De wonderen houden niet op Na de dood van zijn vrouw in 1870 lijkt het er op dat het levenswerk van James Hudson Taylor ten gronde zal gaan. Hij keert terug naar Engeland. De politieke situatie in China is explosief. De regering legt de vrijheid van de zendelingen aan banden. Ook de financiële situatie van de China Inland Mission is zorgwekkend. En Taylors vriend Berger, die vanuit Engeland het werk van de CIM coördineert en steunt, wil zijn taak neerleggen. Dat de geloofszending niet ten onder gaat, is alleen te danken aan de genade van God, Die door het onmogelijke heen Zijn werk in stand houdt. In de herfst van 1871, ruim een jaar na het overlijden van zijn vrouw verlaat Hudson Taylor China en reist naar Engeland. Een brief aan zijn moeder bevat de sombere klacht: “Er is een heel jaar verloren gegaan en alleen kan ik het werkelijk niet met succes weer opvatten.” Ongeluk Het werk in China heeft zwaar onder de afwezigheid van de zendingsleider geleden. Gesteund door zijn vrouw probeert hij het nieuw leven in te blazen. Tot hij opnieuw geconfronteerd wordt met tegenslag. Bij een val raakt zijn wervelkolom beschadigd, waarna hij geleidelijk aan beide benen verlamd raakt. Als hij in oktober 1874 in Engeland terugkeert, ziet het ernaar uit dat hij nooit meer zal kunnen lopen. In deze omstandigheden doet hij een oproep of achttien mensen bereid zijn hun leven te geven voor de verbreiding van het Evangelie in die Chinese provincies waar tot nu nog niet gearbeid wordt. Tegen alle verwachting keert de kracht in zijn benen terug en 7 september 1876 reist Taylor met een groep vrouwelijke zendelingen opnieuw naar China. Het verdrag van Tsjefoe tussen China en Engeland, dat getekend wordt als het gezelschap onderweg is, geeft de dienaren van heet Evangelie vrije toegang tot elk deel van China. Uitbreiding De jaren erna breidt het zendingswerk van de CIM enorm uit. Na een inventarisatie van de gebeden die nog bearbeid moeten worden, bidden Taylor en zijn medewerkers om zeventig helpers. Kenmerkend is een gebed van Taylor uit deze tijd “Ga gij, o Heere, in al wat wij doen ons vooruit met Uw goedgunstige bescherming en bevorder ons door Uw voortdurende bijstand. Opdat in al onze werken in U begonnen, vervolgd en voleindigd, wij Uw heilige naam mogen verheerlijken en uiteindelijk door Uw genade eeuwig leven mogen verwerven, door Jezus Christus, onze Heere.” De zeventig zendingswerkers komen er. Om de toekomstige zendelingen op te kunnen leiden, worden opleidingshuizen gesticht. Ook wordt een Chinese raad ingesteld. Naast zijn intensieve arbeid in China reist Hudson Taylor geregeld naar Engeland, om organisatorische zaken te regelen en verslag te doen van het Godswerk in China.
In 1885 krijgt hij steun van de zogenaamde Cambridge Seven, zeven vooraanstaande studenten die tot geloof zijn gekomen en in dienst van de CIM treden. Een jaar later stuurt Hudson Taylor een telegram naar Engeland met de oproep: “Eenparig gebed volgend jaar honderd nieuwe arbeiders – zend zo spoedig mogelijk.” Niet minder dan zeshonderd kandidaten dienen zich aan, waarvan er honderd geschikt worden geacht. In de loop van het volgende jaar vertrekken ze. De inkomsten van de China Inland Mission zijn in dat jaar voldoende gestegen om de onkosten te dekken. Taylor is er niet door verbaasd. Hij tekent aan: “Er is een levende God. Hij heeft gesproken in de Bijbel. Hij meent wat Hij zegt en zal alles doen wat Hij beloofd heeft.” Amerika In 1888 bezoekt hij met zijn zoon Howard Noord-Amerika. Ook daar roept hij christenen op alles achter te laten om het Chinese volk de enige Weg tot de Zaligheid te verkondigen. Bewogenheid met de zielen van de onmetelijke mensenmassa, brengt hem op de in 1890 gehouden algemene zendingsconferentie in Shanghai tot de uitroep: “God geeft Zijn Geest niet aan hen die naar Hem verlangen, ook niet aan hen die om Hem bidden, zelfs niet aan hen die verlangen altijd vervuld te zijn, maar wel aan hen die Hem gehoorzamen.” Zijn gebed om duizend nieuwe zendelingen in de komende vijf jaar wordt niet beschaamd. Aan het eind van deze periode blijkt dat 481 mannen en 672 vrouwen uit