Alternatieve financiering door obligatielening Coloqium Ouderenbeleid Groen 22 september 2006

Alternatieve financiering door obligatielening…

Coloqium Ouderenbeleid Groen

22 september 2006

Pieter Van Hoof Gerontoloog Directeur Groep De Kleine Kasteeltjes De Kleine Kasteeltjes is de naam van een aantal initiatieven binnen het wonen en de zorg voor ouderen. Zo is er De Kleine Kasteeltjes Brecht Een project in het noorden van de provincie Antwerpen, De Kleine Kasteeltjes Tongeren in het oosten van de provincie Limburg en De Kleine Kasteeltjes De Haan aan de kust waarvan de we de realisatie spoedig starten. Het ontwerpen en begeleiden van eigen initiatieven maar ook initiatieven voor derden doen we vanuit ons studiebureel. Onze huisspreuk is de volgende; waar kinderen prinsen… en senioren koningen zijn We vinden het heel belangrijk dat er binnen de werking van onze projecten op duurzame wijze contact is met andere leeftijdsgroepen. Dit is een zeer bewuste keuze. Zo hebben we binnen het project De Kleine Kasteeltjes Brecht een kinderdagverblijf geïntegreerd en zal er binnen het project De Kleine Kasteeltjes De Haan plaats zijn voor opvang van kinderen in zeeklassen. Binnen een ander project gaan we plaats geven aan buitenschoolse opvang van schoolgaande kinderen. Om kinderen als prinsen en senioren als koningen te laten wonen en aan hen zorgen te verstrekken is er ook een schatkist nodig en die hadden we bij de start van onze initiatieven zeker niet. Toch hebben we op vrij korte tijd van 1997 tot nu, dus een acht jaar tijd een aantal projecten kunnen realiseren en zijn er verscheidene andere in voorbereiding. Dit alles zonder enige subsidie van de overheid. Het succes en de groei van De Kleine Kasteeltjes is in belangrijke mate te wijten aan het systeem van alternatieve financiering dat we hebben ontworpen, toegepast en verfijnd. Dit systeem is gebaseerd op obligatieuitgiften met heel bijzondere karakteristieken. Het is voor ons, en is misschien in de toekomst ook voor u, een zeer waardevol instrument in de realisatie van projecten voor wonen en zorg. Eerst even een stukje historiek en niet onbelangrijke achtergrond informatie In 1990 – 1992 krijgt dit concept gestalte, dat is een hele tijd geleden maar de tijd nodig om je ideeën te realiseren is niet alleen van jezelf afhankelijk. De resultaten van een onderzoek naar de ‘Actieve participatie van familieleden in de intra-murale bejaardenzorg.’ Binnen het kader van mijn eindverhandeling aan de universiteit waren voldoende overtuigend om het financieringsconcept dat ik voor ogen had verder uit te werken. In 1993 werd dit concept voor het eerst voorgesteld aan vertegenwoordigers van een bankier. Alhoewel we niet dadelijk tot een akkoord kwamen voor de toepassing, houd ik toch zeer bijzondere herinneringen over aan deze periode en zijn onze wegen nooit echt uit elkaar gegaan. Het doet mij plezier dat een aantal van deze mensen hier aanwezig zijn. In 1994 werd dit concept voorgesteld aan de toenmalige Minister van Welzijn en Gezin en nam onze financieel adviseur en ikzelf deel een aantal werksessies op het kabinet van de minister over de nieuwe financiering van serviceflats’ Het wordt op het einde van dat jaar heel stil en in maart 1995 wordt Serviceflat-Invest n.v. wordt opgericht. De gelijkenissen met ons concept zijn even opvallend als de verschillen. Toeval is een raar verschijnsel. Op 15 april 1997 geeft het CBF(A) zijn goedkeuring voor de eerste obligatie-uitgifte met een woonrecht in een serviceflat als voordeel in natura. Nadien volgt de eerste financiering van serviceflats dmv obligatie-uitgifte. In de periode van sept 1997 – jan 1998 gebeurt de volledige plaatsing van alle obligatieleningen voor de realisatie van het project De Kleine Kasteeltjes Brecht. Andere markante feiten zijn;

