Nota Kunst- en cultuurbeleid 2007 - 2015
CultuurRijk Boxmeer
Boxmeer, oktober 2007.
..
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
2
Voorwoord
Boxmeer heeft een lange traditie op het gebied van kunst en cultuur. Helemaal passend in de Brabantse traditie zijn de vele verenigingen zoals harmonieën, gilden en toneelverenigingen die regelmatig optreden en festiviteiten organiseren. Veel inwoners voelen zich betrokken en nemen actief deel aan de activiteiten of wonen deze bij als toeschouwer of toehoorder. Deze grote betrokkenheid is typerend voor Boxmeer. Het nieuwe kunst- en cultuurbeleid is erop gericht om die ook in de toekomst te behouden. Bij de jaarlijkse evenementen zoals de Vaartprocessie en de Metworstrennen, die tot ver buiten de regio bekend zijn, zijn vele inwoners betrokken, niet alleen als deelnemer of lid, maar ook als vrijwilliger in de organisatie. Evenementen met een dergelijke uitstraling en zulke grote bezoekersaantallen dragen bij aan de culturele identiteit van Boxmeer als gemeente. Een gemeente waar genoeg te doen is en waar het goed wonen, werken en verblijven is. Naast de actieve deelname aan de traditionele vormen van kunst en cultuur, worden er ook allerlei nieuwe initiatieven ontwikkeld. Denk daarbij aan de geweldige musicals en buitenproducties die de afgelopen jaren zijn georganiseerd. Bij deze uitvoeringen is samengewerkt door verenigingen, vrijwilligers voor de technische en organisatorische ondersteuning en soms professionals. Ook het lokale bedrijfsleven, de horeca en de middenstand hebben er door sponsoring aan bijgedragen dat deze initiatieven daadwerkelijk konden worden uitgevoerd. Op veel plaatsen in de gemeente worden ook kleinschaliger activiteiten ontwikkeld, zoals de mooie exposities en muziekuitvoeringen in het Koningskerkje te Vierlingsbeek, de Mariakapel in Holthees en het Klooster te Sambeek. Tijdens de discussiebijeenkomsten met cultuurliefhebbers die in het kader van deze nota zijn georganiseerd, bleken inwoners deze bijzondere culturele accommodaties in de kleine kernen zeer te waarderen. Het culturele erfgoed staat volop in de belangstelling. Recent is in Sterckwijck, tussen Beugen en Boxmeer, gestart met het grootste archeologische onderzoek ooit van Nederland. Op basis van eerder uitgevoerde onderzoeken en tot nu toe gedane vondsten, zijn de verwachtingen hoog. Ook historische kringen en erfgoedverenigingen beschikken over een schat aan historisch materiaal. Velen hebben aangegeven hun historische vondsten en bezittingen, kennis en kunde te willen bundelen. En juist in die combinatie van traditionele volkskunst, het aangaan van allerlei samenwerkingsverbanden én het ontwikkelen van nieuwe initiatieven, zit de kracht van kunst en cultuur in Boxmeer. In al deze uitingen komt de identiteit van Boxmeer tot uitdrukking. Als gemeente willen we deze initiatieven en activiteiten ondersteunen en stimuleren. Daarom hebben raad en college besloten een nieuwe nota kunst- en cultuurbeleid te ontwikkelen waarin we voortbouwen op onze sterke punten! Zodat het prettig wonen, werken en vertoeven blijft in CultuurRijk Boxmeer.
Rien Klaassen Wethouder kunst en cultuur
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
3
Inhoudsopgave
1
2
3
4
5
Inleiding
7
Ontwikkeling kunst- en cultuurbeleid algemeen 1.1 Definitie 1.2 Taakverdeling overheden in kunst- en cultuurbeleid 1.3 Ontwikkelingsproces nota kunst en cultuur Basis voor het beleid 2.1 Inleiding 2.2 Cultureel profiel Boxmeer 2.3 Resultaten raadpleging Boxmeerse inwoners 2.4 Culturele infrastructuur Boxmeer 2.5 Het huidige beleid 2.6 Relatie tot andere beleidsterreinen 2.7 Reikwijdte van deze nota Visie en doelstellingen kunst- en cultuurbeleid Boxmeer 3.1 Visie 3.2 Doelstellingen 3.3 Uitwerking per deelterrein Cultureel erfgoed 4.1 Erfgoed algemeen 4.2 Algemene ontwikkelingen 4.3 Cultureel erfgoed in Boxmeer 4.4 Raadpleging Boxmeerse inwoners 4.5 Beleidsuitgangspunten cultureel erfgoed 4.5.1 Visie op cultureel erfgoed 4.5.2 Doelstellingen 4.5.3 Acties 4.5.3.1 Registratie collecties en archieven collecties en archieven 4.5.3.2 Beschikbaar stellen opslagruimte historische en archeologische vondsten en ander cultureel erfgoed 4.5.3.3 Verzamelen erfgoed 4.5.3.4 Onderzoek naar mogelijkheden museale voorziening 4.5.3.5 Ontwikkeling lokaal archeologiebeleid 4.5.3.6 Ondersteuning traditionele evenementen en verenigingen 4.5.3.7 Ondersteuning Stichting Nederlands Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum Beeldende kunst in de openbare ruimte 5.1 Beeldende kunst in de openbare ruimte algemeen 5.2 Algemene ontwikkelingen 5.3 Kunst in de openbare ruimte in Boxmeer 5.4 Raadpleging Boxmeerse inwoners 5.5 Beleidsuitgangspunten 5.5.1 Visie op beeldende kunst in de openbare ruimte 5.5.2 Doelstellingen
9 9 9 10 11 11 11 12 14 17 17 18 19 19 19 20 22 22 22 22 23 24 24 24 24 24
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
25 25 25 25 26 26 27 27 27 28 29 29 29 29
4
6
7
8
5.5.3 Verantwoordelijkheden met betrekking tot beeldende kunst in de openbare ruimte 5.5.4 Acties 5.5.4.1 Ontwikkelen meerjarenplan beeldende kunst in de openbare ruimte 5.5.4.2 Beschrijving werkprocessen Podiumkunsten 6.1 Podiumkunsten algemeen 6.2 Algemene ontwikkelingen 6.3 Podiumkunsten in Boxmeer 6.4 Raadpleging Boxmeerse inwoners 6.5 Beleidsuitgangspunten 6.5.1 Visie op podiumkunsten 6.5.2 Doelstellingen 6.5.3 Acties 6.5.3.1 Subsidiëring evenementen: behoud en versterken veelzijdig podiumaanbod 6.5.3.2 Subsidiëring programmering klassieke muziek in de kapellen van Vierlingsbeek, Holthees en Sambeek 6.5.3.3 Subsidiëring muziekevenementen: Op De Tôffel, Feestje aan de Gracht en Concert aan de Gracht 6.5.3.4 Stimuleren nieuwe initiatieven ten behoeve van het versterken culturele klimaat Amateurkunst 7.1 Amateurkunst algemeen 7.2 Algemene ontwikkelingen 7.3 Amateurkunst in Boxmeer 7.4 Raadpleging Boxmeerse inwoners 7.5 Beleidsuitgangspunten amateurkunst 7.5.1 Visie op amateurkunsten 7.5.2 Doelstellingen 7.5.3 Acties 7.5.3.1 Ondersteuning amateurkunstverenigingen 7.5.3.2 Stimuleren nieuwe initiatieven Cultuureducatie 8.1 Cultuureducatie algemeen 8.2 Algemene ontwikkelingen 8.3 Cultuureducatie in Boxmeer 8.4 Raadpleging Boxmeerse inwoners 8.5 Beleidsuitgangspunten cultuureducatie 8.5.1 Visie op cultuureducatie 8.5.2 Doelstellingen 8.5.3 Acties 8.5.3.1 Ontwikkelen gemeenschappelijke evenementenkalender 8.5.3.2 Ontwikkelen marktplaats cultuureducatie 8.5.3.3 Scholingsaanbod cultuurcoördinatoren basisscholen
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
30 30 30 30 32 32 32 32 33 33 33 34 34 34 35 35 35 36 36 36 36 37 37 37 37 38 38 38 39 39 39 40 41 41 41 42 42 42 42 43
5
9 10
11
Dr. PeelenCultuurprijs Actiepunten 10.1 Actiepuntenlijst kunst- en cultuurbeleid 10.2 Financiële consequenties van de actiepunten Bronvermelding
Bijlagen: 1. Samenvatting raadpleging Boxmeerse inwoners 2. - Financieel overzicht inzet middelen kunst en cultuur 2004-2005-2006 - Overzicht evenementensubsidies 2004-2005-2006-2007 3. Cultuuratlas (losse bijlage)
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
44 45 46 48 50
51 58
6
Inleiding In 1987 is de vorige en eerste nota kunst- en cultuurbeleid van de gemeente Boxmeer verschenen. Boxmeer bestond toen uit slechts drie dorpskernen, namelijk Beugen, Boxmeer en Sambeek. Inmiddels zijn we twintig jaar verder. Na twee herindelingen bestaat de gemeente Boxmeer nu uit elf dorpskernen en bijna 29.000 inwoners. Uit de grote hoeveelheid verenigingen, activiteiten, evenementen en de grote variatie in het cultuuraanbod blijkt dat veel Boxmeerse inwoners zich betrokken voelen bij kunst en cultuur. Het was daarom de uitdrukkelijke wens van de raad om een nieuwe nota kunst en cultuur in overleg te ontwikkelen. Boxmeerse inwoners hebben door middel van schriftelijke vragenlijsten, digitale vragenlijsten en discussiebijeenkomsten kunnen aangeven wat zij belangrijk vinden op het gebied van kunst en cultuur. De resultaten van deze raadpleging hebben als basis gediend voor het ontwikkelen van het kunst- en cultuurbeleid. Daarnaast is het volop aanwezige potentieel, talent en inzet van de cultuurbeoefenaars leidend geweest bij de ontwikkeling van deze nota kunst- en cultuurbeleid. Verder is het voorzieningenniveau van Boxmeer vergeleken met gemeenten van dezelfde omvang. Hieruit is gebleken dat Boxmeer beschikt over een ruim voorzieningenniveau, maar dat op een aantal gebieden nog een inhaalslag kan worden gemaakt. Dit betreft vooral het beheer en het beleid van het erfgoed. De behoefte aan kennis over de lokale geschiedenis en erfgoed neemt toe, maar is gefragmenteerd aanwezig bij diverse personen en organisaties. Het is belangrijk deze kennis te behouden en toegankelijk te maken voor alle geïnteresseerden. In de uitwerking van het collegeprogramma 2006 – 2010 zijn de volgende punten opgenomen over kunst en cultuur: ▪ De nieuwe kunst- en cultuurnota is in 2008 geïmplementeerd. ▪ Het nieuwe beleid is niet gebaseerd op het gelijkheidsbeginsel maar gericht op het maatschappelijk nut, de geleverde prestaties en de zelfredzaamheid in relatie tot de financiële afhankelijkheid van ondersteuning. Waarderingssubsidies worden niet gekoppeld aan de financiële positie van die vereniging. ▪ Het beleid is op een interactieve wijze met de betrokken instellingen/verenigingen en organisaties tot stand gekomen. Interactief betekent niet dat iedereen tevreden gesteld kan worden. ▪ Kunstuitingen en het gebruik van kunst worden bevorderd en een degelijk kunstfonds voor beeldende kunst in de openbare ruimte wordt gevormd. ▪ De rol en functie van de bibliotheek wordt die van beheerder en makelaar van kennis en informatie. De bereikbaarheid is op de gebruikers afgestemd, waarbij er bijzondere aandacht geschonken wordt aan de kernen. Met het laatste punt uit het collegeprogramma is rekening gehouden in de beleidsuitgangspunten met betrekking tot de bibliotheek die in de raadsvergadering van mei 2007 zijn vastgesteld. Beleid met betrekking tot de bibliotheek zal daarom in de huidige nota buiten beschouwing blijven. De nu voorliggende nota geeft uitvoering aan de andere uitgangspunten van het collegeprogramma zoals de interactieve beleidsontwikkeling en de vorming van een kunstfonds, gekoppeld aan het ontwikkelen van een meerjarenplan aanpak voor het realiseren van beeldende kunst in de openbare ruimte.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
7
Deze nota inventariseert het cultuuraanbod en doet aanbevelingen voor versterking van een gevarieerd kunst- en cultuuraanbod, het beter toegankelijk maken van het cultuuraanbod, en het beter bekend maken van het aanbod bij de inwoners. De nota is als volgt ingedeeld: Het eerste hoofdstuk geeft een beeld over de ontwikkeling van kunst en cultuur in het algemeen. Hoofdstuk twee brengt de sterke punten van het cultuuraanbod in Boxmeer in kaart en vermeldt welke verbeterpunten er nog zijn. Beide onderdelen zijn gebaseerd op de raadpleging van de inwoners van Boxmeer en het gangbare voorzieningenniveau van gemeenten van vergelijkbare omvang. In het derde hoofdstuk worden de visie en de doelstellingen bepaald. Een nadere uitwerking van het beleid op de deelterreinen erfgoed, beeldende kunst in de openbare ruimte, podiumkunsten, amateurkunst en cultuureducatie volgt in de hoofdstukken vier tot en met acht. De nota eindigt met een actiepuntenlijst en een overzicht van de bijbehorende kosten. Deze actiepunten zijn smart geformuleerd. Over de voortgang zal de raad jaarlijks worden geïnformeerd. Evaluatie van de nota vindt plaats na vier jaar. Indien in de tekst wordt gesproken over ‘Boxmeer’, dan heeft dit betrekking op alle elf kernen van de gemeente Boxmeer. Indien uitsluitend de kern Boxmeer wordt bedoeld, dan wordt dit expliciet aangegeven.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
8
1
Ontwikkeling kunst- en cultuurbeleid algemeen
1.1 Definitie Kunst is een uitingsvorm van cultuur. Beoefenaars van kunst, de kunstenaars, geven in hun activiteiten en producten uitdrukking aan verbeelding of gevoelens. Kenmerken zijn creativiteit en artistieke gerichtheid. Kunst kan zowel door professionals als door amateurs beoefend worden. Voorbeelden van kunstvormen zijn beeldende kunst, muziek, dans en podiumkunsten. Onder cultuur1 verstaan we ‘het gemeenschappelijk repertoire van kennis, symbolen, gewoonten, opvattingen, vaardigheden en gedragsregels van mensen die veel met elkaar omgaan’. Het is ook de manier waarop een maatschappij of gemeenschap zich oriënteert en organiseert. In cultuur wordt de mate van ontwikkeling, beschaving en de identiteit van de lokale samenleving zichtbaar. Het geeft een beeld van denken, wonen, werken, uiten en ontspannen van burgers.
1.2 Taakverdeling overheden in kunst- en cultuurbeleid De rijksoverheid, de provincie en de gemeente hebben elk hun eigen taken op het gebied van kunst en cultuur. Deze taakverdeling is slechts in beperkte mate wettelijk geregeld. In de Monumentenwet, de Archiefwet, de Wet Inkomensvoorziening Kunstenaars (WIK) en de Mediawet zijn taken en bevoegdheden van de gemeente omschreven. Het gebied van cultuureducatie is sterk in ontwikkeling. Er wordt door de overheden gestuurd op een samenhangende taakverdeling. Daarnaast is er op basis van historie een globale – niet wettelijk voorgeschreven – taakverdeling2 ontstaan tussen rijk, provincie en gemeente. Daarbij is het rijk verantwoordelijk voor: - de subsidiëring van grootschalige culturele instellingen met een landelijke betekenis of functie; - het subsidiëren van manifestaties en festivals van (inter)nationale betekenis; - het stimuleren van experimenten en voorbeeldprojecten; - het verzorgen van de indirecte steunfuncties: dat wil zeggen het financieel ondersteunen van landelijke instellingen die kunstenaars en culturele instellingen ondersteunen door middel van studie en onderzoek, informatie en documentatie etc.; - het inkomensbeleid ten aanzien van kunstenaars. De provincie zorgt voor spreiding van voorstellingen en activiteiten, subsidiëring van steunfuncties, bevorderen van samenwerking, instandhouding van kindertheaters en ondersteuning van uitingen die vormgeven aan de regionale identiteit (bijvoorbeeld regionale omroep, taal/dialecten, regionale musea). De taken van de gemeente met betrekking tot het cultuurbeleid zijn: - het financieren van die voorzieningen die de gemeente noodzakelijk acht voor de culturele infrastructuur (cultureel voorzieningenniveau) van de gemeente; - het subsidiëren van activiteiten op het gebied van onder meer de beeldende kunst, de amateurkunst en de kunsteducatie; - het instandhouden en laten bespelen van podiumkunstaccommodaties. 1 2
Wijn, C. (2003). Een handleiding gemeentelijk cultuurbeleid. Den Haag: VNG. Zie 1.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
9
Naast de enkele wettelijke taken, kan de gemeente dus grotendeels haar eigen cultuurbeleid bepalen.
1.3 Ontwikkelingsproces nota kunst en cultuur Op verzoek van de gemeenteraad van Boxmeer is de nota kunst- en cultuurbeleid ontwikkeld met veel betrokkenen. Deze nota is dan ook het resultaat van een interactief proces. Inwoners van Boxmeer hebben op verschillende manieren de mogelijkheid gehad om mee te praten over en invloed uit te oefenen op de richting van het toekomstige beleid. Een verslag van het raadplegingstraject is opgenomen in bijlage 1. Het interactieve proces bestond uit de volgende onderdelen: - Enquête door middel van een schriftelijke vragenlijst bij bezoekers van BoxMeer Cultureel 2005. Dezelfde vragenlijst is verzonden aan alle wijk- en dorpsraden; - Plaatsing van de interactieve vragenlijst op de gemeentelijke website (twee maal) in 2005 en 2006; - Discussiebijeenkomst met geïnteresseerden en het kunst- en cultuurveld op 22 maart 2006 in Cultureel Centrum de Weijer; - Tweede helft 2006 en eerste helft 2007 zijn met diverse betrokken verenigingen, organisaties en diverse afdelingen binnen de gemeente mogelijkheidheden besproken voor realisatie van wensen en behoeften (actiepunten) die uit het raadplegingstraject naar voren zijn gekomen; - Bespreking van de conceptnota met geïnteresseerden op 29 augustus 2007 in het kader van het inspraaktraject vóór besluitvorming door de raad.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
10
2
Basis voor het beleid
2.1 Inleiding Het beleid in deze nota is gebaseerd op een aantal pijlers: - De aanwezige sterke punten op het gebied van kunst en cultuur; - De resultaten van de raadpleging van de Boxmeerse inwoners; - De wenselijke culturele infrastructuur. Om voort te kunnen bouwen op de reeds aanwezige sterke punten op het gebied van kunst en cultuur in Boxmeer, worden die in dit hoofdstuk zichtbaar gemaakt door middel van een cultureel profiel van Boxmeer. Daarnaast zijn de resultaten samengevat van het uitgebreide interactieve traject met betrokkenen uit het veld. Een door de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) ontwikkelde indeling van de culturele infrastructuur van gemeenten naar grootte van de gemeente, wordt als referentiekader gebruikt om te kunnen bepalen of de culturele infrastructuur in Boxmeer correspondeert met die in gemeenten van dezelfde omvang. Op basis van deze bevindingen zijn in aparte hoofdstukken per deelterrein de verbeterpunten en acties verder uitgewerkt voor cultureel erfgoed, beeldende kunst in de openbare ruimte, podiumkunsten, amateurkunst en cultuureducatie.
