Olympische Filmeducatie Handleiding voor de leerkracht bij de film
6 tips Thema: Doelgroep: Duur: Film:
Olympische Waarden Groep 5-8 basisonderwijs 60 minuten (film van 15 minuten en les van 45 minuten) te zien op: www.ikjijwij.info
6 tips
Inleiding De film 6 tips is met het oog op het Olympische jaar 2012 uitgebracht. Doel van de film is om via een Olympische sport kinderen bewust te maken van de Olympische kernwaarden1 : ‘excelleren’, ‘respect’ en ‘vriendschap’. Het gaat om: Je best doen (IK). Respect voor anderen (JIJ). Samen sporten (WIJ). De Olympische Waarden zijn niet alleen voor topsporters bedoeld, maar voor iedereen. Dus ook uw leerlingen kunnen ‘Olympisch’ zijn. Bovendien gelden deze waarden niet alleen in de sport, maar juist ook in de dagelijkse omgang met elkaar. Denk aan: hoe ga je met elkaar om tijdens gym of in de klas? Hoe ga je om met je tegenstander voor, tijdens en na de wedstrijd? Hoe los je een ruzie op? Kom je voor een ander kind op? Kinderen moeten dat leren, maar dat gaat niet altijd even gemakkelijk en vanzelf. Om kinderen optimaal te leren functioneren en hun talenten te ontwikkelen (excelleren of “ik mag er zijn”) zijn sociale vaardigheden onmisbaar. Filmeducatie is een van de onderdelen van het IK-JIJ-WIJ Olympische Educatie Programma en bestaat nu uit twee films met bijbehorende handleiding. 1.
Doel van het lespakket Leerlingen leren waarden uit de sport (her)kennen (zoals je best doen (IK), respect (JIJ), vriendschap (WIJ), eerlijk, meedoen). Een bijdrage leveren aan hoe zij dagelijks met elkaar om gaan, zodat dit op een respectvolle manier gebeurt en in een veilige omgeving kan plaats vinden. 2.
Boodschap De boodschap van de film is: voetbal is fun! Sport is voor iedereen die daar plezier aan beleeft, of je nu een jongen of een meisje bent, of welk geloof, politieke overtuiging of culturele achtergrond je ook hebt. Niet alleen IK is belangrijk. De ander (JIJ) is ook belangrijk. Tenslotte ben je samen sterker (WIJ). De boodschap geeft aanknopingspunten om met uw leerlingen in gesprek te gaan en via de sport nieuwe inzichten in de omgang met elkaar in de klas en op school te bespreken. 3.
Inhoud Het les materiaal bestaat uit de film “6 tips”(via www.ikjijwij.info te downloaden) en deze handleiding. Het IK-JIJ-WIJ Olympische Educatie Programma biedt nog één andere film met bijbehorende handleiding. De twee films zijn los van elkaar te gebruiken. 4.
1
Bekijk voor meer informatie het Olympisch lespakket: www.ikjijwij.info
5.
6 tips
Over de film 6 tips
Korte inhoud Deze film draait om het meisje Sam. Zij droomt ervan om de beste voetballer van de wereld te worden. Maar dat word je natuurlijk niet zomaar! Sam komt op haar weg de nodige hobbels tegen. Zij geeft de kijkers tips hoe je daar mee om kunt gaan. De vraag is of de 6 tips die zij geeft allemaal even bruikbaar zijn. Voetbal is strijd, zegt Sams vader. Maar ten koste van alles? 5.1
Hoe kunt u de film gebruiken Olympische Spelen en sport zijn actuele thema’s die u kunt aangrijpen als ingang om meer persoonlijke (en misschien daarom ook lastiger) onderwerpen bespreekbaar te maken in de klas. Die kunnen te maken hebben met de omgang met elkaar in de klas, tijdens de gymles en op school, maar ook met actuele thema’s zoals geweld tegen scheidsrechters en onsportief gedrag in het algemeen. U kunt het bv. gebruiken als inleiding op het maken van omgangsregels in de klas, als verdieping dan wel alternatieve benadering van onderwerpen op sociaal-emotioneel gebied, als onderdeel van een schoolproject, als aanvulling op het Olympisch lespakket. 5.2
Doelgroep De film is bruikbaar voor leerlingen van groep 5 tot en met 8. De nabespreking is geschikt gemaakt voor de verschillende leeftijdsgroepen door de bijbehorende werkbladen met hulpvragen en opdrachten. 5.3
