De pareerkeersen in het oud archief van de Confrérie

De  pareerkeersen  1449  –  1749  in  het  oud  archief  van  de  Confrérie                     Toen  in  2007  plots  een  oude  pareerkeers  opdook  in  de  Kunsthandel  van  de  Londense   Sam   FOGG   hadden   geheime   onderhandelingen   plaats  tussen   het   Bureau   van   Proost   en   Kerkmeesters   der   Confrérie   en   de   Koning   BoudewijnsDchDng.   Deze   laatste   schonk   dit   kostbaar   16de   eeuwse  beeldhouwwerk   ter   bewaring   in   het   Museum   van  de  Confrérie.   De   oudste   “historiek”   van  de  pareerkeersen  dateert   van  1759,  en  dit  van  de  hand   van  Jan  van   Steelant,  tevens  auteur  van  de  tekening  die  verscheen  in  de  catalogus  van  Sam  Fogg  (2007).                    Wij   vonden  het   interessant  de  oudste  eigenDjdse  bronnen  van  het  Confrériearchief  te   raadplegen,   namelijk   vanaf   1449:   de   eerste   pareerkeerkaarsen,   de   eerste   “paruren”,   de   eerste   “rekeningen”   van   de   Confrérie,   namelijk   1469   –   1569   (periode   van   de   “ommegangen”).  Deze  werden  nog  niet  jaar   na  jaar   onderzocht.   Dit  onderzoek  voerden  we   uit  in  2008  –  2009,  en  we  brengen  de  belangrijkste  gegevens  van  deze  rekeningboeken  in  de   lijnen,  die  volgen  op  een  korte  uitwijding  betreffende  het  jaar  1449.                    In   januari   1449   besloot  de   Algemene   Vergadering  van   het   ‘Gheselscepe  van  den   Heligen  Bloede’  dat  4  leden  van  het  “gezelschap”  (later  ‘Confrérie’)  in  de  Ommegang  van  het   Heilig   Bloed  een   ‘pareerkeers’   zouden   dragen  met   de  voorstelling   ‘Diederik   van   den   Elzas   ontvangt   het   H.Bloed   uit   de   handen   van   de   Patriarch   van   Jeruzalem’,   met   langs  onder   ‘de   pelicaen   die  de  jongeren   voedt  met  haar  bloed’,  een  houten  beeldhouwwerk  ‘omringd   met   een  doornenkroon,  waarop  26  vaentjes  met  wapen  van  de  mannen  van  het  H.Bloed’. In  hetzelfde  jaar  1449  wordt  het  eerste  reglement  (1)  samengesteld:   Art.2   bepaalt  dat   de  “confraters”  een  tabbaerd  (toga)   in  de  Ommegang  moeten  dragen:   dit   zijn  de  paruren  en  de  eerste  bladzijden  van  het  Parureboek. Art.4   bepaalt   dat   4   leden   van   het   “gheselscepe   van   het   H.Bloed”   de   pareerkeers   zullen   dragen  rond  de  H.Relikwie  in  de  Ommegang. Art.11  bepaalt  dat  het  aantal  leden  van  (toen  nog  in  leven:  16),  naar  26  wordt  opgetrokken.                     De  eerste  ‘Rekeningen’  uit   de  periode  1450  –   1468   zijn   verloren  gegaan.   De  eerste   eigenDjdse  archiebronnen  van  de  Confrérie  zijn  haar  ‘rekeningen’  vanaf  1469  (2).  Voor   ieder   jaar   vonden  we  6  –  8  blz.   met  naam  van  de  Proost,   vergaderingen  van  de  leden,   ledenlijst,   P.V.  van  de  A.Vergaderingen,  de  ommegang,  maalDjden,  kosten  en  baten,  8  pareerkeersen. In  1469  –  1471  heec  men  het  over  “26  vaentjes  gescilderd  door  A.De  Mol,   en  Jan  fs.  Hughe   de  scilder”. In  1471  –   1472  (Regl.   1471  trok  het  aantal  leden  op  van  26   naar  31),  staat  f  °10:  ‘alle   andere   keerssen   te   vernieuwen   ende   te   vermaeken’   ….   Ook   31   vaentjes   op   31   “pinnetjes”   van   de   doornenkroon.