2.2 Cultureel profiel Boxmeer Wat zijn de sterke punten van Boxmeer op het gebied van kunst en cultuur en wat maakt Boxmeer uniek? Een uitgebreid overzicht van activiteiten en voorzieningen in Boxmeer is te vinden in de bijlage bij deze nota, de ‘Cultuuratlas’ Kenmerkend voor Boxmeer is het intensieve, diverse en sterke verenigingsleven, verspreid over alle kernen van de gemeente. Dit past helemaal in de Brabantse volkstraditie. Culturele verenigingen 8 gilden 12 muziekverenigingen (drumband / fanfare / harmonie) 7 toneelverenigingen 26 zangverenigingen 7 dansverenigingen 6 historische verenigingen/heemkundekringen 10 carnavalsverenigingen 6 oranjecomités
Totaal aantal leden (2006) 478 881 160 niet bekend niet bekend niet bekend niet bekend niet bekend
Boxmeer is rijk aan materialen en tradities uit het verleden, het culturele erfgoed. Manifestaties zoals de Vaartprocessie, de Metworstrennen en de gildefeesten genieten grote bekendheid. In de Boxmeerse bodem is veel archeologisch materiaal aanwezig. Onlangs is in Sterckwijck gestart met de grootste archeologische opgraving ooit in Nederland. Verzamelaars van erfgoed beschikken over uitgebreide historische kennis en archieven. Daarnaast zijn er in Boxmeer 116 beschermde rijksmonumenten en 82 beschermde gemeentelijke monumenten.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
11
De spreiding van kunst en cultuur over alle kernen is kenmerkend voor Boxmeer. Dit geldt voor de verenigingen, maar ook voor de vele kunstwerken, monumenten en religieuze objecten die te vinden zijn in alle dorpen. Cultuurevenementen vinden in verschillende kernen plaats. Voorbeelden zijn het popmuziekfestival in Vierlingsbeek, de Lindefeesten in Sambeek, de Metworstrennen die gehouden worden op de Provincialeweg tussen Sambeek en Vortum-Mullem en de Vaartprocessie die door de kern van Boxmeer trekt. Nagenoeg alle kernen beschikken ook over een gemeenschapshuis waar verenigingen gebruik van kunnen maken en waar festiviteiten georganiseerd kunnen worden. In Sambeek, Holthees en Vierlingsbeek worden exposities, conferenties, lezingen en concerten georganiseerd in de kapellen. De centralisatie van voorzieningen in de kern Boxmeer levert een bundeling van culturele krachten op. De kern Boxmeer vervult een centrumfunctie door de aanwezigheid van Cultureel Centrum de Weijer. De Weijer beschikt over een theaterzaal die gebruikt wordt voor voorstellingen en evenementen. Daarnaast is in het centrum een aantal andere culturele voorzieningen gehuisvest, zoals het centrum voor de kunsten De Meander en de bibliotheek. Ook worden in de Weijerkapel exposities georganiseerd en kunnen verenigingen gebruik maken van de zalen in de Weijer. Tegenover de Weijer ligt jongerencentrum De Box. In de Box kunnen jongeren gebruik maken van popoefenruimtes en is een poppodium aanwezig. Deze centralisatie van voorzieningen in Boxmeer maakt het centrum levendig en zorgt voor kruisbestuivingen en samenwerkingsverbanden tussen de aanwezige culturele voorzieningen. Een ander sterk punt van Boxmeer zijn de vele culturele evenementen die georganiseerd worden. De laatste jaren is op allerlei plaatsen bijzonder buitentheater georganiseerd waar veel verenigingen bij betrokken waren. Grote aantallen vrijwilligers zorgden voor de technische en organisatorische ondersteuning. Er is de afgelopen jaren een duidelijke toename van het aantal initiatieven waar te nemen, waarvoor allerlei nieuwe samenwerkingsverbanden worden aangegaan. Deze initiatieven dragen bij aan de diversiteit en vernieuwing van het cultuuraanbod. De toename komt tot uitdrukking in het overzicht van evenementensubsidies (zie Bijlage 2, Overzicht evenementensubsidies 2004, 2005, 2006, 2007). Een onmisbaar sterk punt is de enorme betrokkenheid en inzet van de vele vrijwilligers die als bestuurslid actief zijn, zich inzetten voor de realisatie van de evenementen of zich bekommeren om het behoud van het lokale erfgoed. Samengevat kunnen de sterke punten van Boxmeer als volgt worden benoemd: - een rijk verenigingsleven - de ruime aanwezigheid van erfgoed - de spreiding van kunst en cultuur over alle kernen - een krachtenbundeling door centralisatie van grote culturele voorzieningen in de kern Boxmeer - veel culturele evenementen - samenwerking - vele actieve vrijwilligers
2.3 Resultaten raadpleging Boxmeerse inwoners Om deze nota interactief tot stand te laten komen, zijn inwoners gevraagd naar hun mening, wensen en behoeften op het gebied van kunst en cultuur.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
12
Uit de vragenlijsten is gebleken dat er veel wensen en behoeften leven op de terreinen van cultureel erfgoed, beeldende kunst in de openbare ruimte, podiumkunsten, amateurkunst en cultuureducatie. Tijdens de discussiebijeenkomsten op 22 maart 2006 is daarom de gelegenheid gecreëerd om specifiek over deze deelgebieden te discussiëren. De beleidsuitgangspunten en de acties van deze nota zijn mede gebaseerd op de resultaten van het raadplegingstraject. De belangrijkste bevindingen van de raadpleging van de Boxmeerse inwoners vermelden we in deze paragraaf. In de bijlage bij deze nota zijn de samenvattingen van de raadplegingen te vinden. Enquêtes Een belangrijk onderdeel voor de ontwikkeling van deze nota is het antwoord op de vraag of er voldoende activiteiten en voorzieningen zijn op het gebied van kunst en cultuur in de gemeente Boxmeer. In de vragenlijsten zijn burgers gevraagd naar hun mening hierover (zie voor nadere gegevens Bijlage 1, Inventarisatie vragenlijsten). Bijna tweederde van de respondenten antwoordt dat er voldoende activiteiten en voorzieningen zijn. Eenderde deel van de respondenten geeft echter aan wel wat te missen, vooral op het gebied van beeldende kunst, kunsteducatie en muziek. De geënquêteerden geven eveneens aan dat kunst en cultuur breder mag worden uitgedragen en dat de gemeente een actieve, faciliterende rol moet spelen bij het stimuleren en ontwikkelen van activiteiten en voorzieningen op het gebied van kunst en cultuur. Daarnaast worden meer activiteiten en voorzieningen voor de jeugd en het behoud van het culturele erfgoed en monumenten belangrijk gevonden. Als belangrijkste evenementen in Boxmeer worden genoemd: de Vaartprocessie, de Metworstrennen, Boxmeer Cultureel en muziekfestival in Vierlingsbeek. Discussiebijeenkomsten Alle verenigingen en organisaties op het gebied van kunst en cultuur en de wijk- en dorpsraden, zijn door middel van een brief en een oproep in het Boxmeers Weekblad uitgenodigd voor deelname aan de discussiebijeenkomst op 22 maart 2006. De avond was voor iedere geïnteresseerde toegankelijk. Uiteindelijk waren er 115 aanwezigen die met grote inzet hebben gediscussieerd. In deelsessies hebben deelnemers prioriteiten gesteld op het gebied van respectievelijk cultureel erfgoed, beeldende kunst in de openbare ruimte, podiumkunsten, amateurkunst en cultuureducatie. De bijeenkomst werd afgesloten met een gezamenlijk gedeelte (zie Bijlage 1, Verslag bijeenkomst 22 maart 2006). Wat tijdens de avond op 22 maart duidelijk is gebleken, is dat er in Boxmeer een grote initiatiefrijke groep inwoners is die zich heel betrokken voelt bij de ontwikkeling van kunst en cultuur en die ook bereid is kunst en cultuur in een breder kader te plaatsen dan alleen de activiteiten waarin men zelf actief is. Gedeeld uitgangspunt is dat het initiatief voor activiteiten bij de inwoners zelf ligt. Van de gemeente verwacht men vooral ondersteuning en waardering van de activiteiten. Subsidie wordt daarbij als een belangrijk middel gezien. Men is het met elkaar eens dat het ontvangen van subsidie geen vanzelfsprekendheid is, maar dat daar een prestatie voor geleverd moet worden. Daarnaast willen de aanwezigen beter op de hoogte zijn van elkaars activiteiten en kwaliteiten. Er is veel draagvlak voor uitwisseling van kennis en kwaliteiten. Men vindt kunst en cultuur belangrijk voor de leefbaarheid en daarom moeten inwoners zowel in de grote kernen als in de kleine kernen deel kunnen nemen aan culturele activiteiten.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
13
Algemeen kan worden gesteld dat de Boxmeerse inwoners tevreden zijn met de voorzieningen op het gebied van kunst en cultuur. Op het gebied van erfgoed heeft de gemeente nog een inhaalslag te maken. Conclusies bijeenkomst 22 maart 2006 van Boxmeerse inwoners - Kunst en cultuur zijn belangrijk voor de leefbaarheid. - Deelname aan culturele activiteiten moet mogelijk zijn in zowel de grote als de kleine kernen. - Kunst en cultuur zijn een gezamenlijke verantwoordelijkheid van burgers en gemeente. - Van de gemeente wordt een actieve rol verwacht, gericht op ondersteuning en waardering van de activiteiten. - Subsidie is een belangrijk middel om activiteiten te ondersteunen en te waarderen. - Voor de ontvangst van subsidie mag een tegenprestatie verlangd worden. - Er is behoefte aan uitwisseling van kennis en kwaliteiten. - Er is behoefte aan een gemeenschappelijke evenementenkalender. - Men mist voorzieningen op het gebied van beeldende kunst, kunsteducatie, muziek, erfgoed en activiteiten voor jongeren.
2.4 Culturele infrastructuur Boxmeer De VNG3 heeft op basis van inventarisatie bij gemeenten, een indeling ontwikkeld van gebruikelijke culturele voorzieningen (zie figuur: De Culturele infrastructuur van gemeenten in ringen) naar gelang de grootte van de gemeenten. In deze nota wordt deze indeling gehanteerd als referentiekader om te bepalen of het culturele voorzieningenniveau van Boxmeer correspondeert met gemeenten van vergelijkbare grootte. Culturele infrastructuur naar grootte van de gemeenten De VNG hanteert een indeling in drie ringen naar grootte van de gemeente. In de binnenste ring staat de meestal aanwezige culturele infrastructuur voor kleine gemeenten tot 30.000 inwoners. De middelste ring toont de infrastructuur voor de middelgrote gemeenten met 30.000 tot 90.000 inwoners. De buitenste ring betreft de infrastructuur die meestal aanwezig is in grotere gemeenten met meer dan 90.000 inwoners. Boxmeer zit met bijna 29.000 inwoners ongeveer op de grens tussen de binnenste ring en de middelste ring. De VNG maakt een onderverdeling in de infrastructuur op de volgende gebieden: - film - media en letteren - cultureel erfgoed - beeldende kunst en bouwkunst - amateurkunst en kunsteducatie - podiumkunst
3
www.VNG.nl
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
14
Culturele infrastructuur / voorzieningenniveau in Boxmeer In onderstaand overzicht wordt weergegeven wat de culturele infrastructuur in Boxmeer conform de indeling in de drie ringen is.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
15
Aanwezige culturele infrastructuur in Boxmeer gerelateerd aan het gangbare voorzieningenniveau van gemeenten van vergelijkbare grootte conform de door de VNG gehanteerde indeling (stand van zaken juni 2008) Film In Boxmeer ontbreekt het aan filmvertoningen. Bij de meeste kleinere gemeenten zijn er incidentele filmvertoningen. Media en letteren Boxmeer correspondeert hierin met middelgrote gemeenten met tussen de 30.000 en 90.000 inwoners, vooral door de aanwezigheid van lokale televisie, die doorgaans alleen aanwezig is bij grotere gemeenten (meer dan 90.000 inwoners) en door de literaire activiteiten van de bibliotheek. Cultureel erfgoed Boxmeer heeft alleen monumentenbeleid vastgesteld. Verder is er geen beleid ontwikkeld. Bij de meeste kleinere gemeenten met minder dan 30.000 inwoners beschikt men naast monumentenbeleid ook over een oudheidkamer, archieven en archeologiebeleid. Beeldende kunst en bouwkunst Op dit onderdeel komt de culturele infrastructuur van Boxmeer overeen met kleinere gemeenten van minder dan 30.000 inwoners. Boxmeer heeft wel een percentageregeling, wat weer past bij middelgrote gemeenten met tussen de 30.000 en 90.000 inwoners. Amateurkunst en kunsteducatie De culturele infrastructuur van Boxmeer komt hierin overeen met die van grotere gemeenten (meer dan 90.000 inwoners) door de aanwezigheid van het centrum voor de kunsten De Meander en het pluriforme cursusaanbod. Podiumkunsten De culturele infrastructuur van Boxmeer past op dit onderdeel het meest bij die van middelgrote gemeenten (tussen de 30.000 en 90.000 inwoners) door de aanwezigheid van de multifunctionele accommodatie van De Weijer en de poppodia in jongerencentrum De Box, jongerencentrum Gryphus en de Lindefeesten in Sambeek.
Conclusie Om de stand van zaken van het voorzieningenniveau in Boxmeer te kunnen bepalen, is de indeling van de culturele infrastructuur van gemeenten in ringen van de VNG als referentiekader gebruikt. Op basis van deze indeling kan worden geconcludeerd dat Boxmeer beschikt over een ruim voorzieningenniveau op de onderdelen ‘media en letteren’, ‘amateurkunst en kunsteducatie’, ‘podiumkunsten’ en ‘beeldende kunst en bouwkunst’. Op het gebied van erfgoed is een inhaalslag te maken. De meeste kleinere gemeenten beschikken over monumenten, een gemeentelijk archief over erfgoed, archeologiebeleid en een oudheidkamer. In Boxmeer ontbreken de laatste drie genoemde voorzieningen. Door inwoners wordt veel belang gehecht aan het ontwikkelen van beleid op deze terreinen. Op het gebied van film zijn er in Boxmeer geen voorzieningen meer. Omdat bij de raadpleging van inwoners niet is gebleken dat filmvertoningen hoge prioriteit heeft én er in de regio een uitgebreid aanbod is op het gebied van film, is een filmvoorziening in Boxmeer geen speerpunt van beleid.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
16
Wat betreft de culturele infrastructuur zal het beleid dan ook vooral gericht zijn op het verbeteren van de infrastructuur voor erfgoed.
2.5 Het huidige beleid Het huidige beleid ten aanzien van kunst en cultuur krijgt vooral vorm door subsidiëring en instandhouding van activiteiten en voorzieningen. Er is geen specifiek beleidskader voor kunst en cultuur. Wél worden allerlei activiteiten en organisaties op het gebied van kunst en cultuur op diverse manieren ondersteund en gefaciliteerd en wordt een substantieel deel van de gemeentelijke begroting besteed aan culturele activiteiten en voorzieningen. Een overzicht van de kosten van kunst en cultuur in de periode 2004 – 2006 is opgenomen in de bijlagen. Het huidige kunst- en cultuurbeleid krijgt vorm door: 1 Jaarlijkse waarderingssubsidies voor verenigingen; 2 Budgetsubsidies voor instellingen; 3 Evenementensubsidies voor projectmatige activiteiten; 4 Aanvullend Gemeentelijk Onderwijsbeleid (AGO): subsidiebedrag per leerling in het basisonderwijs dat besteed kan worden aan culturele activiteiten; 5 Vaststellen van de beleidsuitgangspunten en gewenst voorzieningenniveau in separate raadstrajecten voor De Meander, De Weijer, Biblioplus, de BLOS en het monumentenbeleid. Tevens het uitvoeren van dit beleid; 6 Regeling voor toepassing van beeldende kunst in de openbare ruimte (1%-regeling en reservering bedrag per m2 uit te geven grond); 7 Hand- en spandiensten ter facilitering van evenementen, in de vorm van het uitlenen van materialen (bijvoorbeeld dranghekken), het verlenen van vergunningen en het ter beschikking stellen van locaties; 8 Beschikbaarstelling ruimten tegen gereduceerd tarief (bijvoorbeeld gemeenschapshuizen, zaal van De Weijer voor schoolvoorstellingen); 9 Instandhouding voorzieningen door accommodatiebeleid; 10 Culturele activiteiten door de jongerencentra; 11 Extra uitkering aan minima vanuit het minimabeleid (stimuleringsregeling maatschappelijke activiteiten) voor deelname aan kunst- en cultuuractiviteiten; 12 Ondersteunen van vrijwilligers en (vrijwilligers)besturen door het vrijwilligersteunpunt, scholingsaanbod voor vrijwilligers en een collectieve verzekering; 13 Beheer van monumenten en kunstwerken in de openbare ruimte; 14 Promotie en p.r. op de gemeentelijke website en de gemeentepagina van Boxmeers Weekblad voor activiteiten op het gebied van kunst en cultuur; 15 Integratiebeleid: presentaties van zelforganisaties, projecten als ‘Kleurrijk krachtenspel’.
2.6 Relatie tot andere beleidsterreinen Het cultuurbeleid hangt samen met meerdere beleidsterreinen. In het kader van de integrale beleidsontwikkeling wordt het kunst- en cultuurbeleid zoveel mogelijk hierop afgestemd. Cultuurbeleid heeft onder andere raakvlakken met: - accommodatiebeleid (beschikbaarstelling ruimten in gemeenschapshuizen, bemiddeling bij verhuur van ruimten en instandhouding van culturele voorzieningen)
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
17
-
jeugdbeleid (subsidiëring jongerencentra) onderwijsbeleid (brede schoolontwikkeling, cultuureducatie) ruimtelijke ontwikkeling (inrichting openbare ruimte, percentageregeling) archeologie (behoud erfgoed) vrijwilligersbeleid (ondersteuning vrijwilligers door vrijwilligersteunpunt, scholingsaanbod, collectieve verzekering) integratiebeleid (jaarlijkse open dag van de zelforganisaties met culturele presentatie, project ‘Kleurrijk krachtenspel’) recreatie en toerisme (evenementen, bezienswaardigheden, culturele identiteit) minimabeleid (stimuleringsregeling maatschappelijke activiteiten).
