Ergonomische criteria voor stofzuigers en handbediende schrob- en zuigmachines

TNO Arbeid

TNO-rapport Polarisavenue 151 Postbus 718 2130 AS Hoofddorp

018-40337/R0314803

Ergonomische criteria voor stofzuigers en handbediende schrob- en zuigmachines

Datum

12 december 2003

Auteurs

E.A.P. Koningsveld N. Schoenmaker A. Leegwater

www.arbeid.tno.nl T 023 554 93 93 F 023 554 93 94

Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit rapport mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van TNO. Indien dit rapport in opdracht werd uitgebracht, wordt voor de rechten en verplichtingen van opdrachtgever en opdrachtnemer verwezen naar de Algemene Voorwaarden voor Onderzoeks- opdrachten aan TNO, dan wel de betreffende terzake tussen partijen gesloten overeenkomst. Het ter inzage geven van het TNO-rapport aan direct belanghebbenden is toegestaan. © 2003 TNO

TNO rapport | 018-40337/R0314803

2

TNO rapport | 018-40337/R0314803

3

Inhoudsopgave 1

Inleiding ......................................................................................................................... 5

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6

Aanpak voor het opstellen van ergonomische criteria............................................... 7 Inventarisatie................................................................................................................... 7 Expertsessie TNO Arbeid ............................................................................................... 7 Bijeenkomst met voorlieden ........................................................................................... 7 Conceptlijst met ergonomische criteria .......................................................................... 7 Bijeenkomst met inkopers en leveranciers...................................................................... 7 Vaststellen ergonomische criteria ................................................................................... 8

3 3.1 3.1.1 3.1.2 3.1.3 3.1.4 3.1.5 3.1.6 3.1.7 3.1.8 3.1.9 3.1.10 3.2 3.3 3.4 3.5

Ergonomische criteria .................................................................................................. 9 Algemeen........................................................................................................................ 9 Zuigkracht....................................................................................................................... 9 Zuigbuis .......................................................................................................................... 9 Steel ................................................................................................................................ 9 Mondstuk ........................................................................................................................ 9 Handgrepen................................................................................................................... 10 Geluid ........................................................................................................................... 11 Trillingen ...................................................................................................................... 11 Kabellengte ................................................................................................................... 11 Been- en voetruimte...................................................................................................... 11 Schakelaars ................................................................................................................... 11 Discussie ....................................................................................................................... 12 Werkmethoden.............................................................................................................. 12 Ergonomische criteria voor de selectie en aanschaf ..................................................... 12 Criteria voor gebruiksaanwijzingen.............................................................................. 21

4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.4.1 4.4.2 4.4.3 4.4.4 4.4.5 4.4.6 4.5 4.6

Beoordeling marktaanbod ......................................................................................... 23 Verantwoording ............................................................................................................ 23 Aanpak.......................................................................................................................... 23 Ervaringen..................................................................................................................... 23 Resultaten ..................................................................................................................... 24 Ketelstofzuigers ............................................................................................................ 24 Borstelstofzuigers ......................................................................................................... 24 Rug- en heupstofzuigers ............................................................................................... 24 Eenschijfschrobmachines.............................................................................................. 25 Waterzuigers ................................................................................................................. 25 Schrobzuigmachines ..................................................................................................... 25 Opmerkingen bij de resultaten ...................................................................................... 26 Beoordeling van gebruiksaanwijzingen ........................................................................ 26

5 5.1 5.2

Kosten en baten van ergonomische machines .......................................................... 29 Toelichting bij kosten en baten model .......................................................................... 29 De FARBO regeling ..................................................................................................... 29

6 6.1 6.2

Conclusies en aanbevelingen...................................................................................... 33 Conclusies..................................................................................................................... 33 Aanbevelingen .............................................................................................................. 33

7

Literatuur en bronnen................................................................................................ 35

TNO rapport | 018-40337/R0314803

4

Bijlage 1: Mensen vanuit de branche die aan het project hebben meegewerkt...................... 37 Aanwezigen bijeenkomst voorlieden ............................................................................................. 37 Aanwezigen bijeenkomst inkopers en leveranciers ....................................................................... 37 Leveranciers stofzuigers en handbediende schrob- en zuigmachines ............................................ 37 Bijlage 2: Criteria gebruiksaanwijzingen .................................................................................. 39 Bijlage 3: Checklist ...................................................................................................................... 41 Bijlage 4: Scoringslijsten criteria per type machine ................................................................. 57

TNO rapport |018-40337/R0314803

1

Inleiding De overheid en de sociale partners in de schoonmaak- en glazenwassersbranche hebben in april 2003 een arboconvenant getekend. Het arboconvenant is erop gericht om fysieke belasting, werkdruk en blootstelling aan oplosmiddelen te verminderen en mede daardoor ziekteverzuim en WAO-instroom terug te dringen. Voor ondertekening van dit convenant hebben TNO Arbeid en VHP Ergonomie de fysieke belasting in respectievelijk de IGK sector en de reguliere schoonmaak (kantoorgebouwen) in kaart gebracht. Fysieke belasting blijkt een belangrijke oorzaak voor uitval en arbeidsongeschiktheid. Eén van de oorzaken van hoge fysieke belasting is het gebruik van niet optimale arbeidsmiddelen, waaronder stofzuigers en handbediende schrob- en zuigmachines. In het arboconvenant zijn afspraken gemaakt om hierin verbetering te brengen. Hiertoe heeft de BBC TNO Arbeid opdracht verleend om ergonomische criteria op te stellen voor deze machines. Tevens moet in beeld komen in welke mate het huidige marktaanbod aan de criteria voldoet. TNO Arbeid biedt daarnaast een kosten en baten model waarin eventuele hogere aanschafkosten van ergonomische machines kunnen worden vertaald in financiële opbrengsten.

5

TNO rapport |018-40337/R0314803

6

TNO rapport |018-40337/R0314803

2

Aanpak voor het opstellen van ergonomische criteria Om maximaal gebruik te maken van en aan te sluiten bij de ervaringen, kennis en inzichten die er in de sector zijn, heeft TNO Arbeid gekozen voor een participatieve aanpak. Hiermee wordt ook betrokkenheid bereikt en ervoor gezorgd dat de ergonomische criteria aansluiten bij de wensen en verwachtingen van de doelgroepen uit de branche. Dit is de basis voor het snel en doelmatig in de praktijk verankeren van de criteria.

2.1

Inventarisatie Allereerst is een inventarisatie uitgevoerd naar de verschillende machines en hun gebruik. Dit is gedaan via diverse zoekmachines op het internet. Hierbij is literatuur gezocht met als uitgangspunt het arboconvenant fysieke belasting in de schoonmaak- en glazenwassersbranche en in de industriële reinigings- en scheepsonderhoudsbranche. Ook zijn fabrikanten van stofzuigers en handbediende schrob- en zuigmachines geïnventariseerd via het internet.

2.2

Expertsessie TNO Arbeid In een expertsessie bij TNO Arbeid hebben twee bewegingswetenschappers en twee ingenieurs de resultaten van de inventarisatie omgezet in een lijst met belangrijke ergonomische aspecten van stofzuigers en schrob- en zuigmachines. Deze criteria zijn zo goed mogelijk gekwantificeerd of geconcretiseerd en onderbouwd met gezondheidskundige grenswaarden en antropometrische data. Tevens zijn in vier telefonische interviews specifieke vragen gesteld over de huidige schrob- en zuigmachines en eenschijfschrobmachines, het gebruik en de wijze van aanschaf in de praktijk.

2.3

Bijeenkomst met voorlieden De bijeenkomst met voorlieden vond plaats op het terrein van Corus, waar diverse schrob- en zuigmachines en eenschijfsmachines beschikbaar waren om de discussie te ondersteunen. In deze interactieve bijeenkomst is de lijst met belangrijke ergonomische aspecten van stofzuigers en schrob- en zuigmachines besproken op juistheid, toepasbaarheid en volledigheid. Daarnaast is besproken welke machines met name voor de verschillende activiteiten in de deelsectoren van de schoonmaakbranche worden gebruikt. De deelnemers aan de bijeenkomst zijn vermeld in bijlage 1.

2.4

Conceptlijst met ergonomische criteria De resultaten van de expertsessie, de toepassing van gezondheidskundige richtlijnen en antropometrische data en de gesprekken met voorlieden resulteerde in een eerste lijst met voorlopige criteria.

2.5

Bijeenkomst met inkopers en leveranciers De conceptlijst met voorlopige ergonomische criteria is geëvalueerd met inkopers en leveranciers. Bij de bijeenkomst waren drie vertegenwoordigers van leveranciers aanwezig (waaronder een ontwerper), drie inkopers van schoonmaakbedrijven en twee TNO’ers. De lijst met ergonomische criteria is bij deze bijeenkomst besproken op juistheid, toepasbaarheid en volledigheid. Door de andere samenstelling van deelne-

7

TNO rapport |018-40337/R0314803

mers vond een verdere aanscherping van de onderwerpen en inhoud van de criteria plaats. 2.6

Vaststellen ergonomische criteria Na de bijeenkomst met inkopers en leveranciers is de definitieve lijst met ergonomische criteria door TNO Arbeid samengesteld. Het proces waarmee de lijst met criteria tot stand is gekomen, bestond uit: literatuur en normen; de expertsessie bij TNO Arbeid; de bijeenkomst met voorlieden; de bijeenkomst met inkopers en leveranciers; enkele interne overlegrondes met ergonomisch deskundigen van TNO. De ergonomische criteria sluiten aan bij de deskundigheid en verwachtingen van deze groepen. Op basis van de ervaringen met de beoordeling van het marktaanbod, zijn nog kleine redactionele aanpassingen in de criteria doorgevoerd.

8

TNO rapport |018-40337/R0314803

3

Ergonomische criteria

3.1

Algemeen De criteria worden in twee categorieën gegeven, namelijk eisen en aanbevelingen. De eisen zijn zo veel mogelijk in door inkopers vast te stellen maten en getallen geformuleerd, of in specifieke bewoordingen. De aanbevelingen zijn meestal minder concreet. Er is naar gestreefd de eisen en aanbevelingen zo te formuleren dat meerdere typen ontwerpen aan de eisen kunnen voldoen. Bijvoorbeeld: het is belangrijk om in een goede houding een eenschijfschrobmachine over grotere afstand te verrijden. De eis is dan dat dit rechtopstaand moet kunnen. Om dat te bereiken zijn meerdere oplossingen denkbaar. Hieronder wordt toegelicht om welke redenen de eisen en aanbevelingen van belang zijn.

3.1.1

Zuigkracht Het motorvermogen is beperkt van invloed op het zuigvermogen. De vormgeving van de zuigmond, zuigbuis en slang en van de inwendige luchtstroom in het motorhuis speelt een minstens zo grote rol. Een regelbaar motorvermogen is van belang om te grote zuigkracht te voorkomen en daardoor handiger te kunnen werken. Regeling door middel van valse lucht of met een in hoogte instelbare zuigmond kan voorkomen dat de zuigmond te strak op de ondergrond wordt gezogen; dit is belangrijk om de fysieke belasting door duwen trekkrachten te reduceren. Het meten van duwen trekkrachten is te complex om in de criteria op te nemen. Wel kan men zelf verschillen ervaren door met verschillende machines te werken.

3.1.2

Zuigbuis Een zo licht mogelijke, niet buigzame zuigbuis is ergonomisch gezien gunstig. Duwen trekkrachten zijn zo beperkt en als de hele machine getild moet worden is een laag gewicht nodig. Een buis die doorbuigt werkt erg onaangenaam en geeft aanleiding tot verkeerde werkhoudingen. Een op individuele maten instelbare handgreep is belangrijk om een goede werkhouding te bereiken. De hand moet op heuphoogte gehouden kunnen worden. Hiervoor zijn twee basisoplossingen, die ook gecombineerd kunnen worden: een in verticale richting scharnierende koppeling van de zuigbuis aan het mondstuk (waarbij de zuigbuis ook draaibaar is); een in lengte instelbare zuigbuis; de stappen dienen klein te zijn en het verstellen moet eenvoudig gaan, anders gebruiken de mensen het niet. De geformuleerde eisen geven een vrij groot bereik, maar dat is nodig om de grote spreiding in lichaamsmaten van schoonmakers aan te kunnen.

3.1.3

Steel Bij eenschijfschrobmachines moet de steel in meerdere vaste posities kunnen worden vergrendeld. Zo kan een optimale werkhoogte worden bereikt en wordt voorkomen dat de schoonmaker voortdurend het gewicht van de steel en handgrepen moet tillen. Dit speelt nog eens extra als er een vloeistofreservoir aan de steel is bevestigd.

