Draaiboek Gezondheidskundige aandachtspunten crisisnoodopvang regio Noord- en Oost-Gelderland
5 november 2015
1
Inleiding Voor wie is dit draaiboek bedoeld?
Dit gezondheidskundig draaiboek is een hulpmiddel voor gemeenten, medische hulpverleners en personeel/vrijwilligers die crisisnoodopvang in hun gemeenten organiseren. Het gaat over de tijdelijke crisisnoodopvang (tot max. 72 uur, en mogelijke verlenging) voor vluchtelingen in de regio Noord- en Oost-Gelderland. Het draaiboek is opgesteld door de GHOR en GGD. Bij gezondheidskundige zaken rondom crisisnoodopvang treden zij samen op, om de gemeente te ondersteunen.
Wanneer komt er een crisisnoodopvang?
Gemeenten bieden locaties voor crisisnoodopvang aan waar Het Rijk c.q. het COA op in kan gaan. Feitelijke beschikbaarheid van bedden is daarvoor een belangrijk criterium. Het COA kondigt zo vroeg mogelijk aan, maar uiterlijk 4-6 uur van te voren (deadline 16:00/17:00), dat er in een gemeente vluchtelingen zullen worden opgevangen, na rechtstreeks afstemming met die gemeente.
Voor wie is de crisisnoodopvang bedoeld?
De kortdurende opvang is niet uitsluitend bedoeld voor Syriërs: ook vluchtelingen uit andere regio’s (voornamelijk Noord-Afrika) kunnen er gebruik van maken. Velen van hen zijn getraumatiseerd en hebben last van nachtmerries, incontinentie etc. en dat stelt eisen aan de zorg die een gemeente kan bieden. De vluchtelingen zijn tijdens de opvangperiode in de gemeente te gast. Ze hebben volledige bewegingsvrijheid.
Welke (basis)informatie kan de gemeente bij de GGD en GHOR aanleveren?
Voor de gemeente/opvanglocatie is vanuit de GHOR zo veel mogelijk één vast contactpersoon bereikbaar. Deze persoon is ook het vaste aanspreekpunt voor onder andere huisartsen, hoofd opvang locatie en AOV’er.
Om tijdig de juiste zorg te kunnen leveren is het van belang dat de GGD en GHOR zo snel mogelijk op de hoogte zijn van een nieuwe crisisnoodopvanglocatie of verlenging van de duur. Graag ontvangen zij informatie over: de opvanglocatie; naam en telefoonnummer locatiemanager. indien beschikbaar: tijdstip van aankomst en duur; het aantal vluchtelingen; de doelgroep, denk aan: kinderen/ouderen, man/vrouw en land van herkomst. De GHOR gebruikt deze informatie om geneeskundige partners te informeren, ook via LCMS-Geneeskundige Zorg.
2
Wat is de rol van de GHOR? De GHOR is de schakel tussen de gemeente en het geneeskundige netwerk. De GHOR kan faciliteren in het organiseren van zorg (bijvoorbeeld verloskundige zorg en psychosociale zorg). Daarnaast deelt de GHOR digitaal relevante informatie met partners uit het geneeskundige netwerk zodat alle betrokkenen op de hoogte zijn van de laatste stand van zaken. Bij vragen over de organisatie van de medische basiszorg voor de vluchtelingen in de crisisnoodopvang of ondersteuning bij personele of logistieke (geneeskundige) vraagstukken kunt u contact opnemen met de GHOR. - Binnen kantooruren: Ellen Kamer (Projectleider GHOR Projectteam Vluchtelingen) 06-10898537 of 055-5483616 - Buiten kantooruren (24/7 bereikbaar): Algemeen Commandant Geneeskundige Zorg via de meldkamer ambulancezorg op 088-0511570. U wordt dan teruggebeld.
Belangrijke telefoonnummers GHOR Projectleider GHOR Projectteam Vluchtelingen: Ellen Kamer 06-10898537 Binnen kantooruren: 055-5483616 Buiten kantooruren en 24/7 bereikbaar: 088-0511570. U vraagt de meldkamer ambulancezorg de ‘Algemeen Commandant Geneeskundige Zorg van de regio Noord- en Oost-Gelderland’ u te laten terugbellen. GGD Algemeen nummer GGD: 088-4433000 Afdeling infectieziekten: 088-4433355 Buiten kantooruren en 24/7 bereikbaar: via de meldkamer ambulancezorg: 088-0511570 Tolkentelefoon Via Concorde (kosten kunnen worden gedeclareerd bij het COA, zie pag. 6): 020-8202892
3
Inhoudsopgave 1. Aandachtspunten gezondheidszorg ........................................................................................... 5 Aandachtspunten medische basiszorg ................................................................................................ 5 Aandachtspunten publieke gezondheidszorg ..................................................................................... 8 Kosten .................................................................................................................................................. 9 Nazorg ................................................................................................................................................. 9 2. Bijlagen .................................................................................................................................. 10 A. Checklist Hygiënebegeleiding noodopvang .................................................................................. 10 B. Hygiëne-instructies voor betrokkenen bij de crisisnoodopvang in gemeenten ........................... 10 C. Vragen en Antwoorden (Q&A) GGD /GHOR Nederland................................................................ 12 D. Instructie huisarts t.b.v. crisisnoodopvang ................................................................................... 13 E. Aanwijskaart .................................................................................................................................. 16 F. Advies scabiës (schurft) in noodopvang ........................................................................................ 16 G. Brief COA – Medische kosten gemeentelijke opvanglocaties ...................................................... 18 H. Overzicht typen opvang met bijbehorende diensten ................................................................... 20 I. Takenlijst omtrent crisisnoodopvanglocatie .................................................................................. 21 J. Aandachtspunten nazorg hulpverleners / vrijwilligers .................................................................. 22 K. Aandachtspunten apotheken (voorbeeld) .................................................................................... 23
4
1. Aandachtspunten gezondheidszorg Gezondheidszorg m.b.t. crisisnoodopvang gaat over: Medische zorg voor de mensen die worden opgevangen. Publieke gezondheidszorg. Voorlichting & advies hygiënische maatregelen, voor vluchtelingen, maar ook aan medewerkers, vrijwilligers en anderen die bij de opvang betrokken zijn, als ook mogelijk de bevolking in algemene zin.
