Goed riool, schoon water

cov.riol.planA.06

2/5/07

11:35 AM

Pagina 1

Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer

GEMEENTELIJK

RIOLERINGSPLAN DEN HAAG

2006 - 2010

Colofon

Vastgesteld door de gemeenteraad op 27 oktober 2006 Fotografie Peter van Oosterhout Vormgeving Teresa Jonkman (bno) Druk Multimedia-denhaag Oplage 300 exemplaren januari 2007 Deze brochure is gedrukt op milieuvriendelijk geproduceerd papier.

Gemeentelijk rioleringsplan Den Haag 2006 - 2010

Uitgave Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer Stedelijke Structuren Postbus 12 651 2500 DP Den Haag

Goed riool, schoon water

Leeswijzer In dit plan presenteert de gemeente vanuit de wettelijke verplichting om een gemeentelijk rioleringsplan vast te stellen (Wm art. 4.22) in de volgende hoofdstukken de koers voor het beheer van riolering in de planperiode 2006-2010. Waar staan we nu? Dit hoofdstuk beschrijft de huidige situatie van het rioleringsbeheer in de gemeente Den Haag. Naast een beschrijving van het Haagse rioleringssysteem zijn de organisatie, de financiën in de vorige planperiode 1998-2003 en de juridische aspecten van rioleringszorg toegelicht. Waar houden we rekening mee? Dit hoofdstuk schetst de landelijke beleidsontwikkelingen waarmee in deze planperiode rekening gehouden moet worden. Bovendien houdt dit plan rekening met ontwikkelingen van de organisatie van de Haagse rioleringszorg en de fysieke omgeving van Den Haag. Daarnaast geeft dit hoofdstuk de afstemming van de rioleringszorg aan met andere gemeentelijke beleidsvelden. Speerpunten 2006- 2010 ‘Goed riool, schoon water’, de titel van dit plan, is de vertaalslag van de kernkwaliteiten schoon, heel, gezond, veilig en duurzaam naar de Haagse rioleringszorg in relatie tot de ontwikkelingen en kaders beschreven in hoofdstuk 3. Bijzondere aandacht gaat in deze planperiode uit naar de speerpunten die uitgewerkt zijn in Verbeteren functionaliteit riolering, Optimaliseren rioleringsbeheer, Samen werken aan riolering en Waarborgen kostendekking. Financiën Dit hoofdstuk vat de belangrijkste acties met bijbehorende kosten uit dit beleidsplan samen en schetst de mogelijkheden die nodig zijn om invulling te kunnen blijven geven aan een verantwoorde en efficiënte Haagse rioleringszorg.

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:03 AM

Pagina 1

Gemeentelijk Rioleringsplan Den Haag 2006 - 2010


21 december 2005

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:03 AM

Pagina 2

Inhoud

Gemeentelijk rioleringsplan 2006 - 2010

Inhoud

Voorwoord - 5 Samenvatting - 7 Waarom een gemeentelijk rioleringsplan? - 13 Gevolgde procedure - 13 Waar staan we nu? - 15 Achtergrond - 15 Riolering in Den Haag - 16 Doelen Haagse rioleringszorg - 16 Organisatie rioleringszorg - 19 Juridische aspecten - 21 Waar houden we rekening mee? - 25 Landelijke beleidsontwikkelingen - 25 Ontwikkelingen organisatie rioleringszorg - 27 Ontwikkelingen riolering - 28 Ontwikkelingen leefomgeving - 37 Milieubeleidsplan - 38 Ruimtelijke ordening - 39 Waterplan Den Haag - 40 Grondwaternota - 41 Speerpunten 2006 - 2010 - 43 Verbeteren functionaliteit riolering - 43 Optimaliseren rioleringsbeheer - 45 Samen werken aan riolering - 48 Waarborgen kostendekking - 50 Financiën - 53 Financiën 1998-2005 - 53 Financiën 2006-2010 - 55 Opties voor rioolrecht 2007-2010 - 59 Risico’s - 60 Stand van zaken - 61 Voorstel - 62 Bijlagen Bijlage 1: Raadsbesluit - 65 Bijlage 2: Evaluatie beleid riolering 1998-2010 (Doelen, functionele eisen en maatstaven) - 67 Bijlage 3: Beslisboom aan- en afkoppelen verhard oppervlak - 69 Bijlage 4: kaarten - 70

2

3 3

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:03 AM

Pagina 4

Voorwoord


Voorwoord Voor u ligt het Gemeentelijk Rioleringsplan 2006-2010. Dit Rioleringsplan beschrijft alle maatregelen die de gemeente Den Haag de komende jaren moet nemen, om ons 1300 km lange rioolstelsel goed te beheren én gezond te houden. Een met zorg aangelegd en goed onderhouden rioolstelsel is van groot belang. Het houdt het leefklimaat in de stad gezond en door het afvalwater naar een zuivering af te voeren zorgt het ervoor dat het milieu ontzien wordt. Centraal in dit plan staat de extra rioolvervanging die de gemeente de komende jaren moet uitvoeren om de kwaliteit van het riool op peil te houden. Het gaat hierbij vooral om de riolering die in het begin van de vorig eeuw is aangelegd. Als deze riolen niet tijdig vervangen worden kan dat nadelige consequenties hebben voor de veiligheid en hygiëne in de stad. De kwaliteit van het rioolstelsel blijft op peil als jaarlijks zo’n 12 km riool vervangen wordt. Dat is meer dan voorgaande jaren, een verhoging van het rioolrecht was daarom onvermijdelijk. Daarnaast gaat het Rioleringsplan in op de maatregelen die het komende jaar noodzakelijk zijn om op 1 januari 2008 de riolering aan de milieuwetgeving te voldoen. Alle Nederlandse gemeenten moeten maatregelen nemen om vervuiling van het oppervlaktewater verder terug te dringen. In 2007 wordt in Den Haag daarom 2 hectare regenwater ‘afgekoppeld’ van het gemengde stelsel. Dat betekent: het regenwater niet in het riool laten lopen, maar in de bodem laten zakken of rechtstreeks naar het oppervlaktewater geleiden. In deze beleidsperiode staan ons ook veel nieuwe ontwikkelingen op het gebied van water te wachten, zoals de Europese Kaderrichtlijn Water. Deze ontwikkeling raakt ook het vlak van de riolering. Met dit Rioleringsplan anticiperen wij op deze ontwikkelingen. Kortom, met dit rioleringsplan werkt de gemeente de komende jaren aan wat u en de stad nodig heeft: een goed riool en schoon water! Ik wens u veel leesplezier toe.

Pieter van Woensel wethouder van Verkeer, Binckhorst, Binnenstad en Milieu.

4

5

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:03 AM

Pagina 6

Samenvatting


Samenvatting Waarom een gemeentelijk rioleringsplan?

De infrastructuur riolering is onontbeerlijk voor een schone, veilige en gezonde leefomgeving. Vanuit de wettelijke verplichting een gemeentelijk rioleringsplan vast te stellen (Wm art. 4.22) presenteert dit plan voor de periode 2006-2010 een duidelijke koers voor het beheer van riolering om de kansen te benutten die de dynamiek van de stad Den Haag biedt. Het Waterplan Den Haag 1998-2012 blijft het kader voor het Haagse waterbeleid waar dit rioleringsplan een nadere uitwerking van is. Het voorliggende plan schetst de maatregelen die nodig zijn om invulling te kunnen blijven geven aan een verantwoorde en efficiënte Haagse rioleringszorg.

Speerpunten

De ondertitel voor dit plan ‘Goed riool, schoon water’ geeft al duidelijk aan dat dit plan beoogt bij te dragen aan Den Haag als Duurzame Stad. Met dit in gedachte zijn voor deze planperiode vier speerpunten benoemd. Daarbij is rekening gehouden met landelijke beleidsontwikkelingen en de verschillende gemeentelijke kaders voor milieu, ruimtelijke ordening en het watersysteem. Speerpunt verbeteren functionaliteit riolering

De Watersysteemberekening, die in 2003 is afgerond, heeft een beter inzicht opgeleverd in het functioneren van de Haagse riolering. De berekening geeft aan welke maatregelen nodig zijn om de vuilemissie naar oppervlaktewater te verminderen (basisinspanning), de afvoercapaciteit te verbeteren (verminderen wateroverlast) en de waterkwaliteit te verbeteren. Het voornemen is om in 2007 de maatregelen voor de basisinspanning en het verminderen van de wateroverlast uitgevoerd te hebben. Om te voldoen aan de eisen die worden gesteld aan de waterkwaliteit wordt de komende 10 jaar de nadruk gelegd op het afkoppelen van verhard oppervlak. Door afstromend regenwater van verhard oppervlak af te koppelen van het riool vinden minder overstortingen plaats en wordt verontreiniging van het oppervlaktewater zoveel mogelijk beperkt. Speerpunt optimaliseren rioleringsbeheer

Optimaal rioleringsbeheer staat of valt met een tijdige inspectie, onderhoud en vervanging van slechte riolering. Om het tijdig vervangen van slechte riolering te kunnen plannen is het goed in beeld hebben van de werkelijke toestand van de riolering essentieel. Acties in deze planperiode zijn gericht op het beter kunnen prioriteren van slechte riolering voor vervanging, zodat kosten voor het opheffen van storingen en uitval van huisaansluitingen beperkt blijven. Speerpunt samen werken aan riolering

De zorgplicht voor inzameling en transport van afvalwater is een algemeen belang. Huishoudens en bedrijven in Den Haag kunnen de gemeente direct behulpzaam te zijn bij de uitvoering van haar zorgplicht door op gepaste wijze gebruik te maken van het riool. Alleen samen kunnen we werken aan een goede inzet en gebruik van de riolering. Doelgerichte communicatie is hierbij een belangrijk middel om gebruikers uit te leggen wat goed rioolgebruik

6

7

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:03 AM

Pagina 8

Samenvatting


inhoudt en welke zorgvuldigheid de gemeente betracht bij het instandhouden en verbeteren van het rioolstelsel.

Bij de bepaling van de hoogte van ter beschikking te stellen middelen voor de komende planperiode wordt met het volgende rekening gehouden (zie tabel op pagina 58, kostendekking 2006-2010):

Speerpunt waarborgen kostendekking

Op 1 januari 2005 is de bijdrage vanuit de onroerend Zaak Belasting (gebruikersdeel) aan de rioleringskosten afgeschaft en gecompenseerd door het tarief van het rioolrecht te verhogen. Dit besluit is bij de Voorjaarsnota van 2004 tot stand gekomen en daarmee is het tarief in 2005 kostendekkend gemaakt. In het licht van de landelijke beleidsontwikkelingen dient onderzocht te worden of de grondslag voor het rioolrecht voor de financiering van de gemeentelijke wateropgave verder moet worden aangepast, hetgeen consequenties kan hebben voor de hoogte van het rioolrecht.

-

Vervangingstempo versus kwaliteit van de riolering

Het niet tijdig vervangen van slechte riolering heeft tot gevolg dat een vervangingsachterstand ontstaat en het rioolstelsel gemiddeld ouder wordt. Daarmee wordt de kans op calamiteiten groter. Kortom als het stelsel ouder wordt, neemt de vervangingsachterstand toe en daarmee de kwaliteit in het algemeen af. Het handhaven van vervangingstempo van minder dan 10 km per jaar, zoals in de voorgaande planperiodes, is onvoldoende om het kwaliteitsniveau in de komende planperiode te handhaven. Uitgaande van de verwachte levensduur van 70 - 100 jaar moet gemiddeld 12 km riool per jaar vervangen worden. De vervangingsachterstand, welke ten opzichte van 1 januari 2005 is bepaald op 70 km, loopt dan niet verder op. Kostendekking 2006 – 2010

Het is niet wenselijk dat de vervangingsachterstand ten opzichte van 1 januari 2005 in de periode tot en met 2010 verder oploopt. Gedeputeerde staten van Zuid-Holland en de waterkwaliteitbeheerder, het Hoogheemraadschap van Delfland, staan op het standpunt dat de achterstand niet mag lopen en dat de kosten over de planperiode worden gedekt. Door het treffen van de noodzakelijke milieumaatregelen en het nakomen van bestuurlijke afspraken met het Hoogheemraadschap van Delfland over de vervanging van de rioolgemalen loopt de vervangingsachterstand verder op.

-

-

Wanneer besloten wordt dat het rioolrecht fors verhoogd moet worden, is niet uit te sluiten dat dit ook tot uiting komt in de hoogte van het rioolrecht voor grootverbruikers. Uitvoering van maatregelen ten behoeve van de basisinspanning en beperken van water op straat uit de Watersysteemberekening 2003 (aanleg bergbezinkbassins, vergroten riolering). Het beheer van de drainageleidingen wordt vanaf 2007 opgenomen in het rioolrecht (voorstel na wetswijziging) tot die tijd tijdelijk door budgetverschuiving binnen het programma ’Water’. Bij nieuwbouwplannen en bij herstructureringsprojecten wordt de inhoudelijke wateropgave integraal meegenomen. Bij ieder herstructureringsproject wordt de afweging gemaakt of maatregelen voor de waterberging en de waterkwaliteit (afkoppelen van het regenwater) haalbaar zijn. Inzet zal worden om de kosten voor de waterkwaliteit ten laste te laten komen van het Rijk, de Provincie of het Hoogheemraadschap. Voor 2006 is € 2.000.000 extra gevonden in de algemene middelen. Voor 2007 en verder dient jaarlijks een aanvullende € 2.000.000 te worden gevonden (totaal € 28.000.000). Er voor de begrotingsjaren 2006 en 2007 voor elk jaar € 400.000 extra ter beschikking is gesteld uit de algemene middelen voor het afkoppelen van regenwater in bestaande gebieden om te kunnen voldoen aan de wettelijke basisinspanning. Om te voldoen aan de eisen die worden gesteld aan de waterkwaliteit (en naar verwachting aan de Europese Kaderrichtlijn Water) dient de komende 10 jaar de nadruk te worden gelegd op het afkoppelen van verhard oppervlak (ca. 100 ha). Door regenwater van verhard oppervlak af te koppelen van het riool vinden minder overstortingen plaats en wordt verontreiniging van het oppervlaktewater zoveel mogelijk beperkt. Hiervoor dient € 40.000.000 (ca. € 4.000.000 per jaar) worden gezocht om te kunnen voldoen aan de milieu-eisen door afkoppelmaatregelen Het Gemeentelijk Rioleringsplan voorziet niet in het treffen van deze maatregelen. Deze problematiek zal onderwerp zijn bij de onderhandelingen over een nieuw collegeakkoord 2006-2010.

Om de vervangingsachterstand ten opzichte van 1 januari 2005 niet op te laten lopen zal, over de periode tot en met 2010, extra riolering moeten worden vervangen. Indien deze riolen niet tijdig worden vervangen heeft dat tot gevolg dat er de vervangingsachterstand oploopt en daarmee ook de risico’s op nadelige consequenties voor de veiligheid en hygiëne in de stad. Dat betekent dat in de planperiode de baten moeten worden verhoogd met een totale investering van € 28.000.000, wat zich vertaalt in een tariefsverhoging van € 8,33 per jaar. In de begroting voor 2006 is een bedrag van € 2.000.000 opgenomen voor rioolvervanging, waarmee 2 km riool extra kan worden vervangen.

8

9

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:03 AM

Pagina 10

Samenvatting


Risico’s

-

-

-

-

Het rioolrecht voorziet niet in het opvangen van financiële risico’s. De gemeente reserveert niet voor grote uitgaven in de toekomst. Het Hoogheemraadschap van Delfland verwacht voor aanpassing van eindgemalen en persleidingen in het kader van de bouw van de nieuwe afvalwaterzuiveringsinstallatie Harnaschpolder een bijdrage van € 38.800.000 van de gemeente. De gemeente erkent deze claim niet en streeft met het Hoogheemraadschap van Delfland naar een afvalwaterakkoord. De nieuwe woongebieden Wateringse Veld, Ypenburg en Leidschenveen komen gefaseerd in beheer bij de gemeente Den Haag. De matige bodemgesteldheid en de gemiddelde aanlegkwaliteit leiden voor de riolering in deze gebieden tot een voor Haagse begrippen korte levensduurverwachting van 25 tot 40 jaar. Dit heeft op langere termijn direct invloed op het vervangingsregime. Het is nog niet inzichtelijk voor welke opgave de gemeente Den Haag komt te staan als voortvloeisel van de Europese Kaderrichtlijn Water en het Nationaal Bestuursakkoord Water. Wanneer de normen en richtwaarden scherp worden geformuleerd, kan dat betekenen dat er in de nabije toekomst ingrijpende maatregelen genomen dienen te worden, welke dan extra investeringen vergen. De regering heeft voorgesteld om het rioolrecht om te zetten in een gemeentelijke doelheffing waarbij gemeenten hun watertaken kunnen bekostigen. Wanneer van deze verbreding van het rioolrecht gebruik kan worden gemaakt, kan dit leiden tot een extra tariefsverhoging.

