Autoriteit – Toegankelijkheid (generiek) Zo creëer je meer autoriteit en overwicht in je uiterlijke presentatie: • • • • • • • • • • •
Contrasterende kleuren Dassen met kleine stip Donker colbert Effen donker pak of colbert, grijs of blauw Qua stof: Wol Lange mouw Wit overhemd Zo min mogelijk bloot Gladde schoen met leren zolen Bril met donker montuur Overhemd zonder borstzakje Strak kapsel
Zo kom je, in het onderbewuste van de ander, toegankelijker en vriendelijker over: • • • • • • • • • • • • •
Bruin colbert (Licht)blauwe en roze tinten overhemd Indien das, dan roze, bruin of neutrale kleur das Zachte materialen Vest Weinig contrast in kleur Ruit overhemd of andere motieven in overhemd Suède schoenen Los vallend kapsel Button down overhemd Vrijetijdskleding Open halslijn Sneakers
WWW.IMAGOMATCH.NL
BUREAU VOOR CORPORATE & PERSONAL PERFORMANCE
Voorbeelden van kleurcombinaties en hun overeenkomstige image signalen
Prestatiegericht, betrouwbaar, daadkracht:
Combineer marineblauw met wit en knalrood
Energiek, opvallend:
Combineer marineblauw, lichtgeel en knalrood
Informeel, natuurlijk:
Combineer bruin, camel, licht bruin of taupe met helder- of lichtblauw
Kleuren Enkele kleursignalen in westerse wereld volgens Goethe Roze, perzik: vrouwelijk, delicaat, medevoelend, kalm, inlevingsvermogen Geel: fris, innovatief, origineel, intelligent, levendig Marine blauw: conservatief, gezaghebbend, zakelijk, loyaal betrouwbaar Turkoois: rustig, smaakvol, ontspannen, trouw, verfrissend, innovatief, betrouwbaar Zwart: afstandelijk, waardig, mysterieus, rebels Rood: opwindend, sterk, macht, actie, energie, warm, assertief, aanwezig Beige: vertrouwen, goedheid, puurheid, onschuld, op de achtergrond Groen(donker): rijkdom, welvaart, milieuvriendelijk Grijs (donker): kalm, conservatief, waardig, formeel Wit: puur, emotieloos, onschuldig, hoop, vergeving, vertrouwen,reinheid Bruin: natuurlijk, warm, nederig, vriendelijk, aards, toegankelijk Paars/blauw: rustig, bedachtzaam, vreedzaam, spiritueel, waardig, somber Oranje: warm, vrolijk, jeugdig, extreem, blij, open, wispelturig
Invloed van kleur
WWW.IMAGOMATCH.NL
BUREAU VOOR TEAM & PERSONAL PERFORMANCE
2
Hand-out onderdeel onderzoeken: De invloed van fysieke aantrekkelijkheid op kinderen ©Drs. T. de Vos- van der Hoeven Zou Marilyn Monroe even succesvol en geliefd zijn geweest als ze minder aantrekkelijk zou zijn geweest? Zou Richard Gere net zoveel films hebben gemaakt als zijn neus scheef had gestaan en zijn oren te groot zouden zijn geweest? Met andere woorden gezegd: hoe belangrijk is uiterlijk in ons leven? Het eerste beeld dat men zich van iemand kan vormen, is dat op basis van het uiterlijk. Bij de eerste ontmoeting is het uiterlijk de eerste informatie die men over een persoon krijgt. En vaak wordt er naar aanleiding van dit uiterlijk meteen een oordeel gevormd over deze persoon. Een net geklede vrouw maakt een betere indruk dan een vrouw in oude, versleten, niet bij elkaar passende kleding. Maar is het nu ook zo dat het uiterlijk waarmee je geboren bent de manier waarop je beoordeeld wordt beïnvloed? Worden er positievere persoonlijkheidskenmerken verwacht bij aantrekkelijke mensen dan bij onaantrekkelijke mensen? Zorgt aantrekkelijk zijn voor voordelen in het leven, omdat je positiever beoordeeld wordt? En hoe belangrijk is fysieke aantrekkelijkheid voor kinderen? Deze maand niet de behandeling van een opvoedkundig probleem, maar eens wat meer over het onderzoek dat is gedaan op dit gebied. En de feiten zullen u waarschijnlijk verbazen. Kinderen onder elkaar Heb je het als kind makkelijker als je fysiek aantrekkelijk bent? Ben je geliefder bij je leeftijdsgenoten als je aantrekkelijk bent? Of maken jonge kinderen nog geen onderscheid tussen aantrekkelijke en onaantrekkelijke kinderen? De eerste onderzoeken bij kinderen op dit gebied onderzochten de invloed van fysieke aantrekkelijkheid op pubers. Op deze leeftijd zijn kinderen erg bezig met acceptatie door leeftijdsgenoten en hierbij speelt uiterlijk een belangrijke rol. Maar is uiterlijk dan ook van belang voor jongere kinderen? Onderzoek heeft uitgewezen dat ook jonge kinderen wel degelijk worden beïnvloed door het fysieke uiterlijk van hun leeftijdsgenoten in hun oordeel over deze kinderen. Aan een aantal kleuters werd gevraagd de leukste en vervelendste klasgenoten aan te wijzen en een aantal gedragskenmerken toe te schrijven aan de klasgenoten bij wie zij vonden, dat deze gedragingen het beste pasten. Hierna werden de foto's van de kinderen beoordeeld op aantrekkelijkheid door veertien volwassenen. Het werd duidelijk dat aantrekkelijke kinderen ander sociaal gedrag werd toebedacht dan onaantrekkelijke kinderen. De