Jans B, Latour K, Catry B Schoevaerdts D, Huang Te-Din D, Berhin C, Bogaerts P, Glupczynski Y Nonhoff C, Deplano A, Denis O
Mauro Gandolfi, 1792
Determinanten van dragerschap van meticilline resistente Staphylococcus aureus (MRSA) in woonzorgcentra
BICS symposium, 17 november 2012
Jans B, Latour K, Catry B Scientific Institute of Public Health, Public Health and surveillance, Brussels, Belgium Schoevaerdts D, Huang Te-Din D, Berhin C, Bogaerts P, Glupczynski Y National Reference Centre for multi resistant Enterobacteriaceae, CHU Mont-Godinne, Yvoir, Belgium Nonhoff C, Deplano A, Denis O National Reference Centre for Staphylococcus aureus, ULB-Hospital Erasme, Brussels, Belgium This research project was granted by:
The Federal Platform for Hospital Hygiene of the BAPCOC and The Belgian Infection Control Society
Wij danken de coördinerende raadgevende artsen en de zorgequipes van de deelnemende woonzorgcentra. Zonder hun inzet en enthousiasme was deze studie niet mogelijk geweest.
Doelstellingen Deze studie had tot doel:
De prevalentie van dragerschap van multiresistente kiemen te meten bij bewoners in woonzorgcentra (WZC): - meticilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA), - extended spectrum beta-lactamase producerende enterobacteriën (ESBL),
- vancomycine-resistente enterokokken (VRE)
De risicofactoren voor kolonisatie opsporen bij WZC-bewoners
De resultaten van het ‘MRSA-luik’ vergelijken met deze uit een vorige studie in 2005
De verbanden tussen ESBL-dragerschap en dragerschap van andere multiresistente kiemen bestuderen (MRSA en VRE).
Onderzoeksmethode
Prevalentiestudie : uitgevoerd tussen 7 juni en 24 oktober 2011
Representatief staal van 60 willekeurig geselecteerde WZC selectie van WZC, proportioneel voor de verschillende regio: - RIZIV-lijst, WZC gerangschikt:
- per provincie, - per instellingsgrootte (totaal aantal bedden), - per % RVT-bedden in de instelling,
Willekeurige selectie van maximum 50 bewoners per WZC (+ 10 reserves)
Screening:
- MRSA: wisser van neus, keel en perineum (+ wonde) - ESBL/VRE: rectale wisser
Staalafname tijdens één enkele dag door locale staff,
Vooraf: vormings-/informatiesessie,
Vervoer van de stalen naar het Nationaal Referentiecentrum (NRC) voor analyse,
Risicofactoren: instellingsvragenlijst + residentenvragenlijst per gescreende bewoner
Algemene kenmerken van deelnemende WZC (n=60) = 5.2% van de Belgische WZC (RVT) Studie 2011
2005
Woonzorgcentra
België (n=60)
Vlaanderen (n=33)
Wallonië (n=21)
Brussel (n=6)
België (n=60)
Totaal aantal bedden
5.608
3.207
1.845
556
6.365
93.5 (31-187)
97.2
87.9
92.7
106 (38- 279)
36.7% 53.3% 10.0%
33.3% 54.6% 12.1%
42.9% 52.4% 4.8%
33.3% 50.0% 16.7%
30% 50% 20%
21.7%
27.3%
14.3%
16.7%
10%
41.7% 33.3% 25.0%
42.4% 48.5% 9.1%
42.9% 14.3% 42.9%
33.3% 16.7% 50.0%
32% 68%
