Internet op de kamer en s avonds sporten

Nummer 32 | 14 september 2007 | Uitgave Directie Voorlichting en Communicatie Ministerie van Defensie

Pagina 4

Pagina 6

Pagina 9

Pagina 10

Operatie Zaghur brengt PRT en Battlegroup dichter bij elkaar

Cold Sequel stelt vuurkracht Patriot PAC3 op proef

Marine in trek tijdens Wereld Havendagen

Defensiecateraar Paresto verzorgt inwendige mens tijdens oefening

EERSTE MAATREGELEN ‘STAAL’

Internet op de kamer en ’s avonds sporten DEN HAAG – Binnenslapers en boordplaatsers kunnen binnenkort, uiterlijk maart volgend jaar, op hun kamer internetten. Ook wordt het aantal internetcafés uitgebreid. Daarnaast gaan de sportfaciliteiten op de kazernes in de avonduren open. Dit zijn de eerste maatregelen die concreet worden ingevoerd als gevolg van de adviezen van de Commissie Staal, ter bevordering van het leefklimaat bij Defensie De werkgroep onder leiding van luitenant-generaal Rob Bertholee gaat daarmee een nieuwe fase in. In april van dit jaar werd

de Gedragscode Defensie bekend gemaakt, met daarin vijf pijlers. De introductie daarvan is wat de inhoud en de bekendheid

betreft, succesvol geweest, zo blijkt uit een onderzoek van de Rutgers Nisso Groep (RNG) onder duizenden medewerkers. De resultaten van deze enquête worden binnenkort aan de Tweede Kamer gestuurd door staatssecretaris Cees van der Knaap. De fracties hebben gevraagd vier jaar lang elke zes maanden over de vorderingen te rapporteren. Dit jaar is er twaalf miljoen euro gereserveerd voor de bestrijding van ongewenst gedrag. Via achttien miljoen volgend jaar, loopt dat op tot maximaal dertig miljoen euro in 2009. Lees verder op pagina 3

BALKENENDE VERRAST ISAF-MILITAIREN MET BEZOEK Foto Gerben van Es, AVDD

KABOEL - De Nederlandse militairen van de International Security Assistance Force (ISAF) op Kamp Holland in Tarin Kowt en in Kandahar, Afghanistan, hebben afgelopen dinsdag onverwacht bezoek gekregen van minister-president Jan Peter Balkenende. De premier werd vergezeld door staatssecretaris Cees van der Knaap. In een toespraak bracht Balkenende de terroristische aanslag op de Twin Towers in New York in herinnering. Die vond op de dag van het verrassingsbezoek precies zes jaar geleden plaats. Balkenende gaf aan onder de indruk te zijn van het zware en gevaarlijke werk dat de Nederlandse troepen verrichten. Hij noemde het personeel deskundig en professioneel. De minister-president zei dat met de wederopbouw van Afghanistan vooruitgang is geboekt en dat het land blijvend steun verdient van de internationale gemeenschap. Later op de

GEVALLENEN UIT NEDERLANDS-INDIË HERDACHT ROERMOND - Bij het Indiëmonument in Roermond zijn vorige week, zoals elk jaar, de gevallenen uit het voormalige Nederlands-Indië en Nieuw-Guinea herdacht. Tijdens de plechtigheid legde minister van Defensie Eimert van Middelkoop een krans bij het gedenkteken. Bij de strijd in Nederlands-Indië en Nieuw Guinea verloren, tussen 1945 en 1962, ongeveer 6.000 Nederlandse militairen het leven. Van Middelkoop stelde dat er destijds, in tegenstelling tot tegenwoordig, veel minder benul was van wat de militair als mens nodig had. “U bent uitgezonden zonder voorlichting over wat zou komen. Het ontbrak aan een goede tropenopleiding. U wist vaak niet wie vriend was en wie vijand. U verloor dierbare kameraden in de strijd. Dat maakte uw opgave in het verre Nederlands-Indië buitengewoon moeilijk. Bij terugkomst werd u niet omringd met de erkenning en de waardering die u verdiende.” De bewindsman prees de In-

De veteraan heeft offers gebracht. Foto: Dom Melskens

dië-militairen die maar liefst twee offers brachten. Ze waren niet alleen veteraan van een missie, maar ook van de wederopbouwgeneratie. “Door úw inspanningen is onze welvaart opgebouwd.” Volgens Van Middelkoop kan de samenleving leren van de veteranen van destijds. “Leren hoe om te gaan met de militairen

van vandaag, die de veteraan van morgen is.” In de ogen van de minister schept het uitzenden van militairen verplichtingen voor zowel het kabinet als de maatschappij. “Wij moeten de grootste zorg besteden aan de opvang van militairen die namens ons op missie worden gestuurd.” De minister zei blij te zijn met

de sterk gegroeide erkenning en waardering voor oud-strijders. Ook het systeem van zorg en nazorg voor hen ontwikkelt zich sterk, voegde hij eraan toe. Hij memoreerde onder meer het zogeheten Centraal Aanmeldpunt bij het Veteraneninstituut en het Zorgloket bij het Algemeen Burgerlijk Pensioen Fonds.●

dag ontmoette hij de Afghaanse president Hamid Karzai. Bij dat gesprek was naast staatssecreta-

ris Van der Knaap minister Bert Koenders van Ontwikkelingssamenwerking aanwezig.●

Van Nes brengt een sprankje hoop WILLEMSTAD – Hr.Ms. Van Nes, het stationsschip van de Koninklijke Marine in het Caribisch Gebied, verleent sinds afgelopen zaterdagmorgen hulp aan het door orkaan Felix zwaar getroffen gebied ten noorden van Puerto Cabezas in Nicaragua. Orkaan Felix liet vorige week dinsdagmiddag een spoor van verwoesting achter in dit gebied en kostte aan ruim 130 mensen het leven. Ook het ondersteuningsvaartuig Hr.Ms. Pelikaan is afgelopen weekeinde met hulpmateriaal en een medisch team naar de kust van Nicaragua opgestoomd.

De schepen richten de noodhulp vooral op kleine, geïsoleerde dorpjes die recht in het pad van de storm lagen. De orkaanwind rukte de daken van de meeste huizen, het hospitaal en van vele scholen. Aan de toch al precaire drinkwater- en sanitairsystemen, de infrastructuur en de opvangcentra, werd zware schade aangericht. Ook werkt tachtig procent van het elektriciteits- en telefoonnet niet meer. De Van Nes en haar personeel zijn voornamelijk ingezet bij het plaatsje Sandy River. Lees verder op pagina 3

13 september | Pagina 2

NIEUWE LEERSTOEL MOET MEER INZICHT BIEDEN IN POSTTRAUMATISCHE STRESSSTOORNIS

Het ‘vierkante’ denken voorbij OEGSTGEEST – Ondanks dat ze in veel opzichten van elkaar verschillen, hebben de militaire missies van na de Tweede Wereldoorlog één ding gemeen. De soms gruwelijke ervaringen willen nogal eens vat krijgen op de deelnemende militairen. Met als gevolg dat sommigen naderhand ten prooi vallen aan een posttraumatische stressstoornis (ptss). Na jaren van vredesoperaties kan de krijgsmacht op veel kennis over dit syndroom en de behandeling ervan bogen. De wetenschappelijke ontwikkelingen schrijden echter in rap tempo voort. Om ze te kunnen blijven volgen, tekenden de Stichting Centrum ‘45 en Defensie vorige week een intentieverklaring voor de instelling van een speciale leerstoel.

TEKST: JACK OOSTHOEK FOTO’S: HERMAN ZONDERLAND

De leerstoel, een noviteit in ons land, gaat met het al bestaande hoogleraarschap voor psychotraumatologie een soort twee-eenheid vormen. Het initiatief komt van de Stichting Centrum ’45 en Defensie gezamenlijk. Want het terrein van nazorg is ondanks alle ontwikkelingen nog lang niet ontgonnen. Een andere reden om een leer-

stoel op poten te zetten, vormt de wereldwijd groeiende belangstelling voor de biologisch-medische achtergronden van het verschijnsel posttraumatische stressstoornis. Zo zoeken experts naar een antwoord op de prangende vraag welke lichaamsstoffen, in jargon neurotransmitters, de klachten mede in de hand werken. Of misschien zijn ze er wel louter en alleen de oorzaak van. Sinds vorige week ligt er dus

een intentieverklaring. Die is cruciaal omdat nu kan worden gestart met het maken van de noodzakelijke structuurnota. Om juridische redenen moet daar een speciale stichting voor in het leven geroepen worden, de zogeheten leerstoelhouder. Die gaat bij universiteiten peilen of ze het onderwerp - in vaktaal ‘leerstoel waardig’ vinden. Tevens komt er een zoektocht naar een hoogleraar, eventueel één met een defensieachtergrond.

Volgens drs. Jan-Wilke Reerds, voorzitter van de Raad van Bestuur van de Stichting Centrum ’45, heeft Defensie de afgelopen jaren grote sprongen voorwaarts gemaakt als het gaat om het begeleiden en behandelen van personeel met een posttraumatische stressstoornis.

Alles bij elkaar een tijdrovende klus die in 2008 geklaard zal zijn, verwacht drs. Jan-Wilke Reerds, voorzitter van de Raad van Bestuur van de Stichting Centrum ‘45. Mochten alle seinen op groen springen, dan geniet een leerstoel op de Universiteit van Utrecht de voorkleur. Dit vanwege de banden met het in de Domstad gevestigde Centraal Militair Hospitaal. BREDE EXPERTISE

Nu onder de intentieverklaring de handtekening staat van prof. Jurgens (rechts) en staatssecretaris Van der Knaap, is de weg vrij om de leerstoel definitief op te zetten.