aantrekkelijke kinderen werden als meer onafhankelijk gezien dan de minder aantrekkelijke kinderen. Vooral de onaantrekkelijke jongens werd veel negatief sociaal gedrag toebedacht. Deze jongens werden als het agressiefst gezien. De aantrekkelijke jongens waren de meest populaire kinderen, de onaantrekkelijke jongens waren het minst populair. Dit laatste kan heel goed voortkomen uit het negatieve beeld dat men van deze jongens heeft en dus berusten op een vooroordeel. Ook kan het dat deze jongens zich zijn gaan gedragen naar het beeld wat er van hen is gevormd en werkelijk negatief sociaal gedrag vertonen. Bij de meisjes werd een wisseling van populariteit gevonden naarmate de meisjes ouder werden. Op jonge leeftijd zijn de minder aantrekkelijke meisjes het populairst. Al naar gelang de meisjes ouder worden , worden de aantrekkelijke meisjes populairder. Dit komt voort uit het feit dat naarmate de meisjes ouder worden, hun uiterlijk belangrijker gaat worden. Het onderzoek Het verschil in oordeel over aantrekkelijke en minder aantrekkelijke kinderen kan voortkomen uit vooroordelen, maar het is ook mogelijk dat aantrekkelijke kinderen werkelijk
WWW.IMAGOMATCH.NL
BUREAU VOOR TEAM & PERSONAL PERFORMANCE
3
verschillen van minder aantrekkelijke kinderen. Dit is belangrijk om vast te stellen. Er werd aan twintig vrouwen gevraagd 64 foto's van kinderen die ze niet kenden te beoordelen op hun fysieke uiterlijk. De kinderen waren tussen de drie en vijf jaar oud. Ze werden in tweetallen aan het spelen gezet in een afgeschermde hoek in een klaslokaal en werden geobserveerd. Er werden gedragsverschillen gevonden tussen aantrekkelijke en minder aantrekkelijke kinderen. De onaantrekkelijke kinderen bleken het agressiefst, vooral bij de vijfjarigen. Het feit dat het agressiviteitsverschil bij de oudere kinderen groter was, lijkt er op te wijzen dat het agressieve gedrag voortkomt uit het feit dat het kind zich agressief gaat gedragen omdat dit door de omgeving toch al verwacht werd. Voor hoeverre deze verschillen voortkomen uit het verwachtingspatroon van de omgeving waaraan het kind voldoet is een belangrijke vraag. Een ander belangrijk punt dat naar voren komt is het belang van het zelfbeeld van het kind, hoe het kind denkt over zijn eigen aantrekkelijkheid. Dit beeld blijkt van groot belang omdat veel mensen hun gedrag bepalen aan de hand van het idee dat ze van zichzelf hebben. En dit gedrag beïnvloed de beoordeling door andere weer. We kijken naar het verband tussen aantrekkelijkheid en zelfvertrouwen. Er wordt geen verband gevonden tussen zelfvertrouwen en het objectieve oordeel van een buitenstaander. Wel wordt er een duidelijk verband gevonden tussen het eigen oordeel van het kind en zijn zelfvertrouwen. De kinderen die hun eigen aantrekkelijkheid onderschatten hadden beduidend minder zelfvertrouwen dan de kinderen die hun eigen aantrekkelijkheid hadden overschat of goed hadden geschat. Het blijkt duidelijk dat niet alleen het oordeel van anderen over fysieke aantrekkelijkheid van belang is, maar dat ook het zelfbeeld van kinderen belangrijk is. Als een kind een negatief zelfbeeld heeft zal het zich veel passiever gaan gedragen. En hierdoor wordt dit kind door andere mensen weer negatief beoordeeld en wordt het vooroordeel weer in stand gehouden. Verschillende onderzoeken wijzen uit dat fysieke aantrekkelijkheid een belangrijke rol speelt bij de oordeelvorming van kinderen. Bij deze oordeelvorming blijken kinderen gebruik te maken van vooroordelen. De kinderen hebben een bepaald verwachtingspatroon van aantrekkelijke en minder aantrekkelijke leeftijdsgenoten. Een belangrijke vraag is nu, hoe kinderen aan deze vooroordelen komen. Op televisie, op de radio en in tijdschriften wordt aantrekkelijkheid heel erg geïdealiseerd. Dit zou een belangrijke beïnvloeding kunnen zijn voor oudere kinderen, maar niet voor peuters en kleuters. Jonge kinderen leren het meeste van wat hun verteld wordt door de hen omringende volwassenen, zoals ouders en leraren. De kans is dus groot dat kinderen hun vooroordelen over fysieke aantrekkelijkheid leren van deze volwassenen. De invloed van volwassenen Al vanaf het prilste begin kunnen kinderen leren dat uiterlijk belangrijk is. Meteen na de geboorte krijgt een baby te horen dat zij of hij zo mooi is. Nu zal dit voor een baby niets betekenen, maar er komt een leeftijd dat kinderen wel begrijpen wat er wordt bedoeld als er tegen ze gezegd wordt dat ze zo'n schattig kind zijn. Op het moment dat een kind begrijpt wat fysieke aantrekkelijkheid inhoudt en het kind dus weet welk kind hij er wel leuk vindt uitzien en welk kind niet, kan dit kind ook vooroordelen leren met betrekking tot fysieke aantrekkelijkheid. Leren kinderen inderdaad vooroordelen van de hun omringende volwassenen? Een van de volwassenen waar kinderen veel van leren, is een leraar. Kinderen leren alle dingen die in het lesprogramma zijn opgenomen, maar ze kunnen ongemerkt ook een hoop ideeën van de leraar overnemen. Leraren hebben bepaalde verwachtingen van hun leerlingen en beïnvloeden met deze verwachtingen de leerlingen. De verwachtingen van een leraar zijn
