalent 2003

2002

Rentecontracten

62,3

64,5

Valutacontracten

41,7

28,7


Overige contracten

7,7

5,8

111,7

99,0

Effect van contractuele netting

65,8

64,3

Ongewogen kredietequivalent

45,9

34,7

9,1

9,2

Gewogen kredietequivalent

25 Niet uit de balans blijkende verplichtingen Naast de onder de balans vermelde bedragen zijn niet-gekwantificeerde garanties afgegeven ten aanzien van onze effectenbewaarbedrijven, interbancaire organen en instellingen en voor deelnemingen; verder zijn collectieve garantieregelingen bij groepsmaatschappijen in verschillende landen van toepassing. Daarnaast is ten behoeve van een aantal groepsmaatschappijen een verklaring van aansprakelijkheidstelling afgegeven. 136

Jaarrekening 2003

In een aantal jurisdicties zijn procedures aanhangig tegen ABN AMRO. Op grond van informatie die thans beschikbaar is en na raadpleging van juridisch adviseurs, is de Raad van Bestuur van mening dat de uitkomst van die procedures naar verwachting geen wezenlijk nadelig effect zal hebben op de geconsolideerde financiële positie en het totaal van de activiteiten van ABN AMRO. Voor 2004 worden de investeringen in onroerende zaken en bedrijfsmiddelen geraamd op EUR 1,2 miljard. Tot een bedrag van EUR 231 miljoen zijn hiervoor reeds verplichtingen aangegaan. Alhoewel ABN AMRO een gedeelte van haar kredietportefeuille heeft verkocht, gedeeltelijk door securitisatie al dan niet in combinatie met in verband daarmee afgegeven garanties, berust het juridisch eigendom van deze vorderingen in sommige gevallen nog bij ABN AMRO. De meeste van deze kredieten worden ook door ABN AMRO beheerd. Daarnaast verzorgt ABN AMRO het beheer van door andere instellingen verstrekte kredieten. Onderstaand worden de desbetreffende bedragen per 31 december 2003 vermeld.

Kredieten verkocht met behoud van juridisch eigendom

1.152

Kredieten in beheer voor derden

153.840

Kredieten verkocht met garantie

188

Uit hoofde van langlopende huur- en leasecontracten waren per 31 december 2003 de volgende verplichtingen aangegaan:


76

Van één tot vijf jaar

257


439

26 Rente Hieronder worden opgenomen de rentebaten uit hoofde van de kredietverlening, de uitzettingen en de beleggingen, de rentelasten van de opgenomen en toevertrouwde middelen, alsmede de resultaten uit de rentecontracten en de valutacontracten die ter dekking van respectievelijk het renterisico en het valutarisico zijn afgesloten. Tevens zijn onder dit hoofd verantwoord de ontvangen overige kredietgerelateerde baten. Uit hoofde van rentedragende waardepapieren is een rentebate van EUR 5.061 miljoen (2002: EUR 6.379 miljoen) verantwoord. De rentelast van de achtergestelde schulden bedroeg EUR 861 miljoen (2002: EUR 944 miljoen).

137

Jaarrekening 2003

27 Opbrengsten uit effecten en deelnemingen Hieronder wordt voor deelnemingen, waarin ABN AMRO invloed van betekenis uitoefent, het aandeel in het nettoresultaat verwerkt. Bovendien worden hierin opgenomen de ontvangen dividenden uit aandelen en overige deelnemingen, alsmede de verkoopresultaten van de aandelen uit de beleggingsportefeuille en deelnemingen, voorzover die niet als waardeverandering van financiële vaste activa worden aangemerkt (zie voor meer informatie toelichting 41 ‘Gegevens per bedrijfsonderdeel’). 2003

Opbrengsten uit aandelen en participaties Opbrengsten uit deelnemingen

2002

2001

47

79

75

222

290

380

269

369

455

Totaal opbrengsten uit effecten en deelnemingen

28 Provisie Hieronder worden opgenomen de vergoedingen verkregen uit de dienstverlening in het effectenbedrijf, het binnenlands en het buitenlands betalingsverkeer, het vermogensbeheer, het assurantiebedrijf, garanties, het leasebedrijf en de overige dienstverlening. Voorzover bedragen aan derden zijn vergoed worden deze als provisielasten verantwoord. 2003

2002

Effectenbedrijf

1.108

1.269

1.674

Betalingsverkeer

1.237

1.348

1.394

Vermogensbeheer en trustbedrijf

813

862

885

Assurantiebedrijf

121

165

202

Garanties

199

170

158

Leasebedrijf

175

185

179

Overige

811

640

722

4.464

4.639

5.214

Totaal provisie

2001

29 Resultaat uit financiële transacties Hierin zijn begrepen de resultaten uit de effectenhandel, valutahandel en derivatentransacties. De rubriek overige omvat de handel in schuldtitels van landen met betalingsproblemen, de valutaomrekenverschillen op het geïnvesteerd vermogen, voorzover niet vastgelegd in materiële vaste activa, van vestigingen in hyperinflatielanden, de resultaten uit de participatieportefeuille (private equity) en de resultaten uit transacties voor afdekking van de verwachte winst in vreemde valuta. 2003

2002

2001

Effectenhandel

338

492

787

Valutahandel

671

679

486

Derivaten

553

388

502

Private equity

142

– 191

– 114

Overige Totaal resultaat uit financiële transacties

138

289

109

– 109

1.993

1.477

1.552

Jaarrekening 2003

30 Overige baten Hieronder worden opgenomen de opbrengsten uit mortgage banking activiteiten, waaronder de administratievoering van bestaande hypotheken (mortgage servicing rights) en de verkoop van nieuwe hypotheken, de opbrengsten uit projectontwikkeling, de overige opbrengsten uit het leasebedrijf alsmede de resultaten van de tot de groep behorende verzekeringsmaatschappijen. De overige baten betreffen:

Mortgage banking activiteiten

2003

2002

2001 299

1.243

978

Projectontwikkeling

184

165

131

Leasebedrijf

358

339

333

Verzekeringsmaatschappijen

318

314

243

Overige

241

154

517

2.344

1.950

1.523

2003

2002

2001

499

489

417

874

821

617

–

45

26

– 130

– 318

– 468

–

– 59

– 293

1.243

978

299

Leven

Schade

1.174

361

Totaal overige baten

De baten uit mortgage banking activiteiten betreffen:

Administratievoering en gerelateerde vergoedingen Afsluiten en verkoop van hypotheken Verkoop van servicing-rechten Afschrijving van servicing-rechten Waardecorrectie servicing-rechten Totaal baten uit mortgage banking activiteiten

De resultaten van verzekeringsmaatschappijen betreffen:

Netto premie-inkomen Opbrengst belegde middelen Verzekeringstechnische lasten Totaal resultaat verzekeringsmaatschappijen

279

80

– 1.324

– 252

129

189

139

Jaarrekening 2003

31 Personeelskosten 2003

2002

2001

5.318

5.415

5.981

481

384

188

68

71

20

Sociale lasten en overige personeelskosten

1.213

1.537

1.464

Totaal personeelskosten

7.080

7.407

7.653

30.620

34.090

36.630

Salarissen

(inclusief winstdelingsregelingen e.d.)

Pensioenlasten

(inclusief VUT)

Bijdrage ziektekostenverzekering na pensionering

Gemiddeld aantal medewerkers (fte): Nederland Overige landen Totaal gemiddeld aantal medewerkers

(fte)

74.819

73.326

75.576

105.439

107.416

112.206

De ten laste van de vennootschap komende lasten voor pensioen en ziektekostenverzekering over 2003 zijn opgebouwd uit een aantal componenten. In de volgende tabel worden de afzonderlijke componenten weergegeven.

Pensioen

Bijdrage ziektekosten

Kosten met betrekking tot huidige dienstjaren

280

20

Rentelasten

489

33

– 515

–2

Verwacht rendement op beleggingen Afschrijving van niet verantwoorde lasten verstreken dienstjaren Afschrijving van overgangsverplichting

56

2

0

3

Afschrijving van niet verantwoorde actuariële winsten (-) / verliezen (+) Defined benefit plans Defined contribution plans Totaal

76

12

386

68

95

–

481

68

32 Andere beheerskosten Deze post omvat de huisvestingskosten, automatiseringskosten, reclame- en advertentiekosten en overige algemene kosten. Voor haar hoofdactiviteiten huurt ABN AMRO ook panden alsmede ruimte in andere gebouwen. De huurcontracten bevatten in het algemeen een verlengingsclausule en voorzien in de betaling van huur en bepaalde andere huisvestingskosten. De totale huursom van alle contracten bedroeg EUR 355 miljoen in 2003, EUR 334 miljoen in 2002 en EUR 373 miljoen in 2001.

33 Afschrijvingen Hierin worden begrepen de afschrijvingen op onroerende zaken en bedrijfsmiddelen.

140

Jaarrekening 2003

34 Waardeveranderingen van vorderingen Hieronder worden opgenomen de waardecorrecties voor oninbaarheid van vorderingen.

35 Toevoeging aan het fonds voor algemene bankrisico’s Hieronder wordt de toevoeging aan danwel de vrijval uit het fonds verantwoord. Er wordt gestreefd naar een omvang van het fonds van ongeveer 0,5% van de naar risico gewogen activa.

36 Waardeveranderingen van financiële vaste activa Onder financiële vaste activa worden begrepen de beleggingsportefeuilles obligaties en aandelen en de deelnemingen, waarin de bank geen invloed uitoefent. Waardeverminderingen in de beleggingsportefeuille obligaties kunnen ontstaan bij een duurzame vermindering van de kwaliteit van een debiteur. Deze waardeverminderingen en de waardeverminderingen beneden de verkrijgingsprijs van aandelen en deelnemingen zonder invloed, alsmede de vrijval van eerdere waardeverminderingen worden in deze post verwerkt. Verkoopresultaten beneden de verkrijgingsprijs worden eveneens als waardevermindering aangemerkt.

37 Belastingen De belastingdruk steeg van 28,7% in 2002 naar 30,6% in 2003. 2003

2002

2001

Nominale belastingdruk Nederland

34,5%

34,5%

35,0%

Effect afwijkende belastingdruk overige landen

– 1,8%

– 4,2%

– 5,1%

Effect belastingvrij inkomen in Nederland

– 1,6%

0,4%

– 2,0%

Overige

– 0,5%

– 2,0%

– 0,3%

Effectieve belastingdruk

30,6%

28,7%

27,6%

De belasting naar de winst bedroeg EUR 1.503 miljoen (2002: EUR 973 miljoen), na aftrek van EUR 329 miljoen latent te betalen belastingen (2002: inclusief EUR 326 miljoen latent ontvangen belastingen). Het totale bedrag aan belastingen, dat gedurende het jaar rechtstreeks ten gunste van het eigen vermogen werd gebracht, bedroeg EUR 141 miljoen.

141

Jaarrekening 2003

De voorziening voor latente belastingverplichtingen heeft betrekking op belastingverplichtingen die in de toekomst ontstaan als gevolg van het verschil tussen de boekwaarde en de fiscale waardering van bepaalde activa of passiva. In het volgende overzicht worden de latente belastingverplichtingen en vorderingen gespecificeerd. 2003

2002

Gebouwen

335

290

Pensioenen en andere uitgangsregelingen

255

0

Derivaten

287

0

403

402

484

537

592

541

Latente belastingverplichtingen

Leasing en soortgelijke financiële overeenkomsten Servicing-rechten Nederlandse belastingverplichting betreffende buitenlandse kantoren Overige

260

320

2.616

2.090

Debiteurenvoorzieningen

400

551

Beleggingsportefeuilles

726

53

Goodwill

412

387

Onroerende zaken

102

0

Verrekenbare verliezen

623

622

Totaal Latente belastingvorderingen

Derivaten

22

6

Herstructureringsvoorziening

15

15

Fiscale verrekeningsmogelijkheden

17

795

0

165

581

500

2.898

3.094

142

195

2.756

2.899

Pensioenen en andere uitgangsregelingen Overige Latente belastingvorderingen voor waardecorrecties Af: waardecorrecties Latente belastingvorderingen na waardecorrecties

Latente belastingvorderingen en -verplichtingen worden bij een langere oorspronkelijke termijn dan vijf jaar contant gemaakt op basis van nettorente. De nominale waarde van latente belastingvorderingen bedraagt EUR 2.787 miljoen en van latente belastingverplichtingen EUR 2.723 miljoen. Gedisconteerde latente belastingvorderingen worden contant gemaakt tegen een netto rentepercentage van 8% en hebben een gemiddelde resterende looptijd van vijf jaar. Voor gedisconteerde latente belastingverplichtingen bedraagt het netto rentepercentage 4% en de gemiddelde resterende looptijd twintig jaar. Het belangrijkste element van deze waardeveranderingen betreft verrekenbare verliezen. Het totaal van latente belastingvorderingen, die waarschijnlijk binnen één jaar gerealiseerd zullen worden, bedraagt EUR 338 miljoen.

142

Jaarrekening 2003

Specificatie van verrekenbare verliezen van buitenlandse vestigingen per 31 december 2003:

2004

232

2005

88

2006

96

2007

66

2008 2009 en later Onbeperkt verrekenbaar Totaal

64 1.291 676 2.513

ABN AMRO beschouwt de uitkeerbare reserves van buitenlandse vestigingen tot een bedrag van ongeveer EUR 4,6 miljard als een investering met een duurzaam karakter. Bij eventuele uitkering van de ingehouden winst is geen buitenlandse inkomstenbelasting verschuldigd. Het effect van buitenlandse bronbelasting wordt geraamd op EUR 139 miljoen.

38 Buitengewoon resultaat Met ingang van 1 januari 2003 is de definitie van buitengewone baten en lasten herzien. De inperking van het begrip buitengewone post heeft tot gevolg dat posten die voorheen gepresenteerd werden als buitengewoon resultaat, nu als gewoon resultaat worden aangemerkt. Als gevolg van dit besluit heeft ABN AMRO de winsten verliesrekening over 2002 aangepast. De verkoop van EAB in 2001 resulteerde in een buitengewoon resultaat van netto EUR 962 miljoen. De reorganisatie in Nederland in 2001 resulteerde in een additionele last van EUR 147 miljoen (netto EUR 95 miljoen).

39 Belang van derden Hieronder wordt opgenomen het aandeel van derden in het resultaat van dochtermaatschappijen en overige groepsmaatschappijen, alsmede het dividend op de door de dochtermaatschappijen in de Verenigde Staten uitgegeven preferente aandelen.