Achtergrondinformatie De film en bijbehorende handleiding bieden een sportieve ingang naar het bespreekbaar maken van waarden en normen en sociale omgangsvormen voor kinderen en leerkrachten. Bovendien kan de leerkracht het inzetten als aanvulling op verschillende sociaal-emotionele lesmethoden die op veel scholen in gebruik zijn, zoals Leefstijl, Vreedzame school, Ik-Jij-Wij Samen2 . 5.4
Het Ik-Jij-Wij Samen pakket is overigens iets anders dan het Olympisch lespakket (genaamd Ik-Jij-Wij) en zijn apart van elkaar ontwikkeld. 2
6 tips
In aansluiting op het Ik-Jij-Wij Samen pakket kunnen we de Olympisch waarden als volgt toepassen:
IK het kennen, erkennen en herkennen van eigen gevoelens en talenten; bv. ik geef niet op, ik haal het beste uit mezelf, ik baal als ik verlies;
JIJ hoe ken, erken en herken ik de gevoelens van een ander; respect voor de ander hebben; bv. ik ben blij voor mijn vriend dat hij gewonnen heeft, ik respecteer de beslissing van de scheidsrechter;
WIJ hoe kun je goed omgaan met elkaar zonder jezelf en de ander voorbij te lopen, begrip voor en begrijpen van elkaar; samen spelen, samen doen, samen werken. bv. wij zijn een team, ik kan niet met iedereen even goed samenwerken; ik heb een (trainings-)maatje nodig om mee te oefenen, zodat we elkaar kunnen helpen;steun van mijn familie is belangrijk voor mij om verder te komen;
6.
Het bekijken van de film
6.1
Voorbereiding op de filmvertoning:
6 tips
• Zorg dat u de film zelf voor vertoning hebt gezien; • Zorg ervoor dat u goed voorbereid bent door het lezen van deze handleiding; • Maak een lijstje van onderwerpen die u met uw klas wilt bespreken (met behulp van Werkblad 1); • Wees bewust van uw eigen waarden en normen. Kinderen groeien op met verschillende achtergronden, verschillende waarden en normen, verschillende opvoedingsstijlen. Wat voor de een normaal is, is dat voor de ander niet. Val kinderen niet af. Val ook hun ouders niet af. U kunt wel vertellen wat uw eigen mening is. Zo is voor de ene ouder het behalen van goede cijfers of de beste zijn in een sport het belangrijkst, voor de ander de sfeer in de groep of het leren samenwerken. Ook kunnen er seksespecifieke verschillen zijn in verwachtingen (voetbal is alleen voor mannen).
Wat vertelt u vooraf: Voordat de film begint kunt u bijvoorbeeld met de volgende vragen inleiden: 6.2
• “Wie van jullie doet er aan sport?” • “Wat doe je voor sport?” • “Wat vind je leuk aan die sport?” • “ We gaan naar een film kijken en dat gaat over Sam. Zij houdt van voetballen. Wist je dat voetbal een Olympische sport is?” • “Wie heeft er iets van de Olympische Spelen gezien?” • “Welke sporten zijn nog meer Olympische sporten?” • “Wie weet wat het motto is van de Olympische Spelen?” [sneller, hoger, sterker]
7.
7.1
6 tips
Het nabespreken van de film Hoe praat u na afloop met de kinderen over de film?
• In Werkblad 1 staan aanwijzingen en hulpvragen om de film na te bespreken met kinderen uit groep 5-8; • In Werkblad 2 vindt u verdiepingsvragen en opdrachten voor de kinderen uit groep 7-8; Hieronder staan tips om u voor te bereiden op het gesprek: • Creëer een sfeer waarin de kinderen zich prettig en gerespecteerd voelen, zodat u open met elkaar kunt praten; • Vertel ook over uw eigen ervaringen en gevoelens toen u zo oud was als uw leerlingen. Op deze manier geeft u een goed voorbeeld van wat u bedoelt en verlaagt u de drempel voor kinderen om over hun eigen gevoelens te praten. • Denk na over voorbeelden van situaties in de gymles, kleedkamer of klaslokaal hoe kinderen met elkaar omgaan; via concrete voorbeelden kunt u bespreekbaar maken of het ook op een andere manier kan; • Via de sport bespreekt u de Olympische Waarden (zie 5.4) en creëert u een ingang naar de omgang met elkaar in de sport en op school; • Vertel uw leerlingen dat het niet alleen gaat om sneller, hoger, sterker. Ook vriendschap en respect zijn erg belangrijk. • Zorg voor een goede afsluiting van het gesprek, eindig positief. 8.