(1) Register  12  A  .  H  .  B  .  B  .  (Archief  H.Bloed  Brugge),  ‘Charters,  9  originele  akten  op Perkament  (1449  –  1589). (2) Reg.  18  A  .  H  .  B  .  B  .  ‘Rekeninge  1469  –  1516  –  1517  (vol.1)  f  °  1  –  207  v.’

1

In  1476,  gaat   het,   f  °  36v.   over:  ‘betaelt   Jan   Hughe  zone,  de  scildere  van  8  nieuwe  vaenkens,   5   groten  ’t  stuk  op  de  nieuwe  kerssen   ende  16  vermaeckt,  somme  van   2  pond;  betaelt   item,  in   dit   zelve  jaar   waren   gemaekt   8   nieuwe  kerssen   van   de   Heilige  Bloede;   van   al   welcke   eerst   betaelt   Jan   Michiels  fs.  De  Rmmerman  van   snydene,  de   som  van  10  pond;   item  nog   betaelt   Clais   van   Hegghemont   de   scildere,   van   de   8   vorseiden   kersen   te   stoffene   als   blijkt   bij   zijn   quiWance  6  pond  8  shilling’. Ter  herinnering  weze  gemeld  dat  Hertog   Karel  de  Stoute  meermaals  betrokken  werd  bij   de   verering  van  de  H.Bloedreliek,  bij   gelegenheid  van  “generale  processies”  met  de  Reliek   voor   of  na  bepaalde  oorlogen   in  1465,  1468,  1471,  1474,  1476.  Men  kan   zich  de  vraag  stellen  of   graaf   D.   ven  den  Elzas,   de  H.   Bloedreliek  ontvangend  uit   de  handen   van  de  patriarch   van   Jeruzalem  (pareerkaars)  geen   bron  van  inspiraDe  is  geweest  voor   de  gouden   abeelding  van   de  knielende  Karel  de  Stoute,  schenker  van  een  reliekschrijn  met  vinger  van  Sint-­‐Lambertus,   aan  de  Luikse  kathedraal!  (3).                     In  maart   1482,  f  °  59:  ‘betaelt’   de  Confrérie  (gheselscepe)  ‘van  8  torssen  te   vaerdene   voor  den   Heleghen  Bloede   was   ghedraghen  tonzer  Vrouwe’  Uit  eigenDjdse  chronieken  weet   men  dat   enkele  buitengewone  processies  met  de  H.Bloedreliek  uitgingen   “om  genezing  van   Maria  van  Bourgondië  na  haar  ongeval  te  Wijnendaele”…   en  ook  dat  bij  het  overbrengen  van   haar  stoffelijk  overschot  naar  de  O.L.Vrouwkerk  te  Brugge,  meerdere  leden  van  de  Confrérie   (onder   meer  C.Breydel,  A.Losschaert,  Jan  van  Nieuwenhove,  P.Lanchals)   de  lijkstoet  volgden   tot  in  de  kerk. In  1487,  f  °79:  Keizer  Maximiliaan  stapt  mee  in  de  Ommegang. In   1490,   f   °   91-­‐92   uitvaartmis  van  gewezen   lid  P.   Lanchals  in  de  O.L.Vrouwkerk   …   enkele   ‘kerssen’  worden  ‘verscildert’  …  een  ‘nieuw  boecxken  van  de  paruren  bestelt’. In   1494,   f   °110:   Pierre  Anchemant,   raad   van  Maximiliaan,   nadien   van  Philips  de  Schone,   wordt  lid  van  de  Confrérie  …  31  vaentjes  en  8  torssen  worden  opgesmukt  …  ‘2  loveren (  bladen  )  vermaekt  aan  één  van  de  kerssen’  van  het  H.Bloed. In   1505,   f   °   165:   ‘Onze   Koning   van   CasRlië,   Leon   Granada   in   oorloghe   (met   vader   Maximiliaan)   in   Arnhem   (Gelderland)   binst   grote   ommegang’   …   ‘van   gheselscepe   met   brandende  keersse   in  de  hand  ende  agt  joncste  drooghen  elk   een  torsse  naer  de  ordonnances   vanden   H.Bloeddag   …   8   torssen   wegende   35   pond,   syn   verscildert   en   ghedragen   door   8   ghesellen’. Tussen  1512  en  1516  wordt   in  de  ‘rekeningen’  vermeld  dat  Fr.  Fabiaen,   fs.  Jan,  enkele  malen   wordt   belast   met   ‘   het   scilderen   of   overscilderen   en   vermaeken   van   vaenkes,   tortsen   en   pareuren  …  nog  steeds  8  ghesellen  om  de  tortsen  te  dragen  ‘. In  1514  –  1515  betaelt  men  weliswaar  ook  ‘  arme  lieden  van  8  torssen  te  draghen,  2  sh.  Elk  ‘.                     Voor   de  periode  1517   –   1569,  hebben   we  geput   uit   het   H.Bloed  archief  van  de   Confrérie,   ‘   rekeningen’,   Reg.19   (4)   enerzijds;   uit   het   Stadsarchief   (5)   ‘   Kerkrekeningen   St.Baselis’,  zelfde  kapel,   waarover  de  Brugse  historicus  Alfons  Dewipe  uitgebreid  geschreven   heec   in   het   Djdschric   BIEKORF   (6),   met   noDDes   over   de  werken   in   St.Basiliuskerk   tussen   1518   en   1592.   Wij   gingen   eveneens   de   rekeningen   na,   met   toestemming   van   Erestadarchivaris   A.Vandewalle   en   de   huidige   stadsarchivaris   N.Geirnaert.   We   danken   meteen   Alf.  Dewipe  die  ons  hielp  in  het  nazicht   van  1000  blz.   van  Register  18  en  19   van  de   Confrérie. (3) (4) (5) (6)