Dividend preferente aandelen

2003

2002

2001

215

173

217

Overig belang van derden

39

35

35

Totaal belang van derden

254

208

252

143

Jaarrekening 2003

40 Winst per gewoon aandeel De winst per gewoon aandeel wordt verkregen door de nettowinst toekomend aan houders van gewone aandelen te delen door het gewogen gemiddelde aantal uitstaande gewone aandelen. De verwaterde winst per gewoon aandeel bevat naast de elementen van de winst per gewoon aandeel tevens het effect dat ontstaat wanneer alle uitstaande rechten op gewone aandelen geëffectueerd zouden zijn. De berekening van de gewone en verwaterde winst per gewoon aandeel is weergegeven in de volgende tabel.

Nettowinst Dividend preferente aandelen

2003

2002

3.161

2.207

45

46

3.116

2.161

Nettowinst toekomend aan houders van gewone aandelen Dividend converteerbare preferente aandelen Nettowinst na volledige verwatering

0

1

3.116

2.162

1.610,2

1.559,3

0,0

0,0

Gewogen gemiddeld aantal uitstaande gewone aandelen

(in miljoenen)

Verwateringseffect uit personeelsopties (in miljoenen)

Converteerbare preferente aandelen (in miljoenen)

Performance Share Plan

(in miljoenen)

–

2,1

4,9

3,8

1.615,1

1.565,2

1,94

1,39

1,93

1,38

Voor verwatering gecorrigeerd aantal gewone aandelen Winst per aandeel

(in miljoenen)

(in euro’s)

Winst per aandeel na volledige verwatering

144

(in euro’s)

Jaarrekening 2003

41 Gegevens per bedrijfsonderdeel In de volgende tabellen worden de gegevens opgesplitst naar bedrijfsonderdelen. In dit verband dient onder netto-omzet te worden verstaan het totaal van de baten vóór aftrek van rentelasten en provisielasten. De overheadkosten zijn aan de commerciële bedrijfsonderdelen toegerekend. Netto-omzet

Totaal baten

2003

2002

2001

2003

2002

2001

16.557

18.762

24.294

10.538

10.382

10.203

• Nederland

5.804

6.445

6.218

3.344

3.108

2.989

• Noord-Amerika

5.593

6.417

11.338

4.505

4.518

4.252

Consumer & Commercial Clients Waarvan:

• Brazilië

Wholesale Clients Private Clients Asset Management Corporate Centre LeasePlan Corporation Totaal

2.784

3.625

4.384

1.694

1.736

1.920

11.411

12.647

15.828

5.293

5.296

6.193

1.654

1.717

1.264

937

894

846

592

630

706

496

529

573

2.107

1.976

1.414

716

386

249

32.321

35.732

43.506

17.980

17.487

18.064

974

855

830

813

793

770

33.295

36.587

44.336

18.793

18.280

18.834


Naar risico gewogen activa

2003

2002

2001

2003

2002

2001

3.248

2.783

2.347

142.359

143.449

158.141

Consumer & Commercial Clients Waarvan: • Nederland

577

409

284

52.634

54.223

54.307

1.941

1.734

1.432

55.263

61.669

73.542

• Brazilië

365

344

437

7.819

5.955

8.181

Wholesale Clients

503

– 324

328

61.554

67.236

95.171

Private Clients

176

207

170

6.027

6.104

6.121

Asset Management

101

108

100

695

647

408

Corporate Centre

643

382

441

2.951

1.986

3.530

4.671

3.156

3.386

213.586

219.422

263.371

247

232

227

10.190

10.150

10.016

4.918

3.388

3.613

223.776

229.572

273.387

• Noord-Amerika

LeasePlan Corporation Totaal

145

Jaarrekening 2003

Totaal verplichtingen

Totaal afschrijvingen

2003

2002

2001

2003

2002

2001

197.652

202.315

240.177

546

662

657

• Nederland

86.303

85.496

85.833

301

396

417

• Noord-Amerika

68.792

81.507

101.631

135

140

149


• Brazilië

Wholesale Clients Private Clients Asset Management Corporate Centre LeasePlan Corporation Totaal

10.347

6.701

7.792

67

81

51

253.644

243.354

275.797

264

249

225

42.970

40.528

40.876

43

31

33

1.364

1.015

1.129

23

14

7

43.102

49.689

18.184

16

14

3

538.732

536.901

576.163

892

970

925

4.945

4.526

4.857

38

36

32

543.677

541.427

581.020

930

1.006

957

Totaal aankopen onroerende zaken

Opbrengsten uit effecten en deelnemingen

2003

2002

2001

2003

2002

2001

1.292

873

1.145

178

199

300

• Nederland

224

445

554

108

15

26

• Noord-Amerika

882

269

289

36

42

117


• Brazilië

99

66

171

2

11

11

166

320

336

66

139

104

53

49

53

2

4

10

Asset Management

6

0

0

4

1

1

Corporate Centre

9

0

0

10

21

23

1.526

1.242

1.534

260

364

438

37

50

77

9

5

17

1.563

1.292

1.611

269

369

455

Wholesale Clients Private Clients

LeasePlan Corporation Totaal

42 Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen Beloningsbeleid Het huidige beloningsbeleid voor de Raad van Bestuur werd ingevoerd in 2001. Het belangrijkste doel van het beleid is ABN AMRO in staat te stellen Top Executives aan te trekken, te behouden en te motiveren. Hiertoe ontvangt de Raad van Bestuur een pakket arbeidsvoorwaarden dat in zijn totaliteit concurrerend is met wat vergelijkwaardige instellingen in de markt bieden. Het beloningspakket van leden van de Raad van Bestuur bestaat uit de volgende elementen: • basissalaris; • prestatiegebonden bonus; • instrumenten op lange termijn: aandelenopties en het Performance Share Plan.

Daarnaast ontvangen zij een aantal specifieke beloningselementen. 146

Jaarrekening 2003

Basissalaris Het basissalaris is hetzelfde voor alle leden van de Raad van Bestuur, met uitzondering van de voorzitter die een 40% hoger basissalaris ontvangt. Het lid van de Raad van Bestuur dat een andere dan de Nederlandse nationaliteit bezit, ontvangt daarnaast een aparte toelage. Het basissalaris wordt jaarlijks herzien en eventueel per 1 januari aangepast. In 2003 is het basissalaris niet gewijzigd.

Prestatiegebonden bonus De jaarlijkse prestatiegebonden bonus voor leden van de Raad van Bestuur is gebaseerd op kwantitatieve en kwalitatieve prestatiedoelstellingen op groeps- en SBU niveau. De doelstellingen worden jaarlijks door het Nomination & Compensation Committee vastgesteld en door de Raad van Commissarissen bekrachtigd. De bonus van de voorzitter en de CFO – en vanaf 2004 ook die van de COO – is gerelateerd aan prestatiedoelstellingen op groepsniveau. Voor wat betreft de bonus van leden van de Raad van Bestuur die voor een SBU verantwoordelijk zijn, zal vanaf 2004 het relatieve gewicht van het groepsresultaat versus de SBU performance veranderen van 50%-50% in 75% groepsresultaat en 25% SBU performance. In 2003 is de kwantitatieve prestatie op groepsniveau en SBU niveau afgemeten aan doelstellingen voor onder meer economische winst, verhouding kosten/baten en kernvermogen. Daarnaast zijn ook kwalitatieve doelstellingen geformuleerd, zoals een toenemende klanttevredenheid en het bereiken van strategische mijlpalen. Specifieke jaarlijkse prestatiedoelstellingen worden niet gepubliceerd vanwege de gevoeligheid daarvan vanuit concurrentieoogpunt. Als de kwantitatieve doelstellingen volledig worden gehaald, ligt de bonus tussen 60% en 75% van het basissalaris. Dit kan oplopen tot 100% bij een uitstekende performance, met een absoluut maximum van 125%. Het Nomination & Compensation Committee kan aan de hand van de beoordeling van de individuele prestatie van een lid van de Raad van Bestuur ten opzichte van kwalitatieve criteria de bonusuitkering met maximaal 20% van het basissalaris verhogen of verlagen. De bonussen voor de leden van de Raad van Bestuur over 2003 zijn op deze basis vastgesteld. De toegekende individuele bonussen zijn opgenomen in de tabel op pagina 150.

Aandelenopties De toekenning van aandelenopties vormt al enige jaren een integraal onderdeel van het beloningspakket van ABN AMRO Top Executives. Tot 2002 werden opties aan leden van de Raad van Bestuur toegekend op grond van het gerealiseerde groepsresultaat. Vanaf 2002 hebben de opties een looptijd van tien jaar en zijn zij gekoppeld aan toekomstige resultaten. De opties kunnen uitsluitend worden uitgeoefend, als de vooraf vastgestelde prestatieindicatoren aan het einde van een periode van minimaal drie jaar zijn gerealiseerd. Indien alsdan niet aan de criteria wordt voldaan, kan de toetsing in de drie daaropvolgende jaren steeds worden herhaald. De opties komen echter te vervallen indien de criteria in het zesde jaar na de datum van toekenning nog steeds niet zijn gehaald.

147

Jaarrekening 2003

De meetperiode voor de in 2003 toegekende opties loopt tot en met 2005. De resultaten moeten aan de volgende voorwaarden voldoen: • reële groei van de economische winst over een periode van drie boekjaren, beginnend in het

boekjaar waarin de aandelenopties worden toegekend (2003-2005, met als vergelijkingsbasis de economische winst over 2002) en • rendement op eigen vermogen volgens in Nederland algemeen aanvaarde

waarderingsgrondslagen gelijk aan of groter dan 12,5% in het boekjaar voorafgaand aan het jaar waarin de optie voor het eerst uitgeoefend zou kunnen worden. In 2003 ontvingen de vijf leden van de Raad van Bestuur elk 95.000 en de voorzitter 133.000 voorwaardelijke opties. Aandelenopties werden in 2002 voor het eerst ook verleend aan speciaal geselecteerde medewerkers. In 2003 ontvingen 9.000 medewerkers opties, terwijl de 287 Top Executives (exclusief de leden van de Raad van Bestuur) gezamenlijk 8,0 miljoen aandelenopties kregen. Het totaal aantal aandelenopties dat in 2003 aan Top Executives en overige medewerkers werd toegekend, bedroeg 14,0 miljoen. De opties die in 1998 met een looptijd van vijf jaar en een uitoefenprijs van EUR 21,01 werden verleend, liepen op 9 maart 2003 af tegen een lagere koers. De in 1999 verleende opties met een uitoefenprijs van EUR 18,10 liepen af in maart 2004.

Performance Share Plan Het in 2001 geïntroduceerde Performance Share Plan is een belangrijk onderdeel van het beloningspakket van de leden van de Raad van Bestuur. Ook SEVP’s komen in aanmerking voor een jaarlijkse toekenning van aandelen onder dit plan. In 2003 werden aan de leden van de Raad van Bestuur 70.000 aandelen voorwaardelijk toegekend en aan de voorzitter 98.000 aandelen. Het daadwerkelijk toe te kennen aantal aandelen is afhankelijk van de resultaten van de bank gedurende de meetperiode van vier jaar (het jaar van toekenning en de drie daaropvolgende jaren). De indicator die als maatstaf wordt gehanteerd, is het totaal rendement voor aandeelhouders dat door de bank wordt gerealiseerd in verhouding tot haar peer group van 20 financiële instellingen. Bovendien moet het betreffende lid aan het einde van die periode nog steeds in dienst van de groep zijn. Voor de in 2003 voorwaardelijk toegekende aandelen geldt hetzelfde basisprincipe als in 2002. Het aantal aandelen dat uiteindelijk wordt uitgekeerd, hangt af van het totaal rendement voor aandeelhouders na vier jaar ten opzichte van de peer group. Hiertoe is een glijdende schaal opgesteld, waarbij een vijfde plaats binnen de peer group van 21 banken als norm geldt en recht geeft op 100% van de aandelen. Bij een elfde of lagere positie krijgen de leden geen aandelen, terwijl de eerste plaats recht geeft op 150% van de norm.

Pensioenen De leden van de Raad van Bestuur nemen deel aan een pensioenregeling op basis van beschikbare premies met bepaalde garanties. De premies worden betaald door de werkgever. Het pensioengevend salaris was voor leden van de Raad van Bestuur in 2003 afgetopt op 90% van hun feitelijke basissalaris. De normale pensioenleeftijd is 62 jaar. De pensioenen zijn ondergebracht bij het ABN AMRO Pensioenfonds. 148

Jaarrekening 2003

Besloten is de pensioenregeling voor de Raad van Bestuur aan te passen conform soortgelijke wijzigingen krachtens de CAO voor 2003/2004. Het opmerkelijkste verschil is dat bepaalde garanties onder de oude regeling zijn stopgezet. Vanaf 1 november 2003 is de pensioenopbouw gebaseerd op de pensioenregeling uit 2000, zonder extra aanspraken op basis van garanties uit hoofde van eerdere regelingen. Om de pensioenopbouw van leden van de Raad van Bestuur in overeenstemming te brengen met die van de overige medewerkers is het pensioengevend salaris met ingang van 1 november 2003 aangepast van 90% tot 100% van het jaarlijkse basissalaris.

Overige beloningselementen Het beloningspakket van de leden van de Raad van Bestuur omvat voorts de volgende elementen: • gebruik van leaseauto van de bank met chauffeur; • belastingvrije representatievergoeding van EUR 4.084 voor leden van de Raad van Bestuur en

EUR 5.445 voor de voorzitter als compensatie voor niet-declarabele kosten. Deze vergoeding komt met ingang van 2004 te vervallen. In plaats daarvan kunnen zakelijke kosten worden gedeclareerd; • vergoeding van de kosten voor adequate beveiliging van de hoofdwoning; • doorlopende persoonlijke ongevallenverzekering met een vast verzekerd bedrag van

EUR 1,8 miljoen voor leden van de Raad van Bestuur en EUR 2,5 miljoen voor de voorzitter; • bijdrage in de particuliere ziektekostenverzekering, conform de regeling voor alle ABN AMRO

medewerkers in Nederland; • korting op bankproducten zoals hypotheek en leningen, conform de regeling voor alle

ABN AMRO medewerkers in Nederland. De volgende tabel geeft een totaaloverzicht van bezoldiging, ABN AMRO opties en aandelen en uitstaande kredieten van leden en oud-leden van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen. Raad van Bestuur

(in duizenden euro’s)


2003

2002

2003

2002

Periodiek betaalde beloningen

4.581

5.056

717

523

Winstdeling en bonusbetalingen

3.625

3.313

0

0

Beloningen betaalbaar op termijn

1.201

2.252

0

0

608.000

592.000

0

0

448.000

518.000

0

0

2.003.675

1.476.533

0

140.785

1.344.000

896.000

0

0

61.189

44.740

18.209

16.788

9.206

10.128

2.285

9.022

ABN AMRO personeelsopties (voorwaardelijk, verleend) 1

ABN AMRO aandelen

(voorwaardelijk, verleend) 1

ABN AMRO personeelsopties

(uitstaand) 1

2

ABN AMRO aandelen (cumulatief voorwaardelijk, uitstaand) 1

ABN AMRO aandelen Kredieten

(uitstaand)

(in bezit) 1

1 Aantal aandelen / opties. 2 Stand van de opties van de heer P.J. Kalff toegekend in de periode dat hij lid was van de Raad van Bestuur.

