De rol van de sociale media in alcoholgebruik bij jongeren Prof. Dr. Kathleen Beullens School for Mass Communication Research, KU Leuven Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO)
Vlaamse jongens en meisjes 16-19 jarigen, % Facebookgebruik 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Bijna (Nooit)
Enkele keren per maand Facebook
Enkele keren per week YouTube
Eén keer per dag
Snapchat
Meermaals per dag
Verband mediagebruik en alcoholgebruik Percepties Traditionele media (bvb. MTV reality, soaps, films,…)
Attitudes
Intenties
Alcoholgebruik - misbruik
Sociale norm
Cultivatietheorie – Social learning theory – Theory of planned behavior: Verklaring vanuit inhoud media (Bvb. Hanewinkel et al., 2007, 2008, 2009, 2012; Morgenstern et al., 2013ab; Van den Bulck & Beullens, 2005; Van den Bulck, Beullens, & Mulder, 2006; Van Geel, Beullens, et al., 2015)
Specifieke karakteristieken SNS • • • •
Actieve betrokkenheid jongeren SNS Rol van peers Inhoud bepaald door peers Interpersoonlijke communicatie met bereik van massacommunicatie • SNS vergemakkelijken sociale vergelijking • SNS moedigen ook creatie van inhoud aan Mogelijk groter effect dan trad. media
VRAAG
Wie heeft al ooit een foto gepost op sociale media waarop alcoholgebruik te zien was?
Inhoudsanalyses (Beullens & Schepers, 2013) *160 Facebook Profielen *36 339 foto’s *3 084 profielfoto’s *3200 status updates
95% van de profielen alcohol, 17 foto’s/profiel 40% min. 1 status Foto’s: Impliciet (86%) Positieve context (72%)
Tekst: Positief (73%) Expliciet gebruik (61%) Misbruik (35%)
Methodologie • • • • •
Cross-sectionele survey (N=3300) 5de, 6de, 7de middelbaar ASO, TSO, BSO, KSO Gemiddeld: 17 jaar 50% meisjes
Blootstelling aan alcohol op SNS Hoe vaak zie je volgende zaken op eender welk sociaal medium? 35 30 25 20 15 10 5 0 Nooit
<1 x maand
# keren per maand
1 x week
# keren per week
Dagelijks
Foto's/filmpjes uitgaan
Tekst uitgaan
foto's/filmpjes alcohol
Tekstberichten alcohol
Dronken foto's
Dronken tekst
# keren per dag
Zelf genereren van alcoholboodschappen op SNS Zelf posten van foto’s/filmpjes die naar uitgaan verwijzen?
51%
64%
Zelf posten van tekstberichten die naar uitgaan verwijzen? 44%
45%
Foto’s en filmpjes delen die verwijzen naar alcohol? 49%
35%
Zelf genereren van alcoholboodschappen op SNS Tekstberichten die verwijzen naar alcoholgebruik? 34%
26%
Foto’s delen waarop je dronken bent? 33%
26%
Dronken tekstberichten delen? 28%
20%
Waarom delen jongeren dergelijke berichten? • SNS-profiel als onderdeel van identiteitsconstructie • Positieve zelf-representatie • Voor jongeren: – Iemand die graag drinkt en feest – Veel vrienden
• Authenticiteit: – Enkele minder flatterende foto’s – Maar over het algemeen: positieve voorstelling (streng bewaakt)
• Doel: – Sociale acceptatie – Imponeren van peers
Onderzoek
Alcoholgebruik Alcoholmisbruik
Sociale netwerking sites Facebook
? Zijn beide gerelateerd? Bij wie? Hoe kunnen we een eventueel verband verklaren?
Studie 1: Verband SNS – problematisch alcoholgebruik
Blootstelling
Genereren
+
AUDIT, problematisch alcoholgebruik
++
Test voor alcoholafhankelijkheid, -misbruik en -intoxicatie Jongens > meisjes
Controle voor geslacht, leeftijd, sensation seeking
Studie 1: Hoe verklaren we dit verband?(Geusens & Beullens, 2016) Attitudes +
+
+ Blootstelling
+
Descr. norm
+
+
Genereren
+
+
+ Injun. Norm
Controle voor geslacht, leeftijd, sensation seeking
Intentions
Studie 2: Interactie-effect (Beullens & Vandenbosch, 2015)
Alcohol FB
Attitudes .68*
ns Alcohol FB
.09*
Descr. norms
.09* Intentions
.84*
.14* Injun. Norms
R=.81, R²=.66, F(9,487)=103.45 , p<.001
.31*
Studie 2: Resultaten
Intention to drink alcohol
1
0,5
Low Facebook exposure
0
High Facebook exposure
-0,5
-1 Low injunctive norms
High injunctive norms
Internationaal onderzoek Bvb. Litt & Stock (2011) – Experiment bij jonge adolescenten – Gemanipuleerde Facebook- profielen – Blootstelling aan FB-profielen waarop oudere peers drinken, impact op: • Descriptieve normen • Prototypes • Attitudes
Internationaal Onderzoek Bvb. Moreno et al. (2012) • USA, IA + survey • Studenten met problematisch alcoholgebruik op Facebook
- 4 x meer kans om problematisch alcoholgebruik te tonen - Geldt enkel voor mannen
Bvb. van Hoof et al. (2014) • Nederland, IA + survey • 99% profielen bevat refs naar alcoholgebruik • Sommige kenmerken indicatief voor real-life drinking (foto’s niet)
Kip of het ei? Blootstelling Blootstelling SNS
Alcoholgebruik Alcoholmisbruik
Reinforcing spirals perspective (Slater, 2007)
Kip of het ei? Zelf delen Zelf delen op SNS
Alcoholgebruik Alcoholmisbruik
Zelf-gegeneerde effecten (Valkenburg & Peter, 2013)
Implicaties voor preventie • • • •
Meer kennis over voorspellers van risicogedrag Identificatie van risicogevallen a.h.v. SNS SNS goed kanaal om risicogroepen te bereiken SNS verschaffen ook informatie over andere manieren om risicogroepen te bereiken, – Bvb. likes TV-programma’s, evenementen etc.
Implicaties voor preventie • Media literacy training (bvb. Greene, 2003) – Bewustmaken van adolescenten van discrepantie SNS – realiteit, actieve strategie lijkt belangrijk, bvb. • Adolescenten zelf boodschappen laten ontwikkelen • Discussiegroepjes
– Bewustmaken van discrepantie gepercipieerde sociale norm – effectieve sociale norm (bvb. Lewis & Neighbors,2006) • Bvb. Interventie bij studenten (Ridout & Campbell, 2014) • Social norms feedback via Facebook • Daling in kwantiteit en frequentie alcoholconsumptie
Conclusie • SNS kunnen op diverse manieren een rol spelen in de alcoholconsumptie van jongeren
• MAAR: – Slechts 1 factor – Kleine verbanden
• Verder onderzoek is noodzakelijk
Bedankt voor uw aandacht! Vragen?
[email protected]