DE NEDERLANDSE ENTOMOLOGISCHE VERENIGING
JAARREDE VAN DE VOORZITTER 2012-2013
Dames en Heren, In mijn vijfde jaar als voorzitter van de Nederlandse Entomologische Vereniging geef ik, namens het bestuur, een uiteenzetting van onze voornemens voor het komende verenigingsjaar. Alvorens ik dat doe wil ik eerst stilstaan bij het afgelopen jaar. Het was een wisselvallig jaar. Door de secties en afdelingen zijn weer veel bijeenkomsten georganiseerd. De vele lezingen, excursies, determineeravonden en verzamelweekenden werden over het algemeen goed bezocht. Het is goed te merken dat de activiteiten die de secties en afdelingen organiseren door de leden worden gewaardeerd. Wel baart de geringe aanwas van jonge enthousiaste entomologen de secties en afdelingen zorgen, zorgen die door het bestuur worden gedeeld. De belangstelling voor de vereniging is nog steeds groeiende, en de faunistisch/ecologisch ingestelde jongeren weten de weg naar de vereniging steeds beter te vinden (zie de dalende gemiddelde leeftijd op de Zomervergadering), maar de doorloop naar de secties stokt. Een gelukkige uitzondering vormt de sectie Experimentele en Toegepaste Entomologie, welke zich in de warme belangstelling van universitaire masterstudenten en AIO’s mag heugen. Het bestuur zal samen met de secties en afdelingen proberen acties te ontwikkelen om de fascinatie voor insecten onder jongeren aan te wakkeren. Want het komende verenigingsjaar belooft weer een mooi jaar te worden. Afgelopen jaar was u een geheel vernieuwde website in het vooruitzicht gesteld. Dat is helaas niet gelukt. De website is bijna af, maar ondanks het enthousiasme van de webbeheerder kon de nieuwe website nog niet het licht zien. Voor veel activiteiten in de vereniging vallen we terug op de vrijwillige inzet van onze leden. Daar zijn we als bestuur erg blij mee! Maar soms vraagt hun professionele/privé leven zoveel tijd dat er (te) weinig tijd overblijft voor de vereniging. Dat kan natuurlijk gebeuren, maar als het de website betreft dan heeft dit gelijk zijn weerslag op de vereniging. Zo was de toegankelijkheid tot de website tijdelijk zeer gering, zoals sommige van u hebben gemerkt, en was ook de administratie onthand. De problemen met de website zijn inmiddels verholpen en we hebben nu een professionele kracht ingehuurd om de nieuwe website op korte termijn af te maken zodat we deze kunnen lanceren. Het bestuur beraadt zich op dit moment hoe we de website in het vervolg willen gaan beheren. Met onze tijdschriften gaat het goed. De overgang van Tijdschrift voor Entomologie (TvE) naar Brill is over het algemeen soepel verlopen. Diegene van u die een abonnement op TvE hebben zullen hier nauwelijks iets van hebben gemerkt. De lay-out is vrijwel onveranderd en de kwaliteit van de artikelen is ongewijzigd hoog. TvE heeft een eigen webpagina binnen het Brill consortium (http://www.brill.com/tijdschrift-voor-entomologie), waar u informatie kunt vinden over het tijdschrift. Entomologische Berichten zal dit jaar met een themanummer uitkomen over het ‘Silent Spring’ symposium wat de vereniging samen met De Faunabescherming, Natuurmonumenten, Stichting Natuur en Milieu en De Vlinderstichting heeft georganiseerd (met financiele ondersteuning van de UES). In 2012 was het 50 jaar geleden dat het boek ‘Silent Spring’ van Rachel Carson verscheen (27 september 1962). Het was een leuk symposium met interessante sprekers die veel publiek trokken. Met dit symposium heeft onze vereniging zich kunnen profileren bij een breed publiek. Dat is het bestuur goed bevallen en we zijn van plan om in te toekomst meer van dit soort symposia te
Rede voorzitter NEV 2012
pagina 1
organiseren, op het grensvlak van insecten en maatschappij. Mocht u ideeën hebben voor een thema dan houdt het bestuur zich aanbevolen. De traditionele Zomervergadering gaat dit jaar naar De Maashorst, te Heesch bij Oss in NoordBrabant. Voor veel insectengroepen is dit nog een onontdekt gebied, een reden te meer om af te reizen naar de Zomervergadering. Ik hoop weer vele van u daar te mogen ontmoeten. De sectie Thijsse heeft de organisatie van de Zomervergaderingen voortvarend opgepakt en is al bezig met het plannen van de Zomervergaderingen voor 2014 (Appelscha) en 2015 (Ede). En nu we het toch over de secties hebben; zowel de sectie Everts als de sectie Experimentele en Toegepaste Entomologie vieren in 2013 een jubileum. Beide secties organiseren extra activiteiten die op de website worden aangekondigd. En dan is er uiteraard nog onze onovertroffen bibliotheek. Het bestuur is er (nog) niet in geslaagd om dit jaar met het NBC tot overeenstemming te komen over het onderbrengen van de bibliotheek en verdere samenwerking tussen beide organisaties. Dit is voor ons als bestuur erg teleurstellend en voor u als lid zeer vervelend. De bibliotheek is al geruime tijd niet te raadplegen door de leden van de vereniging maar ook door anderen die de bibliotheek met regelmaat gebruiken. Nieuwe werken zijn in te zien op de Artisbibliotheek, maar grote delen van de collectie staan in dozen opgeslagen. Het bestuur vindt dit een zeer onwenselijke situatie en zal dit jaar