De werkgelegenheid in het toerisme in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: zakentoerisme en vrijetijdstoerisme

De werkgelegenheid in het toerisme in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: zakentoerisme en vrijetijdstoerisme

Brussels Observatorium van de Arbeidsmarkt en de Kwalificaties Clerbaux P. & Orianne J.-F.

Het Brussels Observatorium van de Arbeidsmarkt en de Kwalificaties is opgericht in 1995 en wordt gecofinancierd door het Europees Sociaal Fonds in het kader van Doelstelling 3. Het heeft tot doel de evolutie van de werkgelegenheid en de werkloosheid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest te volgen. Op basis van thematische analyses worden de vragen naar veranderingen en verschuivingen met betrekking tot jobs, beroepen en kwalificaties onderzocht.

Medewerkers: verantwoordelijke:

Stéphane THYS (fr) 02/505.14.54 e-mail: [email protected] Amandine BERTRAND (fr) 02/505.78.76 e-mail: [email protected] Paul CLERBAUX (fr) 02/505.14.14 e-mail: [email protected] Bénédicte DECKER (fr) 02/505.16.07 e-mail: [email protected] Mourad DE VILLERS (fr) 02/505.14.14 e-mail: [email protected] Chantal JACQUEMART (fr) 02/505.16.07 e-mail: [email protected] Véronique VALLE (fr) 02/505.16.07 e-mail: [email protected] Jean-François ORIANNE (fr) 02/505.78.76 e-mail: [email protected] Sandy VAN RECHEM (nl) 02/505.14.56 e-mail: [email protected] Patricia VROMAN (nl) 02/505.14.56 e-mail: [email protected]

secretariaat:

Alexandra DE WIT (nl) 02/505.14.53 e-mail: [email protected] Xavier BERCKMANS (fr) 02/505.14.49 e-mail: [email protected]

Anspachlaan 65 - 1000 Brussel Fax: 02/505.78.19 (e-mail [email protected] - site Observatorium www.bgda.be)

Inleiding In het kader van het Territoriaal Pact voor de Werkgelegenheid, heeft het Brussels Observatorium van de Arbeidsmarkt en de Kwalificaties een studie uitgevoerd die toelaat een "instrumentenbord" samen te stellen aan de hand van steeds terugkerende en betrouwbare indicatoren met betrekking tot het zaken- en vrijetijdstoerisme in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, in samenwerking met het Observatorium van het Toerisme in Brussel, het Office de Promotion du Tourisme Wallonie - Bruxelles (OPT), Brussel Internationaal (BITC) en Toerisme Vlaanderen. Dit project ligt in het verlengde van de studie die in 1999 werd verricht door het Brussels Observatorium van de Arbeidsmarkt en de Kwalificaties en die onder meer toeliet een originele methodologie uit te testen om de werkgelegenheid te beoordelen die gegenereerd wordt door de activiteiten van vrijetijdstoerisme in de hoofdstad1. De belangrijkste doelstelling van deze studie is de inschatting van de werkgelegenheid, de omzet en de toegevoegde waarde die gegenereerd worden door het zaken- en vrijetijdstoerisme in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De studie zal ook gegevens verschaffen over de bedrijven die specifiek tot deze "sector" behoren, dankzij het originele gebruik van de databanken. Tot slot zal ze gegevens verschaffen over het aanbod van en de vraag naar arbeidsplaatsen in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest in de beroepen die verband houden met het toerisme. In dit document worden de gebruikte methodologie en de belangrijkste resultaten van de studie uiteengezet. De gedetailleerde resultaten vindt u in bijlage.

Abstract In 2002 waren 29.163 loontrekkers en 6.294 zelfstandigen tewerkgesteld in het toerisme. In tegenstelling tot de tewerkstelling van zelfstandigen in de toeristische sector, die gevoelig achteruitgaat (-13,8% sinds 1997), neemt het totale aantal loontrekkers in de toeristische activiteiten (29.163) in de loop van het decennium in Brussel toe met bijna 40%. De vooruitgang vertraagde echter sterk sinds 2000-2001, of sinds de wereldwijde terugval van de economische activiteiten, die een grote invloed had op het toerisme in het algemeen. Over de hele periode is de toename van de werkgelegenheid groter voor het zakentoerisme, (+45,9%) dan voor de vrijetijdsactiviteiten (28,4%). Algemeen gezien worden de meeste banen in het toerisme nog steeds geteld in de horeca. Frappant is echter de belangrijke evolutie van de werkgelegenheid in de sectoren die rechtstreeks verband houden met de ontwikkeling van het zakentoerisme (promotie en organisatie van salons, beurzen, decoratie, vertaling, verhuur, fotografie, enz.). Brussel bevestigt haar statuut van "zakenhoofdstad", aangezien 80% van de omzet die door deze activiteiten gemaakt wordt in België zich hier concentreert. Het aandeel van de omzet gekoppeld aan het vrijetijdstoerisme is ook belangrijk (ten opzichte van de bestaande infrastructuur) met 33% van de totale omzet die in België gerealiseerd wordt. De achteruitgang van de activiteiten sinds 2001 heeft tot slot ook te maken met de grote terugval van de werkaanbiedingen in de toeristische sector in de hoofdstad (697 werkaanbiedingen in 2003) gekoppeld aan de toename van het aantal werkzoekenden (9.835 personen) in de sectoren die ons bezighouden.

1

Het toerisme in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest : Een sector die groei en tewerkstelling creëert? Brussels Observatorium van de Arbeidsmarkt en de Kwalificaties - 2000.

1

1.

Definities

Het toerisme is geen duidelijk afgelijnde activiteit. Ze wordt trouwens niet als dusdanig geïdentificeerd in de nomenclaturen van activiteiten. Het toerisme wordt gedefinieerd aan de hand van zijn object (de toerist) aan wie een brede waaier goederen en diensten worden aangeboden. Het toerisme vertoont dan ook raakvlakken met een groot aantal activiteitensectoren met zeer diverse impact. Deze bijzonderheid maakt de analyse moeilijk, want de grenzen van deze transversale activiteit zijn moeilijk te trekken. Het toerisme: Het toerisme is de benaming voor de "activiteiten van de personen die reizen en verblijven in andere plaatsen dan hun gebruikelijke woonplaats, voor een periode van minder dan een jaar, met als motief ontspanning, zaken of met een ander doel zonder verband met een activiteit waarvoor ze een loon krijgen op de plaats die ze bezoeken" (WTO, 1991; OESO, 2001). Het uitgangspunt van deze definitie is de analyse van de activiteiten van de toeristen als economische activiteiten. De toerist: Het gaat om "personen die reizen en verblijven in andere plaatsen dan hun gebruikelijke woonplaats, voor een periode van minder dan een jaar, met als motief ontspanning, zaken of met een ander doel zonder verband met een activiteit waarvoor ze een loon krijgen op de plaats die ze bezoeken" (WTO, 1991; OESO, 2001)”. De uitgaven voor toeristische consumptie: De uitgaven voor toeristische consumptie zijn de "uitgaven gedaan door of in naam van een toerist, vóór, tijdens of na de reis, en die betrekking hebben op de reis buiten de gebruikelijke woonomgeving van de toerist (WTO, 1991; OESO, 2001). Het zakentoerisme: In ruime zin gaat het om alle reizen bepaald door de economische activiteit. Het omvat de individuele verplaatsingen voor professionele doeleinden, vergaderingen (congressen, colloquia en seminaries), de deelname aan salons als exposant of bezoeker (beurzen, salons, tentoonstellingen), studiereizen en reizen als incentive aangeboden. Het congrestoerisme: Het congrestoerisme is één van de vormen van het zakentoerisme. Een congres is een formeel georganiseerde bijeenkomst op een vooraf vastgelegde plaats. Het aantal deelnemers kan sterk variëren (van 10 tot 10.000 personen). Tijdens de bijeenkomst vindt een gestructureerde uitwisseling van ideeën plaats. Deze bespreking heeft tot doel kennis uit te wisselen en/of tot een consensus te komen. Parallel met de traditionele congresonderwerpen merken we dat er vaak een sociaal luik voorzien is dat de congresgangers toelaat deel te nemen aan het culturele, toeristische en historische leven van de gaststad of van het gastland. Men onderscheidt drie segmenten op de congresmarkt: ¾ dat van de verenigingen, dat op zijn beurt onderverdeeld is in beroepsverenigingen en wetenschappelijke verenigingen; ¾ dat van de bedrijfscongressen, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen de congressen gericht op de bedrijfsmedewerkers (executive meetings) en deze bedoeld voor de markt (productvoorstellingen, beurzen, salons); ¾ de derde categorie is deze van de officiële instanties, de politieke partijen, de vakbondsverenigingen,… Het congrestoerisme omvat in ruimere zin de volgende activiteiten: congres, conferentie, seminarie, symposium, colloquium, workshop, forum, panel. Meer en meer groepeert de sector zich rond het concept M.I.C.E. MICE is een vorm van toerisme die de toeristische infrastructuur (in ruime zin) koppelt aan zakelijke diensten. MICE is een combinatie van Meetings, Incentive travels, Exhibitions, Expositions en Events (zie Observatorium van het Toerisme in Brussel, rapport annuel (jaarverslag), 2002, pp 35-36).

2

Op het vlak van de statistieken die bestaan over het toerisme (gegevens van het NIS), kan een onderscheid worden gemaakt tussen: 1. de vrijetijdstoeristen, 2. de congrestoeristen en 3. de toeristen die komen om "andere professionele redenen". De MICE-activiteiten zijn als dusdanig niet identificeerbaar in de statistieken van het NIS: ze stemmen overeen met categorie 2 en met een deel van categorie 3.

Wij zullen ons dus beperken tot het onderscheid tussen het vrijetijdstoerisme en het zakentoerisme (in de ruime zin), en nemen de categorieën 2 en 3 samen ten opzichte van categorie 1.

2.

Methode

Zakentoerisme en vrijetijdstoerisme: jaarlijkse verdeelsleutels De statistieken van het NIS laten ons toe te zien wat tot het domein van het zakentoerisme en wat tot dat van het vrijetijdstoerisme behoort. De verdeelsleutels worden opgebouwd op basis van de overnachtingen naar gelang van het doel van het verblijf. We houden vooral rekening met de referentiejaren 1992, 1997 en 2002. Overnachtingen naar gelang van het doel van het verblijf (Brussel) Jaren

TOTAAL

Vrije tijd

1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

39,82% 39,07% 37,53% 35,70% 35,30% 33,60% 35,05% 35,93% 37,94% 37,52% 39,85%

Congres, seminaries en besprekingen 19,30% 16,94% 17,03% 16,07% 21,43% 24,39% 30,22% 35,42% 35,44% 33,83% 34,43%

Andere professionele redenen 40,88% 43,99% 45,44% 48,23% 43,27% 42,01% 34,73% 28,65% 26,62% 28,65% 25,72%

Bron: NIS, Toerisme: statistieken van 1992-2002, berekeningen OPT

Voor Brussel bedragen de verdeelsleutels "zaken" versus "vrije tijd" respectievelijk 60% en 40% in 1992, 66% en 34% in 1997, en 60% en 40% in 2002. We onthouden ook dat voor de andere Gewesten, deze verdeelsleutel sterk verschilt:

2002

Brussel Vlaanderen Wallonië

Zaken

Vrije tijd

60% 16% 12%

40% 84% 88%

Bron: NIS, berekeningen OPT

We merken tot slot op dat deze verdeelsleutels niet zullen worden toegepast voor bepaalde specifieke sectoren van het zakentoerisme: tolken, organisatoren van salons, beurzen, verhuurders van zalen, halls, … (100% toe te schrijven aan het zakentoerisme). De toerismecijfers Methodologie voor het inschatten van de werkgelegenheid in de toeristische sector die rechtstreeks gegenereerd wordt door de binnenlandse toeristische consumptie op nationaal niveau (CEDERS; 1994).