Stand van zaken

De actuele stand van zaken is momenteel dat: - de begroting voor 2006 voorziet in een verhoging van het tarief voor het rioolrecht van zowel kleinverbruik als grootverbruik met 1% tot resp. € 84,82 en € 158,08 per eenheid van 500 m3; - er voor de begrotingsjaren 2006 en 2007 voor elk jaar € 400.000 extra ter beschikking is gesteld uit de algemene middelen voor het afkoppelen van regenwater in bestaande gebieden om te kunnen voldoen aan de wettelijke basisinspanning; - voor het begrotingsjaar 2006 € 2.000.000 extra ter beschikking is gesteld uit de algemene middelen. Daarmee kan niet voorkomen worden dat de vervangingsachterstand van 70 km, ten opzichte van 1 januari 2005, verder oploopt. Om de vervangingsachterstand niet op te laten lopen moet gemiddeld 12 km per jaar worden vervangen. Dat betekent dat in de planperiode de baten moeten worden verhoogd met een totale investering van € 28.000.000, wat zich vertaalt in een tariefsverhoging van € 8,33 per jaar. In de begroting voor 2006 is een bedrag van € 2.000.000 opgenomen voor rioolvervanging, waarmee 2 km riool extra kan worden vervangen; - door eenmalige toevoeging van € 2.000.000 uit de algemene middelen de tarieven niet meer kostendekkend zijn.

10

Voorstel

I

In te stemmen met het uitgangspunt dat de vervangingsachterstand van het riool, ten opzichte van 1 januari 2005, in de periode tot en met 2010 niet mag toenemen. Per begrotingsjaar zal worden vastgesteld of aan dit uitgangspunt kan worden voldaan en welke consequenties dit heeft voor de belasting van de algemene middelen en/of de hoogte van het rioolrecht. De dekking voor 2006 is geregeld. De dekking voor 2007- 2010 zal plaatsvinden door middel van tariefsverhoging, tenzij het nieuwe college besluit andere financiële middelen aan te wenden;

II De maatregelen die nodig zijn om te voldoen aan het waterkwaliteitsspoor en -zodra deze bekend zijn- ook aan de eisen die gesteld worden vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water te betrekken bij de onderhandelingen over een nieuw collegeakkoord 2006-2010.

11

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:03 AM

Pagina 12

Waarom een gemeentelijk rioleringsplan?


Waarom een gemeentelijk rioleringsplan? De gemeente draagt zorg voor de doelmatige inzameling en transport van afvalwater dat vrijkomt bij de percelen die binnen haar grondgebied liggen (Wet milieubeheer art.10.33). Voor deze gemeentelijke zorgplicht heeft de gemeente riolering aangelegd en houdt deze in stand. Het Haagse riolerings-systeem vertegenwoordigt een waarde van bijna 2 miljard euro en vraagt een doelmatige zorg. Dit rioleringsplan is bedoeld om hier richting aan te geven: 1 Het maakt inzichtelijk waar Den Haag op rioleringsgebied voor staat en welke uitgangspunten zij stelt voor de aanleg en het beheer van haar rioleringssysteem. 2 Het vertaalt de kernkwaliteiten schoon, heel, gezond, veilig en duurzaam naar de gewenste kwaliteit van rioleringszorg. 3 Het houdt de lijn vast die met de nota Goed riool, hoog nodig (1989), het Integrale Gemeentelijke Rioleringsplan (1993) en het Waterplan Den Haag (1998-2012) is ingezet en anticipeert daar waar nodig op relevante (beleids)ontwikkelingen. Daarbij is dit plan afgestemd op het Uitvoeringsprogramma 2de fase van het Waterplan. 4 Het geeft de samenwerking en samenhang aan met andere beleidsvelden en maakt de afstemming met andere gemeentelijke taken inzichtelijk. 5 Het maakt duidelijk welke kostendekking nodig is om de financiering van de Haagse rioleringszorg te kunnen waarborgen in de planperiode.

Gevolgde procedure

Het Gemeentelijk rioleringplan Den Haag 2006-2010 is voorgelegd bij de volgende instanties (Wm art. 4.23): - Gedeputeerde staten van Zuid-Holland. - De beheerder van het zuiveringstechnisch werk waarnaar het ingezamelde afvalwater wordt getransporteerd (het Hoogheemraadschap van Delfland). - De beheerder van het oppervlaktewater waarop het ingezamelde water wordt geloosd (het Hoogheemraadschap van Delfland voor de binnenwateren en Rijkswaterstaat directie Zuid-Holland voor de Scheveningse havens).

12

13

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 14

Waar staan we nu?


Waar staan we nu? Achtergrond

De Beleidsnota over de rioleringen van Den Haag ‘Goed riool, hoog nodig’ heeft in 1989 de visie neergelegd voor op de toekomst gericht rioleringsbeleid. Hiermee heeft Den Haag een verandering ingezet naar planmatig gestuurd en structureel gefinancierd rioleringsbeheer. Met de vaststelling van het Integraal Gemeentelijk Rioleringsplan (IGRP, rv 325/1993) voor de periode 1993-1997 heeft de gemeenteraad een sterke impuls gegeven aan rationeel en klantgericht rioolbeheer. Belangrijke pijler voor rationeel beheer is de informatie over de toestand en het functioneren van het rioleringssysteem. Daarmee is ook de basis gelegd voor het steeds beter kunnen inspelen op vragen van burgers. Toetsing aan het beleid met de watersysteemberekening De gemeente Den Haag heeft met de studie ‘watersysteemberekening’ Rijswijk en de toenmalige gemeenten Voorburg en Wateringen aangegeven welke maatregelen moeten worden getroffen om te kunnen voldoen aan de basisinspanning en het waterkwaliteitsspoor en hoe eventuele wateroverlast kan worden beperkt. Bij het opstellen van het Waterplan Den Haag (1998-2012, rv 54/1999) is het beleid voor riolering in de planperiode 1998-2002 geïntegreerd in het Waterplan. Het Waterplan geeft duidelijke aanzetten tot het verbeteren van de riolering in relatie tot de gewenste kwaliteit van het oppervlaktewater. Dit heeft geresulteerd in onder andere de uitvoering van de Watersysteemberekening 2003, het terugdringen van riooloverstorten, het aansluiten van niet gerioleerde panden en het afkoppelen van afvoerend verhard oppervlak. Rioleringsoverstorten Rioleringsoverstorten zijn constructies in een gemengd rioolstelsel die in werking treden als het stelsel, ten gevolge van hevige neerslag, de grote hoeveelheden (regen)water niet meer kan verwerken. De aanwezigheid van overstorten in deze stelsels is noodzakelijk om (riool)wateroverlast op straat en in woningen te voorkomen. Bij riooloverstortingen komt met regenwater verdund afvalwater in het oppervlaktewater terecht dat daardoor verontreinigd kan raken. Uiteindelijk wordt het oppervlaktewater geloosd via het Verversingskanaal en de Scheveningse haven (via het gemaal van het Hoogheemraadschap van Delfland in Scheveningen) in de Noordzee. Het vuile rioolwater is dan al sterk verdund door het regenwater en het oppervlaktewater. ‘Afkoppelen’ Met het afkoppelen van het verharde oppervlak wordt het gebied zodanig ingericht dat het regenwater van alle of een deel van de verharde oppervlakken niet in het (gemengde)riool terecht komt. In plaats daarvan wordt het op het oppervlaktewater geloosd en/of geïnfiltreerd in de bodem. Bij het afkoppelen van afvoerend oppervlak van een gemengd rioolstelsel kan door aanleg van een extra regenwatersysteem de vuiluitworp van het gemengde rioolstelsel worden teruggedrongen. Afkoppelen is een middel om aan de basisinspanning te voldoen.

14

15

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 16

Waar staan we nu?


Riolering in Den Haag

De riolering is in hoofdzaak bedoeld voor: - Het inzamelen en transporteren van afvalwater uit woningen en bedrijven naar een afvalwaterzuiveringsinstallatie (afgekort awzi). - Het inzamelen en transporteren van regenwater. In Den Haag bestaat het rioleringssysteem uit riolen voor de inzameling van afvalwater en regenwater, gemalen, persleidingen en randvoorzieningen (bergbezinkbassins). De huisaansluitingen en kolken in openbaar gebied worden ook gerekend tot de gemeentelijke riolering. Daarnaast introduceert het anders omgaan met regenwater en de invulling van grondwaterbeheer nieuwe infrastructuur, zoals drainage, wadi’s en infiltratievoorzieningen.

Doelen Haagse rioleringszorg

Voor het functioneren van de riolering en de uitvoering van het beheer heeft de gemeente sinds 1993 de volgende 5 doelstellingen staan: - Inzamelen van al het afvalwater. - Streven naar een duurzaam milieu. - Streven naar minimale overlast bij regenval. - Minimaliseren van de kans op calamiteiten. - Verbeteren van de klantgerichtheid. Uitgangspunt is om de bovenstaande doelstellingen te realiseren tegen minimale maatschappelijke kosten. In het Waterplan Den Haag zijn de genoemde doelstellingen overgenomen. Bijlage 1 geeft een uitwerking van bovengenoemde doelstellingen in functionele eisen en maatstaven. Bovendien geeft deze bijlage de resultaten aan van wat tot 2006 is bereikt. De riolering van Den Haag bestaat uit een stelsel van riolen met een totale lengte, inclusief de nieuwe gebieden, van 1300 km. Op het rioolstelsel van Den Haag zijn delen van de rioleringen van de gemeenten Rijswijk, Leidschendam-Voorburg en Westland (Wateringen) onder vrij verval aangesloten. Ook de riolering van de gemeente Wassenaar loost via een persleiding op het systeem. De kaart op pagina 17 geeft de structuur van het Haagse rioolstelsel weer. Structuur Haagse rioolstelsel

De tabellen op pagina 18 presenteren verschillende kengetallen van de Haagse riolering. Den Haag voert het ingezamelde afvalwater af naar 5 eindgemalen van Delfland die het vervolgens verpompen naar de awzi Houtrust. Binnen deze planperiode zal Delfland ook de nieuwe awzi Harnaschpolder in gebruik nemen (2008). Het grootste deel van de bestaande riolering is gemengd. Dit betekent dat zowel het afvalwater van huishoudens en bedrijven als het regenwater dat afstroomt van daken en wegen met

16

dezelfde leiding ingezameld wordt. De nieuwe gebieden Wateringseveld, Ypenburg en Leidschenveen en de uitbreidingen sinds 1970 zijn voorzien van een (verbeterd) gescheiden rioolstelsel. Daarbij wordt het regenwater in aparte leidingen ingezameld en geleid naar oppervlaktewater.

17

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 18

Waar staan we nu?


Kengetallen rioleringsbeheer per 1 januari 2005 Kengetal

Omvang

Aantal inwoners

469.808

Aantal woningen (CBS)

228.868

Heffingseenheden eigenaren *)

239.672

Heffingseenheden lozing 500 m3 bij lozing groter dan 500 m3 Afvoerend verhard oppervlak op gemengde riolering kern Den Haag 3) Afvoerend verhard oppervlak op gescheiden riolering kern Den Haag

8.029 2.165 ha 367 ha

Kenmerken riolering per 1 januari 2005 Gebied

Voorziening

Kern Den Haag

Gemengde riolering

***)

DWA riolering (verbeterd) gescheiden

90 km

****)

RWA riolering (verbeterd) gescheiden

146 km

Nieuwe gebieden

Gemengde riolering DWA riolering (verbeterd) gescheiden

Gemeente Den Haag

Omvang 854 km

0 km 103 km

RWA riolering (verbeterd) gescheiden

105 km

Drainageleidingen

205 km

Persleidingen

34 km

Gemalen

92

Externe overstorten

Perceelaansluitingen (schatting) **) Inspectieputten

Beheerder

De Dienst Stadsbeheer is binnen de gemeente Den Haag verantwoordelijk voor het operationele beheer van de riolering. De afdeling Riolering van het bedrijfsonderdeel Riolering en Waterbeheersing voert met 23 medewerkers de werkzaamheden uit die samenhangen met de dagelijkse rioleringszorg voor de rioleringen zoals inspecties, onderhoud en vervanging van de riolering en draagt daarmee bij aan de doelstelling voor schone, hele en veilige wijken in de stad.

121

Bergbezinkbassins Kolken

Organisatie rioleringszorg

14 66.000 ca. 200.000

Riolering en Waterbeheersing legt in jaarwerkplannen de planning van haar werkzaamheden vast en geeft de noodzakelijke middelen aan. Bovendien geeft zij in het jaarwerkplan het resultaat aan van de activiteiten in het voorafgaande jaar.

21.090

Tunnel- en viaductgemalen

15

*) In het aantal heffingseenheden eigenaren zijn ook eigenaren van bedrijfspanden opgenomen, hierdoor wijkt het aantal heffingseenheden eigenaren af van het aantal woningen. **) Het aantal perceelaansluitingen is niet gelijk aan het aantal woningen, omdat bijvoorbeeld in flats meer dan 1 woning aangesloten kan zijn op 1 perceelaansluiting en bedrijfspanden niet opgenomen zijn in het aantal woningen. ***) DWA Afkorting voor ‘droogweeraanvoer’ of ‘droogweerafvoer’; de hoeveelheid rioolwater die gedurende een

De beheertaak heeft specifiek betrekking op de bestaande riolering en nieuw aangelegde riolering, die aan haar als beheerder is overgedragen. In Den Haag vindt aanleg van riolering plaats in de nieuwe gebieden en in de bestaande stad bij stadsvernieuwing. Meestal vindt de nieuwe aanleg (en huisaansluitleiding) plaats in opdracht van andere partijen, zoals de Dienst Stedelijke Ontwikkeling, Publiek Private Samenwerking en particuliere (combinatie van) projectontwikkelaars. De afdeling Riolering geeft bij nieuwe aanleg de planontwikkelaars het standaard programma van eisen van de Dienst Stadsbeheer aan, controleert de rioleringsplannen van de ontwikkelaars en neemt de riolering in beheer als deze voldoet aan de vooraf gestelde eisen.

dag zonder neerslag op een rioolwaterzuivering wordt aangevoerd of uit uit een bepaalde gebied wordt afgevoerd. ****) RWA Afkorting voor ‘regenweeraanvoer’ of ‘regenweerafvoer’: de hoeveelheid rioolwater die gedurende een dag met veel neerslag wordt aangevoerd op een rioolwaterzuivering (maximale pompcapaciteit) of wordt afgevoerd uit een bepaald gebied.

18

Als opdrachtgever heeft de afdeling Riolering de regie in tal van rioleringsprojecten, meestal gericht op de vervanging van bestaande riolering. Voor de besteksvoorbereiding en directievoering bestaat een intensieve samenwerking met Ingenieursbureau Den Haag. Daarbij vindt afstemming plaats met het bedrijfsonderdeel Stedelijke Structuren, de Stadsdelen en andere

19

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 20

Waar staan we nu?


De opinie van de inwoners van Den Haag peilt de gemeente bij het Stadspanel. Dit panel bestaat uit 3000 inwoners, die representatief zijn voor de bevolking van 16 jaar en ouder. De vragen aan het panel worden gebruikt voor beleidsvoorbereiding en -evaluatie. De gemeente gebruikt de Stadsenquête mede voor bestuurlijke kengetallen en klantgerichtheidsmetingen.

Juridische aspecten

De afdeling Riolering beschikt voor het beheer van de riolering over verschillende beheersystemen om de grote hoeveelheden gegevens vast te leggen en te analyseren. De gegevens van de hoofdriolering zijn vastgelegd in het Geïntegreerd Beheer Informatiesysteem (GBI). De rioleringsgegevens zijn gekoppeld aan coördinaten, zodat de ligging van rioleringsonderdelen eenduidig grafisch kunnen worden weergegeven. In het GBI zijn ook de kwaliteitsgegevens van de riolering opgeslagen.

Historie De grachten in Den Haag werden vanaf hun aanleg, welke begon omstreeks 1600, gebruikt als lozingsplaats van afval en fecaliën. Rond 1850 raakte het gebied binnen de stadsgrachten volgebouwd. Om de ergste stankklachten te bestrijden werden verschillende stadsgrachten gedempt en werden grachten onder toeziend oog van het Hoogheemraadschap van Delfland gebaggerd. Daarnaast werd begonnen met het graven van het Kanaal naar Scheveningen om het vervuilde water in zee te lozen. Dit project heeft is nooit volledig gerealiseerd. In plaatst daarvan werd het Verversingskanaal gegraven waarvan de doortrekking in 1888 werd gerealiseerd. Vanaf 1875 vond rioolaanleg plaats in de stadsuitbreidingen en omstreeks 1900 werd begonnen met de aanleg van rioleringen voor de gehele stad. Aanvankelijk leverde dit veel schonere grachten op maar na aanleg van het drinkwaternet kwam de vervuiling ten dele weer terug in de grachten. Het Scheveningse strand, ten noorden van het Afvoerkanaal raakte door het Haagse rioolwater steeds vaker en meer vervuild waarop werd besloten om het rioolwater via een leiding 400 m in zee te lozen. De toenemende afvalwaterstroom zorgde ervoor dat in 1969 werd gestart met de bouw van een mechanische afvalwaterzuivering op Houtrust. De Wet Verontreiniging Oppervlaktewater (WVO) in 1970 leidde tot strengere eisen gesteld aan de kwaliteit van het oppervlaktewater en bepaalde ook dat de afvalwaterzuivering een taak werd van de waterkwaliteitbeheerder Delfland. Om deze taak uit te voeren diende Delfland te beschikken over de nodige onderdelen van het Haagse rioolsysteem. In 1989 is in een overeenkomst de overdracht van zuiveringstechnische werken bekrachtigd en is de gemeenschappelijke regeling tussen Den Haag en 12 randgemeenten voor de afvoer en zuivering van het rioolwater, die dateerde uit 1964 ontbonden.

