Discriminatie Iedereen is altijd gelijk. Zonder uitzonderingen!
Alles over discriminatie • Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding voor klachten en informatie tel. 0800 12 800 (kies 2) www.diversiteit.be • Discriminatie of haat op het internet www.cyberhate.be • Liga voor de Mensenrechten tel. 09 223 07 38 www.mensenrechten.be • Kruispunt Migratie-Integratie vzw tel. 02 205 00 50 www.kruispuntmi.be
• Gelijke Rechten voor Iedere Persoon met een Handicap tel. 02 214 27 60 www.gripvzw.be • Holebifoon tel. 0800 99 533 www.holebifoon.be
Discriminatie Iedereen is altijd gelijk. Zonder uitzonderingen!
• Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen tel. 0800 12 800 (kies 1 voor klachten) http://igvm-iefh.belgium.be • Kifkif tel. 03 667 69 33 www.kifkif.be
• Jongeren Tegen Racisme vzw tel. 02 511 16 36 www.schoolzonderracisme.be Een uitgave van De Ambrassade, Leopoldstraat 25, 1000 Brussel
Uitsluiting of discriminatie start vaak omdat iemand ‘anders’ is. Je bent roodharig of hebt een donkere huid. Je draagt niet de ‘juiste’ schoenen of je zit in een rolstoel. Waarom hebben we het allemaal zo moeilijk met anders zijn?
Wat zijn stereotypen? Een stereotype is een uitvergroot beeld van een groep mensen. Een beeld dat niet meer klopt met de realiteit omdat één eigenschap of een vroegere eigenschap uitvergroot wordt. Alsof elke Engelsman nog een bolhoed draagt, elke NoordAfrikaan een djellaba, en elke 60-plusser met een wandelstok loopt. Stereotypen kunnen positief of negatief zijn, maar ze blinken vooral uit in het overdrijven. Vaak zijn de beelden erg simplistisch en zijn ze gebaseerd op het gedrag of het uitzicht van enkelingen die plots het beeld gaan bepalen van de hele groep: alsof er geen Turken zonder snor bestaan, of geen magere Amerikanen. Onschuldig? Probeer je even in te beelden dat jij plots moet vechten tegen een stereotype. En er zijn echt heel wat minder onschuldige voorbeelden dan hierboven beschreven…
Wat is een vooroordeel? Je stapt ergens binnen, zegt geen woord, maar op basis van hoe jij eruitziet, de kleren die je draagt, de manier dat je wandelt (of net niet kan wandelen), word je al met argwaan bekeken. Of men is bang van je, laat je niet binnen, stelt vreemde vragen. Dat zijn vooroordelen. Je krijgt geen kans omdat je er als jongen vrouwelijk uitziet, omdat je een hoorapparaat draagt, omdat je een andere huidskleur hebt. Mensen hebben een mening of idee over iemand, zonder te weten of dat eigenlijk zo is. Meestal bouwen ze verder op een stereotype en vullen ze dat zonder enig nadenken verder aan.
Vanwaar komen vooroordelen? Vooroordelen zijn meestal een gevolg van gebrek aan kennis. Ze zijn niet gebaseerd op feiten maar op invulling. Vooroordelen worden ook snel overgenomen, omdat het makkelijk is. Een hele groep van ‘gelijk uitziende mensen’ krijgen dezelfde eigenschap toebedeeld. Zo wordt een hele groep mensen plots een dief, een luiaard, een stinkaard, een gierigaard, een slet… Jij hebt niets te maken met dat negatieve gedrag, maar omdat je ook ‘één van hen bent’, krijg je datzelfde etiket opgeplakt. Vooroordelen doen snel denken aan racisme en huidskleur, maar er bestaan ook - al dan niet bewust - veel vooroordelen over senioren, mensen met een handicap, holebi’s, armen, vrouwen…
Welke gevolgen kunnen vooroordelen hebben? Denken in vooroordelen heeft zeer vervelende gevolgen. Omdat mensen al een mening over je hebben voor je iets van jezelf kan tonen. Je uiterlijk is blijkbaar voldoende om je helemaal te bestempelen. Als iemand een vooroordeel over je heeft, sta je eigenlijk buitenspel. Je krijgt geen kans om jezelf te zijn. Om je plaats in te nemen (vrienden te maken, job te vinden, in een club te mogen) moet je dubbel zo hard werken als iemand anders. Kort samengevat: dat is niet fair. Vooroordelen zijn nog geen discriminatie, maar ze kunnen er wel toe leiden.