3

Wij nemen hier de methodologie over die in 1999 door het Brussels Observatorium van de Arbeidsmarkt en de Kwalificaties werd aangepast aan de Brusselse arbeidsmarkt. Rekening houdend met zowel de personeelsbezetting in elke activiteitstak en het aandeel van de "directe" toegevoegde waarde (d.w.z. zonder de toegevoegde waarde die onrechstreeks gecreëerd wordt door de toeristische bedrijven) van deze tak die toe te schrijven is aan het toerisme, is het mogelijk het aantal arbeidsplaatsen te schatten van deze tak die toe te schrijven zijn aan het toerisme, en wel op de volgende manier: Eti = Ei * % Vai Waarbij: y Eti y Ei y % Vai

staat voor de banen die rechtstreeks gecreëerd worden door de toeristische consumptie van bedrijfstak i staat voor alle banen in bedrijfstak i staat voor het aandeel van de "directe" toegevoegde waarde van bedrijfstak i gegenereerd door het toerisme

Deze benadering is gebaseerd op de volgende hypothese: in elke tak van de economie creëren, bij een gelijk volume, de uitgaven voor consumptie van de toeristen hetzelfde volume banen als de uitgaven van de niet-toeristen. Deze methodologie werd reeds gebruikt door het Brussels Observatorium van de Arbeidsmarkt en de Kwalificaties in het kader van een studie rond het toerisme in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 2. Het bijzondere karakter van ons studieobject, de raming van de werkgelegenheid gekoppeld aan het vrijetijdstoerisme en aan het zakentoerisme, laat echter niet toe deze methode te gebruiken zonder bepaalde aanpassingen en methodologische voorzichtigheid. De toerismecijfers gekoppeld aan het zakentoerisme: 1. Uitgaan van de stelling dat de indirecte consumpties (uitgaven in cascade gegenereerd door de MICE-sector) van de zakelijke toerist rechtstreeks aan hem (of ten minste aan zijn bedrijf) toegeschreven kunnen worden. - directe uitgaven van de zaken- en congrestoerist: de zakentoerist consumeert op dezelfde manier als een andere toerist zodra hij even vrij is. - indirecte uitgaven: de zakentoerist (of zijn bedrijf) betaalt, op forfaitaire wijze, een consumptie in cascade van goederen en diensten die gegenereerd worden door de professionals van de "MICEsector". 2. De selectie aanpassen van de betrokken activiteitssectoren naar gelang van het object - De activiteitensectoren die betrekking hebben op het toerisme in het algemeen en niet op het zaken- en congrestoerisme (bijv.: uitbating van campings, verhuur caravans, enz.) verwijderen. - Sectoren die geen verband houden met het toerisme in het algemeen, maar die rechtstreeks betrekking hebben op het zaken- en congrestoerisme (bijv.: tolken, organisatoren van salons, beurzen, begeleidings- en hostessdiensten, verhuur van zalen, hallen enz.) toevoegen. 3. De verdeelsleutels vaststellen om een onderscheid te maken tussen wat binnen het algemene toerisme behoort tot het zaken- en congrestoerisme (aanpassing van de toerismecijfers). 4. De selectie van de sectoren en de aanpassing van de percentages controleren door middel van enquêtes bij "representatieve" professionals van de "MICE-sector" (voorzitters van beroepsverenigingen en directeurs van commerciële vennootschappen waar men niet omheen kan), uitgaande van hun jaarrekeningen. 5. De selectie van de sectoren en de aanpassing van de percentages controleren uitgaande van de databank "verstrekkers" van het BITC (Brussel Internationaal Toerisme en Congres). 2

CLERBAUX P., LAMBERT A., LECOCQ G., VANBUGGENHOUT S. (2000), Het toerisme in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: een sector die groei en tewerkstelling creeërt, Brussels Observatorium van de Arbeidsmarkt en de Kwalificaties, Brussel, 133p.

4

Terreinwerk: lijst van de contactpersonen BITC Hervé Bosquet Marianne LENS

Managing Director Assistente

Sector DMC (Destination Management Company) Marc Dans Voorzitter van de beroepsvereniging (ABITO) Directeur van Brussel Internationaal Travel Service Hugo Slimbroeck Gedelegeerd bestuurder van CIB Sector PCO (Professional Congress Organiser) Nicolas Le Brun Voorzitter van de beroepsvereniging (BAPCO) Directeur van DESTREE Organisation Sam Van De Kerckof Directeur van Meeting Time Sector beurzen en expo Evelyne Bastin Algemeen secretaris van de beroepsvereniging (FEBELUX) (BV van 17 leden) HEYSEL Informatie gestuurd Sector "leveranciers" (omkadering van organisatie van events) Evelyne Bastin Algemeen secretaris van de beroepsvereniging (EXPOBEL) Sector "venues" (verhuurders van zalen) – nog niet gegroepeerd in beroepsvereniging Franck Van der Steen Brussels Events Browery

5

3.

Resultaten

Methodologische opmerking: 1. toepassing van de toerismecijfers op het aantal bedrijven en arbeidsplaatsen 2. het aandeel dat toegeschreven wordt aan het vrijetijds- en het zakentoerisme verschilt van jaar tot jaar (zie methodologie: jaarlijkse verdeelsleutels).

3.1. Raming van het aantal toeristische ondernemingen Benadering aan de hand van de consumptie van de toeristen en invloed op de werkgelegenheid 3.1.1. Evolutie van de toeristische ondernemingen - verdeling volgens de reden van de reis (vrije tijd/zaken) 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 1992

1993

1994

1995

1996

1997

Vrije tijd

1998

1999

2000

2001

2002

Zaken

Bron: RSZ, NIS, berekeningen Observatorium

In 2002 zijn er zo'n 2.835 ondernemingen actief zijn in een sector van het toerisme in de ruime zin. 37% (1.050) daarvan zou voornamelijk actief zijn in de vrijetijdsactiviteiten en 67% (1.785) zou zich vooral bezighouden met het zakentoerisme. Sinds 1999 is het aantal toeristische ondernemingen toegenomen met 23,2%. Deze groei verliep progressief en was meer uitgesproken voor het zakentoerisme. We stellen echter een lichte achteruitgang vast sinds 2001. 3.1.2. Evolutie van de toeristische ondernemingen – sectorale verdeling 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 1992

1993

1994 Handel

1995

1996

Horeca

1997

Vervoer

1998

1999

Diversen

2000

2001

2002

Attracties


Uit de verdeling in grote activiteitssectoren blijkt in de loop van het decennium een zeer grote vooruitgang voor de sectoren van de "toeristische diversen" (+437%), een toename van 65,5% voor de toeristische attracties, van 11,0% in de horeca en van 12,0% in het transport. Enkel de handel met toeristisch karakter gaat (zeer licht) achteruit in deze periode (-4,3%). De sector van de “toeristische diversen” groepeert organisaties van salons, tentoonstellingen en beurzen, agentschappen van mannequins, hostessen, vehuur, telecommunicaties…

6

3.2. Raming van de bezoldigde werkgelegenheid in het toerisme Benadering door de consumptie van de toeristen en invloed op de tewerkstelling 3.2.1. Evolutie van de bezoldigde werkgelegenheid in het toerisme – verdeling naar gelang van de reden van de reis (vrije tijd/zaken)3 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 1992

1993

1994

1995

1996

1997

Vrije tijd

1998

1999

2000

2001

2002

Zaken


Eind 2002 worden er in de hoofdstad zo'n 29.163 loontrekkende banen geteld in het toerisme. 19.119 hiervan zouden verband houden met het zakentoerisme, tegenover 10.044 met het vrijetijdstoerisme. In de loop van het decennium gaat de tewerkstelling in het toerisme vooruit met meer dan 8.200 banen (+39,4%), d.w.z. een veel belangrijkere groei dan deze die werd geregistreerd voor alle loontrekkende banen in het Brussels Gewest (+5,5%). Over de hele periode is deze ontwikkeling groter voor zaken (+45,9%) dan voor de vrijetijdsbesteding (28,4%). Sinds 1997 is de toename van de werkgelegenheid echter gelijk voor de beide verblijfsredenen. 3.2.2. Evolutie van de tewerkstelling van loontrekkers in het toerisme – sectorale verdeling 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 1992

1993

1994 Handel

1995

1996

Horeca

1997

Vervoer

1998

1999

Diversen

2000

2001

2002

Attracties


Uit de verdeling in grote activiteitssectoren blijkt in de loop van het decennium op een zeer grote vooruitgang voor de sector van de "toeristische diversen" (+190,0% of +4.100 banen), een toename van 46,5% (+1.000 banen) voor de toeristische attracties, van 24% in de horeca (+2.500 personen) en van 15,4% in het transport (+760 personen)4. Enkel de handel met een toeristisch karakter gaat (zeer licht) achteruit, -1,1% in deze periode. De tabellen in bijlage geven de verschillen weer per subsector van de grote groepen die hierboven genoemd worden. We merken op dat met uitzondering van de "cafés", en van de "kansspelen" er in geen enkele subsector banen verloren gaan in de loop van de periode.

3

U vindt de gedetailleerde resultaten in bijlage. We merken op dat de exploitatiezetel van Sabena in Vlaanderen gelokaliseerd is, wat betekent dat voor 2002 geen daling genoteerd wordt in het Brussels Gewest. 4

7

Er zijn belangrijke toenames van de werkgelegenheid te noteren in de subsectoren: "hotels” (+8,3%, of +391 arbeidsplaatsen), in de sector van de "restaurants" (+23,0%, of +960 arbeidsplaatsen), de "kantines en traiteurs" (+1.030 arbeidsplaatsen), de "modellen-, hostessbureaus, enz." (+581 arbeidsplaatsen), de "organisaties van salons, tentoonstellingen en beurzen" (+1.150 arbeidsplaatsen), de "andere culturele activiteiten" (+88,9%, of +537 arbeidsplaatsen). 3.2.3. Kenmerken van de bezoldigde werkgelegenheid in het toerisme in 2002 % vrouwen

% handarbeiders

66% 41% 24% 43% 46% 45%

9% 82% 34% 6% 20% 28%

Handel Horeca Vervoer Diversen Attracties TOTAAL

% openbare sector 0% 0% 69% 52% 35% 32%

Bron: RSZ, berekeningen Observatorium

De tewerkstelling van loontrekkers die verband houdt met het toerisme wordt voor 45% ingevuld door vrouwen, met een grote concentratie in de sector van de handel (66% vrouwen). We tellen 28% handarbeiders onder de mensen die tewerkgesteld zijn in het toerisme in Brussel; dit percentage bedraagt 82% in de horecasector. De tewerkstelling in de toeristische sector bestaat voor 32% uit overheidsbanen, en 69% van de banen in de vervoersector behoren tot de openbare sector.

3.3.