2.7 Reikwijdte van deze nota De in Boxmeer aanwezige sterke punten op het gebied van kunst en cultuur in Boxmeer, de prioriteiten die door Boxmeerse inwoners zijn aangegeven en de aanwezige en gewenste culturele infrastructuur dienen als basis voor het beleid. Het beleid in de nota wordt in afzonderlijke hoofdstukken op de deelterreinen cultureel erfgoed, beeldende kunst in de openbare ruimte, podiumkunsten, amateurkunst en cultuureducatie nader uitgewerkt. In de hoofdstukken is een paragraaf met de stand van zaken van het desbetreffende deelgebied voor Boxmeer opgenomen. Hierin worden ook de sterke punten en het voorzieningenniveau beschreven. Er is een aparte paragraaf opgenomen met de resultaten van het raadplegingstraject. Voor uitwerking op deze deelterreinen is gekozen omdat uit het raadplegingstraject is gebleken dat uitwerking van het kunst- en cultuurbeleid op deze terreinen gewenst is. Daarnaast is op basis van de ‘indeling van de culturele infrastructuur in ringen van de VNG’ gebleken dat het voorzieningenniveau van Boxmeer op het gebied van erfgoed achterblijft in vergelijking met gemeenten van dezelfde omvang. Beleidsontwikkeling op dit deelterrein heeft dan ook de hoogste prioriteit. Maar ook op de terreinen waar Boxmeer sterk in is zijn acties bepaald, om verdere ontwikkeling en behoud van deze sterke punten mogelijk te maken. Op het beleid ten aanzien van enkele terreinen die ook belangrijk en bepalend zijn voor de culturele infrastructuur wordt in deze nota niet nader ingegaan, omdat dit al uitgebreid is of wordt gedaan in separate besluitvormingstrajecten. Het gaat hierbij om het beleid ten aanzien van de bibliotheek, monumenten en de lokale media (radio en televisie). Zeer recent - in mei 2007 - zijn door de raad de kaders voor het bibliotheekbeleid nog vastgesteld. Het beleid voor de BLOS is in 2006 vastgesteld. De monumentennota is in 1997 door de raad vastgesteld. Als wetswijzigingen aanpassingen van het monumentenbeleid noodzakelijk maken, dan worden deze in een separaat traject behandeld. Ook het beleid ten aanzien van architectuur en inrichting van de openbare ruimte valt buiten het bereik van deze nota. De zorg om kwalitatief hoogwaardige vormgeving van de openbare ruimte heeft de aandacht van de gemeente. Bij bouw- en (her)inrichtingsprojecten worden daarom de laatste jaren, behalve stedenbouwkundigen ook landschapsarchitecten betrokken. Omgevingsaspecten zoals landschap, natuur en monumenten, krijgen bij de ontwikkeling van de plannen een plaats. In verband met de reikwijdte van het begrip ‘cultuur’, zullen daarnaast beslist activiteiten of initiatieven op het gebied van kunst en cultuur niet vermeld zijn, terwijl ze wel van betekenis zijn voor Boxmeer. De nota heeft niet als doel een allesomvattend kader vast te stellen. Met deze nota wordt beoogd de accenten te leggen voor de komende jaren. Op de terreinen waar dat nodig is, worden acties ondernomen.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
18
3
Visie en doelstellingen kunst- en cultuurbeleid Boxmeer
Een groot deel van de Nederlanders (92%) vindt het belangrijk dat er zoiets is als kunst en cultuur. Tweederde van de Nederlanders is graag creatief bezig. Voor een derde van de Nederlanders is cultuurdeelname zelfs een belangrijk onderdeel van zijn of haar leven4. Kunst en cultuur heeft dus een breed draagvlak. Dat dit ook voor Boxmeer geldt, is gebleken uit het raadplegingstraject van Boxmeerse inwoners. Kunst en cultuur is belangrijk voor de Boxmeerse inwoners, de Boxmeerse gemeenschap en de positionering van de gemeente. In dit hoofdstuk wordt toegelicht waarom kunst en cultuur belangrijk wordt gevonden en wat de doelstellingen van het kunst- en cultuurbeleid van Boxmeer zijn.
3.1 Visie De gemeente wil inwoners ondersteunen bij het in ere houden van de soms al eeuwenoude culturele tradities. De vele evenementen en de verenigingsactiviteiten waarin de trots op de Boxmeerse cultuur tot uiting komt en het aanwezige culturele en kunstzinnige talent zichtbaar worden gemaakt, zijn typerend voor Boxmeer. Maar ook nieuwe initiatieven dienen een kans te krijgen en ondersteund te worden. De gemeente ziet het als haar verantwoordelijkheid te stimuleren dat er voldoende gelegenheid is voor inwoners om elkaar te kunnen ontmoeten in de interesse voor kunst en cultuur, te kunnen genieten en zich verder te kunnen ontwikkelen op cultureel en kunstzinnig gebied. Met het kunst- en cultuurbeleid wil de gemeente een omgeving scheppen die alle inwoners - van jong tot oud - stimuleert om actief te zijn op het gebied van kunst en cultuur.
3.2 Doelstellingen Met het kunst- en cultuurbeleid wil de gemeente bijdragen aan: - Educatie en zinvolle vrijetijdsbesteding. Mogelijkheid tot verdere persoonlijke ontwikkeling en het kunnen genieten van kunst en cultuur door te kijken, te luisteren of te lezen (receptief), door zelf kunst te maken of te beoefenen (actief) of door te debatteren over kunst en cultuur of naar lezingen te luisteren (reflectief). - Sociale cohesie. Kunst- en cultuurbeoefening biedt mogelijkheden voor het leggen van sociale verbanden, heeft een samenbindend vermogen en biedt mogelijkheden voor ontmoeting. - Het zichtbaar maken van de lokale culturele identiteit. Door middel van kunst- en cultuuruitingen onderscheidt Boxmeer zich van andere plaatsen. Cultuurbeleid is dus bij uitstek een middel waarmee de gemeente de eigen identiteit van de lokale gemeenschap tot uitdrukking kan laten komen en kan versterken. - Het binden van burgers en bedrijven aan de gemeente. Door middel van onderzoek is aangetoond dat de aanwezigheid van een goede culturele infrastructuur positieve invloed heeft op de aantrekkingskracht van een gemeente5. - Het versterken van de toeristische functie. Culturele activiteiten en toeristische voorzieningen ondersteunen en versterken elkaar bij het aantrekken van bezoekers en toeristen.
4
Goedhart, S., Ronde, T. de, Spangenberg, F., Wal, C. van der (2007). Een brede kijk op de belangstelling voor kunst en cultuur – een eerste verkenning. Amsterdam: Motivaction research and strategy 5 www.creatievestad.nl
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
19
Om zoveel mogelijk mensen te stimuleren deel te nemen aan kunst en cultuur, wil de gemeente met de acties die worden ondernomen op basis van het kunst- en cultuurbeleid het volgende bereiken: - Een gevarieerd kunst- en cultuuraanbod. Dit kan worden bereikt door de bestaande sterke punten in stand te houden, nieuwe samenwerkingsverbanden te stimuleren en te ondersteunen en nieuwe initiatieven een kans te bieden. Dit geldt voor alle kunst- en cultuurdisciplines, voor amateurs en professionals, voor jong en oud. -
Een toegankelijk aanbod. Dit kan worden bereikt door bijvoorbeeld het cultureel erfgoed in kaart te brengen en deze kennis openbaar te maken zodat alle inwoners toegang krijgen tot de kennis over de Boxmeerse cultuurhistorie. Door laagdrempelige cultuurvoorzieningen zoals verenigingen te blijven ondersteunen, tentoonstellingsruimte beschikbaar te stellen, door nieuwe initiatieven gericht op nieuwe doelgroepen te stimuleren en door het stimuleren van culturele activiteiten in alle kernen. Tevens door de vraag naar culturele activiteiten beter in kaart te brengen zodat het aanbod hier op afgestemd kan worden.
-
Bekendheid van het aanbod bij de inwoners. Dit kan worden gerealiseerd door een gemeenschappelijke evenementenkalender, aandacht voor kunst en cultuur op de gemeentelijke website, het ontwikkelen van een marktplaats voor scholen waar aanbod en vraag naar kunst en cultuur op elkaar kunnen worden afgestemd en door organisaties met elkaar in contact te brengen.
Om de doelstellingen te bereiken, kan de gemeente afhankelijk van de situatie, de volgende rollen of taken op zich nemen: 1. Faciliteren: voorwaarden realiseren zodat kunst- en cultuuractiviteiten gerealiseerd kunnen worden. 2. Stimuleren: ondersteuning bieden aan initiatieven en samenwerking bevorderen. 3. Initiëren: waar nodig en gewenst een actieve opstelling aannemen ten behoeve van de realisatie van het kunst- en cultuurbeleid. 4. Netwerken: organisaties en verenigingen met elkaar in contact brengen.
3.3 Uitwerking per deelterrein In de volgende hoofdstukken worden specifieke doelstellingen en taken van de gemeente en andere betrokkenen uitgewerkt op de deelterreinen cultureel erfgoed, beeldende kunst in de openbare ruimte, podiumkunsten, amateurkunst, en cultuureducatie. De deelterreinen zijn gerangschikt naar volgorde van de prioriteit van te ondernemen acties. Het eerst komt daarom het hoofdstuk ‘cultureel erfgoed’ aan de orde. Op dit gebied heeft de gemeente duidelijk een inhaalslag te maken. Vervolgens wordt ‘beeldende kunst in de openbare ruimte’ nader uitgewerkt. Er dient een planmatige werkwijze te worden ontwikkeld voor beeldende kunst in de openbare ruimte,
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
20
zodat op grond van goede afwegingen de plaatsing van kunstwerken worden gerealiseerd en de kosten op langere termijn in kaart worden gebracht. Op het deelterrein podiumkunsten beschikt Boxmeer over een prima voorzieningenniveau. Er is wel behoefte aan het stimuleren en ondersteunen van vooral nieuwe initiatieven en – soms projectgebonden – samenwerkingsverbanden. Er is sprake van een sterk aanbod amateurkunst en cultuureducatie in Boxmeer. Daar wordt op voortgebouwd.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
21
4
Cultureel erfgoed
4.1 Erfgoed algemeen Onder erfgoed verstaan we overblijfselen uit het verleden die een samenleving belangrijk vindt om te bewaren en te beschermen. Dit kunnen door mensen vervaardigde voorwerpen en objecten zijn, maar ook bijzondere (elementen van) landschappen of tradities en gebruiken. Ook archieven, verhalen en taal kunnen als erfgoed worden aangemerkt. Bij het begrip ‘cultureel erfgoed’ geldt altijd dat de mens er de hand in heeft gehad en er sprake is van een historische betekenis. Het in beeld brengen van het erfgoed vindt plaats vanuit de behoefte van een samenleving om inzicht in haar wortels en identiteit te krijgen.
4.2 Algemene ontwikkelingen Door allerlei ontwikkelingen neemt de belangstelling voor erfgoed toe. Zo vormen in de huidige samenleving fysieke afstanden steeds minder een barrière. Wonen en werken zijn minder aan elkaar verbonden en door media, internet en vervoermiddelen is een groot deel van de wereld binnen handbereik gekomen. De kennismaking en interactie met diverse culturen neemt daardoor toe. Ook immigratie draagt bij aan een meer interculturele samenleving. Er is behoefte aan herkenning en erkenning van de oorspronkelijke landelijke en lokale waarden, maar ook interesse voor en inbreng van culturele waarden uit andere landen. Men wil de eigen identiteit kunnen duiden maar ook de identiteit van anderen leren kennen en begrijpen. De inbreng van andere culturen zal ook leiden tot nieuw erfgoed en een kleurrijker erfgoedlandschap.
4.3 Cultureel erfgoed in Boxmeer Ook in onze gemeente is erfgoed aanwezig. Steeds meer mensen verdiepen zich in het erfgoed, waardoor het lokale erfgoed eerder wordt herkend en erkend. Tot het erfgoed binnen onze gemeente behoren archeologische vondsten en waarden, monumenten en historische archieven. Maar ook meer immateriële manifestaties zoals de Vaartprocessie en de Metworstrennen behoren letterlijk en figuurlijk tot het springlevende erfgoed. Levend, maar bedreigd immaterieel erfgoed is bijvoorbeeld het lokale dialect. Op het gebied van archeologie vinden belangrijke ontwikkelingen plaats: in het voorjaar van 2007 is in het geplande bedrijfsterrein Sterckwijck, tussen Boxmeer en Beugen, gestart met het grootste archeologische onderzoek ooit van Nederland. Van het hele terrein, 56 ha groot, wordt 21 ha onderzocht tot voorjaar 2008. Op basis van eerder uitgevoerde onderzoeken zijn er hoge verwachtingen over het archeologische bodemarchief. Er is een voor Nederland uniek grafveld van 20 ha aangetroffen dat gedurende een periode van wel 1.000 jaar gebruikt is geweest: de Midden-Bronstijd, de Vroege IJzertijd, de Midden-IJzertijd en de Romeinse tijd. Ook uit oudere periodes zijn vondsten gedaan: zestien plaatsen met concentraties van vuurstenen bijlen en speerpunten. Daarnaast zijn vele sporen aangetroffen van agrarische nederzettingen uit de Midden-Bronstijd, de IJzertijd, de Romeinse tijd tot de Late Middeleeuwen. Ook op andere plekken in de gemeente zijn veel vondsten gedaan. Zoals uit de kaart Archeologische Waarden (zie bijlage, Cultuuratlas) blijkt, hebben de hele noord-zuid lopende terrasstrook naast de Maas en de daarbuiten gelegen gebieden rond Rijkevoort en Overloon een hoge archeologische verwachtingswaarde. Inmiddels zijn in onze gemeente zo’n 22
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
22
archeologische monumenten aangewezen, waaronder enkele Romeinse wegen en twee Romeinse vestigingen bij Vierlingsbeek en Maashees. De oudste vondst is een stenen vuistbijl uit Overloon van 200.000 jaar geleden, die zich in een particuliere collectie bevindt, net zoals de meeste vondsten. Andere gevonden voorwerpen zijn onder andere: bijlen, vuistbijlen en pijlpunten van steen, aardewerken klokbekers, bronzen zwaarden, speerpunten, urnen met crematieresten, armbanden, kralen, beeldjes, Romeinse mantelspelden en munten. Een klein deel ervan is te zien in het Kasteelmuseum in Boxmeer. Een echte gemeentelijke collectie die het archeologische erfgoed weerspiegelt ontbreekt echter. De ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente kunnen een bedreiging vormen voor het erfgoed. Het is van groot belang dat er bij de bouw van nieuwe infrastructuur, wooneenheden en bedrijfspanden zorg gedragen wordt voor het archeologische erfgoed in de bodem. Het ontbreekt nog aan een samenhangend inzicht in de archeologische vondsten en de archieven. Op een aantal andere deelterreinen gaat het wel goed met het erfgoed. Tradities worden in ere gehouden, onder andere door de gilden, en leveren een bijdrage aan de gemeenschapszin en het behoud van de culturele identiteit. Ook de rijksmonumenten en de gemeentelijke monumenten, historische boerderijen en vele gedenktekens zijn goed in kaart gebracht en beschermd door de Monumentenwet en Monumentenverordening. Het Maasheggengebied is een uniek natuurgebied en staat volop in de belangstelling, mede door de wijze waarop meidoornstruiken gevlochten worden die de scheiding vormen tussen percelen. In 2007 is voor de tweede keer het Nationale Kampioenschap Maasheggenvlechten georganiseerd, een evenement dat is opgezet om het oude, regionale ambacht van heggenvlechen in ere te herstellen. Bijzonder erfgoed vormt het voormalige slagveld van Overloon dat is omgevormd tot oorlogsmuseum en -park. Het is het grootste museum van Nederland op dat vlak, met een zeer uitgebreid spectrum van alle facetten van de Tweede Wereldoorlog tot en met het heden. In 2006 is het museum omgedoopt tot: “Libertypark, Nationaal oorlogs- en verzetsmuseum / Marshallmuseum”. In verband met de samenstelling en presentatie van de collectie en de grote bezoekersaantallen, vervult het museum zowel een belangrijke functie op het gebied van het beheer en behoud van cultureel erfgoed als op het gebied van cultuureducatie en toerisme. De gemeente onderschrijft het belang van het museum op deze terreinen en heeft daarom de uitbreiding en verdere ontwikkeling van het museum ondersteund, onder andere door voordelige grondverkoop en de aanleg van een naastgelegen parkeerterrein. Van kleine schaal is het Kasteelmuseum, ondergebracht in de kelders van kasteel Boxmeer aan de Veerstraat. Hier wordt de historie belicht van de vroegere adel en van de zusters van Julie Postel. Er is onder andere een fraaie collectie kerkzilver ondergebracht, lokaal erfgoed dat herinnert aan de beroemde edelsmeden van de ‘heerlijkheid Boxmeer’. Voor de opslag van de gemeentelijke archieven, neemt de gemeente Boxmeer deel aan de gemeenschappelijke regeling van het Brabants Historische Informatie Centrum (BHIC). Andere deelnemers zijn het Rijksarchief van Noord-Brabant, de gemeenten Bernheze, Boekel, Boxmeer, Cuijk, Grave, Haaren, Landerd, Lith, Maasdonk, Mill, Oss, Schijndel, Sint Anthonis, Sint Michelsgestel, Sint Oedenrode, Uden, Veghel Vugt en de waterschappen Aa en Maas en Doomel. In Grave wordt een archiefdepot en studiezaal voor het BHIC wordt ingericht. De archieven van de gemeenten in het Land van Cuijk bevinden zich tijdelijk in Den Bosch, maar zullen na aanpassingen in de locatie van Grave, terugkeren naar Grave. Tevens is bij het aangaan van de gemeenschappelijke regeling besloten een erfgoedlokaal te vestigen in Oss en Veghel. Men heeft voor Veghel en Oss gekozen om een evenredige
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
23
territoriale aanwezigheid te hebben in het gebied dat de gemeenschappelijke regeling omvat. Voor de andere gemeenten wordt in de toekomst (waarschijnlijk bij de openbare bibliotheek) een internetverbinding met het BHIC aangelegd zodat alle burgers met het BHIC kunnen communiceren. Dit plan wordt nog uitgewerkt.
4.4 Raadpleging Boxmeerse inwoners De wensen, behoeften en meningen van Boxmeerse inwoners met betrekking tot erfgoed kunnen als volgt worden samengevat: Er is behoefte aan inzicht in en informatie over archeologische vondsten. Men is van mening dat de gemeente verantwoordelijkheid moet nemen met betrekking tot opslag, expositie, archivering en registratie van het lokale erfgoed. Als voorbeelden worden genoemd het oprichten van een foto-archiefdienst en een heemkundemuseum. De gemeente zou de plicht voor behoud van het erfgoed letterlijk moeten nemen en positief faciliterend moeten zijn naar organisaties die op dit gebied actief zijn. Naar aanleiding van de sloop van enkele historische panden wordt nadrukkelijk gevraagd om zorgvuldig met de historische objecten om te gaan.
