Goede Raad… Handreiking Cliëntenparticipatie Werkpleinen Raad voor Werk en Inkomen, juni 2009 Samenvatting Inleiding De uitvoeringsstructuur in de sociale zekerheid is veranderd: CWI en UWV zijn samengevoegd. Omdat cliëntenparticipatie deze structuur volgt, moet ook de cliëntenparticipatie bij de UWV worden veranderd. De vereisten aan de vorm waarin dat moet gebeuren, is vastgelegd in de Wet SUWI. De gezamenlijke dienstverlening van UWV en gemeenten op de werkpleinen vraagt bovendien om cliëntenparticipatie op dat niveau. UWV en gemeenten hebben samen een zorgplicht om de cliëntenparticipatie te regelen. De vorm en inhoud van cliëntenparticipatie op werkpleinen is nergens vastgelegd. Er zijn ook geen eisen gesteld aan de snelheid waarmee cliëntenparticipatie op de werkpleinen wordt opgezet. Deze ‘vrijheid’ baarde de Tweede Kamer zorgen, omdat nergens een garantie is vastgelegd voor gedegen cliëntenparticipatie. Als oplossing is ervoor gekozen de Raad voor Werk en Inkomen (RWI) een handreiking te laten opstellen. In deze handreiking (Goede Raad…handreiking Cliëntenparticipatie Werkpleinen, 27 mei 2009) bepleit de RWI een ‘Basisvariant Cliëntenparticipatie’. Hierin staat hoe volgens een beperkt aantal vaste waarden cliëntenparticipatie op elk werkplein wordt vormgegeven. De Basisvariant is géén blauwdruk voor cliëntenparticipatie, maar stelt normen vast. Er is voldoende ruimte voor variatie en doorontwikkeling. Op die manier kan worden aangesloten bij de regionale en lokale omstandigheden. Er wordt geen uniformiteit voorgeschreven. De basisvariant is meer een vertrekpunt: van daaruit kan verder worden gebouwd aan volwaardige en representatieve cliëntenparticipatie. In de basisvariant is te zien dat de uitvoerders én de cliënten elkaar nodig hebben om de dienstverlening op de werkpleinen op een hoger plan te tillen. Daarin zijn ze partners. Het verbeteren van de dienstverlening is de gedeelde waarde van waaruit zij opereren. Goede samenwerking tussen uitvoerders én cliënten hangt af van UWV en gemeenten: zij moeten het belang onderkennen en bereid plus gemotiveerd zijn om cliëntenparticipatie op een serieuze manier op te zetten. De basisvariant cliëntenparicipatie Vaste waarden 1. De verantwoordelijkheid voor de facilitering van cliëntenparticipatie ligt bij het management van het werkplein.
Goede Raad….. Handreiking cliëntenparticipatie, Raad voor Werk en Inkomen; juni 2009 Achtergrond informatie ten behoeve van het project Goede Raad van de Landelijke Cliëntenraad
1
2. Er wordt een vaste Cliëntenvertegenwoordiging Werkpleinen (CVW) geformeerd. Bij voorkeur zijn alle partijen en doelgroepen vertegenwoordigd waarop de ketensamenwerking op het werkplein van toepassing is. Werkgevers en ondernemers uitgezonderd. 3. Afspraken over cliëntenparticipatie worden vastgelegd in een convenant. Het werkplein heeft een jaarplan: nakoming van convenant maakt daar deel vanuit. Convenantpartijen zijn: gemeenten, UWV Districtsmanager, management werkplein en Cliëntenraden van gemeenten en UWV districtsraden. 4. In het convenant staan: • Taken, bevoegdheden en plichten Cliëntenvertegenwoordiging Werkpleinen (CVW). • Hoe vaak CVW en Werkplein MT overleggen • Ondersteuning, gebruik maken van faciliteiten (telefoon, vergaderruimte, informatiemateriaal en dergelijke) en scholing • Onderwerpen die besproken gaan worden Verantwoordelijkheid bij management werkplein UWV en gemeenten moeten samen het management (MT) van de werkpleinen opdragen verantwoordelijkheid te nemen voor de vormgeving van cliëntenparticipatie. Dit gebeurt in het managementcontract. Het management regelt het overleg met de Cliëntenvertegenwoordiging Werkplein (CVW). Het is niet nodig dat het management met alle afzonderlijke cliëntenraden van gemeenten en UWV overlegt, maar met een vertegenwoordiging van die raden. Cliëntenraden hoeven niet af te wachten tot het MT stappen onderneemt. Zij hebben op hun beurt ook een verantwoordelijkheid bij het organiseren van cliëntenparticipatie bij de werkpleinen. Zij kunnen het MT aansporen om de verantwoordelijkheid te nemen. Gebeurt dat niet dan kunnen zij de gemeente én het UWV aanspreken op hun verantwoordelijkheid. En zelfs als er dan nog niets gebeurt, hebben initiatiefnemers de mogelijkheid om zelf cliëntenparticipatie op te zetten. Samenstelling Cliëntenvertegenwoordiging Werkpleinen (CVW) Wie er in de Cliëntenvertegenwoordiging Werkpleinen gaat zitten, kunnen cliënten(raden) onderling bepalen. Alle partijen en doelgroepen die gebruik maken van het werkplein zouden als cliënt of via belangenorganisatie vertegenwoordigd moeten zijn. Er is niet een minimum of maximum aan het aantal personen gesteld. Evenmin is het nodig dat alle doelgroepen evenredig vertegenwoordigd zijn. Een vaste samenstelling (met eventuele vervangers) is wel van belang voor de continuïteit en opgebouwde kennis. De bestaande structuur van cliëntenraden bij gemeenten en UWV vormt de basis van waaruit de cliëntenparticipatie op de werkpleinen vorm moet krijgen. Goede Raad….. Handreiking cliëntenparticipatie, Raad voor Werk en Inkomen; juni 2009 Achtergrond informatie ten behoeve van het project Goede Raad van de Landelijke Cliëntenraad