Hoe verder
Hoe verder met het onderwerp in de klas verder gaan? Ideeën zijn: • Olympisch lespakket: www.ikjijwij.info • Sluit aan bij schoolbrede sociaal-emotionele lesmethoden (indien van toepassing) • Bekijk de film “Be a champion in life”. Deze vindt u op de beeldbank van www.ikjijwij.info • Kies voor een weerbaarheidstraining bv. het Marietje Kessels Project om kinderen voor zichzelf te leren opkomen (met respect voor de ander). • Bekijk ook de film “Joey’s First Fight” met bijbehorend lespakket. De Olympische sport die hier aan bod komt is boksen.
6 tips
Colofon Uitgave:
NOC*NSF
Tekst:
Tacey Benig, SO&T, www.kwaliteitinopvoeden.nl
Eindredactie:
Fabienne van Leeuwen, NOC*NSF
Opmaak:
Zinder & Delicatessen in beeld
Deze handleiding maakt onderdeel uit van IK•JIJ•WIJ Olympische Educatie Programma: Filmeducatie Copyright ©2012 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, overgenomen of openbaar worden gemaakt zonder schriftelijke toestemming van NOC*NSF
6 tips
Werkblad 1 leerkracht – basis voor groep 5-8 In de klassikale nabespreking van de film leren kinderen van elkaar door naar elkaar te luisteren en uw inbreng.
Olympische Waarden IK - excelleren het kennen, erkennen en herkennen van eigen gevoelens en talenten; bv. ik geef niet op, ik haal het beste uit mezelf, ik baal als ik verlies;
JIJ - respect hoe ken, erken en herken ik de gevoelens van een ander; respect voor de ander hebben; bv. ik ben blij voor mijn vriend dat hij gewonnen heeft, ik respecteer de beslissing van de scheidsrechter;
WIJ - vriendschap hoe kun je goed omgaan met elkaar zonder jezelf en de ander voorbij te lopen, begrip voor en begrijpen van elkaar; samen spelen, samen doen, samen werken. bv. wij zijn een team, ik kan niet met iedereen even goed samenwerken; ik heb een (trainings-)maatje nodig om mee te oefenen, zodat we elkaar kunnen helpen; steun van mijn familie vind ik belangrijk om verder te komen;
6 tips
Ter voorbereiding Lees het kader over de Olympische Waarden. Welke thema’s zijn actueel in uw klas? • IK: • JIJ: • WIJ:
• Observeert u in uw klas bepaald gedrag en wijze van omgaan met elkaar die u wilt verbeteren?
• Zijn er sociale vaardigheden die versterkt zouden mogen worden (zie kader op pag 10)
6 tips
Sociale vaardigheden Sociale vaardigheden die belangrijk zijn: • zelfvertrouwen, trots zijn op jezelf (IK) • luisteren naar een ander (JIJ) • aandacht geven aan een ander, de ander helpen (JIJ WIJ) • rekening houden met een ander (JIJ) • grenzen herkennen (IK JIJ) • grenzen aangeven: nee/stop durven zeggen (IK JIJ) • samen sporten, samen spelen, samen leven, samen werken (WIJ)
Nabespreking Om de kinderen kennis te laten maken met de Olympische Waarden kunt u het gesprek beginnen met behulp van de volgende hulpvragen die geordend zijn in IK, JIJ en WIJ vragen.
Hulpvragen IK vragen • Waar ben jij goed in, waar ga je voor?
• Jouw plezier. Welke sport vind je leuk? Dit hoeft niet noodzakelijkerwijs een sport te zijn die door uw leerling beoefend wordt. Het kan ook een sport zijn die leuk is om naar te kijken.
• Jouw talent. Waar ben je goed in? Welke sport kun je goed? Dit kan ook een onderdeel van een sport zijn, bijvoorbeeld gooien, vangen of springen. • Jouw talent. Waar ben je verder goed in? Denk aan school, gym, thuis, op straat, hobby’s, sociale vaardigheden.
• Het is goed om je talenten te kennen. Met talent bedoelen we ook: je best doen, een goed gevoel hebben, trots zijn op jezelf. Als kinderen het lastig vinden, kunt u ook om concrete voorbeelden vragen. Denkt u aan: ik ben er trots op dat ik goed kan hardlopen (resultaat), en dat komt omdat ik elke dag
6 tips
geoefend heb (je best doen voor iets, wilskracht). Bereidt u zich voor op het geven van een eigen voorbeeld.