Raming van de zelfstandige werkgelegenheid in het toerisme

3.3.1. De tewerkstelling in het toerisme bij de zelfstandigen, situatie 2002 en evolutie sinds 1997 Methodologische opmerking: de gegevens van het RSVZ laten ons niet toe terug te gaan tot in 1992, zoals we dat gedaan hebben voor de tewerkstelling van loontrekkers. 1997 Industrie en ambachten Handel en horeca Vrije beroepen Diensten TOTAAL

Toerisme Vrije tijd 2.462 96 4.966 1.452 1.311 29 557 0 7.299 1.578

2002 Zaken 369 3.513 1.281 557 5.721

Toerisme Vrije tijd 2.391 90 4.036 1.362 1.382 33 487 0 6.294 1.485

Evolutie. 97-02 (%) Zaken 299 2.674 1.350 487 4.810

Toerisme Vrije tijd -2,9 -6,3 -18,7 -6,2 5,5 13,8 -12,6 -13,8 -5,9

Zaken -19,0 -23,9 5,4 -12,6 -15,9

Bron: RSVZ, 2002

Het aantal zelfstandigen die tewerkgesteld zijn in de sector van "het toerisme in het algemeen" wordt geschat op 6.294 personen, waarvan 1.485 in de tak "vrije tijd" en 4.810 in de tak "zakentoerisme". In tegenstelling tot de tewerkstelling van loontrekkers, is dit aantal aanzienlijk teruggelopen sinds 1997 met een daling van bijna 1.000 eenheden (-13,8%). Deze daling heeft voornamelijk betrekking op het zakentoerisme, hoofdzakelijk in de sectoren van de handel en de horeca, de industrie en de ambachten. 3.3.2. Kenmerken van de zelfstandige werkgelegenheid in het toerisme Industrie en ambachten Handel en horeca Vrije beroepen Diensten TOTAAL

% vrouwen 12,3 29,5 44,0 40,6 34,2

% hoofdsactiviteit 79,6 75,3 70,7 80,8 74,8

Bron: RSVZ, 2002

8

Over het algemeen is één op drie zelfstandigen die in het toerisme werken een vrouw. Zoals voor de tewerkstelling van loontrekkers zijn ze minder goed vertegenwoordigd in de activiteiten van industriële productie en zelfs de zware dienstverlening.

3.4. Omzet en toegevoegde waarde van de bedrijven van de sector van het zaken- en vrijetijdstoerisme in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Methodologie: De methode van de jaarrekeningen neergelegd bij de Balanscentrale (augustus 2003). De methode (zie bijlage 6) bestaat er hier in de toegevoegde waarden bijeen te voegen uit de

geconsolideerde jaarrekeningen van de bedrijven die geregistreerd zijn in toeristische sectorale codes, die neergelegd werden bij de Balanscentrale van de Nationale Bank van België (NBB).

De toegevoegde waarde (TW) is gelijk aan het verschil tussen, enerzijds, de waarde van de geproduceerde goederen en diensten en, anderzijds, de waarde van de goederen en diensten die verbruikt worden in het productieproces. De toegevoegde waarde stemt ook overeen met het bedrag van de vergoedingen toegekend aan de productiefactoren (kapitaal - arbeid), met name de lonen en salarissen, de winsten,… die hun oorsprong vinden in de tak in kwestie. De bruto toegevoegde waarde omvat de afschrijvingen. De bruto toegevoegde waarde tegen marktprijs is de enige variabele waarvoor gegevens op gewestniveau voorhanden zijn; ze omvat de indirecte belastingen en houdt geen rekening met de toelagen. De regionale verdeling van de toegevoegde waarde moet gekoppeld worden aan het nationale concept van "Bruto Binnenlands Product". De analyse van de toegevoegde waarden in een regionaal kader stelt een aantal problemen wat de interpretatie betreft, aangezien er geen systeem bestaat voor het compileren van de bruto gegevens op het vlak van het gewest, en de diverse bronnen die bruikbaar zijn op nationaal niveau vrij grote beperkingen hebben. In het totaal zijn 282.624 Belgische bedrijven opgenomen op de cd-rom van de Jaarrekeningen van de NBB, op basis van hun maatschappelijke zetel. Onder hen tellen we er 44.530 met maatschappelijke zetel in Brussel. Als we enkel rekening houden met de rechtstreeks toeristische activiteiten die in aanmerking worden genomen bij de klassieke benadering (Reisbureaus en touroperators, Attracties, Logies, Restauratie, Transport), hebben 3.878 bedrijven van het Brussels Gewest hun jaarrekening neergelegd bij de NBB. Om het percentage te bepalen dat toegeschreven kan worden aan het zaken- en vrijetijdstoerisme, wordt een verdeelsleutel toegepast die gebaseerd is op de statistieken van de overnachtingen van het NIS. Deze sleutel verschilt sterk naargelang het gewest. De gegevens met betrekking tot het hele land worden verkregen door de drie gewesten op te tellen. Zaken 2002 Brussel Vlaanderen Wallonië

60% 16% 12%

Vrije tijd 1997 66% 14% 12%

2002 40% 84% 88%

1997 34% 86% 88%

Bron: NIS, berekeningen OPT

Er zijn twee beperkingen verbonden aan de berekening van de toeristische toegevoegde waarde volgens deze methode betreft: a. de onvolledigheid: De internationale verenigingen, de openbare nutsbedrijven, de meeste vzw's, de beroepsfederaties, de scholen en instellingen voor hoger onderwijs zijn niet verplicht om hun jaarrekeningen neer te leggen bij de Balanscentrale. Talloze bedrijven in de toeristische en/of culturele sector worden echter opgericht onder de vorm van vzw of hebben gedeeltelijk openbare statuten, wat impliceert dat de bruto gegevens met betrekking tot hun toegevoegde waarde niet beschikbaar zijn, waardoor de algemene toegevoegde waarde van het toerisme onderschat wordt.

9

b. het effect van de maatschappelijke zetel: De registratie van de ondernemingen op basis van de maatschappelijke zetel vertekent de representativiteit van de toegevoegde waarde met betrekking tot een bepaald grondgebied. De maatschappelijke zetel van SABENA bijvoorbeeld, bevindt zich in Brussel. De toegevoegde waarde van dit bedrijf zal dus geboekt worden voor het Brussels Gewest, hoewel het zich fysiek niet op het grondgebied van het Gewest bevindt. Bepaalde hotelketens hebben hun maatschappelijke zetel in Brussel, maar hebben filialen op heel het nationale grondgebied en voor de Brusselse toegevoegde waarde wordt rekening gehouden met de toegevoegde waarde van alle vestigingen. Dit kan als gevolg hebben dat de toegevoegde waarde van het toerisme overschat wordt. Veel grote bedrijven hebben hun maatschappelijke zetel op het Brussels grondgebied, waardoor het gewicht van Brussel in het hele land overschat wordt. 3.4.1. Raming van de omzet en van de TW gegenereerd door het toerisme in het algemeen in Brussel en in België5 Brussel Toerisme

Aantal bedr.

Omzet

België Aantal bedr.

TW

Omzet

% omzet

TW

% TW

Reisbureaus en touroperators Attracties Hotels Restauratie Vervoer Totaal toerisme Totaal

303

856.908.161

98.056.359

1.156

3.454.018.118

336.942.472

24,8

29,1

805 216 2.699 45 4.068 44.530

1.225.274.321 548.624.103 924.048.669 3.220.841.000 6.775.696.254 163.189.956.401

506.335.608 361.357.043 490.010.589 340.387.263 1.796.146.862 40.788.736.897

4.907 1.730 14.205 312 22.310 282.624

2.055.716.849 1.195.492.078 2.186.110.853 4.232.434.541 13.123.772.439 508.884.475.421

1.057.513.008 892.288.273 1.366.796.483 591.404.678 4.244.944.914 135.660.618.367

59,6 45,9 42,3 76,1 51,6 32,1

47,9 40,5 35,9 57,6 42,3 30,1

%

9,1

4,2

4,4

7,9

2,6

3,1

Bron: NBB, berekeningen Observatorium

Methodologische opmerking: De aandachtige lezer heeft wellicht gemerkt dat er een verschil is in de sectoren die in aanmerking werden genomen bij de analyse van de omzet en van de toegevoegde waarde tussen de tewerkstelling van loontrekkers en van zelfstandigen: dit kan worden verklaard door de verandering van methodologisch instrument (klassieke methode voor de raming van de omzet en van de TW < > methode aan de hand van de toerismecijfers voor de raming van de tewerkstelling: zie bijlage 3). Commentaar: - In 2002 vertegenwoordigt de sector van het toerisme in Brussel 4,2% van de omzet en 4,4% van de in het Gewest gegenereerde TW. Deze percentages liggen hoger dan deze die worden opgetekend op nationaal niveau: 2,6% van de omzet en 3,1% van de TW. - We merken eveneens op dat 17,4% van de toeristische ondernemingen, die goed zijn voor 51,6% van de omzet en 42,3% van de totale TW van het land, in Brussel geconcentreerd zijn. - Dezelfde berekeningsbasis gaf de volgende bruto gegevens: Omzet

TW

1997 1999

6.979.062.650 6.729.957.819

2.475.444.329 2.066.715.583

2001

6.775.696.254

1.796.146.862

Bron: NBB, berekeningen Observatorium (bruto gegevens)

5

Vermelden we nog dat 16 bedrijven die actief zijn in de sectoren die ons bezighouden een onbepaalde postcode hebben. Het bedrag van de omzet en van de TW die gegenereerd worden door deze 16 bedrijven is respectievelijk 16,7 en 12,9 miljoen euro. De balans van Sabena (31/12/2000), dus voor het faillissement, wordt hier in rekening gebracht.

10

3.4.2. Raming van de omzet en van de TW gegenereerd door het zakentoerisme in Brussel en in het hele land Brussel Zaken Reisbureaus, T.O. Attracties Hotels Restauratie Vervoer Totaal zaken

Aantal bedr.

Omzet

België TW

Aantal bedr.

Omzet

TW

% omzet

% TW

182

514.144.897

58.833.815

311

920.969.707

96.123.389

55,8

61,2

483 130 1.619 27 2.441

735.164.593 329.174.462 554.429.201 1.932.504.600 4.065.417.752

303.801.365 216.814.226 294.006.353 204.232.358 1.077.688.117

1.096 350 3.331 68 5.155

855.808.987 428.634.682 742.553.292 2.091.959.209 5.039.925.876

384.877.127 297.906.048 425.700.556 241.157.396 1.445.764.515

85,9 76,8 74,7 92,4 80,7

78,9 72,8 69,1 84,7 74,5


De omzet die gegenereerd wordt door de toeristische sectoren en die toe te schrijven is aan het zakentoerisme, wordt op zo'n 4 miljard euro geschat, of 81% van het nationale totaal. 3.4.3. Raming van de omzet en van de TW gegenereerd door het vrijetijdstoerisme in Brussel en in het hele land Brussel Vrije tijd Reisbureaus, T..O. Attracties Hotels Restauratie Vervoer Totaal zaken

Aantal bedr.

Omzet

België TW

Aantal bedr.

Omzet

TW

% omzet

% TW

121

342.763.264

39.222.544

845

2.533.048.411

240.819.083

13,5

16,3

322 86 1.080 18 1.627

490.109.728 219.449.641 369.619.468 1.288.336.400 2.710.278.502

202.534.243 144.542.817 196.004.236 136.154.905 718.458.745

3.811 1.380 10.874 244 17.155

1.199.907.862 766.857.396 1.443.557.561 2.140.475.332 8.083.846.563

672.635.881 594.382.225 941.095.927 350.247.282 2.799.180.399

40,8 28,6 25,6 60,2 33,5

30,1 24,3 20,8 38,9 25,7


De omzet die gegenereerd wordt door de vrijetijdssectoren en die toe te schrijven is aan het vrijetijdstoerisme wordt op zo'n 2,7 miljard euro geschat, of 33,5% van het nationale totaal.