4.5 Beleidsuitgangspunten cultureel erfgoed 4.5.1 Visie op cultureel erfgoed Bekendheid met de historie draagt eraan bij dat inwoners zich kunnen identificeren met de plaats waar ze wonen en zich verbonden voelen met deze omgeving. Het maakt de geschiedenis van Boxmeer levend. Tegelijkertijd wordt ruimte geboden aan nieuwe cultuuruitingen. Typerend aan de culturele identiteit en levensstijl van Boxmeer is dat het heden en verleden hand in hand gaan. Het is daarom van belang de historische cultuuruitingen te behouden. 4.5.2 Doelstellingen Doel van het lokale culturele erfgoedbeleid is het brede spectrum van ons erfgoed in beeld brengen en in stand houden en mogelijkheden bieden voor interactie met de gemeenschap. 4.5.3 Acties Op het gebied van het materiële erfgoed dient een inhaalslag te worden gemaakt. Om de doelstelling te bereiken is het nodig dat de gemeente en lokale erfgoedorganisaties meer samenwerken. Tot nu toe waren het vooral de lokale erfgoedorganisaties die zich om het behoud en beheer van het lokale erfgoed hebben bekommerd. In de huidige vorm, diverse verenigingen die naast elkaar opereren, zijn de grenzen van hun mogelijkheden bereikt. Om het erfgoed ook voor de toekomst te kunnen behouden, zijn maatregelen nodig. Te ondernemen acties zijn: 4.5.3.1 Registratie collecties en archieven De diverse lokale erfgoedorganisaties hebben een belangrijke rol gespeeld bij het veilig stellen, archiveren en exposeren van het culturele erfgoed. Onder andere door het uitbrengen van diverse publicaties hebben zij de archeologie en historie van de gemeente Boxmeer in beeld gebracht. De al opgedane kennis en verzamelde informatie zijn echter versnipperd over de diverse organisaties en personen. In samenwerking met lokale erfgoedorganisaties ontwikkelt de gemeente een centraal punt waar kennis en informatie gebundeld en bewaard kunnen worden. Wie: Lokale erfgoedorganisaties.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
24
Rol gemeente: faciliterend door een geschikte vorm beschikbaar te stellen. Wanneer: 2008 en verder. Geleidelijke opbouw en uitbouw. Behoud materieel erfgoed 4.5.3.2 Beschikbaar stellen opslagruimte historische en archeologische vondsten en ander cultureel erfgoed Tijdens het ontwikkelingsproces van deze nota, zijn door erfgoedorganisaties diverse signalen afgegeven dat er problemen zijn met diverse historische collecties: onvoldoende capaciteit bij de particulier/de organisatie die het opslaat, onvoldoende brandveilig en soms ook klimatologisch onvoldoende beheerst ten aanzien vocht en schimmel. In samenspraak met het veld zal een oplossing worden gezocht voor het beheer van lokale historische vondsten en cultureel erfgoed, waarbij de gemeente de regie heeft. Wie: lokale erfgoedorganisaties en gemeente Rol gemeente: faciliterend door geschikte ruimte schikbaar te stellen Wanneer: mogelijkheden verkennen in 2007. Vanaf 2008 ruimte openstellen voor opslag. 4.5.3.3 Verzamelen erfgoed De mogelijkheden onderzoeken om erfgoed dat zich buiten de gemeentegrens bevindt, door bruikleen of aankoop terug te halen. Vooraf worden geen middelen in de begroting gereserveerd voor aankoop. Aan de hand van de inventarisatie, de onderbouwing en het belang van de desbetreffende voorwerpen voor Boxmeer en de kosten besluit de gemeente over eventuele aankoop of bruikleen. Wie: lokale erfgoedorganisaties Rol gemeente: beslisser over aankoop of bruikleen Wanneer: 2008 en verder. 4.5.3.4 Onderzoek naar mogelijkheden museale voorziening Onderzocht zal worden wat de mogelijkheden zijn voor opslag en het inzichtelijk maken van het archeologische en historische erfgoed, inclusief een expositieruimte c.q. museum. Uit de eerste verkenningen blijkt dat er voor het museum vier à vijf kamers nodig zijn op basis van de indeling naar prehistorie, historie (Romeinse tijd en Middeleeuwen) en karakteristiek van de elf kerkdorpen, de schilderijen en tekeningen van Rombouts en industrieel erfgoed. Ook is er opslagruimte benodigd. Uitgangspunt voor het onderzoek naar de mogelijkheden van een expositieruimte / museum is dat de gemeente zorgt voor de initiële investering en dat de exploitatie door vrijwilligers binnen een te subsidiëren stichting plaats vindt. Wie: De gemeente verricht onderzoek in samenwerking met de lokale erfgoedorganisaties. Rol gemeente: ondersteunend door verstrekking van subsidie en faciliterend door geschikte ruimte beschikbaar te stellen Wanneer: Afronding onderzoek naar de mogelijkheden in de tweede helft van 2007. Presentatie aan de raad en besluitvorming in het eerste kwartaal van 2008. Start museum/tentoonstellingsfunctie in de eerste helft van 2008. 4.5.3.5 Ontwikkeling lokaal archeologiebeleid De huidige juridische basis voor het omgaan met archeologische waarden is de Monumentenwet uit 1988. In 1998 is het Verdrag van Valletta door de Staten Generaal geratificeerd. Dit verdrag zal waarschijnlijk in de loop van 2007 wettelijk worden verankerd. De verankering hiervan in de vernieuwde Monumentenwet is in juni 2007 aangenomen door zowel de Tweede als de Eerste Kamer. In de nieuwe wetgeving komt de verantwoordelijkheid voor de erfgoedzorg bij de gemeenten te liggen. Het instrument dat zij hiervoor kunnen gebruiken, is het bestemmingsplan. Omdat archeologie hiermee, net als andere ruimtelijke
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
25
condities, een aspect van de ruimtelijke ordening wordt, dient de gemeente Boxmeer een archeologiebeleid te ontwikkelen. Hierin wordt eenduidig vastgelegd hoe de gemeente omgaat met ontwikkelingen in de bodem die mogelijk archeologisch erfgoed schaden. Tevens zal in dit archeologiebeleid worden aangegeven worden welke inhoudelijke keuzes er gemaakt gaan worden ten aanzien van archeologie en hoe het archeologische erfgoed gebruikt kan worden om de identiteit van de gemeente Boxmeer te versterken. Op die manier wordt archeologie niet alleen een conditie, maar ook een inspiratiebron voor de ruimtelijke inrichting. Wie: de gemeente, afdeling Ruimtelijke Ontwikkeling. Rol gemeente: uitvoering wettelijke taak in zowel archeologiebeleid als behoud erfgoed Wanneer: 2007- 2009. Afronding nota eind 2009. 4.5.3.6 Ondersteuning traditionele evenementen en verenigingen De bestaande ondersteuning door middel van waarderingssubsidies voor de gilden en verenigingen op het gebied van volkscultuur zoals de carnavalsverenigingen en oranjeverenigingen blijft gehandhaafd. De vereniging die de Metworstrennen en de stichting die De Vaart organiseren worden ondersteund door middel van dienstverlening door de gemeente zoals het onderhoud van het rustaltaar, toezicht bij de evenementen door stadswachten, het regelen van het verkeer etc. De laatste jaren hebben de verenigingen herhaaldelijk verzocht om financiële ondersteuning in verband met de gestegen organisatiekosten. In verband met de promotionele betekenis van deze evenementen voor Boxmeer, het algemeen toegankelijke karakter en het grote doelgroepbereik, ontvangen de verenigingen vanaf 2008 een waarderingssubsidie. Wie: verenigingen Rol gemeente: ondersteunend door middel van waarderingssubsidies en dienstverlening Wanneer: 2008 en verder. 4.5.3.7 Ondersteuning Stichting Nederlands Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum De gemeente hecht aan het behoud van het Nederlands Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum in Overloon in verband met de brede functies van het museum op het gebied van cultureel erfgoed, cultuureducatie en toerisme. Het museum onvangt daarom vanaf 2008 een waarderingssubsidie. Wie: verenigingen Rol gemeente: ondersteunend door middel van waarderingssubsidies en dienstverlening Wanneer: 2008 en verder.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
26
5
Beeldende kunst in de openbare ruimte
5.1 Beeldende kunst in de openbare ruimte algemeen Als we het hebben over de openbare ruimte bedoelen we meestal straten, pleinen, parken en ander groen waar iedereen gebruik van kan maken en waar men elkaar kan ontmoeten. Het openbare leven speelt zich ook af in de semi-openbare ruimten als treinen, bibliotheken, ziekenhuizen, horeca en vliegvelden. Ook bij toepassing van kunst in deze omgevingen spreken wij over beeldende kunst in de openbare ruimte. Kunst in de openbare ruimte verhoudt zich op een bepaalde manier tot de openbare ruimte en laat het publiek die ruimte zien, ervaren of interpreteren. Dat houdt ook in dat de omgeving de legitimatie van specifieke kunstwerken vormt, dat de kunstwerken hierop reageren en dat de werken altijd nauw verbonden zijn met een fysieke plek (gebied of omgeving). Een goed voorbeeld uit Boxmeer is het kunstwerk op het kerkplein in Sambeek. Het kunstwerk stelt de duivel voor die volgens een plaatselijke legende een ongewijde klok probeert te stelen uit de klokkentoren van de kerk. Beeldende kunst in de openbare ruimte streeft altijd een publieke reactie na, een verandering in houding of waarneming van de ruimte in relatie tot het kunstwerk. In die zin kan beeldende kunst een middel zijn om het publiek de openbare ruimte beter of in ieder geval anders te laten ervaren. Daarom horen ook tijdelijke, (vaak grootschalige) manifestaties en buitenprojecten onder beeldende kunst in de openbare ruimte. Deze hebben het voordeel dat ze relatief onbekende kunstvormen en experimenten een kans geven op het publieke podium. Kunst in de openbare ruimte kan gezien worden als een belangrijk middel om een groter en nieuw publiek te interesseren voor kunst. De kunst wordt naar het publiek gebracht in plaats van dat het publiek naar de kunst toe moet komen. Dit heeft een sterk drempelverlagend effect.
5.2 Algemene ontwikkelingen De overheid is verantwoordelijk voor de beeldende kunst in de openbare ruimte, omdat de overheid verantwoordelijk is voor (de inrichting van) de openbare ruimte. Steeds meer gemeenten ontwikkelen beleid voor beeldende kunst in de openbare ruimte omdat de beeldende kunst de kwaliteit, de identiteit en authenticiteit van de omgeving versterkt. Daarnaast levert kunst een unieke en onderscheidende bijdrage aan architectuur en infrastructuur. Ook inwoners zijn steeds vaker betrokken bij het plaatsen van kunst in de naaste omgeving. Bij de plaatsing van kunstwerken in de openbare ruimte laten veel gemeenten zich adviseren door een commissie of een werkgroep die een artistiek-inhoudelijk advies geeft op basis waarvan het college een besluit kan nemen. Daarnaast kunnen inwoners (of wijk- en dorpsraden) worden betrokken bij de keuze voor beeldende kunst door het organiseren van informatiebijeenkomsten. Meer dan 90% van de kunstwerken in de buitenlucht staat op gemeentegrond en valt onder gemeentelijk beheer. Veel gemeenten hanteren de zogenaamde 1%-regeling bij de plaatsing van kunstwerken in de openbare ruimte. Deze regeling houdt in dat bij te realiseren bouw- en
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
27
infrastructurele projecten 1% van de totale aanbestedingssom (bouwsom) wordt gereserveerd voor te realiseren kunstwerken. Dit bedrag wordt soms aangevuld met geld dat jaarlijks wordt begroot voor de aankoop van kunst. De gemeenten zijn niet alleen verantwoordelijk voor de plaatsing van nieuwe kunstwerken, maar ook voor het onderhoud en beheer van bestaande kunstwerken.
5.3 Kunst in de openbare ruimte in Boxmeer Sinds 1997 voert de gemeente een actief beleid op het gebied van kunst in de openbare ruimte door middel van het verstrekken van opdrachten. Inmiddels beschikt Boxmeer over 30 kunstwerken die deels zijn verkregen door opdrachten vanuit de gemeente en deels door schenkingen. Het doel van dit kunstbeleid is de bevolking kennis te laten maken met uiteenlopende vormen van beeldende kunst, de leefomgeving te verfraaien en de identiteit en authenticiteit van de omgeving te versterken. Boxmeerse inwoners hechten veel belang aan kunst in hun woonomgeving. Er liggen diverse verzoeken van wijk- en dorpsraden die hebben aangegeven dat ze graag een kunstwerk in hun wijk of dorp willen. Het beleid wordt gefinancierd uit de ‘Regeling voor toepassing van beeldende kunst in de openbare ruimte’ (1997), die uit de volgende twee onderdelen bestaat: 1 Bij te realiseren bouw- en infrastructurele projecten wordt 1% van de totale aanbestedingssom (bouwsom) gereserveerd voor te realiseren kunstwerken (de zogenaamde 1%-regeling). 2 Vanuit het grondbedrijf wordt per m2 uit te geven bouwgrond een bedrag van fl 1,- (€ 0,45) gereserveerd ten behoeve van de aankoop van kunstobjecten. Er zijn enkele knelpunten die belemmerend werken in het realiseren van een goede spreiding van de kunstwerken over de gemeente en een planmatige ontwikkeling. De beschikbare financiën voor beeldende kunst in de openbare ruimte zijn afhankelijk van activiteiten van de gemeente in het kader van nieuwbouwprojecten en infrastructurele projecten. Het is de bedoeling dat bij deze projecten de 1%-regeling wordt gehanteerd om geld te ramen voor de totstandkoming van kunst. De huidige regeling voor toepassing van beeldende kunst in de openbare ruimte, wordt niet consequent toegepast bij de ontwikkeling van bouwprojecten. Dit is ten dele toe te schrijven aan onhelderheid in de bestaande regeling. Aanvullend aan de regeling voor de realisatie van kunst werd jaarlijks een bedrag opgenomen op de begroting voor de aankoop van kunstwerken. In verband met bezuinigingen is deze post per 2005 vervallen. Als knelpunt wordt ook ervaren dat door de koppeling van de 1%-regeling aan specifieke gemeentelijke bouwprojecten, de realisatie van kunst in de openbare ruimte gebonden is aan de locatie van deze projecten. Het gevolg is dat in buurten met veel bouwprojecten, kunst kan worden gerealiseerd. De kans dat er kunstwerken worden geplaatst in of bij wijken en buurten zonder (ver)bouwplannen, is echter klein. Het tweede onderdeel van de regeling, het reserveren van fl 1,- (€ 0,45) per m2 uit te geven bouwgrond voor kunstaankopen, is slechts incidenteel toegepast. De ‘Regeling voor toepassing van beeldende kunst in de openbare ruimte’ is als voorziening dus wel aanwezig bij de gemeente, maar voldoet niet en dient te worden herzien. Daarnaast voldoet de huidige regeling niet aan de voorschriften van het Besluit Begroting en Verantwoording (BBV). Het is volgens deze voorschriften niet toegestaan om een reserve te vormen door middelactivering.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
28
Werkgroep Kunstadvisering De Werkgroep Kunstadvisering heeft een adviserende rol over de keuze van de locatie, de kunstenaar en het ontwerp. De leden van de Werkgroep zijn belangstellende burgers met specifieke deskundigheid op het gebied van beeldende kunst en inrichting van de (openbare) ruimte. De huidige Werkgroep is samengesteld uit een landschapsarchitect, een aantal kunstenaars uit diverse disciplines, een tuinontwerper en een jurist. De Werkgroep Kunstadvisering hanteert werkprocessen en criteria waarmee de Werkgroep de kwaliteit van in te schakelen kunstenaars en de te realiseren kunst kan bewaken. Door haar adviezen beoogt de Werkgroep een waardevolle en interessante collectie buitenkunst tot stand te brengen. De Werkgroep wordt vanuit de gemeente gefaciliteerd door een secretaris en door vergaderruimte ter beschikking te stellen. De werkzaamheden van de werkgroep zijn: - initiëren (van eigen, gemeentelijke plannen) - beoordelen (van ideeën en suggesties van burgers, kunstenaars, gemeentelijke afdelingen) - begeleiden (van eenmaal in gang gezette procedures).
5.4 Raadpleging Boxmeerse inwoners De wensen, behoeften en meningen van Boxmeerse inwoners met betrekking tot beeldende kunst in de openbare ruimte kunnen als volgt worden samengevat: Men vindt het vanzelfsprekend dat kunst deel uitmaakt van de openbare ruimte. Kunst moet iets toevoegen aan de openbare ruimte. Men is van mening dat kunst in de openbare ruimte divers moet zijn en moet passen in de omgeving. De kwaliteit van kunst wordt als belangrijk ervaren. Kunstwerken moeten beter worden verspreid over de gemeente. Een lange termijnplanning voor kunst in de openbare ruimte wordt wenselijk geacht. De werkgroep kunstadvisering moet erkenning, draagvlak en meer bekendheid krijgen. Ook de wijk- en dorpsraden zouden geraadpleegd moeten worden bij de plaatsing van kunst in de openbare ruimte.
