Fysieke Revalidatie Filip Descheemaeker
Bewegen, wat een pil!
Bewegen incorporeren in je dagelijks leven heeft een uitgesproken invloed op je levenskwaliteit!
Voordelen activiteit
Meer kans op gezonder en langer leven Helpt te beschermen tegen:
hartklachten hoge bloeddruk en cholesterol bepaalde kankers waaronder borstkanker diabetes type 2, metabool syndroom osteoporosis
Vermindert symptomen van depressie en angst Preventief voor gewichtstoename en promoot gewichtsverlies. Verbetert fitheid.
Verbetert slaap.
Nadelen inactiviteit
Een sedentaire levensstijl doet vaak de effecten van beweegmomenten teniet.
Dus verhogen van het activiteitsniveau en verminderen van de sedentaire levensstijl is een algemeen ‘gezond’ principe
Wat zou iedereen moeten doen… (doelstellingen vlaamse gemeenschap)
voldoende fysieke activiteit om gezondheidswinst te bekomen.
ofwel 10.000 stappen per dag zetten; ofwel dagelijks minstens een half uur bewegen met een matige fysieke inspanning. (Dat is een inspanning waarbij je iets dieper en sneller gaat ademhalen) ofwel 3 dagen per week minstens 20 minuten intens bewegen.
Verminder de sedentaire levensstijl.
Vermijd langdurige periodes van fysieke inactiviteit (zitten en liggen)
Prevalentie van inactiviteit.
wereldwijd 31% van de volwassenen lichamelijk inactief is en 35% bij de Europeanen, waarbij de inactiviteit ook toeneemt met de leeftijd en hoger is bij vrouwen.
Tekort aan fysieke beweging (beschermer) en verhoogde BMI is een predictor voor het ontstaan van fibromyalgia (Hunt study) Andere predictoren zijn onder andere ook verhoogde somatisatie, niet-kwalitatief volle slaap, verstoorde werking HPA-as,… (Gupta 2007)
Fysieke inactiviteit & CVS
Patiënten :
Vertonen gedrag van vermijding of Boom-bust. rapporteren meer en uitgebreidere rustperiodes (8x meer dan HC).
Accelerometrie:
CVS-patiënten globaal minder actief. (hoog actieve personen: CFS: 15% - HC: 41%). Er was geen directe link tussen activiteitsniveau en mate van vermoeidheid.
Hoe dit nastreven als je diagnose van fibromyalgie of CVS hebt gekregen?
FM: 5MWT induceert veralgemeende secundaire hyperalgesie (Descheemaeker et al, 2012)
CVS: submaximale fietsproef induceert daling PPT’s. (Meeus et al, 2010)
CVS: algemeen fenomeen van postexertionele malaise.
Lange termijn effecten van oefening: stijging van PPT en afname van post-exertionele malaise (bij een groot deel van de patiënten.)
Is opstarten een actieve aanpak gevaarlijk?
Soms krijg je reacties van de protectieve mechanismen zoals pijn, vermoeidheid,…
Anticipeer hier op, normaliseer dit en overdrijf niet…
Een actieve aanpak is veilig voor CVS, maar gaat frequent gepaard met (normale) bijwerkingen (Dougall et al 2014)
Controle
Traject van herstel Gezondheid
Optimistischer Vertrouwen Terugkeer van vertrouwen Verminderde aandacht voor Leven niet langer lichamelijke geblokkeerd sensatiesdoor pijn en Hernemen van vermoeidheid activiteit en participatie
Weinig vertrouwen Pessimisme Weinig controle
Leven geblokkeerd door pijn en vermoeidheid Verklaring voor klachten en Kwetsbaar de individu geruststelling op sociaal, psychologisch en fysiek vlak
Geloof en optimisme
Acceptatie
Tijd
Kinesitherapeut kan een rol hebben bij… maar moet in team meespelen
Traject van herstel Vertrouwen
Gezondheid
Verminderde aandacht voor lichamelijke sensaties
Graduele Oefentherapie
Hernemen van activiteit en participatie
Stressmanagement Activiteitenmanagement Educatie – Geloof en gemeenschappelijk traject optimisme bepalen Verklaring voor de klachten en geruststelling
Acceptatie
Tijd
Optimisme?
Herstellen mensen van CVS en FM?
Herstellen = niet meer voldoen aan de criteria (White et al 2014)
Opvolging geneesheer specialist: 7% + CBT of GET: 20 – 25 %
Educatie
Activiteitenmanagement
Oefentherapie
Relaxatie/stressmanagement
Passieve behandelingen Physical therapy December 2010
Wat is activiteitenmanagement?
Pacing: gestuurde rust – activiteitscycli Energie/pijncontrole Doel: veranderen van ongecontroleerd activiteitspatroon naar een gecontroleerd activiteitspatroon Doel: symptoomcontigent -> tijdscontigent Doel: verhogen zelfredzaamheid, aandacht op symptomen verminderen Vaak basis voor een tweede tijd:
activiteitsopbouw GET
Oefentherapie: wat en hoe?
Eular guidelines (2008)
“Individually tailored exercise programmes, including aerobic exercise and strength training can be benificial for some patiënts with FM.”
Persoonlijk advies: • • •
Moeten passen in agenda van patiënt Aangeven wat te verwachten van oefentherapie Bepalen van doelen (zowel functioneel als sociaal is belangrijk)
• • • • •
Gebruik ‘shared decision making’ Leg de verantwoordelijkheid bij patiënt Stimuleer self-management Intensiteit: 11 – 13 op borg schaal (tamelijk licht iets zwaar) Breng cognities en gevoelens in kaart
Graded Exercise Therapy?