Gemiddeld aantal bedden/WZC WZC-grootte < 75 bedden 75-150 bedden 150 bedden+ Zware WZC (> 65% RVT-bedden) Statuut van het WZC • Publiek-OCMW • Privé-VZW • Privé-commercieel
Algemene kenmerken van de bewoners (n=2.791) = 4.9% van de Belgische WZC-bedden (RVT)
Studie 2011
2005
Algemene kenmerken
België (n=60)
Vlaanderen (n=33)
Wallonië (n=21)
Brussel (n=6)
België (n=60)
Bewoners (aantal)
2.791
1513
943
283
2.935
Mannen (%)
22.3%
23.8%
22.3%
>14.5%
21.4%
86 j
86 j
> 85 j <
87 j
84 j
81.3 j
82 j
> 79.7 j <
82.5 j
79.4 j
43.4 m
41 m
< 47.5 m
42.4 m
-
Mediane leeftijd (+ 2 jaar) Gemiddelde leeftijd bij opname in het WZC Gemiddelde verblijfsduur in het WZC (maanden)
Gewogen gemiddelde prevalentie van MRSA-dragerschap: evolutie 2005 - 2011 Stalen: MRSA+
neus, keel, perineum: 2.789 366/2.789 (13.1%)
wonden: 154
Studie 2011
Studie 2005
Gewogen prevalentie: 12.2 % [BI95%: 11.3-13.1] Min. : 0 % Max.: 36 %
7.9 % [BI95%: 7-8.9]
14.7% [BI95%: 11.8-18.1] 18.3% [BI95%: 16.5-20.2]
Gewogen prevalentie: 19 % [BI95%: 16.5-21.5] Min. : 2 % Max.: 42.9 %
↓ 10.2%
↓ 2.5% ↓ 3.9%
↓ 6.8%
18.1 % [BI95%: 15-21.3]
17.2% [BI95%: 13.4-21] 22.2% [BI95%: 17.2-27.4]
Ruwe prevalentie van MRSA-dragerschap in 60 WZC in België , 2011
P
Ruwe prevalentie: 13.1% Gewogen prevalentie: 12.2% DE RÉVALENCE DE PORTAGE min. 0% - max. 36%
p 75
p 50
p 25
MRSA: 60 MRS, 2011
Ruwe prevalentie van MRSA-dragerschap per provincie: 2011
7.7%
6.3%
8.6%
10.3% 12.1% 16.8%
26.1% 21.5% 17.4%
14.6%
Gemiddelde prevalentie van MRSA-dragerschap – WZC-kenmerken, 2011 Volgens statuut van het WZC 14.7%
40
18.3%
13.8%
8.5%
14.4%
20
MRSA carriage %
30
7.9% F < B: p=0.01 F < W: p=0.001 B-W: n.s.
20
30
40
Volgens regio
0
0
10
10
> (p=0.02)
Flanders region
Walloon region
Brussels region
Private associative
Private commercial
Volgens % RVT-bedden in het WZC 40
14% 11.3% 10.7% Geen statistisch significante verschillen
16.1% 11.4% Low care > High care: p=0.03
9.7%
20 0
0
10
10
20
MRSA carriage %
30
30
40
Volgens instellingsgrootte
Public NH
< 75 beds
75-149 beds
150 beds +
low care
median care
high care
Determinant: niveau van zelfredzaamheid (ADL)
% bewoners met:
België 2011 (n=60)
België 2005 (n=60)
46.8%
45.1%
Incontinentie (urine/stoelgang)
57.3% >
54.3%
Desorientatie in tijd (score 3-4)
47.9%
45.9%
Desorientatie in ruimte (score 3-4)
47.4%
45.2%
Zorgforfait C/CD
44.8%
44%
Mobiliteitsbeperking: rolstoel/bedlegerig
Determinanten voor MRSA-dragerschap: univariaatanalyse % MRSA+
OR (99%BI)
‘Incontinent’ (urine/stoelgang) < > ‘Continent’
15.3% < > 10.5%
1.60 [1.17-2.19], p<0.001
Zorgforfait ‘C/CD’ < > ‘O, A, B’
16.1% < > 10.1%
1.59 [1.19-2.31], p<0.001
‘Rolstoel/bedlegerig’ < > ‘Ambulant’
15.1% < > 11.1%
1.43 [1.06-1.94], p=0.002
Determinant: ingangspoorten en invasieve behandelingen % bewoners met:
België 2011 (n=60)
België 2005 (n=60)
Doorligwonden
6.2%
6.3%
Andere wonden
4.9%
4.9%
Recente heelkunde (3 m.)