1

In 2000 de financiering het rusthuis te Brecht door middel van obligaties, In 2002 de (her)financiering van de overname van een bestaand serviceflatproject. De Kleine Kasteeltjes Tongeren zijn een feit. Einde 2001 begin 2002 werd een obligatie-uitgifte door ons gemonteerd in opdracht van het OCMW-Hasselt. Met groot succes werd het project Juniperus geherfinancierd en kon de aankoopoptie binnen een bestaande leasingovereenkomst gelicht worden. De probleemstelling; Wat is mogelijk het kernprobleem binnen de financiering van de ouderenzorg ? Enerzijds is er de vraag van de ouderen, anderzijds zijn er de beschikbare middelen voor het aanbod Op vandaag mogen we spreken dat er tussen beide een kloof is ontstaan. De ouderen vragen meer ruimte, meer privacy, er is de grotere vraag door de toenemende vergrijzing en de steeds beperkter opvangmogelijkheden in de steeds kleinere families en sociale netwerken. Er is de hogere (duurdere) kwaliteit die we nastreven en het stijgen van de bouwkostprijzen, alhoewel deze laatste, relatief gezien, misschien van alle factoren nog de minste zorg is. Aan aanbodzijde is er de beperkte aangroei van de beschikbare middelen welke onvoldoende is om het huidige systeem van betoelaging in stand te houden. Ook is het zeker onmogelijk om dit systeem verder te zetten in de toekomst en dit in verhouding tot de aangroei van de behoefte. Laat ons realistisch blijven. De vraag is dan; Is er een tekort aan beschikbare middelen ? Als we nu het vermogen van de oudere eens bekijken en dit vergelijken met de beschikbare middelen, zeg maar het vermogen van de initiatiefnemer is er dan ook sprake van een kloof ? 80% van de 60+ ers bezitten een eigen woning, 60% van de spaargelden zijn in het bezit van deze leeftijdsgroep, het baksteengevoel verdwijnt niet met ouder worden….. ouderen worden, en dat is een zeer goede zaak, zelfbewuster en mondiger en willen hun spaarcentjes en hun vermogen, hun huis niet opeten en gebruiken om hun zorg te betalen maar ze willen dit opgebouwde vermogen doorgeven aan hun kinderen of kleinkinderen. Aan de zijde van de initiatiefnemer zijn er veelal heel beperkte middelen voor gebouwen. Stellen we vast dat een initiatiefnemer geen toegang krijgt tot risicokapitaal, zijn er beperkte middelen voor de werking, zijn er de exponentieel stijgende kosten Wat we zeker niet uit het oog mogen verliezen is dat 15% van de ouderen onder de armoedegrens leeft en dat we toch mogen stellen dat we in Vlaanderen een zeer lange en nobele zorgtraditie hebben en dat er zeker kennis en kunde aanwezig is onder de initiatiefnemers. Moeten we dan niet eerder spreken van een verschil in aard en allocatie van beschikbare middelen ipv een kloof? Deze vaststellingen roepen bij mij en misschien ook bij u een aantal vragen op; 1) Moet de zorgstaat instaan voor de woonbehoeften van niet- onvermogende zeg maar begoede ouderen ? …. 2) Is er nog behoefte aan betoelaging van wooninfrastructuur voor ouderen op een ogenblik dat 80% van de ouderen een woning bezit en 60% van de spaargelden in handen zijn van ouderen ? 3)Mogen we toestaan dat er op een moment van ernstig tekort aan beschikbare middelen voor zorgverlening (handen) nog geld gaat naar het wonen (bakstenen) ? Ieder maakt dit voor zich uit maar mijn antwoord daarop is NEEN