149

Jaarrekening 2003

De volgende tabellen geven een overzicht van de salarissen, de overige periodieke beloningen en de bonussen van de (voormalige) individuele leden van de Raad van Bestuur. 2003


2002

Basissalaris

Overige periodieke beloningen 1

R.W.J. Groenink

889

9

W.G. Jiskoot

635

7

T. de Swaan

635

18

J. Ch. L. Kuiper

635

19

600

C.H.A. Collee

635

6

H.Y. Scott-Barrett

635

458

–

–

–

S.A. Lires Rial

4

Bonus

Pensioenlasten 2

Basissalaris

Overige periodieke beloningen 1

Bonus

Pensioenlasten 2

845

224

889

9

705

229

550

155

635

6

475

157

575

260

635

6

485

184

229

635

7

510

177

505

140

635

5

485

145

550

193

635

458

475

1.318

–

237

264

178

42

3

1 Overige periodieke beloningen betreffen de bijdrage in de particuliere ziektekostenverzekering, de representatievergoeding en de buitenlandertoelage. De heer Scott-Barrett ontving een buitenlandertoelage van EUR 454 in 2003 en 2002. 2 Als pensioenlasten zijn uitsluitend aangemerkt de zogeheten ‘service-kosten’ voor pensioen en de bijdrage in de ziektekostenverzekering na pensionering, berekend volgens de grondslagen van FAS 87 en FAS 106. 3 Inclusief een eenmalige vergoeding van totaal EUR 1.189 ter compensatie van een pensioenbreuk en daarmee samenhangend fiscaal nadeel. 4 De heer Lires Rial verliet de bank per 15 mei 2002.

De volgende tabellen geven een overzicht van het verloop van de openstaande opties voor de gehele Raad van Bestuur en per individueel lid. De voorwaarden waaronder de opties zijn verstrekt, zijn beschreven in de toelichting op het beloningsbeleid en bij punt 16. 2003 Opties Raad van Bestuur

2002


Opties Raad van Bestuur


Verloop: Beginstand Verleende opties Uitgeoefende en/of vervallen opties

1.476.533

20,66

1.853.786

20,74

608.000

14,45

593.480

19,53

80.858

21,04

70.604

15,39

Mutatie voormalige en/of nieuw benoemde leden Eindstand

150

–

–

– 900.129

20,49

2.003.675

18,76

1.476.533

20,66

Jaarrekening 2003

Beginstand

Uitoefenprijs (in euro’s)

Verleend 1

Uitgeoefend/ vervallen

Eindstand

Beurskoers op uitoefendatum


R.W.J. Groenink Executive 1998

40.000

21,01

Executive 1999

40.000

18,10

40.000

2004

Executive 2000

60.000

21,30

60.000

2007

Executive 2001

55.000

23,14

55.000

2008

112.000

2012

133.000

2013

Executive 2002

2

Executive 2003

2

112.000

40.000

19,53 14,45

133.000

0

AOR 1998

429

23,52

AOR 1999

356

21,68

356

2004

AOR 2000

354

22,23

354

2005

AOR 2001

271

22,34

271

2008

AOR 2002

296

20,42

296

2009

308.706

429

133.000

40.429

0

401.277

W.G. Jiskoot Executive 1998

40.000

21,01

Executive 1999

40.000

18,10

40.000

2004

Executive 2000

60.000

21,30

60.000

2007

55.000

23,14

55.000

2008

80.000

19,53

80.000

2012

95.000

2013

AOR 1999

356

21,68

356

2004

AOR 2000

354

22,23

354

2005

AOR 2001

271

22,34

271

2008

AOR 2002

296

20,42

296

2009

Executive 2001 Executive 2002

2

Executive 2003

2

14,45

276.277

40.000

95.000

95.000

40.000

0

331.277

T. de Swaan Executive 1999

40.000

18,10

40.000

2004

Executive 2000

60.000

21,30

60.000

2007

Executive 2001

55.000

23,14

55.000

2008

Executive 2002

2

Executive 2003

2

80.000

19,53 14,45

95.000

80.000

2012

95.000

2013

AOR 1999

356

21,68

356

2004

AOR 2000

354

22,23

354

2005

AOR 2001

271

22,34

271

2008

296

20,42

296

2009

AOR 2002

236.277

95.000

331.277

1 De uitoefenprijs van de opties is gelijk aan de gemiddelde koers van het aandeel ABN AMRO op 24 februari 2003. 2 Voorwaardelijk verleend.

151

Jaarrekening 2003

Beginstand

Uitoefenprijs (in euro’s)

Verleend 1

Uitgeoefend/ vervallen

Eindstand

Beurskoers op uitoefendatum


J.Ch.L. Kuiper Executive 1999

28.000

18,10

28.000

2004

Executive 2000

60.000

21,30

60.000

2007

55.000

23,14

55.000

2008

80.000

19,53

80.000

2012

271

22,34

296

20,42


2

Executive 2003

2

AOR 2001 AOR 2002

14,45

223.567

95.000

95.000

95.000

2013

271

2008

296

2009

318.567

C.H.A. Collee Executive 1999

28.000

18,10

28.000

2004

Executive 2000

56.000

21,30

56.000

2007

55.000

23,14

55.000

2008

80.000

19,53

80.000

2012

95.000

2013

AOR 1998

429

23,52

AOR 1999

356

21,68

356

2004

AOR 2000

354

22,23

354

2005

AOR 2001

271

22,34

271

2008

296

20,42

296

2009


2

Executive 2003

2

AOR 2002

14,45

220.706

95.000 429

95.000

429

0

315.277

H.Y. Scott-Barrett Executive 1999

20.000

18,10

20.000

2004

Executive 2000

56.000

21,30

56.000

2007

55.000

23,14

55.000

2008

80.000

19,53

80.000

2012

95.000

95.000

2013

95.000

306.000


2

Executive 2003

2

14,45 211.000

1 De uitoefenprijs van de opties is gelijk aan de gemiddelde koers van het aandeel ABN AMRO op 24 februari 2003. 2 Voorwaardelijk verleend.

152

Jaarrekening 2003

De volgende tabel toont het verloop in 2003 van de voorwaardelijk toegekende aandelen in het kader van het Performance Share Plan. Het betreft het aantal voorwaardelijk toegekende aandelen op basis van de vijfde plaats in de peer group. Het onvoorwaardelijk toe te kennen aantal aandelen is afhankelijk van de positie van het aandeel ABN AMRO in de peer group aan het einde van de vierjarige meetperiode en kan variëren van 0% tot 150% van deze aantallen.

Beginstand

R.W.J. Groenink

Verleend

Onvoorwaardelijk

Verlopen/ vervallen

Eindstand

98.000

98.000

2001-2004

98.000

98.000

2002-2005

98.000

2003-2006

70.000

2001-2004

98.000

W.G. Jiskoot

70.000 70.000 70.000

T. de Swaan

70.000

2001-2004

70.000

2002-2005

70.000

2003-2006

70.000

70.000

2001-2004

70.000

70.000

2002-2005

70.000

2003-2006

70.000

70.000

2001-2004

70.000

70.000

2002-2005

70.000

2003-2006

70.000

H.Y. Scott-Barrett

70.000

70.000

2001-2004

70.000

70.000

2002-2005

70.000

2003-2006

70.000

Gewone aandelen ABN AMRO in bezit van leden van de Raad van Bestuur 1

2003

2002

R.W.J. Groenink

16.561

15.645

W.G. Jiskoot

18.602

9.575

T. de Swaan

6.458

4.101

J. Ch. L. Kuiper

2.803

2.647

C.H.A. Collee

2002-2005 2003-2006

70.000

70.000

C.H.A. Collee

70.000 70.000

70.000

70.000

J. Ch. L. Kuiper

Referentieperiode

657

621

H.Y. Scott-Barrett

16.108

12.151

Totaal

61.189

44.740

1 Geen (voorheen converteerbare) preferente aandelen werden gehouden door enig lid van de Raad van Bestuur.

153

Jaarrekening 2003

Kredieten van ABN AMRO aan leden van de Raad van Bestuur

2003

2002

(in duizenden euro’s) Uitstaand 31 dec.

Rentepercentage

Uitstaand 31 dec.

Rentepercentage

R.W.J. Groenink

3.071

3,55

3.325

4,01

W.G. Jiskoot

1.681

4,14

1.751

4,17

T. de Swaan

1.407

2,35

1.407

2,75

1

J.Ch.L. Kuiper

655

3,87

955

4,23

C.H.A. Collee

2.392

3,03

2.691

3,61

1

1 Variabele rente.

De afname in de uitstaande kredieten tussen 31 december 2002 en 31 december 2003 is veroorzaakt door aflossingen. De volgende tabel bevat informatie over de bezoldiging van de individuele leden van de Raad van Commissarissen. Met uitzondering van de voorzitter, de vice-voorzitter en de leden van het Audit Committee ontvangen leden van de Raad van Commissarissen een gelijke bezoldiging, die onder meer afhankelijk is van de periode van lidmaatschap gedurende het jaar. Leden van de Raad van Commissarissen krijgen geen vergoeding in de vorm van aandelen ABN AMRO of opties op aandelen ABN AMRO.

Bezoldiging Raad van Commissarissen 2003

2002

A.A. Loudon

70

54

M.C. van Veen

60

41

W. Dik

45

36

48

32

40

32

Mw. L.S. Groenman

40

36

Mw. T.A. Maas-de Brouwer

48

36

A.C. Martinez

45

21

27

–

27

–


A. Burgmans D.R.J. Baron de Rothschild

1

M.V. Pratini de Moraes P. Scaroni

1

1

Lord Sharman of Redlynch P.J. Kalff

1

2

W. Overmars

3

C.H. van der Hoeven H.B. van Liemt S. Keehn

1

3

4

4

1 Exclusief presentievergoeding. 2 De heer Kalff trad terug per 30 oktober 2003. 3 De heren Overmars en Van der Hoeven traden af per 29 april 2003. 4 De heren Van Liemt en Keehn traden af per 2 mei 2002.

154

32

–

40

36

16

41

15

41

–

19

–

13

Jaarrekening 2003

Gewone aandelen ABN AMRO in bezit van leden van de Raad van Commissarissen 1

2003

2002

M.C. van Veen

1.184

4.471

A. Burgmans

8.641

8.163

3.000

3.000

A.C. Martinez

2

M.V. Pratini de Moraes

2

Totaal

5.384

–

18.209

15.634

1 Geen (voorheen converteerbare) preferente aandelen werden gehouden door enig lid van de Raad van

Commissarissen. 2 ADR’s.

Kredieten van ABN AMRO aan leden van de Raad van Commissarissen

2003

2002

(in duizenden euro’s) Uitstaand 31 dec.

W. Dik A. Burgmans

Rentepercentage

Uitstaand 31 dec.

Rentepercentage

185

3,70

–

–

2.100

3,60

2.100

4,30

Beloning Top Executives in 2003 Hierboven is de huidige beloningsstructuur voor de Raad van Bestuur beschreven. In 2001 werd ook het beloningspakket voor Senior Executive Vice Presidents (SEVP’s) – het tweede echelon van Top Executives binnen ABN AMRO – ingevoerd, eveneens met als belangrijkste doel het rendement voor aandeelhouders te maximeren. De beloning van SEVP’s bestaat uit de volgende hoofdelementen: • basissalaris, dat is afgestemd op de betreffende lokale markten. Het huidige basissalaris

bedraagt gemiddeld EUR 381.000; • prestatiegebonden bonus. De jaarlijkse resultaatafhankelijke bonus is gekoppeld aan de

relevante markt in het land waar de betreffende SEVP werkzaam is. De mediaan van de over 2003 uitgekeerde bonussen bedroeg EUR 450.000. Er zijn hierbij grote individuele verschillen, als afspiegeling van markt en locatie. Er is geen absoluut maximum gesteld aan de bonus voor SEVP’s; • instrumenten op lange termijn zoals aandelenopties en het Performance Share Plan. Deze zijn

op een lager niveau vastgesteld dan de jaarlijkse toekenning aan leden van de Raad van Bestuur in het kader van de aandelenoptieregeling en het Performance Share Plan. De toekenning is voor alle SEVP’s op hetzelfde niveau. Daarnaast ontvangen SEVP’s een aantal specifieke beloningselementen, afhankelijk van de markt en locatie waar zij werkzaam zijn.

155

Jaarrekening 2003

43 Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht geeft inzicht in de herkomst van de liquide middelen die gedurende het jaar beschikbaar zijn gekomen en de wijze waarop de liquide middelen gedurende het jaar zijn aangewend. De kasstromen worden gesplitst naar bancaire, investerings- en financieringsactiviteiten. Als liquide middelen worden aangemerkt de aanwezige kasmiddelen, alsmede de per saldo aanwezige nostrotegoeden bij andere banken en de per saldo direct opeisbare tegoeden bij centrale banken. Mutaties in de kredieten, toevertrouwde middelen en interbancaire deposito’s zijn opgenomen onder de kasstroom uit bancaire activiteiten. Investeringsactiviteiten omvatten de aan- en verkopen en aflossingen inzake beleggingsportefeuilles, alsmede de aan- en verkopen van deelnemingen en van onroerende zaken en bedrijfsmiddelen. De plaatsing van aandelen en de opname en aflossing van lang vreemd vermogen worden als financieringsactiviteit aangemerkt. Mutaties uit hoofde van valutaomrekenverschillen worden evenals de consolidatie-effecten bij de verwerving van deelnemingen, voorzover van wezenlijk belang, uit de stroomgrootheden geëlimineerd.

