1 Jaarverslag 2013 Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland
Jaarverslag 2013 Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland
2 Jaarverslag 2013 Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland
Jaarverslag 2013 Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland
Inhoud
Inleiding 3
Organisatie stichting Samenstelling bestuur
4 4
Bestuursmodel 4 Algemeen nut beogende instelling 4
Professionals Vrijwilligers Financiën
4 4 5
Kunst 6 Nieuwe aankopen 6
Verkoop aan medewerkers en kunstopdracht
7
Renovatie 8 Historisch Bezit
9
Tentoonstellingen 10 Historisch Archief
11
Historische Bibliotheek
12
3 Jaarverslag 2013 Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland
Inleiding
De rijke historie van a.s.r. begint in 1720 met de oprichting van de ‘N.V. Maatschappij van Assurantie, Discontering en Beleening der Stad Rotterdam anno 1720’. Die historie bepaalt mede wie wij nu zijn. Daarom is het van belang om ons historisch bezit – en ook de kunst die de afgelopen jaren is verkregen – goed te bewaren, zodat wij kunnen laten zien wie wij waren, wie wij zijn en waarvoor wij staan. De stichting helpt zo de historie van a.s.r. te behouden. Daarnaast probeert zij door goed gebruik van de kunstcollectie een bijdrage te leveren aan een inspirerende werkomgeving waarin medewerkers zich inzetten voor een nog betere dienstverlening aan onze klanten. In het derde volledige jaar van haar bestaan heeft de Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland vanuit die gedachte de nodige activiteiten ontplooid, zoals: de organisatie van een kunsttentoonstelling, verkoop van kunst aan a.s.r.-medewerkers, verhuizing van de historische bibliotheek en van het historisch archief en de fusie met de Stichting Bibliotheek. De kosten van alle activiteiten bleken hoger dan begroot, waardoor de Stichting Kunst & Historisch Bezit het jaar met een negatief saldo moest afsluiten.
4 Jaarverslag 2013 Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland
Organisatie stichting
Samenstelling bestuur Op eigen verzoek trad Astrid Metzelaar eind december terug uit het bestuur, waarvan zij sinds de oprichting in 2010 deel uitmaakte. Ook in de jaren daarvoor besteedde zij veel aandacht aan de kunstcollectie van het bedrijf. Het bestuur is haar zeer dankbaar voor haar inzet en bijdrage aan het werk van de stichting. In de ontstane vacature werd voorzien door de benoeming tot bestuurslid van Annette Pannekoek. Ook werd het bestuur uitgebreid met de benoeming van Renée ter Haar. Naast beide dames bestaat het bestuur per ultimo 2013 uit Jos Baeten (voorzitter), Hans de Jongh (lid), Bernhard de Vries (penningmeester) en Bert Lanser (secretaris).
Bestuursmodel In de zomer van 2013 was de fusie met de Stichting Bibliotheek voorheen van de ‘N.V. Levensverzekering Maatschappij Utrecht’. Hieraan was een beperkte statutenwijziging verbonden. Door de fusie is er nu één stichting en één bestuur dat alle kunst en historisch bezit beheert.
Algemeen nut beogende instelling Van de Belastingdienst heeft de stichting enkele jaren geleden de status van Algemeen Nut Beogende Instelling (Anbi-status) gekregen. Met ingang van 1 januari 2014 werden aan deze status voorwaarden verbonden met betrekking tot inzicht en transparantie in organisatie, beleid en verslaglegging via een website. Op het webadres https://www.asr.nl/over-asr/Verantwoord-Ondernemen/Paginas/stichtingkunst-historisch-bezit.aspx is onze informatie gepubliceerd.
Professionals Drie professionals beheerden en onderhielden de collecties: Ada van Gils (historisch archief/ secretariële ondersteuning), Sigrid Vegter (conservator) en Piet de Vries (beheerder). Zij hebben de kunstcollectie teruggebracht door verkoop aan a.s.r.-medewerkers, het ter veiling brengen en een schenking aan een zorginstelling. Daarnaast organiseerden zij exposities, werkten verder aan de registratie van de eigendommen en lieten werken restaureren. Ook aan het inrichten van het a.s.r.pand na de renovatie werd tijd en energie besteed.