3.5. Overzicht van het aanbod van en de vraag naar arbeidsplaatsen in de toeristische sector De BGDA neemt een bevoorrechte plaats voor het analyseren van de Brusselse arbeidsmarkt in. Enerzijds bestaat de opdracht van de Dienst erin de vraag naar arbeidsplaatsen te registreren, die in oktober 2003 88.827 ingeschreven personen vertegenwoordigde. Anderzijds registreert de Dienst de vacatures die worden meegedeeld door de werkgevers, d.w.z. 10.375 werkaanbiedingen voor het jaar lopend van november 2002 tot oktober 2003. Het is belangrijk hier kort te herinnen aan het feit dat de Brusselse arbeidsmarkt sinds augustus 2001 te lijden heeft onder de terugval van de economische activiteiten. Dit vertaalt zich in een ononderbroken toename van het aantal werkzoekenden sinds deze periode, terwijl tegelijk het aantal werkaanbiedingen die geregistreerd worden bij de BGDA, sterk achteruitgaat.

11

3.5.1 De werkzoekenden ingeschreven bij de BGDA (Situatie op 31/10/2003) (Situatie op 31/10/2003) Eind oktober 2003 worden er 9.835 werkzoekenden geteld uit een toeristische beroepstak in de ruime zin, d.w.z. 11,1% van het totaal van de niet-werkende werkzoekenden (NWWZ) ingeschreven in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

5.561

5.408

2,8

14,9

% laaggescho olden 41,2 86,8

1.001

893

12,1

16,7

71,1

Reisbureaus Bediende van reisbureaus Musea, cinema’s

380 296 33

304

25,0

37,1

39

-15,4

Gidsen, onthaalhostessen

352

266

1.727 781 9.835 88.827

Totaal (30/09/99)

Totaal Restauratie

Ober, kelners en gelijkaardigen Koks

Hotels

Kamermeisjes Receptionisten

Zaalwachters

Onthaalhostessen Toeristische gidsen

Podiumkunsten Diversen

Taxi bestuurders

TOTAAL TOTAAL BGDA

2.816 2.613 573 290

22

289 51 127

Var. 99-03

% < 25 jaar

% vrouwen

% niet-EU

WZ/WA

29,1

11,7

70,9

27,8

12,4

73,7

22,1

9,7

15,2

15,1

42,4

84,8

15,2

1,7

32,3

35,5

82,9

41,5

8,8

25,1

1.479 730

16,8 7,0

7,2 11

45,3 22,1

40,4 68,1

5,9 24,6

82,2 13,2

9.119 74.811

7,9 18,7

15,6 20,1

46,2 48,9

71,5 64,7

23,1 24,7

14,1 8,6

Bron: BGDA, berekeningen Observatorium

Tijdens de bestudeerde periode zijn de groeipercentages voor de beroepen in het toerisme minder groot dan voor alle werkzoekenden van de BGDA (respectievelijk 7,9% en 18,7%). Dit is hoofdzakelijk te wijten aan de relatieve stabiliteit in de sector "restauratie" en aan het feit dat deze sector ruimschoots domineert in onze sectorale verdeling. De groeipercentages in de andere subsectoren stemmen veel meer overeen met het algemene percentage dat voor deze periode werd opgetekend in de BGDA. We merken het grotere percentage van "ingeschreven jonge werkzoekenden" op in de sectoren van de reisbureaus en gidsen/hostesses. Vrouwen hebben ruimschoots het overwicht in de beroepen van de gidsen/hostesses, reisbureaus en het hotelwezen. Met uitzondering van de reisbureaus hebben de personen ingeschreven in de toeristische beroepen een eerder lage scholingsgraad. 71% van de ingeschreven personen heeft ten hoogste een diploma van lager secundair onderwijs (LSO). In de restauratie en het hotelwezen zijn meer werkzoekenden van vreemde nationaliteit geconcentreerd dan het gemiddelde. Omgekeerd zijn er weinig werkzoekenden van vreemde nationaliteit ingeschreven in de beroepstakken "podiumkunsten", "gidsen" en "reisbureaus". Een belangrijke ratio, tenslotte, geeft de verhouding tussen het aantal ingeschreven werkzoekenden en het aantal werkaanbiedingen. Hoe hoger deze ratio, hoe groter de concurrentie voor dezelfde baan. Voor het totaal van de beroepen in het toerisme, worden 14 werkzoekenden geteld per ontvangen aanbieding, of bijna het dubbele van de ratio die werd opgetekend in september '99, of in volle economische groei. Deze ratio is ook verdubbeld voor alle werkzoekenden van de BGDA (8,6 tegenover 4,8 in 1999).

12

3.5.2. De werkaanbiedingen (WA) ontvangen op de BGDA op jaarbasis (periode van 1/11/2002 tot 31/10/2003) % programma % WA die max. LSO ter opslorping vereisen v.d. werkloosheid 882 35,8 70,2 214 17,3 32,1 57 0 12,1 26 35,1 20,1 22 35,7 28,6 17 38,1 42,9 nd 52,5 45,7 1.218 33,8 58,5 16.185 35,3 36,1

Aantal WA 2003 Aantal WA 1998 Restauratie Hotel Reisbureaus Musea, cinema’s Gidsen, onthaalhostessen Podiumkunsten Diversen TOTAAL TOTAAL BGDA

477 81 25 20 14 21 59 697 10.375

% deeltijds 28,9 13,6 28,1 10,1 21,4 0,1 8,5 23,8 22,1

Bron: BGDA, berekeningen Observatorium

Over de jaarlijkse periode die in aanmerking wordt genomen6, noteerde de BGDA 697 werkaanbiedingen voor beroepen met een toeristisch karakter. Dit cijfer vertegenwoordigt 6,7% van het totaal van de 10.375 werkaanbiedingen die tijdens deze periode binnenkwamen. Dit aantal ligt 42,7% lager in vergelijking met 1998. Wat volume betreft is het in de sectoren van de restauratie en de hotels dat de afname het sterkst is. Bijna 60% van de werkaanbiedingen stellen geen specifieke eisen qua opleiding. Dit percentage ligt 20 punten hoger dan dat voor alle werkaanbiedingen doe toekomen bij de BGDA. In 1998 was het verschil groter, aangezien men toen percentages noteerde van respectievelijk 80% en 41%. Men weet dat in een periode van recessie de eisen voor de aanwerving strenger worden. Niettemin blijft de sector van het toerisme op het eerste gezicht toegankelijk voor veel ingeschreven werkzoekenden. Deze vaststelling is niet onbelangrijk voor de ontwerpers en beheerders van werkgelegenheidsprogramma's in het Gewest. De werkaanbiedingen van de toeristische sector hebben in 24% van de gevallen betrekking op een deeltijdse baan, d.w.z. een groter aandeel dan dat voor het totaal van de werkaanbiedingen die binnenkomen op de BGDA.

6

lopend van 1 november 2002 tot 31 oktober 2003

13

BIJLAGE 1: A1.1: Raming van de bezoldigde werkgelegenheid Benadering aan de hand van de consumptie van de toeristen en invloed op de werkgelegenheid A1.1.1 : Bezoldigde werkgelegenheid 1992-2002 variatie N3

N4

N5

Handel

505 522 523 524 525 526

5211 5212

Horeca

551 55231 55232

553

55401 55402

555

Vervoer

601

621 622 633

6021 6022 6023 6321 6323

6420 6713 711

Diversen

7121

7481 7482

7512

70203 71403 71408 74503 74831 74832 74842 74844

7513

9213 923 925 Attracties

9262

9302 9304

92613 92710 92721 92722 92723 92724 93051

Toerisme Kleinhandel in motorbrandstoffen Niet-gespec. kleinhandel in winkels in overwegend voedings- en genotmiddelen Overige niet-gespecialiseerde kleinhandel in winkels Kleinhandel in voedings- en genotmiddelen in gespecialiseerde winkels Kleinhandel in farmaceutische producten, reukwerk en cosmetica Overige gespecialiseerde kleinhandel in nieuwe artikelen in winkels Kleinhandel in tweedehandsgoederen en antiquiteiten in winkels Kleinhandel, niet in winkels Subtotaal van de toeristische handel Hotels Vakantiecentra en vakantiedorpen Verschaffen van overig logies voor kortstondig verblijf Restaurants Cafés Discotheken, dancings en dergelijke Kantines en catering Subtotaal van de toeristiche Horeca Vervoer per spoor Personenvervoer te land volgens een dienstregeling Exploitatie van taxi's Overig vervoer van personen te land Luchtvaart volgens dienstregeling Luchtvaart zonder dienstregeling Ondersteunende activiteiten i.v.m. het vervoer te land Ondersteunende activiteiten i.v.m. de luchtvaart Reisbureaus en touroperators Subtotaal van het toeristich vervoer Telecommunicaties Overige hulpbedrijven i.v.m. financiële instellingen Verhuur van niet-residentiële gebouwen Verhuur van auto’s Verhuur van overige transportmiddelen voor vervoer te land Verhuur van televisietoestellen en andere audio- en videoapparatuur Verhuuur van overige roerende goederen voor persoonlijk of huishoudelijk gebruik Agentschappen van fotomodellen, mannequins, hostessen en dergelijke Fotografen Verpakkingsbedrijven Secretariaten Vertaaldiensten en tolken Organisatie van salons, tentoonstellingen en beurzen Binnenhuisarchitecten Activiteiten van openbare instellingen m.b.t. gezondheidszorg, milieu, onderwijs, cultuur en andere sociale aangelegenheden Activiteiten van openbare instellingen m.b.t. economische aangelegenheden (waarvan OPT schatting als OPT = +/- 75pers) Subtotaal van de toeristiche diversen Vertoning van films Overige activiteiten op het gebied van amusement Overige culturele activiteiten Exploitatie van overige sportinstallaties en -accommodaties Overige sport Kansspelen Gebruik van snooker- en biljartzalen Exploitatie van recreatieparken, lunaparken en dergelijke Exploitatie strandfaciliteiten (verhuur van kleedhokjes, windschermen, ligbedden, enz.) Overige activiteiten i.v.m. recreatie Kappen en schoonheidszorg Lichaamsverzorging Huwelijksagentschappen, contactbemiddeling, wichelaars en dergelijke Subtotaal van de toeristiche attracties TOTAAL

1992 Vrije tijd

Zaken

Toerisme

2002 Vrije tijd

Zaken

Evolutie 1992-2002 (in %) Toerisme Vrije tijd Zaken 11,7 11,7 11,7 51,6 51,6 51,6 -83,9 -83,9 -83,9 -19,4 -19,4 -19,4 1,1 1,1 1,1 -1,4 -1,4 -1,4 782,1 782,1 782,1 203,6 203,6 203,6 -1,1 -1,1 -1,1 8,3 8,3 8,3 -31,3 -31,3 1108,0 1108,0 1108,0 23,0 23,0 23,0 -23,0 -23,0 -23,0 5,8 5,8 5,8 626,2 626,2 24,5 13,8 31,6 2144,6 2144,6 2144,6 6,9 6,9 6,9 7,4 7,4 7,4 -11,7 -11,7 -11,7 -49,0 -49,0 -49,0 93,6 93,6 93,6 45,7 45,7 45,7 -38,7 -38,7 -38,7 17,2 17,2 17,2 15,4 15,4 15,4 93,3 93,3 603,3 603,3 603,3 2100,0 2100,0 -6,5 -6,5 -6,5 54,5 54,5 54,5 -54,5 -54,5