WWW.IMAGOMATCH.NL
BUREAU VOOR TEAM & PERSONAL PERFORMANCE
4
niet alleen gebaseerd op de intelligentie van een leerling maar ook op oppervlakkigere zaken zoals het fysieke uiterlijk. Beoordelen leraren dan onaantrekkelijke kinderen anders dan aantrekkelijke kinderen? Uit onderzoek blijkt dat aantrekkelijke kinderen de meeste persoonlijke en academische ontwikkeling toebedacht wordt door leraren. Ook blijkt het dat er van aantrekkelijke kinderen het meeste werd verwacht dat ze hun gedrag zelf bepalen en het werd hen dan ook meer kwalijk genomen als ze iets fout deden. De aantrekkelijke jongens werden als het intelligentst gezien, gevolgd door de onaantrekkelijke meisjes. Het fysieke uiterlijk van de leerling blijkt dus van belang te zijn bij het oordeel van leraar, vooral als de leraar verder nog niet veel van de leerling weet . Zo kan de leraar aan het begin van het jaar zich een heel verkeerd beeld vormen van een leerling. Als de leraar deze leerling aan de hand van zijn verkeerde oordeel gaat behandelen is het heel goed mogelijk dat de leerling zich gaat gedragen naar het beeld van de leraar. Hierdoor is het mogelijk dat de andere leerlingen in de klas een verkeerd beeld krijgen van de bewuste leerling en zo vooroordelen aanleren. Van zeer grote invloed zijn de ouders. In welke mate spreken ouders hun vooroordelen tegenover hun kind uit? Uit onderzoek blijkt dat aantrekkelijke kinderen meer gekozen worden om mee te spelen dan onaantrekkelijke kinderen. Deze aantrekkelijke kinderen worden ook als slimmer en leuker gezien. Uit onderzoek blijkt dat de verwachtingen van de ouders hun kinderen wel beïnvloedt bij hun vriendenkeuze maar niet bij hun verwachtingen met betrekking tot het gedrag van kinderen. Het blijkt dat de verwachtingen van de ouders samenhangen met de vooroordelen die kinderen gebruiken en dat ouders hun eigen vooroordelen aan hun kinderen leren. Dit onderzoek laat heel duidelijk zien dat kinderen gebruik maken van vooroordelen, maar ook dat deze vooroordelen, in ieder geval voor een gedeelte, zijn aangeleerd door de eigen ouders. Volwassenen blijken hiermee flink wat invloed te hebben op de oordeelvorming van kinderen. Kinderen blijken vooroordelen over te nemen van de hen omringende volwassenen en ze worden beïnvloed in hun gedrag door de verwachtingen die er ontstaan door deze vooroordelen. De praktijk Fysieke aantrekkelijkheid speelt dus een belangrijke rol bij de oordeelvorming van kinderen. Veel kinderen kiezen liever een aantrekkelijk kind als vriend dan dat ze vrienden worden met een minder aantrekkelijk kind. Ook blijkt dat het beste contact ontstaat tussen kinderen die ongeveer even aantrekkelijk zijn. Hierbij speelt het uiterlijk opnieuw een zeer belangrijke rol. Kinderen bleken ook veelvuldig gebruik te maken van vooroordelen. Ten dele komen deze vooroordelen voort uit wat kinderen zelf meemaken. Op het moment dat een kind meerdere malen gepest wordt door een onaantrekkelijke leeftijdsgenoot, zal dit kind al snel tot de conclusie komen dat onaantrekkelijke kinderen gemeen zijn. Maar lang niet al de vooroordelen waar kinderen gebruik van maken, komen voort uit dit soort ervaringen. Veel vooroordelen hebben kinderen aangeleerd via hun omgeving, televisie, tijdschriften en de hen omringende volwassenen. Deze volwassenen leren kinderen vooroordelen aan door ze deze vooroordelen gewoon te vertellen, maar ook door kinderen op een bepaalde manier te behandelen. Veel kinderen zullen zich aanpassen aan deze verwachtingen. Dit is een belangrijk punt. Het fysieke uiterlijk bepaalt hoe een kind beoordeeld wordt en dit oordeel heeft invloed op het gedrag van het kind. Het gaat zich gedragen zoals men dat toch al verwachtte. Zo worden de vooroordelen werkelijkheid en worden ze in stand gehouden. Ik denk dat het heel moeilijk is om dit patroon te doorbreken. Dit hoeft geen vergaande
WWW.IMAGOMATCH.NL
BUREAU VOOR TEAM & PERSONAL PERFORMANCE
5
gevolgen te hebben, omdat mensen geen vooroordelen meer gebruiken zodra ze iemand beter leren kennen. Vooroordelen over fysieke aantrekkelijkheid kunnen een grote invloed hebben op onze eerste indruk van iemand, maar als we iemand beter leren kennen zullen we toch altijd ons eigen oordeel vormen over deze persoon.