Vrijwilligers Enthousiaste oud-medewerkers hebben weer als vrijwilliger geholpen bij de activiteiten van de stichting. Hun kennis van het bedrijf is onontbeerlijk bij het in kaart brengen van het historisch bezit, zoals het herkennen van mensen op oude foto’s. Bij de inmiddels traditionele vrijwilligerslunch werden zij in het zonnetje gezet. Eind 2013 bestond dit team uit George Legierse, Ton Nordeman, Bert de Ruiter en Cor Schoonemeijer.
5 Jaarverslag 2013 Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland
Financiën In 2013 zijn de personeelslasten met ruim € 24.000 gestegen met name door overheveling van een medewerkster naar de stichting. De opslagkosten zijn bijna € 8.000 lager dan begroot. Overige kosten zijn min of meer in lijn met de begroting van 2013. Dit laatste geldt ook voor de baten. Een lagere rente op de bankrekening wordt gecompenseerd door hogere opbrengst van de verkoop van kunst. Het jaar is afgesloten met een verlies van € 15.030. De lasten in 2013 bedragen € 135.449 en de baten € 120.419. In 2013 is een bijdrage van € 100.000 (in 2012 € 100.000) van a.s.r. ontvangen. Het Eigen Vermogen is door het exploitatieverlies van € 15.030 gedaald van € 469.901 naar € 454.871.
6 Jaarverslag 2013 Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland
Kunst
De basisgedachte voor het aanleggen van de kunstcollectie is de omgeving voor bezoekers en medewerkers zo inspirerend mogelijk te maken. Er is bewust gekozen voor Nederlandse kunstenaars omdat a.s.r. zich positioneert als ‘de Nederlandse verzekeringsmaatschappij voor alle verzekeringen’. Kunst verhoogt de uitstraling van de verschillende ruimtes. Daarnaast is voor a.s.r. de maatschappelijke betrokkenheid om kunst en cultuur te ondersteunen van belang. Het profiel van de kunstcollectie bestaat uit drie thema’s die aansluiten bij de positionering van a.s.r.: Mens, Dagelijks leven, Natuur. Daarnaast verzamelt de stichting een collectie hedendaagse glasobjecten. Transparantie en helderheid, zo kenmerkend voor het materiaal glas, zijn ook belangrijke uitgangspunten voor het beleid van a.s.r.
Nieuwe aankopen Dagelijks bestaan, huiselijk geluk en erotiek In 2013 heeft de stichting drie opmerkelijke aankopen gedaan: Van Janpeter Muilwijk (1960) werd de tekening ‘Wandelingetje’ aangekocht. Op deze tekening zijn twee mannen (vrienden, broers?) afgebeeld die lopen in een lieflijke, haast paradijselijke omgeving. In Muilwijks tekeningen zien we steeds die onbedorven, prachtige wereld en een volmaakt samenleven van mensen. De tekeningen verbeelden het eenvoudige, huiselijke geluk en de mens die in harmonie met elkaar en met de omgeving leeft. De kunstenaar wil zo de kijker wijzen op het ongecompliceerde geluk dat je in het dagelijks leven kunt vinden. De foto van Elspeth Diederix (Nairobi 1971) past goed in de kunstcollectie van a.s.r. omdat deze zo mooi verwijst naar het dagelijks bestaan en het alledaagse leven van mensen. Elspeth heeft een voorkeur voor banale objecten zoals de meloen in het plastic zakje en de plastic fles. Deze alledaagse voorwerpen haalt zij uit hun context waardoor ze vervreemdend gaan werken. De voorwerpen in haar foto’s komen we dagelijks tegen maar nooit in een dergelijke opstelling. Door deze vervreemding worden de voorwerpen minder vertrouwd en krijgen ze een andere betekenis, ze worden bijna abstract. De opstelling van de voorwerpen in beide foto’s is minutieus gearrangeerd. Net als in een klassiek stilleven zorgvuldig gecomponeerd met bijzondere aandacht voor vorm en kleur. Elspeth probeert met haar foto’s de schoonheid van het alledaagse te tonen. Het glasobject Eagle Vase van Hans van Bentem (Den Haag 1965) vormt een bijzondere aanvulling op de glascollectie. Het glasobject is een vaasvorm met de uitstekende klauwen en de kop van een adelaar. Het middendeel van de vaas is verzilverd volgens het principe van het oude armeluiszilver. Het glas is namelijk aan de binnenkant verzilverd. Dit beeld past goed in de glascollectie omdat Hans van Bentem op een heel verrassende en fantasievolle wijze met het materiaal glas omgaat. Hij experimenteert met het materiaal en zoekt contrasten op. Van Bentem werkt meestal met extreme onderwerpen die gaan over het leven, erotiek, religie en de dood. Deze onderwerpen staan in contrast tot de traditionele ambachtelijke technieken die hij gebruikt. Dit maakt zijn beelden zo eigenzinnig en verrassend. Het werk van Hans van Bentem is brutaal en roept emotie op. Hij wil mensen ook heel direct raken en de kijker tot een reactie verleiden.