alle delen van de wereld Gods stem gehoorzaam zijn geweest. Het geld voor hun onderhoud stroomt van alle kanten binnen. De meeste gevers zijn onbekend. Dezelfde God die harten neigt om het Evangelie in China te verkondigen, neigt andere harten om dit werk financieel mogelijk te maken. Veelkleurig gezelschap De Engelse zendeling heeft inmiddels een wereldwijde faam. Hij bezoekt niet alleen Amerika, maar wordt ook in Australië en Scandinavië uitgenodigd. Overal waar hij komt stromen duizenden toe om de inspirerende zendingsleider te horen. En in elke samenkomst verbindt Hudson Taylor aan zijn voorlichting over het werk in China de oproep om in dit land daadwerkelijk het Woord van God te gaan verkondigen. Zijn boekje “To Every Creature” leidt in Duitsland tot de oprichting van een zusterorganisatie van de China Inland Mission, de Deutsche China Allianz. In Australië wordt na zijn bezoek een nieuw hoofdkwartier gesticht. Ondertussen drukt de verantwoordelijkheid over de vele honderden zendingsarbeiders zwaar op de schouders van Hudson Taylor. Het is een gevarieerd gezelschap. Mannen en vrouwen. Afkomstig uit meer dan twintig verschillende landen. Een enkele academicus, maar vooral mensen met een geringe opleiding. Behorend tot verschillende kerken. In die variatie ziet Hudson Taylor de veelkleurigheid van Gods genade, waardoor mensen ondanks allerlei accentverschillen elkaar de broederhand reiken en zelfs de eenvoudigsten bekwaam worden gemaakt om het Evangelie te verkondigen.
Absoluut vertrouwen Een dogmaticus is Hudson Taylor nooit geweest. Hij is de man van de praktijk. Daardoor wordt ook zijn theologische arbeid gestempeld. Zijn Bijbelstudies zijn geen diepzinnige exegetische uiteenzettingen, maar praktische toepassingen van het behandelde Bijbelgedeelte op het dagelijks leven. Daarbij laat hij zich moeilijk inkaderen. Soms vertoont zijn spreken Wesleyaanse trekken, maar met dezelfde overtuigingskracht belijdt hij de soevereiniteit van Gods genade. Het opvallendste kenmerk van zijn geschriften is het absoluut vertrouwen in Gods Woord en Gods beloften. Die past hij toe in de praktijk van zijn eigen leven en in het werk van de China Inland Mission. Beslissingen worden pas genomen na ernstig gebed. Als het ingrijpende beslissingen betreft, gaat het bidden gepaard met vasten. Eens laat de grote zendeling zicht ontvallen, dat de zon nooit boven China is opgegaan zonder hem in gebed te vinden. Grondregel Kerkisme is hem vreemd. Hij weet zich een vriend en metgezel van allen die Gods naam ootmoedig vrezen. Met vreugde spreekt en schrijft hij over de vrucht van andere zendingsorganisaties., ook als dat organisaties zijn die totaal anders werken. Want in tal van opzichten gaat de China Inland Mission een eigen weg. Op gemeentevorming legt de geloofszending zich nauwelijks toe. Niet dat Hudson Taylor daar op tegen is, maar voor China Inland Mission ziet hij een pionierstaak weggelegd. De leiding berust ook niet bij mensen die duizenden kilometers verderop kantoor houden, maar bij werkers in het veld. Ook de scholen voor de kinderen van de zendelingen staan niet in de thuislanden, maar op Chinese bodem. De grondregel van Hudson Taylor is, dat de zendingswerkers de voetstappen van Christus moeten drukken. Hij verliet de hemelse heerlijkheid om zondaren te redden, zo moeten ook zij niet treuren om het verlies van uiterlijke goederen. Hij werd Zijn broeders in alles gelijk, uitgenomen de zonde, zo moeten zij in het Chinese volk in alles gelijk worden, tenzij het ingaat tegen het Woord van God. Christus trok rusteloos door het land, zo moeten ook zij niet rusten voor aan heel China het Evangelie verkondigd is. Boxeropstand Op vele plaatsen in het onmetelijke land gist het. Meermalen komt de onderhuidse vreemdelingenhaat tot een uitbarsting. De zogenaamde Boxeropstand (1899-1900) zal aan 135 zendelingen en hun gezinnen het leven kosten. Ook duizenden Chinese christenen worden om het leven gebracht. Als de opstand het hoogtepunt bereikt, is Hudson Taylor al niet meer in China. In de zomer van 1899 verlaat hij met zijn echtgenote het land, voor een bezoek aan Australië.