5.5 Beleidsuitgangspunten beeldende kunst in de openbare ruimte 5.5.1 Visie op beeldende kunst in de openbare ruimte De gemeente is van mening dat beeldende kunst essentieel is voor de inrichting van de openbare ruimte. Beeldende kunst versterkt de kwaliteit, de identiteit en de authenticiteit van de openbare ruimte op zeer uiteenlopende en geheel eigen wijze. Daarnaast is beeldende kunst in de openbare ruimte kunst voor en van iedereen. Iedereen kan er kennis van nemen. Het werkt verruimend, kleurt, brengt tot leven en confronteert. Daardoor draagt het bij aan respect, zorg en medeverantwoordelijkheid voor de openbare ruimte en dus voor diegenen die zich daarin bewegen. Het levert een bijdrage aan de ontmoeting, de samenleving en de uitwisseling en fungeert daardoor als bindmiddel. Beeldende kunst in de openbare ruimte heeft hierdoor ook een duidelijke functie in het kader van het bevorderen van de sociale cohesie, educatie en veiligheid. 5.5.2 Doelstelling Doel is het stimuleren en het realiseren van beeldende kunst in de openbare ruimte en het onderhouden van de gerealiseerde kunstwerken.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
29
5.5.3 Verantwoordelijkheden met betrekking tot beeldende kunst in de openbare ruimte De gemeente heeft de taak erop toe te zien dat beeldende kunst in de openbare ruimte wordt gestimuleerd en gerealiseerd. Daarnaast zorgt de gemeente voor het onderhoud. Bij de werkzaamheden die hieruit voortvloeien zijn velen betrokken. Binnen de gemeentelijke organisatie zijn dat de afdelingen Ruimtelijk Beheer, Ruimtelijke Ontwikkeling en de afdeling Welzijn en Maatschappelijke Ontwikkeling. Andere betrokkenen kunnen zijn: de landschapsarchitect (voor de vast te stellen locatie), projectleiders, de Werkgroep Kunstadvisering, omwonenden, wijk- en dorpsraden. Het college beslist op basis van adviezen van de betrokkenen over de keuze van de locatie, de kunstenaar en het kunstwerk. Per project moet worden bekeken welke partners op welke moment moeten worden ingeschakeld in de ontwikkelings-, keuze- en realisatieprocessen. Deze stappen worden vastgelegd in werkprocesbeschrijvingen. 5.5.4 Acties Om beeldende kunst in de openbare ruimte op een goede wijze tot stand te brengen, moeten de volgende stappen worden gezet: 5.5.4.1 Ontwikkelen meerjarenplan beeldende kunst in de openbare ruimte Het ontwikkelen van een artistiek-inhoudelijk plan voor beeldende kunst in de openbare ruimte en daaraan gekoppeld een meerjarenplan is belangrijk om zicht te krijgen op de volgende zaken: Wat willen we met beeldende kunst in de openbare ruimte op basis van de wensen en behoeften die er op dit moment leven en op basis van de (nieuw)bouwplannen? Komen de huidige kunstwerken nog goed tot hun recht of zijn er aanpassingen nodig? Daarnaast is het van belang om in het meerjarenplan te inventariseren wat de kansen, mogelijkheden en onmogelijkheden zijn, wat de wensen zijn van burgers (wijk- en dorpsraden) met betrekking tot kunst in de omgeving, welke (nieuw)bouwplannen er zijn, wat de (gewenste) spreiding van kunstwerken over de gehele gemeente is, welke aanpassingen bij bestaande kunstwerken gewenst zijn en hoe de infrastructuur naar, bij en tussen kunstwerken voldoet. Aan de hand van het meerjarenplan kan worden gewerkt aan een spreiding van de realisatie over meerdere jaren. Ook wordt aan de hand van het meerjarenplan een meerjarenbegroting voor de realisatie opgesteld. De kosten voor de realisatie worden betaald door jaarlijks in de exploitatie een uitgave voor kunst op te nemen en deze te verrekenen met een egalisatiereserve kunst. Wie: ontwikkeling van het plan door de Werkgroep Kunstadvisering en de afdeling Welzijn en Maatschappelijke Ontwikkeling onder inhoudelijke begeleiding van Noord-Brabantse Kunst Stichting (NBKS). Toetsing en advisering door de afdelingen Ruimtelijke Ontwikkeling en Ruimtelijk Beheer. Rol gemeente: initiërend. Wanneer: 2007 – 2008. 5.5.4.2 Beschrijving werkprocessen Dit omvat niet alleen de beschrijving van de processen met betrekking tot de ontwikkelings-, keuze-, en realisatieprocessen en het instandhouden voor beeldende kunst in de openbare ruimte, maar ook de beschrijving van taakverdeling en verantwoordelijkheden. Bij de beschrijving van de werkprocessen wordt een integrale benadering van beeldende kunst in de openbare ruimte toegepast. Bij het (her)ontwikkelen van de openbare ruimte, moet kunst
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
30
als integraal onderdeel uitmaken van de planvorming. Hierbij wordt de algehele ruimte belicht. Dus niet alleen de openbare ruimte maar ook de omliggende percelen en panden. In de startfase van projecten zal toepassing van kunst als optie worden overwogen. Wie: afdeling Welzijn en Maatschappelijke Ontwikkeling in overleg met afdeling Ruimtelijke Onwikkeling, afdeling Ruimtelijk Beheer en de Werkgroep Kunstadvisering. Rol gemeente: initiërend en ondersteunend. Wanneer: 2007.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
31
6
Podiumkunsten
6.1 Podiumkunsten algemeen Binnen de definitie van podiumkunsten vallen optredens die op een podium worden uitgevoerd op het gebied van muziek, toneel, dans, cabaret, kleinkunst, revue, opera en musical en alle vormen van samenwerkingsverbanden daarvan. Met de term productie wordt de ontwikkeling bedoeld van een voorstelling waarvan een aantal uitvoeringen zal plaatsvinden. Die uitvoeringen hoeven niet persé plaats te vinden in het theater. Er zijn vele locaties denkbaar, binnen en buiten.
6.2 Algemene ontwikkelingen In de afgelopen jaren is het aantal bezoekers van podia toegenomen. De podiumkunsten staan in de belangstelling, zowel bij publiek als bij beleidsmakers. Veel gemeenten, grote en kleine, renoveren of realiseren podia of breiden deze uit. De wijziging van de bevolkingssamenstelling (kleinere gezinnen, meer alleenstaanden, meer ouderen) is een factor die het toekomstig theaterbezoek positief kunnen beïnvloeden6. Uit onderzoek7 blijkt dat 45% van de Nederlanders wel eens vaker een toneelvoorstelling zou willen bezoeken. De sterke prijsstijgingen bij de inkoop van voorstellingen en de daaruit voortkomende prijsstijgingen voor het publiek, vormen echter een risico. Ook is er concurrentie vanuit de vrijetijds- en vermaakindustrie, die evenementen en activiteiten ontwikkelt gericht op hetzelfde publiek. Consumenten krijgen steeds meer keus in de besteding van hun vrije tijd. Naast de groei van het aanbod, neemt door de toegenomen mobiliteit de keuzevrijheid voor (podium)consumenten toe. Cultuurproducenten moeten dus meer dan voorheen moeite doen om publiek te binden. Als reactie hierop worden regelmatig samenwerkingsverbanden gevormd tussen cultuurinstellingen en worden dynamische netwerken gevormd waarin flexibele afstemming tussen vraag en aanbod mogelijk is. Ook zoekt men naar aanvullende elementen om het publiek te boeien, zoals een clustering van restaurant, café, boekhandel, theaterwerkplaats, lezingen etc. Na het publiek zijn de gemeenten de belangrijkste financiers van de podiumkunsten. De gemeenten kunnen ondersteuning bieden door het stimuleren van het productieklimaat en door PR-activiteiten.
6.3 Podiumkunsten in Boxmeer Boxmeer heeft een gevarieerd aanbod van zowel professionele producties als van voorstellingen en optredens door amateurgezelschappen. Sociaal-cultureel centrum de Weijer is de centrale culturele voorziening van de gemeente Boxmeer en beschikt over een theaterzaal die gebruikt wordt door professionele gezelschappen, amateurkunstenaars en het onderwijs. De gemeente subsidieert het Weijertheater om een zo goed mogelijke representatie van het landelijk aanbod te laten zien en horen. Wat betreft de samenstelling van de programmering werkt het Weijertheater samen met de schouwburg Cuijk. Hiervoor hebben de theaters een professionele programmeur in dienst. Grotere producties en concerten van klassieke muziek door grote orkesten vinden plaats in Cuijk. In Boxmeer worden met name toneel, cabaret, jeugdvoorstellingen, muziekvoorstellingen en concerten geprogrammeerd.
6
De Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (2007), Jaarverslag 2006, Amsterdam: VSCD. Goedhart, S., Ronde, T. de, Spangenberg, F., Wal, C. van der (2007). Een brede kijk op de belangstelling voor kunst en cultuur – een eerste verkenning. Amsterdam: Motivaction research and strategy.
7
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
32
Daarnaast vinden in het Koningskerkje te Vierlingsbeek, de Mariakapel te Holthees en in de kapel van Stichting het Kloosterhuis te Sambeek kleinschalige podiumactiviteiten plaats zoals uitvoeringen van klassieke muziek. Vrijwilligers beheren en exploiteren deze accommodaties. De gemeente draagt bij aan de instandhouding. De jongerencentra De Box en de Gryphus organiseren podiumactiviteiten zoals popconcerten. Door Stichting Op De Tôffel wordt jaarlijks het popfestival Op De Tôffel in Vierlingsbeek georganiseerd dat tot ver buiten de regio bekend is. In De Box is voor popbands voldoende oefenruimte beschikbaar. De meeste kleine en middelgrote gemeenten beschikken niet over een popoefenruimte. Dit is een voorziening die gewoonlijk aanwezig is bij grotere gemeenten. Een vrij recente ontwikkeling is de organisatie van projectmatige producties zoals ‘Alles is niets, niets is alles’, ‘De Maas spreekt’, ‘De Mallemolen’ en ‘De Storm’ in verschillende dorpskernen. Bij dit soort producties werken vele disciplines uit het culture veld en vrijwilligers vanuit de lokale gemeenschap samen. Soms worden dergelijke initiatieven ondersteund door professionele organisaties, zoals de ondersteuning door De Weijer bij Feestje aan de Gracht. Vaak zijn vrijwilligers en amateurkunstenaars de drijvende krachten bij dit soort evenementen. Door de betrokkenheid van de vele amateurkunstenaars – soms bijgestaan door professionals –, de culturele verenigingen en de vrijwilligers die organisatorische en technische ondersteuning bieden, dragen de voorstellingen bij aan een levendig cultureel klimaat en sociale binding. Er is veel waardering vanuit de bevolking voor deze producties. Het lokale bedrijfsleven levert vaak een belangrijke bijdrage door de initiatieven ruimhartig financieel te ondersteunen.
6.4 Raadpleging Boxmeerse inwoners De wensen, behoeften en meningen van de Boxmeerse inwoners met betrekking tot podiumkunsten kunnen als volgt worden samengevat: Men vindt dat de gemeente een tegenprestatie kan vragen wanneer zij subsidie verstrekt. Kunst en cultuur dient voor iedereen toegankelijk te zijn. Daarom moet ook in de kleine kernen een cultuuraanbod zijn. Organisaties en instellingen – zowel professionals als amateurkunstverenigingen – willen waar mogelijk samenwerken en gebruik maken van elkaars potentieel. De suggestie is gedaan om De Weijer in te zetten als ‘facilitair bedrijf’ voor de hele gemeente met mobiele technische voorzieningen. In de programmering moet worden samengewerkt om een totaal aanbod te realiseren op lokaal en regionaal niveau. Velen zijn van mening dat de gemeente meer moet doen aan PR voor kunst en cultuur.
6.5 Beleidsuitgangspunten podiumkunsten 6.5.1 Visie op podiumkunsten Voor de gemeente is het van belang om een gevarieerd aanbod in podiumkunsten te kunnen aanbieden om de volgende redenen: Leefbaarheid Velen nemen actief deel aan deze activiteiten of genieten er als toeschouwer van. Spreiding van de activiteiten over de kernen draagt bij aan de bereikbaarheid van de activiteiten voor iedereen. Sociale cohesie Het gezamenlijk realiseren, bijwonen en genieten van producties draagt bij aan de sociale cohesie. Het theater en de diverse podia bieden inwoners de mogelijkheid voor kennismaking, ontmoeting en samenwerking.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
33
Identiteit Podiumactiviteiten bieden de mogelijkheid de culturele identiteit te tonen en kennis te nemen van uiteenlopende culturele uitingsvormen. De lokale producties leveren een belangrijke bijdrage tot kennismaking en (her)waardering van de eigen lokale cultuur en identiteit en brengt het unieke karakter van Boxmeer tot uitdrukking. In relatie tot het algemene cultuurbeleid Door een kwalitatief goede programmering kunnen inwoners een zo goed mogelijke representatie van het landelijk podiumaanbod zien en horen. De beschikbaarheid van de diverse podia en de mogelijkheid om hiervan gebruik te maken, biedt professionals en amateurs kansen om zich (verder) te ontwikkelen. Toerisme en recreatie De theateractiviteiten en overige podiumkunsten vormen een goede aanvulling op de recreatiemogelijkheden voor dagrecreanten en toeristen. 6.5.2 Doelstellingen De gemeente wil het ontwikkelen van producties en uitvoeringen stimuleren. Het doel hiervan is: - een veelzijdig podiumaanbod voor inwoners van Boxmeer te realiseren - burgers de kans geven initiatieven te nemen en hun talenten te ontwikkelen - het versterken van het culturele klimaat in Boxmeer. 6.5.3 Acties Door het instandhouden van het huidige veelzijdige aanbod en het ondersteunen van nieuwe initiatieven, wil de gemeente bovengenoemde doelstellingen realiseren. Om dit te bereiken worden bestaande en nieuwe lokale initiatieven ondersteund: 6.5.3.1 Subsidiëring evenementen: behoud en versterken veelzijdig podiumaanbod Door subsidiëring van De Weijer wordt het huidige kwalitatief goede aanbod van het Weijertheater (in samenwerking met het theater in Cuijk) gehandhaafd. Wat ontbreekt in het aanbod van het Weijertheater is klassieke muziek in verband met de begrenzingen van de accommodatie en de verdeling in de programmering met Cuijk. Een goede aanvulling op de programmering van de Weijer zijn de kleinschalige klassieke concerten in het Koningskerkje te Vierlingsbeek, de Mariakapel te Holthees en in de kapel van Stichting het Kloosterhuis te Sambeek. Dit ondersteunt tegelijkertijd de variatie in het aanbod én de spreiding over de kernen. Omdat het aanbod in klassieke muziek steeds schaarser en kostbaarder wordt, zullen de drie vrijwilligersorganisaties in de toekomst voor de organisatie van kleinschalige klassieke concerten subsidie ontvangen. De succesvolle evenementen Op De Tôffel, Feestje aan de Gracht en Concert aan de Gracht, bieden een breed podium aan zowel professionals als amateurs. De activiteiten worden door Boxmeerse inwoners zeer gewaardeerd en vormen een kwalitatief goede en eigentijdse aanvulling op traditionele evenementen als De Vaart en de Metworstrennen. Zij bevorderen de diversiteit in het aanbod en ontvangen mede daarom waarderingssubsidie. De promotionele waarde van deze evenementen is eveneens van belang.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
34
6.5.3.2 Subsidiëring programmering klassieke muziek in de kapellen van Vierlingsbeek, Holthees en Sambeek Wie: Verenigingen van het Vierlingsbeekse Kerkje te Vierlingsbeek, De Mariakapel te Holthees en Het Kloosterhuis te Sambeek. Rol gemeente: ondersteunend. Wanneer: 2008 en verder. 6.5.3.3 Subsidiëring muziekevenementen: popfestival Op De Tôffel, en de muziekevenementen Feestje aan de Gracht en Concert aan de Gracht Wie: Jongerencentrum Gryphus, organisatoren Feestje aan de Gracht en Concert aan de Gracht. Rol gemeente: ondersteunend. Wanneer: 2008 en verder. 6.5.3.4 Stimuleren nieuwe initiatieven ten behoeve van het versterken culturele klimaat Regelmatig worden nieuwe evenementen en voorstellingen georganiseerd door individuele initiatiefnemers of speciaal voor het desbetreffende project in het leven geroepen organisaties. De gemeente heeft veel van deze initiatieven ondersteund en wil dit ook in de toekomst stimuleren door middel van subsidiëring conform de beleidsregels ‘projecten kunst en cultuur’. In de uitvoeringsregels worden de subsidiecriteria gespecificeerd. Ten behoeve van een goede spreiding en planning van evenementen zullen per halfjaar maximaal twee aanvragen voor grote projecten worden gehonoreerd. Wie: initiatiefnemers. Rol gemeente: ondersteunend. Wanneer: 2008 en verder. Aanvragen voor projectsubsidies kunnen twee keer per jaar worden ingediend.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
35
7
Amateurkunst
7.1 Amateurkunst algemeen Amateurkunst is volgens het Handboek Cultuurbeleid8 “Al die activiteiten, individuen en organisaties die vanuit een kunsttraditie betrokken zijn bij de realisatie van kunstproducten, zonder dat er gestreefd wordt naar het verkrijgen van een primair inkomen uit het kunstproduct”. In het algemeen zijn dit activiteiten die door mensen in hun vrije tijd op het gebied van kunst en cultuur worden uitgeoefend. Hieronder vallen zeer uiteenlopende activiteiten als zang, dans, muziek, toneel, de inzet voor ons culturele erfgoed, film, etc. Landelijk gezien beoefent ongeveer 44% van alle Nederlanders9 in hun vrije tijd amateurkunst. Het zijn meestal vrijwilligers die amateurkunstorganisaties draaiende houden. De scheidslijn tussen professionals en amateurkunstenaars is soms vaag. Amateurkunstbeoefenaars zijn vaak zeer gedreven en bereiken daarmee soms een hoog niveau. Daarnaast lopen professionele kunst en amateurkunst vaak in elkaar over doordat professionals betrokken zijn bij activiteiten van amateurs en omgekeerd.
7.2 Algemene ontwikkelingen Het beoefenen van amateurkunst wordt als vorm van vrijetijdsbesteding hoog gewaardeerd in Nederland. Amateurkunstenaars leveren een bijdrage aan een levendig cultureel klimaat. Deelname aan amateurkunst in verenigingsverband staat echter onder druk. Uit onderzoek ten behoeve van de ‘Cultuurnota 2001-2004. Cultuur als confrontatie’10 blijkt dat steeds minder mensen amateurkunst in verenigingsverband beoefenen. Mensen hebben meer behoefte aan kortdurende projectmatige activiteiten. In de traditionele kunstbeoefening neemt het aantal jongeren en mannen af. Allochtonen zijn zeer actieve amateurkunstenaars, maar op andere plaatsen en in andere verbanden dan via de traditionele, autochtone verenigingen. Naast de traditionele amateurkunstbeoefening die vaak in verenigingsverband plaatsvindt, ontstaan er kruisbestuivingen tussen kunstdisciplines en nieuwe initiatieven. Vrijwilligers voor bestuursfuncties zullen in de toekomst moeilijker te vinden en te behouden zijn.
7.3 Amateurkunst in Boxmeer In de Cultuuratlas, bijlage bij deze nota, is een zo volledig mogelijk overzicht opgenomen van deze verenigingen, waaronder harmonieën, fanfares, koren, toneelverenigingen, en (volks)dansgroepen. Het beoefenen van amateurkunst maakt onderdeel uit van de Brabantse cultuur en zorgt voor sociale binding binnen de gemeenschap11: velen voelen zich ermee verbonden. Het in groepsverband beoefenen van muziek is een Bourgondische traditie. Harmonieën en fanfares luisteren met grote regelmaat lokale evenementen op met muzikale optredens en zijn daardoor van groot belang voor de gemeenschap. De gemeente ondersteunt de amateurkunstenaars in hun ontwikkeling door subsidiëring van de Meander. Deze kunsteducatieve instelling biedt inwoners educatieve ondersteuning en de mogelijkheid om zich in een breed scala van kunstdisciplines te ontwikkelen. Jeugdleden van harmonieën en
8
Veldheer, V.C., Akkermans, H.J.M., Ligthart, P.J.M., Schalij, M.R., Wijn, C.H. (1989). Handboek Cultuurbeleid. Den Haag: Elsevier bedrijfsinformatie. 9 Willems, F. (2006). Kunsteducatie een beleidshandreiking. Utrecht: De Kunstconnectie/VKV 10 Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen (2000). Cultuurnota 2001-2004. Cultuur als confrontatie. Pag. 36. Den Haag: SDU. 11 Kamoschinski, A., Long, K. du, Luijten, J. (2006). Folklore kleurt de toekomst. Volkscultuur in Brabant. Tilburg: PON
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
36
fanfares kunnen tegen gereduceerd tarief lessen volgen bij de Meander. Daarnaast ontvangen muziek-, toneel-, zang- en (volks)dansverenigingen en de gilden een waarderingssubsidie. De laatste jaren is er sprake van een toename van voorstellingen door amateurkunstenaars, bijvoorbeeld de musicals die zijn georganiseerd in bijvoorbeeld Beugen en Boxmeer(kern). Voor de organisatie en realisatie van deze evenementen wordt gedurende de duur van het project intensief samengewerkt door vele amateurkunstorganisaties zoals fanfares, koren, toneelverenigingen en vrijwilligers die zorgen voor technische en organisatorische ondersteuning.