Om aan te geven hoezeer Defensie hecht aan een verdere verbetering van de nazorg voor uitgezonden militairen, zette staatssecretaris Cees van der

Panamax 2007 PANAMA STAD – Hr.Ms. Van Nes heeft van 28 augustus tot 5 september deelgenomen aan de multinationale oefening Panamax. Het Panama Kanaal is één van de belangrijkste verkeersknooppunten voor de scheepvaart ter wereld en van grote economische waarde voor de regio. Het draaide in deze oefening om het beveiligen van die vaarweg tegen een terroristische dreiging. De verwachting was dat een met springstoffen geladen schip in de cruciale doorgangsroute tussen de Grote en de Atlantische Oceaan tot ontploffing gebracht zou gaan worden. Een Maritime Interdiction Operation aan beide zijden van het Panama Kanaal door een multinationale taakgroep - met schepen en vliegtuigen uit negentien verschillende landen - moest dit voorkomen. De oefening verliep

in drie fasen: in de eerste stelden vertegenwoordigers van alle deelnemende eenheden in Panama Stad een plan op om de dreiging het hoofd te bieden. In de tweede fase werd gezamenlijk geoefend om de diverse taakgroepen gereed te maken voor operationele inzet. In de derde, de zogenoemde free play’ fase, vond de inzet plaats. Het Nederlandse fregat was ingedeeld in een taakgroep met schepen uit Brazilië, Frankrijk, Colombia en de Verenigde Staten, onder leiding van een Braziliaanse commandant. Hr.Ms. Van Nes patrouilleerde in de toegangen van het Panama Kanaal, ondervroeg de scheepvaart in dat gebied en bracht die in kaart. Met de boordhelikopter en de scheepssensoren zijn alle vaartuigen geïdentificeerd. Zo nodig voerde een boarding team een inspectie uit.●

Hr.Ms. Van Nes in actie tijdens een patrouille voor de kust van Panama.

Mijnenjager Scheveningen naar Letland DEN HELDER – De mijnenjager Hr.Ms. Scheveningen is vorige week in de Marinehaven van Den Helder aan Letland overgedragen. Dat gebeurde door staatssecretaris van Defensie Cees van der Knaap en de directeur van de Defensie Materieel Organisatie, Lex Hendrichs. Tijdens de ceremonie doopte de Letlandse staatssecretaris Edgars Rinkevis de Scheveningen om tot LVNS Viesturs. Vooruitlopend op de levering onderging het schip de afgelopen periode een grote onderhoudsbeurt. De nieuwe bemanning kreeg een uitgebreide

operationele training door personeel van het Commando Zeestrijdkrachten.

De VS verscheen met het geleide wapenfregat USS Mitscher en het amfibisch transportschip USS Wasp ten tonele.

MELDPUNT ONGEWENST GEDRAG Rutgers Nisso Groep

De Scheveningen is de tweede van in totaal vijf mijnenjagers die aan Letland worden verkocht. De eerste was Hr.Ms. Harlingen. In de komende achttien maanden worden Hr.Ms. Dordrecht, Delfzijl en Alkmaar één voor één aan de Letse marine overgedragen. Het contract met de Baltische staat voor de levering van de vijf schepen werd op 24 augustus 2005 getekend.●

BEREIKBAAR OP WERKDAGEN VAN 08.00 UUR TOT 20.00 UUR (OOK VANUIT HET BUITENLAND BEREIKBAAR) 0800-3333673 (GRATIS) +31 (0)71-8807118 WWW.RNG.NL/MELDPUNT

Knaap vorige week hoogstpersoonlijk zijn handtekening onder de intentieverklaring. Namens de nieuwe stichting signeerde prof. mr. Erik Jurgens, voorzitter van de Raad van Toezicht van de Stichting Centrum ‘45. Deze al bijna 35 jaar oude instelling herbergt een brede expertise in het behandelen van burgers en militairen die door oorlogservaringen met ptssklachten worstelen. Overigens kunnen civiele hulpverleners met mentale problemen er eveneens terecht. Te denken valt aan brandweerlieden, ambulance- en politiepersoneel. De Stichting Centrum ‘45 krijgt haar defensieklanten ‘aangereikt’ via het Centraal Aanmeldpunt, dat nauw samenwerkt met de Bond van Nederlandse Militaire Oorlogsslachtoffers, sinds januari de Basis geheten, en het Veteraneninstituut. Vaak draait het om oudstrijders uit de Tweede Wereldoorlog, maar ook Indiëgangers, deelnemers aan vredesoperaties in Libanon, Bosnië-Herzegovina en, meer recent, Irak. Daar komen in de toekomst volgens Reerds vrijwel zeker Afghanistangangers bij. De klanten van de Stichting Centrum ’45 kampen doorgaans met (zware) depressies, nachtmerries en het wegdrukken van gevoelens, waardoor een tegengesteld effect optreedt. Ook vertonen ze de neiging zich van vrienden en familie te isoleren en worstelen ze met relatieproblemen. Het aantal probleemgevallen moet echter niet worden overdreven, omdat de meeste militairen goed met hun crisiservaringen weten te leven, merkt Reerds op. De bestuursvoorzitter looft de manier waarop Defensie met het ‘fenomeen’ posttraumatische stressstoornis omgaat. “Er wordt, zoals vroeger, niet meer ‘vierkant’ gereageerd. Het zal ermee te maken hebben dat Defensie over een nieuwe lichting, meer maatschappelijk geëngageerde generaals beschikt.” Ook de samenwerking tussen de Stichting Centrum ’45 en Defensie verdient in de ogen van Reerds een dikke voldoende. “Die lijkt op een continu draaiende dieselmotor.”●

13 september | Pagina 3

Meer vertier op kazernes

Transportschip Johan de Witt aan Defensie overgedragen VLISSINGEN – Het tweede amfibisch transportschip voor de marine, Hr.Ms. Johan de Witt, is afgelopen week door Schelde Marinebouw in Vlissingen aan Defensie overgedragen. De overname werd eerder uitgesteld vanwege technische onvolkomenheden aan de voortstuwing. Defensie heeft de Johan de Witt, een zogeheten Landing Platform Dock, intussen gereed bevonden. Wel blijven delen van het voortstuwingssysteem voorlopig buiten de formele overname. Als deze

gedurende een bepaalde periode storingsvrij functioneren, neemt Defensie het schip ook op deze punten over. De Johan de Witt is bezig aan een proeftochtjaar. Zij komt vermoedelijk nog dit najaar in dienst bij het Commando Zeestrijdkrachten. Dan staat een zogeheten gereedstellingstraject van ongeveer zes maanden op het programma. Aansluitend is het schip operationeel inzetbaar voor de NATO Response Force (NRF).● Foto: Henry Westendorp (AVDD)

De werving van extra sportinstructeurs is in gang gezet om activiteiten in de avonduren mogelijk te maken. Foto: Hennie Keeris

Vervolg van pagina 1 DEN HAAG – De invulling van maatregelen ter bestrijding van ongewenst gedrag worden niet vanuit een ivoren toren bepaald. Iedere maatregel wordt uitgewerkt door een projectteam, waarin alle Defensonderdelen meepraten. Daarvan zijn er nu een tiental druk aan de slag. Vervolgens worden de voorstellen voorgelegd aan een klankbordgroep, waarin onder meer de bonden voor militair personeel, de medezeggenschap en de Diensten Geestelijke Verzorging zitting hebben. Er zijn inmiddels voorstellen

op tafel gekomen om de openbare plekken op kazernes, etablissementen en schepen aantrekkelijker te maken. “De infrastructuur van de kazernes nemen we nadrukkelijk onder de loep”, zegt luitenant-generaal Bertholee. Er zal ook meer vertier worden geboden. De werving van extra sportinstructeurs is in gang gezet om activiteiten in de avonduren mogelijk te maken. De sportgelegenheden kunnen verder worden voorzien van extra apparatuur, als daaraan behoefte bestaat. De kantines kunnen grote beeldschermen krijgen om samen voetbalwedstrijden of films te kijken. Daarnaast

Van Speijk terug in Den Helder DEN HELDER – Alle 160 opvarenden van Hr.Ms. Van Speijk hebben afgelopen zaterdag de herinneringsmedaille Vredesoperaties ontvangen. Het fregat, dat heeft deelgenomen aan de marinecomponent van de UNIFIL-missie voor de kust van Libanon, keerde na bijna een half jaar terug in de thuishaven. De plaatsvervangend commandant Zeestrijdkrachten, schoutbij-nacht Willem Nagtegaal, reikte de decoraties uit.

De voornaamste taak gedurende de afgelopen periode betrof het ondersteunen van de Libanese autoriteiten bij het tegengaan van de wapensmokkel over zee en het monitoren van de resolutie van de Verenigde Naties. Na de medaille-uitreiking, die plaats vond op de rede van Den Helder, liep het schip de haven binnen, waar familie en vrienden de bemanning opwachtten.●

Schout-bij-nacht Nagtegaal reikte de decoraties uit aan boord van Hr.Ms. Van Speijk. (Foto: Koninklijke Marine)

dienen de mogelijkheden voor studeren te worden verruimd. “Dat zijn concrete, tastbare gevolgen van de adviezen van de Commissie Staal. Ik weet dat een groot aantal mensen binnen de Defensie-organisatie dacht dat we er met de presentatie van de Gedragscode Defensie al waren. De CDS en ik hebben echter altijd gezegd: dat is pas het begin.”●