Aandachtspunten medische basiszorg Algemeen De gebruikelijke medische zorg voor vluchtelingen die normaal loopt via het GezondheidsCentrum Asielzoekers (GCA) is niet beschikbaar voor de 72-uurs crisisopvang. De gemeente kan een beroep doen op de GHOR voor het organiseren van de medische basiszorg voor de vluchtelingen in de crisisnoodopvang of ondersteuning bieden bij personele of logistieke (geneeskundige) vraagstukken. Denk aan de beschikbaarheid van een huisarts voor de crisisnoodopvanglocatie of (voor)overleg met de huisartsenposten in de avond/nacht/weekend. Tandartsenzorg, verloskundige zorg, psychosociale zorg en thuiszorg (voor het verzorgen van wonden) voor vluchtelingen kan noodzakelijk zijn. De GHOR kan dit faciliteren. De gemeente regelt een afgescheiden werkkamer/spreekkamer voor de arts(en). Identificatie Mogelijk zijn er vluchtelingen niet geregistreerd. De vluchtelingen in de crisisnoodopvang hebben in Ter Apel een tijdelijk registratienummer (vreemdelingennummer) ontvangen en dragen een tijdelijk identiteitspapier bij zich. Indien een beroep wordt gedaan op zorg, is het van belang om dit papier en vreemdelingennummer bij de hand te hebben. Houd rekening met… Houd rekening met een brede behoefte aan uiteenlopende vragen om medische zorg. o Extra zorg en aandacht voor zieke mensen, zwangeren, ouderen, kinderen en getraumatiseerden. o Mogelijke besmettelijke ziekteverschijnselen (zoals TBC, hepatitis, scabiës). Vaccinatie na aankomst in Nederland is niet aan de orde. Let daarom op algemene ziekteverschijnselen zoals hoesten, niet welbevinden, niet eten en drinken, koorts, diarree enz. Waarschuw de huisarts of de arts infectieziekten van GGD bij zorgen en/of vraag om advies of een beoordeling van de gezondheid en situatie. o Het kan noodzakelijk zijn om (ook de dagen na de eerste opvang) een huisartsenspreekuur op locatie te houden. o Houd rekening met beperkte beschikbaarheid van huisartsen. Houd rekening met (gezondheids)verschillen tussen vluchtelingen. Hierbij valt te denken aan diversiteit in land van herkomst, bevolkingssamenstelling , (kwaliteit van) zorg en zorgproblemen. Meer informatie staat op de website van Pharos (expertisecentrum gezondheidsverschillen): http://www.pharos.nl/nl/kenniscentrum/asielzoekers-envluchtelingen/asielzoekers-en-vluchtelingen 5
TBC-screening Niet-Syriërs (asielzoekers met een verhoogd TBC-risico) worden niet meer geplaatst in een crisisnoodopvanglocatie maar gaan eerst naar een Centrale Opvang Locatie (COL). Zij ontvangen na registratie met vreemdelingennummer (V-nummer), de TBC-screening en zonodig scabiësbehandeling. Syrische vluchtelingen zijn vaak gevaccineerd, hebben zelden TBC en scabiës en daarom wordt nu tijdelijk de controle op TBC bij mensen uit Syrië uitgesteld. De huidige groep nietSyriers in de crisisnoodopvang krijgen geen TBC-screening, maar versnelde overplaatsing naar een COL. Medicijnen Overdag is het handig om een apotheek te gebruiken in de opvanggemeente, avond/nacht/weekend zorg is voor de dienstapotheek. Bij het afhalen van recepten de brief van het COA bij de apotheek achterlaten i.v.m. facturatie bij het COA. Het MCA (Menzis COA Administratie) heeft 16-10-‘15 een brief naar alle apotheken gestuurd over de ‘farmaceutische zorg aan ongeregistreerde asielzoekers’. Apotheken zijn hiermee geïnformeerd over het feit dat er een beroep op hun praktijk kan worden gedaan. Link: https://www.rzasielzoekers.nl/dynamic/media/28/documents/overige_documenten/Brief%2 0MCA%20Apotheken.pdf Levensbedreigende situaties 112 (Meldkamer Ambulance) Vervoer Bezoek aan de huisartsenpost: de huisartsen werkzaam op de huisartsenpost komen in principe naar de crisisnoodopvanglocatie, omdat de vluchtelingen nog niet gescreend zijn. Lukt dit onverhoopt niet, dan moet het vervoer (naar huisarts/huisartsenpost/apotheek) door de gemeente worden geregeld. Tolken Om goed het medische probleem boven tafel te krijgen is het zeer belangrijk dat er een tolk beschikbaar is t.b.v. de uitvraag, bezoek/consult en uitleg over aandoening/behandeling. Zorgverleners en GGD-medewerkers kunnen kosteloos gebruik maken van de tolkvoorzieningen. Deze moeten worden aangevraagd bij Concorde, tel. 020-8202892, onder opgave van code ‘GNO’ (Gemeentelijke Nood Opvang). Let op: iedere dag (en met name op maandag en dinsdag) is er tussen 9.30 – 11.30 uur en tussen 13:30 – 15:30 uur een enorme piek in het aantal aanvragen. Tijdens deze piekuren zijn op een aantal momenten alle beschikbare tolken Arabisch en Tigrinya in gesprek. Het advies van Concorde is om buiten de piekdagen/piektijden te bellen, en ook om buiten piekdagen/piektijden een gereserveerde tolkdienst te plannen. Reserveringen zijn tevens aan te vragen via