2

Enkele andere vragen 1) Zijn wij als initiatiefnemers en beleidsmakers niet zelf mee verantwoordelijk voor de kloof die ontstaan is tussen benodigde middelen en beschikbare middelen ? Is het niet de sector die om bouwsubsidies vraagt ? 2) Kunnen we het maken om de verantwoordelijkheid voor het wonen van de niet-onvermogende ouderen binnen onze serviceflats en rusthuizen bij de oudere zelf te leggen ? (Hetzelfde geldt mutatis mutandis voor andere zorgsectoren) 3) Zijn ouderen bereid om hun vermogen tijdelijk te mobiliseren voor het betalen van de gebouwen binnen woon- en zorgprojecten ? Mijn en misschien ook uw antwoord daarop is JA Collega’s de visie op de problematiek is voor u misschien nieuw maar de problemen zijn door jullie zeker gekend. Het is vanuit deze vaststellingen dat onze visie naar een oplossing is gegroeid Binnen de ouderenzorg draait het in hoofdzaak rond drie actoren; de oudere maw onze residenten en ook cliënten de familie van de oudere, je mag deze groep ook de mantelzorg noemen en tenslotte de initiatiefnemer De oudere wenst zijn vermogen door te geven aan zijn familie. Als we nu een systeem vinden om dit vermogen of een gedeelte ervan tijdelijk te laten gebruiken door de initiatiefnemer om de wooninfrastructuur binnen de ouderenzorg TIJDELIJK te financieren, dus voor de periode dat hij/zij binnen het woonzorgproject verblijft, en het dan integraal terug wordt doorgegeven aan de familie dan kunnen we misschien verder. Het is deze transactie die we een vorm hebben gegeven met de techniek van de uitgifte van een obligatie-lening. Zo eenvoudig is het concept op zich. EEN OBLIGATIE IS EEN SCHULDBEWIJS DIE EEN VENNOOTSCHAP OF BESTUUR AFLEVERT IN RUIL VOOR HET TER BESCHIKKING STELLEN VAN GELD DOOR DE INTEKENAAR. EEN OBLIGATIE HEEFT NAAST EEN BEPAALDE LOOPTIJD OOK EEN OPBRENGST (meestal rente op de obligatielening) EN ER KUNNEN WAARBORGEN ZIJN VOOR DE TERUGBETALING OP VERVALDAG (einde looptijd van de obligatielening) MEN KAN OOK WERKEN MET EEN VOORDEEL IN NATURA (woonrecht of gebruiksrecht) Financiering door obligatie-uitgifte is in feite een vorm van (her)financiering van bouwprojecten. Het betreft eigenlijk de terugbetaling van korte termijnkredieten met de opbrengst van de gelden uit de verkoop van obligaties. Slechts in het geval dat een aannemer zou werken onder de formule betaling bij voorlopige oplevering en het bedrag van de verkochte obligaties op dat ogenblik volstaat om de bouwkost te betalen kan men spreken van financiering door obligatie-uitgifte. Dit laatste is eerder een uitzondering het eerste eerder regel. Binnen welk domein kan men deze techniek toepassen ? DE (HER) FINANCIERING DOOR UITGIFTE VAN OBLIGATIELENINGEN IS MOGELIJK EN ZINVOL IN ALLE SITUATIES WAAR ER EEN SAMENGAAN IS VAN GEBOUWEN EN EEN VORM VAN DIENSTVERLENING. DEZE VORM VAN ALTERNATIEVE FINANCIERING IS DUS BRUIKBAAR BINNEN EEN VEEL BREDER GEBIED DAN DE OUDERENZORG ALLEEN, ZELFS EEN VEEL BREDER GEBIED DAN DE VOLLEDIGE WELZIJNSZORG.