Wanneer spreek je van discriminatie? Als een vooroordeel ertoe leidt dat iemand je anders gaat behandelen, dan spreek je van discriminatie. Discriminatie is dus iemand ongelijk behandelen zonder reden. In praktijk zelfs zeer bewust omdat je volgens hem anders bent. Een vooroordeel is een denkbeeld, discriminatie is een gedrag.
Is discriminatie en racisme hetzelfde? Nee. Racisme is een veel voorkomende vorm van discriminatie waarbij iemand wordt uitgesloten op basis van afkomst, huidskleur of nationaliteit. Racisme uit zich niet enkel in uitsluiting, maar kan ook leiden tot vervelende opmerkingen, scheldpartijen of pestgedrag. Discriminatie gaat veel ruimer. Je kan ongelijk behandeld worden omdat je een man of vrouw, jong of oud, gelovig of niet gelovig, homo of hetero, gehuwd, gescheiden of alleenstaand, rijk of arm bent, een handicap hebt, of omdat je in een woonwagen woont of dakloos bent.
Wanneer word je gediscrimineerd? De Belgische wetgeving staat niet toe dat je op basis van die kenmerken (zie vorige pagina) uitgesloten wordt. Iedereen kan gediscrimineerd worden. Enkele voorbeelden uit het dagelijks leven. Iemand wil zijn appartement niet aan je verhuren omdat je homo bent. Je mag niet binnen in een café of club omdat je Marokkaan bent. Je wordt niet aangenomen voor een job omdat je te oud bent. Je kan niet deelnemen aan de activiteiten van een jongerencentrum omdat je rolstoel niet binnen kan en omdat het jeugdhuis daar geen oplossing voor wil zoeken. Je komt niet in aanmerking voor een job omdat je een vrouw bent. Dit zijn enkele zeer realistische voorbeelden van discriminatie.
Hoe en waar kan je discriminatie melden? Ben je slachtoffer van discriminatie, dan moet je contact opnemen met het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding (zie pagina 2 van deze folder). Het Centrum volgt klachten op van discriminatie op basis van ras, huidskleur, afkomst, nationale of etnische afstamming, leeftijd, levensovertuiging, fysieke toestand, seksuele aard enzovoort. Je kan rechtstreeks het Centrum contacteren, of contact nemen met één van de Meldpunten (zie de adressen achteraan deze folder). Voor klachten over discriminatie op basis van geslacht neem je contact op met het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen (zie pagina 2 van deze folder).
Wat kan je zelf doen tegen racisme of discriminatie? Geeft iemand kwetsende of discriminerende opmerkingen over bepaalde mensen of groepen mensen, dan moet je reageren. Laat het niet zomaar gebeuren. Het helpt altijd om vragen te stellen over de opmerkingen. ‘Hoe kom je daarbij? Waarom zeg of denk je dat? Heb je dat zelf al meegemaakt of heb je dat enkel door anderen horen zeggen? Wie heeft je dat verteld? Hoe weet die dat? Ken je die persoon, dat is een voorbeeld van het tegendeel…’
“Als iemand een vooroordeel over je heeft, sta je eigenlijk buitenspel. Je krijgt geen kans om jezelf te zijn”
Discriminerende verhalen worden vaak aangedikt als ze verder de ronde gaan. Je moet proberen de foute conclusies te ontmijnen. De fouten in de redenering recht te zetten: ‘Niet alle Oost-Europeanen zijn dieven. De inbreker die bij mij gepakt is, was gewoon een Belg. Over mij woont een familie uit Oekraïne en dat zijn heel lieve, vriendelijke mensen die hard werken.’