[email protected] Google Translate biedt mogelijkheden om zelf te vertalen indien nodig. Zie ook de ‘aanwijskaart’ in de bijlage. Aandachtspunten voor huisartsen die werken op de crisisnoodopvanglocatie Houd indien wenselijk spreekuur (in overleg met opdrachtgever) in de opvang. Indien mogelijk: kijk naar de indeling van de groep en bepaal aan de hand daarvan of een mannelijke of vrouwelijke huisarts of beide nodig is. Is dit niet mogelijk, dan komt uiteraard de beschikbare huisarts ter plaatse. Denk aan apotheken m.b.t. medicatie. 6
Plastic handschoenen (maten M, L, XL). Mogelijk gebruik FFP2-maskers (verkrijgbaar bij bouwmarkt) ter voorkoming verspreiding van TBC. Wanneer iemand een ‘verdacht’ hoestje heeft, dit masker bij diegene opzetten. Houd rekening met besmettelijke ziektes als scabiës (schurft), herpes, krentenbaard en TBC. Denk aan voldoende verbanden, gazen, watten, jodiumzalf en pleisters om wonden te verbinden of een drukverband aan te leggen. Paracetamol en desinfectie (alcohol 70%). Oorthermometers. Spreek af met het hoofd van de opvanglocatie hoe omgegaan wordt met registratie. Op het moment dat er een groep vluchtelingen arriveert die nog niet eerder in een Nederlandse crisisnoodopvanglocatie is opgevangen, moet er rekening mee worden gehouden dat de medische hulpverlening intensiever van aard is. De medische zorg kan tevens intensiever zijn al naar gelang de samenstelling/grootte van de groep vluchtelingen.
Indien een bezoek aan de huisartsenpost (avond/nacht/weekend) noodzakelijk is Bel voor de avond, nacht en weekenden alleen voor spoedgevallen. Meld dat het gaat om een vluchteling van de locatie……. Meld de klachten, zorg dat de klachten vooraf goed duidelijk zijn. Zorg dat u de voornaam, achternaam, geboortedatum, vreemdelingennummer en land van herkomst bij de hand hebt. Maak op tijd een afspraak en maak afspraken over eventueel vervoer naar de huisartsenpost. Laat de huisartsenpost consulten, behandeling en medicatie noteren. Gegevens van de patiënt, denk aan: voornaam, achternaam, vreemdelingennummer en land van herkomst. Met name het vreemdelingennummer is van belang, omdat de kans bestaat dat de identiteit van de vluchteling nog niet bekend is. Maak een medische overdracht van iedereen waarop staat: voornaam, achternaam, vreemdelingennummer, land van herkomst, indien bekend is vorige behandelingen met bijbehorende medicatie en behandelingen in de opvang, huisartsenpost of ziekenhuis. Uniform MRSA-beleid bij het vervoer van asielzoekers De Landelijke Coördinatie Infectieziektenbestrijding (LCI) heeft afstemming gezocht met de Werkgroep Infectie Preventie (WIP) en de Ambulance Zorg Nederland (AZN). Dit heeft geleid tot een uniform MRSA-beleid bij het vervoer van asielzoekers. Er is besloten dat personen die minder dan 2 maanden geleden woonachtig zijn geweest in een instelling voor asielzoekers, bij opname in zorginstellingen worden gescreend op MRSA. Het risico op de aanwezigheid van MRSA wordt door de WIP in vier categorieën onderscheiden: 1. bewezen MRSA-dragerschap 2. hoog risico op dragerschap 3. matig verhoogd risico op dragerschap 4. geen verhoogd risico op dragerschap De Landelijke Coördinatie Infectieziektenbestrijding (LCI) en de WIP hebben bevestigd dat asielzoekers minimaal in de 3e categorie worden ingedeeld en dus een matig verhoogd risico op dragerschap van MRSA hebben. Binnen de ambulancezorg geldt als uitgangspunt dat voor deze categorie patiënten de persoonlijke hygiënemaatregelen volstaan en er geen aanvullende vormen van isolatie noodzakelijk zijn. Indien het vermoeden bestaat dat er sprake is van een ernstig zieke patiënt, mogelijk op basis van een infectieuze aandoening en/of een patiënt met open wonden dan moeten er aanvullende beschermingsmaatregelen worden genomen. Het nieuwe beleid staat op de website van AZN: http://www.ambulancezorg.nl/nederlands/pagina/923/nieuws/3853/mrsa.html
7
Inzet van ´AmbuCare´ AmbuCare is een uitzendorganisatie die zich richt op personeelsoplossingen in en om de ambulancezorg. AmbuCare beschikt o.a. over ambulance- en spoedeisende hulp-verpleegkundigen, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen en artsen. AmbuCare kan op crisisnoodopvanglocaties de medische begeleiding verzorgen: het coördineren van de algemene zorg voor vluchtelingen, maar ook het bijstaan van medewerkers en vrijwilligers (denk aan het herkennen van infectieziekten, bijstaan van vluchtelingen bij medische problemen, herkennen van psychische problemen, etc.). Zo nodig is AmbuCare 24/7 bereikbaar: 0164-610444 |
[email protected] | www.ambucare.nl Overig (tips voor bevolkingszorg) Kinderen: luiers, melkpoeder, flesjes, warmhouders, ledikantjes en veiligheid van kinderen. Meisjes/dames: maandverband, zakjes en wegwerpwashandjes. Jongens/mannen: scheermesjes en scheerschuim. Gezinnen: privacy (onrust).