'Het proces van stereotyperen gaat zó onverwacht en subtiel, daar kun je niets aan doen Hoe komt het toch dat mensen zo snel hun oordeel vellen? De Amerikaanse onderzoeker Solomon Asch ontdekte al in de jaren veertig van de vorige eeuw dat de eerste eigenschappen die je van iemand leert kennen direct de toonzetten en de betekenis van alle verdere informatie kleuren. 'In korte tijd krijgen de hersenen een vloed aan informatie,' licht waarnemingsdeskundige Vonk toe. Haar bevindingen schreef ze op in haar boek De eerste indruk. Welke categorie? 'Je ziet een heleboel binnen een paar seconden. In welke categorie valt iemand? Oud, jong, man, vrouw, huidskleur, kleding, lichaamshouding, manier van praten. Daarbij voelen mensen snel aan: het klikt of het klikt niet.' Al die informatie wordt razendsnel opgeslagen en voorzien van een etiket, een stereotypering, in de trant van: iemand met een babyface is niet geschikt als leidinggevende. Mensen staan snel klaar met hun oordeel, of ze nu willen of niet. Dit proces van categoriseren en stereotyperen is een pure noodzaak. Als mensen steeds over elke indruk zouden moeten nadenken, zijn ze eindeloos bezig hun mening te vormen. Het platte 'hokjesdenken' is hardnekkiger dan we zelf vermoeden. Zelfs als je fel tegen discriminatie bent, is het onderbewustzijn ondertussen onbekommerd op racistische wijze aan het stempelen. Uit sociaal-psychologische onderzoek blijkt dat woorden met een negatieve lading (ziek, haat, lelijk) met veel meer gemak worden gekoppeld aan 'Mohammed' en woorden met een positieve lading (geluk, liefde, gezond) aan 'Jeroen'. Stereotypen zitten kennelijk zo diep geworteld in onze samenleving, dat ze, onbewust, ons beoordelingsvermogen beïnvloeden. Bevestiging zoeken Om het nog een stukje erger te maken, zit het label, de stereotypering, met superlijm vastgekit. Mensen geven niet graag toe dat ze zich vergissen, integendeel: ze zoeken onmiddellijk bevestiging van hun eerste indruk. In de psychologie heet dat self-fulfilling prophecy. Van alle volgende informatie die binnenkomt, blijft vooral de zie-je-wel-informatie hangen. Als we van iemand het idee hebben dat hij extravert is, zijn we eerder geneigd te vragen of hij vaak naar feestjes gaat. Iemand die introvert overkomt, krijgt daarentegen vragen voorgeschoteld als: 'Wat lees je voor boeken?' Of: 'Vindt je het moeilijk om in een gezelschap van onbekenden te zitten?' Degene die wórdt beoordeeld, heeft de neiging mee te werken aan dit proces. 'Je verzet je er niet tegen. Dat heeft te maken met sociale vaardigheden: het vermijden van wrijving en haperingen zodat het gesprek prettig verloopt', aldus Vonk.
WWW.IMAGOMATCH.NL
BUREAU VOOR TEAM & PERSONAL PERFORMANCE
6
Het zijn vooral de negatieve oordelen die het stevigst verankerd zijn in onze beeldvorming. 'Het gebeurt zelden dat mensen die zich een negatief beeld over iemand hebben gevormd achteraf zeggen: 'Hij is toch leuker dan ik dacht.' Proberen geen stereotypen te gebruiken, is onbegonnen werk. Uit Brits onderzoek bleek dat dát juist tot méér stereotypering leidde. Het is net zoiets als stoppen met roken en proberen niet meer aan sigaretten te denken. Dat doe je dan juist veel meer. Hogerop? Méér stereotypen Een ander interessant fenomeen waar Vonk op stuitte, is dat naarmate mensen hogerop komen, ze méér in stereotypen gaan denken. Dit komt doordat ze positiever over zichzelf gaan denken en het idee krijgen dat ze beter kunnen oordelen dan hun ondergeschikten. Dat ongegeneerd naast de schoenen lopen gebeurt ook bij wie door toeval - een loting bijvoorbeeld - een stapje hoger is beland. Ten slotte blijkt de stemming van invloed te zijn op het beoordelingsvermogen. Je zou het misschien niet verwachten, maar in een chagrijnige bui oordeelt iemand nauwkeuriger. De informatie wordt kritischer verwerkt. En in een slecht humeur zijn mensen minder geneigd in om in stereotypen te denken. 'Maar', waarschuwt Vonk, 'ik zou niemand willen aanraden om b.v. een recruiter in een slechte stemming te brengen. Roos Vonk.