21 334 240 76 175 864 3 6 1719 4711 80 25 4166 816 78 166 10042 29 546 489 368 1053 266 26 34 2155 4966 817 30 6 269 13 2 0 277 38 2 9 1 18 2 477

9 133 96 30 70 346 1 2 688 1884 80 10 1666 326 31 0 3998 12 218 196 147 421 106 10 14 862 1986 0 12 0 108 5 0 0 0 0 0 0 0 7 0 191

13 200 144 46 105 518 2 3 1031 2827 0 15 2499 490 47 166 6044 18 328 293 221 632 160 15 20 1293 2980 817 18 6 161 8 2 0 277 38 2 9 1 11 2 286

24 506 39 61 177 852 25 17 1700 5102 55 302 5126 628 83 1207 12502 660 584 525 325 537 515 38 21 2526 5730 1579 214 125 251 20 1 8 858 28 15 71 59 1168 4 906

10 202 15 25 71 341 10 7 680 2041 55 121 2050 251 33 0 4551 264 234 210 130 215 206 15 8 1010 2292 0 86 0 101 8 0 0 0 0 0 0 0 467 0 362

14 303 23 37 106 511 15 10 1020 3061 0 181 3075 377 50 1207 7951 396 350 315 195 322 309 23 13 1516 3438 1579 128 125 151 12 1 8 858 28 15 71 59 701 4 543

184

74

111

915

366

549

396,2

396,2

396,2

2145 86 598 672 84 74 309 0 26 0 40 161 0 4 2055 20926

397 34 239 269 34 30 124 0 11 0 16 0 0 0 756 7825

1748 52 359 403 51 45 185 0 16 0 24 161 0 4 1299 13102

6222 138 1129 1134 49 106 180 3 53 0 38 174 6 1 3010 29163

1389 55 452 453 20 42 72 1 21 0 15 0 0 0 1132 10044

4832 83 677 680 29 63 108 2 32 0 23 174 6 1 1878 19119

190,0 60,3 88,9 68,8 -42,0 41,8 -41,7

250,2 60,3 88,9 68,8 -42,0 41,8 -41,7

176,4 60,3 88,9 68,8 -42,0 41,8 -41,7

100,0

100,0

100,0

-5,2 8,6 1733,3 -71,4 46,5 39,4

-5,2

-5,2 8,6 1733,3 -71,4 44,6 45,9

210,1 -26,2 825,0 695,5 4825,0 6388,9 100,0 89,8

6388,9 89,8

49,7 28,4

210,1 -26,2 825,0 695,5 4825,0 6388,9 100,0 89,8


14

A1.1.2 : Bezoldigde werkgelegenheid : van 1993 tot 2001 N3

N4

N5

Handel

505 522 523 524 525 526

5211 5212

Horeca

551 55231 55232

553

55401 55402

555

Vervoer

601

621 622 633

6021 6022 6023 6321 6323

6420 6713 711

70203 7121

Diversen

71403 71408 74503 7481 7482

7512

74831 74832 74842 74844

7513

923 925

9213

Attracties

9262

9302 9304

92613 92710 92721 92722 92723 92724 93051


21 331 226 74 165 814 3 7 1641 4823 56 18 4141 831 77 226 10172 718 557 446 365 977 267 28 35 2251 5644 848 30 2 258 13 3 0 270 40 0 1 2 85 0 528

1993 Vrije tijd

Zaken

4 56 38 13 28 138 0 1 279 820 56 3 704 141 13 0 1737 122 95 76 62 166 45 5 6 383 959 0 5 0 44 2 0 0 0 0 0 0 0 14 0 90

Toerisme

18 275 187 62 137 675 2 6 1362 4003 0 15 3437 689 64 226 8434 596 462 371 303 811 222 23 29 1868 4684 848 25 2 214 10 3 0 270 40 0 1 2 71 0 438

19 444 53 71 166 809 4 9 1574 4690 56 17 4371 774 85 337 10329 650 570 427 274 672 357 37 33 2337 5357 830 54 67 257 14 4 0 170 37 4 15 8 199 3 703

1994 Vrije tijd

Zaken

3 75 9 12 28 137 1 1 268 797 56 3 743 131 14 0 1745 111 97 73 47 114 61 6 6 397 911 0 9 0 44 2 0 0 0 0 0 0 0 34 0 119

Toerisme

16 368 44 59 137 671 4 7 1306 3893 0 14 3628 642 70 337 8583 540 473 354 227 558 296 30 27 1940 4446 830 45 67 214 12 4 0 170 37 4 15 8 165 3 583

19 453 44 66 166 812 9 12 1581 4891 63 19 4365 765 88 394 10584 715 566 417 222 652 395 37 33 2238 5274 853 57 109 244 26 6 1 150 35 8 34 22 328 2 734

1995 Vrije tijd 7 163 16 24 60 292 3 4 569 1761 63 7 1571 275 32 0 3709 258 204 150 80 235 142 13 12 806 1899 0 21 0 88 9 0 0 0 0 0 0 0 118 0 264

Zaken 12 290 28 42 106 520 6 7 1012 3130 0 12 2794 489 56 394 6875 458 362 267 142 417 253 23 21 1432 3376 853 37 109 156 17 6 1 150 35 8 34 22 210 2 470

491

83

408

516

88

428

478

172

306

2570 90 594 495 80 72 278 0 25 0 53 160 0 1 1849 21875

239 15 101 84 14 12 47 0 4 0 9 0 0 0 287 3501

2331 75 493 410 67 60 231 0 21 0 44 160 0 1 1562 18374

2880 83 650 527 75 81 260 0 29 0 32 164 1 4 1905 22044

296 14 111 90 13 14 44 0 5 0 5 0 0 0 295 3515

2584 69 540 437 62 67 216 0 24 0 27 164 1 4 1610 18529

3086 65 732 500 74 91 255 0 30 1 20 161 2 4 1935 22460

672 23 264 180 27 33 92 0 11 1 7 0 0 0 637 7486

2414 42 469 320 47 58 163 0 19 0 13 161 2 4 1298 14975

Source : ONSS, calculs Observatoire

15

A1.1.2 : Bezoldigde werkgelegenheid : van 1993 tot 2001 (vervolg) N3

Handel

505

N4 5211 5212

522 523 524 525 526 551

Horeca

N5

55231 55232

553

55401 55402

555

Vervoer

601 6021 6022 6023 621 622

6321 6323

633 6420 6713 711

Diversen

7121

7481 7482

70203 71403 71408 74503 74831 74832 74842 74844

7512 7513

9213 923 925

92613

Attracties

9262

9302 9304

92710 92721 92722 92723 92724 93051


16 442 44 63 171 808 10 16 1570 4862 50 19 4612 751 78 374 10745 707 562 431 251 618 445 36 32 2432 5514 970 107 107 251 28 6 0 97 37 8 37 24 487 2 659

1996 Vrije tijd 6 155 15 22 60 283 3 6 549 1702 50 7 1614 263 27 0 3663 248 197 151 88 216 156 12 11 851 1930 0 38 0 88 10 0 0 0 0 0 0 0 170 0 231

Zaken

Toerisme

11 287 29 41 111 525 6 10 1020 3160 0 12 2998 488 51 374 7083 460 365 280 163 402 289 23 21 1581 3584 970 70 107 163 18 6 0 97 37 8 37 24 317 2 428

16 431 43 70 169 798 13 15 1556 4661 87 27 4586 704 83 372 10520 685 553 435 269 553 547 31 35 2330 5437 1033 122 98 245 31 6 7 158 37 9 41 17 684 3 665

1997 Vrije tijd 5 147 15 24 58 271 4 5 529 1585 87 9 1559 239 28 0 3508 233 188 148 91 188 186 11 12 792 1849 0 41 0 83 10 0 0 0 0 0 0 0 233 0 226

Zaken

Toerisme

10 285 29 46 112 527 9 10 1027 3076 0 18 3027 465 55 372 7013 452 365 287 178 365 361 20 23 1538 3588 1033 80 98 162 20 6 7 158 37 9 41 17 451 3 439

17 457 46 61 172 819 16 19 1608 4903 51 26 4704 709 97 532 11022 595 558 441 238 513 522 39 40 2381 5326 1185 118 109 272 31 6 7 198 34 11 48 30 646 4 631

1998 Vrije tijd 6 160 16 21 60 287 6 7 563 1716 51 9 1646 248 34 0 3705 208 195 154 83 180 183 14 14 833 1864 0 41 0 95 11 0 0 0 0 0 0 0 226 0 221

Zaken 11 297 30 40 112 532 11 12 1045 3187 0 17 3058 461 63 532 7318 387 363 287 155 333 339 25 26 1548 3462 1185 77 109 177 20 6 7 198 34 11 48 30 420 4 410

595

208

387

612

208

404

591

207

384

3415 77 716 543 72 86 230 0 41 0 25 164 1 3 1959 23202

744 27 251 190 25 30 81 0 14 0 9 0 0 0 627 7513

2670 50 465 353 47 56 150 0 27 0 16 164 1 3 1332 15689

3768 85 811 583 54 90 207 0 48 0 26 169 1 3 2078 23359

802 29 276 198 18 30 70 0 16 0 9 0 0 0 648 7335

2966 56 535 384 36 59 137 0 32 0 17 169 1 3 1430 16024

3919 86 856 638 50 78 208 0 51 0 26 169 1 3 2167 24042

801 30 300 223 18 27 73 0 18 0 9 0 0 0 698 7630

3118 56 556 414 33 51 135 0 33 0 17 169 1 3 1469 16412


16

A1.1.2 : Bezoldigde werkgelegenheid : van 1993 tot 2001 (vervolg) N3

N4

N5

Handel

505 522 523 524 525 526

5211 5212

Horeca

551 55231 55232

553

55401 55402

555

Vervoer

601

621 622 633

6021 6022 6023 6321 6323

6420 6713 711

70203 7121

Diversen

71403 71408 74503 7481 7482

7512

74831 74832 74842 74844

7513

923 925

9213

Attracties

9262

9302 9304

92613 92710 92721 92722 92723 92724 93051


17 474 45 61 179 822 20 16 1634 4926 68 23 4732 746 84 662 11241 609 571 454 218 522 529 44 40 2534 5521 1380 156 101 233 32 7 7 104 25 9 57 53 747 5 667

1999 Vrije tijd 6 170 16 22 64 296 7 6 588 1773 68 8 1704 269 30 0 3852 219 205 163 78 188 190 16 14 912 1987 0 56 0 84 11 0 0 0 0 0 0 0 269 0 240

Zaken

Toerisme

11 303 29 39 114 526 13 10 1046 3153 0 15 3028 477 54 662 7389 390 365 291 140 334 339 28 25 1622 3533 1380 100 101 149 20 7 7 104 25 9 57 53 478 5 427

20 474 44 61 176 805 20 21 1622 5048 64 284 4789 775 88 1179 12226 609 591 455 242 488 527 37 27 2662 5638 1477 189 129 241 28 7 7 605 28 8 73 55 1055 5 628

2000 Vrije tijd 8 180 17 23 67 306 8 8 616 1918 64 108 1820 294 33 0 4238 231 225 173 92 185 200 14 10 1012 2142 0 72 0 92 10 0 0 0 0 0 0 0 401 0 239

Zaken

Toerisme

12 294 27 38 109 499 13 13 1006 3130 0 176 2969 480 54 1179 7988 378 367 282 150 303 327 23 17 1650 3495 1477 117 129 150 17 7 7 605 28 8 73 55 654 5 389