3

Dus niet alleen de ouderenzorg maar een veel breder domein waar het werkterrein van het VIPA slechts een gedeelte van is. Dit systeem is niet toepasbaar binnen de klassieke woningbouw maar wel binnen de bouw van serviceflats. Dit systeem is niet toepasbaar binnen een klassiek kantoorgebouw maar is wel toepasbaar binnen een concept van kantorencomplexen waarbinnen een aantal diensten centraal georganiseerd zijn. Dit systeem kan mits detailaanpassingen gebruikt worden voor de (her) financiering van woningen voor mindervaliden, kinderdagverblijven, buitenschoolse opvanginitiatieven, rusthuizen, ziekenhuizen maar ook scholen, sportcomplexen, private of openbare parkeerruimten, luchthavens en nog vele andere. Ik vraag speciaal uw aandacht voor het volgende; het gebruik van de infrastructuur moet niet gereserveerd worden tot zij die investeerden. Ook niet investeerders kunnen gebruik maken van de door obligatiehouders gefinancierde infrastructuur. HET GEBRUIKSRECHT VAN INFRASTRUCTUUR DIE GEFINANCIERD WERD MET EEN OBLIGATIELENING IS DUS NIET NOODZAKELIJK GERESERVEERD AAN VERMOGENDEN De toepassing van deze techniek beperkt zich ook niet tot het betalen van nieuw opgerichte gebouwen. MET HET UITSCHRIJVEN VAN EEN OBLIGATIELENING KUNNEN VOLGENDE INVESTERINGEN GE(HER)FINANCIERD WORDEN: - OPRICHTING NIEUWE PROJECTEN - HERFINANCIERING BESTAANDE PROJECTEN - UITBREIDING BESTAANDE PROJECTEN - HERCONDITIONERING EN VERBOUWING BESTAANDE PROJECTEN Zijn er beperkingen in de grootte van de obligatielening die je uitschrijft ? Ja BEPALEND IN DE GROOTTE VAN DE OBLIGATIELENING IS DE SCHATTINGSWAARDE VAN HET PROJECT EN DE VORM EN DEUGDELIJKHEID VAN DE WAARBORGEN. Tot welk resultaat leidt dit alles ? We gaan eens kijken bij alle betrokkenen en we starten terug bij onze residenten. 1) Kan zijn vermogen inbrengen in de realisatie van gebouwen voor dienstverlening. 2) Kan zijn vermogen inbrengen in een project van zijn/haar keuze. 3) Kan zijn vermogen inbrengen voor een periode naar keuze en voor zolang er behoefte is aan de dienstverlening. 4) Brengt zijn vermogen in onder vooraf gekende waarborgen zonder dat deze in principe afhankelijk zijn van een exploitatierisico. (wel bij AANDELEN) Bovendien 5) Wordt hij/zij niet belast met de eigenaarsplichten verbonden aan het project maar geniet wel van de gebruiksrechten en kunnen de. 6) Obligaties perfect fiscaal vriendelijk worden doorgegeven aan erfgenamen of andere begunstigden. 7) Ook kan het woon- of gebruiksrecht makkelijk aangepast worden aan de wisselende noden van de gebruiker. Vb. overstap van het wonen in een serviceflat naar wonen in een rusthuis. 8) De kosten voor verblijf in een serviceflat en rusthuis dalen drastisch doordat de financiële (lening) lasten quasi integraal uit de dagprijs kunnen verdwijnen. Zorg en verblijf worden terug betaalbaar 9) Het familievermogen wordt wel gemobiliseerd maar niet verteerd. Het gemobiliseerde vermogen blijft intact