de knoop doorhakken waar de bibliotheek terecht komt. Tijdens de ALV legt het bestuur haar afweging aan u voor en zullen we op de kortst mogelijke termijn een definitief convenant uitwerken met de organisatie welke onderdak wil bieden aan de bibliotheek. Het bestuur gaat er vanuit dat in het tweede deel van 2013 duidelijk wordt waar de bibliotheek wordt ondergebracht. Het bestuur heeft alle vertrouwen in de toekomst. De vereniging is financieel gezond, en het komende jaar staan er weer veel activiteiten op het programma. Wij wensen u ook het komende verenigingsjaar weer veel mooie vangsten, interessante waarnemingen en geweldige entomologische ontdekkingen toe en hopen bij een van de vele NEV-activiteiten te vernemen wat u zoal aan interessants heeft te melden! Op de ALV zal het bestuur u na enige toelichting vragen om deze tekst, in samenhang met het beleidsplan en de begroting, als een uitvoeringsplan voor het jaar 2013-2014 vast te stellen. Dit is noodzakelijk om als NEV aan de voorwaarden voor de status van Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI) te kunnen voldoen. Het niet hebben van een ANBI-status heeft voor een vereniging als de onze grote financiële consequenties.
Rede voorzitter NEV 2012
pagina 2
Bijlage 1: Financiële paragraaf De vereniging sluit 2012 financieel met een goed resultaat af. Zowel aan de inkomsten (tijdschriften, groeiend ledenaantal en binnengekomen rente) als aan de uitgaven kant (de vereniging in brede zin) waren er een aantal meevallers. Zo waren de royalties van het tijdschrift Entomologia Experimentalis et Applicata (EEA) hoger dan we hadden verwacht en de uitgaven voor de uitgeverij minder dan verwacht. Dit positieve resultaat zullen we opnemen (50:50) in het EEA Fonds, bedoeld om het uitgeven van dit tijdschrift nog beter te kunnen waarborgen, en het Bibliotheekfonds, in verband met de aanstaande verhuizing en het betalen van de verzekering van de bibliotheek. Het is ons streven om ook in 2013 op onze uitgaven te letten.
Rede voorzitter NEV 2012
pagina 3
JAARVERSLAG VAN DE BIBLIOTHECARIS
Huisvesting en personeel 2012 was voor de bibliotheek wederom een moeilijk jaar. Sinds het opgaan in 2011 van het ZMA in NCB Naturalis en de mislukte overeenkomst van de vereniging met NCB, nu Naturalis Biodiversity Center, staat de boekerij grotendeels ingepakt in dozen in het IWO, het depot van de Universiteitsbibliotheek van de UvA. De werken staan daar veilig, maar zijn niet in te zien. De nieuwe aanwinsten, de bijzondere werken, de folianten, de eigen tijdschriften, het niet-boekmateriaal, de duplicaten, de handvoorraad van de uitgeverij, het bibliotheekpersoneel en de NEV administratie genieten sinds die tijd gastvrijheid in de Artisbibliotheek, ook van de UvA, zodat de NEV en de bibliotheek toch een thuisbasis had die bezocht kon worden. De personele bezetting bestond uit Godard Tweehuysen en Danny Boomsma. Met ingang van 2013 werken zij, net als het overige voormalige ZMA personeel, voor/bij Naturalis. Gebruik en bestand Helaas waren lang niet alle werken beschikbaar, maar desondanks heeft een aantal trouwe klanten de weg naar de bibliotheek weten te vinden. Ook kon, soms met kunst en vliegwerk, het overgrote deel van de aanvragen gehonoreerd worden. De totale werkcatalogus, het Filemakerbestand waaruit de webcatalogus wordt geproduceerd, bevatte per ultimo 2012 59540 records, zijnde boeken, monografische tijdschriftdelen, handschriften, microfiches, cd’s, cd-rom’s, dvd’s en url’s en tegenwoordig ook app’s. In het verslagjaar werden 512 losse werken, en monografische tijdschriftdelen aan het bezit toegevoegd, bijna uitsluitend door aankoop, waarvan 365 boeken en 125 tijdschriftdelen. Er werd het inmiddels gebruikelijke aantal van 6 aanwinstenlijsten verspreid. Alle lijsten zijn terug te vinden op de website. Daar kunnen leden zich ook aan- of afmelden voor deze service door op de persoonlijke pagina “bibliotheeknieuws” aan te vinken. Hans Duffels zette de verkoop van duplicaten voort. Wat geen doorgang kon vinden is deelname aan het interbibliothecaire leenverkeer en het catalogiseren van nieuwe aanwinsten in de NCC (GGC). Gastinstituut Tijdens de algemene ledenvergadering van 2012 is besloten het voorstel van Naturalis voor samenwerking met de vereniging en huisvesting van de bibliotheek verder uit te werken. Er zijn daarbij verschillende opties de revue gepasseerd. Helaas heeft dit nog niet tot een uitgewerkt en geaccepteerd voorstel geleid. We spreken er verder over op de ALV 2013. Wel werd een oude traditie van het Zoölogische Museum Amsterdam in ere hersteld. De zgn. ‘liefhebbersdagen’ waarbij genodigden met en aan de entomologische collecties kunnen werken zijn opnieuw gestart, nu in Naturalis. De nieuwe aanwinsten van de bibliotheek werden op die dagen ter inzage gelegd in de bibliotheek van Naturalis. Dankwoord In de eerste plaats wil ik Godard Tweehuysen en Danny Boomsma danken voor hun inzet bij het dagelijks werk in de bibliotheek, Hans Duffels voor zijn werk aan de duplicaten,
1
Sandrine Ulenberg voor deelname aan de bibliotheekcommissie en de Artis Bibliotheek voor de genoten gastvrijheid.