22 484 45 59 181 854 23 19 1686 5243 60 270 4814 776 97 1151 12410 627 606 508 319 496 583 41 19 2779 5978 1626 215 127 244 19 3 7 858 25 8 73 54 1139 5 899

2001 Vrije tijd 8 184 17 22 69 324 9 7 641 1992 60 103 1829 295 37 0 4315 238 230 193 121 188 222 16 7 1056 2272 0 82 0 93 7 0 0 0 0 0 0 0 433 0 341

Zaken 14 300 28 36 112 529 14 12 1045 3251 0 167 2984 481 60 1151 8094 389 376 315 198 308 361 25 12 1723 3706 1626 133 127 151 12 3 7 858 25 8 73 54 706 5 557

593

214

380

708

269

439

869

330

539

4175 77 905 763 57 78 206 0 54 0 22 177 1 2 2343 24913

874 28 326 275 20 28 74 0 19 0 8 0 0 0 778 8080

3301 49 579 488 36 50 132 0 35 0 14 177 1 2 1564 16833

5242 103 1062 1032 48 85 199 0 62 0 23 179 2 1 2795 27522

1083 39 404 392 18 32 76 0 23 0 9 0 0 0 993 9072

4159 64 658 640 30 53 123 0 38 0 14 179 2 1 1801 18450

6170 145 1034 1089 48 105 177 0 63 0 26 178 3 1 2869 29113

1286 55 393 414 18 40 67 0 24 0 10 0 0 0 1021 9535

4884 90 641 675 30 65 110 0 39 0 16 178 3 1 1848 19578


17

A1.2: Raming van de bedrijven Benadering aan de hand van de consumptie van de toeristen en invloed op de werkgelegenheid A1.2.1 : Bedrijven : 1992-2002 variation N3

Handel

505

N4 5211 5212

522 523 524 525 526 551

Horeca

N5

55231 55232

553

55401 55402

555

Vervoer

601 6021 6022 6023 621 622 633

6321 6323

6420 6713

Diversen

711

7121

7481 7482

7512

70203 71403 71408 74503 74831 74832 74842 74844

7513

9213 923 925

92613

Attracties

9262

9302 9304

92710 92721 92722 92723 92724 93051

1992 Vrije tijd

Toerisme Kleinhandel in motorbrandstoffen Niet-gespec. kleinhandel in winkels in overwegend voedings- en genotmiddelen Overige niet-gespecialiseerde kleinhandel in winkels Kleinhandel in voedings- en genotmiddelen in gespecialiseerde winkels Kleinhandel in farmaceutische producten, reukwerk en cosmetica Overige gespecialiseerde kleinhandel in nieuwe artikelen in winkels Kleinhandel in tweedehandsgoederen en antiquiteiten in winkels Kleinhandel, niet in winkels Subtotaal van de toeristische handel Hotels Vakantiecentra en vakantiedorpen Verschaffen van overig logies voor kortstondig verblijf Restaurants Cafés Discotheken, dancings en dergelijke Kantines en catering Subtotaal van de toeristiche Horeca Vervoer per spoor Personenvervoer te land volgens een dienstregeling Exploitatie van taxi's Overig vervoer van personen te land Luchtvaart volgens dienstregeling Luchtvaart zonder dienstregeling Ondersteunende activiteiten i.v.m. het vervoer te land Ondersteunende activiteiten i.v.m. de luchtvaart Reisbureaus en touroperators Subtotaal van het toeristich vervoer Telecommunicaties Overige hulpbedrijven i.v.m. financiële instellingen Verhuur van niet- residentiële gebouwen Verhuur van auto’s Verhuur van overige transportmiddelen voor vervoer te land Verhuur van televisietoestellen en andere audio- en videoapparatuur Verhuuur van overige roerende goederen voor persoonlijk of huishoudelijk gebruik Agentschappen van fotomodellen, mannequins, hostessen en dergelijke Fotografen Verpakkingsbedrijven Secretariaten Vertaaldiensten en tolken Organisatie van salons, tentoonstellingen en beurzen Binnenhuisarchitecten Activiteiten van openbare instellingen m.b.t. gezondheidszorg, milieu, onderwijs, cultuur en andere sociale aangelegenheden Activiteiten van openbare instellingen m.b.t. economische aangelegenheden (waarvan OPT schatting als OPT = +/- 75pers) Subtotaal van de toeristiche diversen Vertoning van films Overige activiteiten op het gebied van amusement Overige culturele activiteiten Exploitatie van overige sportinstallaties en -accommodaties Overige sport Kansspelen Gebruik van snooker- en biljartzalen Exploitatie van recreatieparken, lunaparken en dergelijke Exploitatie strandfaciliteiten (verhuur van kleedhokjes, windschermen, ligbedden, enz.) Overige activiteiten i.v.m. recreatie Kappen en schoonheidszorg Lichaamsverzorging Huwelijksagentschappen, contactbemiddeling, wichelaars en dergelijke Subtotaal van de toeristiche attracties TOTAAL

Zaken

2002 Vrije tijd

Toerisme

Zaken

Toerisme -4,3 11,7 -62,7 -21,0 11,3 -11,7 691,7 1050,0 -4,3 6,7 -33,3 66,7 25,8 -32,2 -39,5 150,6 11,0 50,0 16,7 33,8 54,5 -27,3 100,0 -30,0 200,0 11,0 12,0 1238,5 97,5 1628,6 -14,8 0,0 0,0

Variation 92-02 % Vrije tijd -4,3 11,7 -62,7 -21,0 11,3 -11,7 691,7 1050,0 -4,3 6,7 -33,3 66,7 25,8 -32,2 -39,5

Zaken

7 17 3 26 43 211 1 0 308 150 12 6 775 311 13 25 1291 1 2 83 22 66 2 3 0 273 452 1 4 2 16 2 0 0 2 10 0 2 1 4 0 3

3 7 1 10 17 84 0 0 123 60 12 2 310 124 5 0 514 0 1 33 9 26 1 1 0 109 181 0 2 0 6 1 0 0 0 0 0 0 0 2 0 1

4 10 2 15 26 126 1 0 185 90 0 4 465 186 8 25 778 1 1 50 13 40 1 2 0 164 271 1 2 2 10 1 0 0 2 10 0 2 1 2 0 2

7 19 1 20 47 186 10 5 294 160 8 10 975 211 8 62 1434 2 2 111 34 48 4 2 1 303 506 17 8 36 14 2 0 0 9 7 1 8 11 139 2 7

3 7 1 8 19 74 4 2 118 64 8 4 390 84 3 0 553 1 1 44 14 19 2 1 0 121 202 0 3 0 6 1 0 0 0 0 0 0 0 56 0 3

4 11 1 12 28 112 6 3 177 96 0 6 585 126 5 62 880 1 1 66 20 29 2 1 0 182 304 17 5 36 8 1 0 0 9 7 1 8 11 83 2 4

140,7

500,0 -31,6 450,0 333,3 1166,7 3375,0 2300,0 140,7

3

1

2

6

2

3

96,6

96,6

96,6

50 5 49 35 10 9 11 0 5 0 9 69 0 1 202 2302

13 2 20 14 4 4 4 0 2 0 3 0 0 0 53 883

37 3 29 21 6 5 7 0 3 0 5 69 0 1 149 1419

268 4 149 76 6 14 8 0 5 0 5 63 3 2 334 2836

70 2 60 30 2 5 3 0 2 0 2 0 0 0 107 1050

198 2 90 46 3 8 5 0 3 0 3 63 3 2 227 1786

437,3 -27,8 205,5 117,1 -40,2 55,7 -24,3

448,6 -27,8 205,5 117,1 -40,2 55,7 -24,3

433,5 -27,8 205,5 117,1 -40,2 55,7 -24,3

500,0 -31,6 450,0 333,3 1166,7 3375,0 2300,0 140,7

7,7 50,0 16,7 33,8 54,5 -27,3 100,0 -30,0 200,0 11,0 12,0 97,5 -14,8 0,0

3375,0

-4,3 11,7 -62,7 -21,0 11,3 -11,7 691,7 1050,0 -4,3 6,7 66,7 25,8 -32,2 -39,5 150,6 13,2 50,0 16,7 33,8 54,5 -27,3 100,0 -30,0 200,0 11,0 12,0 1238,5 97,5 1628,6 -14,8 0,0 0,0

0,0

0,0

0,0

-48,3 -8,2 833,3 150,0 65,5 23,2

-48,3

-48,3 -8,2 833,3 150,0 52,7 25,8

101,5 18,9


18

A1.2.2 : Bedrijven van 1993 tot 2001 N3

N4

N5

Handel

505 522 523 524 525 526

5211 5212

Horeca

551 55231 55232

553

55401 55402

555

Vervoer

601

621 622 633

6021 6022 6023 6321 6323

6420 6713 711

70203 7121

Diversen

71403 71408 74503 7481 7482

7512

74831 74832 74842 74844

7513

923 925

9213

Attracties

9262

9302 9304

92613 92710 92721 92722 92723 92724 93051

1993 Vrije tijd


6 16 3 25 43 205 2 1 300 155 10 5 772 321 13 30 1305 1 2 78 23 62 2 3 0 279 450 2 4 1 15 2 0 0 3 10 0 0 2 21 0 4

Zaken

1 3 1 4 7 35 0 0 51 26 10 1 131 55 2 0 225 0 0 13 4 11 0 0 0 47 77 0 1 0 3 0 0 0 0 0 0 0 0 4 0 1

1994 Vrije tijd

Toerisme

5 13 2 20 36 170 1 1 249 129 0 4 640 266 11 30 1080 1 1 65 19 51 2 2 0 232 374 2 3 1 12 1 0 0 3 10 0 0 2 17 0 3

7 17 2 24 44 198 3 2 295 161 8 5 786 309 13 32 1313 1 2 81 24 59 4 4 1 281 456 3 5 5 15 1 1 0 3 9 1 2 5 33 1 6

Zaken

1 3 0 4 7 34 0 0 50 27 8 1 134 52 2 0 224 0 0 14 4 10 1 1 0 48 78 0 1 0 2 0 0 0 0 0 0 0 0 6 0 1

1995 Vrije tijd

Toerisme

6 14 1 20 36 164 2 1 245 134 0 4 652 256 11 32 1088 1 1 67 20 49 3 3 0 233 379 3 4 5 12 1 1 0 3 9 1 2 5 27 1 5

7 17 1 23 45 198 3 3 297 162 9 5 818 280 11 37 1321 2 2 78 27 58 4 3 1 287 461 4 5 7 13 2 0 0 3 9 1 6 8 39 2 6

Zaken

3 6 0 8 16 71 1 1 107 58 9 2 294 101 4 0 468 1 1 28 10 21 1 1 0 103 166 0 2 0 5 1 0 0 0 0 0 0 0 14 0 2

5 11 1 15 29 127 2 2 190 104 0 3 523 179 7 37 853 1 1 50 17 37 3 2 0 184 295 4 3 7 8 1 0 0 3 9 1 6 8 25 2 4