Aandachtspunten publieke gezondheidszorg
De GGD heeft expertise beschikbaar op het gebied van infectieziektebestrijding en/of technische hygiënezorg. De GGD is beschikbaar om vragen te beantwoorden en advies te geven over hygiënische maatregelen. Zij zullen hiervoor contact zoeken met de locatiehoofden van de opvanglocatie. De GGD beantwoordt vragen over evt. gezondheidsrisico’s van mensen betrokken bij opvang. Mocht er behoefte bestaan om de bevolking of groepen daaruit te informeren over mogelijke gezondheidsrisico’s in verband met de opvang, dan kan de arts eveneens worden gevraagd daarover inhoudelijk te adviseren. In overleg met een door u aan te wijzen medewerker kan worden afgesproken wanneer en voor wie voorlichting gewenst is. NB: GGD-artsen leveren geen huisartsenzorg en kunnen dus niet worden geconsulteerd voor individuele medische klachten. Zij zullen daarvoor verwijzen naar de huisarts. Is de locatie gecheckt op legionella/andere bacteriën? (GGD heeft informatie over locaties) De kinderen in de crisisnoodopvang worden niet gevaccineerd. De verblijfstermijn in de crisisnoodopvang is te kort om het Rijksvaccinactieprogramma op te starten. Ook zijn kinderen veelal nog niet geregistreerd en is dossiervorming een probleem. GGD GHOR Nederland monitort de verblijfstermijnen. Indien noodzakelijk wordt het beleid aangepast. GGD GHOR Nederland stemt beleidswijzigingen af met het RIVM en de IGZ.
Psychosociale hulpverlening 1. In voorkomende gevallen kan de inzet van psychosociale hulpverlening op de crisisnoodopvanglocatie wenselijk zijn. Hierbij worden daadwerkelijk hulpverleners ingezet om op locatie psychosociale hulp te verlenen. Dit kan worden gefaciliteerd door inzet van de crisisdienst van GGNet of via de GHOR worden gefaciliteerd. 2. Hulporganisaties, gemeentes, scholen, GGD-en, zorgverleners en andere professionals kunnen ook voor consultatie en advies terecht bij het Psychosociaal Ondersteuningspunt Vluchtelingen (POV). Het gaat dan om vragen over onder andere: Vluchtelingkinderen op school of in de huisartsenpraktijk Signaleren van symptomen van traumatische stress Psychosociale zorg (ook het voorkomen van psychosociale problemen op langere termijn) Interculturele communicatie (verschillen in culturele achtergronden) Maatschappelijke onrust (balans tussen goede opvang en belangen van inwoners) Bereikbaar op werkdagen tussen 09.00 – 17.00 uur | 088-3305102 |
[email protected] (Bron: http://www.arq.org/nl/psychosociaal-ondersteuningspunt-vluchtelingen) 8
Kosten Hoe worden de medische kosten voor crisisnoodopvang verrekend? De kosten voor curatieve (1e en 2e lijn) zorg kunnen zorgverleners rechtstreeks declareren bij de COA. De 1e lijnszorg wordt verzocht dit te doen in de vorm van een maandelijkse verzamelnota. De 2e lijnszorg kan individuele nota’s in rekening brengen bij: COA Team Gezondheidszorg Postbus 3002 2280 ME Rijswijk Bovenstaande geldt ook voor mensen in de crisisnoodopvang die niet geregistreerd zijn.
Nazorg
De GHOR evalueert bij het sluiten van locaties hoe de medische zorg is verlopen (bevindingen, bijzonderheden, leerpunten) .
9
2. Bijlagen A. Checklist Hygiënebegeleiding noodopvang
De GGD Noord- en Oost-Gelderland kan hygiëneadvies op maat leveren via locatiebezoek. Zij beschikt over een Checklist hygiënebegeleiding noodopvang. De GGD is bereikbaar voor vragen en advies. Zij zorgt dat de vrager door een medewerker met de juiste deskundigheid wordt teruggebeld, zie pagina 3 voor contactgegevens. Aspecten die gecontroleerd kunnen worden voorafgaand aan het openen van een locatie: * Locatie is schoon of wordt voorafgaand aan openen schoongemaakt * Alle leidingen, warm en koud, minimaal 2 minuten doorspoelen (let op: dit is geen vervanging voor legionellapreventie, dit enkel als tussenoplossing). * Controleren van de temperatuur van het hete water (minimaal 60 graden Celsius) * Dierplaagbeheersing inschakelen i.v.m. muizen (indien van toepassing). * Verlichting op kamers controleren. * Zorg voor voldoende schoonmaakmaterialen en –middelen.