3.1%
-
Urinekatheter
2.4% >
1.6%
Gastrostomie
1.3%
-
Vaatkatheter
0.6%
-
Chronische hemodialyse
0.4%
-
Voeding via maagsonde
0.8%
-
Determinanten voor MRSA-dragerschap: univariaatanalyse % MRSA+
OR (99%BI)
‘Urinekatheter’ < > ‘geen urinekatheter’
28.8% < > 12.8%
2.76 [1.35-5.64], p<0.001
‘Doorligwonde’ < > ‘geen doorligwonde’
26.3% < > 12.3%
2.55 [1.59-4.09], p<0.001
Determinant: anti-infectieuse behandelingen % bewoners met:
Antibioticabehandeling op de dag van de studie Recente antibioticabehandeling (3 maanden)
Vergeleken met 2005, daling met 10%: vooral: penicillines: cefalosporines: Lichte daling/status quo voor chinolonen:
België 2011 (n=60)
België 2005 (n=60)
4.2%
-
21.5% <
33.2%
2011 9.2% 1.4% 7%
2005 14% 5.3% 8.1%
Determinanten voor MRSA-dragerschap: univariaatanalyse % MRSA+
OR (99%BI)
‘AB op de dag van de studie’ < > ‘géén AB’
21.4% < > 12.8%
1.86 [1.02-3.39], p=0.008
‘Cotrimoxazole’ (recent) < > ‘geen cotrimoxazole’
37.1% < > 12.8%
4.04 [1.61-9.99], p<0.001
Voorgeschreven antibioticaklassen - J01 (%), n=774
Macroliden, lincosamiden, streptograminen (J01F) 6,7%
Sulfonamiden en Overige betaTrimethoprim lactams (J01D) (J01E) 5,6% 4,8%
Chinolonen (J01M) 28%
Tetracyclines (J01A) 2,2% Overige antibacteriële middelen (J01X) 15,6%
Urinaire antiseptica: Nitrofurantoine, fosfomycine,…
J01= 98.1% J02= 0.8% J04= 0.4%
2
3 1 Beta-lactam penicillines (J01C) 37,1%
J01C (n=287): 180 amoxiclav 107 amoxicilline
Determinant: antecedenten van dragerschap/infectie met multiresistente bacteriën % bewoners met:
België 2011 (n=60)
België 2005 (n=60)
Gekend dragerschap van MRSA
3.9%
4.8%
Voorgeschiedenis van infectie met MRSA
2.1%
-
Gekend dragerschap van ESBL+ kiemen
0.2%
-
Voorgeschiedenis van infectie met ESBL+ kiemen
0.9%
-
Voorgeschiedenis van Clostridium difficile diarree
1.1%
-
Behandeling met antacida (anti-H2, PPI,…)
32.8%
-
Dekolonisatie voor MRSA op de dag van de studie = 3 bewoners Determinanten voor MRSA-dragerschap: univariaatanalyse ‘Voorgeschiedenis MRSA-infectie’ < > ‘Geen MRSA-infectie’
‘Gekend MRSA-dragerschap’ < > ‘Geen/ongekend’ ‘Antacidabehandeling’ < > ‘Géén antacida’
% MRSA+
OR (99%BI)
40.7% < > 12.5%
4.79 [2.38-9.63], p<0.001
39.4% < > 12%
4.76 [2.81-8.06], p<0.001
16.3% < > 11.6%
1.48 [1.10-2.00], p=0.001
% bewoners
Determinant: type van kamer 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0
2005: 81.8% 82,5
2005: 64.8%
2005: 53.4%
2005: 74% 76,2
70,3 62,7
34,3 25,7
22
17,3 4
0,1 Vlaanderen
3
Wallonië Kamer 1 bed
1,8
Brussel 2 bedden
België
3 bedden+
Determinanten voor MRSA-dragerschap: univariaatanalyse ‘Verblijf in kamer ≥ 2 bedden’ < > ‘Individuele kamer’
% MRSA+
OR (99%BI)
16.3% < > 12.1%
1.40 [1.02-1.94], p=0.006
Determinant: recent ziekenhuisverblijf % bewoners met:
België 2011
België 2005
Recent ziekenhuisverblijf (12 maanden)
30%
30%
- Geneeskunde
6.5
7.0%
- Heelkunde
6.6
6.1%
- Intensieve zorgen
0.4
-
- Geriatrie
13.9
9.4%
Ziekenhuisopname voor infectie
3.3%
-
Ziekenhuisopname voor heelkundige ingreep
4.9%
-