7.4 Raadpleging Boxmeerse inwoners De wensen, behoeften en meningen van Boxmeerse inwoners met betrekking tot amateurkunst kunnen als volgt worden samengevat: Het in stand houden van activiteiten en voorzieningen op het gebied van kunst en cultuur wordt als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van burgers en gemeente gezien. Van de gemeente verwacht men een faciliterende rol onder andere op het gebied van accommodatie, promotie en informatieverstrekking. Men is van mening dat kunst- en cultuuractiviteiten algemeen toegankelijk dienen te zijn. Het aanvragen van subsidie wordt als complex ervaren. Men is van mening dat voor een subsidie een tegenprestatie geleverd moet worden. Ook kunnen verenigingen elkaar ondersteunen door bijvoorbeeld gebruik te maken van elkaars expertise met betrekking tot het organiseren van evenementen en ledenwerving. Er is verdeeldheid over het standpunt dat ook financieel onafhankelijke organisaties subsidies zouden moeten ontvangen.
7.5 Beleidsuitgangspunten amateurkunst 7.5.1 Visie op amateurkunst Amateurkunst draagt bij aan de sociale binding en sociale verbanden van burgers en bevordert de vitaliteit en creativiteit in de samenleving. Amateurkunst legt ook verbindingen tussen tradities en nieuwe ontwikkelingen en geeft daardoor uitdrukking aan de identiteit van de gemeente vanuit het heden en het verleden. 7.5.2 Doelstellingen De gemeente wil zoveel mogelijk inwoners stimuleren om deel te nemen aan amateurkunst. Het beoefenen van amateurkunst wordt gezien als een middel voor individuen en verenigingen om zich op individueel en gemeenschapsniveau te ontwikkelen. Ondersteuning van de amateurkunst moet resulteren in: - een levendige amateurkunstsector - mogelijkheden voor individuele talentontwikkeling en creativiteit - mogelijkheden voor zinvolle vrijetijdsbesteding - het bevorderen van de leefbaarheid en de sociale cohesie - het uitdrukking geven aan de culturele identiteit van de samenleving. Toelichting Kunstzinnige activiteiten op individueel niveau leveren een bijdrage aan de zelfontplooiing, het benutten van persoonlijke talenten, een zinvolle vrijetijdsbesteding en de ontmoeting aangaan en het onderhouden van sociale relaties van burgers. Op gemeenschapsniveau geven amateurkunstenaars vaak uitdrukking aan het lokaal eigene, de eigen culturele identiteit van Boxmeer waar men trots op kan zijn. Het is voor jeugdleden van harmonieën en fanfares mogelijk tegen gereduceerd tarief lessen volgen bij de Meander. De vereniging biedt CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
37
mogelijkheden voor het ontstaan van sociale relaties en verbanden die van belang zijn voor het goed functioneren een gemeenschap (sociale cohesie). 7.5.3 Acties Uitgangspunt is het creëren van een brede toegankelijkheid en het bieden van deelname- en ontwikkelingsmogelijkheden voor zoveel mogelijk inwoners van Boxmeer. Om dit te bereiken blijft de gemeente amateurkunstverenigingen ondersteunen en worden ook nieuwe initiatieven gestimuleerd en ondersteund. 7.5.3.1 Ondersteuning amateurkunstverenigingen Vanwege de betekenis van de amateurkunst voor individu en gemeenschap, kiest de gemeente ervoor om verenigingen op het gebied van amateurkunst een waarderingssubsidie te blijven verstrekken. Het betreft muziek-, toneel-, zang- en (volks)dansverenigingen en gilden. Daarnaast worden verenigingen gefaciliteerd door het instandhouden van gemeenschapshuizen in elke dorpskern. Verenigingen kunnen hier ruimtes huren. Amateurpopbands worden gefaciliteerd door het beschikbaar stellen van oefenruimtes. Op dit moment is er voldoende capaciteit met twee popoefenruimten in jongerencentrum De Box. Wie: verenigingen en jongerencentra De Box en Gryphus. Rol gemeente: ondersteunend door het verstrekken van waarderingssubsidies en instandhouding van gemeenschapshuizen en budgetsubsidies voor de jongerencentra. Wanneer: 2007 en verder. 7.5.3.2 Stimuleren nieuwe initiatieven Door middel van waarderingssubsidies ondersteunt de gemeente de verenigingen. Om ook ruimte te bieden voor pluriformiteit en de wens van mensen om zich voor kortere tijd aan een activiteit te verbinden, wil de gemeente de Boxmeerse inwoners uitdagen zich ook buiten de traditionele verenigingskaders te ontwikkelen. Daarom moeten ook nieuwe initiatieven een kans krijgen. Conform de criteria van de uitvoeringsregels ‘Projecten kunst en cultuur’ zullen vernieuwende activiteiten, manifestaties en evenementen, ook voor en door amateurkunstenaars, projectmatig kunnen worden ondersteund. In de uitvoeringsregels worden de subsidiecriteria gespecificeerd. Wie: initiatiefnemers. Rol gemeente: ondersteunend. Wanneer: 2008 en verder. Aanvragen voor projectsubsidies kunnen twee keer per jaar worden ingediend.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
38
8
Cultuureducatie
8.1 Cultuureducatie algemeen Cultuureducatie is een verzamelbegrip en verwijst naar educatie in kunst, cultureel erfgoed en media. Cultuureducatie vindt zowel binnen als buiten het reguliere onderwijs plaats en laat jong en oud kennismaken met kunst en cultuur. Het onderwijs vormt een belangrijke basis voor cultuureducatie. Door culturele activiteiten in het primair onderwijs en de kunstvakken in het voortgezet onderwijs, komen alle jongeren in aanraking met kunst en cultuur. Cultuureducatie is een goed instrument om aan jongeren culturele bagage mee te geven. Hoe iemand kunst en cultuur ervaart, hangt voor een groot deel af van deze culturele bagage. Buiten het onderwijsprogramma worden er kunst- en cultuuractiviteiten voor jong en oud in lesverband aangeboden door culturele instellingen, volksuniversiteiten, privaatdocenten, amateurkunstverenigingen, erfgoedverenigingen, jongerencentra etc. Door cultuureducatie worden mensen toegerust om zelf een gemotiveerde keuze te kunnen maken uit het kunst- en cultuuraanbod. Daarmee kunnen ze actief deelnemen aan het culturele leven. Door middel van cultuureducatie wordt zo een belangrijke basis gelegd voor het verdere cultuurbeleid.
8.2 Algemene ontwikkelingen Sinds 1996 is cultuureducatie in het onderwijs een speerpunt van beleid van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen. Het ministerie zet daarbij vooral in op het bevorderen van de samenwerking tussen scholen en culturele instellingen. Doel van het beleid is individuele verrijking van leerlingen, het delen van sociale ervaringen, het bevorderen van de actieve participatie van jongeren en het verbeteren van de kwaliteit van cultuureducatie. In de afgelopen jaren is door alle overheden ingezet op een grotere samenhang in cultuureducatiebeleid van rijk, provincies en gemeenten. Er zijn afspraken gemaakt in het kader van Cultuur en School en het Actieplan Cultuurbereik12. Door de landelijke overheid zijn de volgende beleidsmaatregelen gerealiseerd: - Vanaf 2004-2005 ontvangen basisscholen een schoolgebonden budget van € 10,90 per leerling om de cultuureducatie te verankeren in het lesprogramma. Na het schooljaar 2008-2009 is dit bedrag niet langer geoormerkt en gaat de bijdrage deel uitmaken van de lumpsumfinanciering. Doel is basisscholen in staat te stellen een eigen visie op cultuureducatie te ontwikkelen en deze, in samenwerking met hun culturele omgeving, te vertalen in een concrete vraag naar activiteiten. - In het voortgezet onderwijs wordt de lijn voortgezet door het verstrekken van culturele en kunstzinnige vouchers (CKV-vouchers), die breed ingezet kunnen worden voor het deelnemen aan culturele activiteiten of bijvoorbeeld de ontwikkeling van projecten in samenwerking met een culturele instelling. - In 2006 is de Canon van Nederland ontwikkeld. De Canon is het geheel van belangrijke personen, teksten, kunstwerken, voorwerpen, verschijnselen en processen die laten zien hoe Nederland zich ontwikkeld heeft tot het land waarin we nu leven. Deze Canon heeft een functie als inspiratiebron voor het onderwijs, maar ook voor culturele instellingen als musea en voor de media. 12
www.minocw.nl
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
39
-
-
Daarnaast wordt het als hulpmiddel ingezet bij de inburgering van nieuwkomers. Leerkrachten en docenten toerusten voor hun taak in de cultuureducatie door verankering van cultuureducatie in de curricula van van pabo’s en lerarenopleidingen. Aandacht voor erfgoededucatie: De nieuwe Stichting Erfgoed Nederland gaat bijdragen aan deskundigheidsbevordering in het erfgoedveld en aan de ontwikkeling van onderwijsprogramma’s.
De provincie speelt vooral een rol in het in stand houden en in kaart brengen van een infrastructuur voor cultuureducatie. Zij stimuleert en ondersteunt in de periode 2005-2008 het inrichten van lokale en regionale marktplaatsen, het tot stand brengen van samenwerking tussen culturele instellingen en scholen, het toegankelijk maken van informatie en de ontwikkeling van vraaggestuurd aanbod. Ook heeft de provincie erfgoedconsulenten ingehuurd die de verbinding gaan leggen tussen de lokaal en regionaal werkende erfgoedinstellingen en het onderwijs. Cultuureducatie valt sinds 1993 onder de Wet op het specifiek cultuurbeleid. In de taakverdeling tussen Rijk, provincies en gemeenten die op basis van deze wet is afgesproken, hebben gemeenten de zorg voor: - het financieren van voorzieningen die zij voor de culturele infrastructuur van de gemeente noodzakelijk achten; - het subsidiëren van activiteiten op het gebied van cultuureducatie13. De gemeente kan cultuureducatie stimuleren door het stellen van subsidie(voorwaarden) aan culturele instellingen. Ook kan de gemeente netwerken ontwikkelen waarin gemeente, onderwijs en culturele instellingen samenwerken om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen De eigen beleidsruimte van gemeenten is groot.
8.3 Cultuureducatie in Boxmeer In de gemeente Boxmeer verzorgen diverse organisaties een breed scala aan cultuureducatieve activiteiten. In de eerste plaats is dat het onderwijs. Alle basisscholen van de gemeente Boxmeer (op de Morgenster en de Klimop na) stemmen in een samenwerkingsverband hun aanbod af. Van iedere school maakt een vertegenwoordiger deel uit van de Werkgroep Cultuureducatie Boxmeer die ondersteund wordt door professionals van het Centrum voor de Kunsten de Meander. De werkgroep koopt een (minimum) aanbod in aan voorstellingen, tentoonstellingen, workshops etc. Daarnaast stelt elke school afzonderlijk een activiteitenprogramma op. Hiervoor kunnen zij de gemeentelijke subsidie voor Aanvullend Gemeentelijk Onderwijsbeleid (AGO) inzetten. Dit is een breed inzetbare subsidie voor onder andere maatschappelijke en culturele activiteiten voor basisscholen. Het Centrum voor de Kunsten de Meander is de grootste aanbieder van culturele activiteiten in de gemeente Boxmeer. De Meander als organisatie is, evenals Biblioplus, gebaseerd op een regionaal samenwerkingsverband. Het is de inzet van de gemeente deze regionale samenwerking ook in de toekomst in stand te houden. Daarbij is de gemeente Boxmeer echter mede afhankelijk van de andere partners in de samenwerkingsverbanden. De Meander biedt cursussen en projectmatige activiteiten aan voor jong en oud op het gebied van muziek, dans en beeldende kunst. De instelling werkt samen met en vervult een intermediaire functie voor andere spelers in het veld, zoals onderwijs, De Weijer, de Bibliotheek, Brabants Instituut voor 13
Cultuurnetwerk Nederland en De Kunstconnectie/VKV. (2006). Kunsteducatie: Kunsteducatie loont! Bunnik: Libertas
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
40
School en Kunst (BISK), erfgoedorganisaties en amateurkunstverenigingen. In de komende jaren zal de Meander zich nog sterker ontwikkelen in het ontwikkelen van een vraaggestuurd aanbod en het samenbrengen van vraag en aanbod in de cultuureducatiesector. Naast de Meander, bieden diverse kunstenaars die in Boxmeer wonen cursussen aan op het gebied van muziek, dans en beeldende kunst. Ook vrijwilligersorganisaties bieden culturele activiteiten aan die gericht zijn op hun eigen doelgroep. Voorbeelden zijn het jeugd- en jongerenwerk en ouderenverenigingen. Daarnaast zijn er nog amateurkunstverenigingen die hun leden een eigen opleiding aanbieden.
8.4 Raadpleging Boxmeerse inwoners De wensen, behoeften en meningen van Boxmeerse inwoners met betrekking tot cultuureducatie kunnen als volgt worden samengevat: Er is een grote behoefte om het kunsten cultuurbeleid eens tegen het licht te houden en te vernieuwen. Nieuwe uitgangspunten moeten benoemd worden: kiest men voor kunst met een grote K of zijn er andere prioriteiten. Daarnaast wil men graag geïnformeerd worden over elkaars activiteiten. Er is een sterke wens voor een gemeenschappelijke evenementenkalender. De grote instellingen (De Weijer, Biblioplus en Meander) zouden meer moeten samenwerken en hun krachten bundelen ten behoeve van het gehele Boxmeerse culturele kapitaal.
8.5 Beleidsuitgangspunten cultuureducatie 8.5.1 Visie op cultuureducatie De gemeente ziet het als haar taak zorg te dragen voor voldoende en kwalitatief goede voorzieningen voor cultuureducatie en welzijn, zodat alle inwoners toegang hebben tot het culturele aanbod. Voor jongeren wil de gemeente een samenhangend aanbod creëren. De gemeente hecht om de volgende redenen waarde aan een goed aanbod van cultuureducatie: Ontwikkeling van burgers Cultuureducatie kan inwoners toerusten met de benodigde competenties, zodat zij naar eigen keuze kunnen participeren in het culturele leven. Daarnaast levert cultuureducatie een wezenlijke bijdrage aan de ontwikkeling van mensen, aan hun kijk op heden, verleden en toekomst. Aansluiting bij onderwijsbeleid Met name voor jongeren wil de gemeente een samenhangend aanbod creëren. In het onderwijs komen leerlingen bij kunstactiviteiten vaak anders tot hun recht dan bij de cognitieve vakken. Door middel van een gevarieerd aanbod cultuureducatie kunnen jongeren allerlei vormen van kunst en cultuur verkennen en kunnen ze andere talenten en capaciteiten ontdekken en benutten. Door cultuureducatie kan een basis worden gelegd voor een actieve deelname aan de amateurkunst. Daarnaast kan cultuureducatie een wezenlijke bijdrage leveren aan de persoonlijke identiteitsontwikkeling en bewustwording van aspecten in de omgeving die de lokale identiteit bepalen. Hiermee wordt een basis gecreëerd waar respect ontstaat voor de lokale identiteit en respect voor andere culturele identiteiten. Het belang van sociale cohesie Deelname aan culturele activiteiten levert een belangrijke bijdrage aan de leefbaarheid en de sociale binding in de kernen. Erfgoededucatie draagt daarnaast bij aan het ontwikkelen van identificatie met de plaats waar mensen wonen en maakt dat mensen zich verbonden voelen met de omgeving. Erfgoededucatie maakt de geschiedenis van Boxmeer levend. De relatie met het algemene cultuurbeleid
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
41
Cultuureducatie levert een bijdrage aan de opleiding en ondersteuning van amateurkunstenaars. De kennismaking met verschillende disciplines van kunst- en cultuurbeoefening vergroot de kans op blijvende beoefening van één van de kunsten en verlaagt de drempel voor deelname aan activiteiten van de culturele instellingen zoals bibliotheek en theater. De gemeente ziet het levendige amateurkunstklimaat als een sterk punt van Boxmeer en wil dit graag in stand houden. Daarnaast vergroot een samenhangend cultuureducatief aanbod het bereik van de culturele voorzieningen in de gemeente. 8.5.2 Doelstellingen De gemeente wil een toegankelijk cultuureducatief aanbod voor een breed publiek. Zoveel mogelijk inwoners moeten de kans krijgen om door middel van cultuureducatie hun talenten te ontwikkelen en (gezamenlijk) plezier te beleven aan kunst en cultuur. Zowel burgers als organisaties op het gebied van cultuureducatie moeten daarom toegang hebben tot informatie over elkaars activiteiten. 8.5.3 Acties De gemeente subsidieert instellingen op het gebied van cultuureducatie: De Meander, bibliotheek, de Weijer en amateurkunstgezelschappen. Ook in de toekomst ontvangen deze instellingen subsidie, zodat een voldoende aanbod van cultuureducatie kan worden gegarandeerd. Wel kunnen op basis van resultaten tussen vraag en aanbod verschuivingen plaatsvinden in de toedeling van de subsidie. Naar aanleiding van de doelen, de beschreven ontwikkelingen en de raadpleging met het veld, zullen de volgende nieuwe acties worden gerealiseerd: Inzichtelijk maken van het cultuuraanbod In verband met de informatie- en adviesfunctie van de bibliotheek en de centrale functie van de Meander in het cultuureducatieaanbod, vormen Meander en bibliotheek een spilfunctie in het samenbrengen van vraag en aanbod. 8.5.3.1 Ontwikkelen gemeenschappelijke evenementenkalender Naar aanleiding van de veelvuldig geuite wens van inwoners tijdens het raadplegingstraject in het kader van deze nota, heeft de bibliotheek in de voorbereidingsfase van deze nota het voortouw genomen en een lokale digitale Uitagenda ontwikkeld, te raadplegen via www.uitinBoxmeer.nl. Wie: bibliotheek. Rol gemeente: netwerkend. Wanneer: januari 2007. 8.5.3.2 Ontwikkelen marktplaats cultuureducatie De bibliotheek en de Meander werken samen aan de ontwikkeling van een digitale marktplaats waarin vraag en aanbod op het gebied van cultuureducatie met elkaar in contact kunnen worden gebracht. De marktplaats zal bovendien op langere termijn meer inzicht verschaffen in de vraag, zodat de instellingen hun aanbod hierop kunnen aanpassen. Ook voor de gemeente biedt deze informatie handvatten om de subsidiëring beter af te stemmen op de vraag. Na een jaar zal geëvalueerd worden of de marktplaats goed functioneert en moet worden voortgezet. Wie: bibliotheek en Meander. Rol gemeente: faciliterend in het aanvragen van provinciale subsidie. Wanneer: operationeel najaar 2007, evaluatie najaar 2008.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
42
Creëren van een samenhangend aanbod voor jongeren 8.5.3.3 Scholingsaanbod cultuurcoördinatoren basisscholen Zowel het onderwijs als cultuureducatieve instellingen hebben veel kennis in huis over cultuureducatie. Binnen de gemeente wordt door basisscholen al in beperkte mate samengewerkt op het gebied van cultuureducatie door het gezamenlijk inkopen van cultuureducatieve producten. In de periode 2008-2009 zal in samenwerking met het onderwijs en onder begeleiding van een professionele organisatie in het kader van cultuureducatie gewerkt worden aan: - het aanbieden van een opleiding tot cultuurcoördinator bij alle basisscholen. Om scholen toe te rusten beleid te ontwikkelen op het gebied van cultuureducatie wordt een cursus ‘Interne cultuurcoördinator’ aangeboden aan leerkrachten in het primair onderwijs en eventueel educatief medewerkers van culturele instellingen (Meander, Weijer, Volksuniversiteit, bibliotheek). De cursus is gericht op het ontwikkelen van een goede culturele infrastructuur in en om de school. Scholen kunnen een teamlid verantwoordelijk maken voor cultuureducatie. Centraal in de cursus staat de ontmoeting tussen het onderwijs en het culturele veld. De cursus biedt handreikingen om de samenwerking te bevorderen. - het onderwijs inzicht verschaffen in het lokale en regionale aanbod. - inventariseren van wensen en behoeften op het gebied van cultuureducatie in het onderwijs. Wie: scholen en eventueel afgevaardigden van de culturele instellingen, onder begeleiding van een beroepskracht cultuureducatie. Rol gemeente: ondersteunend door het beschikbaar stellen van een subsidie voor scholing. Wanneer: schooljaar 2008-2009.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
43
9
Dr. PeelenCultuurprijs
In 2005 is door het college van burgemeester en wethouders de Dr. PeelenCultuurpijs ingesteld. De prijs wordt toegekend aan een persoon of organisatie die een bijzondere prestatie heeft geleverd en velen weet te boeien op het gebied van cultuur in de gemeente Boxmeer. De prijs bestaat uit een door kunstenaar Sias Fanoembi vervaardigd bronzen beeldje van dr. Peelen en een geldbedrag van € 500,-. Het gemeentebestuur wil op deze wijze zijn waardering tonen voor degenen die zich inzetten op cultureel gebied. Behalve een waardering hiervoor wil het gemeentebestuur met de Dr. PeelenCultuurprijs anderen stimuleren dat ook te doen, waardoor het aanbod en de deelname aan cultuur in de gemeente Boxmeer verder stijgt. Sinds 2005 is de prijs, vernoemd naar de 17de eeuwse pastoor, arts, historicus en kunstminnaar Antonius Peelen, drie maal uitgereikt. De eerste keer ging het bronzen beeldje van dr. Peelen plus een geldbedrag van 500 euro naar harmonie Semper Unitas uit Sambeek. In 2006 jaar mocht de Boxmeerse galeriehouder Thijs Bastiaans (†) de prijs in ontvangst nemen. De laatste dr. PeelenCultuurprijs is toegekend aan Herman Jan van Cuijk, juwelier, antiquair en kunst- en cultuursocioloog. Voordragen De prijs wordt vanaf 2008 iedere twee jaar uitgereikt. Iedereen in de gemeente Boxmeer kan een persoon, vereniging of instelling voordragen voor de Dr. PeelenCultuurprijs. De wijze waarop dit kan gebeuren wordt gepubliceerd in het Boxmeers Weekblad en op de website van de gemeente Boxmeer. Een onafhankelijke selectiecommissie beoordeelt de voordrachten en stelt een lijst van genomineerden op. De uitreiking vindt plaats tijdens de culturele manifestatie BoxMeer Cultureel. Cultuurminnaar Antonius Peelen Antonius Wilhelm Peelen (1601-1667), naar wie de cultuurprijs van Boxmeer is vernoemd, was een veelzijdig en wijs man. Hij was priester, lid van een kerkelijke rechtbank, arts, kunstliefhebber en musicus. In zijn huis Elsendael was een kapel waarin schilderijen hingen en verscheidene muziekinstrumenten stonden. Het is niet bekend of Antonius Peelen deze instrumenten ook zelf bespeelde. Waarschijnlijk vonden er in Elsendael concerten in kleine kring plaats. Hij beschikte over een uitgebreide bibliotheek met boeken over tal van onderwerpen. Zijn grote interesse voor de historie van de parochie en de daarmee samenhangende lokale geschiedenis is onder andere bewaard gebleven in een door hem geschreven kroniek.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
44
10
Actiepunten
In de actiepuntenlijst van het kunst- en cultuurbeleid zijn de opgenomen acties uit de hoofdstukken vier tot en met acht in een schema (9.1) weergegeven. Er is een onderverdeling gemaakt naar: -
Nieuwe acties / initiatieven Dit betreft acties en initiatieven die naar aanleiding van de ontwikkeling van deze nota kunst en cultuur zijn opgestart of waar nog mee moet worden gestart.
