3e Nationaal Bevolkingsonderzoek Darmkanker “de wind in de zeilen, op naar de start!” Koffie en croissantjes stonden klaar om negen uur En het toilet te vinden, dat bleek één groot avontuur. Bij de mannen in de zaal was het vandaag weer prijs: Waar ik ook keek, ik zag uitsluitend vijftig tinten grijs. Deze steriele operatiezaal had iets behoorlijk naars: Het licht nogal onaangenaam en onnatuurlijk paars. Gekrijs van meeuwen klonk, en golven rolden af en aan Wie nog niet epileptisch was, die werd het hier spontaan. Een hartelijk welkomstwoord van Ernst, het woord aan Harriët Ernst werd door haar als de Pater Familias neergezet. De telefoons moesten op stil, maar twitteren, dat mocht En dit Nationaal Congres noemen was wellicht ooit vergezocht. Maar nu was het zover, het onderzoek dat ging er komen En daarna werd heel dapper door Paul Huyds het woord genomen. Al was ie de minister niet, zijn verhaal was interessant En wie het minst betaald had hier, zag slechts zijn achterkant. De minister was er niet, dat was een beetje zuur En zij lag hedenochtend ook qua roken onder vuur. Dertien doden per dag, geen sinecure, zei Paul toen Maar het goede nieuws was: daar was heel veel aan te doen. Maar het echte werk, het aller-moeilijkste moest nog komen Wat allemaal nog gebeuren moest werd met ons doorgenomen. In september live gaan zonder dat je het verpest En dan voor iedereen thuis een zeer laagdrempelige test. En je zult maar net die ene zijn, zwaar ongeneeslijk ziek Dan put je heus geen troost uit een simpel lesje statistiek. De overheid had u nodig, zoals u hier samen zat Dus dank u namens de minister, dat u de tijd gevonden had. De eerste rij zat al te glimmen, deelde Paul, zelf glimmend, mee En toen kwam ie met een parel voor een arts van ’t AMC Evelien Dekker en Ernst Kuipers met de parel hooggeëerd Evelien zei dat het hele team dit met hen had gepresteerd. Zelfs het dak begon te roffelen en op elkaar de handen En na dit klaterend applaus het woord aan Van der Zande Een enorme exercitie! Zo vertelde deze man Een grote operatie, daar was hier wel sprake van.
Iedere twee jaar een test, maakte André toen bekend En hij verwachtte een opkomst van maar liefst zestig procent. En 72.000 gevallen voor een coloscopie En aan een enkel sterfgeval ontkwamen wij ook nie. Gefaseerde invoering, en André wilde kwijt: “Je gaat toch anders naar de huisarts dan naar de overheid.” De test was geen verplichting, hoorden wij André toen zeggen En morele druk wou ie er dus niet op gaan leggen. Dit was het eerste bevolkingsonderzoek dat ook voor mannen was En het was toch allemaal een wèrk, zei André tot de klas De wind goed in de zeilen, maar de wind hier nogal straf Ik dacht: als André klaar is straks, dan gaat het dak eraf. Of je nu in Veghel woonde of in Enschede De kwaliteit van het onderzoek moest gelijk zijn, zei André. “We doen het allemaal samen”, gaf André nog te verstaan En ondeugdelijke screeningen, daar had niemand behoefte aan. André was zo’n beetje aan het eind van zijn verhaal Het flapperende dak gaf hem een duidelijk signaal. André was 61 jaar, merkte hij tenslotte op En hij kon nu al haast niet wachten op zijn eigen enveloppe. De overzeese eilanden, deden die mee met Nederland? Nee, die wind hier in die zeilen blies duidelijk naar de andere kant. En toen meldde Rob Beuse, op deze koude, maartse dag “Ik ben ontzettend blij dat ik de commissie leiden mag!” Een prachtig mooie opdracht, of was het voorzienigheid? Over zijn “hufterproofe sokkeltje” wou ie daarna wat kwijt. Daarop glansde zijn parel, echt een monument was het En toen werden alle werkgroepen in ’t zonnetje gezet. Op fotootjes, zo klein dat je niet zag wie er op stond Maar ‘t gaat om het gebaar, dacht ik, ook hier: le geste qui compte. ’t Ging over Europese aanbestedingen, de coloscopiecapaciteit En communicatie met de doelgroep, die heel goed was voorbereid. En dat dak dat bleef maar flapperen, Beuse leek niet content Hij zei: “Als dat maar goed gaat, ’t lijkt hier wel een circustent.” Het leek mij voorzienigheid, waarover ie niets te klagen had En het levende bewijs van de wind, die stevig in de zeilen zat. Toen kregen wij een video over het onderzoek Geen acteurs, maar louter echte mensen op het doek Het buisje op de post, dat lijkt ontzettend adequaat Maar de hamvraag is of TNT post over een jaar nog wel bestaat.