3.1.4

Mondstuk De onderzijde van de zuigmond moet zijn toegesneden op het te reinigen oppervlak. In tegenstelling tot wat wordt gedacht, levert een zuigmond die strak op de vloer aansluit

9

TNO rapport |018-40337/R0314803

niet het beste zuigresultaat. Er is juist een luchtstroom nodig om het vuil de zuigbuis in te zuigen. Eén of meer wieltjes of rollen kunnen ervoor zorgen dat de benodigde luchtspleet gehandhaafd blijft. Belangrijk is dat er ruimte om de wieltjes zit, waardoor vervuiling met stof en haren wordt beperkt. Er moet rekening mee worden gehouden dat zuigmonden met wielen regelmatig onderhouden moeten worden. 3.1.5

Handgrepen Gezien de spreiding in lichaamsmaten is de maatvoering van de handgreep lastig. Voor vrouwen is de minimale diameter van 35 mm het meest geschikt, terwijl die voor grotere mannen eigenlijk al te klein is. Omgekeerd is een diameter van 45 mm voor vrouwen weer erg groot. Als de groep werknemers bekend is, kan hiermee rekening worden gehouden. De stand van de handgreep is belangrijk voor de belasting van de pols, hand en onderarm. Bij het werken dient de pols in een zo neutraal mogelijke stand te staan (plaatjes). Dat betekent bijvoorbeeld dat de handgreep van een stofzuigerbuis aan de duimzijde hoger moet zijn dan aan de pinkzijde. Bij schrobzuigmachines zijn meerdere oplossingen denkbaar die werken met een neutrale polsstand mogelijk maken. Figuur 1 Handgreepcriteria voor stofzuiger en waterzuiger

10

TNO rapport |018-40337/R0314803

Figuur 2 Handgreepcriteria voor eenschijfschrobmachines en schrobzuigmachines.

3.1.6

Geluid Op basis van arboregelgeving is de grenswaarde voor een achturige werkdag bij vijf dagen per week: 80 dB(A). Uit comfortoverwegingen en ter voorkoming van hinder is voor een aantal machines een eis van 76 dB(A) opgenomen in de criteria. Met waterzuigers en borstelzuigers is die waarde niet altijd te halen; vandaar dat voor deze machines de eis op 80 dB(A) is gesteld.

3.1.7

Trillingen Het meten van trillingen is voor een inkoper niet goed mogelijk. In de CE-verklaring van de fabrikant dient, voor zover van toepassing, de trillingsbelasting van de werknemer te zijn vermeld.

3.1.8

Kabellengte De kabellengte is een dilemma; enerzijds is een lange kabel handig om ver te kunnen komen. Anderzijds kleven aan lange kabels bezwaren: spanningsverlies (tenzij dikke, zware kabels worden gebruikt), massa, het is lastig lange kabel in te nemen en op te bergen en de kabel kan verstrikt raken tussen meubels en machines. Deze bezwaren hebben ook met ergonomie te maken. Het is echter niet goed mogelijk vanuit de ergonomie concrete algemeen grenswaarden te geven. Kies een kabellengte die is afgestemd op de werkplek, productiviteit en ergonomie.

3.1.9

Been- en voetruimte Voldoende beenruimte is nodig om te voorkomen dat mensen met de handen te ver voor het lichaam gaan werken en zo hun nek en schouders te zwaar belasten. De beenruimte wordt beschreven in maten op kniehoogte en voor de voeten.

3.1.10

Schakelaars Het inschakelen van de hoofdfunctie bij de eenschijfschrobmachine (schrobben) en bij de schrobzuigmachine (rijden) dient permanent geactiveerd te blijven. Dat vereist een continue spieractiviteit; deze dient zo gering mogelijk te zijn. Ook mag de vormgeving van de schakelaar niet tot gedwongen houdingen van handen, polsen en armen leiden. Zo is een systeem vergelijkbaar met een gashandel op een bromfiets een slechte oplossing.

11

TNO rapport |018-40337/R0314803

3.2

12

Discussie De criteria zijn opgesteld door een team van ervaren ergonomen op basis van de meest actuele ergonomische kennis en inzichten. Aanscherping vond plaats na discussies met mensen uit de branche. Ook zijn enkele kleine aanpassingen gemaakt op basis van de ervaringen bij de beoordeling van machines. Er zijn enkele aspecten waaraan geen enkele machine voldoet. Een voorbeeld is de stand van de handgreep aan de zuigbuis bij ketelstofzuigers en waterzuigers. De volgens ergonomen beste oplossing die leidt tot een ongedwongen stand van hand en pols, komt niet voor. Dat kan de vraag oproepen of deze ergonomische eis wel correct is, maar evenzeer de andere vraag: of ontwerpers die oplossing wel eens hebben overwogen of getest. In een ergonomisch ontwerptraject horen daar praktijkproeven bij om na te gaan of de uitgangspunten bij realisatie ook het gewenste effect hebben. Binnen het kader van de opdracht voor dit project was een dergelijke ontwerpaanpak voor de handgreep niet voorzien.

3.3

Werkmethoden De ergonomische kwaliteit van het werken met deze machines wordt niet alleen bepaald door de eigenschappen van de machine, maar ook door de toegepaste werkmethode. De hier weergegeven criteria gelden voor de machine eigenschappen. Duw- en trekkrachten, die in belangrijke mate door de werkmethode worden beïnvloed, spelen een grote rol in de totale lichamelijke belasting. Beknopte werkinstructies en toezicht op het naleven daarvan, zullen helpen de lichamelijke belasting te reduceren. Dergelijke instructies zijn machinespecifiek en houden rekening met verschillende typen ondergrond.

3.4

Ergonomische criteria voor de selectie en aanschaf Hieronder en op de volgende bladzijden zijn de criteria per machinetype weergegeven.

Ergonomische criteria en aanbevelingen ketelstofzuigers Criterium

Onderwerp

Eisen

Zuigkracht

zuigvermogen

Mondstuk

standaard

- regeling noodzakelijk, elektrisch - luchtverplaatsing in liter/minuut is of met valse lucht voor zuigprestatie belangrijker dan elektrisch vermogen - mondstuk met wiel(tjes). Belangrijk - metalen glijplaat - voor gladde vloeren om te zetten is dat er ruimte om wielt(jes) zit, waardoor vervuiling met stof en hanaar borstel - zonder bukken instelbaar voor ren wordt beperkt. Er moet rekening mee worden gehouden dat harde/zachte vloeren - eenvoudig en zonder veel kracht zuigmonden met wiel(en) regelmatig onderhouden moeten worden afneembaar van buis - voorziening om bijzondere mondstukken eenvoudig aan de machine op te bergen; het werken met de stofzuiger mag hierdoor niet gehinderd worden

Aanbevelingen

TNO rapport |018-40337/R0314803

13


Onderwerp

Eisen

Zuigbuis

werkhoogte

- door telescoopsteel of verticaal - hand tussen 80 en 105 cm - indien lengte instelbaar is, moet scharnierend mondstuk aan zuigdit eenvoudig en zonder veel buis - liefst traploos in lengte instelbaar, kracht kunnen anders zo klein mogelijke stappen - extra verlengstuk als er vaak boven het hoofd wordt gewerkt - verticaal scharnierend bij mondstuk, draaibaar in mondstuk - buis moet niet of beperkt buig- - antistatisch voor zuigen van nylon zaam zijn vloeren - lichtgewicht: <1 kg incl. zuig- - voor wanden en plafonds max. 1 kg mond - 35 – 45 mm - minimaal 120 mm - geschikt voor rechts- en links- - geen hinderlijke drukpunten handig gebruik - bij de normale zuigstand van de - voor wanden en plafonds ook zuigmond: de greep aan slang- mogelijk met alleen de rechte steel zijde 40-50 mm lager dan greep te werken aan steelzijde - geen metaal, indrukbaar, niet - niet poreus i.v.m. hygiëne glad - bij massa motorhuis van meer dan 10 kg: twee grepen - bij één draaggreep: centraal op ketel; bij niet ronde ketel: boven zwaartepunt - bij twee draaggrepen: aan weerszijden van de ketel - de grepen mogen tijdens het zuigen niet hinderen - dikte voor vingers: 25-35 mm - lengte voor hand: min. 120 mm - geen specifieke eis - afhankelijk van toepassing: - 2,25-3 m in interieur/kantoor - geen specifieke eis - inwendig tenminste even groot als zuigbuis - zo licht mogelijk - geen specifieke eis - eenvoudig en zonder veel kracht op zowel motorhuis als zuigbuis aansluitbaar - maximaal 76 dB(A) volgens ISO - bij valse lucht geen fluitgeluid of 9614 op 1,5 m afstand hoge tonen - voor vliegtuigen, bussen, treinen e.d. max. 6 kg - grote stofzuigers: min. 4 wielen, - grotere wielen dan bijv. kantoorwaarvan 2 vaste wielen stoelwielen - kleine stofzuigers: 3 wielen, waarvan 1 zwenkwiel - 50 - 100 mm - minimaal 30 mm - gestroomlijnd en ronde vromen, - onderkant zonder randen zodat het huis soepel langs obstakels glijdt - makkelijk toegankelijk en eenvou- - opening stofzak afsluitbaar dig vervangbaar

koppeling materiaal massa Handgreep aan steel

diameter lengte vorm stand

materiaal Draaggreep aan ketel

aantal plaats

vorm Slang

lengte diameter massa aansluiten

Geluid

bij vol vermogen

Motorhuis

massa aantal wielen

diameter wielen bodemvrijheid vorm Stofzak

vervangen

Aanbevelingen

TNO rapport |018-40337/R0314803

14


Onderwerp

Eisen

Kabel

lengte

- afhankelijk van toepassing

opbergen Diversen

aan/uit motorhuis openen/sluiten filters

Aanbevelingen

- voor interieur ca. 12 m - voor vliegtuigen, treinen, bussen langer - indien kabel aan ketel hangt moet - oprolinrichting kan optie zijn, mits dragen onbelemmerd mogelijk professioneel zijn - geen specifieke eis - zonder diep bukken te bedienen - eenvoudige bediening - op één manier passend met duidelijke indicaties - slechts op één manier goed te plaatsen

TNO rapport |018-40337/R0314803

15

Ergonomische criteria en aanbevelingen borstelstofzuigers Criterium

Onderwerp

Handgreep aan steel

diameter lengte vorm

Steel Geluid Motorhuis

Stofzak Kabel

Diversen

1

Eisen

- 35-45 mm - minimaal 120 mm - geschikt voor rechts- en linkshandig gebruik stand - de greep aan steelzijde 40-50 mm hoger dan greep aan andere zijde - transport van de machine over de transportwielen moet rechtopstaand mogelijk zijn materiaal - geen metaal, indrukbaar, niet glad lengte - handgreep moet vrij beweegbaar zijn tussen 120 en 145 cm boven de vloer bij vol vermogen - maximaal 80 dB(A) volgens ISO 9614 op 1,5 m afstand aantal wielen - twee transportwielen voor rijden over afstanden diameter wielen - 50-100 mm - gestroomlijnd en ronde vormen, vorm zodat het huis soepel langs obstakels glijdt vervangen - makkelijk toegankelijk en eenvoudig vervangbaar - afhankelijk van toepassing lengte - indien kabel aan machine hangt opbergen moet transport van de machine onbelemmerd mogelijk zijn vervangen/ reini- - eenvoudige bediening gen1 borstelstrip - op één manier passend met duidelijke indicaties hoogteverstelling - stand van borstelhoogte eenvoudig en eenduidig met de voet bedienbaar

Aanbevelingen - geen hinderlijke drukpunten

- niet poreus i.v.m. hygiëne

- opening stofzak afsluitbaar - voor interieur ca. 12 m

Aan de borstelrol kunnen haren/draden blijven plakken; soms is reinigen daarvan nodig

TNO rapport |018-40337/R0314803

16

Ergonomische criteria en aanbevelingen rugstofzuigers/heupstofzuigers Criterium

Onderwerp

Eisen

Zuigkracht

vermogen

Zuigbuis

werkhoogte

- regeling noodzakelijk, elektrisch of met valse lucht - door telescoopsteel of verticaal - hand tussen 80 en 105 cm - indien lengte instelbaar is, moet scharnierend mondstuk aan zuigdit eenvoudig en zonder veel buis - liefst traploos in lengte instelbaar, kracht kunnen - verticaal scharnierend bij mond- anders zo klein mogelijke stappen - extra verlengstuk als er vaak boven stuk, draaibaar in mondstuk het hoofd wordt gewerkt - beperkt buigzaam - antistatisch voor zuigen van nylon vloerbedekkingen en bekledingen - lichtgewicht - voor wanden en plafonds max. 1 kg (reëel? en massa mondstuk?) - mondstuk met wiel(en) wordt door een deel van de schoonmakers als plezierig ervaren op harde vloeren. Belangrijk is dat er ruimte om de wieltjes zit, waardoor vervuiling met stof en haren wordt beperkt. Er moet rekening mee worden gehouden dat zuigmonden met wielen regelmatig onderhouden moeten worden - mondstuk met wiel(tjes). Belangrijk is dat er ruimte om wielt(jes) zit, waardoor vervuiling met stof en haren wordt beperkt. Er moet rekening mee worden gehouden dat zuigmonden met wiel(en) regelmatig onderhouden moeten worden - voor vloeren: minimaal 1,20m, maximaal 1,40 m - voor meubels: rechtopstaand werken moet mogelijk zijn

koppeling materiaal massa Mondstuk

Slang

lengte

massa aansluiten

Handgreep aan slang

Geluid

- geen specifieke eis - aansluitpunt moet zowel rechtsals linkshandige bediening onbelemmerd mogelijk maken - eenvoudig en zonder veel kracht op zowel motorhuis als zuigbuis aansluitbaar diameter - 35-45 mm lengte - minimaal 120 mm per hand vorm - geschikt voor rechts en linkshandig gebruik materiaal - geen metaal, indrukbaar, niet glad bij vol vermogen - maximaal 76 dB(A) volgens ISO 9614 op 1,5 m afstand