Waar u mee omgaat, wordt u mee besmet. Bijzondere beïnvloeding Als je in de natuur kijkt, zijn vissen niet de enige dieren die massaal op elkaar reageren. Vogels, en zoogdieren die in kuddes leven, vertonen dezelfde soort patronen. Wij mensen hebben het idee dat we altijd zelf beslissingen nemen bij alles wat we doen. Maar uit verschillend onderzoek blijkt dat dit niet helemaal juist is. Ook wij reageren in veel gevallen automatisch op wat we anderen zien doen en passen daar onbewust ons gedrag op aan. Dit maakt het spreekwoord: ‘Waar je mee omgaat word je mee besmet’, zeer waar. Centraal staat hoe u het gedrag en de meningsvorming van anderen kunt beïnvloeden door uw houding, kleding, beweging, mimiek en intonatie op hen af te stemmen. Op deze manier ontwikkelt u een bewuste controle over processen die gewoonlijk geheel automatisch verlopen. Want ook als u er niet bewust over nadenkt, doet u anderen na. Spiegelen is namelijk iets dat u en anderen vanzelf doen als er enige verbintenis of overeenstemming is. Maar die verbintenis of overeenstemming ontstaat niet alleen als je het met elkaar eens bent of elkaar aantrekkelijk vindt. Door veel met elkaar samen te zijn en regelmatig dingen met elkaar te doen gaat u zich vanzelf afstemmen op de gedachten en de gewoontes van anderen. Met andere woorden: als u (langdurig) met mensen samen bent, verandert u op een gegeven moment vanzelf uw denken en doen, waardoor die overeenkomen met hún gedrag en ideeën. Afstemmen op de gangbare norm
WWW.IMAGOMATCH.NL
BUREAU VOOR TEAM & PERSONAL PERFORMANCE
7
Vissen bewegen in dezelfde richting ter bescherming tegen gevaar. Maar ook mensen hebben in veel situaties de onbeheerste drang om elkaars gedrag te kopiëren. Ouders en verzorgers die hun peuter eten geven, openen zelf hun mond bij elk hapje dat ze aanbieden. De peuter op zijn beurt zal van alles nadoen wat de ouders voordoen. Vandaar dat voor kleine kinderen de afstandsbediening van de tv een veel interessanter speeltje is dan hun eigen blokken en knuffels. De kinderen zien hun ouders daar immers voortdurend mee ‘spelen’ en krijgen zo het signaal dat dat goed is. Om dezelfde reden krijgen ouders die vaak schreeuwen tegen hun kinderen, kinderen die ook veel schreeuwen. Het leerproces in de opvoeding verloopt niet altijd in de richting die we bewust kiezen. Wat de kinderen hier doen is volkomen logisch. De ouders vormen het voorbeeld van dat wat goed en veilig is. De ouders laten zien wat je moet doen om ‘erbij te horen’. Als je je aanpast bij de norm van de groep volgt sociale acceptatie. Spiegelneuronen Peuters denken niet bewust na over alles wat ze kopiëren. Net als bij vissen gaat dat nadoen helemaal vanzelf. Giacomo Rizzolatti, Leonardo Fogassi en Vittorio Gallese van de universiteit van Parma ontdekten dat bepaalde hersencellen geactiveerd worden door wat we iemand anders zien doen. Ze noemden dat ‘spiegelneuronen’. Als we iemand zichzelf zien krabben, worden in ons hoofd ook de hersencellen actief die met jeuk en krabben te maken hebben. Dat betekent niet per se dat we ook gaan krabben, maar wel dat we intern hetzelfde gevoel beleven. Als we een andere persoon zien die haastig en nerveus is, brengt dat ook onrust in onszelf teweeg. En als we een ander zien stuntelen, voelen we ons daar ook ongemakkelijk door. Aanpassen aan de omgeving In tegenstelling tot vissen doen we anderen niet altijd precies na, maar in ons hoofd doen we dat wel. Op die manier kunnen we leren, niet alleen door wat we zelf doen, maar ook door wat we anderen zien doen. Zo kunnen we iets opsteken van de ervaringen van anderen. Dit betekent ook dat we in het contact met anderen voortdurend worden beïnvloed, vaak zonder dat we daar erg in hebben. Steeds passen we ons gedrag aan bij dat van de groep waartoe we behoren. Net als de vissen reageren we impulsief op mensen die we tegenkomen en situaties die zich voordoen. Dit wordt op een