“Dit gaat zoveel levens sparen!” wou een blije dame kwijt “En precies om die reden werk ik bij de overheid.” Alle risico’s afdichten in de keten, kon dat wel? De grootste risicofactor, lijkt mij, dat is Post NL. En wat was dat voor oude Amish, die hier toen naar voren kwam? Een kruising tussen Sinterklaas en Vader Abraham. Hij ging over op het Engels, want constateerde, licht verstoord Dat wij voorlopig even genoeg Duits hadden gehoord. We luisterden naar de “Lessons Learned” van Stephen Halloran Geen onderzoek met kerstmis! Daar werd niemand vrolijk van. Een plaatje van de Kerstman, wat ik echt niet nodig vond Omdat de Kerstman hier, in levenden lijve voor ons stond. Om de bevolking te bereiken had men menig stap genomen In eenentwintig talen waren folders uitgekomen. De zaal luisterde ademloos naar al dit beproefd advies En naar het flapperende dak, waar ook de wind instemmend blies. Wie de test eenmaal gedaan had, deed die graag een tweede keer 90% maar liefst had daarna geen gêne meer In sommige gebieden was men lastig te bereiken En de wachttijden voor onderzoek leken ook wat lang te lijken. We hebben a succesfull system, meldde Halloran de zaal Maar er bleek toch ook een klein probleempje met de taal. Noem je het faeces, poo, of noemde je het toch maar stool? Gevoel voor humor was vereist, scheelde een hoop, en ook een boel. Koffiepauze, dertig mensen die naar buiten klosten Om een sigaret te roken of een brief te posten. Dikke enveloppen werden op de bus gedaan En bij terugkomst was, zo bleek, één iemand in de poep gaan staan. Recente ontwikkelingen rondom coloscopie, een rare zaal was dat Blauw licht, alsof je als het ware in een darm zat. De wind was hier gaan liggen, hier geen flapperend plafond En voor de klas Evelien Dekker, die heel opgewekt begon. Naast mij staat trouwens Wessel boven zijn gitaar te stralen Hij heeft gevoel voor humor en spreekt 21 talen. Hij doet alles digitaal, de brievenbus werkt niet voor hem En geserreerde poliepen heeft ie enkel op zijn stem. Geserreerde poliepen, daar werden wij op getrakteerd En patiënten met FAP, daar hadden wij veel van geleerd. Dit “pathway” was voor mij tamelijk onbekend terrein Maar alles rijmde op elkaar, en dat was dan weer fijn.
“Weer een zweer op het doek!” Om met Win Sonneveld te spreken Kleurenfoto’s van poliepen werden door de zaal bekeken. Dekker ging maar door, zo fanatiek als zij dat deed Het leek warempel haast of zij aan tunnelvisie leed. Dekker zeilde op de wind, stond ons in haar verhaal te trekken Een goede dokter naast mij zat gewoon zijn mail te checken. Een beetje hufterig vond ik dat, ik meld het, nietsontziend En Dekker had die parel wat mij betreft echt dik verdiend. Een smakelijke lunch, een hoogtepunt op deze dag En het toiletbezoek nam weer een halfuur in beslag Niet vanwege zelfonderzoek, dat was helder als glas Maar omdat de tocht naar de WC reteningewikkeld was! De Colonispresentatie, een kale man hield hier verhaal Voor een etende, geïnteresseerde, half gevulde zaal Een groene drol op een papiertje toonde hij tijdens eten! Voor de visualisatie! Liet de kale man ons weten. En daarna snel weer bij een tweede workshop op bezoek Sessie 5: “Van proef naar landelijk bevolkingsonderzoek.” De man voor mij las “Arts en Auto” en dat gaf toch ook geen pas Een blad waarvan ik tot vandaag niet wist dat het er was. Een prachtige blondine hield een inspirerend praatje Maar de pleuris die brak uit toen het ging over ’t kostenplaatje. De zaal roerde zijn mond, enorme reuring in de klas Één iemand hield zich stil: die man die Arts en Auto las. Yvonne van Oosterhout vertelde over kwaliteit Ongerustheid bij cliënten, ongevraagd aanbod overheid. De kwaliteit, die dient geborgd, en dat geldt ook voor mijn praktijk Mijn gedichten rijmen altijd! Anders kiest men voor de concurrent. Na weer een minimuffin en een gezonde spies met fruit Zaten wij in deze zaal een laatste klein halfuurtje uit. De wind was wat gaan liggen, maar de meeuwen krijsten door Als prelude op het ethische verhaal van De Beaufort. De zaal een tikkie leger dan vanmorgen aan ’t begin Maar onze medisch ethicus die hield de moed erin. “Een zware hypotheek”, zei Inez tot ons allemaal En haar laarzen kleurden prachtig bij het licht in deze zaal. Zij startte haar verhaal, er zaten mooie plaatjes bij Foto’s van vips, het Zwaard van Damocles dat toonde zij. Vooral voor mannen die alcohol dronken was de prognose niet zo mooi Moest iedereen een pre-scan, net als Willeke van Ammelrooij?