Aanbevelingen

- zo licht mogelijk; voor wanden en plafonds max. 1 kg

- geen hinderlijke drukpunten - niet poreus i.v.m. hygiëne - bij valse lucht geen fluitgeluid of hoge tonen

TNO rapport |018-40337/R0314803

17

Ergonomische criteria en aanbevelingen rugstofzuigers/heupstofzuigers Criterium

Onderwerp

Eisen

Motorhuis

massa vorm

- maximaal 10 kg - gestroomlijnd en ronde vormen, zodat het huis soepel langs obstakels glijdt - aan draagstel - geen echte handgreep i.v.m. kans op verdraaien pols bij omdoen - gebalanceerd geheel met brede - contactvlakken met schoonmaker heupband om op heupen te dra- van ventilerend of vochtopnemend gen materiaal - dicht tegen de rug en laag - dit betekent: motor onder- en voorin - beperkte warmteontwikkeling - luchtspleet tussen machine en rug voor ventilatie - makkelijk toegankelijk en eenvou- - opening stofzak afsluitbaar dig vervangbaar

greep draagstel zwaartepunt warmte Stofzak

vervangen

Kabel

lengte opbergen

Diversen


Aanbevelingen

- afhankelijk van toepassing - maximaal 15 m - indien kabel aan ketel hangt moet - bij einde kabel een veerbare trekdragen van de machine onbelem- ontlasting merd mogelijk zijn - op schakelkastje aan riem - eenvoudige bediening - op één manier passend met duidelijke indicaties - slechts op één manier goed te plaatsen

TNO rapport |018-40337/R0314803

18

Ergonomische criteria en aanbevelingen eenschijfschrobmachines Criterium

Onderwerp

Bedieningshefboom

bedieningshoogte

Handgreep aan hefboom

Schakelaars

Draaggreep aan motorhuis Geluid Trillingen

Motorhuis

Kabel

Diversen

Eisen

- In kleine stappen instelbaar, zodat handgrepen tenminste tussen 875 en 1050 mm boven grond zitten - transport van de machine over de transportwielen moet rechtopstaand mogelijk zijn - 35-45 mm diameter lengte - minimaal 120 mm per hand vorm en stand - horizontale hoeken aan elke kant 15º-25º - verticale hoeken 20º-30º omlaag - handen mogen niet tussen handgreep en muur bekneld kunnen raken horizontale - centra van de handgrepen in horiafstand zontale richting 300-400 mm uit elhandgrepen kaar - geen metaal, indrukbaar, niet glad materiaal aantal - tweehandig starten, na start kan eenhandig worden doorgewerkt vorm - moet door vier vingers kunnen worden bediend - dun of verdwijnend in handgreep - geen kans op beknellen van vel kracht - enige kracht om schakelaar over te halen, permanente kracht zo klein mogelijk aantal en plaats - één aan voorzijde motorhuis - bij zware typen twee ter weerszijden van motorhuis vorm - dikte voor vingers: 25-35 mm - lengte voor hand: 120 mm bij vol vermo- max. 76 dB(A) volgens ISO 9614 gen op 1,5 m afstand demping - hand-arm trillingen maximaal 2,5 m/s² bij >2 uur per dag of 5 m/s² bij < 2 uur/dag; de CE verklaring dient hierover een uitspraak te doen - max. 25 kg per persoon voor massa tweehandig tillen aantal wielen - twee transportwielen voor rijden over afstanden diameter wielen - minimaal 100 mm - mogen het lopen niet hinderen - gestroomlijnd en ronde vormen, vorm zodat het huis soepel langs obstakels glijdt lengte - afhankelijk van toepassing opbergen - als kabel aan machine hangt moet dragen van de machine onbelemmerd mogelijk zijn - geen specifieke eis zicht op werk - geen waterbak op motorhuis

Aanbevelingen

- geen stierenkopmodel


- liefst inklapbare handgrepen

- een in rubber opgehangen motorhuis is goed voor trillingen, maar slecht voor de besturing: het motorhuis ijlt na. Geen goede oplossing!

- onderkant zonder randen - voorkeur 10-12 m - kabelgeleiding kan het werken vereenvoudigen - zicht op borstels is wenselijk - waterbak aan steel acceptabel, mits machine in balans is

TNO rapport |018-40337/R0314803

19

Ergonomische criteria en aanbevelingen waterzuigers Criterium

Onderwerp

Zuigkracht Mondstuk

vermogen standaard

Zuigbuis

Handgreep aan steel

Draaggreep aan motorhuis/ketel

Slang

Geluid Motorhuis

Aftappen van water Kabel

Diversen

Eisen

Aanbevelingen

- regeling niet noodzakelijk - bij twee motoren apart schakelbaar - met wieltjes om ook vooruit wer- - indien afneembaar: eenvoudig en kend zonder veel inspanning te zonder veel kracht afneembaar van kunnen zuigen buis werkhoogte - hand tussen 80 en 105 cm - door telescoopsteel of verticaal scharnierend mondstuk aan zuigbuis - lengte eenvoudig en zonder veel kracht instelbaar materiaal - buis moet niet buigzaam zijn massa - lichtgewicht: <1 kg incl. zuigmond - 35-45 mm diameter - minimaal 120 mm lengte vorm - geschikt voor rechts- en links- - geen hinderlijke drukpunten handig gebruik stand - bij de normale zuigstand: de greep aan slangzijde 40-50 mm lager dan greep aan steelzijde materiaal - geen metaal, indrukbaar, niet glad - niet poreus i.v.m. hygiëne aantal - twee handgrepen plaats - aan weerszijden van de ketel - de grepen mogen tijdens het zuigen niet hinderen vorm - dikte voor vingers: 25-35 mm - lengte voor hand: min. 120 mm - stand van grepen moet afgestemd stand zijn op het legen van de ketel door kantelen lengte - ca. 4 m materiaal - soepel, flexibel, zonder indrukbaar te zijn - geen specifieke eis massa aansluiten - eenvoudig en zonder veel kracht op zowel motorhuis als zuigbuis aansluitbaar bij vol vermogen - maximaal 80 dB(A) volgens ISO 9614 op 1,5 m afstand aantal wielen - geen specifieke eis - 4 of 5 wielen, waarvan 2 vast stabiliteit wielen - omkiepen, omtrekken onmogelijk diameter wielen - minimaal 100 mm, bij machines >45 liter: 150 mm - minimaal 30 mm bodemvrijheid - gestroomlijnd en ronde vormen, - onderkant zonder randen vorm zodat het huis soepel langs obstakels glijdt - aftapslang - voor leegkiepen een kantelmechanisme dat uitgieten in toiletpot mogelijk maakt lengte - geen algemene eis - afhankelijk van toepassing, 10 tot 20m opbergen - indien kabel aan ketel hangt moeten de handgrepen bruikbaar zijn - automatische afslag als reservoir beveiliging vol is motorhuis - eenvoudige bediening openen/sluiten - op één manier passend met duidelijke indicaties

TNO rapport |018-40337/R0314803

20

Ergonomische criteria en aanbevelingen schrobzuigmachines Criterium

Onderwerp

Eisen

Aanbevelingen

Rijden

rijsnelheid

- maximaal 5 km/uur

besturing

- geen eis

hoogte en vorm

- 875-1050 mm boven vloer

- machine met traploos instelbare snelheid verdient de voorkeur om verschillen in vervuilingsgraad aan te kunnen - besturing door via de handgrepen een as te bewegen verdient de voorkeur boven besturing door duwen en trekken - in hoogte verstelbaar of min of meer verticale stangen hebben de voorkeur - geen stierenkopmodel

Handgrepen voor besturing en bediening

diameter lengte plaats

Schakelaars

Geluid Frame/chassis en onderstel

Veiligheid Kabel Onderhoud

- 35-45 mm - minimaal 120 mm per hand - niet aan zijkant machine; handen mogen niet tussen handgreep en muur bekneld kunnen raken horizontale - centra van de handgrepen in horiafstand handzontale richting 300-400 mm uit elgrepen kaar - indien doorlopende handgreep minimaal 520 mm breed materiaal - geen metaal, indrukbaar, niet glad - niet poreus i.v.m. hygiëne aantal - één schakelaar voor rijden vorm - schakelaar die permanent wordt - schakelaar die door vier vingers geactiveerd mag niet tot gedwon- wordt bediend heeft de voorkeur; gen standen van vingers, handen dan dun of verdwijnend in handof polsen leiden (dus bijv. geen greep en geen kans op beknellen van vel draaihandgreepschakelaar) kracht - enige kracht om schakelaar over te halen, permanente kracht zo klein mogelijk bij vol vermogen - maximaal 76 dB(A) volgens ISO 9614 op 1,5 m afstand aantal wielen - geen specifieke eis - 3 waarvan 1 zwenkwiel of 4, waarvan 2 zwenkwielen diameter wielen - minimaal 100 mm vorm - vrije beenruimte op kniehoogte - voldoende zicht op het werk en op min. 160 mm (gemeten tussen borstel loodlijn door handgrepen en wand machine) - vrije ruimte voeten horizontaal min. 320 mm (gemeten tussen loodlijn door handgrepen en onderstel) en verticaal min. 100 mm (vloer tot onderkant machine) noodstop - moet zonder doorglijden gebeuren automatische - indien machine niet verder kan rijafslag den (ter voorkoming van beknelling lengte - afhankelijk van toepassing - 10-12 m legen - minimaal een lage uitloop (onder- - hoge uitloop met pomp verdient aan het reservoir) voorkeur - zonder kracht te verwisselen door accu vervangen - goed bereikbaar geleidingssysteem

TNO rapport |018-40337/R0314803

21


Onderwerp

Eisen

Diversen

zicht op werk display

- geen specifieke eis - zicht op borstels is wenselijk - noodzakelijke informatie: toestand - logische pictogrammen of teksten accu, waterniveau, filters vuil voor bediening - geen andere indicatoren - bij lage accucapaciteit schrobben uit, nog enige tijd zuigen - bij nog lagere capaciteit: nog enige tijd rijden - bij lege accu motorvrijloop

werking

3.5

Aanbevelingen

Criteria voor gebruiksaanwijzingen In een gebruiksaanwijzing van stofzuigers en handbediende schrob- en zuigmachines staat doorgaans informatie over onderdelen van de machines, de werking van de machine en de technische specificaties. Maar ook aspecten op het gebied van ergonomie zijn van belang voor de gebruiker en horen derhalve in een gebruiksaanwijzing thuis. Hier zijn criteria geformuleerd waaraan gebruiksaanwijzingen zouden moeten voldoen (bijlage 2). De criteria voor de gebruiksaanwijzingen zijn tot stand gekomen na bestudering van bestaande gebruiksaanwijzingen en de ergonomische criteria voor machines. De criteria zijn verdeeld in vijf onderwerpen, per onderwerp staan aspecten vermeld die idealiter beschreven zouden moeten zijn in gebruiksaanwijzingen. De onderwerpen zijn: veiligheidsinstructies; bediening/werkmethode; onderhoud; transport; geluid en trillingen. Niet alle onderwerpen zijn voor iedere gebruiksaanwijzing van belang. Voor elke gebruiksaanwijzing geldt dat die tenminste opgesteld moet zijn in de Nederlandse taal en dat informatie bij voorkeur ondersteund wordt met illustraties. Het is aan te bevelen een werkinstructie in de gebruiksaanwijzingen op te nemen of instructie te geven door middel van een training.

TNO rapport |018-40337/R0314803

22

TNO rapport |018-40337/R0314803

4

Beoordeling marktaanbod

4.1

Verantwoording Voor een goed inzicht in het marktaanbod is bij de afsluiting van de bijeenkomst met vertegenwoordigers van leveranciers en inkopers van schoonmaakbedrijven, gevraagd naar de belangrijkste aanbieders van stofzuigers en handbediende schrob- en zuigmachines. Bij vijf leveranciers zijn vervolgens bezoeken afgelegd om het huidige marktaanbod te beoordelen. Daarbij zijn per leverancier indien mogelijk per onderscheide soort machine meerdere types bekeken.

4.2

Aanpak De vijf leveranciers zijn telefonisch benaderd voor een afspraak voor beoordeling van stofzuigers en handbediende schrob- en zuigmachines. In dit telefonisch contact is de achtergrond van het project vermeld, evenals de gang van zaken bij de beoordeling. De beoordelingen zijn uitgevoerd door twee bewegingswetenschappers en een ergonoom. Om geen verschillen in beoordeling tussen de verschillende beoordelaars te krijgen, zijn de eerste twee bezoeken aan leveranciers uitgevoerd door twee beoordelaars. De overige drie bezoeken aan leveranciers zijn uitgevoerd door één beoordelaar. Per leverancier zijn alle onderscheiden soorten machines bekeken en beoordeeld aan de hand van de lijst met ergonomische criteria. Bij de beoordeling is er gebruik gemaakt van rolmaat, schuifmaat, veerunster en weegschaal. Door de leveranciers is een demonstratie van de machines gegeven en de beoordelaars hebben zelf kort met één of meerdere machines gewerkt om zo gevoel te krijgen bij het werken met de betreffende machines. Tevens is informatie verkregen uit catalogi en brochures.