Determinanten voor MRSA-dragerschap: univariaatanalyse % MRSA+ ‘ZH-opname voor infectie’ < > ‘Géén ZH-verblijf of ZH-verblijf 27.5% < > 12.6% voor andere indicatie’
OR (99%BI) 2.62 [1.40-4.88], p<0.001
Determinant: Co-morbiditeit (Charlson comorbidity index) % bewoners met:
België 2011
België 2005
32.2% <
41.4%
54.9%
52.5%
13.0% >
6.1%
Gemiddelde co-morbiditeitsscore
2.58
-
Recidiverende urineweginfecties
9.1% >
6.2%
Dementie
51.2% >
42.6%
Hemiplegie
8.0%
8.1%
Chronische longaandoening (COPD)
11.3%
11.4%
Hartfalen
34.6%
35.4%
Diabetes met orgaanaantasting
5.9%
4.9%
Kanker
6.9%
5.7%
Matig/ernstig nierlijden
6.9%
6.2%
Charlson co-morbidity klasse: - Geen of lichte comorbiditeit (score 0-1) - Gematigde comorbiditeit (score 2-4) - Ernstige/zware comorbiditeit (score >= 5)
Determinanten voor MRSA-dragerschap: univariaatanalyse ‘Recidiverende urineweginfecties’ < > ‘Geen recidiv. UTIs’
% MRSA+
OR (99%BI)
21.5% < >12.5%
1.91 [1.21-3.03], p<0.001
Determinanten voor MRSA-dragerschap: multiple logistic regression analysis Studie 2011 Antecedenten MRSA-dragerschap Recente hospitalisatie (infectie) Doorligwonde of ulcus
OR (99%BI) 3.61 [2.03-6.43], p<0.001 2.30 [1.19-4.46], p=0.001 1.88 [1.12-3.14], p=0.002
Cotrimoxazole Antacidabehandeling
2.84 [1.07-7.55], p=0.006 1.48 [1.09-2.01], p=0.001
Studie 2005 Huidig gekend MRSA-dragerschap Recente hospitalisatie Aanwezigheid van wonde Recente antibioticabehandeling (amoxiclav/fluoroq.) Rolstoel/bedlegerig Zorgforfait > O
‘Antecedenten van MRSA-dragerschap of actueel gekend MRSA-dragerschap’: associatie met: - Recent ziekenhuisverblijf OR: 2.38 [1.43-3.94], p<0.001 ‘Recent ziekenhuisverblijf voor infectie’: associatie met: - Mobiliteitsbeperking OR: 2.60 [1.43-4.72], p<0.001 - Chronische longaandoeningen OR: 2.69 [1.31-5.52], p<0.001 - Recidiverende urineweginfecties OR: 2.94 [1.38-6.26], p<0.001 ‘Doorligwonden of ulcus’: associatie met: - Mobiliteitsbeperking OR: 7.64 [4.29-13.6], p<0.001 - Perifeer vaatlijden OR: 1.85 [1.13-3.03], p=0.001
Besluit o Duidelijke daling van de prevalentie van MRSA-dragerschap in de drie regio, niettegenstaande: - verouderde populatie in WZC: + 2 jaar, - zorgafhankelijkheid van de bewoners: incontinentie: +3%, mobiliteit, desorientatie, - % bewoners in de comorbiditeitsklasse ‘matig tot ernstig’ (score 2 en hoger): +9.3%
o Drie determinanten van MRSA-dragerschap waren ook aanwezig in de vorige studie (2005): -’voorgeschiedenis MRSA-dragerschap’, ’recent ziekenhuisverblijf (infectie)’ en ‘aanwezigheid v. wonden’ o Er werd niet langer een significant verband gevonden tussen ‘recente antibioticatherapie’ en ‘MRSAdragerschap’:
- % bewoners met recente AB-therapie: -10%, (vooral beta-lactam)
2
20
1,9/1000
1,5
0,5
0,9/1000
0 Ziekenhuizen (2011)
Vlaanderen
Wallonië
18,3%
15
1,3/1000
1
Prevalentie van MRSA-dragerschap (%)
Incidentie van n-MRSA/1000 opnames
o De prevalentiecijfers van MRSA-dragerschap opgemeten in WZC in de 3 regio zijn de perfecte repliek van de incidentiecijfers van MRSA in acute ziekenhuizen in ons land:
Brussel
14,7%
10 5
7,9%
0
WZC (2011) Vlaanderen
Wallonië
Brussel