B. Hygiëne-instructies voor betrokkenen bij de crisisnoodopvang in gemeenten Een deel van de vluchtelingen komt uit gebieden waar de gezondheidszorg niet goed functioneert. Ook is de gezondheidstoestand van de vluchtelingen door de vaak lange, vermoeiende reis niet optimaal. Medewerkers en vrijwilligers die hulp verlenen in een crisisnoodopvanglocatie brengen meer tijd door met asielzoekers dan de gemiddelde Nederlander. Infectieziekten worden niet zomaar overgedragen, maar het is wel belangrijk om de gezondheid van de vluchtelingen goed in de gaten te houden en om (als betrokkene) algemene hygiënemaatregelen in acht te nemen. Naleving van de hieronder beschreven hygiëne-instructies kunnen bijdragen aan het voorkomen van de overdracht van infectieziekten. Wanneer men vermoedt dat een asielzoeker ziek is, dient een huisarts geraadpleegd te worden. De instructies zijn bedoeld voor: gemeenten, medisch personeel en personeel/vrijwilligers op de crisisnoodopvanglocatie. Algemene hygiënemaatregelen Het allerbelangrijkste is om de gebruikelijke hygiënemaatregelen te nemen. Was uw handen goed met water en zeep: als ze zichtbaar vuil zijn; na een toiletbezoek; voor en na het (bereiden van) eten; na schoonmaakwerkzaamheden; na nauw contact met anderen en contact met lichaamsvocht zoals speeksel, braaksel, ontlasting, wondvocht of bloed; na het uittrekken van wegwerphandschoenen. Dit is nodig omdat er bij het uittrekken ziekteverwekkers op de handen kunnen komen. na hoesten, niezen of het snuiten van de neus. Dit is ook belangrijk als u een zakdoek hebt gebruikt. Ziekteverwekkers kunnen namelijk door de zakdoek heen op uw handen komen. 10
De GGD heeft (via GGD GHOR Kennisnet) beschikking over instructiebladen in diverse talen. Bij hoesten en niezen: Gebruik een papieren zakdoekje en gooi het zakdoekje na gebruik weg; Hebt u geen papieren zakdoekje bij de hand? Houd dan uw hand voor de neus en mond. U kunt ook in de in de plooi van uw elleboog hoesten en niezen; Was regelmatig uw handen met water en zeep, zeker na een flinke hoest- of niesbui; Wend uw hoofd af tijdens het hoesten en niezen; Draai uzelf om als anderen in uw richting hoesten en niezen. Draag bij het schoonmaken wegwerphandschoenen en was uw handen na het uittrekken van de handschoenen. Zo voorkomt u dat u zelf ook ziektes verspreidt. Draag tevens wegwerphandschoenen bij het opruimen van lichaamsvloeistoffen zoals ontlasting, braaksel en bloed. Zorg dat het toilet in de opvang regelmatig schoongemaakt wordt. Maak daarbij ook de spoelknop, deurklink en het kraantje schoon. Hygiëne-advies uitgifte eerder gedragen kleding Risico Bij passen en terugleggen van kleding zou schurft of luis van de persoon die het gepast heeft, in de gepaste kleding terecht kunnen komen. Advies: kledingstukken niet laten passen, maar kleding op maat sorteren en uitgifte regelen. Eerder gedragen kleding zou schurft of luis kunnen bevatten en op die wijze overgedragen kunnen worden. Advies: volg bij uitgifte gedragen kleding het onderstaande stappenplan. Stappenplan: 1. Sorteren eerder gedragen kleding Advies: draag bij het sorteren van kleding in elk geval disposable handschoenen en eventueel een plastic schort. 2. Wasvoorschriften eerder gedragen kleding Kleding wassen op 60°C OF 40°C + minimaal 10 minuten in droogtrommel op 50°C o Was met standaardwasprogramma en centrifugeren (geen verkort wasprogramma) o Was met totaal wasmiddel (dus geen fijnwasmiddel of kleurwasmiddel) o Het gebruik van een wasdroger wordt aangeraden. o Bewaar gewassen schone kleding in een aparte schone ruimte gescheiden van de vuile ongewassen kleding. Moeilijk wasbare materialen (zoals jassen en knuffels) i.p.v. wassen 72 uur in een dichte zak op kamertemperatuur 18-20°C bewaren óf minimaal 72 uur buiten luchten 3. Uitgifte gewassen kleding Gewassen kleding op maat en soort bewaren Indien mogelijk kleding per stuk in een plastic zak verpakken Kleding uitgifte van [verpakte] kleding per stuk op maat.
11
Informatie over de verwerking van wasgoed Onder linnengoed wordt gerekend: lakens, slopen, dekbedovertrekken, molton onderleggers, dekens/slaapzakken, dekbedden, kussens, handdoeken en washandjes. Schoon linnengoed en schone kleding is van belang om een goede persoonlijke hygiëne te kunnen waarborgen. Vuile was kan besmet zijn met ziekteverwekkers. Wordt het wasgoed in uw opvangcentrum gewassen? Let dan op de volgende eisen: Verzamel en transporteer vuil wasgoed altijd in een gesloten systeem bv (plastic) zakken. Draag bij het verzamelen van het vuile wasgoed wegwerphandschoenen. Dit om eventuele besmetting via het wasgoed te voorkomen. Was volgens wasvoorschrift. Gebruik geen verkorte programma’s. Bewaar het schone linnengoed in een schone en stofvrije ruimte tot gebruik. Was na iedere wisseling van een bewoner de deken/slaapzak (en het kussen). Verschoon minimaal één keer per week het linnengoed van de bedden. Wordt het wassen uitbesteed aan een externe partij dan geldt het derde aandachtspunt niet. TIP: Wassen bewoners zelf hun kleding in uw (tijdelijke) opvangcentrum? Hang dan een duidelijke gebruiksinstructie bij de wasmachine.
Overige maatregelen om (de overdracht van) infectieziekten te voorkomen Raak de spullen van mensen met kleerluis en schurft niet aan (zoals kleding, beddengoed en handdoeken). Vermijd het gezamenlijk gebruik van kleding, verkleedkleren en knuffelbeesten. Raak geen lichaamsvloeistoffen, bijvoorbeeld urine of bloed, aan. Infectieziekten kunnen voorkomen in de ontlasting van mensen die besmet zijn met een infectieziekte. Bij toiletgebruik kunnen de wc-bril, de spoelknop en andere voorwerpen besmet raken. Door contact met deze voorwerpen kan een virus aan de handen komen en daarna in de mond terecht komen. Ook op deze manier kan besmetting plaatsvinden. Goede handhygiëne na de toiletgang is belangrijk.
C. Vragen en Antwoorden (Q&A) GGD /GHOR Nederland De laatste versie van dit document vindt u ook onder het thema PGA op GGD GHOR Kennisnet, onder het dossier Q&A hoge instroom (hiervoor moet u eerst inloggen op GGD GHOR Kennisnet). Dit is een intern document dat GGD’en kunnen gebruiken in de communicatie met samenwerkingspartners in de regio. Dit document is echter niet bedoeld voor extern gebruik (plaatsing op website en perscontact).