4.3

Ervaringen Het beoordelen van de verschillende machines is over het algemeen vrij eenvoudig en kan door één persoon worden uitgevoerd. Het merendeel van de criteria is direct zichtbaar of eenvoudig meet- of beoordeelbaar aan de machine. Enkele criteria kunnen uit specificaties in catalogus of brochure worden gehaald, zoals bijvoorbeeld het geluidsniveau en het vervangen van stofzak en filters. Indien de informatie in catalogus of brochure niet toereikend is, kan nadere toelichting van de leverancier worden gevraagd. De tijd die een beoordeling kost bedraagt ongeveer een half uur per soort machine. Wanneer de beoordelaar vaker beoordelingen heeft uitgevoerd, zal deze tijd wat korter worden. Alle benaderde leveranciers waren bereid om het aanbod van stofzuigers en handbediende schrobzuigmachines te tonen en te laten beoordelen. Gedurende de beoordeling hebben zij de beoordelaars van voldoende informatie voorzien en demonstraties van de machines gegeven. Tevens lieten ze de beoordelaars zelf de machines uitproberen. Leveranciers benadrukken het belang van ergonomie, maar wijzen erop dat inkopers in eerste instantie gericht zijn op de prestaties van de machine, op de prijs/kwaliteit verhouding en de ‘schadegevoeligheid’.

23

TNO rapport |018-40337/R0314803

4.4

Resultaten De resultaten van de beoordeling van het marktaanbod van stofzuigers en handbediende schrob- en zuigmachines worden per soort machine weergegeven. Per machine worden de criteria beschreven waaraan tenminste vier van de vijf leveranciers aan voldoen en de criteria waaraan tenminste vier van de vijf leveranciers niet aan voldoen. Indien er een soort machine maar bij vier leveranciers is beoordeeld geldt hetzelfde, maar dan voor tenminste drie van de vier leveranciers. Per soort machine is tevens een tabel gemaakt met daarin de beoordeling van de verschillende leveranciers tezamen, deze zijn te vinden in bijlage 2.

4.4.1

Ketelstofzuigers Tenminste vier van de vijf leveranciers voldoen aan de volgende criteria: zuigkracht: zuigvermogen; mondstuk: standaard; zuigbuis: koppeling, materiaal en massa; handgreep: lengte, vorm, materiaal; draaggreep: plaats; slang: aansluiten; geluid: bij vol vermogen; motorhuis: diameter wielen, vorm; stofzak: vervangen; diversen: motorhuis openen en sluiten, filters. Tenminste vier van de vijf leveranciers voldoen niet aan de volgende criteria: handgreep aan steel: stand; draaggreep aan ketel: vorm; motorhuis: massa voor gebruik in vliegtuigen, bussen en treinen, e.d.

4.4.2

Borstelstofzuigers Tenminste drie van de vier leveranciers voldoen aan de volgende criteria: handgreep aan steel: lengte, vorm, materiaal; steel: lengte; geluid: bij vol vermogen; motorhuis: aantal wielen, diameter wielen, vorm; stofzak: vervangen; kabel: lengte, opbergen. Tenminste drie van de vier leveranciers voldoen niet aan de volgende criteria: handgreep aan steel: stand; diversen: hoogteverstelling borstel.

4.4.3

Rug- en heupstofzuigers Tenminste drie van de vier leveranciers voldoen aan de volgende criteria: zuigkracht: vermogen; zuigbuis: werkhoogte, materiaal, massa; slang: lengte, aansluiten; handgreep: lengte, vorm, materiaal; geluid: bij vol vermogen; motorhuis: massa, draagstel, zwaartepunt; stofzak: vervangen; diversen: aan/uit op schakelkastje aan riem, motorhuis openen en sluiten, filters.

24

TNO rapport |018-40337/R0314803

Tenminste drie van de vier leveranciers voldoen niet aan de volgende criteria: er zijn geen criteria waar drie van de vier leveranciers niet aan voldoen. 4.4.4

Eenschijfschrobmachines Tenminste vier van de vijf leveranciers voldoen aan de volgende criteria: bedieningshefboom: bedieningshoogte; vergrendelbaar; handgreep aan hefboom: diameter, lengte, materiaal; schakelaars: aantal, kracht; motorhuis: aantal wielen, diameter wielen, vorm; kabel: opbergen; diversen: zicht op werk. Tenminste vier van de vijf leveranciers voldoen niet aan de volgende criteria: handgreep aan hefboom: vorm en stand; draaggreep aan motorhuis: aantal en plaats; motorhuis: massa2.

4.4.5

Waterzuigers Tenminste vier van de vijf leveranciers voldoen aan de volgende criteria: zuigbuis: materiaal, massa; handgreep aan steel: diameter, lengte, vorm; draaggreep aan motorhuis/ketel: geen hindering van grepen tijdens zuigen, stand; slang: materiaal, aansluiten; geluid: bij vol vermogen; motorhuis: stabiliteit woelen, bodemvrijheid, vorm; kabel: opbergen; diversen: beveiliging, motorhuis openen en sluiten. Tenminste vier van de vijf leveranciers voldoen niet aan de volgende criteria: handgreep aan steel: stand; draaggreep aan motorhuis/ketel: aantal, plaats; slang: lengte.

4.4.6

Schrobzuigmachines Tenminste vier van de vijf leveranciers voldoen aan de volgende criteria: rijden: rijsnelheid; handgrepen voor besturing en bediening: plaats, horizontale afstand grepen, materiaal; schakelaars: aantal, kracht; frame/chassis en onderstel: aantal wielen, diameter wielen; onderhoud: legen; diversen: werking. Tenminste vier van de vijf leveranciers voldoen niet aan de volgende criteria: er zijn geen criteria waar vier van de vijf leveranciers niet aan voldoen.

2

De massa van eenschijfschrobmachines is zodanig dat de machine niet door één persoon getild mag worden. Omdat in de praktijk de machine vrijwel altijd door één persoon getild wordt, is de beoordeling daarop gebaseerd.

25

TNO rapport |018-40337/R0314803

4.5

Opmerkingen bij de resultaten Veel machines voldoen aan de meeste eisen. Wanneer de resultaten van de beoordelingen meer in detail worden bekeken (bijlage) blijkt dat er wel degelijk verschillen tussen merken en typen voorkomen. De eisen en aanbevelingen zijn goed bruikbaar om dergelijke verschillen te onderkennen. De mate van trillingen wordt niet vermeld in catalogi en brochures en is ook niet bekend bij leveranciers. De CE-verklaring dient echter wel een uitspraak te doen over de mate van trillingen. Deze zou beschikbaar voor leveranciers en inkopers moeten zijn. Bij vier van de zes soorten machines voldoet de stand van de handgreep aan hefboom of steel niet aan de criteria. Bij drie van de zes soorten machines voldoet de draaggreep aan het motorhuis of de ketel niet aan de criteria, vanwege de vorm of het aantal en de plaats.

4.6

Beoordeling van gebruiksaanwijzingen Van vier leveranciers zijn gebruiksaanwijzingen bekeken. Omdat per leverancier niet alle gebruiksaanwijzingen zijn binnengekomen, zijn per machinetype drie gebruiksaanwijzingen (bij borstelstofzuigers twee) beoordeeld met de eerder opgestelde lijst met criteria. Omdat het een klein aantal gebruiksaanwijzingen betreft, wordt de beoordeling per onderwerp weergegeven en niet per machine. Verder worden enkele algemene punten toegelicht. Veiligheidsinstructies Veiligheidsinstructies omvatten tenminste uitleg over de toepassing van de machine. In alle gebruiksaanwijzingen is dit beschreven. Indien er op de machine een noodstop of veiligheidsstand of -hendel zit, staat dit ook in de gebruiksaanwijzing vermeld. Bediening/werkmethode Ten aanzien van de bediening en werkmethode zijn de meeste aspecten die tenminste in de gebruiksaanwijzing zouden moeten staan beschreven. Vaak ontbreekt een van deze aspecten. Bijvoorbeeld staat er niets beschreven over het opbergen van de kabel. Onderhoud Onderhoud van de machine komt vaak uitgebreid aan bod. Alle aspecten zijn dan ook in de gebruiksaanwijzingen opgenomen. Transport Bij eenschijfschrobmachines en borstelstofzuigers is ook transport in de criteria opgenomen. Deze machines hebben speciale transportwielen. In de gebruiksaanwijzingen is de wijze van transport aangeduid. Er staat in geen van de gebruiksaanwijzingen iets vermeld over het tillen van de machines. Geluid en trillingen In de gebruiksaanwijzingen staat bijna nooit het geluidsniveau dat de machine produceert. Dit staat vaak wel in de brochure of specificaties. Het trillingsniveau staat echter in geen van de bestudeerde brochure of gebruiksaanwijzingen vermeld. In sommige gebruiksaanwijzingen staat dat "het product voldoet aan EU-richtlijnen". De precieze betekenis hiervan staat niet beschreven.

26

TNO rapport |018-40337/R0314803

In een groot deel van de bestudeerde gebruiksaanwijzingen zijn foto's of plaatjes gebruikt ter ondersteuning van uitleg over bijvoorbeeld montage en onderhoud. Wat verder opvalt is dat van dezelfde leverancier niet alle gebruiksaanwijzingen even uitgebreid zijn.

27

TNO rapport |018-40337/R0314803

28

TNO rapport |018-40337/R0314803

5

Kosten en baten van ergonomische machines

5.1

Toelichting bij kosten en baten model Hoewel op sommige punten een ergonomisch verantwoorde machine zichzelf zal verkopen, is het denkbaar dat prijsverschillen tot de keuze van een traditionele of niet ergonomische machine zullen leiden. Om de besluitvorming te ondersteunen, heeft TNO een kosten en baten instrumentje ontwikkeld, waarmee de eventuele meerkosten van een ergonomische machine kunnen worden vertaald in financiële opbrengsten. Mits de duurdere machine aan de ergonomische criteria voldoet3, mag worden verwacht dat gezondheidsklachten worden beperkt en daarmee ook de kosten van verzuim en arbeidsongeschiktheid. Op grond van vergelijkbare situaties in andere branches verwacht TNO dat een ergonomische machine door minder vermoeidheid en lichamelijke klachten tot een hogere productiviteit leidt. Het model wordt geleverd als Excelsheet. De berekening gaat per machine. In de witte cellen kunnen bedrijfsspecifieke gegevens worden ingevoerd. Het model berekent dan zelfstandig welk financieel effect mag worden verwacht. Bij veel van de cellen is een toelichting gegeven; voor het geval eigen informatie ontbreekt, zijn kengetallen gegeven. Op bladzijde 31 is een voorbeeld van het Excelsheet gegeven.

5.2

De FARBO regeling De overheid wil ondernemers en non-profitinstellingen stimuleren te investeren in arbovriendelijke bedrijfsmiddelen. Daarom heeft het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de Regeling arbo-investeringen (de FARBO-regeling) in het leven geroepen. Alle ondernemingen die in Nederland aan inkomsten- of vennootschapsbelasting onderworpen zijn, kunnen van deze regeling gebruikmaken. De FARBO-regeling is van toepassing op bedrijfsmiddelen die zijn opgenomen in de Arbolijst. De regeling geldt voor de aanschafkosten en de voortbrengingskosten. De Arbolijst is ingedeeld in de volgende categorieën (preventie-aspecten): S staat voor investeringen die de blootstelling aan toxische en andere stoffen voorkomen of verminderen; L staat voor investeringen die de blootstelling aan lawaai voorkomen of verminderen; F staat voor investeringen die fysieke belasting voorkomen of verminderen of de terugkeer in het arbeidsproces bevorderen. Stofzuigers en schrob- en zuigmachines zijn in de nu van kracht zijnde Arbolijst alleen opgenomen onder het onderdeel voorkoming/vermindering van de blootstelling aan toxische en andere stoffen’. Stofzuigers en schrob- en zuigmachines komen niet voor in het onderdeel ‘voorkoming/ vermindering van de blootstelling aan fysieke belasting en ter bevordering van de reïntegratie’.

3

Machines die aan alle eisen voldoen zijn schaars. Voor de berekening mag worden uitgegaan van een machine die aan de meeste eisen voldoet; op de punten waar niet aan de eisen wordt voldaan, mogen geen grote afwijking zijn van de betreffende eis.

29

TNO rapport |018-40337/R0314803

Op basis van de bevindingen bij de beordeling van het huidige marktaanbod komt TNO tot de constatering dat er geen wezenlijke vernieuwingen zijn waarmee een bepaald deel van het marktaanbod of bepaalde merken zich nadrukkelijk onderscheiden van de rest. Wij achten de kans op opname in de Arbolijst van de FARBO-regeling dan ook klein.

30

TNO rapport |018-40337/R0314803 31

Kosten en baten van ergonomische stofzuigers, schrob- en zuigmachines Kies voor welk type machine u wil rekenen?