”ALS JE DE VERWOESTINGEN ZIET, BREEKT JE HART” Vervolg van pagina 1 WILLEMSTAD - De Van Nes beschikt over 32 zogeheten shelterboxes. Hierin zitten primaire overlevingsmiddelen voor tien personen, zoals een tent, een isolerend grondzeil, thermische dekens, een fornuis, kookspullen, gereedschap, muggennetten, watercontainers en waterzuiveringstabletten. Om te voorzien in de primaire levensbehoeften van de bevolking, heeft het schip 1200 liter melk (op poederbasis), 1000 noodrantsoenen, 2000 liter water in flessen en 45.000 liter drinkwater in de tanks aan boord. Ook kan zij met de eigen installaties 3000 liter drinkwater per dag zuiveren uit zeewater. De bemanning kan beperkt helpen met technischeof reconstructiewerkzaamheden en medische hulp bieden. Daarnaast voert het schip Search and Rescue (SAR) operaties uit. Hr.Ms. Pelikaan vertrok zondagavond naar het rampgebied, met aan boord een medisch team, een geestelijk verzorger en levensmiddelen. Het schip neemt nog eens 165 shelterboxen mee, enkele duizenden noodrantsoenen, 1000 liter drinkwater in flessen, waterzakken en medicijnen. De ravage heeft diepe indruk gemaakt op de bemanning van Hr.Ms. Van Nes. “Ten noorden van de havenstad Puerto Cabezas (62.000 inwoners) ligt een desolate aarde”, meldt eerste officier luitenant-ter-zee 1 Walter Hansen. Huizen, bomen, elek-

triciteitsmasten, wegen en bruggen zijn weggevaagd of zwaar beschadigd, nam hij waar vanuit de boordhelikopter. “Vee is gedood en oogsten zijn vernietigd.” Veel kleine dorpjes in de uitgestrekte, dunbevolkte provincie RAAN (Region Autonoma Atlantico Norte) zijn sinds de passage van orkaan Felix volledig van de buitenwereld afgesloten, zoals Krupika, Auastara en Dakura. De inwoners krijgen nu te maken met andere gevaren, zoals malaria, knokkelkoorts en uitdroging. “De muggen planten zich volop voort in stilstaand water, er is gebrek aan schoon drinkwater en

voedsel. De mensen hebben geen toegang tot medische hulp en niet eens een dak om onder te slapen”, vertelt Hansen. In nauw overleg met de gouverneur van de noordelijke provincie RAAN, Reynaldo Francis Watson, richt de noodhulp van Hr.Ms. Van Nes zich dan ook voornamelijk op de zwaar getroffen gemeenschappen. “We proberen te voorzien in de behoefte aan primaire hulpgoederen, zoals vers drinkwater, voeding en een plek om te slapen.” De shelterboxen noemt de eerste officier een gouden greep. Maar ook put de bevolking moed uit de helpende marine-

handen. “We zijn direct begonnen met het zoveel mogelijk vrijmaken van wegen, het repareren van daken en het opruimen van de ravage. Dat motiveerde de mensen om ook weer initiatief te tonen en dingen aan te pakken. Uiteindelijk hielp het hele dorp mee.” Hoewel het bieden van hulp dankbaar werk is, gaat de klus Hansen niet in de koude kleren zitten. “De verwoesting is een vreselijk gezicht. Als je een oude vrouw met al haar spulletjes onder een zeiltje naast haar volledig weggevaagde huis ziet zitten, breekt je hart.”● Foto’s: Koninklijke Marine

13 september | Pagina 4

OPERATIE ZAGHUR BRENGT PRT EN BATTLEGROUP DICHTER BIJ ELKAAR

BREID DE INKTVLEK UIT TARIN KOWT – Het Provinciale Reconstructie Team en de Battlegroup zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden, zo bleek tijdens de vorige week in Uruzgan gehouden operatie Zaghur. De samenwerking tussen beide is onontbeerlijk om in het ene gebied de veiligheid te handhaven en het andere veiliger te maken. Motto van de missie: breid de inktvlek uit.

TEKST EN FOTO’S: IVANCA MAAS

Dat je in Uruzgan niet zomaar naar een nabijgelegen dorp kunt rijden, blijkt drie kwartier nadat de SUA (Smallest Unit of Action, peloton +), Kamp Holland heeft verlaten: de toegevoegde genisten stuiten op een IED (Improvised Explosive Device). “Balen”, vindt eerste luitenant Mariola van het eerste missieteam PRT (Provinciale Reconstructie Team). Nu ze wacht tot het geïmproviseerde explosief is vernietigd, besluit ze een praatje te maken met drie jongetjes die gehurkt aan de kant van de weg zitten. De kinderen vertellen dat ze vandaag vrij zijn, omdat de leraar iets anders te doen heeft. Ondanks dat ze graag buiten spelen, blijken ze ambitieus en vertellen enthousiast over hun lievelingsvakken. Mariola luistert aandachtig en geeft het trio bij vertrek een doosje potloden en een schrift. Hoewel hun taken uiteen lopen, vindt de commandant Charlie-compagnie Battlegroup, majoor Henk, dat ook zijn robuust uitziende infanteristen een PRT-taak hebben. ‘We zijn hier allemaal voor de Afghaanse bevolking. Het doet me goed wanneer mijn mannen hun gele instructiekaart tevoorschijn halen, waarop Afghaanse woordjes en uitdrukkingen staan. Natuurlijk reiken onze taken veel verder dan smile and wave alleen, maar het contact met de bevolking is cruciaal bij het doen slagen van de missie. Contact schept vertrouwen en dat heb je nodig om alternatieven aan te dragen voor de Taliban.” POLITIEPOST

Ook de militairen van de Battlegroup hebben een duidelijk PRT-taak. Grote foto: Gerben van Es

Het konvooi verplaatst zich richting de eerste stop: een politiepost gerund door een commandant met één been en een bochel. Op een steile berg staat hij bij aankomst reeds te

zwaaien. Ondanks zijn handicaps leidt hij de militairen graag rond in zijn nieuwe onderkomen. “Hier word ik echt enthousiast van”, glundert Mariola. Ze vertelt dat hier pas nog drie IED’s zijn gevonden. “Het gebied was tot voor kort erg onveilig. Met behulp van het missieteam en de Australische partners van de Reconstruction Task Force, stampte men in recordtijd deze post uit de grond.” Mariola en Henk geloven stellig dat veiligheid een voorwaarde is voor de opbouw. “Die bezigheid heeft anders geen zin”, aldus Mariola. “De afgelopen maanden legde ons missieteam bewust de nadruk op het creëren en bemannen van politieposten. Het door ISAF opgeleide personeel moet er onder meer door patrouilles voor zorgen dat de Taliban de bevolking met rust laat. Zodra de dorpelingen zich veilig voelen en sympathie krijgen voor de politie, verdwijnt de Taliban en is er ruimte voor allerlei projecten.” INFORMATIE

Na een koele nacht in de verlaten woestijn, gaat de operatie Zaghur verder. Vandaag schuift de SUA op naar het noorden. Bekend is dat bij iedere stap in die richting de kans Taliban tegen te komen, toeneemt. Bij de volgende politiepost valt te merken dat de bevolking hier nog in grote angst leeft voor de extremisten. “We kunnen niet naar school omdat de Taliban onze leraren heeft gekidnapt en de school vernietigde”, vertelt één van de kinderen. Bij de politiepost heerst een andere sfeer dan bij het team van de manke commandant. Terwijl Mariola een gesprek aanknoopt met een lokale machthebber, gaat de Battlegroup aan de slag met een vehicle checkpoint. Majoor Henk: “Samenwerken met de Afghaanse politie (ANP)

is heel belangrijk. Als de dorpelingen zien hoe ISAF en de ANP gezamenlijk de veiligheid in de regio bevorderen, stappen dorpelingen eerder met informatie naar de politie en kan zij de OMF (Opposing Military Forces) doeltreffender bestrijden.” SCHICHTIG

Dat de ANP in dit gebied schichtig is, blijkt zodra de MB’s van de berg, waarop de post ligt, afrijden. Een jonge agent achter in de bak kijkt onrustig om zich heen. Met zijn door henna roodgekleurde vinger wijst hij naar waar begroeiing het zicht verhindert. “Oooh Taliban”, mompelt hij. Zenuwachtig in zichzelf pratend, friemelt hij wat aan zijn keel. Hij is opgelucht als de patrouille op een doodlopende weg stuit en de richting verandert. De patrouille rijdt een stuk terug om te kijken of er nog een andere doorgaande weg te vinden is. De ANP’er leunt nu relaxed achterover en steekt een sigaret op. “Geen Taliban”, zegt hij. Na een half uur staat iedereen weer veilig op de heuvel. De eerder genoemde inktvlek wordt dus uitgebreid door het plaatsen van politieposten. De locatie daarvan is cruciaal en wordt dus zorgvuldig gekozen. “Deze is perfect”, zegt Henk. “Vanaf de heuvel heb je zicht op andere politieposten, zicht op de vooruitgeschoven post Poentjak en op de doorgaande weg én op de Greenzone. “Dat kan wel zo zijn’, merkt Mariola op. “Maar vanaf hier kijk je wel bij die mensen op de binnenplaats en dat vinden ze niet prettig.” Zo had de majoor het nog niet bekeken. Het tweetal komt tot de conclusie dat het missieteam en de Battlegroup niet zonder elkaar kunnen. “Ik bekijk zo’n heuvel tactisch, terwijl Mariola het vanuit PRT-perspectief bekijkt. Die quala kunnen we niet negeren, dus komt er een oplos-

13 september | Pagina 5

Foto: Gerben van Es

Boven: Doelstelling van operatie Zaghur is te proberen het contact tussen de bevolking en de plaatselijke autoriteiten te verbeteren. Het aanstellen van meer politie maakt daarvan deel uit.

sing. Mariola kent het gebied en de mensen. Zij zal het probleem voorleggen bij een malik, een mullah of een andere man met aanzien.” SAMEN STERK

Links en rechts: Sfeerbeeldjes van langs de route. Rechtsonder: Ook tijdens operatie Zaghur is er altijd wel een vriendje om mee te spelen. Linksonder: Majoor Henk wordt begroet door een lokale politiecommandant.

Niet alleen bij het zoeken van een geschikte heuvel vullen de invalshoeken van PRT en Battlegroup elkaar aan. Bij ieder gesprek peuteren beide partijen andere informatie los. Zo vraagt Mariola naar de houding van de bevolking, de gezondheid, de educatie en andere behoeften. Henk is geïnteresseerd in de aanwezigheid van de OMF, wapens en vijandelijke contacten. Terwijl het duo een bezoek brengt aan één van de wat luxere posten wordt de rust ruw verstoord. Zittend aan een kop mierzoete thee klinkt plotseling een doffe knal: een mortieraanval. Daarop volgen al snel een tweede en een derde granaat. Samen met de commandant van de post lopen Mariola en Henk met versnelde pas naar de rand van de berg en zien hoe granaten het derde peloton van de compagnie net missen. De majoor snelt naar beneden om leiding te geven aan de eenheid.