2
VERSLAG ORGANISATIE ZOMERBIJEENKOMSTEN
De 167e zomerbijeenkomst van de NEV werd gedurende het pinksterweekend van 25 t/m 28 mei 2012 gehouden op Ameland. Vanwege de lange reisroute was toestemming verleend door het bestuur om vier dagen te verblijven in onze accommodatie tegen het gebruikelijke tarief voor een normale bijeenkomst! Na een uiteindelijk wederom mislukte poging om in het zuiden van NoordBrabant een verblijfplaats te vinden werd pas in het najaar van 2011 begonnen met een zoektocht. Op Ameland kon gelukkig nog groepsaccommodatie “De Nachtegaal” te Ballum worden gereserveerd. De zomerbijeenkomst werd door meer dan 50 deelnemers bijgewoond waarbij de meeste entomologen verbleven in onze groepsaccommodatie, terwijl enkelen in een privé-bungalow elders overnachten. De meeste deelnemers arriveerden in de loop van vrijdagmiddag of de vroege avond op het eiland, waarna na een korte fietstocht het avondmaal kon worden genuttigd. De catering van het gehele weekend (ontbijt, lunchpakket, diner) werd verzorgd door de firma HORiZONTE. De maaltijden waren minder uitgebreid en minder luxueus dan de afgelopen jaren, maar ze waren qua hoeveelheid en kwaliteit zonder meer goed voor de omnivore deelnemers, zeker gezien de zeer schappelijke prijs; de herbivoren onder ons kwamen duidelijk minder aan hun trekken. Op vrijdagavond werd door Lex Varkevisser van Staatsbosbeheer Ameland een inleiding verzorgd over de natuurterreinen onder hun beheer en onder die van Rijkswaterstaat. Tevens werd ons duidelijk gemaakt waar we met onze vergunningen wel (bijna overal) en niet (broedgebieden van roerdompen en velduilen) mochten inventariseren. Lex beantwoordde ook talrijke vragen over de aanwezigheid van speciale biotopen (de Slufter, brakke terreinen, leuke poelen) en geschikte plekken voor nachtvlindervangsten. Naast deze vergunning van Staatsbosbeheer hadden we vergunningen voor de terreinen van het waterbedrijf Vitens en voor een (zeer) beperkt deel van de terreinen van It Fryske Gea. De weersomstandigheden tijdens het weekend waren heel goed. Vrijdag , zaterdag en zondag scheen de zon volop bij temperaturen van net boven de 20 °C. Vooral op vrijdag woei er een stevige windkracht 5 die op zaterdag en zondag geleidelijk afnam naar windkracht 2. In de nacht van zondag op maandag werd het heiig en viel de wind weg. Zondag bleef het lange tijd vrij mistig, waarna later op de dag een zwak doorbrekend zonnetje werd afgewisseld door van zee binnenwaaiende mistbanken. De temperaturen waren in de mistbanken niet veel hoger dan 15 °C. Het was het gehele weekend droog. Vrijdagmiddag, zaterdag, zondag en maandagmorgen waren de meeste entomologen overdag actief in het veld met verzamelen/inventariseren en fotograferen van vlinders, kevers, wantsen, cicaden, pissebedden, etcetera. Enkele nachtactievelingen waren op deze tijden in diepe slaap om bij te komen van de geweldige vangsten van nachtvlinders met licht en laken. De bezochte terreinen lagen voornamelijk aan de westkant van Ameland met Hollumer Bos, Lange Duinen, Jan Roepeheide, Roosduinen en Zwanewaterduinen als meest bezochte terreinen. In het midden en oosten waren nog enkele deelnemers actief in de Briksduinen, Nesserbos, de Vleijen en de Kooiduinen. De resultaten van alle inventarisaties zullen in eind 2013 of begin 2014 gepubliceerd worden in Entomologische Berichten waarbij Matty Berg en Henk Hunneman als redacteuren zullen optreden. Jan Cuppen
1
DE NEDERLANDSE ENTOMOLOGISCHE VERENIGING in het 168e verenigingsjaar
JAARVERSLAG 2012 VAN DE SECRETARIS 2012 was een gedenkwaardig jaar voor de Nederlandse Entomologische Vereniging. Niet zozeer door de insecten zelf, want als je voor je warmtehuishouding afhankelijk bent van de buitentemperatuur dan leed je het afgelopen jaar een miserabel bestaan: de zomer van 2012 was tamelijk wisselvallig en nat. Voor de vereniging was het echter wel een jaar om warm van te worden: twee keer haalde onze vereniging de landelijke media. Niet dat dit een doel op zich is, maar het helpt wel bij het ‘bevorderen van de entomologie’ en bij het ‘enthousiasmeren van een nieuwe generatie entomologen’. 