De basisgegevens van alle huisaansluitingen worden vastgelegd in de Integrale Module Huisaansluitingen (IMH).

Aansluitvergunning

beheerders van nutsvoorzieningen om werk met werk te kunnen maken en om de overlast voor burgers zo beperkt mogelijk te houden. De afdeling Riolering draagt zorg voor de levering van rioleringsmaterialen bij vervanging en aanleg. Op deze wijze kan de duurzaamheid van de gebruikte materialen gewaarborgd worden, kan overzicht worden bewaard op rioleringswerkzaamheden in de stad en wordt de kostprijs van de gebruikte materialen laag gehouden door het schaalvoordeel van de inkoop. Een groot deel van de uitvoerende rioleringswerkzaamheden wordt uitbesteed. Beheersystemen

Het Gemalen Beheer Systeem (GBS) is ontwikkeld om het functioneren van de gemeentelijke (riool)gemalen te monitoren en zonodig op afstand aan te sturen. GBS geeft nog geen informatie over het functioneren van de eindgemalen, die Delfland beheert. De afdeling Riolering heeft toegang tot het Klachten Management Systeem (KMS) van de Dienst Stadsbeheer. Dagelijks beoordeelt de afdeling de meldingen, die het gemeentelijk ContactCentrum heeft opgenomen in KMS. De meldingen worden beoordeeld en binnen 3 dagen wordt het grootste gedeelte afgehandeld.

20

Op 25 juli 1989 heeft het Hoogheemraadschap van Delfland vergunning verleend voor het aansluiten van het rioolstelsel van Den Haag op de (bij Delfland) in beheer zijnde riool gemalen Morsestraat, Schiestraat, Leyweg, Laakwijk, Groenhovenstraat, West-Duinweg, Vogelwijk/Duindorp, Madenstein. De aansluitvergunning bevat voorschriften ter bevordering van de doelmatige werking van de awzi en de kwaliteit van het ontvangende oppervlaktewater.

21

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 22

Waar staan we nu?


Overeenkomst overdracht/overname zuiveringstechnische werken

De overeenkomst aangegaan tussen de gemeente Den Haag (18 december 1989) en het Hoogheemraadschap van Delfland (7 februari 1990) regelt twee belangrijke zaken: - De overdracht van de awzi Houtrust met persleidingen, eindgemalen, overstortleidingen en by-passleidingen van de gemeente aan Delfland, tezamen met een financiële regeling voor gebruik en onderhoud van gemalen. - De regeling ten aanzien van afvalwater afkomstig van buurgemeenten. Vergunning Wet verontreiniging oppervlaktewateren

De gemeente Den Haag heeft een overall vergunning voor het lozen op oppervlaktewater via (gemengde) overstorten en regenwateruitlaten. De vergunning is bij Delfland geregistreerd onder kenmerk 520851/ 0570031, d.d. 1 juli 2005. De vergunningverlening Het regen- en of afvalwater uit de overstorten en regenwateruitlaten van het gemeentelijk rioolstelsel wordt geloosd op oppervlaktewater. Voor een directe lozing op het oppervlaktewater is een vergunning op grond van artikel 1, eerste lid, van de WVO noodzakelijk. De vergunningsvoorwaarden berusten op het bepaalde in de Wet verontreiniging oppervlaktewater, de Wet milieubeheer, de Algemene wet bestuursrecht, de Verordening Waterbeheer Zuid Holland en de Lozingsverordening Delfland. Een zeer beperkt gebied van Den Haag loost via 4 overstorten op de 1e en 2e haven in Scheveningen. Dit is rijkswater en het bevoegd gezag is Rijkswaterstaat, Directie Zuid-Holland. De vergunning is bij Directie Zuid-Holland bekend onder nummer AWU/95.12417 I, d.d. 26 juli 1995. Bij RIZA (Rijkswaterstaat) loopt een onderzoek om de effecten van emissies op de kwaliteit van het zeewater bij Scheveningen in beeld te brengen. De afwatering van het Haagse oppervlaktewater via het afvoerkanaal naar de Noordzee loopt via de 2de haven en is voor de beheersing van het peil en de kwaliteit van het water binnen de gemeente van vitaal belang. Naast het overtollige water van Den Haag wordt ook het overtollige water van de buurgemeenten en de ‘bypass’ van de AWZI Houtrust bij calamiteiten via deze weg geloosd.

500 m3 of gedeelte daarvan. De geloosde hoeveelheid afvalwater is hierbij gelijkgesteld aan het drinkwaterverbruik. Verordening precariobelasting, gebruiks- en genotsretributies 1998

Tijdelijke lozingen op het gemeentelijke riool zijn onderhevig aan precariobelasting. Deze lozingen komen voor bij bodem- en grondwatersanering en bemaling van bouwputten. Per lozingspunt op de riolering en strekkende meter persleiding geldt een tarief. Voor de geloosde hoeveelheid water geldt het rioolrecht grootafvoer.

Verordening rioolrechten 1998

De rioolrechtverordening is de gemeentelijke verordening waarin de grondslag voor de opbouw en de heffing van het rioolrecht is vastgelegd. Ieder jaar wordt bij de vaststelling van de gemeentelijke begroting de verordening geactualiseerd met de nieuwe tarieven voor het rioolrecht. Het rioolrecht in Den Haag bestaat uit twee onderdelen. In de eerste plaats is er het eigenarentarief dat geldt voor iedereen die in Den Haag een woning of bedrijfspand bezit. Voor grote watergebruikers, voor zover dit uitgaat boven 500 m3,geldt een heffing per eenheid van

22

23

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 24

Waar houden we rekening mee?


Waar houden we rekening mee? Het Waterplan Den Haag 1998-2012 geeft de contouren aan voor het Haagse waterbeleid. Dit waterplan beschrijft een visie voor het samenhangende beheer van riolering, oppervlaktewater, watergebonden natuur en ondiep grondwater in Den Haag voor de middellange termijn. Een gemeentelijk rioleringsplan is een wettelijke verplichting. Voor de eerste planperiode was het rioleringsplan geïntegreerd in het Waterplan. Nieuwe ontwikkelingen in de landelijke beleidsuitgangspunten met betrekking tot riolering en stedelijk waterbeheer maken echter een geactualiseerd gemeentelijk rioleringsplan noodzakelijk. Dit hoofdstuk schetst achtereenvolgens de landelijke beleidsontwikkelingen, de veranderingen in de organisatie van rioleringszorg, de Haagse riolering als infrastructuur en de fysieke leefomgeving. Daarnaast gaat dit hoofdstuk in op de relatie van de rioleringszorg met andere gemeentelijke beleidsvelden, in het bijzonder het milieu, ruimtelijke ordening en water in de stad Den Haag.

Landelijke beleidsontwikkelingen Vierde Nota waterhuishouding Regeringsbeslissing (1998-2006)

De Vierde Nota waterhuishouding gaat door op de ingeslagen weg van integraal waterbeheer. De bijna-overstromingen van de Rijntakken en de overstromingen in het Maasstroomgebied maken duidelijk dat rivieren meer ruimte moeten krijgen. Voor het bereiken van de doelstellingen is meer samenhang tussen het beleid voor water, ruimtelijke ordening en milieu noodzakelijk. Gebiedsgericht beleid is daarbij een sleutelbegrip. Problemen die lokaal en regionaal spelen moeten ook zo veel mogelijk op dat niveau worden aangepakt. Het hoofdstuk ‘Water in de stad’ beschrijft ondermeer het uitvoeren van knelpuntenonderzoek stedelijk waterbeheer, het opstellen van gemeentelijke rioleringsplannen en het terugdringen van overstortingen door afkoppelen van verhard oppervlak en infiltreren. Als ambitie wordt gestreefd naar 60% afkoppelen in nieuwbouwlocaties en in bestaande bebouwing 20%. Waar mogelijk sluit de gemeente aan bij de ambities van deze nota. Commissie Waterbeheer 21ste eeuw

Het waterbeheer in Nederland is ook na de totstandkoming van de 4de nota waterhuishouding, die zich vooral richt op waterkwaliteit, sterk in ontwikkeling. Na de wateroverlast en de (bijna)overstromingen eind jaren ‘90 is de Commissie Waterbeheer 21ste eeuw ingesteld. De commissie heeft de trits ‘vasthouden, bergen en dan pas afvoeren’ geïntroduceerd (zie illustratie pagina 26). Voor de waterkwaliteit is een vergelijkbare trits geformuleerd: ‘schoon houden, scheiden en dan pas zuiveren’. De gemeente Den Haag volgt waar mogelijk het advies van de Commissie. Europese Kaderrichtlijn water (EKW)

Ook Europees wordt aangegeven dat de waterkwaliteit dient te worden verbeterd. De Europese Kaderrichtlijn heeft waar het de gemeente betreft consequenties voor de riolering, afkoppelen, toepassing van bouwmaterialen en het ruimtelijk beleid. In 2009 moet er een

24

25

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 26



1

2

3

Vasthouden (1), bergen (2) en dan pas afvoeren (3).

maatregelenpakket vastgesteld zijn dat resulteert in een watersysteem dat in 2015 voldoet aan de in de EKW gestelde normen. Delfland wil het vormgeven van het maatregelenpakket samen met andere betrokken partijen, zoals de gemeenten, oppakken. Waterplannen zijn hiervoor een geschikt instrument. Uitgangspunt is om in een vroegtijdig stadium al in gesprek te gaan met gemeenten en andere partijen over de gevolgen van de EKW. In de periode 2006 – 2008 kunnen dan de maatregelen opgesteld worden. Momenteel is nog niet duidelijk welke gevolgen dit heeft voor Den Haag. De ontwikkelingen worden gevolgd en waar mogelijk gestuurd, om te komen tot pragmatische en haalbare doelen. Nationaal Bestuursakkoord Water

In het Nationaal Bestuursakkoord Water hebben Rijk, Provincies, Gemeenten en Waterschappen afspraken gemaakt over de manier waarop in de toekomst met het water in Nederland wordt omgegaan. Afgesproken is dat alle gemeenten in samenwerking met waterschappen uiterlijk de eerste helft van 2006 een waterplan hebben opgesteld. Hierin komt de basisinspanning riolering, mogelijke optimalisaties, de wateropgave en de grondwaterproblematiek in elk geval aan bod. In het Nationaal Bestuursakkoord Water is afgesproken dat bij nieuwe ontwikkelingen de kosten voor het realiseren van de nodige waterberging ten laste komt van de planexploitatie. Tenzij het waterbergend vermogen in de uitgangssituatie niet op orde was, dan betaalt het waterschap mee. Wat dit voor Den Haag betekent zal worden weergegeven in de rapportage van het project Watervisie, dat deel uitmaakt van het Waterplan programma t/m 2007.

afvalwater), het stimuleren van samenwerking, het maken van afspraken tussen de waterketenpartners (afvalwaterakkoord) en het stimuleren van bedrijfsvergelijkingen (benchmarking) in de keten. Bekostiging waterbeheer

De regering heeft voorgesteld om het rioolrecht om te zetten in een gemeentelijke doelheffing waarbij gemeenten watertaken kunnen bekostigen. Gemeenten worden daarbij verantwoordelijk voor het beheer van het afval- en regenwater en het verwerken van overtollig grondwater. Zij krijgen met het voorstel de ruimte voor maatwerk in de financiering van deze watertaken. Zo kunnen gemeenten ervoor kiezen om het regenwater apart af te voeren, in plaats van via het riool. In dit gemeentelijk rioleringsplan wordt voorgesteld het beheer van de drainage leidingen vanaf 2007 te bekostigen uit het rioolrecht. Ontwikkelingen organisatie rioleringszorg Benchmarking riolering

In 2003 heeft Stichting RIONED het resultaat van een pilotproject benchmarking rioleringszorg ‘Het riool vergeleken’ aangeboden aan burgemeester Deetman als voorzitter van de VNG. Benchmarking is bedoeld om te leren van elkaars prestaties op het gebied van rioleringsbeheer. Daartoe wordt het rioleringsbeheer op vele aspecten vergeleken, van klachtenopvolging tot de staat van onderhoud en de hoogte van het rioolrecht. Den Haag heeft een laag rioolrecht ten opzichte van andere grote gemeenten (G4). De resultaten van de benchmarking geven geen aanleiding tot substantiële wijzigingen in de wijze waarop de rioleringszorg wordt geregeld.

Rijksvisie op de Waterketen

De Rijksvisie op de Waterketen (10 juni 2003) is gericht op de relatie tussen waterketen (infrastructuur voor drink- en afvalwater), watersysteem en leefomgeving. De visie benadrukt het belang van duurzaam omgaan met regenwater (afkoppelen, regenwater niet mengen met

26

Klantgerichtheid

De Dienst Stadsbeheer wil haar bedrijfsprocessen en de klantgerichtheid verbeteren. In verbeteren van de klantgerichtheid staan communicatie en adequaat oplossen van klachten en/ of

27

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 28



Daarnaast kunnen betere afspraken worden gemaakt over kostenverdelingen tussen Den Haag en Delfland en tussen Den Haag en omliggende gemeenten. De watersysteemberekening heeft geleid tot een totaalpakket van verbetermaatregelen voor ruim € 18.400.000. Hiervan komt € 14.600.000 (incl. BTW) voor rekening van Den Haag. De overige kosten zijn voor de omliggende gemeenten en het Hoogheemraadschap van Delfland. De financiële inspanningsverplichtingen van de verschillende partijen zijn gebaseerd op het aandeel dat iedere partij afzonderlijk moet leveren voor de maatregelen op het gebied van de wettelijke basisinspanning en het waterkwaliteitsspoor en de maatregelen voor het beperken van de wateroverlast. De investering voor het verbeteren van de functionaliteit van de riolering is opgebouwd uit drie hoofdcomponenten. meldingen centraal. Gebruik van folders is een beproefd middel om specifieke onderwerpen te belichten en daarmee een groot deel van de vragen te beantwoorden en klachten te voorkomen. Daarnaast presenteert Riolering en Waterbeheersing zich op www.denhaag.nl met informatie over de producten. Het gebruik van inter- en intranet als communicatiemedium, en inherent hieraan het onderhoud en de ontwikkeling van applicaties, zal toenemen om de klantgerichtheid verder te verbeteren. Samenwerking

Met de totstandkoming van het Waterplan Den Haag is de samenwerking met Delfland, de Dienst Stedelijke Ontwikkeling en andere onderdelen (Milieu & Vergunningen, Stedelijke Structuren) binnen de Dienst Stadsbeheer geïntensiveerd. Diverse structurele overleggen houden de communicatielijnen kort. Bij de aanleg en vervanging van rioleringswerken wordt, naast de traditionele besteksvoorbereiding door ingenieursbureaus en uitvoering door aannemers, na aanbesteding als opdrachtgever direct gebruik gemaakt van de innovatieve wijze van werken van de uitvoerende partijen. In deze zogenaamde Design & Construct opzet kan niet alleen de inspanning, maar ook de tijdsduur van de voorbereiding worden gestroomlijnd.

Ontwikkelingen riolering Functioneren riolering en watersysteem

In de Watersysteemberekening (2003) is het functioneren van de riolering en het watersysteem van Den Haag en de omliggende gemeenten in samenhang berekend en geanalyseerd. Het functioneren van de riolering is getoetst op afvoercapaciteit (water op straat) en bergingscapaciteit (emissie naar oppervlaktewater). De watersysteemberekening heeft het inzicht in de werking van riolering en oppervlaktewater vergroot. Hierdoor kan adequater worden ingespeeld op maatregelen in de vorm van sturing van gemalen of aanpassing van leidingdiameters.

28

1

Realisatie van maatregelen aan het rioolstelsel voor de ‘basisinspanning’

Door de Commissie Intergraal Waterbeheer (CIW) is in het begin van de jaren ‘90 bepaald dat een rioolstelsel moet voldoen de basisinspanning. De basisinspanning is een milieumaatregel met als doel de kwaliteit van het oppervlaktewater te verbeteren door de hoeveelheid overstortend (riool)water terug te dringen. Bij riooloverstortingen komt immers met regenwater verdund afvalwater in het oppervlaktewater terecht dat daardoor verontreinigd kan raken. De basisinspanning is inmiddels een wettelijke eis geworden op basis van de Wet op de Verontreiniging van het Oppervlaktewater (WVO). Het afkoppelen van schoon regenwater van het riool, is een maatregel die voor het bereiken van de basisinspanning noodzakelijk is (en vanuit oogpunt van duurzaamheid het meest gewenst is). Om de basisinspanning te bereiken, zal er: - meer berging in het rioolstelsels worden aangebracht door bijvoorbeeld buizen met grotere diameters toe te passen zodat er meer regenwater in het systeem kan worden geborgen, kosten € 2.300.000 (deze maatregelen zijn al uitgevoerd in de periode tussen 2003 en 2005); - meer berging worden aangebracht door bergbezinkbassins te bouwen, waarin het regenwater tijdelijk kan worden opgeslagen, kosten € 2.000.000 (hiervan dient in 2006 nog € 1.000.000 te worden gerealiseerd) - verhard oppervlak afgekoppeld worden van het riool, zodat er minder regenwater in het systeem terecht komt. De kosten voor 2 ha bedragen € 800.000 (€ 400.000 in 2006 en € 400.000 in 2007). Door Delfland wordt de pomp(over)capaciteit van de rioolgemalen vergroot, zodat het regenwater sneller kan worden weggepompt. Den Haag wil op 1 januari 2008 voldoen aan de eisen die gesteld zijn aan de basisinspanning.