Intussen draait Mariola met haar mobieltje het nummer van de postcommandant, waar de mortieren vandaan komen. Ze laat de tolk vragen of hij achter de herkomst van de aanval kan komen en snel volgt een qualanummer. Ze beveelt de agenten in de post te blijven, zodat geen verwarring kan ontstaan over wie tot de politie en tot de Taliban behoort. Daarna neemt ze vluchtig afscheid en loopt de steile berg af. De telefonisch verkregen gegevens geeft ze door aan Henk, die de informatie meeneemt in zijn besluitvorming. Ongeveer een uur na de eerste aanslag wordt het weer rustig in het gebied. Na een week in de woestijn is het tweetal tevreden met de resultaten van hun operatie. Henk: “We bezochten nieuwe gebieden, legden contacten en we weten precies waar de grens tussen semi en non permissive gebieden ligt. Daarbij werkten we samen met de ANP en hebben we locaties verkend voor nieuwe posten. Eenmaal gebouwd, duwen die de grens met het grondgebied van de Taliban wat verder opzij. En dat is precies de bedoeling.”●

13 september | Pagina 6

COLD SEQUEL STELT VUURKRACHT PATRIOT PAC 3 OP PROEF

Boven: Van het statusbord bij de poort valt bijna af te lezen dat de luchtverdedigers nog enkele aanvallen met ballistische raketten en gevechtsvliegtuigen kunnen verwachten. Rechts: Tijdens Cold Sequel gaven de zeven Stingerteams rugdekking aan de twee batterijen. Korporaal 1 Ivo Boom vertelt dat de omstandigheden tijdens de eerste dagen van de oefening niet optimaal waren: “Windstoten van ruim 80 kilometer per uur maakten het richten van de Stinger vrij moeilijk. Ook moesten we ons regelmatig uitgraven.” Foto: Harry van den Dries Onder: Ter voorbereiding op de instroom van PAC 3 werd een dikke zeventig man personeel omgeschoold.

DROOGOEFENE OKSBOL (DEN.) – Snel bekomen van de hinderlaag leegt groepscommandant Marcel voor de vierde maal zonder resultaat zijn Diemaco. De oefenvijand lijkt onkwetsbaar. En nogmaals legt de landmachtsergeant aan om de volgende riedel losse flodders door de loop te duwen. “Als ’t nou nog niet genoeg is, dan weet ik het ook niet meer.” 11 Luchtmobiele Brigade doet voor het eerst de bescherming van de Groep Geleide Wapens. Maar daar draait het tijdens Cold Sequel 2 niet alleen om. TEKST: ANDRÉ TWIGT FOTO’S: HENRY WESTENDORP (AVDD)

De toekijkende evaluators nemen geen aanstoot aan de opmerking van Marcel. Tijdens de vorige week op het Deense schietterrein Oksbol gehouden luchtverdedigingsoefening, houden ze het gevecht langer aan om te bekijken welke tactieken ervaren infanteristen gebruiken om met de pseudo-strijders van 631 OGRV-

squadron (Object Grond Verdediging) af te rekenen. Die frustreren met felle plaagstootjes de verplaatsing van Batterij 2. In een poging de guerrilla’s uit de buurt van het tot stilstand gekomen konvooi te houden, geeft commandant tweede luitenant Marc één van de escortevoertuigen opdracht een omtrekkende beweging te maken. Die opzet werkt. De rode baretten nemen de strijders nu van twee kanten onder

vuur. Vervolgens kiest het gros het hazenpad; een enkeling wordt gevangen genomen. Maar hoewel de Force Protection met veel bombarie gepaard gaat, vormt het niet de hoofdmoot van de bezigheden. Nadruk tijdens Cold Sequel 2 ligt op het werken met PAC 3 (Patriot Advanced Capability 3) te velde. Beter dan PAC 2 is deze pas ingestroomde opvolger in staat om meerdere tactische ballistische raketten of vliegtuigen vrijwel gelijktijdig uit te schakelen. Hiervoor beschikt een PAC 3 launcher over zestien raketten in plaats van vier (PAC 2). Om de toegenomen vuurkracht goed uit de verf te laten komen, schreef projectofficier eerste luitenant Han Tijssenraad een toegepast scenario met zware complexe luchtaanvallen. Maar ook tijdrovende, soms tactisch riskante verplaatsingen van de twee vuureenheden zitten er in, evenals het herladen van de launchers en Links: Verplicht onderdeel tijdens een Operational Evaluation is het herladen te velde.

Rechts: Met de 7.62 mm MAG mitrailleur en het persoonlijk wapen Diemaco C7 bindt ‘luchtmobiel’ de vijand aan zich.

Geheel rechts: Personeel past ZHKH toe op enkele nepgewonden. Een patrouille geeft dekking.

13 september | Pagina 7

Links: Met zestien raketten op een launcher beschikt de Groep Geleide Wapens met PAC 3 over aanzienlijk meer vuurkracht.

Rechts: Vanuit de Taceval Coordination Cell creëeren eerste luitenant b.d. Rob Hubner (rechts), sergeantmajoor Fred Koek (midden) en eerste luitenant Han Tijssenraad voor de twee batterijen te velde de illusie alsof ze meedoen aan een echte vredesoperatie.

De professionals van 11 Luchtmobiele Brigade (Air Assault) namen tijdens Cold Sequel voor het eerst de beveiliging van de Groep Geleide Wapens voor hun rekening. Links: Tot op het moment dat hij als gewonde wordt afgevoerd, blijft detco luitenant-kolonel Herman Verhoef (voorgrond) de ontplooide eenheden aansturen.

EN MET BARRAGES het onderling overnemen ervan. Met PAC 3 kan de afstand tussen het COE/LOE (Commando/Logistiek Element) en beide PATRIOT batterijen meer dan dertig kilometer bedragen. Tijdens Cold Sequel is de onderlinge afstand niet groter dan tien. De tussenstations die de verbinding onderhouden, zijn er nog niet. “Overnemen gebeurt wanneer een vuurleidingcentrale of radar beschadigd of defect raakt,” verduidelijkt kapitein Harro van Maanen. De batterijcommandant vertelt dat die 30 kilometer een wereld van verschil maakt bij het uitbrengen van een effectieve object- of gebiedsverdediging. “Zetten we de launchers verder uit elkaar, dan kunnen we meer terrein tegen vijandelijke aanvallen beschermen.” GASTHEREN

Hoewel nog niet alle apparatuur is uitgeleverd, grijpen de vuurleiders de gelegenheid aan

om zoveel mogelijk aspecten van de luchtverdediging te beoefenen. Die komen namelijk ook tijdens de komende Nato Operational Evaluation (Opeval), volgend jaar mei, om de hoek kijken. “Tegen die tijd is het luchtverdedigingssysteem compleet en bieden we twee batterijen aan voor deelname aan de Nato Response Force”, vertelt luitenantkolonel Herman Verhoef. “Daarvoor moeten we wel met positief gevolg de Opeval afronden.” Dat heeft wat meer voeten in de aarde dan anders, want voor het eerst maakt de GGW dan gebruik van PAC 3. Daarbij stroomde de laatste tijd veel jong personeel in, dat de kneepjes van het vak nog niet kent. Die redenen vormen een goede aanleiding om in Oksbol te trainen, waarmee detachementscommandant Verhoef geen enkele moeite heeft. Het ruige, zuidwestelijk gelegen oefenterrein leent zich niet alleen perfect voor droogoefenen

met de zware mobiele apparatuur, tevens beschikt de belendende kazerne over uitstekende mogelijkheden om te debriefen. De lange heen- en terugreis van en naar Denemarken biedt een goede afspiegeling van hoe een verplaatsing naar een inzetgebied met tweehonderd voertuigen in zijn werk gaat. Die voordelen deden Verhoef besluiten om de gehele opwerkcyclus, inclusief de Nederlands geleide nationale Opeval en de NATO Opeval in het noorden af te werken. “Komt bij dat de Denen zeer klantvriendelijk zijn.” Over het verloop van Cold Sequel 2 is Verhoef best tevreden, hoewel er op onderdelen nog her en der moet worden geschaafd. Zo verliep de afhandeling van een aanval met geweervuur niet helemaal volgens het boekje. De geraakte militairen werden door collega’s keurig beklopt, betast, verbonden en afgevoerd. Maar ook een omgeko-

men militair vervoerden zij naar het gewondennest. Niet verwonderlijk dat de pen van de Duitse evaluator feldwebel Gerhard Lenz zo’n beetje rood aanliep. “Dat moeten die mannen zo niet doen”, liet een toekijkende basisadjudant Dré van Hugten zich ontvallen. “De doden worden altijd ergens anders neergelegd.” ONGEIN

Dergelijke verhalen geven luitenant Tijssenraad de indruk dat hij zijn werk goed heeft gedaan. Hoe meer ongein de batterijbemanningen voor de kiezen krijgen, des te beter de projectofficier het naar de zin heeft. Vrij vertaald bestaat zijn taak er uit het beste in de mensen naar boven te halen, waarvoor hij in totaal 338 items in het scenario verwerkte. Samen met collega’s eerste luitenant b.d. Rob Hübner en sergeant-majoor Fred Koek, bemant de luchtverdediger de Taceval Coordination Cell.