Nieuw-Zeeland en Amerika. Zijn krachten nemen af. Hoewel zijn toespraken nog altijd krachtig zijn, verraden ze de aftakeling van de grote zendingsleider door de veelvuldige herhaling. Ernstig maant hij zijn zendingsarbeiders om niet te vertrouwen op mensen, ook niet op overheden, maar op de levende God alleen. Kenmerkend is dat de China Inland Mission na de Boxeropstand de door de Chinese regering aangeboden schadevergoeding afwijst. Op een spreekbeurt in Amerika licht Hudson Taylor zijn standpunt toe. “Ik heb nooit het plan dat hulp en verdediging vroeg van mensen, op de lange duur zien slagen. Overal waar ik de resultaten ben nagegaan, is er op den duur meer kwaad dan goed veroorzaakt. Aan de andere kant heb ik nog nooit een geval gezien waar de bereidheid was om te lijden en aan God de verdediging te laten van Zijn zaak, van Zijn eigen volk en hun rechte, waar het resultaat niet zegenrijk is geweest.” Opvolger Van Amerika reist het zendingsechtpaar naar Engeland. Hun kracht is op. Om niet direct geconfronteerd te worden met de arbeid aan het thuisfront, reizen ze door naar Zwitserland. Daar nemen ze hun intrek in een pension niet ver van Genève, in de hoop op herstel. Een hoop die niet vervuld zal worden. In het bergland moeten ze afstand leren nemen van hun levenswerk, terwijl in China de Boxeropstand woedt die aan 79 mensen van de China Inland Mission het leven kost. Hudson Taylor beseft dat het einde van zijn aardse loopbaan nabij is en draagt zijn taak over aan zijn opvolger Hoste, die in de thuislanden terug kan vallen op directeuren, secretarissen en raden, en in het zendingsland op de raad voor China. Bij alle inspanning die Hudson Taylor zich heeft getroost voor het opzetten van een goede organisatie, blijft hij beseffen dat het uiteindelijk gaat om de vreze Gods. “Indien de directeuren en leden van de raden godvrezende, wijze mannen zijn, die wandelen in de geest van eenheid en liefde, dan zal het hun niet aan Gods leiding ontbreken in belangrijke zaken en in kritieke tijden. Maar mocht een andere geest hersen, dan zullen geen regels ooit de China Inland Mission kunnen redden.” Levenseinde In 1903 wordt bij mrs. Hudson Taylor kanker geconstateerd. 30 juli 1904 ontslaapt zij in vrede en wordt begraven op het kerkhof van La Chiesaz, niet ver van het pension. Nog eenmaal keert iets van de oude kracht in Hudson Taylor terug. Hij begeert voor zijn dood nog één keer China te zien. 15 februari 1905 reist hij af, voor de elfde keer. Twee maanden later bereikt het schip Shanghai, waar de zendingsleider als een vorst wordt verwelkomd. Toen hij in 1853 voor het eerst naar China reisde, waren er naar schatting driehonderd Chinese christenen. Nu tellen de protestantse kerken in het keizerrijk meer dan 100.000 leden. Ongeveer een kwart daarvan is gedoopt door zendelingen van de China Inland Mission. Als een veldheer in dienst van de hemelse Koning doortrekt Hudson Taylor het overwonnen gebied. De reis eindigt in Tsjangsja, de hoofdstad van
Hunan. Het is de provincie die zich het langst heeft verzet tegen de verkondiging van het christelijk geloof. Diep ontroerd ziet Hudson Taylor met eigen ogen dat ook dit laatste bolwerk door Gods almacht is gevallen. Zaterdag 3 juni spreekt hij in Tsjangsja tot Chinese christenen, die zijn samengekomen om hem te horen. De avond van dezelfde dag overlijdt hij. Totaal onverwacht, zonder pijn, zonder angst. God kust zijn ziel weg. Heerlijke Meester Hij wordt begraven op het Engelse kerkhof in Tsjinkiang, naast zijn eerste vrouw en zijn overleden kinderen. In een kist die betaald is door de Chinese christenen van Hunan. Daar rust zijn lichaam tot de jongste dag. Een man die terecht de apostel van China is genoemd, maar die ondanks alle zegen op zijn arbeid klein van zichzelf bleef denken. “Ik heb ondervonden dat wanneer mijn geloof in Gods eigen Woord het zelfs begaf, Zijn trouw het nooit begaf. En dat, waar ik een armzalig kind ben geweest, ik een erg goede Vader heb gehad. Waar ik een onwaardige dienstknecht ben geweest, ik een heerlijke Meester heb gehad. Indien wij ontrouw zijn, Hij blijft getrouw, want Zichzelf verloochenen kan Hij niet.”