29

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 30


2

Maatregelen aan de riolering ter voorkoming van wateroverlast

maatregelen die zijn te verwachten op basis van de Europese Kaderrichtlijn Water.

Het beleid met betrekking tot het voorkomen van wateroverlast maakt onderdeel uit van de gemeentelijke rioleringszorg voor de doelmatige inzameling en transport van afvalwater (Wm- art 10.33). De gemeente Den Haag heeft dit vertaald in de functionele eis dat de riolering voldoende capaciteit heeft voor de afvoer regenwater en dat overlast alleen voorkomt in die gebieden waar de minste schade optreedt (zie bijlage 1 functionele eisen en maatstaven).

In de NW4 worden de volgende actiepunten genoemd: - toetsing aan het emissiespoor (= de basisinspanning); - toetsing aan het waterkwaliteitsspoor (het beperken van overstorten in samenhang met de kwaliteit van het oppervlaktewater) Het toetsingskader voor de basisinspanning is uitgewerkt in het CIW rapport ‘Riooloverstorten, deel 2: Eenduidige basisinspanning: nadere uitwerking van de definitie basisinspanning’ van juni 2001.

Om wateroverlast te voorkomen zijn voor een deel dezelfde maatregelen nodig als welke zijn genoemd bij de basisinspanning. De locatiekeuze wordt echter gestuurd vanuit een andere invalshoek. Door maatregelen aan het riool te treffen, veelal het vergroten van de diameter van de buis ten behoeve van versnelde afvoer, wordt voldaan aan de eisen ten aanzien van wateroverlast. De kosten bedragen € 8.850.000 (een groot deel van deze maatregelen is al voor uitgevoerd in de periode tussen 2003 en 2005). Het betreft hierbij onder andere de vergroting van de riolen in de wijken Benoordenhout en Belgisch Park. Wanneer ook een aantal maatregelen in Bezuidenhout zijn uitgevoerd, naast een beperkt aantal kleinere ingrepen, totaal voor een bedrag van € 1.550.000, wordt voldaan aan deze eis. De verwachting is dat de maatregelen in het najaar 2007 gereed zijn.

3

Maatregelen aan de riolering en/ of oppervlaktewater om de waterkwaliteit te laten voldoen aan de normstelling (waterkwaliteitsspoor)

Het beleid met betrekking tot het waterkwaliteitsbeheer is gebaseerd op de vierde Nota Waterhuishouding (NW4; regeringsbeslissing), het Waterbeheersplan (WBP) Delfland 19992005 en is uitgewerkt in de beleidsnotitie ‘Riolering en het watersysteem’ d.d. 8 maart 2004. Het hoofduitgangspunt van de NW4 is dat de verontreiniging zoveel mogelijk moet worden beperkt door het nemen van maatregelen aan de bron. Afhankelijk van de aard van de schadelijkheid van de geloosde stoffen wordt, nog los gezien van de effecten van de lozing, toepassing van de best uitvoerbare technieken en best bestaande technieken als inspanningsbeginsel gehanteerd. Na toepassing van bronmaatregelen wordt de restlozing beoordeeld. Indien blijkt dat de genomen maatregel niet volstaat om de kwaliteitsdoelstelling van het oppervlaktewater te halen, moeten aanvullende bron- of effectgerichte maatregelen worden genomen. Voor de zwarte lijst stoffen wordt toepassing van best bestaande technieken verlangd. Voor overige stoffen, waarvoor de emissie aanpak geldt, is een saneringsinspanning vereist volgens de best uitvoerbare technieken. Aangenomen mag worden dat zwarte lijststoffen slechts als sporen zullen voorkomen in te lozen afvalwater. Voor deze lozingen kan daarom de aanpak worden gevolgd volgens de best uitvoerbare technieken. Voor rioolstelsels is de best uitvoerbare techniek omschreven als de basisinspanning. Deze maatregelen sorteren al voor op de

30


Voor gemengde rioolstelsels betekent dit dat de vuilemissie van een gemengd rioolstelsel via overstorten naar oppervlaktewater minimaal gelijkwaardig dient te zijn aan dat van het referentiestelsel. Dit is de theoretische referentiewaarde, gedefinieerd in vuilemissie, waaraan een rioolstelsel moet voldoen. Voor bestaande (verbeterd) gescheiden rioolstelsels geldt dat maatregelen genomen moeten worden indien de lozingen vanuit het gescheiden stelsel het bereiken van de waterkwaliteitsdoelstellingen in gevaar brengen. Van een systeem dat gelijkwaardig is aan een verbeterd gescheiden stelsel wordt verondersteld dat voldaan is aan de basisinspanning en het waterkwaliteitsspoor. Bij nieuwe stelsels mag het relatief schone hemelwater niet met huishoudelijk- of bedrijfsafvalwater naar de zuivering worden getransporteerd. Als richtlijn voor de afvoer van hemelwater wordt de ‘beslisboom aan- en afkoppelen verharde oppervlakken’ van de werkgroep Riolering West- Nederland, d.d. 10 juli 2003 gehanteerd (zie bijlage 3). Om te voldoen aan de eisen van het waterkwaliteitsspoor moeten aanvullende voorzieningen aan de riolering en het oppervlaktewater worden getroffen, De kosten voor de gemeente zijn hiervoor geraamd op ca. € 650.000. Het betreft hier ondermeer het opheffen van rioleringsoverstorten op ongewenste locaties. De kosten voor het Hoogheemraadschap van Delfland zijn geraamd op een bedrag van ca. € 600.000,- Delfland zal de maatregelen in het openwatersysteem treffen, zoals het aanleggen van extra duikers en treffen van doorspoel-/ circulatie maatregelen. Een forse inspanning zal daarnaast echter geleverd moeten worden door verhard oppervlak af te koppelen van het riool, zodat er minder regenwater in het systeem komt en minder overstortingen plaatsvinden. In de periode tot 2016 dient daarom nog ca. 100 ha te worden afgekoppeld. De kosten hiervoor worden geraamd op € 40.000.000. Ten tijde van het uitwerken van de Watersysteemberekening 2003 was het uitgangspunt dat in de herstructureringsgebieden zoals Den Haag Zuid-West, Duindorp en Spoorwijk de inhoudelijke wateropgave integraal zou worden meegenomen. In het kader van het ‘Waterplan Den Haag 1998 -2012, Programma t/m 2007’ is in het College, ten aanzien van het aspect financiering van ‘afkoppelen’ van het regenwater bij her-

31

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 32



structurering het volgende besloten: - De te volgen lijn is dat de kosten voor de waterkwaliteit (afkoppelen van het regenwater) niet ten laste komen van de gemeente. Bestuurlijke inzet zal worden om de kosten ten laste te laten komen van het Rijk, de Provincie of het Hoogheemraadschap. - Bij nieuwbouwplannen en bij herstructureringsprojecten wordt de inhoudelijke wateropgave integraal meegenomen. Bij ieder herstructureringsproject wordt de afweging gemaakt of maatregelen voor de waterberging en de waterkwaliteit (afkoppelen van het regenwater) haalbaar zijn.

Naast het verbeteren van de functionaliteit is de levensduur met de bijbehorende vervangingsstrategie een andere belangrijke kostencomponent van de riolering. Levensduur riolering

Onderzoek aan zogenaamde boorkernen van Haagse riolen wijst uit dat de gemiddelde levensduur van de betonnen hoofdriolen circa 70 - 100 jaar is. Door de lange gemiddelde levensduur is aantasting veruit de grootste bedreiging van de stabiliteit van de hoofdriolen. De kwaliteit van de hoofdriolen 4) is één van de factoren in de afweging om over te gaan tot rioolvervanging. Niet onbelangrijk is de kwaliteit van de huis- en kolkaansluitleidingen. De uitval hiervan heeft een veel grotere spreiding dan de levensduurverwachting van het hoofdriool. Een langere levensduur van het hoofdriool heeft tot gevolg dat meer reparaties aan huis- en kolkaansluitingen plaatsvinden.

Omdat de directe relatie tussen het afkoppelen van het regenwater bij herstructureringsprojecten is losgelaten, komt het voldoen aan de eisen die gesteld worden aan het waterkwaliteitsspoor in het geding. Om hier toch aan te kunnen voldoen en -als deze bekend zijn- ook aan de eisen die gesteld worden vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water zal deze problematiek separaat onder de aandacht van het bestuur worden gebracht in het kader van de onderhandelingen over een nieuw collegeakkoord 2006-2010.

Aangelegde lengte hoofdriolen in Den Haag per aanlegjaar Kosten (in euro’s) voor het verbeteren van de functionaliteit voor Den Haag 40.000

(het maatregelen-pakket uit de watersysteemberekening) Basisinspanning

Aanleg bergbezinkbassins

2.000.000

Aanpassingen in de riolering

2.300.000

Afkoppelen 2 ha verhard

‘water op straat’

Waterkwaliteitsspoor

2.000.000 8.850.000

650.000

800.000

11.800.000 800.000

oppervlak Sub totaal

5.100.000

8.850.000

650.000

14.600.000

Gerealiseerd binnen vorige

3.300.000

7.300.000

-

10.600.000

1.800.000,-

1.550.000

650.000

4.000.000

40.000.000

40.000.000

40.650.000

44.000.000

planperiode Sub totaal nog te realiseren

30.000 25.000 20.000 15.000 10.000

Afkoppelen 100 ha *) Totaal nog te realiseren

35.000

Totaal

lengte (m)

Omschrijving

1.800.000,-

1.550.000

*) De financiering van 100 ha afkoppelen verhard oppervlak (€ 40.000.000), maakt geen onderdeel uit van

5.000 0 1880 1887 1894 1901 1908 1915 1922 1929 1936 1943 1950 1957 1964 1971 1978 1985 1992 1999 2006 jaar van aanleg

dit Gemeentelijk Rioleringsplan 2006-2010.

Het voorgestelde maatregelenpakket geeft een aanzienlijke verbetering, maar is niet voldoende alle knelpunten met betrekking tot de waterkwaliteit op te lossen. Met andere woorden er wordt niet volledig voldaan aan de waterkwaliteitsdoelstelling. Deze knelpunten ontstaan bijvoorbeeld doordat een aanzienlijke riooloverstort plaatsvindt op een oppervlaktewater dat onvoldoende doorgespoeld kan worden. Het betreft de knelpunten Valkenboskade/Soesdijksekade, Eshofpolder, Schenk, Kwekerij/Belgisch Park en ‘t Laakje, Voor de knelpunten zal in de in de komende planperiode een plan van aanpakwordenopgesteld.

Tot 2003 is de vervanging van hoofdriolen vooral gestuurd op de ouderdom. De verdeling van de aanlegjaren van de riolen in het verleden is daarmee maatgevend voor vervanging in de toekomst.

4) Als

criterium voor de technische levensduur geldt dat het beton in een doorsnede van

de rioolbuis een grenswaarde voor de treksterkte heeft bereikt.

32

33

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 34



Het diagram op pagina 33 geeft de lengte van de hoofdriolen per aanlegjaar weer voor het rioolstelsel stand 1 januari 2005. Riolen op leeftijd zijn echter niet per definitie slecht. Het crite-rium slecht hangt vooral samen met de beoordeling van 1= afstroming, 2= stabiliteit en 3= waterdichtheid. Optimaal rioleringsbeheer kan alleen worden gerealiseerd door middel van een tijdige inspectie, onderhoud en vervanging van slechte riolering. Om het tijdig vervangen van slechte riolering te kunnen plannen is het goed in beeld hebben van de werkelijke toestand van de riolering essentieel. Vervangingsstrategie riolering

Het niet tijdig vervangen van slechte riolering heeft tot gevolg dat een vervangingsachterstand ontstaat en het rioolstelsel gemiddeld ouder wordt. Daarmee wordt de kans op calamiteiten groter. Kortom als het stelsel ouder wordt, neemt de vervangingsachterstand toe en daarmee de kwaliteit overall af. Bij het Integraal Gemeentelijk Rioleringsplan voor de periode 1993-1997 en de evaluatie ervan in het Waterplan Den Haag 1998-2012, werd bij de bepaling van de levensduur en de vervangingsachterstand van de riolering nog uitsluitend uitgegaan van visuele inspecties en ouderdom. Omdat er in de periode tot 1920 relatief weinig riolering is aangelegd kon daarbij het vervangingsvolume tot 2004 beperkt blijven tot minder dan 10 km/jaar. Het onderzoek naar de betonkwaliteit van Haagse riolen wijst inmiddels uit dat de vervangingsachterstand van de riolering op een andere wijze moet worden bepaald. De verwachte levensduur van de riolering bedraagt 70 - 100 jaar. Bij het overschrijden van de levensduur van 70 -100 jaar bedraagt de vervangingsachterstand ca. 60 – 400 km. (ca. 60 km riool is ouder dan 100 jaar en 400 km is ouder dan 70 jaar). Prioriteit vervanging riolering aangelegd voor 1925 Prioriteit

Kwalificatie

1

Hoge prioriteit – vervanging 0-10 jaar

2

Gemiddelde prioriteit – vervanging 5- 20 jaar

3

Lage prioriteit – vervanging 20- 50 jaar

4

Geen prioriteit – vervanging > 50 jaar

Lengte riool (km) 70 100 30 2

Op basis van onderzoek naar de betonkwaliteit in combinatie met videoinspecties van het rioolstelsel is de vervangingsachterstand op 1 januari 2005 op ca. 70 km bepaald. Het handhaven van vervangingstempo van 2004, minder dan 10 km per jaar, is onvoldoende om het kwaliteitsniveau van 2004 in deze periode te handhaven. Uitgaande van de verwachte levensduur van 70 - 100 jaar blijft bij een vervanging van de riolen in die periode de kwaliteit van stelsel op peil. Wanneer dit principe wordt toegepast op de totale lengte van ca. 1200 km riool heeft dit tot gevolg dat per jaar gemiddeld 12 km riool vervangen moet worden. De vervangingsachterstand van 70 km loopt dan niet verder op.