Die verzorgt alle gevechtsmeldingen en mededelingen, waardoor bij de batterijbemanningen de indruk ontstaat alsof ze out-of-area bezig zijn. Daarbij gaat Tijssenraad zo natuurgetrouw mogelijk te werk. “We laten de spelers geregeld wachten voordat ze antwoord krijgen. Het Defensie Operatie Centrum in Den Haag antwoordt ook niet direct. Doordat kwesties op die manier voortslepen, houden we bij de mannen constant druk op de ketel.” Daarover hebben de batterijen sowieso geen klagen, want de niet aflatende barrages waarmee de vijand het verdedigingsgebied bestookt, vereisen een constante aandacht. Daarvan merkt de gewone sterveling niet veel. Het gehele luchtgevecht speelt zich af op de beeldschermen van de vuurleiders. Daarnaast worden tijdens Cold Sequel veel zaken pro memorie gespeeld. Zo liggen op de PAC 3 launchers geen vier con-

tainers met zestien pijpen, maar één met vier. Dat komt doordat de hydrauliek om de containers in vuurpositie te brengen, nog aangepast moet worden. “Voor het oefenen levert dat gemis geen probleem op”, weet PAC 3 expert adjudant Kees Roelofs. “De computers simuleren gewoon de ontbrekende projectielen.” De tekorten in de beveiliging door 11 Luchtmobiele Brigade zijn helaas niet helemaal digitaal weg te poetsen. In Denemarken opereren de infanteristen met twee pelotons en die zijn ontoereikend. “Om twee batterijen, het bivak plus het CoeLoe rond de klok te bewaken, heb je minimaal drie compagnieën nodig”, verklaart hoofd Staf Operatiën Verhoef. “Neemt niet weg dat we de aanwezigheid van de ‘landmachters’ zeer op prijs stellen. Weliswaar moeten beide partijen hier en daar nog wat aan elkaar wennen, maar dat is logisch bij zo’n eerste keer.”●

13 september | Pagina 8

Pacer Amstel project verlengt levensduur F-16’s WOENSDRECHT – Het modificatieprogramma Pacer Amstel voor het verlengen van de technische levensduur van de F-16 en het vergroten van de operationele capaciteiten, is op de helft. Op het Logistiek Centrum Woensdrecht (LCW) en bij Fokker Services Woensdrecht wordt het project grotendeels gelijktijdig en gecombineerd uitgevoerd. Uiterlijk in 2009 moet het afgerond zijn. In totaal ondergaan 105 F-16’s een modificatie. TEKST: MARGOT AERTS FOTO’S: JOLANDA DAM-BLOOTHOOFD, LOGISTIEK CENTRUM WOENSDRECHT

Majoor John Handels is namens de Commandant Luchtstrijdkrachten (CLSK) ‘als klant’ betrokken bij het Pacer Amstel project. “We zijn de spil tussen de Defensie Materieel Organisatie en de Main Operating Bases (MOB’s)”, merkt hij op. “We stellen onder meer de prioriteiten voor de modificatie van F-16’s op basis van hun inzet. In overleg met de velden en het Account Management van het LCW kijken we naar de behoefte. Ook komen we in beeld als er (technische) vertragingen optreden. We hebben recentelijk oplossingen gezocht om een aantal vliegtuigen die nodig zijn voor het opleidingssquadron op Springfield Airbase in Ohio, op tijd uit het programma te krijgen door de inzet van extra personeel. In zijn geheel is de samenwerking tussen CLSK en LCW zeer bevredigend.” ONVOLKOMENHEID

Samen met Fokker Services Woensdrecht zorgt het LCW voor

de ondersteuning aan het programma, waaronder de technische en logistieke werkvoorbereiding. Fokker Services neemt veertig procent van het werk voor zijn rekening, het LCW de rest. Elke maand komt er bij beide bedrijven een nieuw vliegtuig binnen. Per F-16 bedraagt de doorlooptijd gemiddeld 92 werkdagen. Als de Main Operation Bases een onvolkomenheid melden, leidt dat direct tot een terugkoppeling naar de productie en de werkvoorbereiding. Zo is een continue verbetering van het programma zeker gesteld. Kapitein Marc Schutten, clusterhoofd Jacht- en Lesvliegtuigen van de Productie Eenheid On Equipment (PE ON), fungeert als verantwoordelijke voor het technisch uitvoerbaar maken van het project. “Wij zorgen voor de randvoorwaarden, zoals de benodigde apparatuur. Ook de voorzieningen op de vliegbasis om aan het project te kunnen werken, zoals de openingstijden, vallen onder ons. Daarnaast regel ik een operationeel team dat het werk aan het vliegtuig uitvoert.” Naast de reguliere 39 mede-

werkers voor het onderhoud van de F-16’s, is het team tijdelijk uitgebreid met ongeveer veertig personen. Er wordt in twee ploegen gewerkt, overdag en ‘s avonds “We zijn bezig geweest om hier voldoende ervaren mensen voor te krijgen, onder meer via inhuur. Dit loopt goed, maar we moeten wel constant de vinger aan de pols houden om alle vacatures gevuld te krijgen”, zegt Schutten. VOLLE SNELHEID

De modificatiepakketten, ook wel mod kits genoemd, komen bij de Productie Eenheid On Equipment binnen en worden uitgepakt en gesorteerd om ze per vliegtuig te gaan gebruiken. Adjudant Alphons Lemmens is belast met dit logistieke proces. “De mod kit bestaat uit duizend kleine en grote artikelen”, meldt hij. “Onze afdeling zorgt voor het gestructureerd uitgeven daarvan en ziet toe op het gebruik en verbruik. Ook houd ik me bezig met tracking and tracing van onderdelen. Zo bewaak ik onder meer het tijdpad van het onderhoud aan het landingsstelsel bij Stork, zodat het totale logistieke

proces beheerst wordt.” Het cluster Vliegplaatwerk, Kunststoffen en Schilderen (VPKS) van Productie Eenheid On Equipment heeft ook een grote rol in het Pacer Amstel project. Zegt luitenant Jacob Kwakernaak: “Er zijn 24 mensen continu mee bezig. We verstevigen de structuur van de F-16 of vernieuwen delen. Ook krijgen de vliegtuigen een complete touch-up waarbij we de verflaag herstellen en nieuwe sjablonen aanbrengen. We zijn verweven in het proces, zodat dit niet stagneert en de doorlooptijden zo kort mogelijk blijven.” De Productie Eenheid Componenten draagt eveneens haar steentje bij. Sergeant-majoor Jan Nouwelant heeft onder meer het

niet-destructieve onderzoek van de verschillende gaten en bouten in de F-16 onder zijn hoede. “Hier is wel tachtig tot honderd uur per kist mee gemoeid. Alle onderdelen die worden losgemaakt, controleren wij met allerhande apparatuur voor ze weer worden bevestigd.” Ook de productiegroep Wapentechniek is bij Pacer Amstel betrokken. De wapentechnici zorgen voor het verwijderen, controleren en weer terug inbouwen van het wapenmateri-

aal, zoals de schietstoel en de overkapping. Op de locatie Rhenen vindt verder het onderhoud aan de avionica plaats. SPECIAAL INGERICHT

Voor de dagelijkse coördinatie van het project op het LCW en de contacten met de klant, is majoor Robin van der Ha van de afdeling Account Management de aangewezen man. “In juli is het projectleiderschap overgedragen van de DMO aan het LCW. Dit betekent dat ik niet alleen verantwoordelijk ben voor de uitvoering op het LCW, maar ook bij Fokker Services.” Dit bedrijf heeft in een speciaal ingerichte hangar vier à vijf F-16’s staan, die de Pacer Amstel ondergaan. “Hier wordt dezelfde methodiek gebruikt”, laat projectmanager Kees Musters weten. “Het enige verschil is dat wij alleen de eenpersoons F-16’s aanpakken. Het LCW doet ook de tweepersoons. We verrichten dezelfde werkzaamheden met gelijke planningskaarten en werkinstructies. Alleen doet het LCW het modificeren van de vleugelophangingonderdelen. Wat weer wel bij Fokker gebeurt, maar buiten Pacer Amstel om, is het anti-corrosieprogramma.” Behalve met Fokker onderhoudt majoor Van der Ha ook contacten met andere F-16 gebruikers, zoals de Verenigde Staten, België, Noorwegen, Denemarken en Portugal. Zij voeren tegelijkertijd hun variant van het Pacer Amstel programma uit. “We doen het in vergelijking absoluut niet slecht. Zij verrichten minder werkzaamheden gelijktijdig en hebben daar ook nog eens een langere doorlooptijd voor nodig. Sommigen staan echt met de ogen te knipperen dat wij zo’n groot werkpakket van negenduizend manuur in slechts 92 werkdagen klaren.”●

13 september | Pagina 9

MARINE IN TREK TIJDENS WERELD HAVENDAGEN

FEEST VAN HERKENNING ROTTERDAM – De bijdrage van de Koninklijke Marine aan de vorige week in Rotterdam gehouden Wereld Havendagen was een feest van herkenning. Als vanouds viel er langs en op de vertrouwde Parkkade weer een boel ‘militairs’ te doen. In de smaak viel het geweerschieten, waarvoor zich rond het middaguur een lange rij gegadigden meldde. TEKST: ANDRÉ TWIGT FOTO’S: HENRY WESTENDORP (AVDD)

Om Hr. Ms. Johan de Witt kon niemand heen. Het enorme Landing Platform Dock (LPD) stak als een berg af tegen de andere schepen en scheepjes, die de Koninklijke Marine naar de Maasstad had gedirigeerd. Vele duizenden bezoekers namen een kijkje aan boord van het grootste schip uit de inventaris van de marine. Heel toepasselijk draagt die de naam van één van de oprichters van het Korps Mariniers. Want hoewel de 146 bemanningsleden vrijwel allemaal van de vloot afkomstig zijn, blijkt het overgrote deel van de opvarenden tijdens amfibische opera-

ties van de ‘groene marine’. Zoals de kaarten nu zijn geschud, wordt de Johan de Witt dit najaar in dienst gesteld. De overname werd eerder vertraagd door problemen met de voortstuwing. Maar daarvan merkten de bezoekers uiteraard niets. Zij vergaapten zich vooral aan de afmetingen van het enorme dock, die vooral bij een eerste kennismaking knap overweldigend kunnen zijn. Eveneens opengesteld voor bezichtiging waren de mijnenjager Hr.Ms Urk en het ondersteuningsschip Hr.Ms. Snellius. Ook zij konden op veel belangstelling rekenen. Voor de muzikale omlijsting zorgde de Marinierskapel der Koninklijke Marine. Velen kwamen

speciaal hiervoor op de waterkant af. “Ze horen echt bij de stad”, vond de één. “Een boel herrie is het wel”, grapte een ander. De mariniers wisten het publiek als altijd in te pakken. De jeugdige bezoekers werden verleid met een ritje in een BeeVee sneeuwvoertuig, waarvoor een parcours van zand werd aangelegd. Ook konden jong en oud terecht in de schietkraam. Die stond net onder de luchtverversingstoren van de Maastunnel. Liefhebbers van het betere knalwerk hadden hier de gelegenheid om een echt Diemaco geweer af te drukken. Dat kon geen kwaad, want het waren losse flodders. “Dat is prettiger voor de omgeving”, zei een begeleidende zeesoldaat.●

13 september | Pagina 10

UTRECHT - Of het nou een opwarmbaar blikje eten betreft, een zak gedroogde voeding, een halal, koosjere of vegetarische maaltijd, binnen de krijgsmacht heten ze al gauw noodrantsoen. Toch is er maar één echt noodrantsoen: een soort samengeperste koek. Zo hard dat je er - bij wijze van spreken- iemand de hersens mee kunt ingooien. Te nuttigen met veel water, zodat de koek uitzet in de maag. Want een militair moet er 24 uur op kunnen teren. Voor defensiecateraar Paresto valt maar weinig eer aan het noodrantsoen te behalen. Wat niet geldt voor de andere levensmiddelenpakketten.