Alle witte cellen invullen

Stofzuiger

berekend per Investering: extra investering voor één ergonomische machine afschrijvingstermijn kosten per jaar Exploitatiekosten: meer/minder kosten zakken/filters e.d. meer/minder kosten onderhoud totaal Effect op verzuim: aantal werkuren per dag per schoonmaker aantal uren werken met deze machine per dag aantal werkdagen per week aandeel van deze machine in al het werk verzuimpercentage kosten van vervanging van verzuimende schoonmakers kosten vervanging/verzuimbegeleiding per keer (regeltijd) verzuimkosten per jaar per medewerker effect op verzuim van ergonomische machines (schatting) effect "ergonomie" op verzuim kwaliteitsverlies bij verzuim

€ €

350,00 3 116,67

€ € €

30,00 30,00

€ € € €

ten opzichte van een gebruikelijke machine jaar

per jaar en per Stofzuiger vermoedelijk nihil per jaar

4 2 5 50% 12% 22,00 40,00 2.488,00 -0,60% 14,93 p.m.

expertschatting op basis van % tijd dat met deze machine wordt gewerkt besparing per jaar per machine kan aan de orde zijn, maar is niet in geld uit te drukken

werknemers/jaar inclusief sociale lasten bij gemiddeld dienstverband per jaar expertschatting op basis van % tijd dat met deze machine wordt gewerkt besparing per jaar per machine

50% (zie rij 20) alleen op basis van sneller werken

Extra kans op WAO: totaal aantal werknemers dat met deze machines werkt huidige WAO-uitval: 1 per gemiddelde loonsom per werknemer berekening PEMBA kosten naar kans effect op WAO van de ergonomische machines (schatting) effect "ergonomie"

€

200 100 16.000,00 800,00 -0,6% 4,80

Prestaties: sneller werken door betere ergonomie, minder vermoeidheid omzet per uur per schoonmaker omzet per schoonmaker per jaar aandeel van deze machine hierin winst door sneller werken

€ € € €

3% 26,00 22.880,00 11.440,00 343,20

Totale rekensom op jaarbasis per machine

€

216,26

€ €

Stofzuiger

gemiddeld per medewerker gemiddeld per medewerker gebruikelijke aantal

per uur per keer verzuim

goedkoper dan niet ergonomische machine

TNO rapport |018-40337/R0314803

32

TNO rapport |018-40337/R0314803

6

Conclusies en aanbevelingen

6.1

Conclusies Het is goed mogelijk gebleken om ergonomische criteria vast te stellen die gebruikt kunnen worden door inkopers en anderen die in de selectie van stofzuigers, schrob- en zuigmachines zijn betrokken. Met de criteria kunnen machines in beperkte tijd en met eenvoudige hulpmiddelen worden beoordeeld. De criteria zijn gebruikt om het actuele marktaanbod te beoordelen. De beoordeelde machines voldoen aan veel van de criteria. Dit neemt niet weg dat er wel verschillen zijn in de mate waarin machines aan de criteria voldoen; de criteria zijn goed bruikbaar om tot een betere oordeelsvorming en tot onderscheid van het marktaanbod te komen. Hoewel de machines aan veel criteria voldoen, betekent dit nog niet dat het werken met de machines in de praktijk tot een aanvaardbare fysieke belasting leidt. Met name een ergonomische werkinstructie en het toezicht op het naleven daarvan ontbreekt nog. Er is een eenvoudig kosten en baten instrument ontwikkeld, waarmee inkopers inzicht kunnen krijgen in de geldswaarde van ergonomisch goed vormgegeven machines. Dit kosten en baten instrument kan op de web site worden geplaatst, via de web site worden gedownload of als CD-rom of diskette worden aangeboden aan inkopers. De keuze voor een Excelsheet voorkomt dat er software-complicaties zullen ontstaan.

6.2

Aanbevelingen Door de criteria in een aantrekkelijke vormgeving te verstrekken wordt de kans vergroot dat inkopers en fabrikanten ze zullen gebruiken. Het verdient aanbeveling voor elk type machine een ergonomische werkinstructie te ontwikkelen en die kennis te verspreiden binnen de branche. Het vergroten van het inzicht in de ergonomisch gezien beste vormgeving van de zuigbuis, de wielen, handgrepen is nodig. De nu geformuleerde criteria komen uit ergonomische inzichten, maar zijn niet gebaseerd op in de praktijk getoetste oplossingen. Toename van de belangstelling voor en vraag naar ergonomische verbeteringen zullen fabrikanten aanmoedigen om hun machines verder te verbeteren. Nieuwe schoonmaakmethoden kunnen in ergonomische zin veel gunstiger zijn dan de bestaande. Blijvende aandacht hiervoor is nuttig voor de gezondheid van de schoonmakers en voor de kwaliteit en kosten van de schoonmaakwerkzaamheden.

33

TNO rapport |018-40337/R0314803

34

TNO rapport |018-40337/R0314803

7

Literatuur en bronnen Overzicht van de belangrijkste geraadpleegde literatuur en bronnen: Internetsite van NVZ-Nifim. www.nvz.nl/nifim König DH, Kirchner JH, Fischer D. Freiraum für Beinbewegungen an handgeschobenen Wagen. FB 691, 1993. Fysieke belasting in de schoonmaak- en glazenwassersbranche en in de industriële reinigings- en scheepsonderhoudsbranche: vijf onderzoeken/overeenkomsten en verschillen/onderlinge raakvlakken. 's-Gravenhage: Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 2003. (Arboconvenant reeks) NEN-EN-ISO 9614. Akoestiek – Bepaling van geluidvermogenniveaus van geluidsbronnen via de meting van geluidsintensiteiten, 2002. Arbouw-richtlijnen voor fysieke belasting in de bouwnijverheid. Amsterdam: Stichting Arbouw, 2001. Grinten, van der MP. Arbouw-richtlijnen voor fysieke belasting bij gebruik van handgereedschap en hanteren van verpakkingen in de bouwnijverheid. TNO Arbeid, Hoofddorp, 1999. Daanen HAM, Molenbroek JFM, Krul AJ. Dined 2003. Zeist: Uitgeverij Kerckebosch, 2003. Veel productinformatie van fabrikanten/leveranciers.

35

TNO rapport |018-40337/R0314803

36

TNO rapport |018-40337/R0314803

Bijlage 1: Mensen vanuit de branche die aan het project hebben meegewerkt

Aanwezigen bijeenkomst voorlieden Voorlieden Ruud Roose, Asito (calamiteiten, schoonmaak breed) Jos Suppers, CSU Multiservice (Food) John van Zeeland, De Hectas Groep (Kantoren) René van Zutphen, ISS (Industriële Schoonmaak bij Corus) De branche transport en vervoer was niet specifiek vertegenwoordigd, maar werd toch gedekt door de brede kennis en werkervaring van de heer Roose Drie TNO’ers

Aanwezigen bijeenkomst inkopers en leveranciers Leveranciers/producenten: Sjak van Hoof, Ivac BV Herman Rook, Nilfisk Advance René Akkerman, Kärcher Inkopers schoonmaakbedrijven: Henk-Jan Jassies, Asito Koos Stijkel, Asito De heer R.M.M. Kleynee, Robbers Schoonmaakbedrijven Twee TNO’ers

Leveranciers stofzuigers en handbediende schrob- en zuigmachines -

Sven Toelen, Tennant Piet Reyneveld, Cleamfix Herman Rook, Nilfisk Guido Wagenmans, Ecolab Wilco van Burgstede, Johnson Diversey

37

TNO rapport |018-40337/R0314803

38

TNO rapport |018-40337/R0314803

39

Bijlage 2: Criteria gebruiksaanwijzingen Ketelstofzuigers Onderwerp Veiligheidsinstructies Bediening/werkmethode

Onderhoud Geluid

Borstelstofzuigers Onderwerp Veiligheidsinstructies Bediening/werkmethode Onderhoud Transport (inclusief tillen) Geluid Rug- en heupstofzuigers Onderwerp Veiligheidsinstructies Bediening/werkmethode

Onderhoud Transport (incl. tillen) Geluid en trillingen

Eenschijfschrobmachines Onderwerp Veiligheidsinstructies Bediening/werkmethode

Onderhoud Transport (inclusief tillen) Geluid en trillingen

Tenminste de volgende aspecten toepassing van de machine regelen zuigkracht instellen zuigbuislengte verwisselen van mondstukken aansluiten van slang opbergen kabel vervangen stofzak vervangen filters openen/sluiten motorhuis geluid volgens iso 9614

Tenminste de volgende aspecten toepassing van de machine gebruik van de zuigarm (hoogteverstelling ) instelling van borstelhoogte opbergen kabel vervangen stofzak vervangen filters vervangen borstel hoe te transporteren geluid volgens iso 9614

Tenminste de volgende aspecten toepassing van de machine instellen zuigbuislengte regelen zuigkracht instructie instelling van schouderbanden/ heupband verwisselen van mondstukken aansluiten van slang opbergen kabel vervangen stofzak vervangen filters openen/sluiten motorhuis dragen, tillen en omhangen geluid volgens iso 9614 trillingsniveau uit ce-verklaring

Tenminste de volgende aspecten veiligheidsstand/veiligheidshendel snoer buiten werkgebied toepassing van de machine instellen bedieningshefboom bevestigen pad beide schakelaars indrukken bij start opbergen kabel reinigen van de machine hoe te transporteren tilinstructie: altijd tillen met 2 personen geluid volgens iso 9614 trillingsniveau uit ce-verklaring

TNO rapport |018-40337/R0314803

Waterzuigers Onderwerp Veiligheidsinstructies Bediening/werkmethode

Onderhoud Geluid Schrobzuigmachines Onderwerp Veiligheidsinstructies Bediening/werkmethode

Onderhoud Geluid en trillingen

40

Tenminste de volgende aspecten toepassing van de machine verwisselen van mondstuk opbergen kabel aansluiten van slang legen reservoir openen/sluiten motorhuis reinigen van de machine vervangen filter geluid volgens iso 9614

Tenminste de volgende aspecten noodstop toepassing van de machine uitleg over display/bedieningspaneel volgorde van handelingen bij starten machine legen reservoir werking bij lage/geen accucapaciteit vervangen/opladen accu reinigen van de machine geluid volgens iso 9614 trillingsniveau uit ce-verklaring

TNO rapport |018-40337/R0314803

Bijlage 3: Checklist

Ergonomische criteria voor stofzuigers en handbediende schrob- en zuigmachines

41

TNO rapport |018-40337/R0314803

Praktische tips gebruik van checklist -

Geef voor de beoordeling aan welk type machine beoordeeld zal gaan worden. In de kolom ‘constateringen’ kunnen bevindingen worden genoteerd (aantekeningen met betrekking tot lengtes, instelbaarheid, materiaal, etc.). Niet alle criteria zijn direct zichtbaar of meetbaar. Enkele criteria kunnen uit de specificaties van de machine worden gehaald of nader toegelicht worden door de leverancier. Voor een volledige beoordeling van de machine zijn schuifmaat, rolmaat en weegschaal nodig. Het heeft de voorkeur eerst alle constateringen te noteren en pas achteraf de machines te beoordelen. Bij de definitieve beoordeling wegen de eisen zwaarder dan de aanbevelingen.

42

TNO rapport |018-40337/R0314803

43

Ergonomische criteria en aanbevelingen ketelstofzuigers

Fabrikant: ............................................................

Criterium

Onderwerp

Eisen

Aanbevelingen

Zuigkracht

zuigvermogen

Mondstuk

standaard

Zuigbuis

werkhoogte

- regeling noodzakelijk, zowel elektrisch als - luchtverplaatsing in liter/minuut is voor met valse lucht zuigprestatie belangrijker dan elektrisch vermogen - metalen glijplaat - speciaal mondstuk met rollers eronder, - voor gladde vloeren om te zetten naar zodat het mondstuk goed te manoeuvreren borstel is (NB zijn nog niet op de markt, worden wel verwacht) - voorziening om bijzondere mondstukken eenvoudig aan de machine op te bergen; het werken met de stofzuiger mag hierdoor niet gehinderd worden. - zonder bukken instelbaar voor harde/zachte vloeren - eenvoudig en zonder veel kracht afneembaar van buis - hand tussen 80 en 105 cm - door telescoopsteel of verticaal scharnierend mondstuk aan zuigbuis - liefst traploos in lengte instelbaar, anders zo klein mogelijke stappen - lengte eenvoudig en zonder veel kracht - extra verlengstuk als er vaak boven het instelbaar hoofd wordt gewerkt - verticaal scharnierend bij mondstuk, draaibaar in mondstuk - buis moet niet of beperkt buigzaam zijn - antistatisch voor zuigen van nylon vloeren - lichtgewicht: <1 kg incl. zuigmond - voor wanden en plafonds max. 1 kg - 35-45 mm

Type:.................................................................. Constateringen

Beoordeling eisen

koppeling

Handgreep aan steel

materiaal massa diameter lengte vorm stand materiaal

- minimaal 120 mm - geschikt voor rechts- en linkshandig ge- - geen hinderlijke drukpunten bruik - bij de normale zuigstand van de zuigmond: - voor wanden en plafonds ook mogelijk met de greep aan slangzijde 40-50 mm lager alleen de rechte steel te werken dan greep aan steelzijde - geen metaal, indrukbaar, niet glad - niet poreus i.v.m. hygiëne

aanbevelingen

TNO rapport |018-40337/R0314803

44


Fabrikant: ............................................................