4

1

3

4

1

3

4

1

2

68 5 52 34 9 9 12 0 5 0 9 69 0 1 205 2327

8 1 9 6 2 2 2 0 1 0 2 0 0 0 23 384

59 4 43 28 8 7 10 0 4 0 7 69 0 1 182 1944

92 5 62 35 9 10 12 0 5 0 7 68 0 0 213 2369

11 1 11 6 1 2 2 0 1 0 1 0 0 0 24 387

81 4 52 29 7 8 10 0 4 0 5 68 0 0 189 1981

108 4 71 37 8 10 14 0 5 1 7 66 1 1 223 2409

25 1 25 13 3 4 5 0 2 1 2 0 0 0 56 821

83 2 45 23 5 7 9 0 3 0 4 66 1 1 167 1588


19

A1.2.2 : Bedrijven van 1993 tot 2001 (vervolg) N3

N4

N5

Handel

505 522 523 524 525 526

5211 5212

Horeca

551 55231 55232

553

55401 55402

555

Vervoer

601

621 622 633

6021 6022 6023 6321 6323

6420 6713 711

70203 7121

Diversen

71403 71408 74503 7481 7482

7512

74831 74832 74842 74844

7513

923 925

9213

Attracties

9262

9302 9304

92613 92710 92721 92722 92723 92724 93051

1996 Vrije tijd


7 17 1 22 44 194 4 4 294 156 9 5 836 266 11 36 1319 2 2 80 29 55 4 3 1 304 480 4 5 11 13 2 0 0 5 10 1 7 8 64 2 6

Zaken

2 6 0 8 16 68 1 2 103 55 9 2 292 93 4 0 455 1 1 28 10 19 1 1 0 106 168 0 2 0 5 1 0 0 0 0 0 0 0 22 0 2

1997 Vrije tijd

Toerisme 5 11 1 15 29 126 3 3 191 101 0 3 543 173 7 36 864 1 1 52 19 36 3 2 0 198 312 4 4 11 8 1 0 0 5 10 1 7 8 42 2 4

7 16 1 22 45 184 5 4 283 156 14 8 855 253 13 36 1334 2 2 84 26 56 6 3 1 310 489 7 6 13 12 3 1 0 5 9 1 7 7 81 2 6

Zaken

2 5 0 7 15 63 2 1 96 53 14 3 291 86 4 0 451 1 1 28 9 19 2 1 0 105 166 0 2 0 4 1 0 0 0 0 0 0 0 28 0 2

1998 Vrije tijd

Toerisme 4 10 1 14 30 122 3 3 187 103 0 5 564 167 8 36 883 1 1 55 17 37 4 2 0 205 323 7 4 13 8 2 1 0 5 9 1 7 7 53 2 4

6 15 2 21 46 187 7 5 289 154 13 7 861 245 11 38 1328 2 2 93 24 55 5 3 1 306 491 11 7 17 13 2 1 0 5 8 1 7 8 104 2 7

Zaken

2 5 1 8 16 66 2 2 101 54 13 2 301 86 4 0 460 1 1 33 8 19 2 1 0 107 172 0 2 0 4 1 0 0 0 0 0 0 0 36 0 2

4 10 1 14 30 122 4 3 188 100 0 5 559 159 7 38 868 1 1 61 16 36 3 2 1 199 319 11 4 17 8 2 1 0 5 8 1 7 8 68 2 5

5

2

3

5

2

4

5

2

3

143 4 76 40 9 10 13 0 5 0 7 64 1 1 228 2464

33 1 26 14 3 4 4 0 2 0 2 0 0 0 57 816

110 3 49 26 6 7 8 0 4 0 4 64 1 1 171 1648

165 4 96 47 6 12 11 0 5 0 7 64 1 1 253 2524

39 1 33 16 2 4 4 0 2 0 2 0 0 0 64 816

126 3 63 31 4 8 7 0 3 0 5 64 1 1 189 1708

196 4 108 62 6 12 11 0 5 0 6 64 1 1 279 2583

48 1 38 22 2 4 4 0 2 0 2 0 0 0 75 855

148 3 70 40 4 8 7 0 3 0 4 64 1 1 205 1727


20

A1.2.2 : Bedrijven van 1993 tot 2001 (vervolg) N3

N4

N5

Handel

505 522 523 524 525 526

5211 5212

Horeca

551 55231 55232

553

55401 55402

555

Vervoer

601

621 622 633

6021 6022 6023 6321 6323

6420 6713 711

70203 7121

Diversen

71403 71408 74503 7481 7482

7512

74831 74832 74842 74844

7513

923 925

9213

Attracties

9262

9302 9304

92613 92710 92721 92722 92723 92724 93051

1999 Vrije tijd


7 16 2 21 47 186 8 5 290 153 12 7 861 238 10 46 1327 2 2 97 26 55 3 3 1 299 488 12 8 18 13 3 1 0 5 6 1 8 11 125 3 7

Zaken

2 6 1 8 17 67 3 2 104 55 12 3 310 86 4 0 469 1 1 35 9 20 1 1 0 108 176 0 3 0 5 1 0 0 0 0 0 0 0 45 0 3

2000 Vrije tijd

Toerisme 4 10 1 14 30 119 5 3 185 98 0 4 551 152 7 46 858 1 1 62 17 35 2 2 0 191 312 12 5 18 8 2 1 0 5 6 1 8 11 80 3 5

7 17 1 21 48 186 8 5 293 158 13 9 908 250 8 56 1401 2 2 96 26 54 4 3 1 306 493 16 8 32 14 2 1 0 5 6 1 8 12 138 2 7

Zaken

3 6 0 8 18 71 3 2 111 60 13 3 345 95 3 0 519 1 1 36 10 21 2 1 0 116 187 0 3 0 5 1 0 0 0 0 0 0 0 52 0 3

2001 Vrije tijd

Toerisme 4 10 1 13 30 115 5 3 181 98 0 6 563 155 5 56 881 1 1 60 16 33 2 2 0 190 306 16 5 32 8 1 1 0 5 6 1 8 12 86 2 4

7 18 1 21 48 189 9 5 298 160 9 10 942 248 9 57 1436 2 2 99 31 49 4 3 1 315 505 18 8 36 13 2 0 0 8 6 1 8 11 146 3 7

Zaken

3 7 1 8 18 72 3 2 113 61 9 4 358 94 4 0 529 1 1 38 12 19 2 1 0 120 192 0 3 0 5 1 0 0 0 0 0 0 0 55 0 3

4 11 1 13 30 117 6 3 185 99 0 6 584 154 6 57 906 1 1 61 19 30 2 2 0 195 313 18 5 36 8 1 0 0 8 6 1 8 11 91 3 4

5

2

3

6

2

3

6

2

4

225 5 119 70 6 13 9 0 6 0 5 67 1 1 302 2631

58 2 43 25 2 5 3 0 2 0 2 0 0 0 84 891

167 3 76 44 4 9 6 0 4 0 3 67 1 1 218 1741

257 5 138 74 6 13 8 0 6 0 6 65 1 1 323 2766

66 2 53 28 2 5 3 0 2 0 2 0 0 0 97 981

191 3 86 46 4 8 5 0 4 0 4 65 1 1 225 1785

272 4 140 76 6 14 9 0 5 0 4 65 2 1 325 2834

69 2 53 29 2 5 3 0 2 0 2 0 0 0 98 1001

203 3 86 47 3 9 6 0 3 0 3 65 2 1 227 1834


21

BIJLAGE 2: Raming van de zelfstandige werkgelegenheid A2.1: Situatie van de zelfstandige werkgelegenheid in 2002 RSVZ codes 315 316 317 402 404 406 407 408 409 410 503 505 508 509 519 601 602 TOTAAL

Sector

M

Boekdruknijverheid Kunst- en precisienijverheid Vervoer Kleinhandel Banken Tussenpersonen Horeca-sector Vermakelijkheden Foorkramers Marktkramers, leurders Apothekers Para-medici Letteren Kunst Diverse intellectuele beroepen Schoonheidszorg Diverse beroepen van manuele aard

V

119 891 968 3.602 75 3.025 1.504 405 62 397 163 954 615 979 2.381 479 1.449 18.068

35 193 49 1.513 23 1.197 735 197 17 114 244 1.612 581 448 1.108 832 486 9.384

T

HA

154 1.084 1.017 5.115 98 4.222 2.239 602 79 511 407 2.566 1.196 1.427 3.489 1.311 1.935 27.452

116 844 836 3.880 68 2.875 1992 463 68 340 364 1.759 848 1.048 2.408 1.151 1.472 20.532

%V 22,7 17,8 4,8 29,6 23,5 28,4 32,8 32,7 21,5 22,3 60 62,8 48,6 31,4 31,8 63,5 25,1 34,2

% HA 75,3 77,9 82,2 75,9 69,4 68,1 89 76,9 86,1 66,5 89,4 68,6 70,9 73,4 69 87,8 76,1 74,8

Bron: RSVZ, 2002 Legende: M = mannen ; V = vrouwen ; T = otaal ; HA = hoofdactiviteit

A2.2: Evolutie van de zelfstandige werkgelegenheid (1997-2002) RSVZ codes 315 316 317 402 404 406 407 408 409 410 503 505 508 509 519 601 602 TOTAAL

2002

2000

1997

154 1.084 1.017 5.115 98 4.222 2.239 602 79 511 407 2.566 1.196 1.427 3.489 1.311 1.935 27.452

117 1.163 1.164 5.631 116 4.470 2.488 577 89 515 418 2.540 1.261 1.456 3.370 1.395 2.096 28.866

196 1.211 1.271 6.991 140 4.630 2.909 552 101 509 429 2.383 1.269 1.410 3.103 1.481 2.235 30.820

% groei 97-02 -21,4 -10,5 -20,0 -26,8 -30,0 -8,8 -23,0 9,1 -21,8 0,4 -5,1 7,7 -5,8 1,2 12,4 -11,5 -13,4 -10,9

% groei 00-02 31,6 -6,8 -12,6 -9,2 -15,5 -5,5 -10,0 4,3 -11,2 -0,8 -2,6 1,0 -5,2 -2,0 3,5 -6,0 -7,7 -4,9

Bron: RSVZ, 1997, 2000, 2002

22

A2.3: Raming van de zelfstandige werkgelegenheid in de toeristische sector in 2002 codes

Werkgelegen heid (totaal)

TT globaal

Werkgelegen heid globaal toerisme

TT «vrije tijd»

Werkgelegen heid «vrije tijd»

TT «zaken»

Werkgelegen heid "zaken”

Industrie en ambacht 315 316 317

154 1.084 1.017

15% 15% 20%

402 404 406 407 408 409 410

5.115 98 4.222 2.239 602 79 511

15% 20% 15% 90% 75% 60% 20%

503 505 508 509 519

407 2.566 1.196 1.427 3.489

20% 15% 15% 15% 15%

23 163 203

6% 0% 8%

9 0 81

9% 15% 12%

14 163 122

6% 8% 0% 36% 30% 24% 8%

307 8 0 806 181 19 41

9% 12% 15% 54% 45% 36% 12%

460 12 633 1.209 271 28 61

8% 0% 0% 0% 0%

33 0 0 0 0

12% 15% 15% 15% 15%

49 385 179 214 523

0% 0%

0 0 1.485

15% 15%

197 290 4.810

Handel en Horeca 767 20 633 2.015 452 47 102

Vrije beroepen 81 385 179 214 523

Diensten 601 602 TOTAAL

1.311 1.935 27.452

15% 15%

197 290 6.294

Bron: RSVZ, 2002

A2.4 : Raming van de zelfstandige werkgelegenheid in de toeristische sector in 2001 codes


TT globaal


TT «vrije tijd»


TT «zaken»



