DOORWERKEN NA AOW-LEEFTIJD Mr. Eveline Buyink 11 september 2014
ONDERWERPEN: 1. WWZ en pensioenontslag 2. Pensioen: van 65 naar 67 3. Pensioenontslagbeding 4. Ragetlie 5. WGBL 6. Tips voor doorwerken na AOW-leeftijd 7. Eenzijdig wijzigingsbeding 8. Conclusie
Nieuw ontslagrecht moeilijker, maar pensioenontslag makkelijker!
1. WWZ PER 1 JULI 2015
•
•
•
Artikel 7:669 BW (nieuw) = Tenzij schriftelijk anders is overeengekomen, kan de werkgever de arbeidsovereenkomst eveneens opzeggen tegen of na de dag waarop de werknemer de in art. 7a lid 1 van de Algemene Ouderdomswet bedoelde leeftijd heeft bereikt. Ragetlie-regel (art. 7:667 lid 4 BW) is niet van toepassing wanneer de voorafgaande arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd van rechtswege is geëindigd vanwege het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd. Geen transitievergoeding verschuldigd (art. 7:673 lid 7 sub b BW)
2. PENSIOEN: VAN 65 NAAR 67 •
•
•
Noodwet Ouderdomsvoorziening (uit 1947) – Grondslag sociale wetgeving – “Hij trekt van Drees” / ‘Vadertje Drees’ min. Sociale Zaken 1947 (Min.Pr. 1948-1958) Algemene Ouderdomswet (art. 7a) (uit 1957) ─ in 1917 pensioengerechtigde leeftijd van 70 jr. verlaagd naar 65 jr. ─ Doel: een inkomen voor elke ingezetene van Nederland, ook na het bereiken van de leeftijd van 65 jaar tot zijn of haar dood. ─ Opent aanspraak op pensioen zodra 65 jaar. Wet Minimum Loon (WML), artikel 7, lid 1 Het minimumloon geldt in Nederland tot 65 jaar. Boven 65 jaar géén uitkering (vlg. WW)
NB: Geen wettelijke regel die bepaalt dat de arbeidsovk bij het bereiken van de AOW-leeftijd eindigt!
2. PENSIOEN: VAN 65 NAAR 67 RATIO
Pensioen einde arbeidsovereenkomst
1. Voor inkomen niet afhankelijk van inkomen uit arbeid 2. Objectieve criteria zonder aanziens des persoons 3. Vrijkomen arbeidsplaatsen jongeren (doorstroom + solidariteitsbeginsel + werkgelegenheid) 4. Macroniveau: berekening opbouw pensioen
MAATSCHAPPELIJKE DISCUSSIE • Gebruik verandert: niet zomaar einde bij 65 + rechtsopvatting brede lagen van de bevolking • Debat vanaf 1995 over verhoging AOW-leeftijd wegens enorme vergrijzing • Langer doorwerken na AOW-leeftijd → gebruik wijzigt • Lagere Rechtspraak vanaf 2008 niet meer automatisch einde arbeidsovereenkomst bij bereiken 65 jarige leeftijd vanwege maatschappelijke discussie • Ktr Bergen op Zoom 3 juli 2013: arbeidsovk. met 75 jarige bloembindster bij Intratuin mocht niet worden ontbonden vanwege het bereiken van een bepaalde leeftijd als 65 jaar!
MAATSCHAPPELIJKE DISCUSSIE Variëteit: • Codfried (HR 13 januari 1995, NJ 1995, 430): Leeftijdsdiscriminatie? Het ontslag wegens het bereiken van de 65-jarige leeftijd berust op redelijke en objectieve gronden ─ De rechtsopvatting van brede lagen van de bevolking ─ Redelijke en objectieve rechtvaardiging • Functioneel leeftijdsontslag ivm goede vervulling van de arbeid (gezondheids- en veiligheidsoverwegingen) = ontslag wordt verleend onder toekenning van een inkomens vervangende uitkering • Verschil per beroepsgroep bijv. Piloot (56 jr.) Brandweerman (60 jr.), Scheidsrechter KNVB (47/49 jr.)
2. PENSIOEN: VAN 65 NAAR 67
•
•
“We moeten met z’n allen langer doorwerken!” Het kabinet-RutteAsscher Wetsvoorstel de AOW-leeftijd sneller verhogen naar 66 jaar in 2018 en 67 jaar in 2021.
