Atradius Landenrapport
Turkije – oktober 2012
Istanboel
Ankara
TurkijeAtradiusSTERRENratingbetreffendePolitiekRisico*:
5(Voldoende)-Stabiel * De STERREN rating werkt op een schaal van 1 tot 10, waarbij 1 staat voor het laagste en 10 voor het hoogste risico. De 10 ratingstappen worden samengevoegd tot vijf algemene categorieën om hun interpretatie in termen van kredietkwaliteit te vergemakkelijken. Beginnende vanaf het gunstigste deel van het kwaliteitsspectrum, variëren die categorieën van ‘Hoge Kwaliteit’, 'Goed’, ‘Voldoende’, ‘Zwak’ tot ‘Prohibitieve voorwaarden’ met een aparte score gereserveerd voor ‘Geen Dekking’. In aanvulling op de 10-puntenschaal zijn er aan elke stap op de schaal ratingaanpassers verbonden: ‘Positief’, ‘Stabiel’ en ‘Negatief’. Dankzij de ratingaanpassers is het mogelijk om verder te granuleren en differentiëren tussen landen in termen van risico. Klik hier voor meer informatie over de Atradius STERREN rating:
Overzicht
Algemeneinformatie Hoofdstad: Ankara Regeringsvorm: Republiek Munteenheid: Turkse lira (TRY) Bevolking: 74,0 miljoen Status: Lagermiddeninkomensland (bbp/per inwoner: 10.520 US$ in 2012)
Belangrijkstesectoren(2011,%vanbbp) Diensten: 65 % Industrie: 26 % Landbouw: 9 %
Belangrijksteimportlanden(2011,%vantotaal) Rusland: 9,9 % Duitsland: 9,5 % China: 9,0 % VS: 6,7 % Italië: 5,6 %
Belangrijksteexportmarkten(2011,%vantotaal) Duitsland: 10,3 % VK: 6,0 % Italië: 5,8 % Frankrijk: 5,3 % Rusland: 4,4 %
Belangrijksteuitgavenvanbuitenlandsevaluta: Import van chemische producten (15 %), olie/gas (12 %), auto’s (9 %)
Belangrijkstebronnenvanbuitenlandsevaluta: Export van textiel/kleding (19 %), auto’s (13 %), onedele metalen (13 %), landbouwproducten (10 %), toerisme, particuliere geldtransfers Atradius 2
Kerncijfers 2009
2010
2011
2012*
2013*
614.554
731.168
773.070
783.757
919.326
-4,8
9,1
8,5
3,5
4,0
8.553
10.050
10.498
10.520
12.177
6,3
8,6
6,5
9,3
7,6
-5,5
-3,6
-1,4
-1,9
-1,8
271.225
293.872
306.600
318.800
326.300
Buitenlandse schuld/bbp (%)
44
40
40
41
35
Buitenlandse schuld/XGS (%)
182
183
164
162
159
Kortetermijnschuld/inter. reserves (%)
71
97
n/a
n/a
n/a
Schuldratio (%)
42
37
23
18
16
-13.370
-46.643
-77.238
-64.200
-66.100
Lopende rekening/bbp (%)
-2,2
-6,4
-10,0
-8,2
-7,2
Nom. wisselkoers versus US$ (gemiddeld)
1,55
1,50
1,68
1,81
1,78
69.914
80.162
80.885
85.755
n/a
6,0
5,2
4,4
4,1
n/a
bbp (miljoen US$) Reële groei bbp (%) bbp per inwoner (US$) Jaarlijkse inflatie (%) Begrotingsevenwicht (% van bbp) Totale buitenlandse schuld (miljoen) US$))
Saldo lopende rekening (m. US$)
Internationale reserves (miljoen US$) In maanden van goederenimport *prognose
Bron: Economist Intelligence Unit (EIU), Internationaal Monetair Fonds (IMF)
Politiekesituatie:Stabiel
Staatshoofd: Regeringsleider: Regeringsvorm:
President Abdullah Gül (sinds augustus 2007) Premier Recep Tayyip Erdogan (sinds maart 2003) Republikeinse parlementaire democratie en seculiere staat. Het leger heeft nog steeds een grote politieke invloed.