7 Jaarverslag 2013 Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland
Verkoop aan medewerkers en kunstopdracht Ook in 2013 heeft de stichting weer kunstwerken uit de eigen collectie verkocht aan medewerkers. In totaal zijn er 46 kunstwerken verkocht. Verder werd een aantal werken via een veilinghuis verkocht en een aantal grafieken en schilderijen geschonken aan het Rijnstaete Ziekenhuis in Velp. Hierdoor werd de kunstcollectie teruggebracht tot de beoogde omvang van 1250 objecten. Van de verkoopopbrengst uit 2011, 2012 en 2013 geeft de stichting een kunstenaar de opdracht een nieuw monumentaal kunstwerk te realiseren op een prominente plek in het gerenoveerde gebouw. Hiervoor is een opdrachtbeschrijving gemaakt en zal in 2014 een speciale kunstcommissie worden ingesteld waarvoor medewerkers van a.s.r. zich kunnen aanmelden.
8 Jaarverslag 2013 Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland
Renovatie
Het hoofdkantoor van a.s.r. wordt in de periode 2012 – 2015 compleet gerenoveerd. Doelstelling is in het gerenoveerde a.s.r.-gebouw een inspirerende omgeving te creëren. Door het hele gebouw heen en op alle verdiepingen zal kunst en historisch materiaal worden getoond in vitrines en aan de wanden. Voor de wijze van presenteren van de kunst en het historisch bezit wordt uitgegaan van drie inrichtingsprincipes: afwisseling, eenvoud, thematisch. In 2013 is hiervoor het beleid bepaald en zijn de voorbereidingen gestart. Het beeld van Tony Cragg is geplaatst op zijn nieuwe locatie in de hal. De acht historische glas-in-loodpanelen zijn in restauratie gegaan en de details over de plaatsing zijn vastgesteld. De panelen worden in september 2014 in het nieuwe vergadercentrum geplaatst. Ook het wandkleed van Corneille daterend uit de periode 1956-1961 is naar een restauratieatelier gegaan voordat het een plek in het gerenoveerde pand krijgt.
9 Jaarverslag 2013 Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland
Historisch Bezit
Het belangrijkste verzamelcriterium voor het historisch bezit is de specifieke relatie van het object met (de geschiedenis van) a.s.r. De collectie wordt beschreven, gefotografeerd en beheerd met als doel om de collectie volledig toegankelijk te maken. De vrijwilligers en medewerkers van de stichting hebben in 2013 alle objecten uit de vitrinekasten, het ingelijste werk en de collectie informatieborden gedigitaliseerd. Met de historische collecties wil de stichting het historisch bewustzijn uitdragen en een gemeenschappelijke bedrijfscultuur bevorderen. Het historisch bezit laat zien hoe a.s.r. als bedrijf organisch is gegroeid. Aanvulling van het bezit vindt voornamelijk plaats door objecten die door (oud-) medewerkers worden aangedragen uit hun persoonlijk verzamelde aandenkens. Voor deze bijdragen is het bestuur de gevers zeer erkentelijk. In 2013 is er besloten om te gaan starten met het laten digitaliseren van de collectie foto’s, dia’s, negatieven, films en video’s. Deze collectie is historisch van belang en gaat in kwaliteit achteruit. We willen de collectie toegankelijk maken voor medewerkers, onderzoekers en belangstellende buitenstaanders. Dit is mogelijk door het intern publiceren van foto’s en films. Hierdoor zal er ook meer vraag komen naar dit historisch materiaal. In 2014 zal begonnen worden met de collectie historische films. Medio april 2013 werd een bruikleenovereenkomst getekend met het Centraal Museum in Utrecht voor de zilveren lijkkleedversierselen uit 1755 van het Stofjeswerkersgilde die het museum al sinds 1878 in bruikleen heeft. Dit was echter nog nooit schriftelijk vastgelegd.