4

10) Er moet veel minder beroep gedaan worden op financiële ondersteuning vanuit de onderhoudsplicht of vanuit OCMW. We mogen niet vergeten dat de kinderen van onze residenten vaak zelf leven van een pensioeninkomen ! Dit alles heeft ook een enorme impact op de kosten voor een OCMW dat quasi niet meer moet tussenkomen in de verblijfskosten ! Laat ons even de infrastructuur voor opvang van onvermogenden onder ogen nemen; De opvang van onvermogende ouderen (15%) is geen probleem binnen projecten die met deze vorm van financiering worden opgezet door; - de kosten van infrastructuur voor deze 15 % kunnen perfect opgevangen worden uit de ‘winst’ gegenereerd uit de plaatsing van de andere 85%. - de obligatiepakketten kunnen aangekocht worden door familieleden en investeerders die het woonrecht niet wensen uit te oefenen. - de kosten voor verblijf zijn veel lager en kunnen voor een beperkt gedeelte gedragen worden door het totale bewonersaantal. (Intramurale solidariteit) Ook voor de initiatiefnemer zijn er niet minder belangrijke voordelen; 1)Enorme vergroting van de beschikbare middelen. 2)100% Financiering van het project. 3)Geen of slechts beperkte behoefte aan risicokapitaal. 4)Lange terugbetalingstermijn (voorkeur 30 jaar) 5)Financiële lasten kunnen integraal uit de dagprijs verdwijnen. 6)Initiatiefnemer blijft eigenaar van het gebouw. (meerwaarde, vrijheid van handelen) 7)Flexibel inspelen op financiële marktsituatie. Als we dit alles even samenvatten kunnen we stellen dat ALTERNATIEVE FINANCIERING DOOR OBLIGATIE-UITGIFTE IS EEN SYSTEEM DAT VOOR DE INITIATIEFNEMER ( privaat of openbaar bestuur) EN DE GEBRUIKER ENORME VOORDELEN BIEDT. HET IS EEN MOGELIJKE OPLOSSING VOOR DE FINANCIERING VAN ALLE SECTOREN WAAR DIENSTEN EN GEBOUWENINFRASTRUCTUUR SAMENGAAN. HET SYSTEEM IS ABSOLUUT NIET VOORBEHOUDEN AAN DE VERMOGENDE GEBRUIKERS EN MAAKT HET GEBRUIK DOOR ONVERMOGENDEN BETER BEREIKBAAR en dit doordat deze infrastructuur door derden of vanuit het project zelf kan worden gefinancierd bovendien is het systeem erg flexibel naar de werking toe HET BEGIN EN EINDE VAN DE BEHOEFTE AAN DIENSTVERLENING KAN SAMENVALLEN MET DE AANKOOP EN VERKOOP VAN DE OBLIGATIES. INDIEN GEWENST KAN MEN VÓÓR DE PERIODE VAN WERKELIJK GEBRUIK VAN DE DIENSTVERLENING OBLIGATIES AANKOPEN TENEINDE EEN VORM VAN ZEKERHEID TE HEBBEN DAT MEN IN DE TOEKOMST VAN DEZE DIENSTEN KAN GEBRUIK MAKEN. HET SYSTEEM LAAT TOE ANDERE (OOK ONVERMOGENDE) GEBRUIKERS AAN TE DUIDEN. AANKOOP EN VERKOOP HEBBEN GEEN DIRECTE INVLOED OP DE WERKING VAN HET PROJECT. Ik kan aannemen dat er nu een aantal onder jullie zijn die zich afvragen; dit is toch niet mogelijk, kan een oplossing zo simpel zijn. Als jullie voor uzelf deze opmerking maakt dan zit u goed en bent u mee.