12
D. Instructie huisarts t.b.v. crisisnoodopvang Aan: huisarts t.b.v. crisisnoodopvang vluchtelingen
Datum: Onderwerp: instructie noodopvang vluchtelingen Inleiding Vanaf ontvangt de gemeente <XXX> een groep van vluchtelingen op de . Deze opvang is in principe bedoeld voor 72 uur. Wat wordt er van mij verwacht? Als huisarts (of team van huisarts en assistent) aanwezig zijn als de groep vluchtelingen om <XXX> uur aankomt. Vervolgens een spreekuur houden en eventuele bijzonderheden via uw aanspreekpunt bij XXX terugkoppelen <specificeren voor locatie>. Het gaat bij de terugkoppeling om uw algemene beeld van de groep. Denk daarbij ook aan het psychosociale aspect. Eventuele bijzonderheden blijven terugkoppelen aan uw aanspreekpunt bij XXX. Eventuele overdracht aan een collega huisarts. Op het moment dat er een groep vluchtelingen arriveert die nog niet eerder in een Nederlandse crisisnoodopvanglocatie is opgevangen, dient er rekening mee te worden gehouden dat de medische hulpverlening intensiever van aard is. De medische zorg kan tevens intensiever zijn al naar gelang de samenstelling/grootte van de groep vluchtelingen. Locatie De locatie is <XXX>. De vluchtelingen worden opgevangen in <XXX>. Eventuele Routebeschrijving Waarschijnlijk moet u zich eerst als huisarts bekendmaken bij beveiligers, voordat u het terrein op kunt. Men weet dat u komt. Bij wie meld ik me? U meldt zich bij het Hoofd Opvanglocatie. Om deze te vinden kunt u de mensen van het team bevolkingszorg aanspreken. Zij zijn herkenbaar aan een oranje hesje met de tekst ‘bevolkingszorg’. Het Hoofd Opvanglocatie heeft de leiding binnen de crisisnoodopvanglocatie. Met hem of haar maakt u afspraken over de praktische gang van zaken ter plekke. Welke middelen neem ik mee? Een visitetas (zorg voor een extra tas) Een identiteitsbewijs Voldoende medisch materiaal Plastic handschoenen
FFP2-maskers ter voorkoming verspreiding TBC Paracetamol, desinfectie, oorthermometers
Welke hulpmiddelen zijn aanwezig? Het gaat hier om een geïmproviseerde ruimte. Ga er dus vanuit dat er niets aanwezig is. Hooguit schrijfgerei, een EHBO-koffer, paracetamol, een hesje voor de huisarts, handgel en een communicatieboard. Er is tevens een brief van het COA aanwezig over de vergoeding van de medische kosten. Er is eventueel een brancard van het Rode Kruis aanwezig. Hoe kom ik aan materialen die niet aanwezig zijn? Gebruik hiervoor uw normale kanalen (praktijkkantoor, dienstapotheek, enz.). Heb ik een eigen werkruimte? U heeft een eigen, afgescheiden werkruimte. Deze bevindt zich . 13
Zijn er tolken aanwezig? Er kan een tolk aanwezig zijn, maar dit is niet gegarandeerd. U kunt ook gebruik maken van de tolkentelefoon Concorde: 020-8202892. Kosten kunnen worden gedeclareerd bij het COA. Wie is er om de veiligheid en de rust te handhaven? De gemeente organiseert beveiligers en EHBO’ers. Wie verzamelt mensen voor een spreekuur? Het team bevolkingszorg (gemeente) zorgt ervoor dat het bekend wordt dat er een spreekuur is. Stem hierover af met het Hoofd Opvanglocatie. Wat registreer ik en hoe? In verband met de terugkoppeling aan de GHOR registreert u: Het aantal mensen dat u heeft gezien en eventuele bijzonderheden over de groep als geheel. De kleinere behandelingen kunnen op de ‘loopbrief’ van de patiënt worden vermeld. Mochten er bij een patiënt bijzonderheden zijn die u wilt doorgeven aan een volgende zorgverlener, dan gebruikt u het daarvoor beschikbare formulier (ook als bijlage aan deze instructie toegevoegd). Dit formulier kunt u doormailen aan de zorgverlener van de crisisnoodopvanglocatie waar de betreffende persoon naar toe gaat, eventueel gefaciliteerd door de GHOR. De gegevens van de patiënt staan op de zogenaamde ‘loopbrief’ van het COA, die zij bij zich hebben. U hoeft niets digitaal te registreren. Let op: kinderen onder de 15 jaar hebben geen eigen loopbrief, maar worden geregistreerd op het formulier van (een van) de ouders. Hoe bereik ik de GGD i.h.k.v. infectieziektenbestrijding? Binnen kantooruren: 088-4433355 Buiten kantooruren en 24/7 bereikbaar: via de Meldkamer Ambulancezorg: 088-0511570 Waar kan ik mijn rekening indienen? De kosten voor curatieve (1e en 2e lijn) zorg kunnen zorgverleners rechtstreeks declareren bij de COA. De 1e lijnszorg wordt verzocht dit te doen in de vorm van een maandelijkse verzamelnota. De 2e lijnszorg kan individuele nota’s in rekening brengen. Nota’s kunnen worden toegezonden naar: COA Team Gezondheidszorg Postbus 3002 2280 ME Rijswijk Rol GHOR De GHOR is de schakel tussen de gemeente en de huisarts(en). De GHOR stelt per crisisnoodopvanglocatie een case manager beschikbaar. De case manager neemt contact met u op. Bij vragen over de organisatie van de medische basiszorg voor de vluchtelingen in de crisisnoodopvang of ondersteuning bij personele of logistieke (geneeskundige) vraagstukken kunt u contact opnemen met de case manager van de GHOR, of indien niet bereikbaar: Binnen kantooruren: Ellen Kamer (Projectleider GHOR Projectteam Vluchtelingen) 06-10898537 of 055-5483616 Buiten kantooruren (24/7 bereikbaar): Algemeen Commandant Geneeskundige Zorg via de meldkamer ambulancezorg op 088-0511570. U wordt dan teruggebeld.
