Digitalisering in het onderwijs Standpunt van de Gezinsbond
november 2013
Inhoud Rekening houden met thuissituatie: materieel en financieel
p. 2
Aandacht voor rol ouders in de ondersteuning en begeleiding van kinderen
p. 3
Aandacht voor mediawijsheid, ‘veiligheid internet’ en cyberpesten
p. 3
De leraar als centrale actor in de klas
p. 4
Visie en beleid rond ondersteunende software bij leerproblemen
p. 4
Rekening houden met gezondheidsaspecten
p. 5
Communicatie tussen ouders en school
p. 6
1
Voorstellen van de Gezinsbond De Gezinsbond formuleert hieronder een aantal aanbevelingen die ertoe moeten bijdragen dat gezinnen mee zijn en mee kunnen in het digitaliseringsproces op school.
Rekening houden met thuissituatie: materieel en financieel Een overheid die de ICT-integratie op school wil aanmoedigen, moet vanuit het gelijke onderwijskansenperspectief voor alle scholen voldoende werkingsmiddelen en ondersteunend personeel voorzien. Zo niet zal de kostprijs op ouders worden afgewenteld. Elke school engageert zich tot kostenbeheersing. Bij elke gemaakte keuze moet een meerkost van de totale ouderbijdragen vermeden worden. Kostenefficiëntie en duurzaamheid zijn, naast weloverwogen pedagogisch-didactische overwegingen, steeds leidende motieven zijn (papierberg afbouwen, duurzame en ‘open’ hard- en software, groepsaankopen, lange termijnvisie…). Elke school voorziet zelf voor leerlingen maximaal in ruimte en tijd om taken op school te maken. Zij doet dit door ICT infrastructuur/lokaal open te stellen, ook na de schooluren. Samenwerkingsverbanden in het kader van de brede school kunnen hier ondersteunend zijn. Digitale opdrachten worden tijdig aangekondigd om te vermijden dat leerlingen permanent moeten inloggen. Dit is zeker van belang voor leerlingen die thuis geen internettoegang hebben. Huistaken moeten niet thuis worden afgeprint (taken op USB-stick of mailen, printen op school). Bij elke gemaakte keuze waken over de continuïteit van het leerproces (gevolgen voor leerlingen bij verandering van richting, van school…). De expertise van kansengroepen aanspreken om eventuele drempels te vermijden. Om de totaalkost voor ouders correct te kunnen inschatten, geeft elke school net zoals voor handboeken, werkschriften en copies een gedetailleerde kostenbeschrijving van de gevraagde hardware/software/verzekeringen/apps… met inbegrip van mogelijke extra kosten (klavier, beschermingshoes…). Ouders hebben recht op een duidelijke omschrijving van verwachtingen die de school heeft over benodigdheden thuis als vast onderdeel van het schoolreglement. Dit maakt immers deel uit van de totale schoolkosten voor ouders. De school voorziet in oplossingen voor ouders die hier niet over beschikken.
2
Aandacht voor rol ouders in de ondersteuning en begeleiding van kinderen Ouders en leerlingen van meet af aan betrekken bij het digitaliseringsproces op school via de participatieraden en informatiesessies voor iedereen. De wijze waarop ICT-integratie op school gebeurt, duidelijk toelichten. In het schoolreglement duidelijk omschrijven wat er in dat verband van thuis wordt verwacht. Een grondig debat over huiswerkbeleid: wat kan op school, wat is zinvol thuis? Net als op school moet differentiatie in functie van onderwijsnoden mogelijk zijn. Op school noodzakelijke computervaardigheden voor huistaken, dit om ongelijke onderwijskansen te vermijden. De school is hiertoe voldoende uitgerust, leerkrachten zijn hiertoe voldoende opgeleid. Een duidelijke communicatie naar ouders over het gebruik, doel en opvolging van online oefeningen, waarbij ook feedback voor ouders voorzien is. Alternatieven voorzien voor leerlingen die thuis niet online kunnen oefenen. Leerlingen ondersteunen in nieuwe studie- en werkmethoden via aanvullend onderdeel binnen ‘leren leren’. Scholen kunnen beroep doen op de expertise van organisaties die werken rond de digitale kloof. Technische ondersteuning voor het thuisfront bij problemen op digitale leerplatformen, en bij verplichte aanschaf van laptops/tablets voor school. Een veilig school-thuistraject is een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid: voorzien in schoolverzekering bij verplichte aanschaf van tablet/laptop…
Aandacht voor mediawijsheid, ‘veiligheid internet’ en cyberpesten De school heeft een duidelijke visie, beleid en communicatie over (cyber)pesten en kan hierbij rekenen op ondersteuning van het Centrum voor Leerlingenbegeleiding. Het opstellen van afspraken rond internetgebruik op school gebeurt in nauw overleg met leerlingen en ouders (via participatieraden en duidelijke communicatie naar alle betrokkenen). Leerlingen en ouders hebben een concreet aanspreekpunt bij problemen.