• We hadden het over Olympische Waarden; de eerste waarde is excelleren is het beste uit jezelf halen. JIJ vragen:
• Waar vind jij andere kinderen goed in. Waar mogen zij trots op zijn voor zichzelf? • U kunt de IK vragen gebruiken om kinderen te oefenen in het herkennen van gevoelens en talenten bij de ander.
• De observaties en reacties van de leerlingen van en op elkaar geven u veel informatie over de verhoudingen in de klas.
• Vraag ook naar bepaalde sociale vaardigheden die u in uw klas zou willen versterken als bruggetje naar de WIJ vragen. • We hadden het over Olympische Waarden; de tweede waarde is respect voor de ander hebben.
WIJ vragen: • Vraag uw leerlingen waar ze aan denken bij het woord excelleren (respectievelijk respect en vriendschap)
• Wat is een tegenstander? Hoe ga je daar mee om? • Hoe gaan wij als klas met elkaar om? Is bijvoorbeeld excelleren belangrijker dan respect?
• Waar kunnen we trots op zijn als klas? (bv. wij zijn een groep, wij doen dat zo!)
• Waar kunnen we als klas nog aan werken? Kunnen we er afspraken over maken? • We hadden het over Olympische Waarden; de derde waarde is vriendschap.
Klassikale nabespreking film en Filmquiz (zie werkblad voor kinderen):
• Wie kan kort vertellen waar de film over ging? • Wat is Sams droom? Wat wil zij bereiken? • Wat vond je belangrijk in de film? Hoe kun je het benoemen? • Wie herkent zich een beetje in Sam (in een andere situatie of sport/hobby)? Wie juist niet?
• Wat heeft Sam geleerd in de film? • Wat ben je tegen gekomen in de film over de Olympisch waarden?
• Herken je excelleren, respect en vriendschap bij Sam • Herken je excelleren, respect en vriendschap bij jou • Herken je excelleren, respect en vriendschap bij ons (in de klas)
6 tips
6 tips
Werkblad voor kinderen
FilmQuiz 6 tips Omcirkel het juiste antwoord (a, b,c, of d). Schrijf op de stippellijn jouw antwoord.
Tip 1: Leer een supertruc A.
Deze tip hoort bij: a. excelleren b. respect c. vriendschap d. geen van allen
B.
Heb jij net als Sam een droom? .................................................................................................... En wat wil jij op school bereiken? .................................................................................................... Wat zou jouw supertruc voor op school kunnen zijn? a. luisteren naar elkaar b. concentreren c. samenwerken d. iets anders: ....................................................................................................
Tip 2: Voetbal is strijd C.
Betekent dit: a. bij voetbal mag je vechten, ook buiten de regels om b. als de scheidsrechter partijdig is, mag je met hem vechten c. vechten voor de bal op een sportieve manier door goed te voetballen d. als je verliest, mag je na de wedstrijd vechten met de tegenstanders
D.
6 tips
Wat voor vriendschap zie je tussen Sam en haar voetbalvriendje bij deze tip? a. ik zie geen vriendschap: ze praten en lachen niet met elkaar b. ze vinden het leuk om met elkaar te oefenen; ze dagen elkaar uit om beter te worden c. ik zie vriendschap: meisjes kunnen niet voetballen, dus hij speelt alleen maar met Sam omdat ze vrienden zijn d. Iets anders: ....................................................................................................
Tip 3: Je moet ontdekt worden E.
Betekent deze tip: a. dat iedereen de beste voetballer van de wereld kan worden? b. dat als je talent hebt en hard werkt, dan val je op. Wie weet word je gescout voor een goede club. c. dat talent hebben genoeg is om ontdekt te worden? d. dat je geluk moet hebben dat er een scout toevallig langskomt?
Onze tip: Wist je dat een scout bijna nooit op straat op zoek naar talent is, maar veel meer bij voetbalclubs komt kijken? Dus voor je eigen veiligheid: geef nooit zomaar je naam en adres aan een onbekende zonder dat je ouders dat weten!
Tip 4: Je mag nooit opgeven F.
Om je droom te bereiken mag je nooit opgeven volgens deze tip. Met welk antwoord ben je het niet eens: a.
Sam hoeft thuis niets te vertellen, omdat het anders niet kan of mag
b.
Sam moet zich niks aantrekken van vooroordelen zoals “meisjes kunnen niet voetballen” of “vrouwenvoetbal is niks”
c.