2
Zo kan gebruik worden gemaakt van de kennis en ervaringen die binnen die raden aanwezig zijn. Convenant of samenwerkingsovereenkomst In het convenant of de samenwerkingsovereenkomst staan: • de doelstellingen • de manier waarop wordt overlegd • de samenstelling van de Cliëntenvertegenwoordiging Werkpleinen (CVW) • hoe vaak overleg plaatsvindt • op welke faciliteiten de CVW kan rekenen • de bevoegdheden van de CVW Als deze afspraken zijn vastgelegd, is de werkwijze verder duidelijk. Het gemeentebestuur en de UWV districtsmanager(s) en de voorzitters van de afzonderlijke cliëntenraden ondertekenen het convenant. Naleving van het convenant is onderdeel van het jaarplan van het werkplein en het managementcontract op het Werkplein. Gemeentebestuur en UWV ondertekenen ook het managementcontract. Inhoudelijke aspecten Taken, bevoegdheden en verplichtingen In de Wet SUWI is helder opgenomen dat een cliëntenafvaardiging bij een werkplein dezelfde rechten en plichten heeft als de gemeentelijke- en UWV cliëntenraden. Het gaat hier dan om het gevraagd of ongevraagd geven van advies (adviesrecht) over onderwerpen waarover het management van het werkplein beslissingen kan en mag nemen. Overlegfrequentie De overleggen worden gepland rondom belangwekkende beslismomenten in een jaar, zoals bij de opzet, vaststelling en evaluatie van het jaarplan en het managementcontract. De CVW is betrokken bij cliënttevredenheidsonderzoeken, bespreking en afwikkeling van de resultaten van die onderzoeken. Uit ervaringen in Emmen en Maastricht is gebleken dat minimaal vier maal per jaar overleggen met het management van de werkpleinen realistisch is. Ondersteuning, facilitering en scholing CVW moet genoeg tijd en mogelijkheid hebben om samen en op basis van goede informatie inbreng te hebben. De leden moeten de ruimte krijgen om voorstellen en reacties van het management van werkpleinen te kunnen verwerken en erop te kunnen reageren. Goede Raad….. Handreiking cliëntenparticipatie, Raad voor Werk en Inkomen; juni 2009 Achtergrond informatie ten behoeve van het project Goede Raad van de Landelijke Cliëntenraad
3
Het MT van het werkplein zorgt voor passende faciliteiten: • Beschikbaarheid van vergaderlocaties (ook voor niet-overlegvergaderingen) • Notulering • Het verspreiden en toegankelijk maken van informatie (kopiëren en verzenden). Voor de onkostenvergoedingen zijn de deelnemers vanuit de cliëntenraden aangewezen op de bestaande regelingen van de formele cliëntenraden. De kosten van de faciliteiten komen voor rekening van gemeenten en UWV, mits er andere afspraken zijn gemaakt. De traditionele cliëntenraden krijgen ondersteuning van een ambtelijk secretaris (gemeente) of een adviseur cliëntenparticipatie (UWV). Ook op het werkplein moet ondersteuning worden geboden. Daarover beslissen MT werkplein en CVW samen. Vooral in het begin is naast secretariële ook inhoudelijke ondersteuning nodig. Mogelijkheid voor scholing en training moet open liggen. De leden van de CVW moeten een beroep kunnen doen op het budget dat elk werkplein kan besteden aan scholing (via de Ketenacademie). Onderwerpen van overleg Cliëntenparticipatie op het niveau van de werkpleinen richt zich op de volgende onderwerpen, als ook het MT van het werkplein hierover mag beslissen: Uitvoering en besluitvorming werkplein ‐ Het jaarplan plus concrete doelen voor het werkplein én het jaarverslag. ‐ Arbeidsmarkt (plan van het werkplein om de markt te bewerken). ‐ Re-integratie- en participatie: keuzevrijheid, zelfsturing, Persoonsgebonden Re-integratie budget (PRB), maatwerk, toepassing Work-first. Cliënttevredenheid ‐ Gezamenlijke periodieke cliënttevredenheidsonderzoeken en enquêtes ‐ Gezamenlijke klachtenregeling, -procedures en –afhandeling. ‐ Handhavings- en maatregelenbeleid (dat geldt voor het werkplein) ‐ Bejegening, toegankelijkheid, loketfunctie (openingstijden) Communicatie en Informatie ‐ Communicatie met cliënten, informatiebeleid. ‐ Administratieve lasten (formulieren etc.)
Goede Raad….. Handreiking cliëntenparticipatie, Raad voor Werk en Inkomen; juni 2009 Achtergrond informatie ten behoeve van het project Goede Raad van de Landelijke Cliëntenraad
4
Voortgang De Raad voor Werk en Inkomen vindt dat de voortgang van de invoering van cliëntenparticipatie op de werkpleinen goed moet worden gevolgd. Op 1 juli 2010 moet op zijn minst de basisvariant bij elk werkplein zijn ingevoerd. Blijkt dit niet of niet voldoende het geval te zijn, dan moet het ministerie van SZW met bindende regelgeving komen.
Goede Raad….. Handreiking cliëntenparticipatie, Raad voor Werk en Inkomen; juni 2009 Achtergrond informatie ten behoeve van het project Goede Raad van de Landelijke Cliëntenraad
5