10 Jaarverslag 2013 Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland
Tentoonstellingen
Op de eerste verdieping in het verpozingsgebied werd een tentoonstelling ingericht over de bouw in de beginjaren 70 van de vorige eeuw van het gebouw aan de Archimedeslaan 10, het voormalige AMEV Huis. In de tentoonstelling waren foto’s, originele tekeningen en documenten en objecten te zien. Daarnaast was er een powerpointpresentatie van foto’s die gemaakt zijn bij de officiële opening van dit gebouw. Op 16 september 1974 werd het AMEV Huis op feestelijke wijze door Koninklijke Hoogheid Prins Bernhard geopend. Dit gebeurde door het planten van een boom, daarmee het AMEV-logo van de boomplanter praktiserend.
11 Jaarverslag 2013 Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland
Historisch Archief
De doelstelling van het Historisch Archief is het bewaren, uitbreiden en beheren van de verzameling historische archiefstukken om beschrijving van de eigen bedrijfsgeschiedenis mogelijk te maken en bij te kunnen dragen aan algemeen economisch-historisch onderzoek. Het historisch archief is inmiddels volledig overgebracht naar het gebouw in Rotterdam waarin ook het a.s.r.-archief is gehuisvest. Er is in 2013 begonnen met het structureren en registreren van het historisch materiaal, dat uit diverse bronnen afkomstig is. Registratie vindt plaats in hetzelfde systeem dat voor kunst en historisch bezit al langer wordt gehanteerd. Overigens is in het Gemeentearchief Rotterdam een belangrijk deel van het historisch archief van Stad Rotterdam Verzekeringen (voorheen N.V. Maatschappij van Assurantie, Discontering en Beleening der Stad Rotterdam anno 1720) ondergebracht. In het historisch archief zijn enkele authentieke stukken aangetroffen uit de oprichtingsperiode (1720). De bedoeling is deze stukken in een latere fase te laten zien aan medewerkers door middel van een expositie, al dan niet in samenhang met historisch bezit uit die periode. Binnen a.s.r. zijn er contactpersonen aangezocht voor het verzamelen van historisch materiaal. Daarbij is ook aandacht gevraagd voor het conserveren van digitale informatie, die op enig moment aan het historisch archief toegevoegd zou moeten worden. Bedoeling is een digitaal historisch archief te vormen met gebruikmaking van het a.s.r. digitaal archief, waardoor toegankelijkheid en back-up gewaarborgd zijn. Vanuit het bedrijf en door oud-collega’s worden regelmatig documenten aangeleverd. De renovatie en het daarmee gepaard gaande opruimen speelt hierbij een grote rol. De stichting is verheugd dat men de weg naar het historisch archief weet te vinden.
12 Jaarverslag 2013 Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland
Historische Bibliotheek
Het verzamelen en beheren van boeken op het terrein van levensverzekering - zowel in Nederland als internationaal - tot 1970, is de kerndoelstelling van de Historische Bibliotheek. Ook in 2013 konden er geen boeken aan de collectie toegevoegd worden. Vanaf de oprichting in 1984 tot juli 2013 zijn de historische boeken van levensverzekeringsmaatschappij ‘Utrecht’ (later opgegaan in AMEV) in bezit geweest en beheerd door de Stichting Bibliotheek. Al vele jaren gebeurde dat in nauwe samenwerking met (de rechtsvoorgangers van) onze stichting. Met het volste vertrouwen hebben het laatste bestuur en de Raad van Toezicht van de Stichting Bibliotheek ingestemd met een fusie tussen beide stichtingen en het eigendom van de collectie overgedragen aan de Stichting Kunst & Historisch Bezit ASR Nederland.
Het laatste bestuur van de Stichting Bibliotheek bestond uit Hans de Jongh (voorzitter), Renée ter Haar (lid) en Bert Lanser (secretaris/penningmeester). Bernhard de Vries vormde de laatste Raad van Toezicht. Opname van het typografische en het verzekeringsdeel van de collectie in de index van het Nederlands Economisch Historisch Archief werd in 2013 afgerond. Aan dit feit zal ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van het NEHA in juni 2014 publicitaire aandacht gegeven worden. Ook de opname van het natuurhistorische deel van de collectie in de index van de Universiteitsbibliotheek van de Universiteit Utrecht werd gerealiseerd. Op een geschikt moment komt daar in 2014 de nodige publiciteit over.
492361 (05-14)
www.asr.nl