aparte manier geïllustreerd door het effect van priming. De Amerikaanse onderzoeker John Bargh ontdekte dat mensen zich op een bijzondere wijze aanpassen aan hun sociale omgeving. In de nabijheid van ouderen blijken jonge mensen langzamer te bewegen, maar doen dat ook al als ze onbewust woorden te verwerken krijgen die met ouderdom te maken hebben zoals rolstoel, wandelstok, rollator, grijsaard, bejaarde en bloemetjesjurk. De Nederlandse hoogleraar van het onbewuste Ap Dijksterhuis deed ook onderzoek naar priming. Hij ontdekte dat proefpersonen het er bij een intelligentietest beter vanaf brengen als ze eerst een artikel over doktoren en hoogleraren hebben gelezen dan wanneer ze eerst een artikel over voetbalsupporters en hooligans hebben gelezen. Dit zijn aparte experimenten waarvan de uitkomst ongelooflijk op ons overkomt. Toch bleek de uitslag bij verschillende herhalingen gelijk te zijn. Het nut en het gevaar van onbewust nadoen Bij alles wat we doen, blijken we dus minder ‘onszelf’ te zijn dan we denken. We stemmen ons gedrag voortdurend af op onze omgeving. We veranderen onze ideeën en alles wat we doen, afhankelijk van de context waarin we ons bevinden en van de mensen met wie we te
WWW.IMAGOMATCH.NL
BUREAU VOOR TEAM & PERSONAL PERFORMANCE
8
maken hebben. En dit is zeker functioneel. Op die manier zorgen we ervoor dat we ons steeds aanpassen op de situatie en aansluiten bij anderen. Zo maken we deel uit van de groep. Als u bijvoorbeeld van baan verandert, moet u de eerste tijd wennen aan de bestaande bedrijfscultuur. Uw nieuwe collega’s hebben andere ideeën en doen dingen anders. Maar na redelijk korte tijd kunt u deze nieuwe gedachten en werkwijze in uw systeem integreren. Vanaf dat moment hoort u er echt bij. U voelt zich dan ook op uw gemak in deze nieuwe groep. In deze situatie is het (in uw hoofd) na-apen van anderen zeer functioneel en nuttig. Maar het (mentaal) nadoen van anderen heeft niet alleen maar positieve effecten. Negatief ingestelde collega’s kunnen u hierdoor ook meeslepen in hun afbrekende ideeën en gedrag. Als u veel te maken heeft met notoire zeurpieten en klagers, kan dat u ook in een mopperaar veranderen. Collega’s die voortdurend weerstand uiten, kunnen u laten twijfelen aan het succes van de projecten waaraan u werkt. Zelfs als u meent dat u een positivist bent, kan een stortvloed van negatieve uitingen uw stemming beïnvloeden. Denk daarbij maar terug aan het eerdergenoemde effect van priming. Als uw onderbewuste subliminaal gevoed wordt met woorden die een emotionele lading hebben, kan dat er ongemerkt voor zorgen dat uw gevoel en gedrag veranderen. Een overdosis negativiteit zorgt ervoor dat u de moed laat zakken. Vermijd zeurpieten en pechvogels Het humeur van anderen heeft direct effect op hoe u zich voelt en op wat u vervolgens doet. Misschien hebt u te maken met collega’s die voortdurend ontevreden zijn en veel klagen of zeuren. Dit zijn mensen die steeds ongeluk uitstralen, nooit in succes geloven en altijd pech lijken te hebben. Deze mensen hebben een bijzondere aantrekkingskracht op anderen die hen (uit medelijden) willen helpen, steunen of adviseren. Tegelijkertijd slurpen deze personen energie. Hoe meer u zich met hen bezighoudt en betrokken bent bij hun leed, des te dichterbij dit komt. Uw spiegelneuronen zorgen ervoor dat u in uw hoofd gevoelens van negativiteit oproept. U wordt meegesleurd in hun emoties en gaat zich er ook ongelukkig door voelen. U krijgt de neiging om uw goede ideeën steeds te moeten verkopen en zich voortdurend te moeten verdedigen voor uw stellingen. U gaat steeds minder geloven in mogelijkheden. Succesvol, door de juiste kopie te zijn Misschien vindt u het belangrijk om authentiek te zijn. U wilt uzelf zijn, en geen kopie van anderen. Maar zoals u hebt gelezen is uw eigenheid maar beperkt. Onbewust kopiëren we voortdurend gedragingen en gedachten van anderen, en ervaren