Till-­‐Holger  BORCHERT,  in  ‘ Tentoonstelling  Karel  de  Stoute,  Brugge  2009,  78,  253’ Reg.  19  A.H.H.B.  1517  –  1569  (vol.2),  f  °  208  –  526 S.A.  Brugge,  456/5,  ‘Kerkrekeningen  van  de  Brugse  St.Baseliskerk’,  f  °  1-­‐160  (1518  –  1569) Alf.  Dewipe:  ‘St.Baseliskerk  in  16de  eeuw’,  Biekorf  1998/4,  321-­‐327.

2

In  1518   –   1519,   f  °   216,   ‘wordt   Donaas   Fabiaen   gelast   te   scilderen   31   vaenkes,   groene   en   grauwe   taffetas   meWer   pareuren,   8   torsen   …   item   van   de   pareure   van   desen   jaere   te   bewerpen  (ontwerpen)   en  in   de  boek   van  de  geselscepe  te  staen’  (7).   Hier   gaat   het  over   het   Parureboek,  aangevuld  door  Jan  van  Steelant  in  1759.                    In  1521   –  1522,  f  °   229:  ‘gelast  Donaes  Fabiaen  31   vaenkes,  8  tortsen  te  scilderen  als   men  ’t  Heilig  Bloed  droegh  t’onzen  Vrouwe,   daer  ons  Koning   (Karel  I)   medeging’.  In  1519  was   Keizer   Maximiliaan   gestorven   en   zijn   kleinzoon   Karel   I   was   gekomen   naar   een   herdenkingsmis  in  de  O.L.Vrouwkerk,   waar  zijn  grootmoeder  M.van  Bourgondië  in  1482  was   begraven. In   Biekorf  2000/2,  lazen  we  een   arDkel  van  Alfons  Dewipe  over  het  bezoek  van   Karel  I  aan   Brugge   en   recepDe  op   H.Bloeddag   (3   mei  1522)   met   zijn   tante  Margareta   van   Oostenrijk   (eerste  huwelijk  in  1497  met  erfprins  Jan  van  CasDlië:     eind  1497).  Karel  I  verbleef  met  zijn   hof  te  Brugge  gedurende  enkele  weken  (8). In  1524   –   1525,   f  °   247v.:   ‘up   den   Xten   dach   van   Maerte   XVcxxiii  was   dat   het   heligh   bloet   ghedraeghen   tsint   Donaas,   den   almueghende   Ghod   te   biddene  ende  te  bedankene   van   de   victorie  in  et   hertochdom  van   Mylaen   (  tegen  Franse  Koning)  …   ende  was  ghedraghen   den   groote  hommeghanck  daer  het  gheselsciep  mede  gingh   helck  met  een  brandende  kerse  in  de   hant,  boven  de  viii  toersen   die  by  viii  persoene  van  de  geselscipe  ghedraeghen   waren  neffens   het  helich  bloet’.                     