14
Consultformulier: bericht aan volgende zorgverlener Geachte collega, Op ……………………………………….(datum) heb ik de hieronder genoemde persoon gezien op mijn huisartsenspreekuur in de crisisnoodopvanglocatie te ……………………………………………...(locatie). Het betreft: Naam: Man / vrouw (doorhalen wat niet van toepassing is) Geboortedatum: Vreemdelingennummer: Ik geef u de volgende bijzonderheden mee:
Hoogachtend,
Naam………………………………………………………………………………………. Huisartsenpraktijk…………………………………………………………………… Datum………………………………………………………………………………………
15
E. Aanwijskaart
16
F. Advies scabiës (schurft) in noodopvang Het laatste jaar zien we een stijging van het aantal gevallen van scabiës bij vluchtelingen. Bij binnenkomst in Nederland zijn er vluchtelingen met jeukklachten. Het betreft meestal vluchtelingen uit Eritrea. Scabiës is te behandelen. Dit vergt een strikte aanpak en er moet in een aantal zaken zijn voorzien om te kunnen behandelen: Bij behandeling van scabiës moeten alle contacten meebehandeld worden. In de opvang gaat het dan om kamergenoten of unitgenoten. Voor de behandeling is het noodzakelijk dat iemand goed doucht, nagels van zowel voeten als handen kort knipt. Voldoende wasmachines aanwezig zijn: de kleding die iemand de afgelopen 3 dagen gedragen heeft moet gewassen worden op 60˚ C. Er moet schone kleding voorradig zijn. Er moeten voldoende handdoeken zijn Er moet voldoende beddengoed zijn, na behandeling moet het bed verschoond worden. Medicatie (zalf en/of tabletten) moeten geleverd kunnen worden. Apotheken hebben dit niet op voorraad. Er moet duidelijke instructie gegeven worden. Er moet personeel zijn die dit hele proces begeleid. Kortom, erg lastig om dit in een noodopvang te realiseren, mede omdat het lastig is te bepalen wie er allemaal (mee)behandeld moeten worden. Advies is dan ook om te wachten met behandelen tot iemand op een plek zit waar de medische voorzieningen en de begeleiding van COA medewerkers aanwezig is. Wel mensen met jeukklachten adviseren om geen kleding en bed te delen, omdat ze mogelijk besmettelijk zijn. Daarnaast adviseren om in de reguliere opvang zich te melden bij het GCA voor behandeling. Folders over scabiës in verschillende talen zijn te downloaden via: http://www.ggdghorkennisnet.nl/thema/publieke-gezondheidszorg-asielzoekerspga/publicaties/publicatie/12782-voorlichtingsfolders-behandeling-scabies-in-vijf-talen Informatie over scabiës kunt u vinden via: http://www.rivm.nl/Documenten_en_publicaties/Professioneel_Praktisch/Richtlijnen/Infectieziekten /LCI_richtlijnen/LCI_richtlijn_Scabi%C3%ABs (o.a. uitgebreide informatie over behandeling en hygiënevoorschriften) http://www.rivm.nl/Documenten_en_publicaties/Algemeen_Actueel/Veelgestelde_vragen/Infectiezi ekten/ISI_standaarden/ISI_Scabies_Schurft
17
G. Brief COA – Medische kosten gemeentelijke opvanglocaties
18
19
H. Overzicht typen opvang met bijbehorende diensten
20
I. Takenlijst omtrent crisisnoodopvanglocatie Taken omtrent een gemeentelijke crisisnoodopvanglocatie Doorgeven van informatie aan GGD en GHOR: Over opvanglocatie Naam en telefoonnummer locatiemanager Aantal vluchtelingen Moment van aankomst en duur van verblijf Doelgroep (kinderen, ouderen, man/vrouw, zwangeren, land van herkomst) Vervoer van/naar HA/HAP/ziekenhuis en/of medicijnen regelen voor crisisopvanglocatie (denk aan meenemen brief COA over kosten gemeentelijke opvanglocaties) Inrichten ruimte spreekuur en wachtruimte voor huisarts: denk aan behandeltafel, schrijfgerei, kopieën van consultformulier Spreekuur huisarts bekend en herkenbaar maken Apotheek kiezen Specifieke benodigdheden voor kinderen regelen: luiers, melkpoeder, flesjes, warmhouders, ledikantjes, veiligheid voor kinderen in het algemeen. Specifieke benodigdheden voor meisjes/dames regelen: maandverband, zakjes voor maandverband, wegwerphandjes. Specifieke benodigdheden voor jongens/mannen regelen: scheermesjes en scheerschuim. Specifiek voor gezinnen regelen: privacy (i.v.m. onrust) Kleding: sorteren kleding, wasvoorschriften volgen van kleding, kledinguitgifte via stappenplan e Leveren case manager GHOR t.b.v. gemeente (1 aanspreekpunt witte keten) Ondersteunen in personele/logistieke geneeskundige vraagstukken Faciliteren in organiseren van medische basiszorg (huisartsenzorg, verloskundige zorg, tandartsenzorg, psychosociale zorg en thuiszorg) Faciliteren van informatievoorziening t.b.v. geneeskundige kolom in LCMS-GZ Plastificeren aanwijskaart (communicatiesymbolen) Checken gereedheid ruimte spreekuur huisarts Materialen meenemen: Plastic handschoenen FP2-maskers ter voorkoming verspreiding TBC Voldoende medisch materiaal (EHBO koffer) Paracetamol, desinfectie, oorthermometers Medisch overdracht maken van ieder behandeld persoon: Voornaam, achternaam, land van herkomst, registratie-/loopnummer, Evt. vorige behandelingen: in opvang, HAP of ZKH. Check op legionella en andere bacteriën Hygiëne advies op maat via locatiebezoek (indien nodig) Instructiebladen hygiëne in diverse talen Tuberculose: Vluchteling met afwijkende thoraxuitslag overplaatsen naar Ter Apel/Veenhuizen (met eventuele familieleden) Informeren locatiemanager dat vluchteling met afwijkende thoraxuitslag wordt overgeplaatst naar Ter Apel/Veenhuizen Zorgtaxi regelen voor vervoer van vluchteling met afwijkende thoraxuitslag naar Ter Apel/Veenhuizen Over te plaatsen vluchteling met afwijkende thoraxuitslag (met eventuele familieleden) voorzien van FFP2 maskers TBC-afdeling van GGD Groningen informeren over komst vluchteling met afwijkende thoraxuitslag (en eventuele familieleden) Bij sterke verdenking op open TBC ziekenhuisopname regelen Communicatie richting bestuurders en bevolking over gezondheidsrisico’s
Gemeente
Huisarts
GHOR
GGD
X
X X X X X X X X X X X X X X X
X X
X
X X X X
21
J. Aandachtspunten nazorg hulpverleners / vrijwilligers De inzet op een crisisnoodopvanglocatie is voor hulpverleners en vrijwilligers veelal een intensieve tijd. Er komt veel op medewerkers af en het kan zijn dat agressie, irritaties of verhalen van mensen een diepe indruk op hen maken. Naast dat het belangrijk is om medewerkers voor te bereiden op wat hen te wachten staat, is het ook van belang om nazorg te bieden. In deze bijlage worden, ten behoeve van deze nazorg, diverse aandachtspunten benoemd.