34

Het is niet wenselijk dat de vervangingsachterstand ten opzichte van 1 januari 2005 in de periode tot en met 2010 verder oploopt. Gedeputeerde staten van Zuid-Holland en de waterkwaliteitbeheerder, het Hoogheemraadschap van Delfland, staan op het standpunt dat de achterstand niet mag lopen en dat de kosten over de planperiode worden gedekt. Door het treffen van de noodzakelijke milieumaatregelen en het nakomen van bestuurlijke afspraken met het Hoogheemraadschap van Delfland over de vervanging van de rioolgemalen loopt de vervangingsachterstand verder op. Om de vervangingsachterstand ten opzichte van 1 januari 2005 niet op te laten lopen zal, over de periode tot en met 2010, extra riolering moeten worden vervangen. Indien deze riolen niet tijdig worden vervangen heeft dat tot gevolg dat er de vervangingsachterstand oploopt en daarmee ook de risico’s op nadelige consequenties voor de veiligheid en hygiëne in de stad. Dat betekent dat in de planperiode de baten moeten worden verhoogd met een totale investering van € 28.000.000, wat zich vertaalt in een tariefsverhoging van € 8,33 per jaar. In de begroting voor 2006 is een bedrag van € 2.000.000 opgenomen voor rioolvervanging, waarmee 2 km riool extra kan worden vervangen. Riolering in nieuwe gebieden

De riolering in de nieuwe woongebieden Wateringse Veld, Ypenburg en Leidschenveen komt gefaseerd in beheer bij de gemeente Den Haag. Voordat de gemeente het beheer van de riolering overneemt, vindt een kwaliteitsbeoordeling plaats van de aangelegde riolering op basis van video-inspectie en revisietekeningen. De matige bodemgesteldheid en de gemiddelde aanlegkwaliteit leiden voor deze riolering tot een voor Haagse begrippen korte levensduurverwachting van 25 tot 40 jaar en heeft hierdoor direct invloed op het toekomstige vervangingsregime na deze planperiode. Ongerioleerde percelen

In Den Haag zijn relatief weinig percelen niet op de riolering aangesloten. Dit betreft 64 panden en 38 woonboten. Delfland heeft de woonbooteigenaren aangeschreven om aan te sluiten

35

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 36



op de riolering. Er zullen 27 panden een eigen voorziening krijgen in de vorm van een zogenaamde IBA 5), omdat aansluiting op de riolering te kostbaar is. Delfland neemt deze installaties in beheer. De overige panden die nog niet op de riolering zijn aangesloten zullen op basis van een aansluitprogramma vanaf 2005 worden aangesloten. Een 13-tal panden zal er binnen een periode van ten hoogste 4 jaar, in het kader van grootschalige nieuwbouw, worden afgebroken of op de riolering aangesloten worden. Glastuinbouw is aanwezig in de gebieden Madestein en de Uithofslaan. Madestein is voorzien van riolering. Beide gebieden worden voor woningbouw ontwikkeld waarbij de glastuinbouw verdwijnt. De eventueel nog bestaande gehandhaafde en niet gerioleerde glastuinbouw wordt voor 2008 opgeheven. Afkoppelen van verhard oppervlak in bestaand stedelijk gebied

Om ervaring op te doen met het afkoppelen van schoon regenwater van het riool heeft Den Haag in de periode 1998-2002 verschillende proefprojecten uitgevoerd. In het Van Stolkpark is infiltratie van schoon regenwater onderzocht. Voortzetting van de monitoring is nodig om inzicht te krijgen in de effecten van dichtslibbing van de infiltratievoorziening op langere termijn. In Houtwijk wordt gemeten aan een gescheiden rioolstelsel om het effect van regenwaterlozingen op de waterkwaliteit in beeld te brengen. Over de resultaten van het onderzoek zal in de planperiode worden gerapporteerd. Bij project Ridderlaan is nagegaan of eigenaren zouden willen meewerken aan het afkoppelen van dakoppervlakken. De bewoners zagen afkoppelen eerder als bedreiging dan als kans. Misvattingen over toenemende grondwateroverlast in de vorm van natte kelders bleek niet te ontzenuwen ondanks een intensief communicatietraject. Het project is uiteindelijk niet uitgevoerd. Deze ervaring heeft geleid tot terughoudendheid bij afkoppelen van (kleinschalige) particuliere eigendommen. In de herstructureringsgebieden Den Haag Zuid-West, Spoorwijk, Duindorp en Laakhavens heeft afkoppelen een duidelijke plaats gekregen. Afkoppelen draagt in deze gebieden bij aan de emissiereductie van de bestaande gemengde rioolstelsels en daarmede de verbetering van de waterkwaliteit.

gemeentelijk rioleringsplan wordt voorgesteld het beheer van de drainage leidingen vanaf 2007 te bekostigen uit het rioolrecht. Transportsysteem en awzi Harnaschpolder

Het zuiveren van het afvalwater in de Haagse regio gebeurt op dit moment door de awzi Houtrust in Den Haag. Met het project Afvalwater Haagse Regio werkt het Hoogheemraadschap van Delfland aan de aanpassing van de bestaande zuiveringsinstallatie Houtrust, de realisatie van de awzi Harnaschpolder (bij Den Hoorn in de gemeente Midden-Delfland) en het bijbehorend transportstelsel van persleidingen en gemalen. Volgens planning zal Harnaschpolder in 2008 in bedrijf gesteld moeten worden. Grote delen van de gemeenten Wassenaar en Leidschendam-Voorburg vallen in het beheergebied van het Hoogheemraadschap van Rijnland. Rijnland heeft de behandeling van het afvalwater dat in het betreffende gebied vrijkomt uitbesteed aan Delfland. In deze planperiode is de vervanging/renovatievoorzien van de rioolgemalen West-Duinweg (vervalt), Scheveningen (nieuwbouw), Belgisch Park (renovatie), Loosduinen (nieuwbouw), Leyweg (nieuwbouw) en Morsestraat (renovatie). Deze gemalen zijn/ komen in eigendom en beheer van Delfland. Op grond van de overeenkomst overdracht/overname zuiveringstechnische werken (1989) betaalt Den Haag mee aan de vervanging/renovatie. Voor deze planperiode is in totaal € 9.300.000 6) geraamd voor de afdracht aan Delfland.

Ontwikkelingen leefomgeving Riolering en waterkwaliteit

Nieuws over de verontreiniging van het zeewater langs de kust van Scheveningen geeft in Den Haag enige onrust. Hevige en lange regenbuien zorgen voor zoveel water dat de rioolwaterzuiveringen dat vaak niet kunnen verwerken. Hierdoor moeten de zuiveringen noodgedwongen ongezuiverd rioolwater lozen, bijvoorbeeld in zee bij Den Haag en Scheveningen en bij Katwijk aan zee. Regenval kan ook tijdelijke verontreiniging veroorzaken vanwege het spuien van boezemwater nabij de Scheveningse havens. Bij hevige regenval is dit boezemwater in enige mate verontreinigd door riooloverstorten in het stedelijk gebied van Den Haag en in het achterland.

Verandering systeem riolering

In de nieuwe woongebieden Wateringseveld, Ypenburg en Leidschenveen wordt naast gescheiden riolering een drainage stelsel aangelegd. De noodzaak van drainageleidingen levert voor het beheer nieuwe infrastructuur op. In dit

5) IBA

staat voor Individuele Behandeling van Afvalwater. Dit zijn kleinschalige

installaties voor de zuivering van afvalwater.

36

Het Hoogheemraadschap van Delfland is ondermeer verantwoordelijk voor de kwaliteit van zowel het boezemwater als het afvalwater, dat op zee wordt geloosd. Delfland werkt aan een nieuwe awzi Harnaschpolder, die de bestaande awzi Houtrust in 2008 zal ontlasten. Waar de gemeente kan bijdragen, werkt zij sinds het tot stand komen van het Waterplan Den Haag aan

6) Dit

bedrag kan nog worden bijgesteld.

37

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 38



maatregelen om de kwaliteit van het oppervlaktewater te verbeteren. De provincie adviseert bij de Haagse strandopgangen in het geval van een verontreiniging van het zeewater door een lozing van verdund rioolwater op zee, om twee dagen na de lozing niet te gaan zwemmen. Stadsontwikkeling in drie dimensies

De druk op de beschikbare ruimte in Den Haag is groot. Niet alleen boven de grond wordt het compacter, maar juist ook voor de ondergrond ontstaat de behoefte aan ordening. Dit kan planmatig door te werken aan ondergrondse bestemmingsplannen, maar ook fysiek door kabels en leidingen te bundelen. Bijvoorbeeld in het project Den Haag Nieuw Centraal Station gaat riolering mee in de concentratie van kabels en leidingen in een centrale leidingentunnel. Afstemming is in vroeg stadium nodig, omdat de systeemkeuze van riolering grote invloed kan hebben op het ontwerp van de tunnel als bijvoorbeeld gekozen zou worden voor inzameling van afvalwater en regenwater onder vrij verval. Kans op wateroverlast door verandering klimaat

bestaande Haagse beleid aan als uitgangspunt. Het Haagse Waterplan, het Groenbeleidsplan, de Bodemnota en ander reeds vastgesteld milieubeleid blijft van kracht.

De commissie Waterbeheer 2ste eeuw heeft in 1999 advies uitgebracht om wateroverlast door klimaatverandering te voorkomen. In het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW, 2003) committeren rijk, provincies, waterbeheerders en gemeenten zich aan deze wateropgave. Den Haag stelt hiervoor in het kader van het Waterplan samen met Delfland een Watervisie op (naar verwachting gereed in 2006) om de consequenties van het realiseren van extra waterberging in de stad Den Haag inzichtelijk te maken.

Het milieubeleidsplan geeft voor riolering contouren aan uit het Waterplan in de vorm van de ambitieniveaus ‘water dat siert’, ‘water dat behaagt’ en ‘water dat leeft’ gekoppeld aan een gebiedsgerichte benadering en een streefbeeld per gebiedstype. Daarnaast zet het milieubeleidsplan in op een duurzamer gebruik van (drink)water en energie en bestrijding van vervuiling van de openbare ruimte.

Voor de Haagse riolering leidt de klimaatverandering tot een belasting met extremere buien. Uitgangspunt is dat het rioolstelsel een bui met een herhalingstijd van 1 keer per 2 jaar zonder water op straat kan verwerken. De bui met deze herhalingstijd, ofwel de huidige maatstaf, zal met de verandering van de neerslag in de nabije toekomst ook kunnen veranderen. Dit heeft voor deze planperiode tot gevolg dat de strategie voor het voorkomen van overlast bij regenval bijgesteld moet worden.

Milieubeleidsplan

Den Haag wil met het milieubeleidsplan (2001-2006) ‘Contouren voor een duurzame stad’ en de ‘Contourennota Milieubeleid 2006-2010’ de samenhang tussen de vele milieuactiviteiten binnen de gemeente en in de stad versterken. Binnen de gemeente houdt een reeks aan afdelingen en diensten zich met milieu bezig. Het milieubeleidsplan beoogt een samenhangend kader te zijn voor het meenemen van milieuaspecten in de eigen beleidsprocessen. Het Haagse milieubeleidsplan presenteert een duidelijk milieukwaliteitsbeeld voor de stad. Hoofdthema ‘s die als rode draad door het beleid van het Haagse gemeentebestuur heen lopen zijn: Gezond en Veilig, Schoon en Heel en Duurzame Stad. Het milieubeleidsplan houdt het

Ruimtelijke ordening Stadsontwikkeling

In een compacte stad als Den Haag staat het leefklimaat onder grote druk door hinder en overlast van verkeer en bedrijven, vervuiling van de directe leefomgeving en gebrek aan ecologische kwaliteiten. Een belangrijk deel van de investeringen in milieu en duurzaamheid zullen moeten worden gevonden binnen de financiële middelen die voor de uitvoering van de GSB 7)- plannen beschikbaar zijn. Een belangrijk uitvoeringskader wordt geboden door het Meerjarenprogramma Stedelijke Vernieuwing (MPSV) en het daaraan gekoppelde Investeringsbeleid Stedelijke Vernieuwing (ISV- budget), waarin diverse financiële regelingen op het gebied van milieu en duurzaamheid zijn opgegaan. Watertoets

Het uitvoeren van een watertoets is verplicht voor de initiatiefnemer van bestemmingsplannen, structuurplannen, streekplannen of andere ruimtelijke plannen. Dit betekent dat al in een vroeg stadium de initiatiefnemer met de waterbeheerder overlegt. De waterbeheerder advi-

7) Grote

38

Steden Beleid

39

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 40



seert de initiatiefnemer en de Provincie vervolgens over de manier waarop in het initiatief het beste rekening gehouden kan worden met het watersysteem8). Uitgangspunt voor de watertoets is dat ruimtelijke ingrepen geen negatieve invloed mogen hebben op het watersysteem. Bij de toepassing van de watertoets in Den Haag wint de Dienst Stedelijke Ontwikkeling advies in bij het bedrijfsonderdeel Riolering en Waterbeheersing alvorens met Delfland, de waterbeheerder, te overleggen. Deze watertoets leidt vaak tot discussies over de invulling van waterberging, die volgens Delfland 325 m3/ha van het bruto te bebouwen oppervlak dient te bedragen. Om dit proces te verbeteren en ad-hoc oplossingen per plangebied te voorkomen stelt de gemeente samen met Delfland de Watervisie Den Haag (naar verwachting gereed in 2006) op in kader van het Waterplan Den Haag.

SCHEVENINGEN

HAAGSE BEEK

BENOORDENHOUT LOOSDUINEN

BOEZEMGEBEID MARIAHOEVE

ESHOFPOLDER

Checklist Ruimtelijke Ordening en Milieu Den Haag

De checklist heeft als doel het duurzaam denken en doen in te bedden in de gemeentelijke organisatie. Het is een concrete handreiking aan de vormgevers van duurzaam Den Haag om gestructureerd de milieu-inbreng in ruimtelijke plannen te waarborgen. De checklist speelt voor de inbreng van riolering een belangrijke rol bij de systeemkeuze en de financiering van de aanleg. Uitgangspunt is het scheiden van afvalwater en regenwater, dat leidt tot de aanleg van een gescheiden rioolstelsel. Bij nieuwbouwplannen en bij herstructureringsprojecten wordt de inhoudelijke wateropgave integraal meegenomen. Bij ieder herstructureringsproject wordt de afweging gemaakt of maatregelen voor de waterberging en de waterkwaliteit (afkoppelen van het regenwater) haalbaar zijn.

NOORDPOLDER

WATERINGSE VELD

YPENBURG-LEIDSCHENVEEN

Ambitieniveaus volgens het Waterplan Den Haag

Waterplan Den Haag

Het Waterplan Den Haag is het algemene kader voor het Haagse waterbeleid, waar dit beleidsplan een onderdeel van is. Ontwikkelingen en wensen met betrekking tot riolering, waterhuishouding, waterkwaliteit en natuur zijn hierin voor het eerst in onderlinge samenhang beschouwd en gewogen. Het Waterplan heeft voor het Haagse watersysteem een drietal ambitieniveaus vastgelegd. Voor riolering resulteren de ambitieniveaus in de volgende uitgangspunten: Water dat siert: Water dat behaagt:

Water dat leeft:

8) Zie

Handleiding Watertoets 2, samenwerken aan water in ruimetelijke plannen,

RIZA december 2003.

40

Het rioolstelsel voldoet aan de basisinspanning. Overstorten zijn alleen gelegen aan watergangen met een goede doorstroming en de riolering volgt de uitgangspunten van het waterkwaliteitsspoor. Op oppervlaktewater waaraan dit ambitieniveau is toegekend, mogen geen overstorten van gemengde rioolstelsels lozen.

Met de Watersysteemberekening 2003 (paragraaf 3.3) is onderzocht hoe de basis wordt gelegd voor een gezond watersysteem en hoe de gevoeligheid voor ‘water op straat’ kan worden beperkt.

Grondwaternota

De Grondwaternota, ‘Verkenning van kansen en bedreigingen van het stedelijk grondwater’, maart 2004 geeft aan, hoe de gemeente Den Haag om wil gaan met de aanpak van grondwateroverlast. De gemeente zal maatregelen treffen als het grondwaterpeil structureel stijgt tot boven de 0,7 m onder het gemiddelde straatniveau en dit leidt tot grondwateroverlast. Voor de nieuwe gebieden gelden aangepaste voorwaarden. Voor de rioleringspraktijk staat de grondwaternota voortzetting van het huidige beleid voor dat drainage wordt aangelegd bij rioolvervanging als dit plaatsvindt in gebieden met overlast. De grondwaternota geeft duidelijk aan dat overlast door grondwater kan optreden door het niet waterdicht zijn van souterrains en kelders. De oplossing van dit bouwkundige probleem is een verantwoordelijkheid van de eigenaar/bewoner. De gemeente wil hun terzijde staan met het grondwaterloket, waar zij via internet informatie kunnen krijgen over grondwater.

41

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 42

Speerpunten 2006 - 2010


Speerpunten 2006 - 2010 Na planperiodes van vorige rioleringsplannen, waarin inventarisatie (Integraal Gemeentelijk Rioleringsplan 1993-1997) en inzicht in het functioneren van de riolering in de context van het watersysteem (Waterplan Den Haag 1998-2012) centraal stonden, heeft dit rioleringsplan als titel “Goed riool, schoon water” gekregen. Een goed riool is de voorwaarde, waarbij de overall toestand en het functioneren van de riolering voldoet aan het gewenste kwaliteitsniveau. Een goed riool, schoon water is daarmee de vertaalslag van de kernkwaliteiten schoon, heel, gezond, veilig en duurzaam naar de Haagse rioleringszorg als stap in het streven naar een Duurzame Stad. Voor de periode 2005-2010 zijn vier speerpunten benoemd. Dit hoofdstuk schetst de uitwerking van onderwerpen bij de speerpunten Verbeteren van de functionaliteit van de riolering, Optimaliseren rioleringsbeheer, Samen werken aan riolering en Waarborgen van de kostendekking.