In  1529,  f  °   274:   ‘item   betaelt  Lanslot  de   scilder  (L.Blondeel)   over  drie  patrone  die  hij   gemaect  heeh  om  nieuwe  candelaers  te  maken  midts  dat  dhoude  zwaert  zijn,  10  sc.’ De  3   patronen  waren  zeker  geïnspireerd  door   de  vorige   modellen,   net   als  de  tekening   van   1759   (Parureboek)  het  ook  was.   1529   kan  ook  gelinkt   worden  aan  L.Blondeel,   ontwerper   in   1527   –   1528  van   de  Keizer  Karelschouw,  afgewerkt   in  1530  –  1531.   Zoals   we  verder   zullen   suggereren   met   de   datering   1529   voor   de   teruggevonden   Pareerkaars,   stellen   we   dat   L.Blondeel  ook  het   wapen  op  de  achterkant   van  de  3  pareerkeersen  voorgesteld  heec,  doch   wel  het  wapen  van  Karel  I.                    In  1539,   f  °  330  schrijc  men  van  ‘te  maeken  één  nieuwe  houten  keers,   8  kronen;  nog   betaelt  scilder  Joos  Vander  Beke,  van  ‘tscilderen,  van  deselve  6  kronen,  2  pond,  17  sh.’ In  1560,  f  °468:  ‘betaelt  Pieter  Pourbusse  voor  twee  patronen  van  kerssen,  6  sh.xi  gr  …’                   Intussen  was  in  1559  het   bisdom   Brugge  opgericht   in   de  vroegere  Proosdij  van  St.Donaas-­‐   van  dan  af  de  eerste  Brugse  kathedraal.  Tot  dan  toe  sprak  men  over  8  pareerkeerssen.                    In  1561  –  1562,  Reg.19  (4),  f  °473:  ‘aldaer  gheresolveert  wierdt  weder  te  draghene  vier   houten  keersen  in  stede  vanden  achte  die  men  van  oudts  ghedreghen  heeh’. In  1568   –   1569   (4),   f   °515:   ‘vier   mindere   dan   doude   uyt   zelve   fatsoen,   vier   oude   keerssen   worden   voort   ommeghedraghen’.   Mogelijks   worden   de   kaarsen   niet   meer   geplaatst   bovenaan  het   beeldhouwwerk.   Mogelijks  liggen   de   oude  8   pareerkeersen   in  de  crypte  of   pelikaankelder   en   gebruikt  men   bij   voorkeur   alleen  nog  de  4   “oude”   pareerkeersen.   In   de   registers   van   de   Confrérie   spreekt   men   niet   meer   over   het   maken   van   nieuwe   beeldhouwwerken. (7) Reg.   62bis,   A.H.B.B.,   ‘Boek   der   paruren,   verbonden   1518   ende   vermeest   van   papier,   herbonden  1759.’ (8) S.A.  Brugge:  ‘Stadsrekening  1521  –  1522,  f  °90’.