U bent geboren:
U krijgt AOW in:
Uw leeftijd als uw AOW-uitkering ingaat, is:
na 31 december 1947 en voor 1 december 1948
2013
65 + 1 maand
na 30 november 1948 en voor 1 november 1949
2014
65 + 2 maanden
na 31 oktober 1949 en voor 1 oktober 1950
2015
65 + 3 maanden
na 30 september 1950 en voor 1 augustus 1951
2016
65 + 5 maanden
na 31 juli 1951 en voor 1 juni 1952
2017
65 + 7 maanden
na 31 mei 1952 en voor 1 april 1953
2018
65 + 9 maanden
na 31 maart 1953 en voor 1 januari 1954
2019
66
na 31 december 1953 en voor 1 oktober 1954
2020
66 + 3 maanden
na 30 september 1954 en voor 1 juli 1955
2021
66 + 6 maanden
na 30 juni 1955 en voor 1 april 1956
2022
66 + 9 maanden
na 31 maart 1956 en voor 1 januari 1957
2023
67
na 31 december 1956
2024
nog niet bekend.*
2. PENSIOEN: VAN 65 NAAR 67 • Langer doorwerken na AOW-leeftijd, leuker voor werkgever door: Wetsvoorstel wegnemen belemmeringen doorwerken na AOW gerechtigde leeftijd − Arbeidsovk eindigt automatisch bij bereiken AOWleeftijd − Max 6 weken loondoorbetaling bij ziekte − Beperking re-integratieverplichting werkgever − Vermindering mogelijkheden tijdelijke contracten aan te gaan met werknemers
• Status? Ministerraad akkoord. Wetsvoorstel nu voor advies naar RvS, daarna nog naar 1e en 2e kamer!
2. PENSIOEN: VAN 65 NAAR 67 Waarom langer doorwerken? •
Voordelen werkgevers: - kennis en ervaring blijven behouden - loondoorbetalingsverplichting bij ziekte eindigt als contract eindigt - Wetsvoorstel wegnemen belemmeringen doorwerken na AOW-gerechtigde leeftijd - Lagere loonkosten; geen premies werknemersverzekeringen
•
Voordelen werknemers: - extra inkomsten uit loon - extra pensioen opbouwen (mits fiscale ruimte) - pensioen uitstellen fiscaal gunstig - gevoel nuttig te zijn
2. PENSIOEN: VAN 65 NAAR 67 Waarom niet langer doorwerken? • Nadelen werkgevers: - Risico van langdurige uitval wegens ziekte - Let op risico contract onbepaalde tijd! • Nadelen werknemers: - Bepaalde cao’s sluiten medewerkers boven de AOW-gerechtigde leeftijd expliciet uit. - Wetsvoorstel wegnemen belemmeringen doorwerken na AOW gerechtigde leeftijd. Tip: Doorwerk-cao (looptijd 1/1/2014 – 31/12/2015) Dienstverband max 3 mnd + onbeperkte tijdelijke contracten mogelijk + gelijke beloning + positieve beoordeling, van commissie gelijke behandeling
2. PENSIOEN: VAN 65 NAAR 67 Kortom: niet meer vanzelfsprekend dat arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd van rechtswege kan eindigen vanwege het gebruik dat een werknemer op 65-jarige leeftijd stopt met werken.
Tenzij: rechtsgeldig pensioenontslagbeding in cao of contract
3. PENSIOENONTSLAGBEDING • Wat is een pensioenontslagbeding? De bepaling in een (collectieve) arbeidsovereenkomst die regelt dat de arbeidsovereenkomst van rechtswege (automatisch) eindigt als de werknemer de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. • Niet in de wet geregeld • Dynamisch versus statisch • Voorbeeldtekst: ‘Deze arbeidsovereenkomst eindigt van rechtswege, zonder dat opzegging vereist is, met ingang van de dag waarop werknemer de voor hem geldende, vaste AOW-gerechtigde leeftijd bereikt.’
3. PENSIOENONTSLAGBEDING • Lange tijd discussie literatuur • Arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd kan van rechtswege eindigen door pensioenontslagbeding • Twee smakenleer: bepaalde tijd of onbepaalde tijd! Een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd eindigt niet van rechtswege, maar: • De Hoge Raad heeft uitgemaakt dat ons ontslagrecht zich niet tegen het pensioenontslagbeding verzet (HR 13 juli 2012, ECLI:NL:HR:2012:BW3367 (KLM)). • Pensioenontslagbeding is dus een rechtsgeldig beding, de arbeidsovk. Voor onbep.tijd eindigt dan toch van rechtswege. Handig; hoef je niet meer naar kantonrechter of UWV.
3. PENSIOENONTSLAGBEDING Tip: neem pensioenontslagbeding op in arbeidsovereenkomst! • Contract zonder pensioenontslagbeding
Bepaalde tijd: - van rechtswege op de overeengekomen datum - geen opzegging of aanzegging
Onbepaalde tijd - ontslagvergunning UWV (als geen nieuwe arbeidsovk) - met wederzijds goedvinden en VSO - ontbinding door de kantonrechter Anders loopt overeenkomst door! • Contract met niet rechtsgeldig pensioenontslagbeding? Risico loopt door, niet automatisch conversie.
3. PENSIOENONTSLAGBEDING • Contract met pensioenontslagbeding
Bepaalde tijd: - van rechtswege op de overeengekomen datum - geen opzegging of aanzegging
Onbepaalde tijd - van rechtswege op de overeengekomen datum - geen opzegging of aanzegging En na 1 juli 2015 geen pensioenontslagbeding meer nodig!