-
Aanpassing bestaand beleid Bij ‘Aanpassing en toepassing regeling voor beeldende kunst in de openbare ruimte’ worden middelen gereserveerd wanneer krediet wordt aangevraagd bij de start van nieuwe projecten op het gebied van de ruimtelijke ordening. Door consequente toepassing van de regeling zullen meer middelen beschikbaar komen voor beeldende kunst in de openbare ruimte. Deze middelen hoeven niet te worden begroot omdat ze gerelateerd zijn aan projecten in het kader van de ruimtelijke ordening. Een deel van de huidige subsidiepost voor ‘evenementen’ zal gebruikt gaan worden voor ‘projectsubsidies kunst en cultuur’ om nieuwe initiatieven voor versterking van het culturele klimaat mogelijk te maken.
-
Uitbreiding bestaand beleid Dit betreft een uitbreiding van het aantal verenigingen / evenementenorganisaties dat een waarderingssubsidie ontvangt. Voor de traditionele evenementen zijn dit De Vaart en de Metworstrennen. Voor muziekevenementen zijn dit Op De Tôffel, Feestje aan de Gracht, Concert aan de Gracht.
Ook de financiële consequenties van de acties worden in een schema in kaart gebracht (9.2).
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
45
10.1
Actiepuntenlijst kunst- en cultuurbeleid Acties / nieuwe initiatieven
Betrokken uitvoerders
Rol gemeente
Wanneer
Registratie collecties en archieven cultureel erfgoed Beschikbaar stellen opslagruimte historische en archeologische vondsten en ander cultureel erfgoed Verzamelen erfgoed buiten gemeentegrenzen Onderzoek naar mogelijkheden museale voorziening
Lokale erfgoedorganisaties Lokale erfgoedorganisaties en gemeente
Faciliterend door geschikte ruimte beschikbaar te stellen Faciliterend door geschikte ruimte ter beschikking te stellen
2008 en verder. Geleidelijke opbouw en uitbouw Mogelijkheden verkennen in 2007, vanaf 2008 ruimte openstellen voor opslag
Lokale erfgoedorganisaties
Beslisser over aankoop of bruikleen
2008 en verder
De gemeente verricht onderzoek in samenwerking met de lokale erfgoedorganisaties. Historische verenigingen zorgen voor beheer
Ondersteunend door verstrekking van subsidie en faciliterend door geschikte ruimte beschikbaar te stellen
5
Ontwikkeling lokaal archeologiebeleid
6
Ontwikkelen en realiseren meerjarenplan beeldende kunst in de openbare ruimte
7
Beschrijving werkprocessen beeldende kunst in de openbare ruimte
De gemeente, afdeling Ruimtelijke Uitvoering wettelijke taak in zowel Ontwikkeling archeologiebeleid als behoud erfgoed Werkgroep Kunstadvisering en de Initiërend en faciliterend afd. Welzijn en Maatschappelijke Ontwikkeling onder inhoudelijke begeleiding van NBKS. Toetsing en advisering door de afd. Ruimtelijke Ontwikkeling en afd. Ruimtelijk Beheer Afd. Welzijn en Maatschappelijke Initiërend en ondersteunend Ontwikkeling in overleg met afd. Ruimtelijke Ontwikkeling, afd. Ruimtelijk Beheer en de Werkgroep Kunstadvisering
Afronding onderzoek naar de mogelijkheden in de tweede helft van 2007. Presentatie aan de raad en besluitvorming in het eerste kwartaal van 2008. Start museumfunctie in de eerste helft van 2008 2007-2009. Afronding nota eind 2009
1 2
3 4
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
2007-2008
2007
46
8
9 10 11
12
13
14
15
Acties / nieuwe initiatieven
Voor wie / door wie
Rol gemeente
Wanneer
Subsidiëring programmering klassieke muziek in de kapellen van Vierlingsbeek, Holthees en Sambeek Ontwikkelen gemeenschappelijke evenementenkalender Ontwikkelen marktplaats voor cultuureducatie Scholingsaanbod cultuurcoördinatoren basisscholen
Verenigingen Vierlingsbeekse Kerkje te Vierlingsbeek, De Mariakapel te Holthees en het Klooster te Sambeek Bibliotheek
Ondersteunend door middel van waarderingssubsidie
2008 en verder
Netwerkend: bekendmaken evenementkalender, doorverwijzen Bibliotheek en Meander Faciliterend in het aanvragen van provinciale subsidie Scholen en eventueel Ondersteunend door het beschikbaar afgevaardigden van de culturele stellen van een subsidie voor instellingen, onder begeleiding van scholing een beroepskracht cultuureducatie
Januari 2007
Aanpassing bestaand beleid
Voor wie / door wie
Rol gemeente
Wanneer
Stimuleren nieuwe initiatieven ten Initiatiefnemers behoeve van het versterken culturele klimaat
Ondersteunend door middel van projectsubsidies (= huidige evenementensubsidies)
2008 en verder. Aanvragen voor projectsubsidies kunnen twee keer per jaar worden ingediend
Uitbreiding bestaand beleid
Rol gemeente
Wanneer
Ondersteunend door middel van waarderingssubsidies
2008 en verder
Ondersteunend door middel van waarderingssubsidies en dienstverlening Ondersteunend door middel van waarderingssubsidies
2008 en verder
Voor wie / door wie
Subsidiëring Nederlands Nationaal Nederlands Nationaal Oorlogs- en Oorlogs- en Verzetsmuseum Verzetsmuseum Overloon Overloon Subsidiëring evenementen De De Vaart en De Metworstrennen Vaart en De Metworstrennen Subsidiëring muziekevenementen , Stichting, organisatoren Feestje Feestje aan de Gracht en Concert aan de Gracht en Concert aan de aan de Gracht Gracht
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
Operationeel najaar 2007, evaluatie najaar 2008 schooljaar 2008-2009
2008 en verder
47
10.2
1 2
3 4
5 6
7
8
9 10 11
Financiële consequenties van de actiepunten
Acties / nieuwe initiatieven
2008
2009
2010
Toelichting
Registratie collecties en archieven cultureel erfgoed Beschikbaar stellen opslagruimte historische, archeologische vondsten, ander cultureel erfgoed Verzamelen erfgoed buiten gemeentegrenzen Onderzoek naar mogelijkheden museale voorziening
25.000
30.000
30.000
Combinatie van functies 1 en 2, ruimte, benodigde inrichting, bedrijfsvoeringskosten
PM
PM
PM
-
-
-
Ontwikkeling lokaal archeologiebeleid Ontwikkelen en realiseren meerjarenplan beeldende kunst in de openbare ruimte (begeleid door deskundige) Beschrijving werkprocessen beeldende kunst in de openbare ruimte Subsidiëring programmering klassieke muziek in de kapellen - Koningskerkje, Vierlingsbeek - Mariakapel, Holthees - Kloosterkapel, Sambeek Ontwikkelen gemeenschappelijke evenementenkalender Ontwikkelen marktplaats cultuureducatie Scholingsaanbod cultuurcoördinatoren basisscholen
-
-
-
50.000
50.000
50.000
-
-
-
In de exploitatie wordt jaarlijks een uitgave voor kunst opgenomen. Er wordt een kunstfonds gevormd.
Opnemen in meerjarenbegroting (waarderingssubsidies) 1.000 1.000 1.000** -
1.000 1.000 1.000** -
1.000 1.000 1.000** -
-
-
-
5.000*
-
-
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
Reeds gerealiseerd door de bibliotheek Met ondersteuning van provinciale subsidie, geen consequenties voor huidige budgetsubsidies voor De Meander en de bibliotheek In 2007 is in de begroting € 5.000,- opgenomen voor cultuureducatie (onder post onderwijs). Dit bedrag overhevelen
48
naar 2008 en in 2008 besteden.
12
13
14
15
Aanpassing bestaand beleid
2008
2009
2010
Toelichting
Stimuleren nieuwe initiatieven ten behoeve van het versterken culturele klimaat
12.500*
12.500*
12.500*
Budget uit huidige post voor evenementen (huidige post evenementensubsidies is € 18.500, daarvan € 12.500 opnemen in meerjarenbegroting voor kunst- en cultuurprojecten)
Uitbreiding bestaand beleid
2008
2009
2010
Toelichting
Subsidiëring Nederlands Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum Overloon Subsidiëring traditionele evenementen - De Vaart - De Metworstrennen Subsidiëring muziekevenementen - Feestje aan de Gracht - Concert aan de Gracht Totaal
1.500
1.500
1.500
Opnemen in meerjarenbegroting (waarderingssubsidies)
Opnemen in meerjarenbegroting (waarderingssubsidies) 500 500
500 500
500 500
2.000** 1.000** 1.000** 84.500
2.000** 1.000** 1.000** 89.500
2.000** 1.000** 1.000** 89.500
Opnemen in meerjarenbegroting (waarderingssubsidies)
Toename kosten kunst en cultuur op de begroting
* Geen uitbreiding op de bedragen in de begroting voor kunst en cultuur. Verschuivingen in de begrotingsposten (zie kolom ‘toelichting’). Deze bedragen zijn daarom niet opgeteld bij ‘Totaal’ voor de toename van de kosten voor kunst en cultuur op de meerjarenbegroting. ** Afgelopen jaren betaald uit post ‘evenementen’. Deze kosten zijn wél opgeteld bij het ‘Totaal’ voor de toename van de kosten voor kunst en cultuur op de meerjarenbegroting.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
49
11 Bronvermelding Cultuurnetwerk Nederland en De Kunstconnectie/VKV. (2006). Kunsteducatie: Kunsteducatie loont! Bunnik: Libertas Goedhart, S., Ronde, T. de, Spangenberg, F., Wal, C. van der (2007). Een brede kijk op de belangstelling voor kunst en cultuur – een eerste verkenning. Amsterdam: Motivaction research and strategy. Kamoschinski, A., Long, K. du, Luijten, J. (2006). Folklore kleurt de toekomst. Volkscultuur in Brabant. Tilburg: PON. Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen (2000). Cultuurnota 2001-2004. Cultuur als confrontatie. Pag. 36. Den Haag: SDU. Veldheer, V.C., Akkermans, H.J.M., Ligthart, P.J.M., Schalij, M.R., Wijn, C.H. (1989). Handboek Cultuurbeleid. Den Haag: Elsevier bedrijfsinformatie Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (2007), Jaarverslag 2006. Amsterdam: VSCD Willems, F. (2006). Kunsteducatie een beleidshandreiking. Utrecht: De Kunstconnectie/VKV Wijn, C. (2003). Een handleiding gemeentelijk cultuurbeleid. Den Haag: VNG www.creatievestad.nl www.MINOCW.nl www.VNG.nl
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
50
Bijlage 1
Samenvatting raadpleging Boxmeerse inwoners Inventarisatie van ‘meningen uit het veld’ over kunst en cultuur In deze bijlage worden de resultaten van een aantal interacties met het veld samengevat. Het gaat hierbij om: - Vragenlijst BoxMeer Cultureel (ook ingevuld door 5 wijk- en dorpsraden); - De interactieve vragenlijst op internet (twee maal geplaatst); - Discussiebijeenkomst met geïnteresseerden en het kunst- en cultuurveld op 22 maart 2006 in Cultureel Centrum de Weijer.
I Inventarisatie vragenlijst BoxMeer Cultureel en vragenlijst wijk- en dorpsraden In juni 2005 hebben tijdens de manifestatie BoxMeer Cultureel 65 personen een lijst ingevuld waarin vragen werden beantwoord en gereageerd werd op stellingen. Daarnaast is de lijst verzonden aan alle wijk- en dorpsraden en leden van de werkgroep kunstadvisering. Vijf wijk- en dorpsraden hebben de vragenlijst ingevuld. Uit de inventaristatie van de resultaten kunnen een aantal conclusies worden getrokken: • • • • •
Bij het begrip kunst en cultuur denken mensen aan verschillende dingen. Dit varieert van muziek, theater, schilderijen en oude gebouwen tot educatie of het in stand houden van gebruiken en gewoontes. Er wordt opgemerkt dat er te weinig samenwerking is tussen de verschillende culturen. Als belangrijkste culturele manifestaties in Boxmeer worden beschouwd: de Metworstrennen, Carnaval, BoxMeer Cultureel en de Vaart. Er wordt voorgesteld om meer lokaal te organiseren, gebruik te maken van elkaars talenten, samen voorstellingen te maken en verschillende disciplines samen te brengen, iets gemeentebreeds te organiseren en iets te doen met kunst en jongeren. Men vindt subsidieverstrekking en het aanbieden van faciliteiten de belangrijkste gemeentelijke beleidsinstrumenten. De wijk- en dorpsraden vinden het belangrijk dat de gemeente een actief PR-beleid voor kunst en cultuur voert.
Reacties op stellingen: Kunst en Cultuur zijn waardevol voor de lokale gemeenschap Deze stelling wordt door iedereen beaamd. Het is nodig om culturele activiteiten te promoten Het merendeel is het hier mee eens, maar er bestaat verdeeldheid over wie dit zou moeten promoten. Kunst en cultuur zijn een verantwoordelijkheid van de gemeente Boxmeer Men vindt kunst en cultuur de gezamenlijke verantwoordelijkheid van gemeente en inwoners.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
51
II
Inventarisatie vragenlijst internet
Plaatsing interactieve vragenlijst op internet 139 personen hebben de vragenlijst op internet ingevuld. De verdeling van de respondenten over de verschillende kernen vormt in grote lijnen een afspiegeling van de bevolkingsverdeling over de verschillende kernen. Ook de verdeling over de verschillende leeftijdsgroepen geeft een gelijkmatig beeld weer.