3

In   1578   is  Brugge  in   handen   van   het   CalvinisDsch  regiem,   de   H.Reliek   wordt   weggeborgen,   de  Roedrager   (klerk   van  de  Confrérie)   verstopt  in  zijn  huis  een  reeks  ‘taferelen  ende  beelden’   (wie  weet  ook  pareerkeersen!).                       In  1584,  na  de   herovering  van   Brugge  door   Alexander   Farnese   en   de   prins   van   Chimay,   trekt   de   jaarlijkse   H.Bloedprocessie   (de   laatste   “Ommegang”   had   plaats   in   1572)   terug   door   de   Brugse   straten:   in   1585,   f   °190   Rek.St.Baselis  (5),   ‘repareert   Franchois   De   Block   de   vier  keerssen  diemen  draeght  upden  heligen  bloetdagh,  daer   de   vaenkens   upstaeh   MeWe   wapens   van   het   ghezelschap’   …   De   pareerkeersen  worden   verder   tot   in   1650   gedragen,   mits   af   en   toe   Fig. 1 “reparaDe”  of  “verscildering”,  in  de  jaarlijkse  Processie.                       In   de   confrerierekeningen   1570   –   1675   (9)   vonden   we   jaar   1650,  f  °342:  ‘vermits  differente  personen  lieten   in   de  confrérie  te  commene  omme  het   swaer   lastende,   wiert   gheresolveert   de   kerssen   achter  te  laeten   en   te   vervangene   door   4   silveren   pelicanen,  die  in  2  jaren  betaelt  worden.’   In  1672   werden  de  pareerkeerssen  terug   ingevoerd:  f  °421  …   ‘up  den  15   meye  1672,  mits  de   kerssen   met   vaentjes   vol   wormen   waren,   men   maakt   nieuwe   op   het   oud   model.’   Vermoedelijk  waren  er  toch  nog  enkele  die  minder  sterk  waren  aangetast. In  1686,  Reg.23   (10),  f  °47r.:   ‘op   17  april   beslist  men   ten   huize  van   de  nieuwe  proost   Gillis   Ackaert   dat   de   Jubelprocessie   1686   zal   uitgaan   met   de   4   H.Bloedkerssen   en   de   4   grote   flambeeuwen  met  de  silveren  Pelicaen’.  Hetzelfde  in  1688:   in  de  processie  van   3  mei  dragen   de   confraters  de  4  kerssen  met  de  wapens  en  4  met   de  silveren   pelicaen,  ‘  volghende   met   hooghweerdigh  H.Bloet’.     In   de   18de   Eeuw,   zo   schrijc   Jan   van   Steelant   in   het   Parureboek   (11):   ‘somwijlen   hebben   deze   houWe   keersen   één   jaar   à   twee   ghedraghen   geweest,   andere   jaeren   achtergelaten,   tot   dies   sy   niet   meer   in   staete   sijnde,   omme   met   de   vaentjes   uitghestelt   te   worden,  ten  jaere  1749  voor  goet  achter  gebleven  zijn.’ Dit   wordt   bevesDgd   in   de   confrerierekeningen(10),   waar   meestal  ‘de   silveren   pelicaenen  door   de   4   jongste  “confraters”   naast  de  H.Reliek  in  de  Processie  gedraghen  worden. In   Reg.23   (10)   leest   men:   Op   28   jan.1748,   extraordinaire   vergadering  bij  de  proost  Aybert  van  Huerne,  ter  voorbereiding   van   de   Jubelprocessie   voorzien   in   1748,   doch   uiteindelijk   verplaatst  naar   1749;  ‘de  confraters  te  laten  ommedraghen   hun   groote   keirsen   …   ook   souden   dienen   ommeghedragen   te   worden   de   vier   keirsen   van   de   confrerie’   /   f   °227:   ‘2   jubelprocessies  3de  en  18de  meye  …  confraters  t ’accompagneren   de  H.Reliek  met  de  oude  keerssen’.  

Fig. 2

(9)Reg.21,  A.H.B.B.  ‘Rekeningen  1570  -­‐1675,  436  f  °.’ (10)Reg.23,  A.H.B.B.  ‘Reken.  Gez.H.Bloed  1676  1759,  259  f°.’ (11)Reg.16  (Museum   Confrérie),   150  f   °,   zie  ook   Reg.13,   62bis,   138   (copie  1804)