Links: Genummerde gevechtsrantsoenen ter keuring. Op de achtergrond levensmiddelentechnologe Berdine Magielsen.

Rechts: Philip de Rooij: “Wat zal ik er eens van zeggen.”

DEFENSIECATERAAR PARESTO VERZORGT INWENDIGE MENS TIJDENS OEFENING EN UITZENDING

Zalm met pasta roomsaus te velde

TEKST: MONIQUE VAN RIJEN-BOS FOTO’S: RICHARD FRIGGE - AVDD

In het kader van een Europese aanbesteding stuurde een aantal fabrikanten uit verschillende landen onlangs gevechtsrantsoenen op. Enkele blikken goulash uit de zendingen pruttelen nu op een fornuis van de kookcentrale in Utrecht. “Die gaan we proeven en beoordelen”, verduidelijkt Gerard Tervelde, inkoper van Paresto. “Zo’n maaltijd moet wel voldoen aan bepaalde calorische waarden”, vult medewerker techniek Aad Struijk van Paresto’s sectie Kwaliteit, Arbo en Milieu aan. “Per honderd gram moet er onder meer een bepaalde hoeveelheid vet, eiwit en koolhydraten in zitten.” De keuringscriteria gaan echter verder. Ze strekken zich uit tot de verpakking, geur, kleur, consistentie en smaak van het product. Dus prikken Tervelde, Struijk, zijn collega Philip de Rooij en levensmiddelentechnologe Berdine Magielsen met enige regelmaat een vorkje. Want naast goulash, zit er bijvoorbeeld ook lasagne, jachtschotel, hachee met aardappelen, chili con carne, macaroni en Indische kip in het assorti-

ROEK bevat vijfduizend calorieën. Het betreft een zak vol met licht en droog spul, verkrijgbaar in vier verschillende menu’s. “Vooral mariniers gebruiken dit”, zegt Struijk. “Kunnen ze makkelijk over hun lichaam verdelen. Het ROEK is trouwens in samenwerking met hen tot stand gekomen.” Bij de commando’s is het 4300 calorieën tellende Lange Afstands Verkenningsrantsoen (LAV) geliefd. Het pakket, dat eveneens in vier varianten wordt verstrekt, laat zich enigszins vergelijken met het ROEK.

Klaar voor gebruik. V.l.n.r: Philip de Rooij, Aad Struijk en Berdine Magielsen.

ment. Tervelde: “Van de gevechtsrantsoenen hebben we al snel twintig soorten. We zijn bezig met enkele nieuwe varianten, zoals zalm met pasta roomsaus, gemengde bonenschotel en pasta carbonara.” Tijdens het proeven zijn de blikken uitsluitend voorzien van een nummer en een sticker waarop de inhoud staat vermeld. Alleen Tervelde weet wat afkomstig is van wie. “De maaltijd met de beste prijs/kwaliteitverhouding wordt geselecteerd.” En de maker mag meteen leveren? “Nee, dat niet ”, zegt Struijk. “Ik ga eerst nog bij de producent kijken of de omstandigheden, zoals hygiëne en de technische mogelijkheden waaronder een maaltijd wordt gemaakt, wel goed zijn. Na het plaatsen van de order test onze keurmeester Harrie Veldscholte het eten ter plekke nog eens. Tevens worden in het bedrijf de grondstoffen en het hele productieproces gecontroleerd.” BIJZONDERE RANTSOENEN

In het logistieke depot in Bath-

men liggen duizenden ‘gewone’ gevechtsrantsoenen voor militair gebruik opgeslagen. Daarnaast

zijn er bijzondere rantsoenen, zoals het Rantsoen Onder Extreme Koude. Dit zogenoemde

“In kleinere hoeveelheden hebben we tegenwoordig bovendien vegetarische, halal en koosjere maaltijden”, zegt Struijk. Hij wijst op wat oude rantsoenen van begin jaren tachtig, die als relikwie worden bewaard. De etiketten op de blikken vermelden dat er één ‘aardappelpuree poeder instant’ bevat, een ander ‘rode bieten gesneden en gedroogd’ en een derde ‘vermicellisoep gehaktballetjes’. Destijds was de inhoud bestemd voor een man of tien. Struijk: “Tja, er is in de loop der jaren veel veranderd.”

En dan is het voor Philip de Rooij (li) en Aad Struijk nu tijd om te proeven en te oordelen.

Tegenwoordig krijgt iedere militair een eigen pakket. “En ze zijn allemaal goed”, zegt Tervelde. “Soms houdt iemand ergens niet van, maar dat wil natuurlijk niet zeggen dat er iets aan de kwaliteit of smaak mankeert.” SMAKEN VERSCHILLEN

Bij de inkoop wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de massa. Bijvoorbeeld niet te scherp gekruid en aandacht voor de hoeveelheid knoflook. Struijk: “We hebben wel eens een gevechtsrantsoen gehad met ratatouille. Dat wilde men niet, dus dat is weer uit het assortiment gehaald.” Er zit daarom heel veel variatie in de rantsoenen. Slechts één ding hebben ze gemeen: ze zijn bedoeld om 24 uur op te leven. Voor wie aan één portie niet voldoende heeft, bijvoorbeeld bij zwaardere inspanningen, zijn er altijd nog de aanvullende pakketten. Met snoep, koek en worst.●

13 september | Pagina 11

HET ANDERE GEZICHT VAN HYVES DEN HAAG - “Mevrouw, wanneer komt uw gewonde zoon thuis?” Het is al de derde journalist die belt. Haar zoon was zwaargewond geraakt bij een explosie in Afghanistan. Zelf weet ze het nog maar net. Toen de naam via de lokale media eenmaal bekend was, ging het als een lopend vuurtje. Via zijn internetpagina op Hyves werden vrienden, familie en bekenden benaderd. Ook collega’s in Nederland werden zo onbedoeld een bron voor het paginavullende krantenartikel. Een grote foto van zijn volleybalteam maakt pijnlijk duidelijk dat hij zijn arm voorheen nog kon gebruiken. TEKST: RENE BOUWHUIS

Websites als myspace.com, schoolbank.nl en waarbenjij.nu, maar ook eigen weblogs en pagina’s, geven een schat aan gegevens over de gebruiker. Hoewel het voorbeeld van de gewonde zoon slechts fictief is, maakt het wel duidelijk hoe internet wordt ingezet om informatie te krijgen over personen. “Het eerste wat veel journalisten doen als ze een naam weten, is googlen en ‘hyven’”, vertelt hoofd Landmachtvoorlichting, luitenant-kolonel Roel Been. “Dit gebeurt zonder de familie wat te vragen of in te lichten. Zij zien dan ineens een levensgrote foto op de voorpagina van de krant.” Dit gebeurde bijvoorbeeld na de zelfmoordaanslag op de ba-

zaar in Deh Rawod, waarbij Nederlandse militairen gewond raakten. Vanuit Afghanistan werd de naam van een vrouwelijke korporaal gelekt. “Zomaar via een sms-je naar de Telegraaf”, zegt Been. “De ouders vroegen ons de Hyvespagina van hun dochter te laten verwijderen, toen ze gewond in het ziekenhuis lag. Zelf wisten ze niet hoe dat moest. Ook de ouders en partner van Tom Krist, die als gevolg van dezelfde aanslag twee dagen later overleed, wilden niet dat zijn hele hebben en houden op straat kwam te liggen. Kapitein Stephan van der Wal van de communicatieafdeling van 13 Gemechaniseerde Brigade in Oirschot heeft daarop contact opgenomen met Hyves. Gelukkig reageerde het aan-

Bij het plaatsen van persoonlijke informatie op internet is het vooral belangrijk na te denken wat je over jezelf laat weten. Op Hyves bijvoorbeeld kies je zelf welke bezoeker welke informatie van jou kan zien. Weet dat alles kan worden gebruikt voor andere doeleinden, dan je eigenlijk wilde: gekke foto’s, filmpjes op YouTube, vrienden, adresgegevens. Ga je op uitzending? Geef je ouders of partner het wachtwoord van bijvoorbeeld Hyves en je weblogs. Zo kunnen zij altijd bij de informatie.●

heten de gratis advertenties in de Defensiekrant. De tekst van een Dekaatje mag niet langer zijn dan veertig woorden en kan alleen schriftelijk of per e-mail worden ingediend. Plaatsing geschiedt zo spoedig mogelijk. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud, noch voor de gevolgen van de plaatsing. Op de envelop of in de e-mail graag ‘Dekaatje’ vermelden. Dekaatjes kunnen worden ingestuurd naar de Defensiekrant, postbus 20701, 2500 ES Den Haag of [email protected], onder vermelding van naam, adres, woonplaats eventueel telefoonnummer, onderdeel en registratienummer.

WONINGEN

IN 5 KLIKKEN WEET JE ALLES Van één Hyvespagina kun je al snel een paginagroot artikel maken. We nemen de proef op de som. Na hoeveel klikken ken ik het levensverhaal van soldaat Bas Wegers? Klik 1: leeftijd 27; woonplaats Groningen. Klik 2: Woonwijk Vinkenbuurt; bedrijf: landmacht, voorheen Verkeerspark Assen en dierenwinkel; sportschool Liftmeup; scholen: O.S.G. Prins Hendrik en De Hoeksteen; voetbalvereniging VVM; manege De Hoef; eerder voor SFOR uitgezonden naar Bosnië. Klik 3: leden eenheid; bekenden van de manege; voetbalvereniging; kamergenoot.