DeAKPregeertvoordederdeopeenvolgendetermijn
De algemene verkiezingen van juni 2011 leverden een duidelijke overwinning op voor de religieus conservatieve Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AKP) van Premier Recep Tayyip Erdogan, zij het met een kleinere parlementaire meerderheid (327 van de 550 zetels). Daardoor kan de AKP voor de derde opeenvolgende termijn regeren met een absolute meerderheid. Maar de AKP slaagde er niet in een tweederde meerderheid te halen in het parlement – de drempel voor grondwetswijzigingen. De nationalistische Republikeinse Volkspartij CHP en de pro-Koerdische Partij voor Vrede en Democratie wonnen extra zetels, maar blijven in de oppositie, evenals de extreemrechtse Nationalistische Bewegingspartij MHP.
In de afgelopen jaren is de AKP-regering er met succes in geslaagd om de politieke macht van het leger geleidelijk aan terug te dringen en de democratische controle over de rechtbanken te vergroten. Een uitgebreide herschikking van de legertop heeft de positie van de burgerregering, en in het bijzonder die van premier Erdogan, verder versterkt.
Atradius 3
DeprioriteitenvanhetbuitenlandsbeleidliggensteedsminderbijEU-lidmaatschap
De onderhandelingen tussen Turkije en de EU over een mogelijke toetreding liggen effectief stil sinds de EU in december 2006 verdere onderhandelingen over acht van de 35 hoofdstukken opschortte, tot Ankara zijn havens en luchthavens openstelt voor Grieks-Cypriotisch verkeer. Andere belangrijke obstakels voor een toetreding tot de EU zijn de Koerdische kwestie, de noodzaak voor hervormingen en de heimelijke weerstand van enkele van de belangrijkste EU-staten tegen een Turkse toetreding.
Als gevolg van die trage vooruitgang is de voorheen algemeen verbreide steun van de bevolking voor een toetreding tot de EU aanzienlijk afgenomen. Terwijl de AKP onder Erdogan aanvankelijk druk uitoefende om de onderhandelingen te starten, is er sindsdien een gedeeltelijke verschuiving in de buitenlandse politiek merkbaar, en richt de partij zich nu meer op de relaties met het Midden-Oosten en Centraal-Azië, met de bedoeling de politieke en economische banden met de landen in die regio’s aan te halen.
Meerconflicteninderegio
De betrekkingen met Israël verslechterden nadat Israëlische soldaten in mei 2010 een Turkse vloot met hulpgoederen voor de Gazastrook aanvielen. Ankara eiste een officiële verontschuldiging en compensatie voor de families van de slachtoffers, maar Israël weigerde dit. Turkije stopte daarop zijn jarenlange militaire samenwerking met Israël. Ondertussen heeft Turkije een duidelijk anti-Assad standpunt ingenomen in de Syrische burgeroorlog en ondersteunt het de oppositie. Dit is ongetwijfeld de reden waarom de Syrische regering haar stilzwijgende steun aan de Koerdische Arbeiderspartij (PKK) heeft hervat. Samen met de hardere houding van Turkije ten aanzien van de Koerdische kwestie, heeft dit sinds juli 2012 geleid tot nieuwe gewelddadige confrontaties tussen de PKK en de Turkse strijdkrachten. De anti-Assadhouding van Turkije heeft ook de betrekkingen met buurland Iran geschaad.
Interneeconomischesituatie:Een evenwichtigere groei Reëlegroeibbp(%) 10 5 0 -5 -10
9,1
8,5
3,5
4,0
-4,8
Jaarlijkseinflatie(%)
20 15 10 5 0
8.6 6,3
9,3 6,5
7.6
2009 2010 2011 2012p 2013p
2009 2010 2011 2012p 2013p
Bron: EIU/IMF
Bron: EIU/IMF
Begrotingsevenwicht(%vanbbp)
0 -2 -4 -6 -8 -10
-1,4
-1,9
-1,8
-3,6 -5,5
2009 2010 2011 2012p 2013p Bron: EIU/IMF
Atradius 4
Groeivertragingindeeerstehelftvan2012
Nadat het bbp ten gevolge van een hogere binnenlandse vraag twee jaar was gestegen (9,1 % jaar-op-jaar in 2010 en 8,5 % in 2011), heeft de Turkse economie recentelijk enigszins aan stootkracht verloren: ze groeide in het eerste kwartaal van 2012 met slechts 3,3% en in het tweede kwartaal met 2,9%. De industriële productie en de activiteiten in de bouwsector zijn sterk gedaald, als gevolg van de dalende verkoop aan landen in de eurozone en een minder levendige binnenlandse vraag in 2011. De groei van de industriële productie vertraagde in de eerste helft van 2012 tot 4 % jaar-op-jaar. De capaciteitsbenutting bleef tussen januari en augustus echter redelijk stabiel op 74,2 %, vergeleken met 74,9% in dezelfde periode vorig jaar.