Wat gebeurt er met je klacht? Waar kan je discriminatie of racisme op het internet melden? Discriminatie is verboden. Ook op het internet dus. In de anonimiteit van chatrooms, of social media klinkt soms heel grove en discriminerende taal. Sommige mensen denken dat ze op websites anoniem en ongestraft racistische of discriminerende taal kunnen gebruiken. Niets is minder waar. Lees je op het internet opruiende, beledigende, discriminerende of racistische boodschappen dan kan je dat online melden op www.cyberhate.be. Samen met de medewerkers kan je dan overleggen welke stappen je kan ondernemen.
Het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding probeert een dialoog op gang te brengen met de persoon of instantie die volgens de aanklager een fout beging, met het oog op een minnelijke schikking of een verontschuldiging. Als het gaat om de weigering om een huis te verhuren, dan is bemiddeling misschien meer aangewezen dan juridische stappen. Het is immers belangrijk dat je de woonst kan huren. Als iemand via toespraken of folders aanzet tot racisme en discriminatie van bepaalde groepen, dan zijn gerechtelijke stappen waarschijnlijk het beste. Als het gaat om ernstige of duidelijke gevallen van discriminatie of racisme en er wordt gekozen voor gerechtelijke stappen dan kan het Centrum klacht neerleggen of zich burgerlijke partij stellen.
Meldpunten Racisme en Discriminatie •
Meldpunt Aalst Hoveniersplein 1, 9300 Aalst tel. 053 73 23 39
•
Meldpunt Leuven Prof. Van Overstraetenplein 1, 3000 Leuven tel. 016 27 26 00
•
Meldpunt Antwerpen Sint-Jacobsmarkt 7, 2000 Antwerpen tel. 0800 94 843
•
Meldpunt Mechelen Maurits Sabbestraat 119, 2800 Mechelen tel. 0800 99 193
•
Meldpunt Brugge Westkans vzw, Kerkhofstraat 1, 8200 Brugge tel. 050 40 73 99
•
Meldpunt Discriminatie Oostende Sociaal Huis Oostende, Hospitaalstraat 35, 8400 Osstende tel. 059 40 25 83
•
Meldpunt Genk Stadsplein 1, 3600 Genk tel. 089 65 42 49
•
Meldpunt Roeselare Sociaal Huis Welwel Zuidstraat 17, 8800 Roeselare tel. 051 26 21 80
•
Meldpunt Discriminatie Gent AC Portus, Keizer Karelstraat, 9000 Gent tel. 09 268 21 68
•
Meldpunt Sint-Niklaas Grote Markt 1, 9100 Sint-Niklaas tel. 03 760 91 00
•
Meldpunt Racisme Hasselt Groenplein 1, 3500 Hasselt tel. 011 23 94 72
•
Meldpunt Turnhout Stadskantoor Campus Blairon 200, 2300 Turnhout tel. 014 40 96 34
•
Meldpunt Kortrijk Grote Markt 54, 8500 Kortrijk tel. 056 27 70 18
Stap eens binnen bij het JIP! In een Jongereninformatiepunt in je buurt kan je informatie opzoeken in folders of op het internet, maar je kan er ook terecht voor een gesprek. De JIP-medewerkers helpen je met je vragen en zoeken samen een oplossing voor je probleem. Binnenstappen in een JIP is helemaal gratis. Op zoek naar het JIP in je buurt? ➜ www.jips.be
Najaar 2012 • V.U.: Marjolein Haan, Leopoldstraat 25, 1000 Brussel
Jongerengids.be is de snelste weg naar alle informatie voor jongeren. Je vindt er een antwoord op al je vragen.