WAT KUN JE ZELF DOEN?

DEKAATJES

Klik 4: info via website O.S.G. Prins Hendrik, manege De Hoef en christelijke basisschool de Hoeksteen in Elsloo; Klik 5: huidige eenheid: 44 Pantserinfanteriebataljon. De informatie in dit kader is om privacyredenen gefingeerd.● spreekpunt van de site erg begripvol. De ouders waren ongelooflijk blij dat het gelukt was.

Die mensen hebben op zo’n moment al zo veel zorgen, dan wil je dit er niet bij hebben.”

IN HET KORT NAVO MEDAILLE NAPELS – Op voordracht van de Commander Joint Forces Command Naples, admiraal Harry G. Ulrich (USN), heeft kapitein-ter-zee Sjoerd Both de NATO Meritorious Service Medal ontvangen. Deze belangrijke NAVO onderscheiding werd hem toegekend voor zijn baanbrekende werk om de marines van niet-NAVO landen – de Russische Federatie, Oekraïne en Israël – te laten deelnemen aan Operatie Active Endeavour (OAE) in de Middellandse Zee. Albanië, Georgië, Kroatië, Algerije en Marokko beginnen naar verwachting in de loop van 2008/2009 met hun OAE deelname.●

OPLEIDINGSSUCCES IN AFGHANISTAN TARIN KOWT – Dank zij de Koninklijke Marechaussee is het geteisterde Afghanistan veertig hulpagenten rijker. De groep kreeg het diploma afgelopen week uitgereikt door de plaatsvervangend commandant van de Afghan National Auxilary Police (ANAP), kolonel Nabi. De (korte) opleiding vindt plaats in samenwerking met het Amerikaanse Dynecorps. Intussen zijn ongeveer 950 hulpagenten getraind. Ze worden ingezet bij checkpoints en kunnen auto’s doorzoeken.●

PA-ZEUN STAPAVOND BREDA – In Breda vindt op vrijdag 21 september de jaarlijkse pa-zeun stapavond plaats. Verzamelen tussen 18.30 uur en 19.00 uur in de Grote Zaal van het Kasteel in die plaats. Aanmelden niet nodig. Meer informatie bij R.F. Roelofs, voorzitter CWVI De Infanterist, email [email protected]●

QUOTES VAN BEKENDEN

Als een naam eenmaal bekend is, gaat de factor tijd spelen, legt Been uit. “Journalisten zijn niet altijd bereid onze organisatie de kans te geven de familie in te lichten dat er iets verschrikkelijks is gebeurd met hun man, zoon, vriend of dochter. Als journalisten achter een naam komen, staan ze na een uurtje speurwerk op internet soms al bij de familie op de stoep. Ze willen vooral quotes van iemand die het slachtoffer heeft gekend, en vallen ook bekenden die op Hyves staan lastig. Er is altijd wel iemand bereid om het één en ander te zeggen.” Internet blijkt wat dat betreft voor de media soms sneller dan de officiële lijn van Defensie. Been: “Als ministerie hebben we regels wat we wel of niet bekend maken. De rol van de familie is daarin voor ons doorslaggevend en dat respecteren we.” De risico’s van persoonlijke internetpagina’s gelden trouwens niet alleen voor militairen op uitzending. Ook in het dagelijks leven komen de nadelen van het jezelf ‘bekendmaken’ op het wereldwijde web langzaam bovendrijven. Ex-en die je stalken, collega’s die ineens wel erg veel over je te weten komen, een sollicitatiegesprek waar je wilde verleden om de hoek komt kijken. Niets blijft verborgen. Tenzij je het verborgen houdt.●

Te koop: Amersfoort, Nieuwlandsedreef 16. Royale tussenwoning met inp. garage. Woonkmr van 45 m2 met massief eiken parketvloer. Leuke extra’s als elektrische zonwering en luxe keuken met fluisterstille inb.app. Fraai ingerichte tuin. Nabij A1/A28. Vr.pr. 1 279.000,- k.k. Info en foto’s www.telmanvanleeuwen.nl Te koop: Franeker, Heerengracht 22. Grachtenpand uit 1935 aan een rustige gracht in het centrum. Goed onderhouden. Gerenoveerd in ca.1980. Dubbele beglazing en CV. Bijkeuken, grote zolder, 3 slpkmrs, badkamer met bad/toilet. Vr.pr. 1 159.500 k.k. Foto’s op www.franeker-makelaardij.nl Te koop: Gouda, Palenstein 6. Goed onderhouden en ruime 6-kmr eengezinswoning. Gelegen in groene en kindvr. buurt. Werken in Den Haag en wonen in Gouda is een ideale combinatie. Vr.pr. 1 254.500,- k.k. Inl.: [email protected] . Te koop: Te koop: ’t Harde, Heidelaan 26, prachtig gelegen 2/1 kapwoning. Vr.pr. 1 329.000,- k.k. Informatie op www.veldhuiskeizer.nl of tel 0341 258 272. Te koop: Portugal, Algarve: als gevolg van overplaatsing: prachtig appartement met schitterend uitzicht en alles erop & eraan. Vr.pr. 1 110.000,- k.k. Info: 06-2000 2820. Te koop: Ugchelen (Apeldoorn), Bogaardslaan 41, vrijst. herenhuis/villa met vrijst. garage. Bjr 1967. In 2001 woonkmr met 36 m2 uitgeb. Nw HR ketel, nwe keuken. Ind.: woonkmr, eetgedeelte, tv-hoek. Hal, keuken, werkkmr, toilet. 1e verd.: 3 slpkmrs, badkmr, dakterras. 2e verd.: 2 slpkmrs. Nabij winkels, scholen, OV. Kavel: 731 m2. Vr.pr. 1 485.000,- k.k. Zie: www.funda.nl Te koop: Zwolle-Zuid, Schellerweg 31A, gerenoveerde vrijstaande woning, garage, perceel 364 m2. Ind.: woonkmr, moderne keuken, zonnige tuin met privacy, overdekt terras, 3 slpkmrs, luxe badkmr., opl. in overleg, foto’s beschikbaar, Vr.pr. 1 329.000,- k.k. Inl. 06-5340 9832. Te huur: De Meern, Oudenrijnsingel 47, in rustige kindvr. buurt, ruime gestoffeerde tussenwoning, met 3 slpkmrs, werk/slpkmr op 2e verd. met dakkapel over gehele breedte. Tuin met achterom en stenen schuur. Prijs: 1 1.150,- p.m. Tel. makelaar 030-2311 000, [email protected] of zie www.funda.nl.

DIVERSEN Basketbalsters gezocht: Het luchtmacht damesbasketbalteam bereidt zich voor op het NMK (Den Helder) en het CCAir HQ Ramstein toernooi (apr/juni 08). Het begeleidingsteam zoekt basketbalsters die competitie spelen of gespeeld hebben. Ook basketbalsters die als recreant spelen zijn van harte welkom. Aanmeldingen: Kap. Caroline Burger, tel. *06-494-8860 (of 0493-598860). Email: [email protected]

RECREATIE Te huur: 4-pers.vakantiewoning voor u en uw huisdieren (honden gratis) in Noordelijk Emsland, Opp. 60 m2. Omheinde tuin, terras en BBQ. Fietsen: 1 1,50 p.d. Prijs per: lw 1 127,50, midw 1 170,=, pw 1 297,50. Eindschmk: 1 30,-. Winter stookk. 1 3,- p.d. Inl. (+49 04963-907 955/06-5173 0580. E-mail: [email protected]

13 september | Pagina 12

Kruisbogen in het Legermuseum

Colofon De Defensiekrant is een wekelijkse uitgave van de directie Voorlichting & Communicatie van het Ministerie van Defensie bestemd voor het gehele Defensiepersoneel.

DELFT - Het Legermuseum toont van 12 oktober tot medio maart 2008 zijn unieke collectie kruisbogen. Dankzij haar verscheidenheid geeft deze een goed beeld van de ontwikkeling van dit ooit gevreesde wapen. Met de expositie verschijnt een rijk geïllustreerde bestandscatalogus, waarin alle stukken uit de verzameling zijn beschreven en afgebeeld. Van oorsprong was de kruisboog oorlogstuig, maar in de 16de eeuw kreeg hij ook in de jacht en

Regionale personeelsdiensten KL UTRECHT – Per 1 september is het Personeelscommando van de KL formeel in fase II van zijn reorganisatietraject beland. Vorige week zijn bij het Commando Landstrijdkrachten (CLAS) onder meer de vijf regionale personeelsdiensten (RPD’n) van het Personeelscommando opgericht. Die vormen voor commandanten en medewerkers het P&O aanspreekpunt op locaties in Stroe, Havelte, ’t Harde, Schaarsbergen en Oirschot. Op het Intranet van Persco valt te zien welke teams in welke regio’s de P&O diensten verzorgen en aan welke eenheden deze gekoppeld zijn. Een aantal zaken is al veranderd op het gebied van de P&O dienstverlening binnen het CLAS. Neem het DienstenCentrum Human Resources in Enschede waar men voor vragen over regelgeving, rechtspositie en PeopleSoft terecht kan. Het Personeelscommando met zijn RPD’n blijft vele P&O zaken in de toekomst gewoon doen. Zoals de ondersteuning van commandanten bij het vullen en gevuld houden van hun eenheden en van medewerkers bij hun persoonlijke ontwikkeling. Op brigade- en bataljonsniveau zullen vast toegewezen adviseurs vanuit de RPD’n dit in goede banen leiden. Meer informatie: http://intranet.mindef. nl/kl/perscoP&O●

Hoofd Defensiemedia Ellen Eggink (070 - 318 83 35)