Kasmiddelen Banktegoeden in rekening-courant Bankschulden in rekening-courant Liquide middelen

2003

2002

2001

12.734

9.455

17.932

4.293

3.843

6.286

– 8.134

– 5.797

– 10.565

8.893

7.501

13.653

Verloop: Beginstand

7.501

13.653

16.105

Kasstroom

1.691

– 4.366

– 2.041


– 299

– 1.786

– 411

Eindstand

8.893

7.501

13.653

De betaalde rente bedroeg EUR 11.714 miljoen en aan belastingen werd EUR 297 miljoen afgedragen. Van deelnemingen ontvangen dividenden bedroegen EUR 30 miljoen in 2003, EUR 42 miljoen in 2002 en EUR 37 miljoen in 2001.

156

Jaarrekening 2003

In de volgende tabel wordt een overzicht gegeven van de mutaties als gevolg van acquisities en verkopen van deelnemingen. 2003

2002

2001

913

205

3.204

267

6

– 21

(Des)investeringsbedrag betaald / ontvangen in liquide of equivalente middelen

(netto)

Mutatie liquide of equivalente middelen Mutatie activa en passiva

(netto)

(netto):

Bankiers Kredieten Effecten Overige activa

130

105

92

1.905

420

13.369

781

70

– 4.002

407

21

2.818

Totaal activa

3.223

616

12.277

Bankiers

1.050

81

– 4.991

313

0

– 3.798 13.315

Spaargelden Toevertrouwde middelen

1.581

469

Schuldbewijzen

10

0

– 497

Overige passiva

462

49

7.696

3.416

599

11.725

Totaal passiva

44 Reële waarde van financiële instrumenten De reële waarde is het bedrag waarvoor een financieel instrument op dat moment tussen twee partijen zou kunnen worden uitgewisseld door middel van transacties die niet in het kader van executie of liquidatie worden uitgevoerd. Een beursnotering, zo die aanwezig is, vormt de beste indicatie van deze waarde. De activa, passiva en buitenbalansposten van ABN AMRO bestaan voor het grootste gedeelte uit financiële instrumenten. De reële waarde hiervan is waar mogelijk op basis van marktkoersen bepaald. Van het merendeel van de financiële instrumenten, en met name kredieten, deposito’s en OTC derivaten, kan de reële waarde echter niet gemakkelijk worden bepaald omdat er geen markt is waarop deze instrumenten tussen partijen worden verhandeld. Voor deze instrumenten zijn schattingsmethoden gebruikt. Deze methoden zijn naar hun aard subjectief en gaan uit van bepaalde veronderstellingen, zoals de periode waarin de financiële instrumenten zullen worden aangehouden, de timing van toekomstige kasstromen en het te hanteren disconteringspercentage. Hierdoor kunnen de volgende benaderde reële waarden mogelijk geen goede indicatie geven van de netto-opbrengstwaarden. Bovendien is de berekening van de benaderde reële waarde een momentopname die wordt bepaald door de heersende marktomstandigheden; de toekomstige reële waarde kan hiervan afwijken. De benaderde reële waarden die financiële instellingen presenteren, zijn door het gebruik van de vele verschillende waarderingsmethoden en de talrijke veronderstellingen niet onderling vergelijkbaar. Door het ontbreken van een objectieve waarderingsmethode is de benaderde reële waarde in hoge mate een subjectief gegeven. Daarom wordt de lezer gewaarschuwd voor gebruik van de volgende cijfers bij vergelijking van de geconsolideerde financiële positie van ABN AMRO met die van andere financiële instellingen.

157

Jaarrekening 2003

31 december 2003

31 december 2002

Boekwaarde

Reële waarde

Boekwaarde

Reële waarde

12.734

12.734

9.455

9.455

9.240

9.259

3.901

3.887

58.800

59.050

41.924

42.473

5.489

5.494

7.365

7.402

Activa (incl. buitenbalansposten) • Kasmiddelen • Kortlopend overheidspapier

1,2

• Bankiers • Kredieten overheid • Kredieten private sector – zakelijk en

professionele effectentransacties

184.214

184.659

195.067

196.367

• Kredieten private sector – particulier

107.140

110.635

108.471

112.020

• Rentedragende waardepapieren

133.363

135.092

142.499

145.155

16.245

16.131

15.736

15.672

88.702

89.504

74.065

75.169

615.927

622.558

598.483

607.600

110.887

111.078

95.884

95.787

73.238

73.630

74.249

75.572

• Aandelen

4

• Derivaten

Totaal

1,3

Passiva (incl. buitenbalansposten) • Bankiers • Spaargelden • Deposito’s zaken

81.636

81.779

76.590

76.781

134.992

135.099

138.622

138.899

• Schuldbewijzen

71.688

71.797

71.209

72.588

• Achtergestelde schulden

13.900

14.555

14.278

14.831

• Derivaten

74.277

74.619

75.271

76.044

560.618

562.557

546.103

550.502

• Overige toevertrouwde middelen

Totaal

1 De boekwaarde van kortlopend overheidspapier en rentedragende waardepapieren is gelijk aan de aanschaffingsprijs

na afschrijvingen. 2 Hiervan behoorde EUR 5.161 miljoen tot de handelsportefeuille per 31 december 2003. 3 Hiervan behoorde EUR 37.355 miljoen tot de handelsportefeuille per 31 december 2003. 4 Hiervan behoorde EUR 8.664 miljoen tot de handelsportefeuille per 31 december 2003.

45 Overnames In oktober 2003 verwierf Banco ABN AMRO Real S.A. een belang van 94,6% in Banco Sudameris Brasil S.A. voor een bedrag van EUR 657 miljoen. Het balanstotaal van Banco Sudameris Brasil S.A. bedroeg EUR 3.490 miljoen. De bij deze overname betaalde goodwill is rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen gebracht. De overname van Banco Sudameris Brasil S.A. werd gedeeltelijk betaald door de uitgifte van nieuwe aandelen Banco ABN AMRO Real S.A. tegen een koers die 82% boven de netto vermogenswaarde lag. Als gevolg hiervan is het belang van ABN AMRO in Banco ABN AMRO Real S.A. gedaald en werd het eigen vermogen positief beïnvloed met EUR 207 miljoen. Daarnaast heeft ABN AMRO een call optie en de verkoper van Banco Sudameris Brasil S.A. een put optie om vóór juni 2007 de nieuw uitgegeven aandelen Banco ABN AMRO Real S.A. om te zetten in aandelen ABN AMRO Holding N.V. tegen een uitoefenprijs die gelijk is aan 182% van de netto vermogenswaarde van de aandelen Banco ABN AMRO Real S.A. op de uitoefendatum.

158

Jaarrekening 2003

Vennootschappelijke balans per 31 december 2003 na winstverdeling (in miljoenen euro’s)

2003

2002

437

458

Activa Bankiers

a

Rentedragende waardepapieren

b

Deelnemingen in groepsmaatschappijen Overlopende activa

c

20

15

12.656

10.665

8

1

13.121

11.139

Overige toevertrouwde middelen

21

15

Overige schulden

53

43

e

Passiva d

Overlopende passiva

0

0

74

58

Kapitaal

1.732

1.704

Agioreserve

2.549

2.543

Herwaarderingsreserves

283

124

Wettelijke en statutaire reserves

280

297

e

Overige reserves

8.203

6.413

Eigen vermogen

13.047

11.081

Aansprakelijk vermogen

13.047

11.081

13.121

11.139

Vennootschappelijke winsten verliesrekening over 2003 (in miljoenen euro’s)

Resultaat deelnemingen na belastingen Overig resultaat na belastingen Nettowinst

2003

2002

2001

3.159

2.199

3.218

2

8

12

3.161

2.207

3.230

Opgesteld in overeenstemming met artikel 2:402 van het Burgerlijk Wetboek.

De bij de posten vermelde letters verwijzen naar de toelichting.

159

Jaarrekening 2003

Toelichting op de vennootschappelijke balans en winsten verliesrekening (alle bedragen zijn opgenomen in miljoenen euro’s) a

Bankiers

De onder dit hoofd opgenomen bedragen betreffen daggelden en andere interbancaire verhoudingen met groepsmaatschappijen.

b

Rentedragende waardepapieren

Het onder dit hoofd vermelde bedrag betreft de in waardepapieren belichaamde vorderingen, zoals commercial paper.

c

Deelnemingen in groepsmaatschappijen

Het door ABN AMRO Bank N.V. aan ABN AMRO Holding N.V. te betalen dividend bedraagt EUR 677 miljoen (2002: EUR 639 miljoen), terwijl ABN AMRO Bank N.V. voor een bedrag van EUR 335 miljoen (2002: EUR 294 miljoen) aan dividend ontving van dochtermaatschappijen. 2003

2002

2001

10.665

11.817

12.602

1.991

– 1.152

– 785

12.656

10.665

11.817

Verloop: Beginstand Mutaties

(netto)

Eindstand

d

Overige schulden

Onder overige schulden worden die bedragen opgenomen, die niet overlopend zijn of niet onder andere balansposten gerubriceerd kunnen worden, zoals te vorderen rente.

e

Overlopende activa en overlopende passiva

Onder overlopende activa en overlopende passiva worden baten en lasten gerubriceerd, die zijn toegerekend aan de verslagperiode, maar waarvan de feitelijke ontvangst of betaling valt in een andere periode.

160

Jaarrekening 2003

f

Kapitaal en reserves

Zie voor toelichting punt 16.

g

Garanties

ABN AMRO Holding N.V. heeft een verklaring van aansprakelijkheidstelling ten behoeve van ABN AMRO Bank N.V. afgegeven.

Amsterdam, 12 maart 2004 Raad van Commissarissen

Raad van Bestuur

Jhr. mr. A.A. Loudon

Mr. R.W.J. Groenink

Ir. M.C. van Veen

Drs. W.G. Jiskoot

Prof. ir. W. Dik

Drs. T. de Swaan

A. Burgmans

Mr. J. Ch. L. Kuiper

D.R.J. Baron de Rothschild

Mr. C.H.A. Collee

Mw. drs. L.S. Groenman

H.Y. Scott-Barrett

Mw. drs. T.A. Maas-de Brouwer A.C. Martinez M.V. Pratini de Moraes P. Scaroni Lord Sharman of Redlynch

161

Jaarrekening 2003

Belangrijke deelnemingen (Tenzij anders vermeld is het deelnemingspercentage per 12 maart 2004 100% of bijna 100%. Bij de belangrijke deelnemingen die niet 100% geconsolideerd worden, is afzonderlijk aangegeven of de vermogensmethode (a) of proportionele consolidatie (b) is toegepast.)

ABN AMRO Bank N.V., Amsterdam

ABN AMRO Capital Ltd., Londen ABN AMRO Corporate Finance Ltd., Londen

Nederland

ABN AMRO Equities (UK) Ltd., Londen

AAGUS Financial Services Group N.V.,

ABN AMRO France S.A., Parijs

Amersfoort (67%) AA Interfinance B.V., Amsterdam ABN AMRO Assurantie Holding B.V., Zwolle ABN AMRO Bouwfonds N.V., Hoevelaken (stemrecht 50%)

ABN AMRO Effecten Compagnie B.V., Amsterdam ABN AMRO Mellon Global Securities B.V., Amsterdam (50%) (b) ABN AMRO Participaties B.V., Amsterdam ABN AMRO Projectontwikkeling B.V., Amsterdam ABN AMRO Trustcompany (Nederland) B.V., Amsterdam ABN AMRO Ventures B.V., Amsterdam Amstel Lease Maatschappij N.V., Utrecht Delta Lloyd ABN AMRO Verzekeringen Holding B.V., Zwolle (49%) (a) Dishcovery Horeca Expl. Mij B.V., Amsterdam Hollandsche Bank-Unie N.V., Rotterdam IFN Group B.V., Rotterdam LeasePlan Corporation N.V., Almere

ABN AMRO Fixed Income (France) S.A., Parijs ABN AMRO Securities (France) S.A., Parijs Banque de Neuflize, Schlumberger, Mallet, Demachy S.A., Parijs Banque Odier Bungener Courvoisier, Parijs ABN AMRO Futures Ltd., Londen ABN AMRO International Financial Services Company, Dublin ABN AMRO Stockbrokers (Ireland) Ltd., Dublin ABN AMRO Trust Company (Jersey) Ltd., St. Helier ABN AMRO Trust Company (Suisse) S.A., Genève Alfred Berg Holding A/B, Stockholm Antonveneta ABN AMRO Societa di Gestione del Risparmio SpA, Milaan (45%) (a) Artemis Investment Management Ltd., Edinburgh (58%)

Nachenius, Tjeenk & Co. N.V., Amsterdam

Banca Antonveneta SpA, Padova (13%) (a)

Solveon Incasso B.V., Utrecht

Capitalia SpA, Rome (9%) (a)

Stater N.V., Hoevelaken

CM Capital Markets Brokerage S.A.,

(60% ABN AMRO Bank N.V., 40% ABN AMRO Bouwfonds N.V.)