2012 was het Jaar van de Bij en in dat verband verscheen een schitterend themanummer van Entomologische Berichten over wilde bijen. In een aantal rijk geïllustreerde artikelen worden de ‘bedreigingen, biologie en bescherming’ van bijen belicht. Het themanummer werd enthousiast ontvangen door de leden en ook onder niet-leden was de animo groot, getuige de nog steeds aanhoudende losse verkoop. Een andere bijzondere gebeurtenis was het symposium naar aanleiding van het ‘Silent Spring’-jubileum. Vijftig jaar na het verschijnen van dit gedenkwaardige boek van de Amerikaanse biologe Rachel Carson vroeg onze vereniging aandacht voor de hedendaagse milieuproblematiek in relatie tot de achteruitgang in biodiversiteit. Gezaghebbende sprekers uit milieubeleid/politiek, wetenschap en bedrijfsleven belichtten het thema vanuit hun eigen invalshoek. De conclusie van de dag was dat er weliswaar veel is verbeterd sinds het verschijnen van ‘Silent Spring’, maar dat milieuproblemen nog steeds actueel zijn. De NEV hoopt dat het symposium zal bijdragen aan een nieuw milieubewustzijn en een voortvarende aanpak van de hedendaagse milieuproblemen. Een belangrijke nevenopbrengst voor de vereniging was dat het symposium veel aandacht van publiek en media trok. Was het dan allemaal rozengeur en maneschijn? Zeker niet, want er is helaas nog steeds geen duidelijkheid over een nieuw onderkomen voor de prestigieuze NEV-bibliotheek. Het bestuur heeft veel tijd en energie gestoken in de onderhandelingen met NBC Naturalis, maar tot dusver zonder het gewenste resultaat. Wat lonkt, is een brede samenwerking met het NBC, maar een belangrijke voorwaarde voor de NEV is dat de bibliotheek op passende wijze wordt gehuisvest. Ook de ontwikkeling van onze nieuwe website heeft door personele problemen vertraging opgelopen. Het bestuur realiseert zich dat beide zaken voor onze leden van groot belang zijn en zal er alles aan doen om de problemen met de bibliotheek en de website in 2013 op te lossen. Rest mij nog iedereen te bedanken die zich het afgelopen jaar heeft ingezet voor de vereniging. Dankzij jullie steun en betrokkenheid kunnen we terugzien op een geslaagd verenigingsjaar! Ledenaantal Het ledenaantal van onze vereniging is het afgelopen jaar licht gestegen. Dat is bijzonder tijdens een economische recessie en gezien de krimp bij andere natuurorganisaties. Tegenover het relatief ‘grijze
1
ledenbestand’ staat een duidelijk ‘jonge aanwas’: 7 nieuwe leden zijn jonger dan 35 jaar (waarvan 6 student-lid). De overstap van 2011 naar 2012 werd gemaakt met 745 leden. In de loop van het jaar hebben zich 38 nieuwe leden aangemeld. 21 leden beëindigden hun lidmaatschap, waarvan 7 door overlijden. Van 13 leden werd het lidmaatschap door de vereniging beëindigd vanwege het niet nakomen van financiële verplichtingen. Dit betekent per saldo dat het ledenaantal met 17 leden is gegroeid, een stijging van bijna 2,5 %. Voor de samenstelling van het ledenbestand verwijs ik naar het online-overzicht. Overleden G. C. (Truus) van Aartsen-van den Berg, ‘t Harde, lid sinds 1969, † 15 mei 2012 J.M. (Joke) van Heest-Verloop, Ede, lid sinds 1990, † 15 okt 2012 C. (Coen) Ottenheijm, Steyl, lid sinds 1957, † 31 okt 2012 H. (Hans) Vogel, Purmerend, lid sinds 1992, † 23 okt 2012 C.F. van de Bund, Bennekom, lid sinds 1972, † okt 2012 H.J.J.G. (Jo) Queis, Neerbeek-Beek, lid sinds 1962, † 12 nov 2012 Dr. F. Freese, Amsterdam, lid sinds 1988, † jaar 2012 Bijeenkomsten De 144e Winterbijeenkomst werd gehouden op zaterdag 11 februari 2012 in de Brabantzaal van vergadercentrum Hoog Brabant te Utrecht. De vergadering werd bijgewoond door 51 leden, die het winterse weer hadden getrotseerd. De bijeenkomst had het karakter van een “Kistjesdag”, hoewel het traditionele kistje veelal heeft plaatsgemaakt voor een gelikte “Powerpoint-presentatie”. In 12 lezingen deelden een aantal leden hun belangrijkste entomologische bevindingen uit het afgelopen jaar met de aanwezigen. Helaas vond er dit jaar geen Besturenberaad plaats, wegens ziekte van de NEV-voorzitter. De Algemene Ledenvergadering annex 56e Lentebijeenkomst werd gehouden op donderdagavond 19 april 2012 in Vergadercentrum Vredenburg te Utrecht. Hierbij