Criterium

Onderwerp

Eisen

Aanbevelingen

Draaggreep aan ketel

aantal

- bij massa motorhuis van meer dan 10 kg: 2 grepen - bij 1 draaggreep: centraal op ketel; bij niet ronde ketel: boven zwaartepunt - bij 2 draaggrepen: aan weerszijden van de ketel - de grepen mogen tijdens het zuigen niet hinderen - dikte voor vingers: 25-35 mm - lengte voor hand: min. 120 mm - geen specifieke eis - geen specifieke eis - geen specifieke eis - eenvoudig en zonder veel kracht op zowel motorhuis als zuigbuis aansluitbaar - maximaal 76 dB(A) volgens ISO 9614 op 1,5 m afstand - voor vliegtuigen, bussen, treinen e.d.: max. 6 kg - grote stofzuigers: min. 4 wielen, waarvan 2 vaste wielen - kleine stofzuigers: 3 wielen, waarvan 1 zwenkwiel - 50-100 mm


Beoordeling eisen

plaats

vorm Slang

lengte diameter massa aansluiten

Geluid Motorhuis

bij vol vermogen massa aantal wielen

Stofzak Kabel

Diversen

afhankelijk van toepassing: 2,25-3 m in interieur/kantoor inwendig tenminste even groot als zuigbuis zo licht mogelijk bij valse lucht geen fluitgeluid of hoge tonen grotere wielen dan bijv. kantoorstoelwielen grotere wielen dan bijv. kantoorstoelwielen

diameter wielen bodemvrijheid - minimaal 30 mm - gestroomlijnd en ronde vromen, zodat het - onderkant zonder randen vorm huis soepel langs obstakels glijdt - makkelijk toegankelijk en eenvoudig ver- - opening stofzak afsluitbaar vervangen vangbaar lengte - afhankelijk van toepassing - voor interieur ca. 12 m - voor vliegtuigen, treinen, bussen langer - indien kabel aan ketel hangt moet dragen - oprolinrichting kan optie zijn, mits opbergen onbelemmerd mogelijk zijn professioneel - geen specifieke eis - zonder diep bukken te bedienen aan/uit

aanbevelingen

TNO rapport |018-40337/R0314803

45


Fabrikant: ............................................................

Criterium

Aanbevelingen

Onderwerp

Eisen

motorhuis openen/sluiten filters

- eenvoudige bediening - op één manier passend met duidelijke indicaties - slechts op één manier goed te plaatsen


Beoordeling eisen

aanbevelingen

TNO rapport |018-40337/R0314803

46

Ergonomische criteria en aanbevelingen borstelstofzuigers

Fabrikant: ............................................................

Criterium

Onderwerp

Eisen

Aanbevelingen

Handgreep aan steel

diameter

- 35-45 mm

lengte vorm

- minimaal 120 mm - geschikt voor rechts- en linkshandig ge- - geen hinderlijke drukpunten bruik - de greep aan steelzijde 40-50 mm hoger dan greep aan andere zijde - transport van de machine over de transportwielen moet rechtopstaand mogelijk zijn - geen metaal, indrukbaar, niet glad - niet poreus i.v.m. hygiëne - handgreep moet vrij beweegbaar zijn tussen 120 en 145 cm boven de vloer - maximaal 80 dB(A) volgens ISO 9614 op 1,5 m afstand - twee transportwielen voor rijden over afstanden - 50-100 mm

Type: .................................................................. Constateringen

Beoordeling eisen

stand

Steel Geluid Motorhuis

materiaal lengte bij vol vermogen aantal wielen diameter wielen vorm

Stofzak

vervangen

Kabel

lengte opbergen

Diversen

vervangen/ reinigen4 borstelstrip

- gestroomlijnd en ronde vormen, zodat het huis soepel langs obstakels glijdt - makkelijk toegankelijk en eenvoudig ver- - opening stofzak afsluitbaar vangbaar - afhankelijk van toepassing - voor interieur ca. 12 m - indien kabel aan machine hangt moet transport van de machine onbelemmerd mogelijk zijn - eenvoudige bediening - op één manier passend met duidelijke indicaties

4


aanbevelingen

TNO rapport |018-40337/R0314803

47

Ergonomische criteria en aanbevelingen borstelstofzuigers

Fabrikant: ............................................................

Criterium

Aanbevelingen

Onderwerp

Eisen

hoogteverstelling

- stand van borstelhoogte eenvoudig en eenduidig met de voet bedienbaar


Beoordeling eisen

aanbevelingen

TNO rapport |018-40337/R0314803

Ergonomische criteria en aanbevelingen

48

Fabrikant: ............................................................

Type:..................................................................

rug- en heupstofzuigers Criterium

Onderwerp

Eisen

Aanbevelingen

Zuigkracht

vermogen

Zuigbuis

werkhoogte

- regeling noodzakelijk, zowel elektrisch als met valse lucht - hand tussen 80 en 105 cm - door telescoopsteel of verticaal scharnie- lengte eenvoudig en zonder veel kracht rend mondstuk aan zuigbuis - liefst traploos in lengte instelbaar, anders instelbaar zo klein mogelijke stappen - extra verlengstuk als er vaak boven het hoofd wordt gewerkt - verticaal scharnierend bij mondstuk, draaibaar in mondstuk - beperkt buigzaam - antistatisch voor zuigen van nylon vloerbedekkingen - lichtgewicht - voor wanden en plafonds max. 1 kg (reëel? en massa mondstuk?) - voor vloeren: minimaal 1,20m, maximaal 1,40m - voor meubels: rechtopstaand werken moet mogelijk zijn - geen specifieke eis - zo licht mogelijk; voor wanden en plafonds max. 1 kg - aansluitpunt moet zowel rechtsals linkshandige bediening onbelemmerd mogelijk maken - eenvoudig en zonder veel kracht op zowel motorhuis als zuigbuis aansluitbaar - 35-45 mm

Constateringen

Beoordeling eisen

koppeling materiaal massa Slang

lengte

massa aansluiten

Handgreep aan slang

diameter lengte vorm

Geluid

- minimaal 120 mm per hand - geschikt voor rechts- en linkshandig ge- - geen hinderlijke drukpunten bruik materiaal - geen metaal, indrukbaar, niet glad - niet poreus i.v.m. hygiëne bij vol vermo- - maximaal 76 dB(A) volgens ISO 9614 op - bij valse lucht geen fluitgeluid of hoge gen 1,5 m afstand tonen

aanbevelingen

TNO rapport |018-40337/R0314803


49

Fabrikant: ............................................................

Type:..................................................................

rug- en heupstofzuigers Criterium

Onderwerp

Eisen

Aanbevelingen

Motorhuis

massa vorm

- maximaal 10 kg - gestroomlijnd en ronde vormen, zodat het huis soepel langs obstakels glijdt - aan draagstel - geen echte handgreep i.v.m. kans op verdraaien pols bij omdoen - gebalanceerd geheel met brede heupband - contactvlakken met schoonmaker van om op heupen te dragen ventilerend of vochtopnemend materiaal - dicht tegen de rug en laag - dit betekent: motor onder- en voorin - beperkte warmteontwikkeling - luchtspleet tussen machine en rug voor ventilatie - makkelijk toegankelijk en eenvoudig ver- - opening stofzak afsluitbaar vangbaar - afhankelijk van toepassing - maximaal 15 m - bij einde kabel een veerbare trekontlasting - indien kabel aan ketel hangt moet dragen van de machine onbelemmerd mogelijk zijn - op schakelkastje aan riem - eenvoudige bediening - op één manier passend met duidelijke indicaties - slechts op één manier goed te plaatsen

Constateringen

Beoordeling eisen

greep draagstel zwaartepunt warmte Stofzak

vervangen

Kabel

lengte opbergen

Diversen


aanbevelingen

TNO rapport |018-40337/R0314803


50

Fabrikant: ............................................................

Type:..................................................................

eenschijfschrobmachines Criterium

Onderwerp

Eisen

Bedieningshefboom

bedieningshoogte


diameter

- In kleine stappen instelbaar, zodat handgrepen tenminste tussen 875 en 1050 mm boven grond zitten - transport van de machine over de transportwielen moet rechtopstaand mogelijk zijn - 35-45 mm

Aanbevelingen

Constateringen

Beoordeling eisen

lengte vorm stand

Schakelaars

horizontale afstand handgrepen materiaal aantal vorm

kracht Draaggreep aantal en aan motorhuis plaats vorm Geluid

bij vol vermogen

minimaal 120 mm per hand horizontale hoeken aan elke kant 15º-25º - geen stierenkopmodel verticale hoeken 20º-30º omlaag handen mogen niet tussen handgreep en muur bekneld kunnen raken - centra van de handgrepen in horizontale richting 300-400 mm uit elkaar

en -

- geen metaal, indrukbaar, niet glad - niet poreus i.v.m. hygiëne - tweehandig starten, na start kan eenhandig worden doorgewerkt - moet door vier vingers kunnen worden bediend - dun of verdwijnend in handgreep - geen kans op beknellen van vel - enige kracht om schakelaar over te halen, permanente kracht zo klein mogelijk - één aan voorzijde motorhuis - liefst inklapbare handgrepen - bij zware typen twee ter weerszijden van motorhuis - dikte voor vingers: 25-35 mm - lengte voor hand: 120 mm - maximaal 76 dB(A) volgens ISO 9614 op 1,5 m afstand

aanbevelingen

TNO rapport |018-40337/R0314803


51

Fabrikant: ............................................................

Type:..................................................................

eenschijfschrobmachines Criterium

Onderwerp

Eisen

Aanbevelingen

Trillingen

demping

- een in rubber opgehangen motorhuis is goed voor trillingen, maar slecht voor de besturing: het motorhuis ijlt na. Geen goede oplossing!

Motorhuis

massa

- hand-arm trillingen maximaal 2,5 m/s² bij >2 uur per dag of 5 m/s² bij < 2 uur/dag; de CE-verklaring dient hierover een uitspraak te doen - max. 25 kg per persoon voor tweehandig tillen - twee transportwielen voor rijden over afstanden - minimaal 100 mm - mogen het lopen niet hinderen - gestroomlijnd en ronde vormen, zodat het huis soepel langs obstakels glijdt - afhankelijk van toepassing - als kabel aan machine hangt moet dragen van de machine onbelemmerd mogelijk zijn - geen specifieke eis - geen waterbak op motorhuis

Constateringen

Beoordeling eisen

aantal wielen diameter wielen vorm Kabel

lengte opbergen

Diversen

zicht op werk

- onderkant zonder randen - voorkeur 10-12 m - kabelgeleiding kan het werken vereenvoudigen - zicht op borstels is wenselijk - waterbak aan steel acceptabel, mits machine in balans is

aanbevelingen

TNO rapport |018-40337/R0314803

52

Ergonomische criteria en aanbevelingen waterzuigers

Fabrikant: ............................................................

Criterium

Onderwerp

Eisen

Aanbevelingen

Zuigkracht Mondstuk

vermogen standaard

Zuigbuis

werkhoogte

- regeling niet noodzakelijk - met wieltjes om ook vooruit werkend zonder veel inspanning te kunnen zuigen - hand tussen 80 en 105 cm -

materiaal massa diameter

- lengte eenvoudig en zonder veel kracht instelbaar - buis moet niet buigzaam zijn - lichtgewicht: <1 kg incl. zuigmond - 35-45 mm


Beoordeling eisen

Handgreep aan steel

lengte vorm stand materiaal Draaggreep aantal aan motorhuis/- ketel plaats vorm stand Slang

lengte materiaal massa aansluiten

Geluid

bij vol vermogen

bij twee motoren apart schakelbaar indien afneembaar: eenvoudig en zonder veel kracht afneembaar van buis door telescoopsteel of verticaal scharnierend mondstuk aan zuigbuis

- minimaal 120 mm - geschikt voor rechts- en linkshandig ge- - geen hinderlijke drukpunten bruik - bij de normale zuigstand: de greep aan slangzijde 40-50 mm lager dan greep aan steelzijde - geen metaal, indrukbaar, niet glad - niet poreus i.v.m. hygiëne - 2 handgrepen - aan weerszijden van de ketel - de grepen mogen tijdens het zuigen niet hinderen - dikte voor vingers: 25-35 mm - lengte voor hand: min. 120 mm - stand van grepen moet afgestemd zijn op het legen van de ketel door kantelen - ca. 4 m - soepel, flexibel, zonder indrukbaar te zijn - geen specifieke eis - eenvoudig en zonder veel kracht op zowel motorhuis als zuigbuis aansluitbaar - maximaal 80 dB(A) volgens ISO 9614 op 1,5m afstand

aanbevelingen

TNO rapport |018-40337/R0314803

53

Ergonomische criteria en aanbevelingen waterzuigers

Fabrikant: ............................................................

Criterium

Onderwerp

Eisen

Aanbevelingen

Motorhuis

aantal wielen stabiliteit wielen diameter wielen bodemvrijheid vorm

- geen specifieke eis - omkiepen, omtrekken onmogelijk

- 4 of 5 wielen, waarvan 2 vast


Beoordeling eisen

Aftappen van water Kabel

lengte opbergen

Diversen

beveiliging motorhuis openen/sluiten

- minimaal 100 mm, bij machines >45 liter: 150 mm - minimaal 30 mm - gestroomlijnd en ronde vormen, zodat het - onderkant zonder randen huis soepel langs obstakels glijdt - aftapslang - voor leegkiepen een kantelmechanisme dat uitgieten in toiletpot mogelijk maakt - geen algemene eis - afhankelijk van toepassing, 10 tot 20 m - indien kabel aan ketel hangt moeten de handgrepen bruikbaar zijn - automatische afslag als reservoir vol is - eenvoudige bediening - op één manier passend met duidelijke indicaties

aanbevelingen

TNO rapport |018-40337/R0314803

54

Ergonomische criteria en aanbevelingen schrobzuigmachines Criterium OnderEisen werp

Fabrikant: ............................................................