Madrid (45%) (a) Delbrück & Co., A.G., Keulen Hoare Govett Ltd., Londen

Overige landen Europa

Kereskedelmi és Hitelbank Rt., Boedapest (40%) (a)

ABN AMRO Asset Management Ltd., Londen ABN AMRO Asset Management (Czech) a.s., Brno

Midden-Oosten Saudi Hollandi Bank, Riad (40%) (a)

ABN AMRO Bank A.O., Moskou ABN AMRO Bank (Deutschland) A.G.,

ABN AMRO Asia Ltd., Hongkong

ABN AMRO Asset Management

ABN AMRO Asia Corporate Finance Ltd.,

(Deutschland) A.G., Frankfurt am Main ABN AMRO Bank (Luxembourg) S.A., Luxemburg ABN AMRO Investment Funds S.A., Luxemburg ABN AMRO Trust Company (Luxembourg) S.A., Luxemburg ABN AMRO Bank (Polska) S.A., Warschau ABN AMRO Bank (Romania) S.A., Boekarest ABN AMRO Bank (Schweiz) A.G., Zürich 162

Overig Azië

Frankfurt am Main

Hongkong ABN AMRO Asia Futures Ltd., Hongkong ABN AMRO Asia Securities Plc., Bangkok (40%) (a) ABN AMRO Asset Management (Asia) Ltd., Hongkong ABN AMRO Asset Management (Japan) Ltd., Tokio ABN AMRO Asset Management (Singapore) Ltd., Singapore

Jaarrekening 2003

ABN AMRO Asset Management (Taiwan) Ltd., Taipeh ABN AMRO Bank Berhad, Kuala Lumpur ABN AMRO Bank (Kazakhstan) Ltd, Almaty (80%) ABN AMRO Bank N.B., Uzbekistan A.O., Tashkent (58%) ABN AMRO Bank (Philippines) Inc., Manilla ABN AMRO Central Enterprise Services Private Ltd., Mumbai

Standard Federal Bank N.A. Troy ABN AMRO Mortgage Group, Inc., Chicago ABN AMRO WCS Holding Company, New York ABN AMRO Advisory, Inc., Chicago (81%) ABN AMRO Commodity Finance, Inc., Chicago ABN AMRO Capital (USA) Inc., Chicago

ABN AMRO Management Services

ABN AMRO Leasing, Inc., Chicago

(Hong Kong) Ltd., Hongkong

ABN AMRO Incorporated, Chicago

ABN AMRO Securities (India) Private Ltd., Mumbai (75%) ABN AMRO Securities (Japan) Ltd., Tokio Bank of Asia, Bangkok (81%) PT ABN AMRO Finance Indonesia, Jakarta (70%)

ABN AMRO Sage Corporation, San Francisco ABN AMRO Rothschild LLC, New York (50%) (b) ABN AMRO Asset Management Holdings, Inc., Chicago ABN AMRO Asset Management

Australië

(USA) Inc., Chicago

ABN AMRO Australia Ltd., Sydney

Montag & Caldwell, Inc., Atlanta

ABN AMRO Asset Management (Australia) Ltd., Sydney ABN AMRO Asset Securitisation Australia Pty Ltd., Sydney ABN AMRO Corporate Finance Australia Ltd., Sydney ABN AMRO Equities Australia Ltd., Sydney ABN AMRO Securities Australia Ltd., Sydney ABN AMRO Equities Capital Markets Australia Ltd., Sydney

Latijns-Amerika en het Caraïbisch Gebied ABN AMRO Asset Management Argentina Sociedad Gerente de FCI S.A., Buenos Aires ABN AMRO Asset Management (Curaçao) N.V., Willemstad ABN AMRO Asset Management Ltda., São Paulo ABN AMRO Bank (Chile) S.A., Santiago de Chile

Nieuw-Zeeland

ABN AMRO Bank (Colombia) S.A., Bogota

ABN AMRO New Zealand Ltd., Auckland

ABN AMRO Brasil Participaçôes

Noord-Amerika

ABN AMRO (Chile) Seguros Generales S.A.,

Financeiras S.A., São Paulo ABN AMRO Bank N.V., Canada Branch, Toronto

Santiago de Chile ABN AMRO (Chile) Seguros de Vida S.A.,

ABN AMRO Bank (Mexico) S.A., Mexico City ABN AMRO North America Holding Company, Chicago (holding company, stemrecht 100%, kapitaalbelang 89%)

LaSalle Bank Corporation, Chicago LaSalle Bank N.A., Chicago ABN AMRO Financial Services, Inc., Chicago ABN AMRO Asset Management (USA) LLC, Chicago LaSalle Business Credit, Inc.,

Santiago de Chile ABN AMRO Trust Company (Curaçao) N.V., Willemstad Banco ABN AMRO Real S.A., São Paulo (86%) Banco Sudameris Brasil S.A., São Paulo (81%) Banco do Estado de Pernambuco S.A., Recife (86%) Real Paraguaya de Seguros S.A., Asunción Real Previdência e Segures S.A., São Paulo Real Uruguaya de Seguros S.A., Montevideo

Chicago 163

Jaarrekening 2003

Voor de deelnemingen van LeasePlan Corporation N.V. en ABN AMRO Bouwfonds N.V. wordt verwezen naar het door deze vennootschappen afzonderlijk uitgebrachte jaarverslag. De lijst van deelnemingen, waaronder die waarvoor een verklaring van aansprakelijkheidstelling is afgegeven, is gedeponeerd bij het Handelsregister te Amsterdam.

164

Overige gegevens

Overige gegevens

Accountantsverklaring Opdracht

Statutaire bepalingen inzake de winstverdeling

Wij hebben de jaarrekening 2003 van

De winstverdeling vindt plaats

ABN AMRO Holding N.V. te Amsterdam

overeenkomstig artikel 37 van de statuten.

gecontroleerd. De jaarrekening is opgesteld

In hoofdlijnen is deze voor de thans

onder verantwoordelijkheid van de leiding

uitstaande soorten danwel series aandelen

van de vennootschap. Het is onze

als volgt:

verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de jaarrekening te

1 Aan de houders van de preferente aandelen

verstrekken.

wordt een dividenduitkering gedaan van EUR 0,12432 per aandeel, zijnde 5,55% over

Werkzaamheden

het nominale bedrag. Dit dividend zal per

Onze controle is verricht overeenkomstig in

1 januari 2011 en vervolgens iedere tien jaar

Nederland algemeen aanvaarde richtlijnen

nadien worden herzien op basis van het

met betrekking tot controleopdrachten.

gemiddelde effectieve rendement op de vijf

Volgens deze richtlijnen dient onze controle

langstlopende staatsleningen vermeerderd

zodanig te worden gepland en uitgevoerd, dat

met een opslag van minimaal een kwart

een redelijke mate van zekerheid wordt

procentpunt en maximaal één procentpunt

verkregen dat de jaarrekening geen

(art. 37 lid 2, sub a 2).

onjuistheden van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek

Aan de houders van de voorheen in gewone

door middel van deelwaarnemingen van

aandelen converteerbare preferente aandelen

informatie ter onderbouwing van de bedragen

wordt een dividenduitkering gedaan van

en de toelichtingen in de jaarrekening. Tevens

EUR 0,95 per aandeel, zijnde 3,32% over het

omvat een controle een beoordeling van de

per aandeel gestorte bedrag. Het dividend op

grondslagen voor financiële verslaggeving die

deze aandelen zal per 1 januari 2014 en

bij het opmaken van de jaarrekening zijn

vervolgens iedere tien jaar nadien worden

toegepast en van belangrijke schattingen die

herzien op basis van het effectieve

de leiding van de vennootschap daarbij heeft

rendement op staatsleningen met een

gemaakt, alsmede een evaluatie van het

(resterende) looptijd van negen tot tien jaar

algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn

vermeerderd of verminderd met een opslag

van mening dat onze controle een deugdelijke

of een afslag van maximaal één procentpunt

grondslag vormt voor ons oordeel.

(art. 37 lid 2, sub b 4 en b 3).

Oordeel

Aan de houders van de preferente aandelen

Wij zijn van oordeel dat de jaarrekening een

wordt geen hogere winstuitkering gedaan dan

getrouw beeld geeft van de grootte en

hiervoor omschreven (art. 37 lid 2, sub a 6).

de samenstelling van het vermogen op 31 december 2003 en van het resultaat over

2 Ten laste van de na deze uitkeringen

2003 in overeenstemming met in Nederland

resterende winst worden zodanige

algemeen aanvaarde grondslagen voor

reserves gevormd als de Raad van Bestuur,

financiële verslaggeving en voldoet aan de

onder goedkeuring van de Raad van

wettelijke bepalingen inzake de jaarrekening

Commissarissen, zal vaststellen

zoals opgenomen in Titel 9 Boek 2 BW.

(art. 37 lid 2 sub b).

Amsterdam, 12 maart 2004

3 Het bedrag dat daarna overblijft wordt als

Ernst & Young Accountants

dividend uitgekeerd op de gewone aandelen (art. 37 lid 2, sub c). De Raad van Bestuur kan het dividend op de gewone aandelen, naar keuze van de houders,

166

Overige gegevens

in contanten of geheel danwel gedeeltelijk in

Behoudens bepaalde uitzonderingen,

de vorm van gewone danwel preferente

genieten houders van gewone aandelen bij

aandelen ter beschikking stellen (art. 37 lid 3).

uitgifte van gewone aandelen en preferente in gewone aandelen converteerbare aandelen een voorkeursrecht in verhouding tot hun

Statutaire bepalingen inzake aandelen

belang. Houders van preferente in gewone

Ieder gewoon aandeel van nominaal EUR 0,56

bij een uitgifte van preferente in gewone

in het kapitaal van ABN AMRO Holding N.V.

aandelen converteerbare aandelen een

geeft recht op het uitbrengen van één stem.

voorkeursrecht in verhouding tot hun

De andere aandelen in het kapitaal hebben

belang met inachtneming van bepaalde

een nominale waarde van EUR 2,24 en geven

beperkingen.

aandelen converteerbare aandelen genieten

recht op het uitbrengen van vier stemmen. Behoudens bepaalde wettelijke en statutaire

In het geval van ontbinding en liquidatie van

uitzonderingen worden besluiten met

ABN AMRO Holding N.V. worden de na

absolute meerderheid van de uitgebrachte

betaling van alle schulden resterende activa

stemmen aangenomen.

uitgekeerd allereerst pro rata aan de houders van preferente aandelen en (voorheen in

Echter, een gewoon aandeel vergt een veel

gewone aandelen converteerbare) preferente

hogere investering (i.c. de beurskoers) dan

aandelen tot een bedrag gelijk aan het totaal

een preferent aandeel. Deze verschillen zullen

opgelopen dividend vanaf het begin van het

worden gelijkgetrokken door, onder

meest recente volledige boekjaar tot en met 1

voorbehoud van normale omstandigheden ,

de datum van uitkering en vervolgens tot een

houders van certificaten van preferente

bedrag gelijk aan de nominale waarde van de

aandelen in de gelegenheid te stellen om voor

preferente aandelen en het op de preferente

de vergadering van aandeelhouders

in gewone aandelen converteerbare aandelen

stemvolmachten te verwerven in verhouding

gestorte bedrag, en ten slotte pro rata aan de

tot de economische waarde van een preferent

houders van gewone aandelen.

aandeel ten opzichte van die van een gewoon aandeel. Het aantal stemmen dat op deze berekend: de totale beurswaarde van de in


bezit zijnde certificaten, gedeeld door de

In overeenstemming met de Europese

beurskoers van één gewoon aandeel. De

verordeningen zal ABN AMRO vanaf 2005 de

Stichting Administratiekantoor ABN AMRO


Holding (het ‘Administratiekantoor’) zal het

(IFRS) hanteren voor externe verslaggeving-

stemrecht kunnen uitoefenen op de

doeleinden. ABN AMRO is met de voor-

preferente aandelen waarvoor geen volmacht

bereidingen voor de invoering van de IFRS in

is verstrekt. Dit volgens hetzelfde, eerder

2001 begonnen, door middel van een analyse

omschreven principe van economische

van de verschillen tussen de in Nederland

wijze kan worden verkregen wordt als volgt

waarde. Het bestuur van het Administratiekantoor bepaalt per vergadering van aandeelhouders of stemvolmachten beschikbaar worden gesteld. Als het Administratiekantoor van mening is dat er sprake is van bijzondere omstandigheden2, kan het besluiten niet over te gaan tot het uitgeven van stemvolmachten of reeds verstrekte volmachten intrekken.

1 Onder normale omstandigheden wordt een situatie

verstaan, waarin de zelfstandigheid en/of continuïteit van ABN AMRO Holding N.V. niet in gevaar is. 2 Onder bijzondere omstandigheden worden situaties verstaan, waarin de zelfstandigheid en/of continuïteit van ABN AMRO Holding N.V., danwel die van de met haar verbonden ondernemingen, wordt bedreigd. Daarvan zou bijvoorbeeld sprake zijn in geval van een openbaar bod op de aandelen van de bank of de dreiging daarvan, of het bestaan van een omvangrijke deelneming in het kapitaal van de bank, zonder instemming van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen.

167

Overige gegevens

Voorstel voor winstverdeling Verdeling van de nettowinst volgens artikel 37 lid 2 en 3 2003

2002

2001

45

45

45

0

1

1

Toevoeging aan de reserves

1.572

745

1.810

Dividend gewone aandelen

1.544

1.416

1.374

3.161

2.207

3.230

Dividend preferente aandelen Dividend converteerbare preferente aandelen

algemeen aanvaarde grondslagen voor

de Verenigde Staten algemeen aanvaarde

financiële verslaggeving en de IFRS, teneinde

grondslagen voor waardering en resultaten-

de belangrijkste financiële, commerciële en

bepaling (US GAAP). De belangrijkste

systeemtechnische gevolgen te bepalen. In

verschillen met de Nederlandse grondslagen

de loop van 2002 heeft ABN AMRO de

worden hierna kort omschreven, waarna

belangrijkste wijzigingen in de procedures

een overzicht volgt van de noodzakelijke

voor verslaglegging en rapportage en in de

aanpassingen van het eigen vermogen en

systemen voor consolidatie aangebracht

de nettowinst indien de geconsolideerde

die nodig zijn om de IFRS per 1 januari 2004

jaarrekening in overeenstemming met

in te voeren voor tweevoudige rapportage.

de Amerikaanse grondslagen zou zijn

Aan andere significante systeemwijzigingen,

opgesteld.

onder meer met betrekking tot de bepaling van de reële waarde van financiële

Goodwill en overige immateriële

instrumenten, hedgeadministratie,

activa

voorzieningen en effectieve rente, wordt

Goodwill wordt gekapitaliseerd en geacht een

sinds 2003 gewerkt. Deze werkzaamheden

onbepaalde looptijd te hebben. Vanaf 1 januari

zullen nog tot in 2005 voortduren en doel

2002 is afschrijving niet langer toegestaan.

hiervan is de toepassing van de IFRS

Wel moet jaarlijks worden beoordeeld of er

richtlijnen verder te automatiseren.

geen sprake is van een duurzame waarde-

Medewerkers en leidinggevenden van

vermindering. Overige verworven

ABN AMRO worden voortdurend opgeleid

immateriële activa worden gekapitaliseerd en

inzake de nieuwe richtlijnen. Hiertoe zijn

lineair afgeschreven over de geschatte levens-

reeds in 2003 intensieve trainings-

duur met een maximum van vijftien jaar.

programma’s opgestart. Voor wat betreft

Indien noodzakelijk vindt versnelde

ABN AMRO hebben IAS 39 en 32 (financiële

afschrijving plaats in verband met een

instrumenten) en IAS 19 (regelgeving met

verwachte duurzaam lagere waarde. Volgens

betrekking tot pensioenen) het grootste

Nederlandse grondslagen is het nog

effect. Deze richtlijnen zijn nog niet definitief

toegestaan om goodwill ten laste van het

bekrachtigd. ABN AMRO neemt deel aan

eigen vermogen te brengen op het moment

en volgt externe ontwikkelingen binnen

van verwerving van de acquisistie. Dit is in

het IASB en de EU met betrekking tot de

overeenstemming met de solvabiliteits-

invoering van de IFRS.

richtlijnen van de Nederlandsche Bank en de Federal Reserve. Dientengevolge vindt er volgens Nederlandse grondslagen

Eigen vermogen en nettowinst volgens US GAAP

noch afschrijving van goodwill noch een

In het kader van de notering aan de New York

plaats.