waren 40 leden present, waaronder 6 bestuursleden. Tijdens de vergadering legde het bestuur verantwoording af over het gevoerde beleid in het afgelopen jaar en ontvouwde ze haar plannen voor het lopende jaar. Pjotr Oosterbroek nam na 4 jaren afscheid van de vereniging en Vera Ros (postdoc aan WUR) werd benoemd als nieuwe penningmeester. Matty Berg werd herbenoemd als voorzitter en de vergadering ging akkoord met het aanblijven van bibliothecaris Tom Hakbijl om de verhuizing van de bibliotheek in goede banen te leiden. Het belangrijkste gespreksonderwerp was de toekomstige huisvesting van de bibliotheek. Het bestuur gaf een toelichting op drie voorliggende opties, te weten een toekomstig onderkomen bij UvA, WUR of NBC Naturalis. Na het beantwoorden van vragen ging de vergadering akkoord met het voorstel van het bestuur om het alternatief van NBC Naturalis verder uit te werken, zowel wat betreft de toekomstige huisvesting van de bibliotheek als de brede samenwerking tussen beide partijen. Uiteindelijk kreeg het bestuur mandaat om een overeenkomst met NBC Naturalis te sluiten aangaande de bibliotheek, indien de gesprekken positief verlopen en de uitkomst in lijn is met de geschetste contouren tijdens de ALV.
2
De 167e Zomerbijeenkomst viel in het extra lange Pinksterweekend van 25-28 mei 2012 en werd gehouden op Ameland. Circa 50 leden namen deel aan het excursieweekend. Groepsaccommodatie “De Nachtegaal” in Ballum diende als uitvalsbasis voor entomologische inventarisaties in de terreinen van Staatsbosbeheer, It Fryske Gea, Rijkswaterstaat en waterbedrijf Vitens. Sectie Thijsse vervulde een coördinerende rol bij de kennisuitwisseling tussen entomologen en terreinbeheerders, o.a. door het afnemen van interviews over de rol van insecten in het natuurbeleid en terreinbeheer (zie: http://thijsse.libsyn.com/). Verderop in dit jaarboekje vindt u een kort verslag van deze bijeenkomst. Een uitgebreid verslag met het faunistisch overzicht zal later in Entomologische Berichten verschijnen. In plaats van een reguliere Herfstbijeenkomst bij een gastinstituut organiseerde de NEV op 17 november een groots symposium over de hedendaagse milieuproblemen in relatie tot de achteruitgang in biodiversiteit bij NBC Naturalis. Aanleiding was dat 50 jaar geleden het boek ‘Silent Spring’ van Rachel Carson verscheen. Dit boek zorgde er voor dat de publieke bezorgdheid over het milieu toenam en leidde tot het ontstaan van de Milieubeweging en de eerste Ministeries van Milieu. Vooral de sluipende, wat minder in het oog springende problemen, zoals het gebruik van bestrijdingsmiddelen en andere vormen van bodem-, lucht- en watervervuiling kregen aandacht. De dag stond onder leiding van Louise Vet en gezaghebbende sprekers zoals Polly Higgins, Stientje van Veldhoven en Herman Wijffels belichtten het thema vanuit verschillende invalshoeken. Door sprekers uit verschillende sectoren aan het woord te laten, werd niet alleen naar de oorzaken van de achteruitgang in biodiversiteit gekeken maar ook naar toekomstige oplossingen. De dag werd enthousiast ontvangen door de circa 130 toehoorders en kon ook op veel belangstelling van de media rekenen. Later dit jaar zal een themanummer van Entomologische Berichten worden gewijd aan het symposium. De 24e Entomologendag werd gehouden op vrijdag 14 december 2012 in Congrescentrum De Reehorst te Ede. De openingslezing werd verzorgd door Rob de Vos van NBC Naturalis over de expedities van de Papua Insect Foundation in Papua Indonesia. Daarnaast waren er ongeveer 40 lezingen verdeeld over 4 parallelle sessies. Hiermee kregen de 180 bezoekers een goed beeld van actueel Nederlands onderzoek naar insecten. In de pauzes was er gelegenheid om posters met onderzoeksresultaten te bewonderen. Aan het begin van de middag werden de parallelle sessies tijdelijk onderbroken voor de feestelijke uitreiking van de NEV-dissertatieprijs aan Dr. Bertanne Visser van de VU voor haar proefschrift over hoe parasitaire insecten in de loop van de evolutie het vermogen tot het aanmaken van vetten zijn verloren. Dit jaar werd voor het eerst de Uyttenboogaart-Eliasen Master thesis prijs uitgereikt door voorzitter Matty Berg. De prijs ging naar onderzoek van 4 Wageningse studenten (Francine Pacilly, Esther Stam, Arisca Visser en Emma van der Woude) over het gedrag en de verspreiding van Trichogramma-wepsen op Hawaii. De proceedings van de Entomologendag worden binnenkort verwacht en zullen als pdf-bestand op de website van de NEV worden gepubliceerd. Activiteiten Afdelingen en secties Er werden in totaal 24 bijeenkomsten gehouden, 12 excursiedagen of –weekenden georganiseerd en er verschenen 15 periodieke publicaties (zie tabel). 3