Rijden


Aanbevelingen


Beoordeling eisen

rijsnelheid

- maximaal 5 km/uur

besturing

- geen eis

Handgrepen hoogte en voor besturing vorm en bediening diameter lengte plaats horizontale afstand handgrepen Schakelaars

materiaal aantal vorm

kracht Geluid

bij vol vermogen Frame/chassis aantal wielen en onderstel diameter wielen

- 875-1050 mm boven vloer

- 35-45 mm - minimaal 120 mm per hand - niet aan zijkant machine; handen mogen niet tussen handgreep en muur bekneld kunnen raken - centra van de handgrepen in horizontale richting 300-400 mm uit elkaar - indien doorlopende handgreep minimaal 520 mm breed - geen metaal, indrukbaar, niet glad - niet poreus i.v.m. hygiëne - één schakelaar voor rijden - schakelaar die permanent wordt geacti- - schakelaar die door vier vingers wordt beveerd mag niet tot gedwongen standen van diend heeft de voorkeur; dan dun of vervingers, handen of polsen leiden (dus bijv. dwijnend in handgreep en geen kans op geen draaihandgreepschakelaar) beknellen van vel - enige kracht om schakelaar over te halen, permanente kracht zo klein mogelijk - maximaal 76 dB(A) volgens ISO 9614 op 1,5 m afstand - geen specifieke eis - 3 waarvan 1 zwenkwiel of 4, waarvan 2 zwenkwielen - minimaal 100 mm

aanbevelingen

TNO rapport |018-40337/R0314803

Ergonomische criteria en aanbevelingen schrobzuigmachines Criterium OnderEisen werp

55

Fabrikant: ............................................................ Aanbevelingen


Beoordeling eisen

vorm

Veiligheid Kabel Onderhoud

Diversen

noodstop automatische afslag lengte legen accu vervangen zicht op werk display werking

- vrije beenruimte op kniehoogte min. 160 mm (gemeten tussen loodlijn door handgrepen en wand machine) - vrije ruimte voeten horizontaal min. 320 mm (gemeten tussen loodlijn door handgrepen en onderstel) en verticaal min. 100 mm (vloer tot onderkant machine) - moet zonder doorglijden gebeuren - indien machine niet verder kan rijden (ter voorkoming van beknelling - afhankelijk van toepassing - minimaal een lage uitloop (onderaan het reservoir) - goed bereikbaar

- voldoende zicht op het werk en op borstel

- 10-12 m - hoge uitloop met pomp verdient voorkeur

- zonder kracht te verwisselen door geleidingssysteem - geen specifieke eis - zicht op borstels is wenselijk - noodzakelijke informatie: toestand accu, - logische pictogrammen of teksten voor waterniveau, filters vuil bediening - geen andere indicatoren - bij lage accucapaciteit schrobben uit, nog enige tijd zuigen - bij nog lagere capaciteit: nog enige tijd rijden - bij lege accu motorvrijloop

aanbevelingen

TNO rapport |018-40337/R0314803

56

TNO rapport |018-40337/R0314803

Bijlage 4: Scoringslijsten criteria per type machine

57

TNO rapport |018-40337/R0314803 58


Aantal types beoordeeld Zuigkracht Mondstuk

Zuigbuis

Onderwerp

Aanbevelingen

Beoordeling Leverancier a Leverancier b 1 2

zuigvermogen standaard

werkhoogte

koppeling

Handgreep aan steel

Eisen

materiaal massa diameter lengte vorm stand

- regeling noodzakelijk, zowel elektrisch als - luchtverplaatsing in liter/minuut is voor zuigmet valse lucht prestatie belangrijker dan elektrisch vermogen - metalen glijplaat - speciaal mondstuk met rollers eronder, zodat - voor gladde vloeren om te zetten naar borstel het mondstuk goed te manoeuvreren is (NB zijn nog niet op de markt, worden wel verwacht) - voorziening om bijzondere mondstukken eenvoudig aan de machine op te bergen; het werken met de stofzuiger mag hierdoor niet gehinderd worden. - zonder bukken instelbaar voor harde/zachte vloeren - eenvoudig en zonder veel kracht afneembaar van buis - hand tussen 80 en 105 cm - door telescoopsteel of verticaal scharnierend mondstuk aan zuigbuis - liefst traploos in lengte instelbaar, anders zo klein mogelijke stappen - lengte eenvoudig en zonder veel kracht - extra verlengstuk als er vaak boven het hoofd instelbaar wordt gewerkt - verticaal scharnierend bij mondstuk, draaibaar in mondstuk - buis moet niet of beperkt buigzaam zijn - antistatisch voor zuigen van nylon vloeren - lichtgewicht: <1 kg incl. zuigmond - voor wanden en plafonds max. 1 kg - 35-45 mm - minimaal 120 mm - geschikt voor rechts- en linkshandig gebruik - geen hinderlijke drukpunten - bij de normale zuigstand van de zuigmond: - voor wanden en plafonds ook mogelijk met de greep aan slangzijde 40-50 mm lager dan alleen de rechte steel te werken greep aan steelzijde

Leverancier c 1

Leverancier d 2

Leverancier e 2

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+/-

+

+

+

+

+

+

+ indien met telescoopsteel

-

-

+ indien met telescoopsteel +

-

+

-

-

+

+

+

-

+ + +

+ + +

+ + +/-

+ + +

+ + -

+ + -

+ + -

+ + -

+ + -

+ -

TNO rapport |018-40337/R0314803 59


Onderwerp

Eisen

Aanbevelingen Leverancier a Leverancier b 1 2

Aantal types beoordeeld Draaggreep aan ketel

materiaal aantal

Motorhuis

Leverancier d 2

Leverancier e 2

+ -

<10kg

+ <10kg

+ <10kg

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

vorm

-

-

+

-

+

+

+

-

lengte

- lengte voor hand: min. 120 mm - geen specifieke eis

1 type + 1 type +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

- voor vliegtuigen e.d. +

- voor vliegtuigen e.d. -

- voor vliegtuigen e.d.

- voor vliegtuigen e.d. 1 type + 1 type -

diameter massa aansluiten Geluid

Leverancier c 1

- geen metaal, indrukbaar, niet glad - niet poreus i.v.m. hygiëne - bij massa motorhuis van meer dan 10 kg: 2 grepen - bij 1 draaggreep: centraal op ketel; bij niet ronde ketel: boven zwaartepunt - bij 2 draaggrepen: aan weerszijden van de ketel - de grepen mogen tijdens het zuigen niet hinderen - dikte voor vingers: 25-35 mm

plaats

Slang

Beoordeling

bij vol vermogen massa aantal wielen

-

+ <10kg

afhankelijk van toepassing: 2,25-3 m in interieur/kantoor inwendig tenminste even groot als zuigbuis zo licht mogelijk

- geen specifieke eis - geen specifieke eis - eenvoudig en zonder veel kracht op zowel motorhuis als zuigbuis aansluitbaar - maximaal 76 dB(A) volgens ISO 9614 op 1,5 - bij valse lucht geen fluitgeluid of hoge tonen m afstand - voor vliegtuigen, bussen, treinen e.d.: max. 6 kg - grote stofzuigers: min. 4 wielen, waarvan 2 - grotere wielen dan bijv. kantoorstoelwielen vaste wielen - kleine stofzuigers: 3 wielen, waarvan 1 - grotere wielen dan bijv. kantoorstoelwielen zwenkwiel - 50-100 mm

diameter wielen bodemvrijheid - minimaal 30 mm vorm - gestroomlijnd en ronde vromen, zodat het - onderkant zonder randen huis soepel langs obstakels glijdt

+

- voor vliegtuigen e.d. + -

+

+

?

+

+

+ +

+ +

+

+

+ -

TNO rapport |018-40337/R0314803 60


Onderwerp

Aanbevelingen

Beoordeling Leverancier a Leverancier b 1 2

Aantal types beoordeeld Stofzak

vervangen

Kabel

lengte opbergen

Diversen

Eisen


- makkelijk toegankelijk en eenvoudig vervang- - opening stofzak afsluitbaar baar - afhankelijk van toepassing - voor interieur ca. 12 m - voor vliegtuigen, treinen, bussen langer - indien kabel aan ketel hangt moet dragen - oprolinrichting kan optie zijn, mits professioonbelemmerd mogelijk zijn neel - geen specifieke eis - zonder diep bukken te bedienen - eenvoudige bediening - op één manier passend met duidelijke indicaties - slechts op één manier goed te plaatsen

Leverancier c 1

Leverancier d 2

Leverancier e 2

+

+

+

+

+

+/-

-

?

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

TNO rapport |018-40337/R0314803 61

Ergonomische criteria en aanbevelingen borstelstofzuigers Criterium Aantal types beoordeeld Handgreep aan steel

Onderwerp

Aanbevelingen

diameter

- 35-45 mm

lengte vorm stand

- minimaal 120 mm - geschikt voor rechts- en linkshandig gebruik - de greep aan steelzijde 40-50 mm hoger dan greep aan andere zijde - transport van de machine over de transportwielen moet rechtopstaand mogelijk zijn - geen metaal, indrukbaar, niet glad - handgreep moet vrij beweegbaar zijn tussen 120 en 145 cm boven de vloer - maximaal 80 dB(A) volgens ISO 9614 op 1,5 m afstand - twee transportwielen voor rijden over afstanden - 50-100 mm - gestroomlijnd en ronde vormen, zodat het huis soepel langs obstakels glijdt - makkelijk toegankelijk en eenvoudig vervangbaar - afhankelijk van toepassing - indien kabel aan machine hangt moet transport van de machine onbelemmerd mogelijk zijn - eenvoudige bediening

Steel Geluid

bij vol vermogen

Motorhuis

aantal wielen diameter wielen vorm

Stofzak

vervangen

Kabel

lengte opbergen vervangen/ reinigen5 borstelstrip

Leverancier b 1

Leverancier c 2

Leverancier d 1

Leverancier e 6

-

+

+/-

-

- geen hinderlijke drukpunten

+ + -

+ + -

+ + -

+ -


+ + +

+ + +

+ + +

+ + -

+

+

+

?

+

+

+

+

+ +

+ +

+ +

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+/-

+

+

+

+

+/-

+

- opening stofzak afsluitbaar - voor interieur ca. 12 m

- op één manier passend met duidelijke indicaties

5

Beoordeling Leverancier a 0

materiaal lengte

Diversen

Eisen


TNO rapport |018-40337/R0314803 62

Ergonomische criteria en aanbevelingen borstelstofzuigers Criterium

Onderwerp

Eisen

Aanbevelingen


Aantal types beoordeeld hoogteverstelling - stand van borstelhoogte eenvoudig en eenduidig met de voet bedienbaar

Leverancier b 1

Leverancier c 2

Leverancier d 1

Leverancier e 6

+

-

-

-

TNO rapport |018-40337/R0314803 63

Ergonomische criteria en aanbevelingen rug- en heupstofzuigers Criterium

Onderwerp Eisen

Aantal types beoordeeld Zuigkracht

vermogen

Zuigbuis

werkhoogte

diameter

- regeling noodzakelijk, zowel elektrisch als met valse lucht - hand tussen 80 en 105 cm - door telescoopsteel of verticaal scharnierend - lengte eenvoudig en zonder veel kracht mondstuk aan zuigbuis - liefst traploos in lengte instelbaar, anders zo instelbaar klein mogelijke stappen - extra verlengstuk als er vaak boven het hoofd wordt gewerkt - verticaal scharnierend bij mondstuk, draaibaar in mondstuk - beperkt buigzaam - antistatisch voor zuigen van nylon vloerbedekkingen - lichtgewicht - voor wanden en plafonds max. 1 kg (reëel? en massa mondstuk?) - voor vloeren: minimaal 1,20m, maximaal 1,40m - voor meubels: rechtopstaand werken moet mogelijk zijn - geen specifieke eis - zo licht mogelijk; voor wanden en plafonds max. 1 kg - aansluitpunt moet zowel rechtsals linkshandige bediening onbelemmerd mogelijk maken - eenvoudig en zonder veel kracht op zowel motorhuis als zuigbuis aansluitbaar - 35-45 mm

lengte vorm materiaal bij vol vermogen massa

- minimaal 120 mm per hand - geschikt voor rechts- en linkshandig gebruik - geen hinderlijke drukpunten - geen metaal, indrukbaar, niet glad - niet poreus i.v.m. hygiëne - maximaal 76 dB(A) volgens ISO 9614 op 1,5 - bij valse lucht geen fluitgeluid of hoge tonen m afstand - maximaal 10 kg

koppeling materiaal massa Slang

lengte

massa aansluiten

Handgreep aan slang

Geluid Motorhuis

Aanbevelingen


Leverancier b 1

Leverancier c 2

Leverancier d 0

Leverancier e 1

+

+

+

+

+

+

+

+

-

-

+

-

-

+

+

+

+

+

+

+

+

+

-

+

+

+/-

+

+

+

+

Rug + Heup +

+

+

+

+/-

-

+ + + +

+ + + +

+ + + +

+ + +

+

+

+

+

TNO rapport |018-40337/R0314803 64

Ergonomische criteria en aanbevelingen rug- en heupstofzuigers Criterium

Onderwerp Eisen

Aanbevelingen

Aantal types beoordeeld vorm greep draagstel zwaartepunt warmte Stofzak

vervangen

Kabel

lengte opbergen

Diversen


- gestroomlijnd en ronde vormen, zodat het huis soepel langs obstakels glijdt - aan draagstel - geen echte handgreep i.v.m. kans op verdraaien pols bij omdoen - gebalanceerd geheel met brede heupband - contactvlakken met schoonmaker van om op heupen te dragen ventilerend of vochtopnemend materiaal - dicht tegen de rug en laag - dit betekent: motor onder- en voorin - beperkte warmteontwikkeling - luchtspleet tussen machine en rug voor ventilatie - makkelijk toegankelijk en eenvoudig vervang- - opening stofzak afsluitbaar baar - afhankelijk van toepassing - maximaal 15 m - bij einde kabel een veerbare trekontlasting - indien kabel aan ketel hangt moet dragen van de machine onbelemmerd mogelijk zijn - op schakelkastje aan riem - eenvoudige bediening - op één manier passend met duidelijke indicaties - slechts op één manier goed te plaatsen