Uruzgan, eerste boek over een zware missie Chinese repeteerkruisboog

sport voet aan de grond. De 39 uitgestalde exemplaren brengen die ontwikkeling vrij goed in beeld. Door hun prachtige inlegwerk, sierlijke beslag en doeltreffende mechaniek vormen ze uitmuntende staaltjes van kunstnijverheid. De verzameling vertegenwoordigt een grote cultuurhistorische waarde. Alle markante typen zijn namelijk vertegenwoordigd, zoals de kruisboog met hoornen boog, de doelkruisboog, de Belgische kogelboog, de zogenaamde Schnepper, de Zwitserse doelkruisboog (Schützenarmbrust), de Italiaanse- en de Duitse kogelboog (respectievelijk balestrino en Kugelschnepper), de pistoolkruisboog en de Chinese repeteerkruisboog. Als één van de eerste musea ter wereld publiceert het Legermuseum zijn volledige collectie kruisbogen in een rijk geïllustreerde, full colour catalogus. Daarin komen tevens relevante voorwerpen als spanners, pijlen en een enkele pijlenkoker aan bod. Ook maakt men vergelijkingen met kruisbogen in andere, internationale collecties. Een historisch overzicht plus een technische uitwijding over de diverse slotmechanismen gaan aan het catalogusdeel vooraf. Interessant voor musea en verzamelaars is de opgenomen lijst van meer dan honderd namen en merken van kruisboogmakers. Het resultaat van onderzoek in archieven, literatuur en autopsie van kruisbogen, spanners en pijlen in andere collecties. Vanaf 12 oktober is de publicatie in de museumwinkel te koop of te bestellen via www.legermuseum. nl●

WEZEP - “De klus is af, voor mij althans. Nu het boek er is, kan er ook een snel besluit vallen over de mogelijke verlenging van de missie in Afghanistan.” Met die woorden overhandigde journalistschrijver Riekelt Pasterkamp vorige week woensdag het eerste exemplaar van zijn boek ‘Uruzgan’ aan minister Eimert van Middelkoop. Het is een weerslag van interviews met uitgezonden militairen en indrukken van zijn bezoek aan Afghanistan. Pasterkamp is verslaggever van het Reformatorisch Dagblad, tot voor kort Defensiespecialist. Zijn christelijke levensovertuiging loopt als een rode draad door het boek, maar lezers die daar weinig of niets mee hebben, zullen dat niet als hinderlijk ervaren. Veel militairen die in het boek aan het woord komen, waren bij de presentatie aanwezig. Zoals kapitein Hans Verboom, een verbindingsofficier. “Je hebt daar nauwelijks tijd om aan huis te denken. De achterblijvers zijn er meer mee bezig”, zegt hij in ‘Uruzgan’. Inderdaad illustratief voor een uitzending. Het thuisfront maakt zich grotere zorgen, omdat ze geen grip op de situatie hebben. “Meer dan bellen en bidden kan de achterban niet”, aldus Pasterkamp. De uitzending zorgt, zeker na terugkeer, voor reflectie op de toekomst. Luitenant-kolonel Marcel

Duvekot bijvoorbeeld. De plaatsvervangend commandant van de Battle Group twijfelt in het boek openhartig aan het militair-zijn. “Als mijn zoon een geüniformeerd beroep wil kiezen, raad ik hem de politie aan.” Gevoelens willen na de missie nog wel eens veranderen, het rotsvaste geloof blijft in Pasterkamp’s boek fier overeind. Kolonel Arie Vermeij, plaatsvervangend commandant RC South, heeft regelmatig moeten beslissen over leven en dood. “Ik heb de zwaarste afweging in mijn militaire bestaan moeten maken. Ik heb toen veel gebeden, in de Bijbel gelezen en ’s nachts liggen piekeren.” Volgens de dochter van de auteur heeft haar vader regelmatig tot in de kleine uurtjes aan het boek gewerkt. Daaraan ligt eerder het plezier in het schrijven en de deadline aan ten grondslag dan problemen om het 175 pagina’s tellende boek vol te krijgen. Je leest het plezier en de voldoening van Pasterkamp tussen de regels door. Het mag dan ook niemand verbazen als er over enige tijd een vervolg bij de boekhandel ligt. ‘ Uruzgan. Mens - Militair - Missie’ is verschenen bij Uitgeverij Kok uit Kampen. Het boek kost 17,50 euro en is te bestellen bij de uitgeverij www.kok.nl of in de boekhandel onder ISBN 978 90 6140 973 1. Tekst: Evert Brouwer●

GRATIS MUSEUMDAG BRONBEEK ARNHEM - Het Museum Bronbeek zet op zaterdag 20 oktober van 10.00 tot 17.00 uur op de Gelderse Gratis Museumdag zijn deuren wijd open voor kinderen met hun (groot)ouders of begeleiders. Zij kunnen samen op een actieve en leuke wijze bezig zijn met activiteiten rond het thema ‘Helden! Of niet…?‘ Speciaal voor deze dag is er een ‘Heldenspel’. Kinderen met hun ouders komen op meerdere plekken in het museum en op het landgoed voor keuzes te staan. Aan de

hand van voorbeelden en personen uit de koloniale geschiedenis in Nederlands-Indië, worden hen vragen gesteld. Bijvoorbeeld bij het monument Japanse vrouwenkampen. Een moeder in zo’n interneringskamp geeft het laatste restje eten aan haar kinderen, vangt voor hen de klappen op, en offert zich op voor hun leven. Niemand kent haar en zij komt niet in de krant; voor haar kinderen is zij een held. Ben je een held wanneer je onopgemerkt een heldendaad verricht? Of pas wanneer je daden bekend zijn en

iedereen je een held noemt? Ook met hun handen kunnen de kinderen in dit spel bezig zijn: ze kunnen onderweg zelf voorwerpen maken, zoals medailles. Verder is er voor kinderen van 6 tot 10 jaar de wajangvoorstelling ‘Kantjil, de held van het dierenrijk’. Tot slot staat speciaal voor deze dag ergens in het museum een voorwerp opgesteld dat er niet thuis hoort. Wie het vindt, maakt kans op een mooie prijs. Meer informatie op: www.bronbeek.nl●

Riekelt Pasterkamp (l) in gesprek met minister Van Middelkoop. In het midden de plaatsvervangend Commandant Landstrijdkrachten, generaal-majoor Lex Oostendorp. Foto’s: korporaal 1 Hasan Yilmaz

DEFENSIE EVENEMENTENKALENDER De verkorte versie van de Defensie Evenementenkalender vermeldt voor de komende tijd de volgende evenementen:

14-15 september: Eemspop m.m.v. de Koninklijke Landmacht, Uithuizen 14-18 september: Expositie ‘Het Koninklijk Huis en het militaire ceremonieel’, Den Haag 15 september: Lionsconcert m.m.v. het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Nijmegen 16 september: Concert Fanfarekorps Koninklijke Landmacht ‘Bereden Wapens’. Brunssum 16 september: Workshop schermen in het Legermuseum, Delft 17 september: Paardentraining voor Prinsjesdag, Scheveningen

18 september: Prinsjesdag, Den Haag 18 september: Rondleiding op landgoed Bronbeek, Arnhem 19 september: Kinderworkshop ‘morse’ in het Militaire Luchtvaartmuseum, Soesterberg 19 september: Nationaal Militair Kampioenschap Survival, Veenhuizen 21 september: Relatieconcert door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Franeker 21 september: ‘Britpop’ door het orkest van de Koninklijke Luchtmacht, Franeker 22 september: Streetparade voor de Nationale Taptoe, Rotterdam 23 september: Krissendag in Museum Bronbeek, Arnhem

23 september: Workshop schermen in het Legermuseum, Delft 26-30 september: Nationale Taptoe, Rotterdam 28 september: Nationaal Militair Kampioenschap halve marathon, Rolde 28-29 september: Onderwijsbeurs, Groningen 30 september: Lezing ‘Eigendommen oorlogsslachtoffers terug bij Indische gemeenschap’ in Museum Bonbeek, Arnhem 30 september: Workshop schermen in het Legermuseum, Delft Surf voor meer informatie naar www.defensie.nl en klik via ‘Actueel’ op de link Evenementen. Voor veel medewerkers van Defensie ook bereikbaar via intranet.●

Eindredactie: Wiebren Tabak (070 - 318 66 77) Redactie: Evert Brouwer (070 - 318 83 30) Jack Oosthoek (070 - 318 83 41) Monique van Rijen-Bos (070 - 318 83 74) André Twigt (070 - 318 83 36) Redactiesecretariaat en administratie: Marianne Beck Telefoon: (070) 318 83 26, via het militaire net: 501, tst. 88326 Fax (070) 318 74 32 Defensiesite: www.mindef.nl E-mail: [email protected] Bezoekadres: Kalvermarkt 38, 2511 CB Den Haag Postadres: Postbus 20701, 2500 ES Den Haag, MPC 58B De inhoud van de artikelen in de Defensiekrant hoeft niet noodzakelijkerwijs de mening van de minister van Defensie of de krijgsmachtleiding weer te geven. Ingezonden brieven dienen betrekking te hebben op eerder in de Defensiekrant geplaatste artikelen. Zij geven uitsluitend de mening van de inzender weer en kunnen door de redactie worden bekort. Overname van artikelen of delen daarvan is alleen toegestaan met toestemming van de redactie. Aan rechtspositionele informatie kan geen recht worden ontleend. Deze informatie wordt in algemene bewoordingen en met terzijde lating van details weergegeven. Voor volledige informatie wordt verwezen naar de officiële stukken. Abonnementen: Per jaar N 13,61. Voor het buitenland N 15,88. Opgave schriftelijk bij administratie Defensiekrant (zie boven), in het geval van een dienstabonnement. Particuliere abonnees kunnen zich opgeven bij: Abonnementenland, postbus 20, 1910 AA Uitgeest, tel. 0900 - 226 52 63 of www.aboland.nl, waarna een acceptgirokaart wordt toegezonden. Adreswijziging: Het verdient aanbeveling adreswijzigingen vroegtijdig en uitsluitend schriftelijk op te geven; het kost enkele weken voor het nieuwe adres in het verzendbestand is opgenomen. Layout: Theo Olsthoorn (UnitedGraphics, postbus 659, 2700 AR Zoetermeer) Druk: DeltaHage, Den Haag ISSN: 0167-0808