De bibliotheekcommissie, de redacties van de tijdschriften en de webmaster doen in aparte verslagen bericht van hun activiteiten in het afgelopen jaar. De secretaris informeerde de leden regelmatig over wat zich in 2012 in de vereniging afspeelde door middel van het Verenigingsnieuws (op de website, in Entomologische Berichten en via periodieke mailings). De secretaris fungeerde het afgelopen jaar ook weer als aanspreekpunt voor vragen van binnen en buiten de vereniging. Hij was daarnaast een belangrijke schakel tussen het bestuur en de secties/afdelingen. Het e-mailadres
[email protected] deed ook in 2012 weer dienst als “loket” voor derden met vragen over waarnemingen van insecten en andere entomologische zaken. Bestuur Het bestuur kwam in 2012 maandelijks bijeen voor een bestuursvergadering (m.u.v. juli en augustus). De toekomstige huisvesting van de NEV-bibliotheek, een eventuele samenwerking met NBC Naturalis, de organisatie van de zomerbijeenkomsten en het symposium ‘Silent Spring’ en de voortgang van de nieuwe website waren belangrijke bespreekpunten. Daarnaast zijn tal van andere onderwerpen over het reilen en zeilen van de vereniging besproken. Ook nam het bestuur deel aan de halfjaarlijkse vergaderingen van de Uyttenboogaart-Eliasenstichting (UES) en de Van Groenendael-Krijger Stichting (VGKS) waarin ze zitting heeft. En verder… … vierde de UES haar 75-jarig bestaan en organiseerde daarom het symposium “Fascinatie voor Insecten” . … opende de Strabrechtse heide als insectenreservaat. … verschenen in 2013 de eerste twee nummers van het Tijdschrift voor Entomologie bij Uitgeverij Brill. … verzorgde de sectie Insectenfotografie diashows met fraai beeldmateriaal van insecten op het jubileumsymposium van de UES en de Entomologendag van sectie SETE. 2012 Noord
bijeenkomst 29/1, 25/3, 28/10
excursie 2/6 Leeuwarder golfclub; 24/6 Leeuwarder bos
periodiek Krant no. 41 (voorjaar 2012)
Oost NH&Utr ZH Zuid Diptera
14/1, 10/3, 20/10 8/2, 12/12 20/1, 7/11, 13/12 1/12 4/2
17/5 Simpelveld
3/3, 17/11
12/5 Millingerwaard;
Vliegenmepper 21/1 mei 21/2 dec (kleurenuitgave) Everts-info
Everts
4
Hymenoptera
14/1
Mierenwerkgroep
24/11
Snellen Ter Haar
24/3, 3/11 24/3, 13/10
Thijsse Insectenfotografie
14/4, 15/12 18/2
16/6 Bloemkampen; 7/9 Strabrechtse Heide 21/4 Elperstroomgebied; 25/8 Slikken van Bommende en Het Dijkwater 11/5 LIW/MWGinsectenweekend; 2/6 Venlo 1/7 Ommen 17/8 Korenburgerveen
5
94 feb; 95 apr; 96 aug; 97 nov HymenoVaria nr. 4 apr nr. 5 nov
Forum Formicidarum 10 (1-3), 2009 11 (1-3), 2010 12 (1-3), 2011 13 (1-3), 2012 Franje 15(29) 3/2012 15(30) 9/2012
VERSLAGEN OVER DE PUBLICATIES VAN DE VERENIGING
Het vorige jaarverslag begon ik met de constatering dat digitalisering een steeds grotere impact krijgt op de beschikbaarheid en verspreiding van publicaties. Het is een niet te stuiten ontwikkeling, waar ook al de internationale nomenclatuurregels (International Code of Zoological Nomenclature) op inspelen. In de uitgaven van de vereniging zien we ook de digitalisering voortschrijden. De Proceedings of the Netherlands Entomological Society Meeting (de Entomologendag) verschijnen al sinds 2011 alleen electronisch. In het verslagjaar verscheen het Jaarboekje voor de laatste keer in druk, in de toekomst zal de inhoud via de website van de vereniging beschikbaar komen. En sinds de overgang van het Tijdschrift voor Entomologie naar Brill gebeurt de afhandeling van de manuscripten ook in toenemende mate meer electronisch. Er zitten vele goede kanten aan deze ontwikkeling, maar het bestuur erkent ook de goede kanten van ouderwets drukwerken blijft alert op het handhaven van een goede balans.
ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN Jaargang 72 van Entomologische Berichten begon met een knaller: het themanummer ‘Bijen – bedreigingen, biologie en bescherming’ dat tijdens een groot gedeelte van het voorgaande jaar in elkaar werd gezet door de hoofdredacteur en gastredacteur Theo M.J. Peeters. Door de omvang (149 pagina’s), mooie nieuwe kleurzetting en veel uiterst boeiende en prachtig geïllustreerde artikelen is het een spectaculair (dubbel)nummer geworden. Van deze uitgave was de oplage veel hoger dan van een gangbaar nummer en het ging de losse verkoop in. Inmiddels zijn er rond 425 exemplaren van verkocht, waardoor ook de extra kosten die de productie met zich meebracht, gedekt werden. Na het bijennummer verschenen er nog vier andere nummers. Het totaal aantal pagina’s van jaargang 72 besloeg precies 300. Er werden 35 artikelen gepubliceerd en hiervan waren er zes in het Engels geschreven. Daarnaast verschenen er 24 boekbesprekingen, vijf columns en negen proefschriftsamenvattingen. Henk Hunneman schreef voor elk nummer het Verenigingsnieuws. Prachtige foto’s van Tim Faasen, Cathy Bosscher, Albert de Wilde, Albertine Ellis-Adam sierden de voorzijde van EB. Als we kijken naar de taxonomische groepen die in de artikelen worden behandeld, dan zijn vanzelfsprekend de Hymenoptera goed vertegenwoordigd door 18 artikelen over Apidae s.l. en daarnaast nog eens drie bijdrages over wespen (Eulophidae, Ichneumonidae, Pteromalidae). De Coleoptera doen het vanouds goed in EB met zes artikelen, terwijl de Lepidoptera er dit jaar bekaaid afkwamen met slechts één bijdrage. Diptera (Drosophilidae, Anthomyiidae) werden in twee artikelen besproken. Spinachtigen mochten zich verheugen in aandacht van entomologen met een verhaal over zowel Opiliones, Araneae als Acari. Er waren meerdere artikelen die niet specifiek over insecten uit een bepaalde orde gingen: in een verslag van de zomerbijeenkomst, een overzicht van de insecten op bitterzoet en een overzicht van insecten op exotische planten figureerden vele insectensoorten en -groepen. Een bijdrage over de digitalisering van de Naturalis-collectie valt eveneens niet te categoriseren onder een insectengroep. Er werden in totaal zeven nieuwe soorten voor Nederland gepresenteerd. Er moet nog opgemerkt worden dat sommige artikelen gaan over
1
soorten afkomstig uit verschillende ordes, waardoor het totale hier genoemde aantal bijdrages meer is dan 35. Ron Beenen en Renate Smallegange namen aan het eind van 2011 afscheid van de redactie en zij worden bedankt voor hun jaren van inzet voor EB. De overblijvende redactieleden Peter Koomen, Jan Bruin en Jinze Noordijk mochten Jetske de Boer verwelkomen als nieuw lid. De vormgeving werd verzorgd door Maria Schilder. De referenten die ingediende artikelen kritisch hebben doorgelezen en er zo voor zorgden dat de bijdragen nog beter werden worden hartelijk bedankt. Namens de redactie, Jinze Noordijk (hoofdredacteur)
TIJDSCHRIFT VOOR ENTOMOLOGIE Zoals in het vorige jaarverslag aangekondigd wordt TvE sinds 1 januari 2012 namens de vereniging uitgegeven door de firma Brill in Leiden. Vanzelfsprekend moesten er wat kinderziektes overwonnen worden en lukte het nog niet het eerste jaar tot vier voldragen nummers te komen, maar allengs raakten redactie en drukker beter op elkaar ingespeeld. De administratieve verwerking van binnenkomende manuscripten, aanzoeken van reviewers en controle op reacties van reviewers werd in het Brill-systeem ingepast. Onder deze omstandigheden besloot Erik van Nieukerken voorlopig nog aan te blijven als hoofdredacteur. Intussen is door Brill ook een aanvraag ingediend voor een plaats op de Science Citation Index, maar het kan wel anderhalf jaar duren voor we daar iets op horen. Volume 155 werd in twee afleveringen uitgebracht. Op 1 augustus verscheen het eerste nummer, met 72 pagina’s, en op 10 december verscheen een dubbel nummer met 224 pagina’s, waarmee het totale aantal pagina’s (296) nauwelijks minder was dan de 302 pagina’s van 2011. Er verschenen 11 artikelen en vier boekbesprekingen. Er werden maat liefst 60 kleurenplaten gepubliceerd. Auteurs – De artikelen werden geschreven door 15 auteurs met de volgende geografische herkomst: Nederland 6, Zweden 2, Finland 1, Engeland 1, Slovenië 1, India 1, China 1 en USA 2. Enkele auteurs waren bij meer dan één artikel betrokken en verschillende artikelen werden door meer dan