Verbeteren functionaliteit riolering

De riolering is bedoeld voor het inzamelen en transporteren van al het afvalwater uit woningen en bedrijven naar een afvalwaterzuiveringsinstallatie. Hierdoor is de riolering in Den Haag onontbeerlijk voor een schone, veilige en gezonde leefomgeving. Riolering is kostbaar en moet generaties lang probleemloos kunnen functioneren. Daarom moet een beheersbaar rioleringssysteem worden gerealiseerd, dat functioneel is voor de gebruiker en beheerder, zodanig dat het milieu en leefomgeving minimaal nadelig wordt belast. Een korte verantwoording is de opstap naar de aanpak van het speerpunt verbeteren functionaliteit riolering in deze planperiode. Anders omgaan met regenwater

Het anders omgaan met regenwater (afkoppelen) en de meer zorgvuldige invulling van grondwaterbeheer introduceren een andere infrastructuur bovenop het Haagse systeem van hoofdrioolleidingen en huisaansluitingen. De aanleg en het beheer van de andere infrastructuur als drainage, wadi’s, infiltratievoorzieningen valt niet zonder meer onder de kostendekking van het rioolrecht en daarmee in het takenpakket van de rioleringsbeheerder. Daarvoor zal de verbreding van het rioolrecht een wettelijke verankering moeten krijgen. Het succes van afkoppelen hangt af van de mogelijkheid om werk met werk te maken en mee te liften met stadsvernieuwing, wegreconstructies en rioolrenovatie. Ruimtelijke ontwikkelingen vinden echter vaak plaats in een volgorde die niet wenselijk is met het oog op een logische afvoerstructuur voor regenwater. De middelen ontbreken om bijvoorbeeld samen met rioolvervanging te anticiperen op een dergelijke structuur. Aanpak

De functionaliteit van de riolering is voor dit speerpunt uitgewerkt in de aansluiting van niet gerioleerde panden, de relatie met grondwater en oppervlaktewater, de kans op wateroverlast

42

43

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 44



met water op straat als maatstaf, het belang van afkoppelen en de relatie met het transportsysteem van persleidingen en gemalen, dat water afvoert naar een zuivering. Riolering en 100% aansluiting

De gemeente Den Haag kiest er voor om alle niet op de riolering aangesloten panden en woonschepen, te voorzien van een aansluiting op de riolering of een gelijkwaardige oplossing in de vorm van een IBA (Individuele Behandeling Afvalwater). Dit leidt voor deze planperiode tot de volgende actie: - Uitvoeren aansluiting niet gerioleerde percelen en aanleg IBA’s. In 2005 is de uitvoering gestart. Riolering en grondwater

Voor het grondwaterbeheer heeft de gemeente een aparte grondwaternota vastgesteld. Voor riolering zijn in deze planperiode de volgende acties van belang: - Opstellen/ uitvoeren drainage beheersysteem; - Toegankelijk maken registratie grondwaterstanden. De grondwaternota is in 2004 behandeld in de raadscommissie Welzijn, Duurzaamheid en Leidscheveen- Ypenburg. Riolering en oppervlaktewater

De Watersysteemberekening geeft de omvang van de maatregelen aan om binnen deze planperiode de basisinspanning te realiseren. Dit leidt voor deze planperiode tot de volgende acties: - Uitvoeren maatregelen basisinspanning en waterkwaliteitsspoor conform watersysteemberekening; - Opstellen van een plan van aanpak voor de resterende knelpunten uit de watersysteemberekening; - Monitoring en rapportage waterkwaliteit gescheiden gerioleerde gebieden. Riolering en water op straat

De watersysteemberekening geeft aan welke maatregelen nodig zijn om de kans op water op straat en daarmee mogelijke overlast binnen aanvaardbare grenzen te houden. Dit leidt voor deze planperiode tot de volgende acties: - Uitvoeren maatregelen water op straat conform watersysteemberekening; - Onderzoek naar maatstaf wateroverlast met betrekking tot acceptatie en maatregelen.

-

maatregelen voor de waterberging en de waterkwaliteit (afkoppelen van het regenwater) haalbaar zijn. Totaal moet bij nieuwbouwplannen en bij herstructureringsprojecten ca. 100 ha worden in het kader van het waterkwaliteitsspoor worden afgekoppeld; Het afkoppelen van ca. 2 ha verhard oppervlak in bestaand gebied voor het bereiken van de basisinspanning vóór 2008; Onderzoek naar de gewenste afvoerstructuur voor regenwater; Onderzoek naar juridische en financiële gevolgen van invulling gemeentelijke zorgplicht voor de inzameling en transport van regenwater (verbreding rioolrecht).

Riolering, gemalen en zuivering

Het gemalen beheersysteem (GBS) biedt vergaande mogelijkheden om het functioneren van de gemeentelijke gemalen te monitoren. Het beeld voor het functioneren van de riolering in Den Haag is niet compleet zonder informatie over het pompregime van de eindgemalen, die in beheer zijn van Delfland. De bestaande rioolgemalen West-Duinweg (Delfland) en Scheveningen (Duinstraat; gemeente) worden opgeheven. Hiervoor in de plaats wordt een nieuw gemaal Scheveningen (Delfland) aan de Haringkade gesticht. Dit leidt voor deze planperiode tot de volgende acties: - Uitwisseling van informatie over de Delfland gemalen; - Implementeren standaard management rapportage uit GBS; - Opstellen beheerplan voor vervanging en bedrijfsvoering gemalen; - Vervanging/renovatie rioolgemalen West-Duinweg (vervalt), Duinstraat (vervalt), Scheveningen (nieuwbouw), Belgisch Park (renovatie), Loosduinen (nieuwbouw), Leyweg (nieuwbouw) en Morsestraat (renovatie).

Optimaliseren rioleringsbeheer

Planmatig rioleringsbeheer is een vereiste om een optimale werking van de riolering te kunnen garanderen. De werking hangt samen met een functioneel systeem, de toestand van de riolering (inclusief de daarbij behorende voorzieningen) en de wijze waarop de organisatie uitvoering geeft aan het dagelijkse beheer. Daarbij dient het beheer zodanig te worden uitgevoerd dat faalkosten in de vorm van het moeten opheffen storingen en uitval van huisaansluitingen beperkt blijven door de riolering tijdig te vervangen. Het speerpunt optimaliseren rioleringsbeheer gaat vooral in op de kwaliteit van de riolering en welke inspanning nodig is om de kwaliteit op peil te houden.

Riolering en afkoppelen

Afkoppelen is een centraal thema in ruimtelijke ontwikkelingen en toekomstig rijksbeleid. Het succes van afkoppelen staat of valt met de financiering. Ook in bestaand stedelijk gebied moet geïnvesteerd worden in het afkoppelen van regenwater. Dit leidt voor deze planperiode tot de volgende acties: - Bij nieuwbouwplannen en bij herstructureringsprojecten wordt de inhoudelijke wateropgave integraal meegenomen. Bij ieder herstructureringsproject wordt de afweging gemaakt of

44

Aanpak

Het optimaliseren van rioleringsbeheer krijgt vorm in de inspanning, die geleverd moet worden om op tijd te vervangen, schoon te maken, te inspecteren en op tijd werkzaamheden te plannen.

45

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 46



Op tijd vervangen

Spreiding in de levensduurverwachting van de riolering is een belangrijk uitgangspunt om met de inzet van inspectie, pieken op te kunnen vangen in het jaarlijkse vervangingsvolume. Dit laatste is inherent aan de leeftijdsopbouw van de riolering in Den Haag (zie diagram op pagina 33). Omdat er in de periode tot 1920 relatief weinig riolering is aangelegd kon het vervangingsvolume tot 2004 beperkt blijven tot minder dan 10 km/jaar. De verdeling van de aanlegjaren van de Haagse riolering is echter van dien aard dat de kwaliteit van de riolering uit de jaren 1920 en 1930 steeds nadrukkelijker voor vervanging in beeld komt. Bovendien is in deze periode meer dan 10 km riool per jaar aangelegd. Het bepalen van de jaarlijkse vervanging is een belangrijke keuze voor deze planperiode. Op tijd vervangen leidt voor deze planperiode tot de volgende acties: - Opstellen en uitvoeren vervangingsprogramma hoofdriolen, dat rekening houdt met prioritering op actuele kwaliteit; - Onderzoek naar relatie tussen uitval huisaansluitingen en vervanging hoofdriool, hetgeen leidt tot nadere optimalisatie van de Haagse vervangingsstrategie. Op tijd reinigen

Als straatkolken niet goed functioneren dan is dit direct zichtbaar en levert zo snel meldingen op. De reinigingsfrequentie van kolken is afgestemd op de gebruiksfunctie van de openbare ruimte. Straatkolken in doorgaande wegen worden bijvoorbeeld drie keer per jaar schoongemaakt. Kolken en goten in winkelstraten komen vaker voor reiniging in aanmerking. Opheffen van verstopping in een huisaansluitleiding is voor rekening van de betreffende lozer als dit het gevolg is van verwijtbaar handelen. Reparatie en/of ontstoppen van de huisaansluitingen die door wortelingroei, afschuiving of overbelasting in de openbare weg kapot zijn gegaan neemt de gemeente voor haar rekening. Huisaansluitingen worden niet regulier gereinigd of geïnspecteerd. Om een goede afstroming te waarborgen worden de riolen afhankelijk van de ervaring regelmatig schoon gemaakt, variërend van 1 keer per jaar tot 1 keer per 10 jaar en zo mogelijk in combinatie met inspectie. Op tijd reinigen leidt voor deze planperiode tot de volgende acties: - Opstellen en uitvoeren reinigingsprogramma hoofdrioolleidingen; - Opstellen en uitvoeren reinigingsprogramma kolken. Op tijd inspecteren

Inspectie is nodig om zicht te houden op de actuele toestand van rioleringsobjecten. De frequentie is afhankelijk van de functie en het verwachte verloop van de kwaliteit in de tijd. Bij bedrijfskritische onderdelen als afsluiters (in gemalen, persleidingen en vrijvervalleidingen), overstorten, lozingspunten van persleidingen/grote lozers en valputten gelden specifieke frequenties.

46

Er dient zich een periode aan waarin steeds meer hoofdriolen voor vervanging in aanmerking komen. Om het jaarlijkse vervangingsvolume en de kans op calamiteiten beperkt te houden is het absoluut noodzakelijk de inspectiefrequentie af te stemmen op de actuele kwaliteit van de riolering. De matige grondslag van de nieuwe gebieden zal voor de riolering naar verwachting leiden tot onregelmatige zettingen, waardoor een goede afstroming niet is gewaarborgd. Regelmatige inspectie, 1 keer per 10 jaar, en opname van de actuele diepteligging is nodig om tijdig in te kunnen grijpen. Op tijd inspecteren leidt voor deze planperiode tot de volgende acties: - Opstellen en uitvoeren programma reguliere inspectie hoofdriolen; - Opstellen en uitvoeren programma bijzondere inspecties voor geprioriteerde riolering; - Opstellen en uitvoeren programma inspectie riolering nieuwe gebieden. Op tijd plannen en uit kunnen voeren

De slagvaardigheid van de afdeling Riolering is gebaat bij een goede toegankelijkheid en functionaliteit van informatiesystemen. In het bijzonder het grafisch kunnen raadplegen van rioleringsgegevens direct vanaf beeldscherm levert een bijdrage aan efficiënter werken. Op tijd plannen en kunnen uitvoeren leidt voor deze planperiode tot de volgende acties: - Onderzoek naar gewenste functionaliteit voor grafisch raadplegen rioleringsgegevens; - Digitaliseren van analoge gegevens huisaansluitingen; - Afstemming in kader van ordening van kabels en leidingen in de ondergrond wegens de beperkt beschikbare ruimte.

47

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 48



Bij planvorming bestaat een relatie met projectontwikkelaars in zeer diverse organisatievormen. Naast informeren over de rioleringsuitgangspunten heeft de afdeling een formele rol in de beoordeling van de bouwplannen met betrekking tot de inzameling van afvalwater. Samenwerken voor operationeel beheer

Samen werken aan riolering

De gemeente heeft de wettelijke zorgplicht voor inzameling en transport van afvalwater binnen haar eigen grondgebied. Dit is een algemeen belang, waar de gemeente haar organisatie op inricht. Hier ligt ook een duidelijk eigen belang van alle huishoudens en bedrijven in Den Haag om de gemeente behulpzaam te zijn bij de uitvoering van haar zorgplicht. De gemeente kan het niet alleen. Kortom we moeten samen werken aan een goede inzet en gebruik van de riolering. Doelgerichte communicatie is hierbij een belangrijk middel voor het bereiken van een grotere effectiviteit en efficiëntie in de uitoefening van onze zorgplicht in deze planperiode. Aanpak

De wijze waarop communicatie vorm moet krijgen is afhankelijk van het doel van de samenwerking. Samenwerking is van belang om als rioleringsbeheerder succesvol te zijn in beleidsontwikkeling en planvorming, operationeel beheer en kennisontwikkeling en -uitwisseling.

Bij de bedrijfsvoering, het operationeel houden van de riolering als nutsvoorziening, bestaan velerlei vormen van samenwerking. 1 De lozers (houders in de zin van de Wet milieubeheer) van afvalwater: alle bewoners en bedrijven in Den Haag zijn vertegenwoordigd in deze samenwerking. 2 Delfland als beheerder van de eindgemalen en de awzi Houtrust. Daarnaast zijn Delfland en Rijkswaterstaat beheerder van het ontvangende oppervlaktewater, dat door overstortingen belast kan worden in tijden van veel neerslag. 3 De bedrijven die de dagelijkse reiniging en inspectie van de riolering en de reparatie en ontstopping van huis- en kolkaansluitingen verzorgen. 4 De afdelingen binnen de gemeente om er voor te zorgen dat lozingen voldoen aan de milieuvergunning, rioolrecht wordt geïnd en calamiteiten worden opgelost. 5 De afdelingen die de taken van de afdeling Riolering ondersteunen met bijvoorbeeld ICT, communicatie, financieel beheer en personeelsmanagement. Samenwerken voor kennisontwikkeling en -uitwisseling

De gemeente Den Haag is niet uniek als rioleringsbeheerder. Om gebruik te kunnen maken van de kennis en ervaring van derden is de benchmark een goede aanleiding geweest voor structurele kennisuitwisseling in G4-verband (de grote gemeenten Amsterdam, Den Haag, Rotterdam en Utrecht). De samenwerking met andere overheden komt naast het onderhouden van relaties met organisaties als Stichting RIONED, NVA en de TU Delft voor het op peil houden van de eigen rioleringskennis en deze zonodig verder te ontwikkelen. Ook onderhoudt de afdeling Riolering relaties met gespecialiseerde adviseurs om deze eventueel te betrekken bij eigen onderzoek en/of operationele vraagstukken.

Samenwerken voor beleidsontwikkeling en planvorming

In een stad als Den Haag is de betrokkenheid van de rioleringsbeheerder inherent aan het bouwen aan een Duurzame stad. Binnen de gemeente heeft riolering relaties met diverse afdelingen binnen de Diensten Stadsbeheer en Stedelijke Ontwikkeling. In deze samenwerking staat beïnvloeding en afstemming op het rioleringsbeleid centraal. Van partners buiten de gemeente is het Hoogheemraadschap van Delfland van belang in tal van werkprocessen. Bij beleidsontwikkeling ligt de nadruk op afstemming en beïnvloeding naast de wettelijke verplichting (Wm artikel 4.23) om dit beleidsplan ter kennisgeving beschikbaar te stellen. Deze kennisgeving geldt ook voor Gedeputeerde Staten van de Provincie en Rijkswaterstaat.

48

De diverse samenwerkingsrelaties leveren voor deze planperiode de volgende acties op: - Bijdrage leveren aan het opstellen en uitvoeren van het communicatieplan in kader van het Programma Waterplan t/m 2007; de bijdrage is gericht op de bewustwording van riolering in de gemeentelijke organisatie en bij de gebruikers; - Herziening van de afspraken met Delfland in kader van de overeenkomst overdracht/overname zuiveringstechnische werken en deze afspraken opnemen in een nieuw afvalwaterakkoord.

49

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 50



Waarborgen kostendekking

Rioleringszorg is kostbaar. De inzameling en transport van afvalwater is een dienst, die de gemeente Den Haag levert aan haar inwoners en bedrijven. Het speerpunt waarborgen kostendekking gaat uit van de situatie waarin rioolrecht de kosten van de taken die horen bij de gemeentelijke rioleringszorg volledig dekt. Een korte verantwoording is de opstap naar de aanpak van volledige kostendekking uit rioolrecht in deze planperiode. De heffing van rioolrecht is gebaseerd op de Verordening rioolrechten 1998 en is een retributie voor het hebben van een recht op aansluiting op de gemeentelijke riolering (het genot) en het hebben van een recht om afvalwater af te voeren (het gebruik). De gemeentewet, artikel 229, stelt dat de baten de kosten niet mogen overtreffen. Bovendien dient rioolrecht direct verband te houden met activiteiten op grond van de zorgplicht. Naast riolering komen ook andere watertaken op de gemeente af. De activiteiten die samenhangen met bijvoorbeeld grondwaterbeheer mogen nog niet zonder meer uit het rioolrecht worden betaald. De regering heeft voorgesteld het rioolrecht om te zetten in een gemeentelijke doelheffing waarbij gemeenten watertaken kunnen bekostigen. Het nadeel van de verbreding van het rioolrecht is dat met een locale heffing de middelen beschikbaar moeten komen (lastenverzwaring voor de Haagse burger). Naast de verbreding van het rioolrecht is het mogelijk om bij grote herstructureringsprojecten, de wateropgave integraal mee te nemen, zodat de extra investeringen ook ten laste komen van deze projecten. Het rioolrecht van Den Haag behoort anno 2005 tot de laagste rioolrechttarieven in Nederland. Het huidige rioolrecht voorziet echter niet in het opvangen van grote financiële risico’s. In beperkte mate maakt de gemeente gebruik van een egalisatiefonds: de gemeente reserveert niet voor grote uitgaven in de toekomst. Aanpak

Met ingang van 1 januari 2005 is de bijdrage uit de Onroerend Zaak Belasting (gebruikersdeel) aan de rioleringskosten afgeschaft, dit is gecompenseerd door het tarief van het rioolrecht te verhogen. Dit besluit is bij de Voorjaarsnota van 2004 tot stand gekomen en daarmee is het tarief in 2005 kostendekkend gemaakt. Naast het verhogen van het rioolrecht is het een optie om de grondslag voor het rioolrecht in het licht van de geschetste ontwikkelingen aan te passen. Het speerpunt waarborgen kostendekking leidt voor deze planperiode tot de volgende acties: - De landelijke ontwikkelingen in het kader van een verbreding van het rioolrecht te volgen en te hierop anticiperen; - Het bewaken van de financiële risico’s en subsidiemogelijkheden;

50

51

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 52

Financiën


Financiën Financiën 1998-2005 Baten en lasten 1998-2005

De tabel hieronder geeft de jaarlijkse baten uit rioolrecht en de bijdrage OZB (t/m 2004; gebruikersdeel) weer voor de periode 1998-2005 en de lasten van inspectie en onderhoud, rioolvervanging en vervanging/reparatie huisaansluitingen. De baten en lasten zijn elk jaar in balans. Den Haag maakt minimaal gebruik van de reserveringen voor jaarlijkse schommelingen in de lasten in een egalisatiefonds. De jaarlijkse bijdrage uit de Onroerend Zaak Belasting (gebruikersdeel) is in de periode 19982003 afgenomen. De opbrengst van rioolrecht is in dezelfde periode met 3% tot 4% gestegen. De stijging vanaf 2002 is veroorzaakt door toevoeging van de nieuwe gebieden. In de voorgaande planperiode zijn de lasten van het rioolbeheer belangrijk toegenomen. In de periode 2006-2010 komen deze lasten ten gevolge van extra maatregelen (maatregelen die volgen uit de studie ‘watersysteemberekening’ welke dienen ter verbetering van de functionaliteit) binnen het beschikbare budget onder druk te staan. Ontwikkeling baten en lasten 1998-2005 Kostendekking 1998 – 2005 Bedragen (x 1.000 euro)

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Kapitaalslasten

1.413

1.304

1.152

1.057

1.035

1.020

1.000

854

Afdelingskosten

1.979

2.084

2.342

1.489

2.216

2.412

2.430

2.639

(aanleg berg-

839

835

857

878

943

1.059

1.090

1.113

bezinkbassins).