4

ICONOGRAPHIE  van  de  PAREERKEERSEN  1449  –  1749                     Tijdens  de  3  eeuwen,   waar  men   zich  niet  kon  voorstellen   dat   een   Ommegang,  en  nadien  Processie  van  het  H.Bloed,  kon  plaats  hebben   zonder   pareerkaarsen   van   de   Confrérie   of   zilveren   pelikanen   naast   de   Relikwie,   bestond  er  geen  reproducDe  van  dit  beeldhouwwerk.  Aan  de  ingang    van  het   Museum  van  de  Confrérie  doet   een  tekening  op  perkament  (fig.1)  ons   wel   terug   blikken   naar   het   vroegere   glasraam   1541   en   de   lithografie   van   Daveluy   in   het   boek   van   J.J.Gailliard.   Daar   zien   we   graflegging  van  Christus,   het  wassen  van  zijn   lichaam,   enkele   bloeddruppels;   bovenaan:   Fig. 3 links  de   knielende  D.van   den   Elzas,   met  zijn   wapen,   zijn   echtgenote   en   het   wapen   van   Jeruzalem,   de   pelikaan   die   de   jongeren   voedt  met   haar  bloed  …  26  vaantjes  met  wapen  van  het  H.Bloed.  Dit   glasraam  werd  helaas  verbrijzeld  door  de  Jacobijnen  in  1797.                      De  eerste  abeelding  van  een  oude  pareerkeers  prijkt  in  de   catalogus  2007  van  Fogg  (fig.2),   nl.  foto  van  de  tekening  1759  in  het  Parureboek  (Museum  Confrérie).   Hier  zien  we  het  wapen  van  D.van  den  Elzas,  op  zijn  mantel  en   bovenaan.  Langs  onder  geen  wapen,  wat  wijst  op  de  slechte  toestand   van  de  laatste  pareerkeersen  10  jaar  na  de  Jubelprocessie  1749. In  de  2  exemplaren  van  het  boek  van  P.Le  Doux,  1794  (fig.3)  vindt   Fig. 4 men  een  kopij  van  de  pareerkeers,  naar  de  abeelding  van  het   parureboek,  met  langs  onder  2  wapens  van  confraters,  nl.  vanden   Bogaerde  en  Keignaert. In  het  boek  van  J.J.Gailliard  (fig.4)  vinden  we  een  “reconstrucDe”  van  de  pareerkaars,  volgens  hetgene   de  auteur  van  het  boek  kon  afleiden  uit  zijn  studie  van  het  Confreriearchief.  Langs  onder,  de  twee   wapens  van  Jeruzalem  en  Oud-­‐Vlaanderen  (F.vanden  Elzas  1191).  In  1907  werd,  naar  het  model  van  de  pareerkaars  1759,een  kopij  gemaakt,  bestemd  om   meegedragen  te  worden  in  de  jaarlijkse  Processie,  vanaf  1924,  naast  de  twee  emblemen  van  de   Basiliek.  De  foto  (fig.5)  in  de  programmaboekjes  2000  –  2010,   dateert  van  1985.  Op  het  zonnescherm  (embleem)  ziet  men  het   wapen  van  Jeruzalem  (N.B.  4  gele  kruisen),  wijzend  op  de  patriarch   van  Jeruzalem,  doch  ook  op  de  echtgenote  van  D.  van  den  Elzas,   dochter  van  de  Koning  van  Jeruzalem.                    De  pareerkeersen  behoorden  reeds  enkele  eeuwen  tot  wat   men  nu  “folklore”  noemt,  toen  in  2007  plots  een  oud  exemplaar   opdook  in  “le  Musée  du  Louvre”  (nieuw  museum  in  1793   ingehuldigd door  de  Franse  Republiek)  …  en  de  Londense  kunsthandelaar   S.FOGG  een  beeldhouwwerk  aankocht,  waarvan  hij  weldra   vermoedde  dat  het  te  maken  had  met  de  Relikwie  van  het  H.Bloed   en  de  persoon  van  D.van  den  Elzas.  Na  geheime  onderhandelingen   van  het  Bureau  van  de  Confrérie  en  Brugse  eminenten  met  de   Koning  BoudewijnsDchDng,  werd  deze  laatste  eigenaar  van  dit  enig   16de  eeuws  beeldhouwwerk. Fig. 5

5

Het  Museum  kreeg  uiteindelijk  dit  beeldhouwwerk  ter  bewaring  tot  het  einde  van  de  Djden.  