Bleven wij graag onwetend? Stipte Inez daarna aan Zij was niet graag de laatste spreker, gaf ze zuchtend te verstaan. De wind zwol aan naar tien Beaufort, terwijl Inez stond uit te leggen En die Arthur Japin, die wist het ook maar mooi te zeggen. Paul van Vliet kon niks gebeuren, had zich net nog laten keuren En de criteria voor screening, waren dat nou open deuren? Niet meedoen aan een onderzoek, je ook niet laten opereren? Maar de eindigheid van ’t leven in volle glorie accepteren? Mensen moeten zelf beslissen, hoorden wij van de Beaufort En zijzelf deed zeker mee, meldde zij haar gehoor. Voel je je in een fuik beland bij een slechte uitslag van de test? Meteen een coloscopie, dat was wellicht nog wel het best. Farah Fawcett en Jos Brink verschenen op de gevoelige plaat Ook voor Willem van de Sande Bakhuizen kwam de screening veel te laat. Hoe meer gemotiveerde gescreenden, des te beter, lazen wij Van Inez moest een mens de keuze hebben, daarvoor pleitte zij. De risico’s van een coloscopie stipte zij ook nog even aan En ze verklapte er binnenkort zelf ook maar eens een te ondergaan. Het was allemaal zo eng dat het mij de adem haast benam Terwijl het dak, met twaalf Beaufort, hier bijna naar beneden kwam. Fokke en Sukke deden niet mee, die wilden niet gescreend En mensen straffen voor hun ziekte? Dat had niemand toch verdiend? Toen kregen we een foto van twee behoorlijke obesen En ik dacht bij mezelf: dat zal me een coloscopietje wezen! Het woordje “uitgerold”, echt lekker bekken deed dat nie Wie dat woord had uitgevonden moest direct een coloscopie! Haast tijd voor de borrel toen, die zou er vast al staan Al raakt vermoedelijk geen enkele man vandaag de alcohol nog aan. Een laatste vraag van Harriët voor Inez tot besluit Over de schrik van mensen sprak Inez zich toen nog uit Het evenwicht, zo hoorden wij, was nogal delicaat En mensen met buikpijn buiten de deur houden? Inez vond dat dat niet gaat. Ik kan nog uren doorgaan, maar zal mijzelf een halt toeroepen Want ik weet niet hoe het komt, maar ik moet ontzettend nodig poepen. Mijn belangrijkste conclusie van vandaag luidt, onverdeeld: Dat de rol van de postbode nog altijd niet is uitgespeeld. Ik zou u willen vragen: doet u mij een groot plezier Schrijf over mij iets op uw evaluatieformulier. Want ik kom daar weer niet op voor, een grove fout, lijkt mij En voor wie wil, stop er gerust een faecesmonster bij.
Het spijt mij voor de mensen daar, die zagen slechts mijn kont Wat ik op een dag als deze ook wel weer toepasselijk vond. Het dak ging er niet af vandaag, misschien nu, voor ons twee Maar we zaten hier gezellig, en we zaten hier oké. Dominique Engers,, 11 maart 2013, Utrecht. www.desneldichteres.nl