5

Anderen zijn misschien sceptischer en zeggen; eerst zien en dan geloven. Ook voor hen het volgende De Kleine Kasteeltjes Brecht (ook al vermeld in de inleiding) Dit is een van de resultaten; 10.000.000,-€ infrastructuur 0,-€ bouwsubsidie 160 ouderen op wachtlijst voor aankoop obligatiepakket Van 1997 tot 2005 voor EEN bewoner tussenkomst OCMW 25% van de bewoners is niet-obligatiehouder We staan al een heel stuk in ons programma en dus hoog tijd voor financieel technische aspecten verbonden aan deze vorm van financiering Hoe verloopt de montage en welke zijn de modaliteiten van een obligatie-uitgifte ? 1) Er zijn wettelijke voorschriften voor een obligatie-uitgifte: - privaat of openbaar uitgiften - er is het statuut van de uitgever dat een belangrijke rol speelt Is dit een openbaar bestuur of een private vennootschap (vzw, nv,…) 2) Voor private vennootschappen is er controle door de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen (C.B.F.A.) op de uitgifte 3) Europese voorschriften inzake uitgifte waardepapier en het openbare spaarwezen. Zeker niet onbelangrijk voor de intekenaar zijn de waarborgen voor terugbetaling die gesteld worden 1) Openbare besturen zitten hier in een bevoordeelde positie Een waarborg tot terugbetaling uitgeschreven door; gemeente, stad, provincie, staat is zeer solide 2) Private vennootschappen kunnen een waarborg verstrekken onder vorm van hypotheek op het vastgoed, door een fonds e.a..Private initiatiefnemers kunnen dus potentieel veel meer verliezen. Wat brengt deze obligatie op ? Welk voordeel heb ik ? Ook hier zijn er een aantal mogelijkheden. 1) Een voordeel in natura nl. het gebruiks- of woonrecht Best zorgt men dat speculatie vermeden wordt - intekenaars zijn quasi allen potentiële gebruikers - fiscaal vriendelijk 2) Een financieel voordeel (rente) is een andere mogelijkheid Dit is al meer speculatief zeker indien de rente niet vast is Bovendien bindt dit uitgever voor bepaalde periode En is dit fiscaal minder interessant (spaaropbrengst) 3) Een combinatie van 1 en 2 Een ander aspect betreft de verhandelbaarheid en de verkoop en wederinkoop van obligaties (Call en put opties) Een volledig vrije verhandelbaarheid is niet aangewezen om reden van - speculatie - verlies aan controle over de meerwaarden (uitgiftepremies) - en verlies aan controle markt over de markt (wachtlijsten) 2) Inkoop en verkoopvoorschriften hebben betrekking op het tijdstip, de wijze waarop en aan welke prijs dit moet gebeuren.

6

3) Ook zijn er de fiscale verplichtingen van de uitgever en obligatiehouder welke ook afhankelijk zijn van de vorm van de obligaties, zijn deze aan toonder of op naam ? Een obligatielening is een vorm van lening en deze moet ook terugbetaald worden. Juist ! Hoe gebeurt dit. 1) Vanuit een sinking fund (winst op realisatie) zeg maar het verschil tussen ‘marktprijs’ en kostprijs 2) Door kapitalisatie afschrijvingen (3,3%/jaar) 3) Door kapitalisatie intekenpremies 4) Door aanleggen voorziening terugbetaling obligatielening 5) en er zijn nog enkele fiscaal vriendelijke mogelijkheden Goed het woord fiscaliteit is gevallen en daar gaan we dan even op door 1) Indien men werkt met een voordeel in natura dan zal dit gewaardeerd worden door de fiscus. Het wonen wordt (ten onrechte mijns inziens) gezien als een belastbaar voordeel. In het verleden werd dit beschouwd als een voordeel van alle aard. Op vandaag komt de fiscus hierop terug en buigt de Federale Overheidsdienst Financiën Dienst Voorafgaande Beslissingen zich over deze materie. 2) Financiële opbrengst - 15% van de opbrengst in te houden (R.V.) wat nog zal oplopen. 3) Een oudere die zijn vermogen mobiliseert voor financieren van woon- en zorginfrastructuur wordt hier fiscaal niet voor beloond. Een vrijstelling van roerende voorheffing is er wel voor een oudere die zijn geld investeert in sociale BEVAK aandelen. Dit brengt ons bij het aspect van het statuut van de uitgevende vennootschap 1) Verschillende keuzen in constructies kunnen gemaakt worden Ofwel het vastgoedbeheer en de exploitatie in één vennootschap Ofwel dit uitsplitsen over verschillende vennootschappen 2) Indien dit laatste gebeurt is het evident dat er contracten bestaan tussen de vennootschappen Men kan gaan kijken naar fiscale optimalisatie door het evenwichtig verdelen van baten en lasten binnen de huurovereenkomsten, onderhoudsverplichtingen, verzekeringen, aansprakelijkheden, waarbij men er zeker moet voor zorgen dat de continuïteit van de gebruiksrechten van de obligatiehouders niet in het gedrang kan komen. Van fiscaliteit naar comptabiliteit of boekhouding is een kleine stap. Hier is echt niet de tijd om op deze materie verder in te gaan maar toch enkele belangrijke aspecten voor 1 )Openbare besturen kunnen projecten realiseren met de middelen van de gebruikers. De geringe impact op lokale en ook federale begrotingen is voor aanwezigen uit deze diensten meteen duidelijk. Bovendien is het systeem indien juist gebruikt op bovenlokaal niveau Het systeem is ESR-95 neutraal vermits realisatie, (commercialisatie) exploitatie en ook terugbetalingsverplichting bij de initiatiefnemer ligt. Enkel de bankwaarborg, ingedekt door hypothecaire volmacht of volwaardige hypotheek op het vastgoed zou dan bij de overheid liggen. Op deze wijze kan ieder degelijk onderbouwd project aan een kortlopend bouwkrediet komen dat terugbetaald wordt uit de opbrengst van de obligatielening. 2) Voor private initiatieven biedt het systeem mogelijkheden tot fiscale optimalisatie ook van de werking en is dit financieringssysteem performanter dan bestaande financieringssystemen.