3
Mediawijsheid en omgaan met sociale media vormen een voortdurend aandachtspunt op school (inspelen op concrete voorvallen, vragen…). Nieuwe ondersteuningsvragen van ouders krijgen een vertaling in vormingsprogramma’s die aangeboden worden in samenwerking met de school (zie ook Veilig online, cyberpesten…). Ook de Centra voor Volwassenenvorming kunnen hier een rol in spelen. De school organiseert vorming over cyberpesten.
De leraar als centrale actor in de klas De discussie over nieuwe sociale media mag zich niet beperken tot vragen rond kostprijs, veiligheid, en gezondheidsaspecten. Digitale didactiek, de meerwaarde ervan en een doordachte toepassing in de klas zijn belangrijke uitdagingen. Dit vraagt naast materiële randvoorwaarden en specifieke competenties van leerkrachten, een visie op ICT-integratie in de school, voldoende ondersteuning door ICT-coördinatoren en meer aandacht voor ICT-integratie in de lerarenopleiding. Nieuwe digitale media blijven een middel, en de maximale ontwikkeling van leerlingen blijft het doel! De leraar blijft de spil van het onderwijsgebeuren, de eigenaar van het didactisch proces. Gemaakte keuzes van scholen zijn gedragen door alle leerkrachten die hierbij voldoende ondersteund worden. Elke leerkracht beschikt over aangepaste apparatuur en digitaal lesmateriaal om zijn opdracht goed te vervullen. In de lerarenopleiding krijgt ICT-integratie een duidelijke plaats met aandacht voor evenwicht tussen kennis, vaardigheden en attitudes. Een nieuw op te richten expertisecentrum staat scholen/leerkrachten bij in de toepassing van digitale didactiek, en de kwaliteit van het digitale aanbod te bewaken.
Visie en beleid rond ondersteunende software bij leerproblemen Een duidelijke visie op zorg binnen de school, gedragen door het hele team, uitgewerkt in concrete maatregelen, met voldoende ondersteuning (zorgcoördinatie, Centrum voor Leerlingenbegeleiding, pedagogische begeleidingsdienst...). Bij de keuze voor bepaalde hardware rekening houden met de compatibiliteit met bestaande ondersteunende software of zoeken naar passende volwaardige alternatieven/apps.
4
Extra zorg (remediëring en verrijking) is inherent en zonder meerkost voor school of ouders verbonden aan didactische pakketten. Dit geldt ook voor de mogelijkheid tot eventuele aanpassingen in functie van die zorg. De overheid biedt voldoende ondersteuning om die extra zorg mogelijk te maken. Aandacht besteden aan het partnerschap met ouders, met oog voor eventuele ondersteuningsnoden van ouders om hun kinderen te begeleiden bij het gebruik van digitaal les- of oefenmateriaal. Een expertisecentrum staat ontwikkelaars van digitale lespakketten en scholen bij in de aanmaak en gebruik van gedifferentieerd materiaal.
Rekening houden met gezondheidsaspecten Dringende vraag naar onderzoek naar de langere termijn effecten van blootstelling aan elektromagnetische straling op de gezondheid. Een herziening van de huidige Europese stralingsnormen, gebaseerd op ‘kwetsbare groepen’ zoals kinderen (perspectief kindnorm). Blootstelling aan straling maximaal vermijden (toepassen van het ALARA-beginsel (as low as reasonably achievable). Tablets kunnen ook met kabel gebruikt worden. Toepassen van het voorzorgsprincipe Rekening houden met de leeftijdsgebonden ontwikkeling van kinderen bij het gebruik van nieuwe digitale media. Bij nieuwbouw geniet bekabeling i.p.v draadloos netwerk op school de voorkeur. Waar dit niet mogelijk is, doordacht omgaan met plaatsing en in/uitschakelen van draadloze routers. Duidelijk aangegeven stralingswaarden op verpakking en reclame voor gsm’s, WiFiinstallaties, babyfoons. Consumenten objectief inlichten over de betekenis hiervan. Afstandsregels voor inplanting van zendmasten in omgeving van scholen, ziekenhuizen… De overheid dient maximaal te investeren in technologische innovatie die leidt tot lagere stralingsniveaus. Een maatschappelijk debat met alle doelgroepen over de gewenste evolutie van het telecom-netwerk op lange termijn.
5
Er is aandacht voor ergonomie in het klaslokaal. Beeldschermwerken op school vraagt, net als op de arbeidsplaats, om voorzorgsmaatregelen om overbelaste spieren en gewrichten, zicht- en slaapproblemen te vermijden. Gezond en veilig omgaan met tablets/gsm integreren in het lesaanbod. Afwisseling en variatie voorzien in klaslokaal en in huiswerk (m.b.t. materiaal, didactiek, exploratie…). Meer aandacht voor lichaamsbeweging op school.
Communicatie tussen ouders en school Ouders betrekken bij het uitwerken van een efficiënt en toegankelijk communicatiesysteem (via de ouderraad of andere participatiekanalen). De communicatie met ouders niet beperken tot digitale media. Duidelijke afspraken over het doel van elk communicatiekanaal (algemene mededelingen, dringende boodschappen). Voldoende mogelijkheden tot persoonlijke of telefonische contacten voorzien. Ook ouderraden zijn zich bewust van de noodzaak om ‘breed’ te blijven communiceren (bv. niet enkel communiceren via sociale media). _________________
6