Stock Exchange bepaalt ABN AMRO het eigen vermogen en de nettowinst ook volgens de in 168

toets op duurzame waardevermindering

Overige gegevens

Herstructurering van schulden

Voorzieningen

Effecten die in het kader van herstructure-

Verplichtingen waarvan het moment van

ringsprogramma’s worden verworven, zoals

ontstaan of de omvang niet zeker is, worden

de Brady obligaties, worden opgenomen

verantwoord volgens Nederlandse grond-

tegen de geschatte marktwaarde per

slagen. Het tijdstip van verantwoording van

balansdatum.

dergelijke verplichtingen op grond van FAS 146 kan hiervan afwijken.

Beleggingsportefeuilles Alle tot de beleggingsportefeuilles behorende

Derivaten

obligaties en soortgelijke schuldbewijzen

Met ingang van 2001 worden alle derivaten-

worden gerubriceerd als ‘verhandelbaar’ en

transacties opgenomen tegen marktwaarde.

opgenomen tegen de marktwaarde. Verkoop-

Marktwaardeverschillen van fair value hedges

resultaten worden direct in het resultaat

worden direct in het resultaat verwerkt, die

verwerkt en niet-gerealiseerde waarderings-

van gekwalificeerde kasstroomhedges in het

verschillen in het eigen vermogen.

eigen vermogen. Slechts indien wordt voldaan aan de strikte voorwaarden voor

Niet-tijdelijke waardeverminderingen

de verantwoording van fair value hedges,

Bij de beoordeling of een waardevermin-

worden ook de marktwaardeverschillen van

dering duurzaam is, wordt onder US GAAP

de afgedekte posities direct in het resultaat

een veel kortere tijdshorizon (zes maanden)

verwerkt.

gehanteerd. Mortgage banking activiteiten Deelnemingen

Met de invoering van FAS 133 zijn in de boek-

Deelnemingen zonder invloed worden

waarde van servicing-rechten, een onderdeel

opgenomen tegen de verkrijgingsprijs of,

van onze mortgage banking activiteiten, niet

indien duurzaam lager, de daadwerkelijke

langer de resultaten van hedgetransacties

reële waarde.

begrepen. Als gevolg daarvan wijkt de waardecorrectie onder US GAAP af van die

Onroerende zaken

onder Nederlandse grondslagen.

Bankgebouwen worden gewaardeerd tegen de aanschaffingsprijs en lineair volledig

Software voor eigen gebruik

afgeschreven over de levensduur.

Met ingang van 2001 gelden in Nederland dezelfde grondslagen voor het activeren van

Rechten na beëindiging dienstverband

intern ontwikkelde of gekochte sofware voor

Alle contractuele toezeggingen na

eigen gebruik als in de Verenigde Staten.

beëindiging van het dienstverband maar vóór

Kosten die voorheen volgens Amerikaanse

de pensionering, worden verantwoord op het

grondslagen zijn geactiveerd, zullen geleide-

moment dat de rechten worden toegekend en

lijk afgeschreven worden zodat binnen drie

de verplichting waarschijnlijk en kwantificeer-

jaar geen verschil meer zal bestaan.

baar is. Latente belastingen Bonusplannen medewerkers

Latente belastingverplichtingen en latente

De kosten van bonusplannen voor

belastingvorderingen worden berekend op

medewerkers, waarvan de uitbetaling

basis van de geldende belastingtarieven

afhankelijk is van bepaalde voorwaarden,

zonder rekening te houden met een

worden onder Nederlandse en Amerikaanse

disconteringsfactor.

regels op een verschillende wijze aan de verslagperiodes toegerekend.

169

Overige gegevens

Reconciliatie De volgende tabel toont de materiële aanpassingen die bij toepassing van de Amerikaanse grondslagen op het geconsolideerde eigen vermogen en de geconsolideerde nettowinst van ABN AMRO zouden moeten worden aangebracht. Eigen vermogen

Nettowinst

2003

2002

2003

2002

13.047

11.081

3.161

2.207

5.838

6.399

– 60

– 1.002

58

– 49

–

– 17

3.184

2.949

698

1.187

Niet-tijdelijke waardeverminderingen

– 83

–

– 83

–

Deelnemingen

– 83

–

–

–

– 153

– 147

43

13

–

– 17

17

6

94

133

– 28

82

Eigen vermogen en nettowinst volgens Nederlandse grondslagen Goodwill en overige immateriële activa Herstructurering van schulden Beleggingsportefeuilles

Onroerende zaken Rechten na beëindiging dienstverband Bonusplannen medewerkers Voorzieningen Derivaten Mortgage banking activiteiten Software voor eigen gebruik Belastingen Dividend

144

–

147

– 54

– 487

– 37

– 598

79

105

122

4

151

–

91

– 91

– 122

– 1.521

– 1.558

– 91

– 420

–

46

–

–

20.143

19.013

3.119

2.110

11,80

11,47 1,91

1,32

1,90

1,32

Eigen vermogen en nettowinst volgens US GAAP Eigen vermogen per aandeel volgens US GAAP Winst per aandeel volgens US GAAP Winst per aandeel na verwatering volgens US GAAP

Het rendement op het eigen vermogen voor gewone aandeelhouders volgens US GAAP is gestegen van 10,8% in 2002 naar 16,4% in 2003.

170

Overige gegevens


Raad van Commissarissen Jhr. mr. A.A. Loudon (67) *,

A. Burgmans (57) * – 2006

Mw. drs. T.A. Maas-de

P. Scaroni (57) – 2007

voorzitter – 2006

Voorzitter Raad van Bestuur

Brouwer (57) * – 2004

Voorzitter Enel S.p.A., Italië

Oud-Voorzitter Raad van Bestuur

Unilever N.V.

Hay Group bv

D.R.J. Baron de Rothschild (61)

A.C. Martinez (64) # – 2006

Redlynch (61) # – 2007

Ir. M.C. van Veen (69) * #,

– 2007

Oud-Voorzitter, President en

Oud-Voorzitter KPMG

vice-voorzitter – 2005

Senior partner Rothschild & Cie

Chief Executive Officer Sears,

International, Verenigd Koninkrijk


Banque, plaatsvervangend voorzit-

Roebuck & Co. Inc., Chicago

Koninklijke Hoogovens N.V.

ter NM Rothschild Group (incl.

Lord C.M. Sharman of

AKZO Nobel N.V.

NM Rothschild & Sons Ltd.)

Prof. ir. W. Dik (65) # – 2005

De leeftijd (tussen haakjes) en het

M.V. Pratini de Moraes (64) –

jaar van aftreden, c.q. periodiek

2007

aftreden, zijn vermeld. Een


Mw. drs. L.S. Groenman (63) –

Oud-Minister van Landbouw in

curriculum vitae, met daarin

Koninklijke KPN N.V.,

2007

Brazilië

opgenomen belangrijke

oud-Staatssecretaris van

Voormalig kroonlid Sociaal-

nevenfuncties en nationaliteit, ligt

Economische Zaken

Economische Raad (SER)

ten kantore van de vennootschap ter inzage.

* Lid van het Nomination & Compensation Committee # Lid van het Audit Committee

Raad van Bestuur Mr. R.W.J. Groenink (54),

Drs. W.G. Jiskoot (53)

Mr. J.Ch.L. Kuiper (56)

voorzitter

Drs. T. de Swaan (58)

Mr. C.H.A. Collee (51)

H.Y. Scott-Barrett (45)

J. Aalberts

Ing. R. van Gelder BA

Ir. G-J. Kramer

Drs. P.J.J.M. Swinkels

President-Directeur Aalberts


President-Directeur Fugro N.V.


Industries N.V.

Koninklijke Boskalis

Secretaris Mr. H. Duijn

Raad van Advies

Westminster N.V.

Drs. ing. M.P. Bakker Voorzitter Raad van Bestuur en

Drs. P.E. Hamming

CEO TPG N.V.

Voorzitter Hoofddirectie Koninklijke Vendex KBB N.V.

J. Bennink

Bavaria N.V.

A. Nühn Voorzitter Raad van Bestuur

Dr. J.A.J. Vink

Sara Lee DE International B.V.

Voorzitter Raad van Bestuur CSM nv

A.A. Olijslager Voorzitter Concerndirectie

Drs. L.M. van Wijk


Ing. S.J. van Kesteren

Friesland Coberco Dairy

President-Directeur Koninklijke

Koninklijke Numico N.V.


Foods B.V.

Luchtvaart Maatschappij N.V.

Draka Holding N.V.

Dr. ir. R.J.A. van der Bruggen

Mr. H.Th.E.M. Rottinghuis


Mw. N. McKinstry

Voorzitter Directie Pon

Imtech N.V.


Holdings B.V.

Wolters Kluwer N.V.

G.J. Doornbos Voorzitter LTO Nederland

Situatie per 12 maart 2004

171

Overige gegevens

Organisatie ABN AMRO Bank N.V.

Raad van Bestuur

Group Business Team:

Voorzitter

Leden

Mr. R.W.J. Groenink

Mr. A.M. Kloosterman

Mr. R.W.J. Groenink

Drs. W.G. Jiskoot

(voorzitter)

P. S. Overmars

Drs. T. de Swaan (CFO)

Drs. W.G. Jiskoot

Mw. drs. A.E.J.M.

Mr. J.Ch.L. Kuiper

Drs. T. de Swaan

Cook-Schaapveld

Mr. C.H.A. Collee

Mr. J.Ch.L. Kuiper

Mr. H.G. Boumeester

H.Y. Scott-Barrett (COO)

Mr. C.H.A. Collee

Drs. M.B.G.M.

H.Y. Scott-Barrett

Oostendorp

N.R. Bobins Drs. J.P. Schmittmann F.C. Barbosa Consumer & Commercial Clients Executive Committee

Mr. J.Ch.L. Kuiper

Chief Legal Officer

Mr. C.H.A. Collee

Mr. J.Ch.L. Kuiper

Noord-Amerika

W.J. Miller jr.

Brazilië

New Growth Markets

(voorzitter)

N.R. Bobins (CEO)

F.C. Barbosa (CEO)


Mr. C.H.A. Collee

Vice Chairman – Mortgage

Nederland

Chief Commercial Officer

(CEO)

Drs. J.P. Schmittmann

S.K. Heitmann

Drs. J.P. Schmittmann

Drs. M.F. Kerbert

CFO/COO

F.C. Barbosa

Vice Chairman

(CEO)

Risk Management & COO

J.A. Mirza

N.R. Bobins

T.C. Heagy

Value Center Advisory

J.L. Majolo

Human Resources


Mass Affluent & Consumer

Drs. P.A.M. de Wilt

CFO

R.J. Heddema

Businesses

Value Center Retail

P.P. Longuini

Special Relations

D.J. Rudis

Drs. C.F.H.H. Vogelzang

Treasury

Mr. J. Koopman

Commercial Banking

Value Center Corporate

J. Berenguer

Business Development

L. Richman

Clients

Insurance

P.C.A. Lembrechts

Real Estate & Capital

Mr. W. Reehoorn

J. Bierrenbach

India

Markets

CFO/COO

Consumer Finance

R. Sobti

J.R. Newman

P.A.M. Loven

E.E. Souza

Greater China

Vice Chairman – COO/CIO

Credit & Risk Management

J. Letendre

H. Hammock

Drs. A.H. Rikkers

Emerging Growth Markets

CFO

Business Support Services

B. Pahari

T.M. Goldstein

J. van Hall

Saudi Hollandi Bank

Chief Credit Officer

Human Resources

P.P.M. Baltussen

T.J. Bulger

R.T.J. Charlier

Bank of Asia

C. Singhakowin Wholesale Clients Executive Committee

Drs.W.G. Jiskoot

Drs. W.G. Jiskoot

Clients

Products

Support

Drs. R. Teerlink (COO)

Financial Institutions &

Financial Markets

Services

Legal & Compliance

S.M. Zavatti

Public Sector

P. S. Overmars

Drs. R. Teerlink

L. Adams

Mw. drs. A.E.J.M.

S.M. Zavatti

Working Capital

Finance (CFO)

Wholesale Clients

Cook-Schaapveld

Global Specialised

R.C. van Paridon

D.A. Cole

Communication

P. S. Overmars

Industries

Corporate Finance/Equities

Human Resources

Mw. M.C. Poulain

R.C. van Paridon

Mw. drs. A.E.J.M.