De vertraging in de binnenlandse vraag is ook het gevolg van initiatieven van de overheid en de Centrale Bank om een oververhitting van de economie te voorkomen. Na een periode van monetaire versoepeling om de sterke kapitaalinstroom van in lira luidende activa te ontmoedigen, heeft de Centrale Bank sinds oktober 2011 haar beleid aangescherpt (bv. door een verhoging van de marginale beleningsrente) om de economie af te koelen. Bovendien werden de banken gevraagd om de groei van hun leningenportefeuilles dit jaar te beperken tot maximaal 25%: een doelstelling die waarschijnlijk zal worden gehaald.
Dehogeinflatieblijfteenprobleem
Na een daling tot 6,5 % in 2011 is de inflatie in het eerste kwartaal van 2012 toegenomen tot 10,4%. Terwijl de consumptieprijzen in de afgelopen maanden wat zijn afgenomen, blijven deze structureel boven het regionaal gemiddelde. Turkije is een netto-importeur van energie/grondstoffen en is zeer kwetsbaar voor hogere prijzen op de wereldmarkt. Dit wordt nog verscherpt door de volatiliteit van de Turkse lira. In augustus 2012 was de inflatie nog steeds hoog: 8,9%, na 9,1% in juli.
Matigebegrotingstekorten
De overheidsfinanciën zijn in 2009 sterk verslechterd met een tekort van 5,5 % van het bbp: het resultaat van een combinatie van lagere belastinginkomsten enerzijds en subsidies en overheidsuitgaven bedoeld om de economische bedrijvigheid te stimuleren anderzijds. Terwijl budgettaire consolidatie het begrotingstekort terugdrong tot 1,4% van het bbp in 2011, zal het nu naar verwachting licht stijgen: tot 1,9% in 2012 en 1,8% in 2013.
In het algemeen verlopen de hervormingen op de arbeidsmarkt, in de sociale zekerheid en bij de belastingdiensten nog steeds te traag om de structurele werkloosheid en wijdverbreide “informele” economische activiteiten aan te pakken. Ook de overgang naar de privatisering van de staatsbanken en de energiesector verloopt te traag.
Minderniet-presterendeleningen,maareensterkestijgingvanhetaantalongedektecheques
De banksector is nog steeds sterk, met een hoge kapitaaltoereikendheid van meer dan 16 %, sterke winstgevendheid en een transparante leningenportefeuille die geen hypotheken bevat. In overeenstemming met de aanhoudende economische groei is het aantal niet-presterende leningen in juli 2012 afgenomen tot 2,7 % na 2,9% in juli 2011. Het aantal ongedekte cheques, meestal een uitstekende indicator van het betaalgedrag, gezien het courante gebruik van cheques in Turkije, is in de eerste acht maanden van dit jaar gestegen met 56%. Die sterke stijging is vooral te verklaren door het feit dat de regelgeving voor cheques begin 2012 is aangepast, in die zin dat de straffen voor ongedekte cheques werden verlaagd. Ook de tragere economische groei van dit jaar is echter van invloed geweest.
Energiesituatie
Deze is vrij slecht, want 95 % van de olie moet worden geïmporteerd. Turkije heeft grote lignietreserves (bruinkool). Hydro-elektriciteit is goed voor 28 % van de elektriciteitsproductie.
Atradius 5
Externeeconomischesituatie:Lagereexterneonevenwichten
Buitenlandseschuld/bbp(%)
Lopenderekening/bbp(%)
80 60 40 20 0
44
40
40
41
35
2009 2010 2011 2012p 2013p
0 -3 -6 -9 -12
-2,2
-6,4
-7,2
-8,2
-10,0
2009 2010 2011 2012p 2013p
Bron: EIU/IMF
Bron: EIU/IMF
Buitenlandseschuld
Niveau: Structuur: Schuldratio:
Vrij hoog: 318 miljard US$ in 2012 (41 % van het bbp en 162 % van de export van goederen en diensten) Goed, hoog aandeel op lange termijn In 2012 vrij hoog op ongeveer 20 %
Opmerkingen: Ongeveer tweederde van de buitenlandse schuld is aangegaan door de privésector.