4. RAGETLIE PROBLEEM • Onbepaalde tijd arbeidsovereenkomst eindigt door pensioenontslagbeding wel van rechtswege, maar het blijft een onbepaalde tijd arbeidsovereenkomst • Wens: onbepaalde tijd + bepaalde tijd = bepaalde tijd • Probleem: onbep. tijd + bep. tijd = onbep. tijd: Ragetlie (anti-misbruik; ratio ontslagbescherming) •
Voorkom dat onbepaalde tijd ontstaat! - Doorbetaling bij ziekte - Kan niet zonder juridische rompslomp en eventuele vergoeding worden beëindigd
4. RAGETLIE • Onbepaalde tijd + bepaalde tijd = bep.tijd door: - knip 3 maanden - rechtsgeldige opzegging = UWV - ontbinding kantonrechter - identiteit anders • Dus niet met pensioenontslagbeding! Daarom doen arbeidsrechtjuristen zo moeilijk: VSO + pro forma ktr • Artikel 7:667 lid 4 BW: Indien een voor onbepaalde tijd aangegane arbeidsovereenkomst, die anders dan door rechtsgeldige opzegging of door ontbinding door de rechter is geëindigd, éénmaal of meermalen is voortgezet door een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd met tussenpozen van niet meer dan drie maanden, is in afwijking van lid 1 voor de beëindiging van die laatste arbeidsovereenkomst voorafgaande opzegging nodig.
4. RAGETLIE UWV ONTSLAGVERGUNNING? Om Ragetlie te voorkomen móét je wel via kantonrechter gaan, want Ontslagvergunning NIET door UWV verleend als: • het de bedoeling is om na het ontslag met de werknemer een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd aan te gaan! Dat is bij doorwerken na AOW gerechtigde leeftijd wel de bedoeling. • de ontslagaanvraag pas wordt ingediend nadat de werknemer de AOW-gerechtigde leeftijd heeft bereikt.
4. RAGETLIE WWZ per 1 juli 2015: • Geen pensioenontslagbeding nodig → ontslag eenvoudiger, werkgever zegt op! • Geen toestemming van het UWV of ontbinding door de rechter nodig, want: • Ragetlie wijzigt, dus onbep. tijd met einde i.v.m. pensioen + bepaalde tijd = bepaalde tijd •
Mits:
de arbeidsovereenkomst al vóór het bereiken van de AOW- of pensioenleeftijd is aangegaan.
•
Let op: De Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd (WGBL) is en blijft van toepassing.
5. WGBL • Wet WGBL: ontslag bij AOW-leeftijd mag! • Voor de opzegging van de arbeidsovereenkomst bij een lagere leeftijd dan de AOW-leeftijd, moet de werkgever aantonen dat daar een objectieve rechtvaardigingsgrond voor is (bijv. functioneel leeftijdsontslag bij KLM-piloten). •
•
Criteria: 1. Legitiem doel dat voorziet in een daadwerkelijke behoefte van de organisatie die het onderscheid maakt en waaraan elk oogmerk van verboden leeftijdsonderscheid ontbreekt. 2. Middelen die passend zijn, d.w.z. geschikt zijn om het legitieme doel te bereiken. 3. Noodzakelijk zijn, in die zin dat er geen ander passend middel voorhanden is dat geen of minder leeftijdsonderscheid maakt. Als niet objectief gerechtvaardigd, dan nietig beding en mag wkn doorwerken tot AOW-leeftijd
6. TIPS TOT 1 JULI 2015 Doorwerken na AOW leeftijd? •
Vaststellingsovereenkomst en pro-forma bij de kantonrechter
• Knip (ketenregeling) •
Payrolbedrijf met doorwerk-cao
TIP:
Zorg dat in alle arbeidsovereenkomsten een pensioenontslagbeding is opgenomen, handig als je niet met elkaar verder wilt.
7. EENZIJDIG WIJZIGINGSBEDING • TIP: Pensioenbeding alsnog opnemen in contract voor nieuwe werknemers! • Eenzijdige wijziging van een arbeidsvoorwaarde van een bestaande werknemer?: ─ ─ ─ ─ ─ ─
Wetswijziging meestal geen reden wijzigen arbeidsvrw Afspraak is afspraak: instemming werknemer Is er sprake van een eenzijdig wijzigingsbeding? Zwaarwichtig belang werkgever Instemming OR kan helpen Ga met elkaar in gesprek!
8. CONCLUSIE • Wordt het makkelijker om werknemers na de AOW-leeftijd te laten doorwerken? • Ja: ─ Maatschappelijk draagvlak is er ─ AOW-leeftijd verhoogd Per 1/7/15: ─ Ragetlie niet van toepassing bij pensioenontslag ─ Knip niet meer in acht nemen ─ Geen pensioenontslagbeding → ontslag eenvoudiger ─ Geen transitievergoeding • Als Wetsvoorstel wegnemen belemmeringen doorwerken na AOW gerechtigde leeftijd wordt aangenomen, nóg makkelijker!
VRAGEN?
Bedankt voor je aandacht!