167 1.107 1.084

15% 15% 20%

402 404 406 407 408 409 410

5.317 106 4.434 2.360 589 84 521

15% 20% 15% 90% 75% 60% 20%

503 505 508 509 519

417 2.570 1.226 1.465 3.493

20% 15% 15% 15% 15%

25 166 217

6% 0% 8%

10 0 87

9% 15% 12%

15 166 130

6% 8% 0% 34% 28% 23% 8%

319 8 0 802 165 19 42

9% 12% 15% 56% 47% 37% 12%

479 13 665 1.322 277 31 62

8% 0% 0% 0% 0%

33 0 0 0 0

12% 15% 15% 15% 15%

50 386 184 220 524

0% 0%

0 0 1.486

15% 15%

203 294 5.020

Handel en Horeca 798 21 665 2.124 442 50 104

Vrije beroepen 83 386 184 220 524

Diensten 601 602 TOTAL

1.356 1.963 28.259

15% 15%

203 294 6.506

Source : INASTI, 2001

23

A2.5 : Raming van de zelfstandige werkgelegenheid in de toeristische sector in 2000 codes


TT globaal


TT «vrije tijd»


TT «zaken»



177 1.163 1.164

15% 15% 20%

402 404 406 407 408 409 410

5.631 116 4.470 2.488 577 89 515

15% 20% 15% 90% 75% 60% 20%

503 505 508 509 519

418 2.540 1.261 1.456 3.370

20% 15% 15% 15% 15%

27 174 233

6% 0% 8%

11 0 93

9% 15% 12%

16 174 140

6% 8% 0% 34% 28% 23% 8%

338 9 0 846 162 20 41

9% 12% 15% 56% 47% 37% 12%

507 14 671 1.393 271 33 62

8% 0% 0% 0% 0%

33 0 0 0 0

12% 15% 15% 15% 15%

51 381 189 218 506

0% 0%

0 0 1.553

15% 15%

209 314 5.149

Handel en Horeca 845 23 671 2.239 433 53 103

Vrije beroepen 84 381 189 218 506

Diensten 601 602 TOTAL

1.395 2.096

15% 15%

209 314 6.702

Source : INASTI, 2000

A2.6: Raming van de zelfstandige werkgelegenheid in de toeristische sector in 1997 codes


TT globaal


TT «vrije tijd»


TT «zaken»



196 1.211 1.271

0,15 0,15 0,2

402 404 406 407 408 409 410

6.991 140 4.630 2.909 552 101 509

0,15 0,2 0,15 0,9 0,75 0,6 0,2

503 505 508 509 519

429 2.383 1.269 1.410 3.103

0,2 0,15 0,15 0,15 0,15

29 182 254

5% 0% 7%

10 0 86

10% 15% 13%

19 182 168

5% 7% 0% 31% 26% 20% 7%

357 10 0 890 141 21 35

10% 13% 15% 59% 50% 40% 13%

692 18 695 1728 273 40 67

7% 0% 0% 0% 0%

29 0 0 0 0

13% 15% 15% 15% 15%

57 357 190 212 465

0% 0%

0 0 1.578

15% 15%

222 335 5.721

Handel en Horeca 1049 28 695 2618 414 61 102

Vrije beroepen 86 357 190 212 465

Diensten 601 602 TOTAAL

1.481 2.235 30.820

0,15 0,15

222 335 7299

Bron: RSVZ, 2002

24

BIJLAGE 3: Lijst van de sectoren van het klassieke toerisme (klassieke benadering) Rubriek Hotels

Code 55.110 55.120 55.210 55.220 55.231 55.232 55.233

Restaurants

55.301 55.302 55.401 55.402 55.510 55.521 55.522 60.230 62.100 62.200 63.301 63.302 63.303

Vervoer

Reisbureaus en touroperators

Attracties

74.842 74.848 92.130 92.311 92.312 92.313 92.321 92.322 92.331 92.332 92.340 92.510 92.520 92.530 92.611 92.612 92.613 92.621 92.622 92.623 92.710 92.721 92.722 92.723 92.724

Formulering Hotels en motels, met restaurant Hotels en motels, zonder restaurant Jeugdherbergen en berghutten Kampeerterreinen Vakantiecentra en vakantiedorpen Verschaffen van logies voor kortstondig verblijf Verschaffen van collectief logies, exclusief logies voor toeristen Restaurants van het traditionele type Fastfoodzaken, snackbars, frituren en dergelijke Cafés Discotheken, dancings en dergelijke Kantines Catering Uitzendkoks en verzorgen van feesten en recepties Overig vervoer van personen te land Luchtvaart volgens dienstregeling Luchtvaart zonder dienstregeling Reisbureaus Touroperators Reisbegeleiders en gidsen, toeristiche informatiediensten en dergelijke Organisatie van salons, tentoonstellingen en beurzen Impresariaten en theateragentschappen Vertoning van films Zelfstandig werkende kunstenaars en artiesten Productie van kunstmanifestaties en voorstellingen door artistieke ensembles Diensten verwant aan drama en muziek Exploitatie van schouwburgen, concertzalen en dergelijke Beheer en exploitatie van culturele centra Kermisattracties Pretparken Overig amusement Bibliotheken en openbare archieven Musea en monumentenzorg Botanische tuinen, dierentuinen en natuurreservaten Exploitatie van sportcentra Exploitatie van fitnesscentra en gymnastiekzalen Exploitatie van overige sportinstallaties en –accomodaties Activiteiten van sportclubs en –bonden Zelfstandig werkende sportbeoefenaars, -instructeurs en – begeleiders Overige activiteiten i.v.m. de sportbeoefening Kansspelen Exploitatie van snooker- en biljartzalen Exploitatie van recreatieparken, lunaparken en dergelijke Exploitatie van strandfaciliteiten (verhuur van kleedhokjes, windschermen, ligbedden, enz.) Overige activiteiten i.v.m. recreatie

25

BIJLAGE 4: Gegevens met betrekking tot het "Toerisme" (NIS): Verdeelsleutels Overnachtingen Vlaanderen Jaren

TOTAAL

Vrije tijd

Congres, seminaries en conferenties

Andere professionele redenen

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

86,93% 85,54% 86,19% 85,59% 84,69% 84,61% 81,97% 83,38% 84,28%

3,87% 5,62% 4,16% 4,86% 5,06% 6,01% 6,51% 6,72% 6,21%

9,20% 8,84% 9,66% 9,55% 10,25% 9,38% 11,52% 9,90% 9,51%

Bron: INS, Toerisme: statistieken van 1994-2002, berekeningen OPT

Overnachtingen Wallonië Jaren

TOTAAL

Vrije tijd



1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

89,71% 89,56% 89,09% 88,45% 87,86% 87,82% 86,68% 87,64% 87,57%

2,60% 2,82% 3,53% 3,36% 3,38% 4,53% 5,19% 5,08% 5,38%

7,69% 7,62% 7,38% 8,19% 8,76% 7,65% 8,13% 7,28% 7,05%


Overnachtingen België Jaren

TOTAAL

Vrije tijd



1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100%

81,78% 80,36% 79,84% 78,52% 78,21% 78,07% 76,30% 77,34% 77,89%

5,10% 6,22% 6,40% 7,41% 8,33% 10,07% 10,65% 10,50% 10,56%

13,12% 13,42% 13,76% 14,07% 13,46% 11,86% 13,05% 12,16% 11,55%


26

BIJLAGE 5: MICE-sector De "MICE" in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: Onder de benaming "MICE" worden de volgende activiteiten gegroepeerd: meetings, incentives, conferences, exhibitions & events. We zien dat deze activiteiten het congrestoerisme omvatten, in ruime zin, alsook een andere bijzondere vorm van zakentoerisme, de incentives. De MICE-sector in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest bestaat uit verschillende types actoren: 1. PCO: organisatoren van congressen: inhoud, secretariaat, beheer (ook ontwikkeling van activiteiten van reisagenten zonder licentie: reservaties van hotels, zalen, restaurants, …) 2. IT0: reisbureaus die een incoming-afdeling ontwikkelen 3. DMC: specialist van het onthaal (licentie reisbureau) 4. VENUES: zalen die verhuurd worden (zonder noodzakelijk via de verhuurders van zalen te gaan) 5. EVENTS: organisatoren van evenementen (veel algemener dan PCO; ontwikkelen ook activiteiten van reisagenten zonder licentie) 6. AUTOCARISTEN: (ze hebben een C-licentie van reisagent)

27

BIJLAGE 6: Aantal bedrijven in de traditionele toeristische activiteitstakken7 die een balans hebben neergelegd bij de NBB (jaar waarin de rekeningen werden afgesloten)

Sector Reisbureaus en touroperators Attracties Onderdak Restauratie Vervoer Totaal

Aantal bedrijven 1999

2000

2001

2002

Totaal

2003

19

13

132

139

0

303

26 0 155 3

34 9 247 5

274 107 1417 22

279 100 875 15

2 0 5 0

615 216 2699 45

203

308

1952

1408

7

3878

Bron: NBB, Balanscentrale, berekeningen Observatorium

7

De gedetailleerde lijst van de sectoren vindt u in bijlage 3.

28

BIBLIOGRAFIE

CLERBAUX P., LAMBERT A.,LECOCQ G., VANBUGGENHOUT S.: (1999), Het toerisme in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest : een sector die groei en tewerkstelling creeërt, Brussels Observatorium van de Arbeidsmarkt en de Kwalificaties, Brussel, 133p.

CUVELIER P. (1998), Anciennes et nouvelles formes du tourisme, une approche socio-économique, coll. Logiques sociales, L'Harmattan. DENDAUW S., VAN DEN PANHUYZEN W. (1995), De congres-functie van Brussel, BRES nr. 30, IRIS uitgaven. EUROSTAT (2000), European Implementation Manual on tourism Satellite Accounts (TSA), final draft, version 1.0. FUNDP (2002), Étude sur le poids économique du tourisme en Région wallonne: élaboration de méthodologies relatives à la quantification du chiffre d’affaires et de l’emploi, Rapport final, Namur, 105p. HAMAIDE C. (1995), Impact van het zakenttoerisme op de gewestelijke economie van Brussel, BRES nr.28, IRIS uitgaven. HOLLIER R. en SUBREMON A. (1992), Le tourisme dans la Communauté Européenne, coll. "Que saisje", PUF, Parijs. IDEA Consult (2003), Préparation et réalisation d’une étude de faisabilité en vue de l’implémentation d’un Compte Satellite du Tourisme, rapport final, Bruxelles, 134p. LANQUAR R. (1994), L'économie du tourisme, coll. "Que sais-je", PUF, Parijs. OCDE (1997), Politique du tourisme international dans les pays de l’OCDE, OCDE/GD(97)173, Parijs, 184p. OCDE (2003a), Enjeux et politiques liés aux ressources humaines dans le tourisme, acten van de conferentie op 21 en 22 november 2002 in Cappadoce, Turkije, 154p. OCDE (2003b), Conférence sur l’innovation et la croissance dans le secteur du tourisme, 18-19 september 2003 in Lugano, Zwitserland. OCDE (2003c), Le tourisme broie du noir, L’Observateur nr 237, pp 18-20. ORIGUET du CLUZEAU C. & VICERAT P. (2000), Les tourismes des années 2010: la mise en futur de l’offre, La Documentation française, Parijs, 243p. PILLEN P. (1994), Het Witboek van het Brussels toerisme, Staten-generaal voor toerisme Brussel, Kabinet van Minister HARMEL. PY P. (1996), Le tourisme: un phénomène économique, La Documentation française, Parijs, 166p.

29

De werkgelegenheid in het toerisme in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: zakentoerisme en vrijetijdstoerisme

Recommend Documents