één auteur geschreven. Geografische spreiding onderwerpen – Afgezien van één artikel over insecten van Zuid-Amerika gingen alle artikelen over insecten van de Oude Wereld met nadruk op Zuidoost-Azië en Australië (7). Slechts twee artikelen behandelden insecten van Madagascar en slechts één artikel had insecten in West-Europa (Engeland) tot onderwerp. Taxonomische spreiding – Opnieuw waren het met name de grotere ordes die aan bod kwamen: Coleoptera 4, Hymenoptera 3, Diptera 1, Lepidoptera 1 en Hemiptera 1. Boekbesprekingen – Van de vier boekbesprekingen gingen er twee over een lepidopterologische publicatie en twee over Odonata. Redactie - De redactie werd in het verslagjaar licht gewijzigd en bestond uit de volgende personen: E.J. van Nieukerken (hoofdredacteur), P.L.Th. Beuk, M. Brancucci (Basel), J.P. Duffels, R. de Jong, J. Kathirithamby (Oxford), J. Krikken, A.W.M. Mol, T. Pape (Kopenhagen), D.A. Polhemus (Honolulu), J. van Tol, M.R. Wilson (Cardiff). Erik van Nieukerken en Rienk de Jong
2
ENTOMOLOGIA EXPERIMENTALIS ET APPLICATA In het verslagjaar werden in Entomologia experimentalis et applicata de volumina 142-145 gepubliceerd met in totaal 1200 pagina's. Het aantal aangeboden manuscripten was 340, iets minder dan vorig jaar (350); hiervan werd 60% afgewezen, ongeveer hetzelfde percentage als vorig jaar. In 12 maandelijkse afleveringen werden in totaal 127 manuscripten gepubliceerd (118 Full Research Papers, 2 Mini-reviews, 6 Technical Notes en 1 Book Review). Het grootste aantal gepubliceerde artikelen kwam voor het eerst sinds jaren uit Europa en niet zoals gebruikelijk uit Noord-Amerika en bedroeg 44, waarvan uit Nederland 6, uit het Verenigd Koninkrijk 7 en uit de rest van Europa 31. Verder kwamen uit Noord-Amerika 40, uit Centraal en Zuid Amerika 10, uit Afrika en Midden-Oosten 6, uit Japan en Zuidoost Azië 21 (waaronder 10 uit China) en uit Australië en Nieuw Zeeland 5 artikelen. Per 1 juli 2012 heeft Steve Simpson (University of Sydney) de Editorial Board verlaten; Steve was sinds januari 2001 eerst als Editor later als Associate Editor bij Entomologia experimentalis et applicata betrokken. In augustus is Nicolas Desneux (INRA, Frankrijk) tot de redactie toegetreden. Het redactieteam (Marianne van der Peijl, Jan Bruin en ondergetekende) kijkt wederom met plezier terug op een druk maar succesvol jaar. Steph B.J. Menken, Editor-in-Chief
ENTOMOLOGISCHE TABELLEN Er zijn het afgelopen jaar geen nieuwe uitgaven verschenen, maar er wordt aan twee nieuwe afleveringen gewerkt, over springstaarten en goudhaantjes.
JAARBOEKJE De verantwoordelijkheid voor het Jaarboekje viel tot 2011 onder de verantwoordelijkheid van de Secretaris, maar werd in 2012 bij de Uitgeverij ondergebracht en werd dan ook in het afgelopen jaar door de uitgever samengesteld. Later in het jaar werd besloten, dat dit tevens het laatste gedrukte Jaarboekje zou zijn van een reeks die bijna 40 jaar geleden begon (het eerste Jaarboekje, voor de jaren 1972-1974, verscheen in 1974). Reden hiervoor is, dat via de NEV-website alle informatie over de vereniging, de verslagen en de geactualiseerde ledenlijst continu digitaal beschikbaar zijn en het overbodig lijkt ook nog moeite te doen en kosten te maken om een gedrukt jaarboekje te publiceren.
3
VERSLAG WEBMASTER
Het was weer een druk jaar voor de website van de NEV. Niet alleen moest de nieuwe website verder worden ontwikkeld, ook de oude website moest langzaam maar zeker worden ontmanteld tot het punt dat we konden overgaan. Dit moeilijke en tijdrovende proces is helaas nog niet klaar. Omdat het voor Peter steeds lastiger werd om zijn werkzaamheden te combineren met zijn reguliere baan en privéleven heeft hij uiteindelijk aangegeven dat hij zijn werk als technisch webmaster wil neerleggen. Peter is nog wel beschikbaar om zijn werk over te dragen. Recent hebben verkennende gesprekken plaatsgevonden met een professioneel webdesign-bedrijf om de website af te ronden. Het bestuur heeft besloten om de afronding van de nieuwe website uit te besteden aan een commerciële partij, zodat duidelijke afspraken kunnen worden gemaakt over de uitvoering en termijn van oplevering. Het streven is om de nieuwe website zo snel mogelijk online te krijgen, zodat we onze leden weer optimaal kunnen bedienen met een gebruiksvriendelijke, eigentijdse en informatieve site. We kijken uit naar het resultaat in 2013! Marlène Heunen Peter Karels
1