die als van onszelf. We worden gevormd door ons referentiekader. Door anderen (in ieder geval in ons hoofd) na te doen leren we wat goed en belangrijk is. We ontwikkelen hiermee onze kennis en vaardigheden. Door naar anderen te kijken en daarop te reageren ontstaat onze ervaring. Door de mensen om ons heen na te doen, zorgen we dat we erbij horen. We maken dan onderdeel uit van een geheel. De veranderingen die u in uw leven en op uw werk doormaakt, staan niet altijd onder bewuste controle. U wordt beïnvloed door anderen, of u wilt of niet. U kunt wel bewust kiezen door wie u wordt beïnvloed. U kunt kiezen met wie u wel en niet omgaat. Pechvogels en zeurpieten maken u niet gelukkig. U hen trouwens ook niet, want deze mensen zijn nogal hardleers. Ga liever om met mensen die hebben bewezen succesvol te zijn. Zorg dat u zich omringt met personen die geluk aantrekken vanwege hun goede humeur, veerkracht en intelligentie. Door met deze mensen om te gaan zult u delen in hun
WWW.IMAGOMATCH.NL
BUREAU VOOR TEAM & PERSONAL PERFORMANCE
9
succes. Niet omdat u iets – materieels – van hen ontvangt, maar omdat zij u in opbouwende zin inspireren. Ongemerkt zult u hun positieve eigenschappen overnemen en die verbinden aan uw persoon. Bron: Managersonline.nl
Tien geloofwaardige complimenten Geloofwaardig en waardevol Als u een compliment geeft, is het belangrijk dat het geloofwaardig en waardevol is. Een compliment is geloofwaardig als u laat blijken dat u wat u prijst ook echt belangrijk vindt. Een compliment is waardevol als het refereert naar iets dat de ontvanger van dat compliment zelf ook belangrijk vindt. Hieronder leest u verschillende manieren om ervoor te zorgen dat uw complimenten als geloofwaardig en waardevol worden ontvangen. 1. Laat uw waardering ook zien Als u een compliment geeft, is het belangrijk dat u de indruk wekt dat u het ook meent. Spreek daarom niet alleen mooie woorden uit, maar laat ook non-verbaal blijken wat u vindt. Bent u trots op de prestaties van een medewerker, laat die trots dan ook zien. Geef uw compliment met een blij gezicht en een enthousiaste stem. 2. Neem de tijd Met een compliment laat u weten dat u iets op prijs stelt. Hoe meer tijd u daar aan besteedt, des te waardevoller het compliment is. In plaats van een kort ‘goed gedaan’ terwijl u langs loopt, zorgt u ervoor dat u aandacht toont door even bij de medewerker te gaan zitten en te praten over zijn resultaten. Vraag eens belangstellend hoe hij deze resultaten heeft bereikt. 3. Zorg voor een vervolg Laat uw waardering niet alleen horen, maar ook blijken in uw benadering. Als u bijvoorbeeld zegt dat u veel vertrouwen in een medewerker hebt, geef hem dan bijvoorbeeld ook meer verantwoordelijke taken. Zo blijkt uit uw gedrag dat u wat u zegt ook meent. 4. Herhaal uw complimenten U kent de kracht van herhaling. Wat herhaald wordt, wint in geloofwaardigheid. Dit geldt ook voor complimenten. Als u eenmalig iets prijst, kan dat ontvangen worden als een frase met weinig inhoud. Laat u echter verschillende keren uw trots blijken, dan zal dat meer impact hebben en de geloofwaardigheid van uw complimenten vergroten. 5. Complimenteer gericht Gericht complimenteren houdt in dat u zich erin verdiept aan wie, wanneer en waarom u precies een compliment geeft. In het afgelopen jaar werd ik bezocht door studenten die met een project complimenteren op straat waren begonnen. Zij deelden willekeurig kaartjes met complimenten uit. In een interview liet ik hen weten dat zij het meeste succes bereiken als hun complimenten direct te maken hebben met het gedrag dat de ander zelf ook belangrijk vindt. Complimenteer iemand die zijn auto aan het wassen is dus niet met zijn kapsel, maar iemand die bij de kapper vandaan komt wel. Een compliment voor een eigen initiatief dat een medewerker neemt, heeft meer waarde dan een compliment voor de uitvoering van werkzaamheden die hem zijn opgedragen.