Zorg bij de afronding van de inzet van hulpverleners/vrijwilligers dat de afsluiting van de ‘periode crisisnoodopvang’ duidelijk gemarkeerd wordt. Dit draagt bij aan de mentale omschakeling die men moet maken bij het teruggaan naar de ‘normale’ situatie. Denk bij een afsluiting aan een korte bijeenkomst met alle medewerkers, of aan een brief van de burgemeester.
Afsluiting (bijeenkomst/brief) Dank en waardering uitspreken (denk aan onderlinge sfeer en wat goed ging). Erkennen dat het een intensieve tijd is geweest. Benoem een aanspreekpunt voor praktische vragen/aspecten en een aanspreekpunt voor psychosociale vragen/aspecten. De mogelijkheid bieden om een ervaring te delen, zonder dit gestructureerd/gericht aan iedereen te vragen. Eventueel de gelegenheid bieden om na afloop gezamenlijk een drankje te drinken. Als bij de bijeenkomst blijkt dat er veel behoefte is aan het bespreken van ervaringen, dan kunnen er aan personen die daar behoefte aan hebben, opvanggesprekken worden aangeboden. Psychosociale aspecten Bied erkenning voor de grote inzet De impact van de inzet verschilt per persoon. De één zal het eenvoudig kunnen afsluiten, en de ander doet hier wat langer over. Dit is geen probleem. Sommigen zullen direct na de inzet meer moeite hebben met ‘terugkeren naar normaal’ en wellicht stress/vermoeidheid ervaren. Deze mensen kunnen gerustgesteld worden dat dit een normale reactie is, en kunnen worden ondersteund met handelingsperspectieven. Maak van te voren een inschatting op wie de ervaringen meer impact zullen hebben. Deze mensen kunnen eventueel gemonitord worden om te kijken hoe het na verloop van tijd met ze gaat. Enkele mensen kunnen (met of zonder inschatting) op langere termijn nog gevolgen van de inzet ervaren. Voor het is het goed om een aanspreekpunt te benoemen (bijvoorbeeld de huisarts). (Bron: impact, landelijk kennis- en adviescentrum psychosociale zorg en veiligheid bij schokkende gebeurtenissen)
22
K. Aandachtspunten apotheken (voorbeeld) Let op: dit is een voorbeeld. De beschreven aandachtspunten kunnen verschillen per crisisopvanglocatie/gemeente. Er wordt gevraagd naar uw medewerking voor de uitgifte van medicatie voor de vluchtelingen van de opvang. De vluchtelingen die medicatie nodig hebben, komen onder begeleiding van een medewerker van de opvanglocatie naar de apotheek. De vluchtelingen hebben veelal geen identificatie, ze hebben wel een zogenaamde loopbrief van het COA waar hun gegevens en pasfoto op staan. Deze brief hebben ze bij zich en zal dus fungeren als identificatie. Indien een arts spreekuur houdt in de opvanglocatie, wordt u geïnformeerd over de naam van de arts en de tijden van de spreekuren, zodat u weet wanneer u mensen uit de opvang kunt verwachten en u één en ander kunt verifiëren. In de avonden/nachten en weekenden wordt een beroep gedaan op de huisartsen van een huisartsenpost in de buurt, en zal afhankelijk van uw reguliere openingstijden een beroep worden gedaan op de apotheek die dienst heeft. Het kan voorkomen dat in het weekend ook een spreekuur gehouden wordt. U wordt hier van op de hoogte gesteld. U ontvangt bijsluiters voor Scabiës-medicatie in diverse talen. De vluchtelingen betalen geen eigen bijdrage. De kosten voor medicatie kunnen door de apotheek volledig op het COA verhaald worden. De rekeningen dienen verzameld te worden en in één aanvraag worden gezonden naar onderstaand adres.
COA Team Gezondheidszorg Postbus 3002 2280 ME Rijswijk
Contactgegevens Naam: ………………………………………………………… Telefoon: ……………………………………………………… e-mail: ……………………………………………………….. Naam: ………………………………………………………… Telefoon: ……………………………………………………… e-mail: ………………………………………………………..
(Bron: GHOR Twente)
23