Betalingsbalans
Handelsbalans: Zeer grote tekorten Lopende rekening: Nog steeds grote tekorten, die langzaam afnemen: tot ongeveer 7 % van het bbp in 2011 Kapitaalrekening: Grote overschotten Totale rekening: Positief
Opmerkingen: Tussen 2009 en 2011 is de import (inclusief olie), als gevolg van de sterkere binnenlandse vraag, veel sterker gestegen dan de export. Dit heeft geleid tot grote handelstekorten en tekorten op de lopende rekening. Het Turkse tekort op de lopende rekening is in 2011 aanzienlijk verslechterd tot 10% van het bbp – vergeleken met 2% van het bbp in 2009 en 6,4% in 2010 – nog versterkt door de zwakkere wisselkoers van de lira, waardoor de importprijzen stegen. Sinds eind 2011 is het tekort op de lopende rekening echter langzaam verbeterd (31 miljard US$ in de eerste helft van 2012 vergeleken met 44,7 miljard US$ in dezelfde periode van 2011) dankzij een afname van de groei van de import.
Internationalereserves-inmaandenvanimport(cif)
Voldoende, ca. 85 miljard US$ / meer dan 4 maanden importdekking in 2012
Atradius 6
Vooruitzicht:Verbetering, maar met grote financiële lacunes die nog moeten worden weggewerkt
DeAKPbehoudtzijnstevigegreepopdemacht
Omdat de grondwet geen derde termijn toestaat, zal premier Erdogan zich in 2014 waarschijnlijk kandidaat stellen voor het presidentschap. Bij de volgende parlementsverkiezingen, gepland voor 2015, maakt de AKP opnieuw een goede kans op winst, want de oppositiepartijen blijven zwak en verdeeld.
Het lijkt weinig waarschijnlijk dat de toetreding van Turkije tot de EU voor 2020 zal plaatsvinden. Hoewel vooruitgang in de kwestie Cyprus op middellange termijn mogelijk is, zijn er nog steeds vele andere hindernissen, zoals mensenrechten, godsdienstvrijheid en de Koerdische kwestie. Bovendien blijven de EU-lidstaten verdeeld over het lidmaatschap van Turkije, en in Turkije zelf rijzen er twijfels over de voordelen van een toetreding tot de EU (met name in verband met de kosten), terwijl in het buitenlands beleid de focus is verschoven van de EU naar het Midden-Oosten en Azië.
Delageregroeihelptomdestructureleproblementeverzachten…
De economische groei zal dit jaar naar verwachting vertragen tot 3,5%, gevolgd door een lichte stijging in 2013 tot 4%. De inflatie zal naar verwachting afnemen tot 7,6% in 2013 – nog steeds structureel hoog. Veel hangt af van de toekomstige ontwikkelingen in de eurozone, die goed is voor bijna 50% van de Turkse export en de belangrijkste bron van kapitaalinvesteringen is.
De tanende economie helpt om de effecten van de Turkse structurele problemen te verzachten, nl. de aanhoudende hoge inflatie en tekorten op de lopende rekening. Deze laatste zullen naar verwachting in 2013 afnemen tot 7% van het bbp, na een piek op 10% van het bbp in 2011. De lopende rekening reageert vrij snel op veranderingen in het binnenlandse ondernemingsklimaat: de vertraging van de economische groei dit jaar heeft al bijgedragen tot een verbetering van het handelstekort, waarbij de groei van de export groter was dan die van de import.
Dit is een positieve ontwikkeling, gezien de zwakke externe financiële positie van Turkije in de afgelopen jaren. De kapitaalimport (buitenlandse directe investeringen en portfoliokapitaal) moest aanzienlijk zijn om het hoge tekort op de lopende rekening van Turkije te dekken. Aangezien een groot deel van dat tekort echter wordt gefinancierd door volatiele portfolio-investeringen op korte termijn, kan een schok op de financiële markten tot een massale terugtrekking leiden en de economie kwetsbaarder maken.
Gelukkig was er tot nu toe steeds sprake van een gezonde instroom van kapitaal – hoewel soms zelfs teveel, waarbij de Turkse kapitaalmarkten en bankensector werden overspoeld door kortlopend kapitaal. Dit heeft regelmatig voor een dilemma bij de Centrale Bank gezorgd: terwijl deze in tijden van economische oververhitting normaal de officiële rentevoet zou verhogen, moet ze de rente verlagen om de kapitaalinstroom onder controle te houden.