De  pelicaen  en  haar  jongens  waren  al  lang  verdwenen,  4  wapens  bleven  over:  Oostenrijk,  D.van  den   Elzas  en  Jeruzalem  op  de  voorzijde,    het  gevierdeeld  wapen  aan  de  achterzijde.  Aanvankelijk  had  men   dit  laatste  toegewezen  aan  Filips  de  Schone  en  meteen  Oostenrijk  aan  dezelfde  persoon. Na  vergelijking  van  het  wapen  aan  de  achterzijde  met  andere  wapens  kwamen  we  tot  een  juistere   interpretaDe  wat  betrec  datering  van  het  beeldhouwwerk.

Fig.1  Glasraam  1541,  natekening  op  perkament,  Vander  Veken,  1543. Fig.2  Foto  tekening  pareerkaars  1759,  Parureboek  (Museum  Confrérie). Fig.3  Foto,  reproducDe  uit  Boek  Pieter  Le  Doux,  1794,  2  ex.  Nr.141,  142,  Confreriearchief. Fig.4  Foto,  reproducDe  litho  DAVELUY,  Boek  J.J.Gailliard,  1846,  blz.68. Fig.5  Foto  rond  1895,  programmaboekje  Processie,  2010,  blz.102.

6

Het  wapen  aan  de  achterzijde:  Filips  I  of  Karel  I  ?

Fig. 6a

1.Iconographie  Filips  de  Schoone  (fig.6a):   volgens   het   boek   Toison   d’Oro,  Spanje  1996   ‘Philippes   par   la   grâce   de   Dieu,   Roi   de   CasRlle,   Archiduc   d’Autriche,   Cte   de   Flandre’.             Zijn   wapen   :   1   en   4   CasDlië   Leon   Granada,   gevierendeeld  Aragon  Sicilië  /  2   en  3:  Oostenrijk   Brabant   /   Oud   en   Nieuw   Bourgondië,   centraal   Vlaanderen   en   Tirol.   Inderdaad   Johanna   van   CasDlië,  dochter  van  Koningin  Isabella  van  CasDlië   erfde   de   troon   na   de   dood   van   haar   moeder,   gezien   de  erfprins  Juan,  gehuwd  met   Margareta,   zuster   van   F.de   Schone,   in   1497   sDerf,   en   de   Cortes  in  1505   Johanna  tot   Koningin  van   CasDlië   uitriepen  en  haar   echtgenoot  als  dusdanig  Koning  

van  CasDlië. In  de  catalogus  Filips  de  Schoone,  Brugge  2007,  vinden  we  dat  zelfde   wapen   terug   blz.92,   TripDek   van   Zieriekzee   1505   –   1506.   Beide   wapens  zijn  niet  deze  van  de  pareerkeers.  Ab.fig.6b.

Fig. 7a

Fig. 6b

2.Iconographie  Karel  I  (fig.7a)  (V   vanaf  kroning   tot   Keizer   te  Rome,   1530):   -­‐   T.d’Oro,   Spanje   1996   ‘Charles   par   la   grâce   divine  Empereur  de  Rome,  archiduc  d’Autriche,  Duc  de  Bourgogne  Cte   de  Flandre’. Zijn  wapen  :  1   CasDlië  Leon  Granada  –  2  Aragon  Sicilië  /  3  Oostenrijk     Oud   Bourgondië,   centraal  Vlaanderen  –Tirol  /  4  Nieuw  Bourgondië  –   Brabant. -­‐   In  “DynasDes  d’Europe”,   Bordas   (Frankrijk)   1984:   Charles  I  (Quint)   Roi   d’Espagne   1516,   Roi   Romain   1519,   Empereur   Romain   1530   –   1556. Zijn   wapen   :   1   en   2   Spanje   :   1   CasDlië   Leon   /   2   Aragon   Sicilië   3   Oostenrijk  Oud  Bourgondië  /   4   Nieuw  Bourgondië  Brabant,  centraal   Vlaanderen  Tirol. 3.Iconographie   Pareerkeers   Koning   BoudewijnsDchDng:   alhoewel   gehavend   zien   we  duidelijk  op   het   wapen   van   de   achterzijde  der   pareerkeers  1   en   2   Spanje,   zoals  te  zien  op  het  wapen  van  Koning  Karel  I,  3   Oostenrijk   Oud   Bourgondië   /   4   (wat   minder   duidelijk)   Nieuw   Bourgondië   Brabant,   centrum   Vlaanderen?  Ab.fig.7b.