Sam oefent veel om een goede voetballer te worden
d.
Sam heeft steun aan haar vriend. Hij heeft vertrouwen in haar, zelfs met jurk aan!
6 tips
Tip 5: Steun van je familie is nodig G.
Om iets te bereiken is steun van je familie belangrijk. In de film liep het goed af voor Sam, maar in het echt had het ook mis kunnen gaan…. Welke tips heb jij om het beter aan te pakken dan Sam? ....................................................................................................
Tip 6: Voetbal is fun! H.
Als je iets wilt, is het belangrijk om je doel voor ogen te houden. Dat hoeft niet per se te zijn om de beste van de wereld in iets te zijn. Houd de fun voor jou en je familie er in! Pas je doel aan aan je mogelijkheden, dan haal jij het beste uit jezelf! Wat wil jij graag bereiken? .................................................................................................... ....................................................................................................
Bespreek met je klas de antwoorden van de quiz.
6 tips
Werkblad 1 leerkracht – verdieping voor groep 7-8 Gebruik van dit werkblad De opdrachten die in dit werkblad zijn beschreven, zijn extra verdiepingsopdrachten voor kinderen uit groep 7/8. Hier wordt meer een beroep gedaan op het reflecterend en empathisch vermogen. De vragen en opdrachten uit Werkblad 1 kunnen als basis gebruikt worden. Al naar gelang welke thema’s actueel zijn in uw klas kunt u de laatste 20 minuten kiezen voor een verdiepende opdracht uit Werkblad 2 of als een extra les.
Keuze opdracht a: Afspraken voor respect en sportiviteit (fair play) in de klas Stel je voor: jullie gaan met de hele klas straks een nieuw tikspel bedenken en spelen. Voor de veiligheid en voor de sportiviteit zijn er spelen gedragsregels nodig. Bedenk een spel met een naam en stel de regels op. a.
Speel het tikspel (buiten).
Bespreek daarna: b.
werkten de regels? of moesten jullie bijstellen?
c.
wie beslist er over de regels? werkt dat goed of zou je dat anders willen?
d.
vaak zijn gedragsregels ook van toepassing in je dagelijkse omgang met andere kinderen. Welke gedragsregel werkt goed in jullie klas? Welke nog niet?
e.
Maak een poster van jullie afspraken voor respect en sportiviteit in jullie klas. Wie beslist er over de afspraken? Wat gebeurt er als jullie je niet aan de afspraken houden?
6 tips
Keuze opdracht b: Schrijfwedstrijd Schrijf een opstel over jouw sportbeleving. Verwerk in je verhaal ook (een van) de Olympische Waarden IK, JIJ, WIJ. Bekijk daarvoor eerst de drie filmpjes op de website. Ga naar www.ikjijwij.info, klik in de menubalk de blauwe tab FILMS aan. In de onderste rij ringen kun je drie filmpjes aanklikken die gaan over excelleren, respect en vriendschap. Kies een filmpje (waarde) uit en schrijf dan jouw verhaal over jouw eigen sportbeleving. Dit mag ook fictie zijn! Deze opdracht kunt u als huiswerkopdracht meegeven. De kinderen schrijven een opstel over hun eigen sportbeleving.
Keuze opdracht c: Nieuwe scènes maken In de film komt het aan het eind allemaal goed met Sam. In het echt gaat het natuurlijk niet zo snel als bij Sam. In deze opdracht kiezen de leerlingen één van de tips uit de film. Omdat deze hen aanspreekt, of juist helemaal niet. Vervolgens maken zij een eigen scène met een eigen invulling. Maak groepjes van 3 of 4 kinderen en laat hen 10 minuten samen bedenken en oefenen voor een nieuwe scène. • laat in een kort toneelstukje de nieuwe tip zien of • laat in een kort toneelstukje van maximaal 2 minuten zien wat volgens jullie excelleren is • laat in een kort toneelstukje zien wat volgens jullie vriendschap is • laat in een kort toneelstukje zien wat volgens jullie respect betekent Bespreek klassikaal: • of andere kinderen het er wel/niet mee eens zijn wat er in het toneelstukje is getoond, • of dat verandert als je ouder wordt (wat zie je bv. bij je ouders of oudere broer/zus), • of dat anders is bij jongens/meisjes, • hoe dat in de klas is, • op welke manieren vriendschap geuit kan worden.
• sluit af met een conclusie
6 tips