Leverancier b 1

Leverancier c 2

Leverancier d 0

Leverancier e 1

+/-

+/-

+

+/-

-

+

+

-

+/-

+

+

+

+ +

+ +/-

+ +

+ +/-

+

+

+

+

+/-

-

-

+

+ +

+ +

+ +

+

+

+

+

+

+

+

+

+

TNO rapport |018-40337/R0314803 65

Ergonomische criteria en aanbevelingen eenschijfschrobmachines Criterium Aantal types beoordeeld Bedieningshefboom


Schakelaars

Onderwerp

bedieningshoogte

Eisen

Aanbevelingen


Leverancier b 3

Leverancier c 1

Leverancier d 3

Leverancier e 6

+

+

+

+

+/-

+

+

+

+

+

diameter

- In kleine stappen instelbaar, zodat handgrepen tenminste tussen 875 en 1050 mm boven grond zitten - transport van de machine over de transportwielen moet rechtopstaand mogelijk zijn - 35-45 mm

+

+

+

+

+

lengte

- minimaal 120 mm per hand

+

+

-

+

vorm en stand

- geen stierenkopmodel - horizontale hoeken aan elke kant 15º-25º - verticale hoeken 20º-30º omlaag - handen mogen niet tussen handgreep en muur bekneld kunnen raken - centra van de handgrepen in horizontale richting 300-400 mm uit elkaar

-

-

-

-

Sommige types + Sommige types -

+ -

+ +

+ -

+ -

+ +

+ +

+ +

+ +

+ +

+ +

+ + +

+ +

+/+

+ + +

+ + +

+

+

+

+

+

Geen draaggreep

Geen draaggreep

Geen draaggreep

Geen draaggreep

Geen draaggreep

horizontale afstand handgrepen materiaal aantal vorm

kracht Draaggreep Aantal en plaats aan motorhuis Vorm

- geen metaal, indrukbaar, niet glad - niet poreus i.v.m. hygiëne - tweehandig starten, na start kan eenhandig worden doorgewerkt - moet door vier vingers kunnen worden bediend - dun of verdwijnend in handgreep - geen kans op beknellen van vel - enige kracht om schakelaar over te halen, permanente kracht zo klein mogelijk - één aan voorzijde motorhuis - liefst inklapbare handgrepen - bij zware typen twee ter weerszijden van motorhuis - dikte voor vingers: 25-35 mm - lengte voor hand: 120 mm

TNO rapport |018-40337/R0314803 66

Ergonomische criteria en aanbevelingen eenschijfschrobmachines Criterium

Onderwerp

bij vol vermogen

Trillingen

demping

Motorhuis

massa

aantal wielen diameter wielen vorm

Diversen

Aanbevelingen


Aantal types beoordeeld Geluid

Kabel

Eisen

lengte opbergen zicht op werk

Leverancier b 3

Leverancier c 1

- maximaal 76 dB(A) volgens ISO 9614 op + + + 1,5 m afstand ? ? ? - hand-arm trillingen maximaal 2,5 m/s² bij - een in rubber opgehangen motorhuis is goed >2 uur per dag of 5 m/s² bij < 2 uur/dag; de voor trillingen, maar slecht voor de besturing: CE-verklaring dient hierover een uitspraak het motorhuis ijlt na. Geen goede oplossing! te doen - max. 25 kg per persoon voor tweehandig tillen want in prak- want in prak- want in praktijk door 1 tijk door 1 tijk door 1 persoon persoon persoon getild getild getild - twee transportwielen voor rijden over + + + afstanden - minimaal 100 mm + + + - mogen het lopen niet hinderen - gestroomlijnd en ronde vormen, zodat het - onderkant zonder randen + + + huis soepel langs obstakels glijdt - afhankelijk van toepassing - voorkeur 10-12 m - als kabel aan machine hangt moet dragen - kabelgeleiding kan het werken vereenvoudi+/+ + van de machine onbelemmerd mogelijk zijn gen - geen specifieke eis - zicht op borstels is wenselijk + + + - geen waterbak op motorhuis - waterbak aan steel acceptabel, mits machine + + + in balans is

Leverancier d 3

Leverancier e 6

?

+

?

?

want in praktijk door 1 persoon getild +

want in praktijk door 1 persoon getild +

+

+

+

+

+

+

+ +

+ +

TNO rapport |018-40337/R0314803 67


Onderwerp

Aantal types beoordeeld Zuigkracht Mondstuk

vermogen standaard

Zuigbuis

werkhoogte

Handgreep aan steel

Draaggreep aan motorhuis/ketel

Aanbevelingen

- regeling niet noodzakelijk - bij twee motoren apart schakelbaar - met wieltjes om ook vooruit werkend zonder - indien afneembaar: eenvoudig en zonder veel inspanning te kunnen zuigen veel kracht afneembaar van buis - hand tussen 80 en 105 cm - door telescoopsteel of verticaal scharnierend mondstuk aan zuigbuis - lengte eenvoudig en zonder veel kracht instelbaar

Beoordeling LeveranLeverancier c cier d

Leverancier a

Leverancier b

Leverancier e

4

2

2

1

3

+

-

+

-

+

+

+

?

+

-

Geen telescoopsteel

Geen telescoopsteel + + +


+ + -

+ + -

materiaal massa diameter

- buis moet niet buigzaam zijn - lichtgewicht: <1 kg incl. zuigmond - 35-45 mm

+ + +


lengte vorm stand

+ + -

+ + -

materiaal aantal

- minimaal 120 mm - geschikt voor rechts- en linkshandig gebruik - geen hinderlijke drukpunten - bij de normale zuigstand: de greep aan slangzijde 40-50 mm lager dan greep aan steelzijde - geen metaal, indrukbaar, niet glad - niet poreus i.v.m. hygiëne - 2 handgrepen

Geen telescoopsteel + + 1 type + 1 type + + -

1 type + 1 type -

+ -

+ +

-

-

plaats

- aan weerszijden van de ketel

1 type + 1 type +

-

-

-

-

+

+

+

+

+ +

? + +

+ ?

+

+

+

+

+

vorm stand Slang

Eisen

lengte materiaal massa

- de grepen mogen tijdens het zuigen niet hinderen - dikte voor vingers: 25-35 mm - lengte voor hand: min. 120 mm - stand van grepen moet afgestemd zijn op het legen van de ketel door kantelen - ca. 4 m - soepel, flexibel, zonder indrukbaar te zijn - geen specifieke eis

? ? 1 type + 1 type + +

TNO rapport |018-40337/R0314803 68


Onderwerp

Eisen

Aanbevelingen

Aantal types beoordeeld aansluiten Geluid

bij vol vermogen

Motorhuis

aantal wielen stabiliteit wielen diameter wielen bodemvrijheid vorm

Aftappen van water Kabel Diversen

lengte opbergen beveiliging motorhuis openen/sluiten

- eenvoudig en zonder veel kracht op zowel motorhuis als zuigbuis aansluitbaar - maximaal 80 dB(A) volgens ISO 9614 op 1,5m afstand - geen specifieke eis - 4 of 5 wielen, waarvan 2 vast - omkiepen, omtrekken onmogelijk - minimaal 100 mm, bij machines >45 liter: 150 mm - minimaal 30 mm - gestroomlijnd en ronde vormen, zodat het - onderkant zonder randen huis soepel langs obstakels glijdt - aftapslang - voor leegkiepen een kantelmechanisme dat uitgieten in toiletpot mogelijk maakt - geen algemene eis - afhankelijk van toepassing, 10 tot 20 m - indien kabel aan ketel hangt moeten de handgrepen bruikbaar zijn - automatische afslag als reservoir vol is - eenvoudige bediening - op één manier passend met duidelijke indicaties

Beoordeling LeveranLeverancier c cier d

Leverancier a

Leverancier b

Leverancier e

4

2

2

1

3

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+ -

+ -

+ -

+ +

+ +

+ +

+ +

+ +

+ +

1 type + 1 type – 2 typen +/-

+

+

-

2 types + 1 type –

+

-

+

+

+

+ +

+ +

+ +

+ +

+ +

+

+

+

+

+

TNO rapport |018-40337/R0314803 69

Ergonomische criteria en aanbevelingen schrobzuigmachines Criterium Aantal types beoordeeld Rijden

Onderwerp Eisen

rijsnelheid

- maximaal 5 km/uur

besturing

- geen eis

Handgrepen hoogte voor besturing vorm en bediening diameter lengte

plaats horizontale afstand handgrepen Schakelaars

materiaal aantal vorm

kracht Geluid

bij vol vermogen

en - 875-1050 mm boven vloer

Aanbevelingen


- 35-45 mm - minimaal 120 mm per hand

- niet aan zijkant machine; handen mogen niet tussen handgreep en muur bekneld kunnen raken - centra van de handgrepen in horizontale richting 300-400 mm uit elkaar - indien doorlopende handgreep minimaal 520 mm breed - geen metaal, indrukbaar, niet glad - niet poreus i.v.m. hygiëne - één schakelaar voor rijden - schakelaar die permanent wordt geactiveerd - schakelaar die door vier vingers wordt bemag niet tot gedwongen standen van vingers, diend heeft de voorkeur; dan dun of verdwijhanden of polsen leiden (dus bijv. geen draai- nend in handgreep en geen kans op beknellen van vel handgreepschakelaar) - enige kracht om schakelaar over te halen, permanente kracht zo klein mogelijk - maximaal 76 dB(A) volgens ISO 9614 op 1,5 m afstand


Leverancier b 2

Leverancier c 1

Leverancier d 1

Leverancier e 3

+

+

+

+

+

2x – 7x +

+/-

+ -

-

+ Kleine machines + Grote machines +

+ +

? +

+/+

+ -

+

+

+

+

+

+

+

+

+

+ +

+ + +

+ +/- (1 links, 1 rechts) -

+ +

+

+ +/- (1 links, 1 rechts) +

+/-

+

+

+

+

+

?

+

+

+

?

TNO rapport |018-40337/R0314803 70


Onderwerp Eisen

Aantal types beoordeeld Frame/chas- aantal wielen sis en onderstel diameter wielen vorm

Veiligheid

noodstop

Kabel Onderhoud

automatische afslag lengte legen

Diversen

Aanbevelingen Leverancier b 2

Leverancier c 1

Leverancier d 1

Leverancier e 3

+

+

+

+

+

- minimaal 100 mm

+

+

+

+

+

- vrije beenruimte op kniehoogte min. 160 mm - voldoende zicht op het werk en op borstel (gemeten tussen loodlijn door handgrepen en wandmachine) - vrije ruimte voeten horizontaal min. 320 mm (gemeten tussen loodlijn door handgrepen en onderstel) en verticaal min. 100 mm (vloer tot onderkant machine) - moet zonder doorglijden gebeuren

+/-

+/-

+/-

+

-

Geen noodstop -

-

-

+

+

+

Geen noodstop ?

+

+

+

+

+

+

+/-

Accu’s opgeladen met stekker +/+

+

+/-

+/-

Door onderhoudsmonteur gedaan + +

+ +

+ +/-

+

+

+

+

+

+ +

+ +

+ +

+ +

-

- geen specifieke eis

- 3 waarvan 1 zwenkwiel of 4, waarvan 2 zwenkwielen

- indien machine niet verder kan rijden (ter voorkoming van beknelling - afhankelijk van toepassing - 10-12 m - minimaal een lage uitloop (onderaan het - hoge uitloop met pomp verdient voorkeur reservoir) accu vervan- - goed bereikbaar - zonder kracht te verwisselen door geleidingsgen systeem zicht op werk display werking


- geen specifieke eis - zicht op borstels is wenselijk - noodzakelijke informatie: toestand accu, - logische pictogrammen of teksten voor bediewaterniveau, filters vuil ning - geen andere indicatoren - bij lage accucapaciteit schrobben uit, nog enige tijd zuigen - bij nog lagere capaciteit: nog enige tijd rijden - bij lege accu motorvrijloop

Ergonomische criteria voor stofzuigers en handbediende schrob- en zuigmachines

Recommend Documents