WWW.IMAGOMATCH.NL
BUREAU VOOR TEAM & PERSONAL PERFORMANCE
10
6. Geef impliciete complimenten Een geloofwaardig compliment hoeft u niet altijd uit te spreken. U kunt ook impliciete complimenten geven. Door regelmatig tijd vrij te maken voor een praatje over het werk van uw medewerkers, laat u blijken dat u hen ziet en waardeert. Impliciete waardering geeft u ook door trots en vertrouwen in uw medewerkers te laten blijken. Dit gevoel kunt u geven door hun bijvoorbeeld te vragen mee te denken over actuele zaken waar u mee bezig bent of door belangrijke werkzaamheden aan hen te delegeren. 7. Kritische complimenten Als u een compliment geeft, kan de ander het gevoel krijgen dat u hem probeert in te palmen. Dat wordt een stuk minder als u aan het compliment een kritisch element toevoegt. Als u tegen een medewerker zegt dat u het rapport dat hij heeft geschreven geweldig vindt, vergroot het de geloofwaardigheid als u daar bijvoorbeeld aan toevoegt: ‘Ik zou de inleiding alleen wat inkorten’. Zorg er bij het kritische compliment voor dat uw compliment groter is dan de kritiek anders lijkt het alsof u het compliment alleen geeft als techniek om de kritiek te verzachten. 8. Het sandwich compliment Als variant op het bovenstaande kritische compliment, wordt soms geadviseerd om de sandwich-methode toe te passen bij het geven van kritiek. Dat houdt in dat u eerst een compliment geeft, daarna kritische feedback om weer af te sluiten met een compliment. Dit is een goede manier om kritiek te verzachten, maar wel doorzichtig. De medewerker is vooral bezig met de kritiek tot zich te laten doordringen. Het compliment kan hem ontgaan. Ik stel liever voor deze techniek te gebruiken in een gewoon gesprek – zonder kritiek. Dus: geef een compliment, vertel de (kritiekloze) inhoud en sluit af met de herhaling van het compliment. Het verhaal leidt af van het compliment en maakt het geheel aanvaardbaar. 9. Stel een vraag Als u een vraag stelt na uw compliment geeft u de ander niet de ruimte om te twijfelen aan uw compliment of het te bagatelliseren. Als u uw medewerker wilt complimenteren met zijn kleding, zeg dan niet: "Je hebt een mooi pak aan vandaag!" maar: "Je hebt een mooi pak aan vandaag, waar heb je dat gekocht?". 10. Het indirecte compliment Als u ervoor wilt zorgen dat uw compliment niet in twijfel wordt getrokken, geef dat compliment over een medewerker dan eens aan zijn collega’s in de hoop dat het uitlekt naar de persoon in kwestie. Om te voorkomen dat deze persoon zal zeggen: ‘Maar waarom vertelt hij/zij dat dan niet tegen mij!’, zorgt u er natuurlijk voor dat u het ook rechtstreeks vertelt. Maar als deze persoon het dan ook nog via een ander kanaal verneemt, is alle twijfel weg.
WWW.IMAGOMATCH.NL
BUREAU VOOR TEAM & PERSONAL PERFORMANCE
11
ImagoMatch in het kort ImagoMatch is specialist op het gebied van imago, personal branding, enneagram en doelgerichte uiterlijke presentatie. ImagoMatch geeft presentaties, workshops, trainingen en persoonlijke consulten aan bedrijven, onderwijsinstellingen, presentatoren en particulieren op het gebied van imago, authentic personal branding en effectieve uiterlijke presentatie. En helpt de organisatie daarmee bij het optimaliseren van programma’s op het gebied van persoonlijke effectiviteit, organisatorische veranderingen, hun personeel, traineeprogramma`s, interne opleidingen, mediatrainingen of teambuildings activiteiten. De doelgroep bestaat uit zowel mannen als vrouwen. Zabeth van Veen Imagodeskundige Zabeth van Veen combineert 10 jaar onderwijservaring met 8 jaar sales in de communicatiebranche, aangevuld met de opleiding tot imageconsultant en enneagramcoach. Zabeth analyseert al ruim 9 jaar dagelijks mensen, hun uiterlijke kenmerken en nonverbaal gedrag. Zij heeft haar sporen verdiend op het gebied van imago en personal branding, wat maakt iemand authentiek en het beïnvloeden van het onderbewuste. Wie ben jij van binnen en wat ziet men van buiten. Daarmee beschikt zij over de juiste kennis en expertise om u en/of uw organisatie te begeleiden op het gebied van effectieve uiterlijke presentatie, imago en personal branding. Zabeth wordt regelmatig op tv en door andere media om commentaar gevraagd als het gaat over het imago van bekende en minder bekende mensen. Zij weet bij groepen en individuen de intrinsieke motivatie op gang te brengen om uiterlijk en uitstraling bewust in te zetten. In de een op een consulten weet ze in een korte tijd gezamenlijk te achterhalen hoe je als persoon het best tot je recht komt. Zowel online als offline. ImagoMatch werkt met een netwerk van specialisten, zodat er bij elke opdracht een juiste match is. Meer referenties zijn terug te vinden op www.imagomatch.nl/referenties ImagoMatch werkt o.a. voor, AVRO, CMS Derks Star Busmann, OSR Juridische opleidingen Scholenstichting Fier, Strukton, PricewaterhouseCoopers, VAB, KVK, Weddingplanners, Rabobank, Croon, UWV Groningen, Amsterdam en Friesland, Politie Utrecht, E&Y, Hogeschool Utrecht, WSNS Leiden, Lloyds Register Rail, Honeywell ,Axioncontinu, Meeùs, Tempo-Team, VvAA, diverse gemeenten, politici en particulieren, ZLTO, AMC, Raymakers van de Bruggen, UMC ST. Radboud, Erasmus MC, VOO. Op www.imagomatch.nl/pers kunt u een artikel van Zabeth terugvinden over Imago en onderwijs. We hopen dat u genoeg inspiratie heeft opgedaan tijdens de workshop en wensen u al het goede toe. Met vriendelijke groet, Zabeth van Veen www.imagomatch.nl
WWW.IMAGOMATCH.NL
T:0334952850
[email protected]
BUREAU VOOR TEAM & PERSONAL PERFORMANCE
12