N. Turner

O. Strugstad

IT

N. Turner

Cook-Schaapveld

Private Equity

Change Management

M. Geslak

S. Gregg

Industrials

Drs. G. Kuyper

Mw. C. Rainbird

S. Gregg

Strategic Decision Support

B. Haynes

172

Overige gegevens

Private Clients & Asset Management Executive Committee

Mr. C.H.A. Collee

Mr. C.H.A. Collee

Private Clients

Drs. W.G. Jiskoot

Drs. W.G. Jiskoot


Private Clients France

Mr. H.G. Boumeester

Asia Pacific


(CEO)

J.L. Milin

(CEO)

F.L. Kusse

Mr. H.G. Boumeester

CFO/COO

P.J. Scholten

CFO/COO

Nordics & Central and

J.A. Mirza

Private Clients Germany

Mr. A.P. Schouws

Eastern Europe

Human Resources

R. von Wedel

Institutional Sales

A. Lindman

R.J. Heddema

Private Clients Belgium/

J. Hartshorn

South America

Special Relations

Scandinavia/OBC

United States

L.E.P. Maia

Mr. J. Koopman

Mr. D.M. Scalongne

R. Campbell

Portfolio Management/

Business Development

Netherlands

Chief Investment Officer

P. C.A. Lembrechts

P.L. Croockewit

A.N.R. Fleming

International Private Clients

Europe

Trust

Mr. R.F. van Lennep

H.A. Manns

Mr. J.M.J. Kallen

Private Clients Netherlands

United Kingdom

Human Resources

Drs. J.G. ter Avest

P.A. Abberley

Mw. C. Baker

Asset Management

Corporate Centre Mr. R.W.J. Groenink

Drs. T. de Swaan

Corporate Development

Group Finance

Group Audit*

H.Y. Scott-Barrett Group Organisation &

European Union Affairs &

Mr. W. Reehoorn

Mr. E.H. Kok

Dr. P.A.M. Diekman RA

Standards

Market Infrastructure

(ad interim)

Group Risk Management

Economisch Bureau

Drs. J.J. Dekker

Mr. drs. G.B.J. Hartsink

Group Human Resources

Mr. H. Mulder (Credit

Drs. R.A.R. van den

Group SDS

Drs. G.J.A. Louw

Risk)

Bosch

D.K. Korslund

Corporate Communications

Dr. J. Sijbrand (Market

Group Human Resources*

Drs. R.B. Boon/

& Operational Risk)

Drs. G.J.A. Louw

Drs. R.P. Bruens

K.K. Guha (Structured

Corporate Communications*

(ad interim)

Risk Interface)

Drs. R.B. Boon/

Group Audit

Group Legal & Compliance

Drs. R.P. Bruens

Dr. P.A.M. Diekman RA

Dr. mr. J.J. Kamp

(ad interim)

* Beleidszaken

Group Shared Services H.Y. Scott-Barrett Group Shared Services

Drs. M.B.G.M. Oostendorp (CEO) ACES

Mw. M. Sanyal European Payments Centre

R. Langeveld HR Shared Services

M. Hampson IT

L. Gustavsson Global Procurement

D. Moon

Situatie per 12 maart 2004

173

Overige gegevens

Stichting Administratiekantoor ABN AMRO Holding

De Stichting Administratiekantoor

Per 31 december 2003 waren voor een

ABN AMRO Holding (het ‘administratie-

nominaal bedrag van EUR 811.921.129,60

kantoor’) beheert en administreert de

preferente aandelen op naam in administratie,

preferente aandelen op naam van ABN AMRO

waartegenover certificaten aan toonder voor

Holding N.V. en geeft daartegenover beperkt

een gelijk nominaal bedrag waren uitgegeven.

royeerbare certificaten uit. In overeenstemming met artikel 14 van de administratie-

De werkzaamheden verbonden aan de

voorwaarden brengt het bestuur van het

administratie van de genoemde aandelen

administratiekantoor verslag uit over haar

worden verricht door de administrateur

werkzaamheden.

van het administratiekantoor: Administratiekantoor van het Algemeen

Het bestuur kwam in 2003 twee keer bijeen

Administratie- en Trustkantoor B.V. te

en woonde voorts de Algemene Vergadering

Amsterdam.

van Aandeelhouders bij. In de bestuursvergaderingen is gesproken over de jaarcijfers

Amsterdam, 12 maart 2004

en halfjaarcijfers van de vennootschap, de wijzigingen in de statuten van ABN AMRO

Het Bestuur

Holding N.V., waaronder met name het besluit

E.F. van Veen, voorzitter

dat ABN AMRO Holding N.V. het structuur-

A. Heeneman, vice-voorzitter

regime zou verlaten, en de agenda van de

R.W.J. Groenink, secretaris

Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De voorstellen van de commissie corporate

Onafhankelijkheidsverklaring

governance (de Commissie Tabaksblat) voor

De Raad van Bestuur van ABN AMRO

de Nederlandse corporate governance code

Holding N.V. en het Bestuur van de Stichting

zijn uitvoerig besproken in de vergadering van

Administratiekantoor ABN AMRO Holding

het bestuur in augustus. Verdere ontwikke-

verklaren hiermede dat naar hun gezamenlijk

lingen op dit gebied zullen nauwlettend

oordeel voldaan is aan de ten aanzien van de

worden gevolgd.

onafhankelijkheid van de bestuurders van de Stichting Administratiekantoor ABN AMRO

Op de vergaderingen van het bestuur zijn ook

Holding gestelde eisen als bedoeld in

beheertaken uitgevoerd. Tevens is het bestuur

bijlage X bij het Fondsenreglement van

geïnformeerd over de strategische en

Euronext N.V. te Amsterdam.

organisatorische ontwikkelingen in de bank. Amsterdam, 12 maart 2004 Voor de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van 29 april 2003 besloot het


bestuur om wederom aan certificaathouders

Raad van Bestuur

stemvolmachten op preferente aandelen beschikbaar te stellen. Tijdens de

Stichting Administratiekantoor


ABN AMRO Holding

was 24,1% van de certificaten

Het Bestuur

vertegenwoordigd. De certificaathouders konden stemmen naar rato van de economische waarde van de preferente aandelen ten opzichte van de gewone aandelen. Het bestuur van het administratiekantoor oefende in dezelfde verhouding het stemrecht uit voor de preferente aandelen waarvoor geen stemvolmachten waren afgegeven. 174

Overige gegevens


Het jaar 2003 was het tweede jaar van

Raad van Commissarissen wordt zeer op prijs

de cyclus 2002-2005 voor het

gesteld.

vertegenwoordigend overleg. Belangrijke onderwerpen die in het afgelopen jaar aan de

Het sourcing beleid was steeds een belangrijk

orde kwamen, waren:

agendapunt. Daarnaast ontving de COR enkele advies- c.q. instemmingsaanvragen

• de reorganisatie van de BU Nederland

over diverse andere onderwerpen, waaronder

(‘Zonder Omwegen’), de reorganisatie van

de verzelfstandiging van de Arbo-dienst en

Transaction Services en IT, de uitbesteding

het Global Share Option Plan.

van IT activiteiten van WCS aan EDS en de joint venture met Delta Lloyd;

In twee vergaderingen is de voorzitter van de

• de herziening van de corporate governance

Raad van Bestuur uitvoerig ingegaan op de

structure, onder meer de grotere invloed voor

jaarcijfers 2002 en de halfjaarcijfers 2003. De

aandeelhouders;

voorzitter reageerde op het toekomstgerichte

• de oprichting van Group Shared Services,

karakter van een groot deel van de gestelde

waardoor de kosten van shared services

vragen met een openheid die karakteristiek is

over SBU’s heen worden teruggedrongen

voor de cultuur binnen de bank.

en werkzaamheden naar India worden verplaatst.

De COR zal zijn rol blijven spelen bij de verdere ontwikkeling van de bank. Namens

Door de invoering van de SBU structuur drie

alle overlegorganen binnen ABN AMRO

jaar geleden is een groot deel van de

spreekt de COR zijn waardering uit voor de

verantwoordelijkheden van de Centrale

sfeer van wederzijds vertrouwen die de relatie

Ondernemingsraad (COR) overgeheveld naar

met de bestuurder kenmerkt.

de ondernemingsraden van de SBU’s. Dit geeft de COR de gelegenheid zaken meer

Amsterdam, 31 december 2003

thematisch op te pakken. Wel kunnen met de betreffende ondernemingsraden over


bepaalde onderwerpen specifieke afspraken worden gemaakt. Een goed voorbeeld is het platform dat is opgezet voor uitbestedingstrajecten. Met de vakbonden, die verantwoordelijk zijn voor bepaalde arbeidsvoorwaardelijke aspecten, zijn procedureafspraken gemaakt om tegenstrijdige berichtgeving te voorkomen. De COR werd tijdig in kennis gesteld van de voorgenomen benoeming van de heren M.V. Pratini de Moraes, P. Scaroni en Lord Sharman of Redlynch tot nieuw lid van de Raad van Commissarissen. De COR vergaderde zeven keer met het verantwoordelijke lid van de Raad van Bestuur. Deze overlegvergaderingen vonden voor het merendeel plaats volgens rooster en werden bijgewoond door één of meer leden van de Raad van Commissarissen, die de gelegenheid kregen om actief deel te nemen. Dit regelmatige contact met leden van de 175

Overige gegevens

Profielschets Raad van Commissarissen

Deze profielschets is opgesteld door de Raad

Commissarissen de bestuurders van de

van Commissarissen en de Raad van Bestuur

vennootschap benoemt en ontslaat.

in gezamenlijk overleg. Volgens Artikel 2:158, lid 6 van het Burgerlijk Het is van groot belang dat de Algemene

Wetboek moeten de volgende aspecten in

Vergadering van Aandeelhouders, de Centrale

overweging worden genomen bij de

Ondernemingsraad en de Raad van Bestuur

beoordeling van kandidaten die voor

op grond van dezelfde criteria personen voor

benoeming of herbenoeming zijn aanbevolen:

benoeming tot commissaris aanbevelen. De

a. de voorgedragen personen dienen

Centrale Ondernemingsraad ontvangt de profielschets ter kennisneming. De Raad van Commissarissen zal alle aanbevelingen toetsen aan de profielschets.

‘geschikt’ te zijn voor de vervulling van de taken van commissarissen; b. de Raad van Commissarissen dient ‘naar behoren’ te zijn samengesteld.

Uitgangspunt is de wettelijke taak van de

Om aan deze eisen te voldoen moet de Raad

Raad van Commissarissen. Artikel 2:140, lid 2

van Commissarissen als geheel de volgende

van het Burgerlijk Wetboek omschrijft deze

taken adequaat kunnen vervullen:

taak als ‘het toezicht houden op het beleid

a. het benoemen van leden van de Raad van

van het bestuur en op de algemene gang van zaken in de vennootschap en de met

Bestuur en het beoordelen van de wijze waarop de Raad van Bestuur functioneert;

haar verbonden onderneming. Hij staat het

b. het beoordelen van de concernstrategie en

bestuur met raad terzijde. Bij de vervulling

het algemeen beleid van de vennootschap;

van hun taak richten de commissarissen zich naar het belang van de vennootschap en de

c. het beoordelen van de ontwikkeling van de financiële positie van de vennootschap;

met haar verbonden onderneming.’

d. het beoordelen van de (risico)-

De Raad en zijn individuele leden mogen

e. het beoordelen van de organisatiestructuur

beheersystemen van de vennootschap; derhalve geen deelbelangen vertegenwoordigen, bijvoorbeeld op grond van hun benoeming op voordracht van een

van de vennootschap; f. het beoordelen van het sociaal beleid van de vennootschap.

bepaalde groepering. Dit is wezenlijk iets anders dan het inbrengen van specifieke

Bovengenoemde opsomming van taken is

deskundigheid. De Raad van Commissarissen

niet in volgorde van belangrijkheid. Alle taken

bestaat dan ook uit onafhankelijke leden, die

zijn even belangrijk.

zich bij de uitoefening van hun taken uitsluitend mogen laten leiden door de

De Raad van Commissarissen kan geacht

belangen van de onderneming in zijn geheel

worden naar behoren te zijn samengesteld

en zich kritisch dienen op te stellen zowel

indien de Raad van Commissarissen in zijn

tegenover elkaar als ten opzichte van de

totaliteit aan de volgende criteria voldoet en

Raad van Bestuur. Wel kunnen zij zich richten

ieder afzonderlijk lid tevens aan punt 3:

op specifieke deelbelangen, maar deze

1. specifieke deskundigheid ten aanzien van

zullen te allen tijde ondergeschikt moeten zijn aan de belangen van de onderneming. Iedere commissaris verricht zijn of haar functie als een onafhankelijk persoon en niet als vertegenwoordiger van groeperingen of organisaties waarbij hij of zij is betrokken.

één of meer aspecten van het ondernemingsbeleid; 2. maatschappelijke ervaring over een breed front; 3. gedegen bewustzijn van maatschappelijke ontwikkelingen. Om deze criteria concreter te maken worden hierna enkele aspecten genoemd, die in het

176

Artikel 2:162 van het Burgerlijk Wetboek

bijzonder in aanmerking dienen te worden

bepaalt voorts dat de Raad van

genomen. Het betreft aspecten die verband

Overige gegevens

houden met de grote verscheidenheid van

Een lid van de Raad van Commissarissen zal

onderwerpen waarmee de bank bij de

wijzigingen in de door hem of haar vervulde

uitoefening van haar bedrijf in Nederland te

functies en commissariaten melden.

maken krijgt, en met het internationale netwerk van kantoren en verbonden banken

De functie van een commissaris mag

in een groot aantal landen buiten Nederland:

gedurende zijn of haar commissariaat niet

• inzicht in of ervaring met het leiden van een

zodanig wijzigen dat hij of zij in de

grote organisatie, die haar werkterrein zowel

onafhankelijke uitoefening van zijn of haar

in het binnenland als in het buitenland heeft;

toezichthoudende taak wordt belemmerd

• inzicht in of ervaring met internationale

door hiërarchische ondergeschiktheid binnen

vraagstukken, zo mogelijk opgedaan in het

een groep, door dwarsverbanden of andere

buitenland;

relaties met personen op wie hij of zij toezicht

• inzicht in de belangen van bepaalde

uitoefent, of door gewichtige omstandig-

groepen zakelijke of particuliere klanten in

heden als bedoeld in het Reglement.

binnen- of buitenland, waarmee de bank in relatie staat;

In het licht van bovengenoemde aspecten en

• inzicht in of ervaring met menselijke

gezien het internationale karakter van de bank

verhoudingen binnen bedrijven en de

is het gewenst dat een of meer commis-

verhoudingen tussen het bedrijfsleven en de

sarissen een andere dan de Nederlandse

maatschappij;

nationaliteit hebben.

• inzicht in het nationale en internationale

bankwezen.

Bij hun benoeming moeten leden van de Raad van Commissarissen de ABN AMRO Waarden

In beginsel zal niet meer dan één voormalig

en Business Principles onderschrijven.

lid van de Raad van Bestuur zitting hebben in de Raad van Commissarissen. Deze zal

Tenslotte is het belangrijk dat ieder lid van de

alsdan niet als voorzitter van die Raad

Raad van Commissarissen, en dus iedereen

fungeren.

die voor benoeming of herbenoeming wordt aanbevolen, past in het bestaande

Benoeming van een permanent gedelegeerd

gezelschap. Een goede teamgeest bevordert

commissaris wordt niet wenselijk geacht.

immers in hoge mate het effectief functioneren van de Raad van

De benoeming tot lid van de Raad van

Commissarissen, zoals dit overigens voor

Commissarissen geldt ingevolge de statuten

ieder orgaan van de onderneming geldt. Van

voor een periode van vier jaar, waarna

iedere commissaris wordt verwacht dat hij of

terstond herbenoeming mogelijk is. De

zij een zekere verbondenheid met de

maximale zittingsduur van leden van de Raad

vennootschap heeft of, in het geval van de

van Commissarissen is twaalf jaar vanaf de

benoeming van een nieuwe commissaris, wil

datum van hun eerste benoeming.

aangaan. Uiteraard moet iedere commissaris in de gelegenheid zijn om in principe alle

Een lid van de Raad van Commissarissen

vergaderingen van de Raad van Commis-

treedt in beginsel af na afloop van de eerste

sarissen bij te wonen.