Besluit:  Het  wapen  van  de  pareerkeers  wijst  op  Spanje  1   en  2,  zoals   ook  op  het  wapen  van  Karel  I.                    Het  wapen  genageld  boven  op  de  voorzijde  van  de  sculptuur   is  duidelijk   dit   van  Oostenrijk   en   werd  ons  inziens  in   1749   op  de   pareerkeers   geplaatst   voor   de   jubelprocessie   van   dit   jaar.   Enkele   weken   er   voor   werd   Karel   van   Lorreinen,   na   de   oorlog   tegen   Fig. 7b

7

Frankrijk,  Gouverneur  van  de  Lage  Landen  en  liet   zich  uitnodigen  door  de  stad  Brugge  en   de   Confrérie   bij   gelegenheid   van   de   tweede   uitgang   van   de   jubelprocessie   1749.   Hij   verbleef   trouwens  bij   die  gelegenheid  2   dagen   in   de  “Zeven   Torens”   (Hoogstraat),   de   woonst   van,  Graaf  Max  de  Lalaing,   Groot  Balju  van  Brugge  en  het  Brugse  Vrije,  secretaris   van   Keizerin   Maria  Theresia  en  lid   van   de  Confrérie  van   het   H.Bloed,   tussen   1738   en   1756.   In  1749   werd  de  teruggevonden  pareerkeers,   die  we   kunnen  dateren   in  het  jaar   1529,   ten   Djde  van   Karel  I  van   Spanje,   meer   dan   waarschijnlijk   in  de   H.Bloedprocessie   gedragen  door  één  van  de  4   jongste  confraters,   mogelijks  met  het  “vaenke”  met  wapen   van  confrater  Vanden  Bogaerde  (wapen  afgebeeld  op  de  reproducDe  van  de  pareerkaars   uit  het  boek  van  voornoemde  P.Le  Doulx  (1794),  fig.3.) Begin   1795   werd   de   St.Basiliuskerk   door   de   Franse   revoluDonairen   progressief   geplunderd   en   vernieDgd.   De   bijzonderste   kunstwerken   werden   door   de   Confrérie   uitgehaald  en  verborgen;  overblijvende  pareerkeersen  die  toen  zeker  niet   als  kunstwerk   werden   aanzien,   werden   door   de   plunderaars   meegenomen.   Mogelijks   is   de   teruggevonden  16de   eeuwse  pareerkaars  op  een   of  ander  ogenblik  in   het  nieuw   “Louvre   Museum”   terecht   gekomen!?!   En   lange   Djd   in   de   reserve   van   het   Museum   bewaard   gebleven.   Dit   doet   ons   denken   aan   het   feit   dat   een   kostbare   schilderij,   namelijk   de   “Bruiloc  van  Cana”   vanaf  1519  op  het  hoofdaltaar  van  de  H.Bloedkapel,  geschonken  door   de  Proost   in  toga  (parure),   rond  1680   in  de   collecDes  van  Lodewijk  XIV   in  zijn  Louvres   paleis  belandde  …   en   door   James  Weale   rond  1860   herontdekt   werd     in  het   Louvres   Museum,  en  nog  alDjd  aldaar  te  bezichDgen  is. Voor   de  Confrérie,  voor  de  organisatoren  van  de  jaarlijkse  7  eeuwen  oude  Ommegang-­‐ daarna   Processie-­‐,   is   de  schenking   door   de  Koning  BoudewijnsDchDng  van   een  bijna  5-­‐ eeuwen   oude   Pareerkaars   aan   de   Basiliek   van   het   Heilig   Bloed,   een   wonderbaar   geschenk  geworden.

In  naam  van  de  Confrérie, G.van  Renynghe  de  Voxvrie, Lid  van  de  Edele  Confrérie

8