7

De performantie is naar mijn mening niet van de minste maar kan nog verbeterd worden en hiervoor kijk ik even naar de mogelijke impact binnen de werkterreinen van de organisaties die een bijdrage leverden aan deze studiedag. 1) Voor PPS- kenniscentrum Vlaanderen Wat zou het betekenen indien de lange termijn financieringsdruk wegvalt binnen een PPS-project ? 2) Voor de bouwsector Ik denk dat de bouwsector heel gelukkig zou zijn indien zij hun geld kunnen ontvangen ten laatste bij de definitieve oplevering en een aannemer niet langer in een project moeten blijven zitten omdat de e it niet betaalbaar is door de andere bouwpartners, Dit zeker binnen PPS-projecten waar men er soms niet voor terugdeinst om ook nog exploitatierisico’s bij aannemers neer te leggen. 3) Voor Ingenieurs Het moet toch fantastisch zijn om eindelijk eens terug te kunnen doen wat de markt vraagt omdat er financiële ruimte ontstaat voor creativiteit 4) Overheid Weten dat er mogelijk een oplossing is voor de zorg omdat er een oplossing is voor de bakstenen haalt heel wat druk van de ketel en stelt beleidsmakers in staat om meer ruimte te geven aan de zorgkost ipv de bouwkost. Bovendien zou dit effect van die kleine beweging van kapitaal van de ouderen dat nu binnen een beperkt aantal projecten zijn weg vindt naar de betaling van woon- en zorginfrastructuur enorm kunnen vergroten en versnellen. Op een uitnodiging om dit verder uit te werken en in te vullen zullen wij zeker ingaan. Is het nu allemaal rozengeur en maneschijn ? Wel bijna toch maar sta me toe om jullie even terug met de voeten op de grond te plaatsen met volgende oproep; VOORZICHTIGHEID Dit is een FINANCIEEL PRODUCT MET HOGE TECHNICITEIT En dit product IS NIET KOPIEERBAAR TUSSEN PROJECTEN (maatwerk) Weet dat er een brede en sterk WISSELENDE REGELGEVING is INTELECTUELE EERLIJKHEID Wij geven u informatie in alle OPENHEID zet hier geen OPPORTUNISME tegenover En weet dat een KOPIE nooit de waarde heeft van een ORIGINEEL Spijtig genoeg geeft niet iedereen in de sector geeft hiervan blijk. Betekent dit dat wij onze kennis niet willen delen met de sector. Niets is minder waar. Wij hopen juist het tegendeel. Wij wensen echter niet dat een dit unieke systeem een negatieve bijklank zou krijgen door oncontroleerbare afkooksels waar in de eerste plaats de resident de dupe van is. Voor de praktische uitwerking van dit systeem kan u dan indien nodig alsnog bij ons aankloppen Als ik jullie met deze uiteenzetting terug wat perspectief en hoop heb kunnen geven dan heeft deze uiteenzetting haar doel bereikt. Pieter Van Hoof Gerontoloog Kleine Kasteeltjesweg 1 2960 Brecht Werk: +32 (03) 330.10.20 Mobiel: +32 475783650 Fax op werk: 03 /330.10.97 E-mail: [email protected]

8