Algemene Vergadering van Aandeelhouders nadat hij of zij de leeftijd van 70 jaar heeft

Alle bovenstaande overwegingen gelden voor

bereikt.

zowel de benoeming als de herbenoeming van een commissaris.

De hoofdfunctie en/of het aantal en de aard van eventuele andere commissariaten mogen

Het streven is dat de Raad van Commis-

een goede taakvervulling door leden van de

sarissen is samengesteld uit zowel leden die

Raad van Commissarissen niet in de weg te

één of meer actieve functies in of buiten het

staan.

bedrijfsleven hebben, als leden die hun 177

Overige gegevens

actieve loopbaan hebben afgesloten. Eerstgenoemde leden zullen hun bijdrage aan de werkzaamheden van de Raad kunnen leveren vanuit hun betrokkenheid bij de actuele problematiek, terwijl de andere, waarschijnlijk oudere leden dit doen op grond van hun ervaring en belangstelling voor actuele gebeurtenissen. Deze laatste groep zal in het algemeen het commissariaat met een grote mate van objectiviteit kunnen vervullen en meer tijd hiervoor kunnen vrijmaken dan de nog actief werkzame leden.

178

Overige gegevens

Curriculum vitae mevrouw drs. T.A. Maas-de Brouwer (voorgedragen voor herbenoeming) Opleiding

Nevenfuncties

Algemene Linguïstiek, Universiteit van

- Voorzitter van de Stichting Opportunity in

Utrecht

Bedrijf

Informatiekunde

- Lid van de Governing Council van Van Leer

Loopbaan

- Lid van de Eerste Kamer (PvdA)

1971-1988

- Lid van de Raad van Commissarissen van

Group Foundation

Adjunct-directeur CITO 1988-1996

Directeur BSO en BSO/Origin Nederland 1996-1998

Lid van de Raad van Bestuur van Origin Nederland 1998-2001

Business Developer, Hay Management Consultants B.V. 2000-

Lid van de Raad van Commissarissen van ABN AMRO 2001-

President van Hay Vision Society, Hay Group

Schiphol Groep - Lid van de Programma Advies Raad, TNO Technische Menskunde - Lid van de Raad van Commissarissen van Philips Electronics Netherlands - Lid van de Raad van Commissarissen van Twijnstra Gudde Management Consultants B.V. - Lid van de Raad van Commissarissen van Nuffic - Bestuurslid Internationaal Informatiecentrum en Archief voor de Vrouwenbeweging, Amsterdam - Lid van de Raad van Commissarissen van ArboUnie.

179

Overige gegevens

Curriculum vitae A.A. Olijslager Opleiding 1966

- Lid van de Raad van Commissarissen van NPM Capital N.V.

NOIB, Nijenrode

- Voorzitter van de Raad van Advies van

Loopbaan

- Lid van de Raad van Advies van

Nederland Distributieland (NDL) 1980-1990

Directielid Van Gelder Papier 1990-1991

ABN AMRO Holding N.V.* - Bestuurslid van de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO)

Directeur Maatschappij voor Industriële

- Vice-voorzitter van het Productschap Zuivel

Projecten N.V. (later Alpinvest N.V.)

- Bestuurslid van het Fries Museum

1991-1997

- Bestuurslid van de Vereniging VNO-NCW

Voorzitter van de Concerndirectie van

- Bestuurslid van de Stichting

Friesland Dairy Foods Holding N.V. 1997-

Voorzitter van de Concerndirectie van

Universiteitsfonds Twente - Lid van de Rijkscommissie voor Export-, Import- en Investeringsgaranties

Friesland Coberco Dairy Foods Holding N.V. * Komt te vervallen in geval van benoeming tot de

Nevenfuncties - Voorzitter van de Raad van Commissarissen van Heiploeg Shellfish int. - Lid van de Raad van Commissarissen van Center Parcs N.V.

180

Raad van Commissarissen.

Overige gegevens

Verklarende woordenlijst

ADR

BIS

Economisch kapitaal

American Depositary Receipt: in

Bank for International Settlements:

Het voor de bedrijfsvoering

de VS verhandelbare certificaten

Bank voor Internationale

vereiste kapitaal, met inacht-

van aandelen die aandelen van

Betalingen opgericht in 1930 met

neming van markt-, kredieten

buitenlandse ondernemingen

het hoofdkantoor in Bazel. De

operationele risico’s.

vertegenwoordigen.

belangrijkste taken zijn het stimuleren van de samenwerking

Economische waarde

AIRB

tussen centrale banken en het

De contante waarde van

Advanced Internal Ratings Based:

assisteren in internationale

toekomstige economische winst.

het hoogste en meest

betalingen. De BIS geeft tevens

gedetailleerde niveau van

aanbevelingen aan banken en

Economische winst

berekening van het kredietrisico

toezichthoudende instanties op

Nettowinst na belastingen

voor de bepaling van de

het gebied van risicobeheer,

verminderd met de naar risico

solvabiliteit krachtens Bazel II

solvabiliteit en de informatie-

gewogen kapitaalkosten.

(het New Capital Accord) op basis

verstrekking omtrent financiële

van de interne beoordeling van

derivaten.

risico’s door de betrokken

Financieel sponsor Particulier persoon of instelling die

Bookrunner

deelneemt in (aandelen)-

Hoofd van een effectensyndicaat

beleggingen of andere financiële

AMA

dat de inschrijving, toewijzing en

producten.

Advanced Management

na-markt regelt voor alle

Approaches: het hoogste en

syndicaatsleden.

financiële instelling.

GAAP Generally Accepted Accounting

meest gedetailleerde niveau van berekening van het operationeel

Commercial Paper

risico voor de bepaling van de

Waardepapier met een looptijd van

solvabiliteit krachtens Bazel II (het

1 tot 12 maanden uitgegeven door

Goodwill

New Capital Accord) op basis van

grote ondernemingen.

Het vermogen van een

de interne beoordeling van risico’s

Principles: verslaggevingsregels.

onderneming tot het behalen

door de betrokken financiële

Corporate finance

van extra winst. Het is een

instelling.

Activiteiten op het gebied van

immaterieel activum dat meestal

fusies, overnames,

verband houdt met de voorsprong

Basispunt

privatiseringen, adviesdiensten

die een gevestigd bedrijf heeft ten

Eenhonderdste van één

en emissies.

aanzien van marktpositie en/of

procentpunt.

kennis en organisatie.

Credit rating Beheerd vermogen

Het door een rating agency in een

Greenshoe optie

Het vermogen, inclusief

letter/cijfercombinatie weer-

Een bepaling in een underwriting

beleggingsfondsen en vermogens

gegeven oordeel omtrent de

overeenkomst die syndicaatsleden

van particulieren en instellingen,

kredietwaardigheid van een land,

het recht geeft om bij grote vraag

dat professioneel wordt beheerd

bedrijf of instelling.

extra aandelen te kopen (zie ook

teneinde een optimaal beleggingsresultaat te realiseren.

Redshoe optie).

Derivaten Financiële instrumenten waarvan

Hedge

de waarde een afgeleide is van de

Bescherming van een financiële

prijs van een of meer

positie door hetzij kort hetzij lang

onderliggende waarden (valuta,

te gaan, vaak met gebruikmaking

effecten, indices, etc.).

van derivaten.

181

Overige gegevens

International Financial Reporting Standards (IFRS)

Opties (aandelen en valuta)

Securitisatie

Contractueel recht om gedurende

de vorm van verhandelbare

Voorheen de International

een bepaalde periode of op een

effecten.

Accounting Standards (IAS). De

bepaalde datum een vastgestelde

IFRS zijn opgesteld en aanbevolen

hoeveelheid van een bepaalde

Solvabiliteit

door de International Accounting

onderliggende waarde te kopen

Maatstaf voor het financiële

Standards Board. De Europese

(call-optie) c.q. te verkopen (put-

weerstandsvermogen van een

Unie heeft bepaald dat alle

optie) tegen een tevoren

onderneming, veelal uitgedrukt in

naamloze vennootschappen in de

vastgestelde prijs.

het eigen vermogen als percentage van het balanstotaal of

EU de IFRS vanaf boekjaar 2005 moeten toepassen.

Herstructurering van kredieten in

Preferent aandeel

– voor banken – in de BIS-ratio.

Een aandeel dat per boekjaar bij

Joint lead manager

voorrang aan de houder ervan

Tier 1 ratio

Een van de instellingen die samen

recht geeft op een vast dividend.

Kernvermogen van de bank

een kapitaalmarkttransactie verzorgen.

uitgedrukt als percentage van de

Private banking

naar risico gewogen activa. De

Richt zich op de ontwikkeling en

BIS en DNB stellen als norm

Joint venture

uitvoering van het beleid ten

minimaal 4%.

Samenwerkingsverband tussen

aanzien van vermogende

twee of meer juridisch los van

relaties en kleine/middelgrote

elkaar staande bedrijven.

institutionele beleggers.

Managing for Value (MfV)

RAROC

vermeerderd met dividend-

Het instrument dat ABN AMRO

Risk Adjusted Return on Capital:

rendement.

gebruikt voor maximale waarde-

het naar risico gewogen

creatie. Op basis van MfV worden

rendement op het geïnvesteerd

Treasury

de beschikbare middelen

kapitaal.

Is verantwoordelijk voor alle

Totaal rendement voor aandeelhouders Stijging van de aandelenkoers

gealloceerd aan die activiteiten die

geldmarkt- en valuta-operaties.

op lange termijn de hoogste

Redshoe optie

economische winst genereren.

Een flexibele tranche bij een

Trust

Twee relevante begrippen in dit

beursintroductie die wordt

Constructie waarbij vermogen

verband zijn economische winst

gebruikt om te kunnen voorzien in

wordt toevertrouwd aan een

en economische waarde.

de variabele vraag van particuliere

trustee, die dat vermogen beheert.

beleggers (zie ook Greenshoe

Marktrisico

optie).

Risico samenhangend met

Het prijsrisico samenhangend met

fluctuaties in beurskoersen en/of

Renterisico

rentetarieven.

De mate waarin fluctuaties in de

Naar risico gewogen activa

de wijziging van wisselkoersen.

lange en de korte rente een

Value at Risk (VaR)

negatief effect hebben op het

De statistische analyse van

resultaat van de bank.

historische markttrends en

Het balanstotaal berekend op

volatiliteiten teneinde de

basis van de risicograad van de

Scenarioanalyse

waarschijnlijkheid in te schatten

onderscheiden balansposten.

Methode voor berekening en

dat de verliezen op een portefeuille

beheersing van onder meer het

een bepaald bedrag zullen

Non-performing krediet

renterisico. Op basis van

overschrijden.

Krediet dat als dubieus of oninbaar

verschillende scenario’s van

moet worden aangemerkt.

toekomstige wijzigingen in de marktrente, wordt het rentesaldo ingeschat.

182

Valutarisico

Overige gegevens

Valutatermijncontract Contract waarbij de koper op een afgesproken datum een bedrag in vreemde valuta koopt tegen een tevoren vastgestelde koers.

Venture capital Investering in het risicodragend kapitaal van ondernemingen voor rekening en risico van de bank.

Vermogen onder administratie Het totale vermogen van klanten dat voor beleggingsdoeleinden wordt beheerd door of in bewaring is gegeven aan een financieel dienstverlener, waaronder tevens begrepen het vermogen van zakelijke klanten in het kader van bewaarneming, correspondent banking en/of werkkapitaal.

Vermogenswaarde per aandeel Waarde van alle activa van een bedrijf minus vreemd vermogen, gedeeld door het aantal uitstaande aandelen.

Volatiliteit Een statische maatstaf voor de mate waarin marktprijzen in de tijd fluctueren.

Voorziening Bedrag dat ten laste van het resultaat wordt gebracht om mogelijke verliezen op dubieuze of oninbare kredieten af te dekken.

Waardeveranderingen van vorderingen Balanspost tegenover het totaal van dubieuze of oninbare kredieten. Aan deze post wordt het bedrag van de jaarlijkse voorziening toegevoegd, terwijl afgeboekte bedragen (na aftrek van geïnde bedragen) hierop in mindering worden gebracht. 183

184


Colofon

Gustav Mahlerlaan 10

Ontwerp: Eden Design & Communication,

1082 PP Amsterdam

Amsterdam Fotografie: Sarah Wong, Amsterdam

Correspondentieadres:

Styling fotografie: Julija Znijarevic, Amsterdam

Postbus 600

Druk: De Bussy Ellerman Harms BV,

1000 AP Amsterdam

Amsterdam Productie: Corporate Communications

Telefoon:

ABN AMRO

+ 31 (0)20 628 93 93 + 31 (0)20 629 91 11 Speciale dank aan: Nnenna, Amadiora, Merel, Internet:

Thijs, Jeroen, Tijmen, Zinzi, Zinzi, Jochem,

www.abnamro.com

Ayla, Luca, Victorine, Radek, Iris, Michelle, Daphne en Naomi van Circus Elleboog

ABN AMRO Holding N.V., gevestigd te Amsterdam, Handelsregister K.v.K.

Over Circus Elleboog

Amsterdam, nr. 33220369.

Circus Elleboog – opgericht in 1949 – is een jeugdcircus in Amsterdam.

De bank bestaat uit de ter beurze genoteerde

Kinderen – vanaf vier jaar – en jongeren tot

onderneming ABN AMRO Holding N.V.,

22 jaar gaan er spelenderwijs aan de slag

die haar bedrijf nagenoeg geheel uitoefent

met circusmaterialen. Deze bijzondere

via haar volledige dochteronderneming

methode leert hen niet alleen circus-

ABN AMRO Bank N.V., dan wel via de talrijke

technieken, maar vooral ook vertrouwen te

dochterondernemingen van ABN AMRO

hebben in elkaar en in zichzelf. De voor-

Bank N.V.

stellingen van Circus Elleboog worden gemaakt door het talent van de toekomst. Ook organiseert Circus Elleboog circusprojecten voor sociale doelgroepen en voor jonge mensen in achterstandswijken in de hoofdstad. Over Sarah Wong Sarah Wong studeerde aan de Gerrit Rietveld Academie. Ze is in haar foto’s altijd op zoek naar bezieling en voelt zich met name aangetrokken tot ideële en kwetsbare onderwerpen die positieve aandacht verdienen. Internationale erkenning verkreeg ze door haar samenwerking met zanger Andrea Bocelli, waarvoor zij CD hoezen maakt. Begin 2003 verscheen haar eerste boek ‘Sophia’s Children’ over de kinderen in het Sophia Kinderziekenhuis.

12.0.3.04 20-7501-501

Jaarverslag ABN AMRO Holding N.V

Recommend Documents