..maarpotentiëlerisico’sblijvenbestaan
De internationale solvabiliteits- en liquiditeitspositie van Turkije zal redelijk goed blijven. Vanwege zijn hoge schuldaflossing zal de financieringsbehoefte van Turkije op de financiële markten groot blijven en, hoewel het wegwerken van de financiële lacunes op dit moment geen probleem is, blijft het een potentieel risico. Zoals eerder gezegd, lopen veel van de noodzakelijke kapitaalinvesteringen over een korte termijn en zijn ze bijgevolg volatiel, wat ook tot meer schommelingen in de wisselkoers van de lira kan leiden.
Atradius 7
VooruitzichtTurksesectorgebondenprestaties
Oktober2012
Landbouw
Automotive/ Transport
Chemie/ Farmacie
Bouw
Bouw- materialen
Uitstekend
Goed
Duurzame consumptiego ederen
Electronica/ICT
Financiële diensten
Voedi ng
Machines/ Engineering Redelijk
Metaal
Papier
Diensten
Staal
Textiel
Slecht
Guur
Sectorgebondenprestaties:algemeneopleving,maartextielenkunststoffenhebbenhetnogsteedsmoeilijk
Deautosectoris de op één na grootste exportsector van Turkije en een belangrijke afnemer van verschillende andere sectoren. De productie van voertuigen en reserveonderdelen is sinds 2010 opmerkelijk gestegen, voornamelijk als gevolg van de buitenlandse vraag.
Staal/metaal:degrotere vraag van de auto-, machine- en bouwsector, samen met de algemene economische groei, hebben de sector geholpen.
Detextielsectoris nog steeds bijzonder kwetsbaar door een combinatie van overcapaciteit, gebrek aan merkproducten, lage kapitalisatie, een dalende binnenlandse en buitenlandse vraag, concurrentie uit het Verre Oosten en ongeveer 10% niet-presterende bankleningen.
Chemische/farmaceutischeproducten:terwijl de productie en distributie van farmaceutische producten stabiel en sterk blijven, wordt de kunststofsector geconfronteerd met vergelijkbare structurele problemen als de textielsector.
Atradius 8
Hebtuditlandenrapportmetinteressegelezen?Kijktudanook eensoponzewebsitewww.atradius.be.Utrefthiernogmeer Atradiuspublicatiesdiezichrichtenopdemondialeeconomie, waarondereenmaandelijkseMarketMonitordiedieperinzoemt opéénspecifiekeindustrie,adviesovercreditmanagementen artikelsoveractueletopics. OpTwitter?Volg@AtradiusBEnlofzoeknaar #landenrapportenomuptodateteblijvenmetdelaatste edities.
Copyright Atradius NV 2012 Disclaimer. Dit rapport wordt louter ter informatie verstrekt en is niet bedoeld als enige aanbeveling aan de lezer(s) met betrekking tot een specifieke transactie, investering of strategie. Lezers zijn zelf verantwoordelijk voor het nemen van commerciële en andere beslissingen omtrent de verstrekte informatie. Hoewel Atradius al het noodzakelijke heeft gedaan om te verzekeren dat de informatie in dit rapport verkregen is van betrouwbare bronnen, kan Atradius niet verantwoordelijk gesteld worden voor fouten of omissies, of voor de resultaten verkregen door gebruik van deze informatie. Alle informatie in dit rapport wordt gegeven ‘zoals ze is’, zonder garantie op volledigheid, accuraatheid, tijdsgebondenheid, of op de resultaten verkregen door gebruik van het rapport, en zonder garantie van enige soort, uitdrukkelijk of geïmpliceerd. In geen geval zal Atradius, haar gerelateerde partners of corporaties, of de partners, agenten of werknemers hiervan verantwoordelijk gesteld kunnen worden voor enige genomen beslissing of actie die zij zouden nemen op basis van de in dit rapport verstrekte informatie om het even welke schade het betreft, zelfs wanneer vooraf geïnformeerd over de mogelijke negatieve gevolgen.
AtradiusCreditInsuranceN.V
Meir 30 2000 Antwerpen Tel 070/661 708
[email protected] www.atradius.be