1. Bij kunst en cultuur denk ik aan? Antwoordmogelijkheden zijn muziek, theater en dans, beeldende kunst, film, musea/exposities/tentoonstellingen, cultureel erfgoed /monumenten, kunsteducatie, literatuur, bibliotheek, media (radio, krant, televisie, internet), anders, te weten…. Alle onderdelen worden beschouwd als uitingen van kunst en cultuur. De meest voorkomende antwoorden die worden genoemd zijn muziek, theater en dans en beeldende kunst. Kunst en cultuur worden gezien als brede begrippen die daarom moeilijk af te bakenen zijn, als uitingen van expressie en creativiteit, een mooie vorm van ontspanning en het opdoen van indrukken. 2. Wat is voor u het belangrijkste culturele evenement in de gemeente Boxmeer? De meest genoemde antwoorden zijn: de Vaartprocessie, de Metworstrennen en muziekfestival in Vierlingsbeek. Daarnaast noemt men evenementen op het gebied van muziek, theater, dans en beeldende kunst en de exposities en tentoonstellingen die regelmatig plaatsvinden op diverse locaties in Boxmeer. De tentoonstellingen in cultureel centrum De Weijer wordt daarbij een aantal malen expliciet genoemd. Er wordt opgemerkt dat er behalve het muziekfestival - nauwelijks culturele evenementen zijn die zich specifiek richten op jongeren. 3. Bent u actief betrokken bij een vereniging/club/organisatie op het gebied van kunst en cultuur? 60% van de respondenten is op enigerlei wijze betrokken bij verenigingen/clubs/organisaties op het gebied van kunst en cultuur, 40% als bestuurslid, 35% als vrijwilliger en 16% als lid. 4. Zijn er volgens u voldoende activiteiten en voorzieningen op het gebied van kunst en cultuur in de gemeente Boxmeer? Bijna tweederde van de respondenten vindt dat er voldoende activiteiten en voorzieningen zijn op het gebied van kunst en cultuur in de gemeente Boxmeer. Gemist worden vooral activiteiten en voorzieningen op het gebied van beeldende kunst, kunsteducatie, muziek en film. Verder wordt aangegeven dat kunst en cultuur breder mag worden uitgedragen. De gemeente dient een actieve, faciliterende rol te spelen bij het stimuleren en ontwikkelen van activiteiten en voorzieningen op het gebied van kunst en cultuur. Verder worden de ontwikkeling van meer activiteiten en voorzieningen voor de jeugd en het behoud van het culturele erfgoed en monumenten belangrijk gevonden. 5. Het is nodig om kunst en culturele activiteiten te promoten. Een grote meerderheid (91%) van de respondenten vindt het nodig om kunst en culturele activiteiten te promoten. Over het algemeen wordt dit gezien als een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de gemeente en het kunst- en cultuurveld. De gemeente kan hierbij een belangrijke stimulerende, ondersteunende en voorwaardenscheppende rol vervullen. De
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
52
promotie van kunst en culturele activiteiten kan beter. Promotie dient plaats te vinden via zo veel mogelijk kanalen zoals dagbladen, weekbladen, radio, tv en internet. 6. Kunst en cultuur is een verantwoordelijkheid van … Ruim driekwart (79%) van de respondenten vindt kunst en cultuur een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de gemeente en de burgers, 17% vindt dit enkel de verantwoordelijkheid van de gemeente en 4% vindt dit enkel de verantwoordelijkheid van de burgers. 7. Welke beleidsinstrumenten vindt u belangrijk voor het kunst en cultuurbeleid? (meerdere antwoorden zijn mogelijk) Bijna de helft (49%) van de respondenten vindt het bieden van faciliteiten het belangrijkste beleidsinstrument voor het kunst en cultuurbeleid, 30% vindt subsidieverstrekking het belangrijkst en 11% het opzetten van een centraal informatie- en communicatiepunt. Samenwerking en contact tussen verenigingen en gemeente wordt gezien als een manier om te komen tot professionalisering van het kunst- en cultuurveld. De gemeente als vertegenwoordiger van de burgers biedt faciliteiten en verstrekt subsidies, bij voorkeur als medefinancier, dat maakt de burgers zelf ook verantwoordelijk en creatief. Ook het (centraal) aanbieden van informatie over kunst en cultuur wordt belangrijk geacht. 8. Wilt u de inspraakbijeenkomsten over de nieuwe kunst- en cultuurnota van de gemeente Boxmeer bijwonen? Bijna de helft (48%) van de respondenten geeft aan de inspraakbijeenkomsten over de nieuwe kunst- en cultuurnota van de gemeente Boxmeer te willen bijwonen.
III
Verslag bijeenkomst 22 maart 2006 Kunst en cultuur
De discussieavond op 22 maart 2006 is door ongeveer 115 inwoners bezocht! Alle verenigingen en organisaties op het gebied van kunst en cultuur (voor zover bekend bij de gemeente) en wijk- en dorpsraden waren uitgenodigd. Daarnaast is de avond bekendgemaakt op de gemeentelijke website en in het Boxmeers Weekblad. Alle geïnteresseerden waren welkom. De avond startte met een gezamenlijke opening. Daarna is in deelsessies gepraat over de diverse deelterreinen. Met een plenaire terugkoppeling van de resultaten uit de deelsessies werd de avond afgesloten. In dit verslag zijn de punten opgenomen die in de desbetreffende deelsessies door de deelnemers het belangrijkst werden gevonden. Alle deelnemers hadden zes stickers. Aan het eind van de bijeenkomsten hebben deelnemers drie stickers geplakt bij het uitgangspunt dat voor hen de meeste prioriteit heeft. Twee stickers bij de tweede prioriteit en één sticker bij de derde prioriteit. Het aantal geplakte stickers staat vermeld bij de stellingen/reacties. Het aantal deelnemers per deelsessie varieerde. Uit het aantal geplakte stickers kan daarom alleen binnen het desbetreffende deelterrein worden afgeleid welke punten door het totaal aantal deelnemers aan de deelsessie het belangrijkst werd gevonden, maar kan geen prioriteit worden toegekend aan de deelterreinen ten opzichte van elkaar.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
53
1 -
2 -
-
-
-
3 -
-
4 -
Podiumkunsten (25 deelnemers) Gemeenten moeten eisen verbinden aan de subsidie die zij verstrekt. Voor wat hoort wat. (31x) Geen concurrentie tussen De Weijer en de kernen. Kunst en Cultuur zo breed mogelijk inzetten. (31x) In programmering de samenwerking zoeken om een totaalaanbod te realiseren op regionaal, gemeentelijk en lokaal niveau. (30x) Subsidiebeleid moet afgestemd worden per “tak van sport”. (21x) De Weijer moet (meer) ingezet worden als facilitair bedrijf door de hele gemeente heen. (21x) De gemeente moet meer doen aan PR voor kunst en cultuur. (14x)
Cultuureducatie (15 deelnemers) Het gemeentelijk cultuurbeleid aanpassen (33x): Na inventarisatie van kunst en cultuur nagaan of het “gemeentegeld” wel goed besteed wordt op dit gebied, en eventueel de huidige subsidievoorwaarden aanpassen. Nu is vaak onbekend wie waarmee bezig is of wat er gebeurt. Er is grote behoefte om meer van elkaar te weten. Een gezamenlijke Boxmeerse agenda of uitkrant is wenselijk. (23x) De gemeente zou verantwoordelijkheid nemen voor een gemeentelijk PR-plan / activiteitenplan (15x) Het gemeentelijk beleid moet zich vooral richten op vernieuwende zaken die er nog niet zijn. (17x)
Amateurkunst (21 deelnemers) Instellingen die eigen inkomsten verwerven moeten meer subsidie ontvangen van de gemeente. Hiermee wordt bedoeld dat het verwerven van eigen inkomsten gestimuleerd zou moeten worden. Verrekening van eigen inkomsten met subsidie, wordt ervaren als een soort van afstraffing van het eigen initiatief. (29x) De gemeente moet meer faciliteren (ruimte, PR, etc.), dit draagt bij aan de leefbaarheid. (43x) De gemeente mag van een gesubsidieerde vereniging een bijdrage verwachten. (24x) Het speerpunt van de gemeente moet niet te veel op jongeren gericht zijn, voor sommige verenigingen is dit lastig vanwege de aard van vereniging. (13x) Verenigingen kunnen elkaar meer steunen in bijvoorbeeld het opzetten van evenementen of de wijze van ledenwerving. (16x)
Kunst in de openbare ruimte (16 deelnemers) Kunst dient een vanzelfsprekend onderdeel uit te maken van de openbare ruimte. (17x) Kunst moet iets toevoegen aan/in een openbare ruimte. (17x) De kunstcommissie moet commitment krijgen. (16x) Er is een lange-termijnplanning voor kunst in Boxmeer nodig! (16x) De kunstcommissie moet meer bekendheid krijgen. (15x) Ook schenkingen van de gemeente Boxmeer dienen voor advisering via de kunstcommissie lopen (alle kunst!). (15x)
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
54
5 -
Cultureel erfgoed (38 deelnemers) De gemeente is zelf onvoldoende bekend met cultureel erfgoed. (36x) Uit de discussie over deze stelling kwam met name naar voren dat de gemeente zelf onvoldoende aandacht en belangstelling heeft om cultureel erfgoed te bewaren of om daarmee op een eigentijdse wijze om te gaan. Te veel wordt enkel sloop als alternatief toegepast. De historische verenigingen voelen zich niet voldoende serieus genomen in de signalen die zij hierover aan de gemeente afgeven. Als voorbeeld wordt boerderij Van den Bosch genoemd. Ook steekt het dat diverse historische verenigingen, die al vele jaren bestaan, niet gesubsidieerd worden. Zo wordt bijvoorbeeld de orgelkring wel door andere gemeenten gesubsidieerd, maar niet door Boxmeer, de gemeente waarin ze gevestigd is. Men vraagt erkenning voor de activiteiten van de diverse organisaties, beleidsmatige inbedding en subsidiëring. De monumentencommissie is bijvoorbeeld ook een initiatief van het veld en is recent met veel moeite en druk van het veld opgericht.
-
Samenwerking op het gebied van cultureel erfgoed is een taak van het veld zelf. (34x) Dit wordt onderschreven in de discussie. De gemeente dient wel te faciliteren, door bijvoorbeeld in dialoog te gaan met de verenigingen en het samenbrengen van gelijksoortige initiatieven.
-
De gemeente is positief faciliterend. (15x) De gemeente moet de regie nemen; dwarsverbanden aanbrengen, die nu in het veld ontbreken, en gelijksoortige initiatieven samenbrengen.
-
De gemeente heeft de plicht tot behoud van cultureel erfgoed en moet hierop beleid maken. (75x) In de discussie is ervoor gepleit het cultureel erfgoed beter beleidsmatig in kaart te brengen en de verenigingen daar beter bij te betrekken. Als voorbeelden worden genoemd het oprichten van een foto-archiefdienst en een heemkundemuseum.
-
De gemeente heeft een rol in het stimuleren van erfgoededucatie. (26x) Men vindt het een prima initiatief van De Meander om, in samenwerking met lokale groepen, aandacht te besteden aan erfgoededucatie. De grote instellingen moeten meer doen aan onderlinge afstemming, gemeentebrede coördinatie en gezamenlijke PR. Cultuureducatie moet geen sluitpost zijn.
-
De gemeente moet voor cultureel erfgoed ook subsidiemogelijkheden zoeken. (40x)
6
Plenaire terugkoppeling Na afloop van de discussies in de deelsessies zijn de conclusies waarvoor het meeste draagvlak bestond binnen de deelsessies, door de voorzitters van de deelsessies teruggekoppeld. Hieronder volgen de door de voorzitters ingebrachte conclusies, aangevuld met opmerkingen die tijdens de gezamenlijke discussie zijn gemaakt. De volgende punten werden door de voorzitters ingebracht: 6.1
• -
Cultureel erfgoed Plicht tot behoud cultureel erfgoed beleid ontwikkelen
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
55
6.2
6.2
6.3
• -
Gemeentelijke subsidie voor cultureel erfgoed actieve rol
• -
Gemeente is onvoldoende bekend met cultureel erfgoed dit geldt echter ook voor het veld wie is waarvoor verantwoordelijk (vergunningen, subsidies) gemeente dient positief faciliterend te zijn plicht letterlijk nemen.
Amateurkunsten • geen subsidievermindering bij eigen inkomsten - niet afstraffen, echter stimuleren eigen inkomsten: bonusprikkel (over dit punt bestond geen overeenstemming in de plenaire bijeenkomst) • meer faciliteiten (zo goedkoop mogelijk) - draagt bij aan leefbaarheid (verenigingsleven) • bijdrage: tegenprestatie - niet voor ieder jaar afzonderlijk - dialoog – nauwe samenwerking Podiumkunsten geen concurrentie tussen kerkdorpen en de Weijer De Weijer is gemeentebreed instituut ook kleine kernen recht op identiteit programma afstemmen op regionaal niveau – geen concurrentie – regionale afstemming – bereidheid van kerkdorpen • De Weijer als facilitair bedrijf inzetten – iedereen welkom, podiumruimte et cetera, professionele instelling
• •
Cultuureducatie • krachten bundelen van grote instellingen • wie doet wat waar: één centrale uitkrant: verantwoordelijkheid bij grote gesubsidieerde instellingen - atlas - activiteiten (uitkrant) - gebrek aan bekendheid - onafhankelijk medium - gemeente zwengelt aan - inventarisatie en bekend maken, gebruik maken van • onafhankelijke adviescommissie noodzakelijk, ook vanuit gemeente: algemeen belang
6.4 Kunst in de openbare ruimte • Werkgroep kunstadvisering moet commitment krijgen 1 breed gedragen 2 autoriteit 3 PR 4 opstellen convenant: bindend 5 overleg met wijk- en dorpsraden 6 langetermijnbeleid: planning 7 meer bekendheid geven aan kunstcommissie
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
56
8
ook schenkingen via kunstcommissie
De drie meest genoemde onderwerpen tijdens de plenaire discussie Een aantal onderwerpen kwam tijdens de avond telkens weer aan de orde. Aan het eind van de avond zijn deze door de ‘dagvoorzitter’ geïnventariseerd. Voor de volgende stellingen/ reacties bestond een breed draagvlak in de zaal: 1) Aanbod en bekendmaking van het aanbod dient door instellingen en verenigingen op elkaar te worden afgestemd. Van de drie grote instellingen (Weijer, Meander en Bibliotheek) wordt verwacht dat zij hierin een voortrekkersrol vervullen 2) Voor wat hoort wat: de gemeente dient door middel van subsidie de deelname aan kunst en cultuur mogelijk te maken en te houden. Organisaties en verenigingen leveren hiervoor een tegenprestatie. 3) Kunst en cultuur is belangrijk voor de leefbaarheid. Zowel in de grote kernen als in de kleine kernen.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
57
Bijlage 2
Overzicht gemeentelijke kosten cultuurbeleid 2004, 2005 en 2006 (in €) Post Amateurskunst Muziekverenigingen Gilden Zangverenigingen Dansverenigingen Toneelverenigingen Oranjeverenigingen Carnavalsverenigingen 2. Culturele centra, educatie en jumelage a. De Weijer b. De Meander incl. afrekeningen voorgaande jaren c. Volksuniversiteit d. Jumelage Sigmaringen-Boxmeer e. Biblioplus 3. Grootschalige cultuurevenementen a. Metworstrennen en carnaval (werkzaamheden) b. Daags na de tour (werkzaamheden) c. d. Hollands Dansspektakel e. Lindefeesten werkzaamheden f. Kermissen - Werkzaamheden - promotie (-/- eigen bijdrage) - containerhuur - stroom en water (minus eigen bijdrage) 4. Kleinschalige cultuurevenementen a. Heggeleijer de Gouwe Hiep (heggenvlechten) b. Kinderbraderie (werkzaamheden) 5. Overige evenementen a. Toegekende evenementensubsidies 6. Musea en expositieruimte a. Nationaal oorlogs en verzetsmuseum b. Heemkundekringen c. Molens huisvesting (zonder kapitaallasten) 7. Beheer en instandhouding a. Kapellen huisvesting (zonder kapitaallasten) b. Monumentencommissie en advieskosten c. Restauratie, inspectie, abonnementen monumenten d. Beheer en onderhoud kunstwerken e. Beheer en onderhoud torenuurwerken 8. Media a. BLOS 9. Cultuurprijs Dr. PeelenCultuurprijs
Totaal
2004
2005
2006
68.979 22.844 19.981 1.978 3.963 1.316 1.929
72.143 23.973 22.321 2.669 3.293 1.205 1.442
80.511 20.648 21.896 2.455 4.201 1.371 1.678
209.400 570.818 14.000
288.400 592.451 4.286 2.250 565.000
288.460 526.707
702 703 1.101 2.000
732 3.000 2.000
1.683 944 1.806 21.864
1.735 2.753 1.542 18.842
1.788 3.785 1.163 12.364
100
150
0
2.550
4.843
8.453
100
100
52.576
100 250 15.904
15.255
11.007 4.213 35.410 1.588 1.816
9.499 4.848 25.795 380 1.816
4.635 1.626 74.535 1.267 5.118
13.296
20.296
13.296
500 1.682.590
500 1.693.192
500 1.662.544
615.000 772 112 2.000 45
565.000
Toelichting: Deze tabel is niet compleet. Evenementensubsidies zijn in een apart overzicht vermeld. In dit overzicht ontbreken de kosten voor communicatie en representatie. De kosten voor ondersteuning bij evenementen, zoals het plaatsen van hekken, ondersteuning van de stadswachten voor het regelen van het verkeer etc., worden niet separaat vastgelegd in de gemeentelijke administratie.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
58
Evenenementensubsidies 2004, 2005, 2006 en 2007 (in €) Evenementensubsidies Rembrandttentoonstelling Dodenherdenking Theater op locatie Dr. Peelen cultuurprijs Herdenking deportatie oktober Jeugdvoetbaltoernooi Musical Jan Boc Boek de wijze Orgelconcert Atelierroute Concerten kapel IJsbaan 25 jaar avondvierdaagse Expositie kastelen De Maas spreekt theater De Storm theater Mallemolen Toneel Landelijke ploegwedstrijd Sambeek festival (garantiesubsidie) Kunstroute Holthees Boek Aangenaam Oorlog- en verzetsmuseum Boek vervlogen tijden in Boxmeer Foto's sloop en nieuwbouw gemeentehuis Boxmeer Internationaal jeugdvoetbaltoernooi St. Bourgondisch Boxmeer – klooster Elzendael Wandelsport Boxmeer avondvierdaagse – bordjes Werkgroep Kunstadvisering Open atelierroute – nog niet definitief Totaal
• • •
2004
2005
2006 1.000 1.225 2.118 500
2007*
-1.122 500 225 300 1.500 250 500 300 1.000 5.000
300 2.250 3.500 2.000 1.000 500 3.000 500 500 280 400 823 300 1.500 600
2.550
4.843
8.453
294 650 *15.847
* Toekenningen tot 21 juni 2007 Afgewezen in 2007 zijn: percussiemuziekconcert, ondersteuning – opstartkosten schietsportvereniging, Rabo Music Sensation Semper Unitas, Eeuwfeest Fanfare Overloon Evenementensubsidies zijn niet uitsluitend voorbehouden aan kunst- en cultuuractiviteiten, maar kunnen ook worden aangevraagd en toegekend op andere gebieden.
CultuurRijk Boxmeer, nota kunst en cultuur 2007 – 2015
- 16 oktober 2007
59