1.142

1.078

1.465

520

0

0

0

0

3.231

3.181

3.346

4.142

5.291

3.518

3.611

5.244

1 januari 2005 is

Gemalen gemeente

546

469

193

558

506

520

550

570

de bijdrage uit de

Bijdrage gemalen Delfland

534

0

904*

697

600

540

550

575

Onroerende Zaak

-

-

-

-

-

3.800

3.800

3.000*)

Inning GBD Egalisatiefonds

euro voor de

Riolering

Belasting (ge-

Verbeteren functionaliteit Basisinspanning/ water op straat

bruikersdeel) aan de riolerings-

Vervanging Gemalen gemeente

basisinspanning

**) Met ingang van

Beheer inspectie onderhoud

kosten afgeschaft.

226

430

30

0

0

0

275

30

0

1.060

0

203

0

900

900

-

Dit besluit is bij

570

615

525

581

744

700

750

952

de Voorjaarsnota

6.823

7.149

8.415

8.596

8.351

5.406

5.775

6.622

17.303

18.205

18.325

18.721

19.686

19.875

20.731

21.599

13.001

13.822

14.133

14.733

15.753

16.365

17.221

21.599

Bijdrage OZB

4.302

4.383

4.192

3.988

3.933

3.510

3.510

**)

Totaal baten

17.303

18.205

18.325

18.721

19.686

19.875

20.731

21.599

Bijdrage gemalen Delfland Huisaansluitingen Riolering Totaal lasten Rioolrecht

Voorziening 8e stadsdeel

van 2004 tot stand gekomen. Dit bedrag is ech-

Baten

52

*) Inclusief 1mln.

1998

Lasten

2.754

ter gecompenseerd door de hoogte van het rioolrecht

aan te passen.

53

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 54

Financiën


Financiën 2006-2010

Verbeteren functionaliteit

Onderstaand worden de belangrijkste acties met de bijbehorende kosten uit dit plan samengevat. De financiering komt ten laste van de begroting (functie 722.0) van de afdeling Riolering. De komende jaren zijn naast extra kosten voor milieumaatregelen ( verbeteren functionaliteit) en gemaalrenovaties met name hoge lasten voorzien voor rioolvervanging. De verwachting is dat het vervangingsvolume belangrijk toe zal moeten nemen om de vervangingsachterstand te beperken. Daarbij komt dat de gemiddelde kwaliteit van de riolering in de nieuwe gebieden Ypenburg en Leidschenveen extra aandacht, lees meer inspectie en aanpassingen, vereist en steeds grotere invloed gaat hebben op het jaarlijkse vervangingsvolume.

Wateroverlast

Het beleid met betrekking tot het voorkomen van wateroverlast maakt onderdeel uit van de gemeentelijke rioleringszorg voor de doelmatige inzameling en transport van afvalwater. Voldoende aandacht hiervoor zorgt ervoor dat minder regenwater op straat blijft staan. De kosten zijn verdeeld over 2 jaar en bedragen € 1.550.000 voor onder andere de vergroting van de riolen in de Laan van NOI. De verwachting is dat de maatregelen in het najaar 2007 gereed zijn. Basisinspanning

Het beheer en onderhoud richt zich voornamelijk op de kwaliteit van de riolering en gemalen en de inspanning nodig is om de kwaliteit en de toestand van de riolering(sobjecten) op peil te houden. Inspectie is nodig om zicht te houden op de actuele toestand van rioleringsobjecten. Het reinigen van de kolken, goten en riolen is noodzakelijk om een goede afstroming te waarborgen. In het verleden is een financiële regeling getroffen voor gebruik en onderhoud van gemalen van het Hoogheemraadschap van Delfland.

Het afkoppelen van schoon regenwater van het riool, is een maatregel die voor het bereiken van de basisinspanning noodzakelijk is (en vanuit oogpunt van duurzaamheid het meest gewenst is). Om de basisinspanning te bereiken, zal er: - meer berging worden aangebracht door bergbezinkbassins te bouwen, waarin het regenwater tijdelijk kan worden opgeslagen, kosten € 2.000.000 (€ 1.000.000 in 2005 en € 1.000.000 in 2006) - verhard oppervlak afgekoppeld worden van het riool, zodat er minder regenwater in het systeem terecht komt. De kosten voor afkoppelen voor het bereiken van de basisinspanning bedragen € 800.000 (€ 400.000 in 2006 en € 400.000 in 2007). Den Haag wil op 1 januari 2008 voldoen aan de eisen die gesteld zijn aan de basisinspanning.

Grondwater

Waterkwaliteitsspoor

In de nieuwe woongebieden Wateringseveld, Ypenburg en Leidschenveen wordt naast gescheiden riolering een drainage stelsel aangelegd. De noodzaak van drainageleidingen levert voor het beheer nieuwe infrastructuur op.

Om te voldoen aan de eisen van het waterkwaliteitsspoor moeten aanvullende voorzieningen aan de riolering en het oppervlaktewater worden getroffen, De kosten voor de gemeente zijn hiervoor geraamd op ca. € 650.000. Het betreft hier ondermeer het opheffen van rioleringsoverstorten op ongewenste locaties.

Beheer inspectie en onderhoud Riolering en gemalen

Kosten beheer inspectie en onderhoud Kostendekking 2006 – 2010 Lasten (x 1000 euro)

2006

2007

2008

2009

2010

Beheer inspectie onderhoud Riolering

54

4.381

4.381

4.381

4.381

4.381

Gemalen gemeente

570

570

570

570

570


575

575

575

575

575

Grondwater (peilbuizen)

150

150

150

150

150

Grondwater (drainage onderhoud)

400

400

400

400

400

De Europese Kaderrichtlijn zal in de toekomst zorgen voor een aanscherping van de waterkwaliteitsdoelen versterkt door een resultaatsverplichting. Op dit moment zijn de eisen die aan de gemeente Den Haag worden gesteld vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water nog niet bekend. Wel bekend zijn de eisen die gesteld worden vanuit het waterkwaliteitsspoor door het Hoogheemraadschap van Delfland. In dat kader dient de komende 10 jaar ca. 100 ha verhard oppervlak afgekoppeld te worden van de riolering. De kosten hiervoor worden geraamd op € 40.000.000 in 10 jaar (€ 4.000.000 per jaar). Door regenwater van verhard oppervlak af te koppelen van het riool vinden minder overstortingen plaats en wordt verontreiniging van het oppervlaktewater zoveel mogelijk beperkt. Met deze maatregel wordt al zoveel mogelijk geanticipeerd op de waterkwaliteitsdoelen van de Kaderrichtlijn Water. Het Gemeentelijk Rioleringsplan voorziet nog niet in het treffen van deze maatregelen. De financiële consequenties van zowel het waterkwaliteitsspoor en - zodra deze bekend zijn - van de Europese kaderrichtlijn Water, kunnen op zijn vroegst betrokken worden bij de begroting van 2007. Om die reden zal dit onderwerp betrokken worden bij de onderhandelingen over een nieuw collegeakkoord 2006-2010.

55

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 56

Financiën


Kosten verbeteren functionaliteit Kostendekking 2006 - 2010 Lasten (x 1000 euro)

2006

2007

2008

2009

2010

600

950

-

-

-

1.000

-

-

-

-

400

400

Verbeteren functionaliteit Wateroverlast Basisinspanning (bergbezinkbassins) 1)

voor deze

Basisinspanning (afkoppelen 2 ha)

bedragen is nog

Waterkwaliteitsspoor in riolering

geen dekking

Waterkwaliteitsspoor (afkoppelen 100 ha)

-

650

-

4.000 1)

4.000 1)

4.000

-

-

1)

4.000 1)

Vervanging Gemalen gemeente en Delfland

De bestaande rioolgemalen West-Duinweg (Delfland) en Scheveningen (aan de Duinstraat; gemeente) worden opgeheven. Hiervoor in de plaats wordt een nieuw gemaal Scheveningen (Delfland) aan de Haringkade gebouwd. De gemalen Belgisch Park (gemeente) en Morsestraat (Delfland) worden gerenoveerd. De gemalen Loosduinen (Delfland) en Leyweg (Delfland) worden vernieuwd. De pomp(over)capaciteit van de rioolgemalen worden vergroot, zodat het regenwater sneller kan worden weggepompt.

tijdig worden vervangen heeft dat tot gevolg dat er de vervangingsachterstand oploopt en daarmee ook de risico’s op nadelige consequenties voor de veiligheid en hygiëne in de stad.

Huisaansluitingen

Kosten vervanging

Het beheer van de huisaansluitingen dient zodanig te worden uitgevoerd dat faalkosten in de vorm van het moeten opheffen van storingen, uitval van huisaansluitingen en gaten in het wegdek beperkt blijven. De aansluitingen op de hoofdriolering dienen tijdig te worden vervangen (zgn. verspruiten).

Dat betekent dat in de planperiode de baten moeten worden verhoogd met een totale investering van € 28.000.000, wat zich vertaalt in een tariefsverhoging van € 8,33 per jaar. In de begroting voor 2006 is een bedrag van € 2.000.000 opgenomen voor rioolvervanging, waarmee 2 km riool extra kan worden vervangen.

Kostendekking 2006 – 2010 Lasten (x 1000 euro) Gemalen gemeente

56

2007

2008

2009

2010

Vervanging

Riolering


Uitgaande van de verwachte levensduur van 70 - 100 jaar blijft de kwaliteit van het rioolstelsel op peil als jaarlijks gemiddeld 12 km aan riool vervangen wordt. Op 1 januari 2005 bedroeg de vervangingsachterstand 70 km. Het is niet wenselijk dat de vervangingsachterstand ten opzichte van 1 januari 2005 in de periode tot en met 2010 verder oploopt. Gedeputeerde staten van Zuid-Holland en de waterkwaliteitbeheerder, het Hoogheemraadschap van Delfland, staan op het standpunt dat de achterstand niet mag lopen en dat de kosten over de planperiode worden gedekt. Door het treffen van de noodzakelijke milieumaatregelen en het nakomen van bestuurlijke afspraken met het Hoogheemraadschap van Delfland over de vervanging van de rioolgemalen loopt de vervangingsachterstand verder op.

Huisaansluitingen

Om de vervangingsachterstand ten opzichte van 1 januari 2005 niet op te laten lopen zal, over de periode tot en met 2010, extra riolering moeten worden vervangen. Indien deze riolen niet

2006

Riolering Riolering extra (2 km) Riolering extra (28 km)

476

-

-

-

-

3.300

130

2.260

1.820

1.820

952

952

952

952

952

4.148

7.812

7.700

8.158

8.176

4.000 2)

6.000 2)

8.000 2)

10.000 2)

2.000 1)

1)

dit bedrag (€ 2.000.000), is opgenomen in de begroting van 2006

2)

de dekking voor deze jaarlijkse verhogingen (totaal € 28.000.000) zal plaatsvinden door middel van

tariefsverhoging, tenzij het nieuwe college besluit andere financiële middelen aan te wenden.

In de tabel op de volgende pagina worden de belangrijkste kosten uit dit plan samengevat. Tevens wordt aangegeven hoe een deel van de dekking is geregeld. Daarbij valt op dat de gemeente Den Haag voor de riolering vanaf 2007 jaarlijks een tekort heeft (zie tabel op pagina 58 onder nieuwe ontwikkelingen, de oranje gekleurde posten).

57

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 58

Financiën


Legenda Tabel kostendekking 2006- 2010 Dekking structureel geregeld via het rioolrecht (voorstel na wetswijziging) tot die tijd tijdelijk door budgetverschuiving binnen het programma ‘Water’ Dekking structureel geregeld via het rioolrecht Dekking zal plaatsvinden door middel van tariefsverhoging, tenzij het nieuwe college besluit andere financiële middelen aan te wenden; Dekking eenmalig geregeld via de algemene middelen Onderhandelingspunt college-akkoord 2006-2010

Kostendekking 2006-2010 Kostendekking 2006 – 2010 (bedragen x1000 euro)

2006

2007

2008

2009

2010

Lasten Kapitaalslasten

836

818

800

782

764

Afdelingskosten

2.698

2.698

2.698

2.698

2.698

Inning GBD

1.113

1.113

1.113

1.113

1.113

4.381

4.381

4.381

4.381

4.381

Gemalen gemeente

570

570

570

570

570


575

575

575

575

575

Grondwater (peilbuizen)

150

150

150

150

150

Grondwater (drainage onderhoud)

400

400

400

400

400

Beheer inspectie onderhoud Riolering

Verbeteren functionaliteit Wateroverlast Basisinspanning (bergbezinkbassins) Basisinspanning (afkoppelen 2 ha) Waterkwaliteitsspoor in riolering

600

950

-

-

-

1.000

-

-

-

-

400

400

-

650

-

-

-

476

-

-

-

-

3.300

130

2.260

1.820

1.820

952

952

952

952

952

4.148

7.812

7.700

8.158

8.176

21.599

21.599

21.599

21.599

21.599

Vervanging Gemalen gemeente Bijdrage gemalen Delfland Huisaansluitingen Riolering Totaal lasten Baten Rioolrecht

21.599

21.599

21.599

21.599

21.599

Totaal baten

21.599

21.599

21.599

21.599

21.599

BTW afdracht

- 2.515

- 2.515

-2.515

-2.515

-2.515

Saldo

19.084

19.084

19.084

19.084

19.084

216

216

216

216

216

2.048

48

48

48

48

400

400

-

-

-

Voorziening 8e stadsdeel Basisinspanning (afkoppelen 2 ha) Riolering extra vervangen (2 km)

2.000

Riolering extra vervangen (28 km) Waterkw. spoor (afkoppelen 100 ha) Correctie BTW- compensatiefonds Saldo begroting functie 722

58

In de begroting voor 2006 is voorgesteld om het rioolrecht te verhogen met 1%, waarmee het rioolrecht eigenaren (het vaste bedrag dat wordt geheven van de eigenaar van een onroerende of roerende zaak dat direct of indirect op de riolering is aangesloten) uitkomt op € 84,82 en het rioolrecht grootafvoer op € 158,08 per eenheid van 500 m3. Aan de inkomstenkant staat een vrijwel gelijkblijvend rioolrecht. Wanneer een verhoging van € 2.000.000 per jaar vanuit het rioolrecht gefinancierd moet worden, dan dient het rioolrecht voor de eigenaar (kleinverbruik) jaarlijks met € 8,33 verhoogd te worden. Wanneer besloten wordt dat het rioolrecht fors verhoogd moet worden, is niet uit te sluiten dat dit ook tot uiting komt in de hoogte van het rioolrecht voor grootverbruikers De acties uit dit rioleringsplan kunnen een direct gevolg hebben voor de hoogte van de bijdrage vanuit de algemene middelen dan wel het rioolrecht . De grootte van het vervangingsvolume is de belangrijkste parameter voor de hoogte van deze bijdragen. Kader Rioolrecht in perspectief

Nieuwe ontwikkelingen Volume

Opties voor rioolrecht 2007-2010

-

-

-

-

4.000

6.000

8.000

10.000 4.000

4.000

4.000

4.000

-40

-40

-40

-40

-40

23.708

27.708

29.308

31.308

33.308

Het diagram op pagina 60 geeft de hoogte van het rioolrecht eigenaren aan in de G4-gemeenten in periode 2001 tot en met 2004. De gepresenteerde getallen zijn niet zonder meer vergelijkbaar, omdat: de gemeente Amsterdam een 100% kostendekkend rioolrecht heeft. - het rioolrecht van de gemeente Rotterdam niet volledig kostendekkend is. Door kostentoerekening van herstelonderhoud van wegen en het schoonhouden van wegen is de kostendekking circa 82%. - in Utrecht een bijdrage uit algemene middelen plaatsvindt voor degeneratiekosten van wegen en voor de aansluiting van niet-gerioleerde percelen. - in Den Haag de vervanging van het wegdek over de sleufbreedte is in begrepen.