Van Cauwenbergh et al 2012
Technieken om oefentherapie Graded activity / Graded Exercise therapy
Progressieve opbouw van fysieke mogelijkheden Liefst via persoonlijk waardevolle doelen Uitleggen van progressielijn Maak gebruik van positieve bekrachtiging Activiteitscontigent Is een veilige techniek bij FM/CVS
Graded Exposure
Angstreductie nastreven via specifieke gedragsexperimenten Vooraf bepalen van specifieke doelen
Casusbespreking
31-jarige vrouw, woont samen met moeder en zus Diagnose van FM en CVS (2010), EDS (2011) Veralgemeende vermoeidheids- en pijnklachten, spierstijfheid. De slaap van redelijke kwaliteit maar niet recuperatief
Ze volgde in het verleden al activiteitenmanagement, stressmanagement, mindfulness en Yoga. Ze doet momenteel vrijwilligers werk (4u/14d) Ze wenst
fysiek en mentaal op te bouwen.
Doelstelling: werkhervatting.
Gaat regelmatig wandelen
Wandelt soms meer dan uur op eigen tempo.
Screening: 6 MWT: 385 meter
Is lastig en vermoeiend (Borgschaal: 11tamelijk licht – 14 – 16 zwaar)
Moet vaak fysieke inspanningen bekopen met meer pijn en rust.
Wanneer het activiteitenschema niet gevolgd wordt dan moet ze dit vaak bekopen met meer pijn en rust.
Wat zijn momenteel de barières voor progressie? 1.
Na een fysieke inspanning/dag >> bekopen met rust en slaap omwille van de pijn.
1.
Weinig tot geen progressie de laatste maanden qua aërobe activiteiten (wandelen/zwemmen).
Context
Gevoelens
Gedachten ‘Ben over mijn grenzen geweest’ ‘zie je wel dat dit niet lukt’ ‘ik moet me meer houden aan mijn schema’
’ontgoocheling’ ‘angst om meer te doen’
Fysiologische Reacties Aanleiding
‘toename pijn en vermoeidheid’
Fysieke activiteit
Gedrag Rust en volgende keer even veel of minder doen.
Hoe doe je het nu? Na een dag van intense activiteit of oefeningen , neem ik de volgende dag een rustdag (of beter gezegd moet ik een rust dag nemen).
Tja,… (ik plan dit nu zo’n beetje in)
OK, ik zal eens een aantal weken uitproberen…
Wat zou er gebeuren moest je die niet nemen?
Wens je dit eens te proberen om gewoon actief te blijven bijvoorbeeld de dag na je vrijwilligerswerk?
Effect was dat dit in het begin moeilijk was maar lukte… Ging steeds beter…
Hoe doe je het nu? Ik probeer al enkele maanden verder te wandelen maar het opbouwen lukt niet en als ik dan eens met vrienden ga wandelen en dit is verder dan gepland moet ik dit bekopen…
euhum
Ja maar, hoe weet ik dan dat ik opbouw en niet over mijn grenzen ga…
Ik ga dit proberen
Ja, dat is ambetant… Je zegt soms toch al een uur te wandelen wat toch goed is, hé. Je zegt graag te wandelen wat goed is maar je omschrijft jezelf als een creatief type en niet zo zeer als iemand die graag met cijfertjes bezig is maar eerder met gevoel. Wat zou je ervan vinden om te wandelen met ’losse grenzen’? En dit te combineren met dingen die je leuk vindt. Praten met vriendinnen, de natuur,…
Resultaat
Initieel gaf dit spanning, was moeilijker dan gedacht.
Was wel beter om ‘pijn’gedachten te controleren tijdens wandeling.
Voelde beter aan, dichter bij zichzelf.
Aanzet om verder iets te doen van persoonlijke ontwikkeling
41-jarige vrouw, samenwonend Diagnose van FM en CVS (2013) Arthrodese C5-C6: 2013 Depressie in 2012, opgevolgd door huisarts Arbeidsongeschikt sinds arthrodese 2013 hernemen job deeltijds oktober 2013
Veralgemeende vermoeidheidsklachten (sinds kinderleeftijd) en pijnklachten, maar toegenomen sinds 2011 en cervicale fusie (2013) Ingeschat functioneringsniveau nu: 25% Huishoudelijke taken: OK Aërobe activiteiten: lukken aan zee Rusten helpt voor pijn en vermoeidheid, wil graag terug werk (thuis nutteloos, saai), ze heeft het graag perfect , schrik om Yoga en dans te hernemen
Therapeutische interventie
Sessie 1:
Sessie 2 (1week later):
‘denkt nu dat ze er zelf iets kan aan doen’. Afbouwen dutjes
Sessie 3 (3 weken later):
buikademhaling: vaardigheid observeren, gedachten hieromtrent normaliseren Algemene educatie: slaap Belang van rust – activiteit structureren
‘Goede weken gehad’ idee verandert het lukt om actief te blijven en vermoeidheid AM verdwijnt bij activiteit. Bij psycholoog gewerkt rond: observeren en interpreteren. Aërobe activiteiten bekeken: reden voor verschil tussen zee en elders… Werksituatie aan het opbouwen
Sessie 4 (5 weken later):
Evaluatie en afsluiten opvolging.
Einde… Vragen?