59

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:04 AM

Pagina 60

Financiën


Vergelijking rioolrecht van een aantal West en Midden Nederlandse gemeenten met Den Haag (prijspeil 2005)

200

Riolering Ypenburg en Leidschenveen

180 160

120 100 tarief Haagse rioolrecht

ZAANSTAD

UTRECHT

ROTTERDAM

HILVERSUM

HAARLEM

DORDRECHT

DEN HAAG

DELFT

BREDA

20

ALMERE

60

AMSTERDAM

80

ALKMAAR

kostendekking riool in euro’s

140

40

0 2005

Het tarief rioolrecht eigenaren bedraagt gemiddeld in Nederland € 118,- per aansluiting per jaar. Uit de grafiek blijkt dat het Haagse rioolrecht in vergelijking met een aantal West en Midden Nederlandse gemeenten tot de laagsten behoort (prijspeil 2005).

Risico’s Claim Delfland voor project Afvalwater Haagse Regio

Het Hoogheemraadschap van Delfland legt persleidingen en gemalen aan om er voor te zorgen dat in 2008 het afvalwater op de nieuwe zuivering Harnaschpolder behandeld kan worden. Delfland claimt bij de betrokken gemeenten een bijdrage in de aanleg van nieuwe persleidingen en gemalen. Bij de gemeente Den Haag claimt Delfland een bijdrage van € 38.800.000. De gemeente wijst deze claim af, omdat zij van mening is dat het transportsysteem (gemalen en persleidingen) een zuiveringstechnisch werk is. Zuiveringstechnische werken vallen onder de verantwoordelijkheid van het Hoogheemraadschap van Delfland en daarmee niet onder de zorgplicht voor riolering. Bovendien zou de bestaande overeenkomst voor overdracht/overname zuiveringstechnische werken met de aansluitvergunning worden herzien, ‘indien de omstandigheden daartoe aanleiding geven’ (b.v. de realisatie van Harnaschpolder). Met een afvalwaterakkoord kunnen afspraken met betrekking tot de optimalisatie van de riolering en zuivering bestuurlijk worden vastgelegd. Een dergelijk biedt daarnaast de mogelijkheid om een efficiency voordeel te halen binnen de afvalwaterketen en het watersysteem. Het afval-

60

waterakkoord zal o.a. ingaan op de financiering van de eindgemalen met persleidingen door Delfland in relatie tot het afkoppelen van regenwater door de gemeente. Ook de claim van Delfland zal bij dit afvalwaterakkoord betrokken worden.

Risico’s zijn met name gelegen in de kwaliteit van de toekomstige afstroming van de aangelegde riolering. Vooral met het Ontwikkelingsbedrijf Leidschenveen is discussie over de kwaliteit. Het verschil van inzicht met projectbureau Ypenburg over de riolering in de Bras is voor de verrekening van overmatige beheerinspanningen ten nadele van het gemeentelijke beheerbudget verlopen. Hier bestaat een risico door de vroegtijdige vervanging van de riolering op de lange termijn. De ontwikkelingsbedrijven geven te weinig prioriteit aan de overdracht van deelplannen, die al gereed zijn. Uitstel leidt tot het risico, dat onvoldoende beheer plaats kan vinden en geeft aanleiding voor het oplopen van achterstallig onderhoud. Europese Kaderrichtlijn Water en het Nationaal Bestuursakkoord Water

Financiële risico’s hangen voornamelijk samen met de werkelijke toestand van de riolering en de opgave waarvoor de gemeente Den Haag komt te staan in relatie tot de Europese Kaderrichtlijn Water en het Nationaal Bestuursakkoord Water. Deze opgaven zijn nog niet inzichtelijk. Wanneer de normen en richtwaarden scherp worden geformuleerd, kan dat betekenen dat er in de nabije toekomst ingrijpende maatregelen genomen dienen te worden, welke dan een forse investering vergen. De regering bereidt inmiddels een wetsvoorstel voor om het rioolrecht om te zetten in een gemeentelijke rioolheffing waaruit gemeenten watertaken kunnen bekostigen. Het nadeel van de verbreding van het rioolrecht is dat met een locale heffing de middelen beschikbaar moeten komen (lastenverzwaring voor de Haagse burger). De doelstellingen die geformuleerd zijn in de Europese Kaderrichtlijn Water en het Nationaal Bestuursakkoord Water, mits deze pragmatisch en haalbaar zijn, zijn vanuit het oogpunt van een duurzaam milieu zeer verdedigbaar. Ook Den Haag wil de waterhuishouding op orde hebben en over schoon oppervlaktewater beschikken.

Stand van zaken

De actuele stand van zaken is momenteel dat: - de begroting voor 2006 voorziet in een verhoging van het tarief voor het rioolrecht van zowel kleinverbruik als grootverbruik met 1% tot resp. € 84,82 en € 158,08 per eenheid van 500 m3; - er voor de begrotingsjaren 2006 en 2007 voor elk jaar € 400.000 extra ter beschikking is gesteld uit de algemene middelen voor het afkoppelen van regenwater in bestaande gebieden om te kunnen voldoen aan de wettelijke basisinspanning;

61

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:05 AM

Pagina 62


Financiën

voor het begrotingsjaar 2006 € 2.000.000 extra ter beschikking is gesteld uit de algemene middelen. Daarmee kan niet voorkomen worden dat de vervangingsachterstand van 70 km, ten opzichte van 1 januari 2005, verder oploopt. Om de vervangingsachterstand niet op te laten lopen ten zal, over de periode tot en met 2010, extra riolering moeten worden vervangen. Dat betekent dat in de planperiode de baten moeten worden verhoogd met een totale investering van € 28.000.000, wat zich vertaalt in een tariefsverhoging van € 8,33 per jaar. In de begroting voor 2006 is een bedrag van € 2.000.000 opgenomen voor rioolvervanging, waarmee 2 km riool extra kan worden vervangen. - door eenmalige toevoeging van € 2.000.000 uit de algemene middelen de tarieven niet meer kostendekkend zijn. -

Voorstel

I

In te stemmen met het uitgangspunt dat de vervangingsachterstand van het riool, ten opzichte van 1 januari 2005, in de periode tot en met 2010 niet mag toenemen. Per begrotingsjaar zal worden vastgesteld of aan dit uitgangspunt kan worden voldaan en welke consequenties dit heeft voor de belasting van de algemene middelen en/of de hoogte van het rioolrecht. De dekking voor 2006 is geregeld. De dekking voor 2007- 2010 zal plaatsvinden door middel van tariefsverhoging, tenzij het nieuwe college besluit andere financiële middelen aan te wenden;

II De maatregelen die nodig zijn om te voldoen aan het waterkwaliteitsspoor en - zodra deze bekend zijn - ook aan de eisen die gesteld worden vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water te betrekken bij de onderhandelingen over een nieuw collegeakkoord 2006-2010.

62

63

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:05 AM

Pagina 64


Bijlage 1

Bijlage 1

Raadsbesluit

64

65

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:05 AM

Pagina 66


Bijlage 2

Bijlage 2

Doelen, functionele eisen en maatstaven

Waterplan 1998- 2002 Doel 1 Inzameling van al het afvalwater maatregelen Een uitvoeringsprogramma opstellen voor de niet gerioleerde percelen

Evaluatie 1998-2005 Een uitvoeringsprogramma voor de niet aangesloten percelen is opgesteld. De strandtenten op het Zuiderstrand en een aantal percelen in de nieuwe gebieden zijn aangesloten op de riolering.

In 2001 is het achterstallig onderhoud bij de transportriolen ingelopen

Uitgevoerd

De vervangingsachterstand is in 2012 beperkt tot een jaar.

De vervangingsachterstand is door intensievere inspectie van riolen ouder dan 80 jaar toegenomen tot 67 km.

Doel 2 Streven naar een duurzaam milieu Uitvoeren watersysteemberekening

Uitgevoerd

Aanleg randvoorzieningen

Met de watersysteemberekening zijn geplande randvoorzieningen heroverwogen en zijn nieuwe randvoorzieningen ontworpen om de vuiluitworp van de riolering te beperken.

Heel Den Haag voldoet in 2000 aan de ‘basisinspanning’

Uit de watersysteemberekening is gebleken dat de ‘basisinspanning’ deels is gerealiseerd.

In de periode na 2002 zijn maatregelen voorzien om de overstort van vuil water vanuit de riolering verder te verminderen door het treffen van bronmaatregelen

Enkele locaties met kansrijke gebieden zijn afgekoppeld.

Uitvoering van een afkoppelproefproject om inzicht te verkrijgen in de affecten, de uitvoerbaarheid en de kosten van deze maatregel.

Verschillende proefprojecten zijn uitgevoerd.

Doel 3 Het streven naar minimale wateroverlast bij (hevige) regenval maatregelen Preventief reinigen kolken Uitgevoerd Uitvoeren watersysteemberekening Doel 4 Het minimaliseren van de kans op calamiteiten maatregelen Renoveren van de Haagse rioolgemalen

Doel 5 Het verbeteren van de klantgerichtheid Maatregelen

66

Uitgevoerd; met de watersysteemberekening is een maatregelenpakket opgesteld om water op straat te verminderen. Uitgevoerd Een gemalen bewakingssysteem is geïnstalleerd.

Meldingen en klachten van burgers worden binnen de gestelde termijn afgehandeld.

67

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:05 AM

Pagina 68

Bijlage 3


Bijlage 3

Beslisboom afkoppelen verhard oppervlak

Doelen en uitwerking 2006-2010 1 1.1 Aansluiten ongerioleerde percelen

Functionele eis

Maatstaf Nieuwe lozing bestaand of nieuw gebied

Alle percelen binnen het gemeentelijke grondgebied waarvan afvalwater vrijkomt moeten zijn voorzien van een aansluiting op de riolering, uitgezonderd percelen waarbij lokale behandeling doelmatiger is

1.2

Capaciteit riolering en gemalen groot genoeg voor afvoer afvalwater bij droog weer

Vullingsgraad bij dwa < 25%

1.3

Waarborgen afstroming

Schadebeeld Reinigingsfrequentie conform jaarwerkplan

1.4

Beperken lekwater

< 15 % van dwa geheel stelsel < 20% van dwa per bemalingsgebied

2.1

Voorkomen lekkage naar bodem

Geen, praktische maatstaf/waterdichtheid 4.2

2.2

Beperken vuiluitworp uit overstorten

Lozingseis waterkwaliteitsbeheerder

2.3

Beperken lozingen niet toegestane stoffen op riolering

Lozing overeenkomstig aansluitverordening 2004 (Wet afvalwater 1996)

Daken/gevels

Nieuwe lozing in bestaand of nieuw gebied

2

Bestaand gebied

2.4

Aansluiten vervuilde verharde oppervlakken

3.1

Voldoende capaciteit voor afvoer regenwater; overlast daar waar minste schade optreedt.

Geen wateroverlast bij bui 7 module C2100 Leidraad Riolering (in de berekening tijdsduur water op straat langer dan 45 minuten)

3.2

De instroming in riolen via de kolken dient ongehinderd plaats te vinden.

Aantal meldingen KMS <500 per jaar

4.1

Toestand objecten voldoende

Splijt-treksterkte beton rioolbuis > 2 N/mm2

4.2

Waarborgen waterdichtheid

Volgens EN 13508-2 en maatstaf BB F5

4.3

Waarborgen bedrijfszekerheid gemalen

Storingen binnen 8 uur verholpen Storingsduur per gemaal < 40 uur in max. 5 gebeurtenissen

Licht verontreinigde oppervlakken

Nieuw gebied

4

5 5.1

Waarborgen functioneren huisaansluitingen.

Bij storingen binnen 4 uur noodhulp verricht en <3 dagen 85% gerepareerd.

5.2

Voorkomen stankoverlast

100% van de kolken zijn voorzien van een stankscherm

Voldoende voorlichting en informatie richting burgers

Klanttevredenheid uit enquête > 7

5c

68

ja

nee

WVO-vergunning met algemene en specifieke (coaten) voorschriften

vervangen/ behandelen/ coaten/ voorzieningen

toepassing van uitlogende materialen

ja

ja

nee

niet afkoppelen

Verontreinigde oppervlakken

- vrijliggende voetfietspaden - kantorenoppervlakken - schoolpleinen - parkeergelegenheden voor personenauto’s (lage wisselfrequentie)

- kantoorterreinen - wijkontsluitingswegen - woonerven - winkelstraten - doorgaande wegen - busbanen

- parkeerterrein (hoge wisselfrequentie) - parkeerterrein vrachtwagens

-

zuiveringstechnieken gewenst: bv. - slibafvang - bodempassage

vereiste zuiveringstechniek: - zand- en slibafvang - bodempassage

vereiste zuiveringstechniek: - slibafvang - olieafscheider - bodempassage

- niet afkoppelen - verbeterd gescheiden stelsel (VGS) of gelijkwaardige voorziening

3

- zinken dakgoten - lood & koper in excessieve toepassing

Matig verontreinigde oppervlakken

bedrijfsterreinen marktpleinen laad- losplaatsen overslagterreinen busstation trambanen tunnels

nee

WVO-vergunning met algemene voorschriften

WVO-vergunning met algemene voorschriften

WVO-vergunning met algemene en specifieke voorschriften

WVO-vergunning met algemene en specifieke voorschriften

69

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:05 AM

Pagina 70


Kaart A

kaarten

Kaart A: Aanlegjaren Kaart B: Bemalingsgebieden Kaart C: Visuele inspecties en boorkernen Kaart D: Type rioolstelsels Kaart E: Frequentie van reiniging kolken

70

71

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:05 AM

Pagina 73

Kaart B

72

73

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:05 AM

Pagina 77

Kaart C

74

75

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:05 AM

Pagina 81

Kaart D

76

77

bw.rioleringsplan

2/5/07

11:05 AM

Pagina 85

Kaart E

78

79

bw.rioleringsplan

80

2/5/07

11:05 AM

Pagina 89

cov.riol.planA.06

2/5/07

11:35 AM

Pagina 1

Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer

GEMEENTELIJK

RIOLERINGSPLAN DEN HAAG

2006 - 2010

Colofon

Vastgesteld door de gemeenteraad op 27 oktober 2006 Fotografie Peter van Oosterhout Vormgeving Teresa Jonkman (bno) Druk Multimedia-denhaag Oplage 300 exemplaren januari 2007 Deze brochure is gedrukt op milieuvriendelijk geproduceerd papier.

Gemeentelijk rioleringsplan Den Haag 2006 - 2010

Uitgave Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer Stedelijke Structuren Postbus 12 651 2500 DP Den Haag


Leeswijzer In dit plan presenteert de gemeente vanuit de wettelijke verplichting om een gemeentelijk rioleringsplan vast te stellen (Wm art. 4.22) in de volgende hoofdstukken de koers voor het beheer van riolering in de planperiode 2006-2010. Waar staan we nu? Dit hoofdstuk beschrijft de huidige situatie van het rioleringsbeheer in de gemeente Den Haag. Naast een beschrijving van het Haagse rioleringssysteem zijn de organisatie, de financiën in de vorige planperiode 1998-2003 en de juridische aspecten van rioleringszorg toegelicht. Waar houden we rekening mee? Dit hoofdstuk schetst de landelijke beleidsontwikkelingen waarmee in deze planperiode rekening gehouden moet worden. Bovendien houdt dit plan rekening met ontwikkelingen van de organisatie van de Haagse rioleringszorg en de fysieke omgeving van Den Haag. Daarnaast geeft dit hoofdstuk de afstemming van de rioleringszorg aan met andere gemeentelijke beleidsvelden. Speerpunten 2006- 2010 ‘Goed riool, schoon water’, de titel van dit plan, is de vertaalslag van de kernkwaliteiten schoon, heel, gezond, veilig en duurzaam naar de Haagse rioleringszorg in relatie tot de ontwikkelingen en kaders beschreven in hoofdstuk 3. Bijzondere aandacht gaat in deze planperiode uit naar de speerpunten die uitgewerkt zijn in Verbeteren functionaliteit riolering, Optimaliseren rioleringsbeheer, Samen werken aan riolering en Waarborgen kostendekking. Financiën Dit hoofdstuk vat de belangrijkste acties met bijbehorende kosten uit dit beleidsplan samen en schetst de mogelijkheden die nodig zijn om invulling te kunnen blijven geven aan een verantwoorde en efficiënte Haagse rioleringszorg.

Goed riool, schoon water

Recommend Documents